PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਪੜਨਾਂਵ ਹੈ ?
(ਉ) ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ
(ਅ) ਉਹ
(ਈ) ਵਾਟਸਨ
(ਸ) ਮੈਲਵਿਲ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਉਹ

(ii) ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਤਿਲੀਆਂ
(ਅ) ਤਲੀਆਂ
(ਈ) ਤੀਲੀਆਂ
(ਹ) ਤਲਿਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਤੀਲੀਆਂ

(iii) ਕਿਰਿਆ-ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ :
(ਉ) ਤੁਹਾਡਾ
(ਅ) ਦੰਦ-ਕਥਾ
(ਈ) ਖੇਡਿਆ
(ਸ) ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਖੇਡਿਆ

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ

(iv) ਨਾਂਵ-ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਲੁਕਿਆ
(ਅ) ਉਹ
(ਈ) ਸਥਾਪਨਾ
(ਸ) ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ।

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੀ ਕਾਢ ਕਿਸ ਨੇ ਕੱਢੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਦੇ ਭਰਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਲਵਿਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤਾਰ-ਪ੍ਰਨਾਲੀ ਕਿਸ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੋਰਿਸ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬੈਂਲ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ-ਪ੍ਰਨਾਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਹੋਈ ?
ਉੱਤਰ :
1876 ਈ: ਵਿਚ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੇ ਕੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ, ਖੋਪਰੀਨੁਮਾ, ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ, ਸੰਸਾਰ 1
(i) ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਖੇਡਾਂ-ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ……………… ਡੱਬਾ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ।
(ii) ……………… ਵਿੱਚ ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਰੁਚੀ ਸੀ ।
(iii) 3 ਮਾਰਚ, 1876 ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ……………… ਕੀਤੀ ਗਈ ।
(iv) ਅੱਜ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰਾ ………………… ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
(v) ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ …………… ਦਾ ਵਿਸਰਾਮ-ਘਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਖੇਡਾਂ-ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਖੋਪਰੀਨੁਮਾ ਡੱਬਾ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਲਿਆ !
(ii) ਗਾਹਮ ਬੈੱਲ ਵਿੱਚ ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਰੁਚੀ ਸੀ ।
(iii) 3 ਮਾਰਚ, 1876 ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ।
(iv) ਅੱਚ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
(v) ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸਰਾਮ-ਘਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਮੈਲਿਕ, ਉੱਦਮੀ, ਸੁਭਾਵਿਕ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ,, ਦੰਦ-ਕਥਾ, ਸੰਪਰਕ, ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ, ਅਕਸਰ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਮੋਲਿਕ (ਆਪਣਾ ਨਿੱਜੀ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਕਾਢ) – ‘ਪੇਮੀ ਦੇ ਨਿਆਣੇ’ : ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦੀ ਮੌਲਿਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ।
2. ਉੱਦਮੀ (ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜਾਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) – ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉੱਦਮੀਆਂ ਨੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਲਾਏ ਹਨ ।
3. ਸੁਭਾਵਿਕ (ਸੁਭਾ ਕਰਕੇ, ਕੁਦਰਤੀ) – ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਵਿਚ ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਰੁਚੀ ਸੀ ।
4. ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ (ਨੁਮਾਇਸ਼) – ਇਸ ਹਾਲ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਗੇਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ।
5. ਦੰਦ-ਕਥਾ (ਸੁਣ-ਸੁਣਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਤੁਰਦੀ ਕਹਾਣੀ) – ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਦੰਦ-ਕਥਾ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
6. ਸੰਪਰਕ (ਸੰਬੰਧ) – ਅੱਜ ਮੈਂ ਮੋਬਾਈਲ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰੰਤੂ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਸੰਪਰਕ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ ।
7. ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ (ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਇਕ ਯੰਤਰ, ਦੂਰਭਾਸ਼) – ਅੱਜ ਲੋਕ ਲੈਂਡਲਾਈਨ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੀ ਥਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ।
8. ਅਕਸਰ (ਆਮ ਕਰਕੇ) – ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :

ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭਰਾ – ………… – ………….
ਵਿਗਿਆਨਕ – ………… – …………..
ਵਿਸ਼ਵਾਸ – ……….. – …………….
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – ……….. – …………
ਪ੍ਰਯੋਗ – ………….. – …………

ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭਰਾ – भाई – Brother
ਵਿਗਿਆਨਕ – वैज्ञानिक – Scientific
ਵਿਸ਼ਵਾਸ – विश्वास – Belief
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – विद्यार्थी – Student
ਪ੍ਰਯੋਗ – प्रयोग – Experiment

IV. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਵਾਂਗ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ ਯੰਤਰ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੋਬਾਈਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ, ਲੈਪਟਾਪ, ਆਈ-ਪੈਡ, ਵਾਕੀ-ਟਾਕੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਸਾਧਨ ਕੀ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾਕ, ਤਾਰ, ਵਾਇਰਲੈਸ, ਵਾਕੀ-ਟਾਕੀ, ਕਾਸਦ, ਕਬੂਤਰ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਅਜੀਬ = ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ । ਖ਼ਾਹਸ਼ = ਇੱਛਾ । ਖੋਪਰੀ ਨੁਮਾ = ਖੋਪਰੀ ਵਰਗਾ । ਸੁਭਾਵਕ = ਸੁਭਾ ਕਰਕੇ ਹੀ, ਕੁਦਰਤੀ 1 ਯੰਤਰ = ਮਸ਼ੀਨ ( ਕਾਢਕਾਰ = ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਟਾਂਸਮੀਟਰ = ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤਰੰਗਾਂ । ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਯੰਤਰ | ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ = ਨੁਮਾਇਸ਼, ਦਿਖਾਵਾ । ਦੰਦ-ਕਥਾ = ਜਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਮੁੰਹ ਨਾਲ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸੁਣਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਤੋਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸਮਾਰੋਹ = ਸਮਾਗਮ, ਜੋੜ-ਮੇਲਾ । ਚੰਚਲ = ਸ਼ੋਖ, ਇਕ ਥਾਂ ਟਿਕਣ ਵਾਲਾ । ਸੰਪਰਕ = ਸੰਬੰਧ ਕਰਾਮਾਤੀ = ਚਮਤਕਾਰੀ । ਕੌਮਾਂਤਰੀ = ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ, ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ । ਵਿੱਥ = ਫਾਸਲਾ ਅਕਸਰ = ਆਮ ਕਰਕੇ । ਮੌਲਿਕਤਾ = ਜਿਸ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਕਾਢ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਕੰਮ, ਆਪਣਾ ਤੇ ਨਵਾਂ ਹੋਵੇ ।

ਟੈਲੀਫੋਨ Summary

ਟੈਲੀਫੋਨ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਦੂਰ ਬੈਠ ਕੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਖ਼ਾਹਸ਼ ਹੈ । ਕਈ ਵਾਰੀ ਬੱਚੇ ਤੀਲਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਡੱਬੀਆਂ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਤੇ ਦੋਹਾਂ ਸਿਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦਾ ਜਨਮਦਾਤਾ ਹਮ ਬੈੱਲ ਤੇ ਉਸਦਾ ਭਰਾਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਅਜਿਹਾ-ਖੋਪਰੀਨੁਮਾ ਡੱਬਾ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਸਿਰ ਰੱਖਿਆ । ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਦਾ ਭਰਾ ਮੈਲਵਿਲ, ਉਸ ਦੇ ਜਬਾੜੇ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਨਾਲੀ ਵਿਚ ਫੂਕਾਂ ਮਾਰਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਬਦ ਨਿਕਲਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਬੱਚੇ ਹੱਸਦੇ ਸਨ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਸਿਖਾਏ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਵੀ ਕਈ ਤਜਰਬੇ ਕੀਤੇ । ਉਹ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਬਾਉਂਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਸਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਮਨੁੱਖੀ ਬੋਲਾਂ ਵਰਗੀ ਲਗਦੀ ਸੀ । ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਮਸ਼ੀਨ ਬਣਾਉਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੋਲਣਾ ਸਿਖਾਉਣ ਵਿਚ ਸੌਖ ਹੋਵੇ ।

ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਯੰਤਰ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕਈ ਤਾਰ-ਸੁਨੇਹੇ ਇਕੱਠੇ ਭੇਜੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ । ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਉਸਨੇ ‘ਹਾਰਮੋਨਿਕ ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ’ ਰੱਖਿਆ । , ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਤੋਂ 25 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੋਰਿਸ ਨੇ ‘ਤਾਰ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਹਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕ ਮਕੈਨਿਕ ਦੋਸਤ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਪਹਿਲਾ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਯੰਤਰ ਬਣਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਤਾਰ ਰਾਹੀਂ ਬਿਜਲੀ ਭੇਜ ਕੇ ਅਵਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਟਾਂਸਮੀਟਰ ਲਈ ਇੱਕੋ , ਡਾਇਆਵਾਮ ਸੀ । 3 ਮਾਰਚ, 1876 ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਾਈ ਗਈ । ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੌਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਾਟਸਨ ਨੂੰ ਯੰਤਰ ਰਾਹੀਂ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜਿਆ ਕਿ ਉਹ ਛੇਤੀ ਆਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਇੱਥੇ ਲੋੜ ਹੈ । ਗਾਹਮ ਬੈੱਲ ਨੇ ਇਸ ਯੰਤਰ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ‘ਫਿਲਾਡੈਲਫ਼ੀਆ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਇਕ | ਸਮਾਰੋਹ ਵਿਖੇ 1876 ਵਿਚ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ।1876 ਵਿਚ ਹੀ ਬੈੱਲ ਟੈਲੀਫੋਨ’ ਪ੍ਰਨਾਲੀ ਦੀ । ਸਥਾਪਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ । ਇਸ ਵਿਚਲਾ ‘ਬੈਂਲ’ (ਘੰਟੀ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣ ਗਿਆ ।

ਬੈੱਲ ਨੇ ਇਸ ਯੰਤਰ ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਯਤਨ ਨਾ ਕੀਤੇ ਤੇ ਉਹ ਹੋਰ ਖੋਜਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੀ ਕਾਢ ਬਦਲੇ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਨਾਮ ਮਿਲੇ । ਫਰਾਂਸ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਉਸਨੂੰ 50 ਫਰਾਂਕ ਦਾ ‘ਵੋਲਟਾ ਇਨਾਮ ਮਿਲਿਆ । ਅੱਜ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਿਛੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਤੇ ਕੇਬਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੁਆਰਾ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ | ਅੱਜ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਚੁੰਬਕ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸਨੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਸਥਾਨ ਦੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । | ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ 1898 ਤੋਂ 1903 ਤਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਜਿਓਗਰਾਫ਼ੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ । ਉਹ ਕਈ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਬਣਿਆ | ਉਸਦਾ ਘਰ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਅਰਾਮ-ਘਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ । ਉਹ ਆਮ ਕਰਕੇ ਸਕੂਲਾਂ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਲਈ ਜਾਂਦਾ ।ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਸਭ ਮੱਛੀਆਂ ਬੋਲਣਾ ਜਾਣਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸੁਣਨ ਲਈ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੰਨ ਕਿਉਂ ਹਨ । ਉਸਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਹੇਠ ਅਵਾਜ਼ ਦਾ ਸੰਸਾਰ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਖੋਜ ਕਰ ਲਵੇ । ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਮੌਲਿਕਤਾ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਖੋਜ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਤੇ ਉਸਨੇ ਅੱਜ ਤਕ ਜੋ ਖੋਜਿਆ ਹੈ, ਇਹ ਮੌਲਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਹੈ ।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ

1. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹੜਾ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਛੱਡਿਆ ?
(ਉ) ਪੈਸੇ ਦਾ ਮੋਹ
ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮੋਹ
(ਇ) ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ । ✓

(ii) ਜੋਤੀ ਕਿਉਂ ਖੁਸ਼ ਸੀ ?
(ਉ) ਪਿੰਡ ਜਾਣ ਕਰਕੇ
(ਅ) ਨਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਲੈਣ ਕਰਕੇ
(ਇ) ਸਾਈਕਲ ਖ਼ਰੀਦਣ ਕਰਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਸਾਈਕਲ ਖ਼ਰੀਦਣ ਕਰਕੇ । ✓

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ

(iii) ‘‘ਬਈ, ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤਰ ਤਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਜੰਮਣ’ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਹੇ ?
(ਉ) ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ✓

(iv) ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਖਾਣ ਲਈ ਕੀ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ੳ) ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਸਾਗ
(ਅ) ਖੀਰ
(ਈ) ਸੇਵੀਆਂ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਸਾਗ ✓

(v) ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
(ਉ) ਟੀ.ਵੀ. ਦੇਖਿਆ।
(ਅ) ਬਾਤਾਂ ਸੁਣੀਆਂ।
(ਈ) ਕੰਪਿਊਟਰ-ਖੇਡਾਂ ਖੇਡੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਬਾਤਾਂ ਸੁਣੀਆਂ। ✓

2. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਕਿਉਂ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੌਕਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਛੁੱਟੀਆਂ ਕਿਉਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਣ ਕਾਰਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫ਼ਤਿਹ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਿਆਂ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸਨੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦਿਆਂ ਉਸਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਿਆ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਕਿਉਂ ਉਠਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਵੇਰੇ ਨੌਂ ਵਜੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਹਾਲੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਛੱਡਣ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੱਕ ।

3. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਟੋਭੇ ਬਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਟੋਭੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਪੀਣ ਤੇ ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤਰ ਤਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਜੰਮਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਗਿਆਂ ਦਸ ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ ਤੇ ਪਿੰਡ ਆਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵੱਡਿਆਂ-ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਦਿਖਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਤੇ ਖੁਹ ਦਿਖਾਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “‘ਜੁਗ ਜੁਗ ਜੀਓ, ਜਵਾਨੀਆਂ ਮਾਣੋ, ਤਰੱਕੀਆਂ ਕਰੋ । ਨਾਲ ਹੀ ਜਦੋਂ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇ ਪਿੰਡ ਆ ਜਾਇਆ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਾਪਸ ਸ਼ਹਿਰ ਪਰਤਦਿਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਾਪਸ ਸ਼ਹਿਰ ਪਰਤਦਿਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ, ਜਿਵੇਂ ਪਿੰਡ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ

4. ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :

ਐਲਾਨ, ਤਾਕੀ, ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ, ਮੋਹ, ਸਾਂਝ, ਠਰੰਮਾ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਐਲਾਨ (ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚੀ ਸੁਣਾ ਕੇ ਕਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ, ਘੋਸ਼ਣਾ) – ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅੱਜ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਬੀਤੇ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ 5% ਡੀ.ਏ. ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ
2. ਤਾਕੀ (ਖਿੜਕੀ) – ਜ਼ਰਾ ਕਮਰੇ ਦੀ ਤਾਕੀ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਹਵਾ ਆਵੇ ।
3. ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ (ਰਾਜ਼ੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ) – ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਰਾ ਟੈਲੀਫੋਨ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ ਪੁੱਛਦੇ ਰਿਹਾ ਕਰੋ ।
4. ਮੋਹ (ਪਿਆਰ) – ਬਾਬੇ-ਦਾਦੀ ਦਾ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰਿਆਂ-ਪੋਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਮੋਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
5. ਸਾਂਝ ਰਿਸ਼ਤਾ, ਮੇਲ-ਜੋਲ, ਆਪਸੀ ਸੰਬੰਧ)-ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਮੇਰੀ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਾਂਝ ਨਹੀਂ ।
6. ਠਰੰਮਾ (ਧੀਰਜ)-ਗੱਲ-ਬਾਤ ਜ਼ਰਾ ਠਰੂਮੇ ਨਾਲ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਤਲਖ਼ੀ ਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ ।

5. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(i) ਮੋਹਿਤ ……………… ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋਤੀ …………… ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਸੀ ।
(ii) ਸਵੇਰੇ ਪਹਿਲੀ ਬੱਸ ਫੜ ਕੇ ਉਹ ……………… ਪਹੁੰਚ ਗਏ ।
(iii) ਸਾਈਕਲ ਤੋਂ ਉੱਤਰਦਿਆਂ ਹੀ ਮੋਹਿਤ ਤੇ ਜੋਤੀ ਦੌੜ ਕੇ ……….. ਕੋਲ ਸਿੱਧੇ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ।
(iv) ਮਾਰ ਜਾਇਆ ਕਰੋ ਗੇੜਾ, ਜਦੋਂ ਟੈਮ ਲੱਗੇ, ………………. ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਿੰਡ ਨਾਲ ।
(v) ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ……………… ਤੱਕ ਛੱਡਣ ਆਇਆ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਮੋਹਿਤ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋਤੀ ਦੂਸਰੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ‘ ਸੀ ।
(ii) ਸਵੇਰੇ ਪਹਿਲੀ ਬੱਸ ਫੜ ਕੇ ਉਹ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ।
(iii) ਸਾਈਕਲ ਤੋਂ ਉੱਤਰਦਿਆਂ ਹੀ ਮੋਹਿਤ ਤੇ ਜੋਤੀ ਦੌੜ ਕੇ ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਕੋਲ ਸਿੱਧੇ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ।
(iv) ਮਾਰ ਜਾਇਆ ਕਰੋ ਗੇੜਾ, ਜਦੋਂ ਟੈਮ ਲੱਗੇ, ਸਾਂਝ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਿੰਡ ਨਾਲ ।
(v) ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੱਕ ਛੱਡਣ ਆਇਆ ।

6. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :

ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪਿੰਡ – ……….. – ……………
ਛੁੱਟੀ – ……….. – ……………
ਮੱਛੀ – ……….. – ……………
ਰਾਤ – ……….. – ……………
ਚਾਹ – ……….. – ……………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪਿੰਡ – ग्राम – Village
ਛੁੱਟੀ – छुट्टी – Holiday
ਮੱਛੀ – मछली – Fish
ਰਾਤ – रात्री – Night
ਚਾਹ – इच्छा – Desire

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ

7. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :

ਸ਼ੈਹਰ, ਟੋਬਾ, ਫ਼ਤੇਹ, ਤਰੀਫ਼, ਜੁਆਬ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਸ਼ੈਹਰ – ਸ਼ਹਿਰ
ਟੋਬਾ – ਟੋਭਾ
ਫ਼ਤੇਹ – ਫ਼ਤਿਹ
ਤਰੀਫ਼ – ਤਾਰੀਫ਼
ਜੁਆਬ – ਜਵਾਬ

ਕਲਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿੰਡ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡ ਦਾ ਜੀਵਨ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨਾਲ ਮੋਹ-ਪਿਆਰ, ਮੇਲ-ਜੋਲ ਤੇ ਅਪਣੱਤ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਹਰ ਕੋਈ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਦੁਖ-ਸੁਖ ਦਾ ਸਾਂਝੀਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਓਪਰਾਪਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦਿਲੀ ਸਾਂਝਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਪਾਰਕ ਸਾਂਝ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੀ ਹੈ । ਉਂਝ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲੋਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਉੱਚੀ ਵਿਦਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੇ ਮਿਆਰੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਲ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ, ਪਹਿਨਣ ਤੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਸਰਲ ਤੇ ਸਾਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਘਰਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਖਾਣਾ ਹੀ ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪਹਿਨਣ ਤੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਵਿਚ ਵੀ ਦਿਖਾਵਾ ਤੇ ਬਣਾਵਟੀਪਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਸੱਨਅਤੀ, ਵਪਾਰਕ ਤੇ ਦਫ਼ਤਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸੰਚਾਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਵੇਂ ਸਾਰੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਰਗੀ ਨਿਰੰਤਰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਕੰਪਿਉਟਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹੋ ਮਾਰ ਹੀ ਸਹਿਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਉਂਝ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹਵਾ ਤੇ ਅਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਜਲ-ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਧੀ-ਵਿਧਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਲ-ਵਿੰਗ ਰਹਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਕੁਦਰਤ ਤੇ ਭਾਣੇ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਰਤੀ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਨਾਮ ਵੀ ਜਪਦੇ ਹਨ ਤੇ ਵੰਡ ਕੇ ਛਕਣ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰੀਆਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਂਝ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਕਿ ਹੁਣ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਰੁਚੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਲ ਹਿਜ਼ਰਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਸਹਿਜੇ-ਸਹਿਜੇ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਮੋਹ = ਪਿਆਰ । ਕਲੰਡਰ = ਤਰੀਕਾਂ ਤੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਚਾਰਟ । ਨਿਗਾਹ = ਨਜ਼ਰ, ਧਿਆਨ ਮੈਡਲ = ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦਾ ਧਾਤ ਦਾ ਬਣਿਆ ਚਿੰਨ, ਜੋ ਆਮ ਕਰਕੇ ਗਲ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਥੋਡੇ = ਤੁਹਾਡੇ । ਜਤਾਉਂਦਿਆਂ = ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ । ਖੀਵੀ = ਮਸਤ } ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ = ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦਿਆਂ, ਵੜਦਿਆਂ ! ਪੌਂਡ = Pond, ਤਲਾ, ਛੱਪੜ । ਸੱਥ = ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਬੈਠਣ ਜਾਂ ਵਿਹਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗੱਲਾਂ ਮਾਰਨ ਤੇ ਤਾਸ਼ ਆਦਿ ਖੇਡਣ ਦੀ ਥਾਂ | ਸ਼ਹਿਰੀ = ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ । ਬਜ਼ੁਰਗ = ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ( ਫ਼ਤਿਹ = ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਆਦਿ । ਤਗੜਾ = ਤਕੜਾ ! ਤਾਰੀਫ਼ = ਪ੍ਰਸੰਸਾ ! ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ = ਪੈਰਾਂ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਲਾ ਕੇ ਝੁਕਣਾ । ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ = ਅਸੀਸ, ਭਲੇ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਨੀ । ਠਰੰਮੇ ਨਾਲ = ਧੀਰਜ ਨਾਲ, ਸ਼ਾਂਤ ਚਿੱਤ ਨਾਲ । ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ = ਧਰਮ ਅਰਥ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ । ਟੈਮ = Time, ਸਮਾਂ । ਬਾਏ-ਬਾਏ ਕੀਤੀ = ਅਲਵਿਦਾ ਕੀਤੀ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ

ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ Summary

ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਭਾਵੇਂ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੌਕਰੀ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਉਸਦਾ ਪਿੰਡ ਲਈ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਗਿਆ । ਉਸਦੇ ਬੱਚੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲੋਂ ਦੋ-ਚਾਰ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪਿੰਡ ਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਉਸਦਾ ਮੁੰਡਾ ਮੋਹਿਤ ਚੌਥੀ ਵਿਚ ਤੇ ਕੁੜੀ ਜੋਤੀ ਦੁਸਰੀ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਸੀ । ਮੋਹਿਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਏ ਹਨ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੱਲ੍ਹ ਤੇ ਪਰਸੋਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ । ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੀ ਹਾਮੀ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ।

ਸਵੇਰੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ | ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਆਏ ਹੋਏ ਸਨ । ਬੱਸ ਵਿਚੋਂ ਉੱਤਰ ਕੇ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਗੋਦੀ ਚੜ੍ਹ ਗਏ ! ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਈਕਲ ਦੇ ਅੱਗੇ-ਪਿੱਛੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਘਰ ਵਲ ਚਲ ਪਏ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਜੋਤੀ ਦੇ ਪੁੱਛਣ ‘ਤੇ ਮੋਹਿਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਔਹ ਸਾਹਮਣੇ ਪੌਂਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੱਛੀਆਂ ਪਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪੌਂਡ ਨੂੰ “ਟੋਭਾ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਪਾਣੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਪੀਣ ਤੇ ਨਹਾਉਣ-ਧੋਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਅੱਗੇ ਚਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੱਥ ਵਿਚ ਤਾਸ਼ ਖੇਡਦਾ ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਮਿਲ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫ਼ਤਿਹ

ਬੁਲਾਈ । ਉਥੇ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ (ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤ ਤਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਜੰਮਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਦਸਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ‘ ਘਰ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੀ ਬੱਚੇ ਦੌੜ ਕੇ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਮਿਲੇ । ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਜਸਬੀਰ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਹੱਥ ਲਾਇਆ । ਚਾਹ-ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਮਗਰੋਂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਜੋਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਦੁਆਉਣ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸਾਈਕਲ ‘ਤੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਤੁਰਨ ਲੱਗਾ, ਤਾਂ ਮੋਹਿਤ ਵੀ ਨਾਲ ਹੀ ਬੈਠ ਗਿਆ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਉਹ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਤੇ ਤਿਤਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲਾਂ ਪੁੱਛਦੇ ਰਹੇ ।

ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦਿਖਾਉਣ ਲੈ ਤੁਰਿਆ। ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ, ਖੂਹ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ । ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਤਾਈਆਂ-ਚਾਚੀਆਂ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਘਰ ਪੁੱਜੇ, ਤਾਂ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਮੱਕੀ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਤੇ ਸਾਗ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਤਾਂ ਸੁਣਦੇ ਰਹੇ ।

ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੋਹਿਤ ਤੇ ਜੋਤੀ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਉਠਾਲ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਵਜੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਹਾਲੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ । ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦਿਆਂ ਵਿਦਾ ਕੀਤਾ । ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਉੱਤੇ ਛੱਡਣ ਆਇਆ ।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 4 ਬੱਚੇ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਬੱਚੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 4 ਬੱਚੇ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) “ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ :
(ਉ) ਹੱਸਣਾ
(ਅ) ਮੀ
(ਇ ਖੇੜਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਮੀ ✓

(ii) ਹੱਸਣਾ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ :
(ੳ) ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣਾ
(ਅ) ਖਿੜਨਾ
(ਈ ਗਾਉਣਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਖਿੜਨਾ ✓

(iii) ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਹੈ :
(ਉ) ਬੱਚਾ
(ਅ) ਫੁੱਲ
(ਈ) ਉਹ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਉਹ । ✓

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਬੱਚੇ

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਣਭੋਲ ਬੱਚੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਛੀਆਂ ਵਰਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬੱਚੇ ਕਿਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਨਮੋਲ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੱਚੇ ਕੀ ਵੰਡਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਖੇੜੇ ।

ਪਸ਼ਨ 4.
ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਕਦੋਂ ਠਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਕੋਲ ਆ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਬੱਚੇ

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਹੱਸਦਾ, ਛੁਪਾਉਂਦੇ, ਸੋਹਲ, ਖੁਸ਼ੀਆਂ, ਹਿਰਦੇ ।
(i) ਬੱਚੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ……………… ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਬੱਚੇ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ……………… ਠਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ……… ਹਨ ।
(iv) ਬੱਚੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ …………… !
(v) ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕਲੋਲ ਦੇਖ ਕੇ ਰੱਬ ਵੀ ……………… ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਬੱਚੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਹਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਬੱਚੇ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਠਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਹਨ ।
(iv) ਬੱਚੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਛੁਪਾਉਂਦੇ ।
(v) ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕਲੋਲ ਦੇਖ ਕੇ ਰੱਬ ਵੀ ਹੱਸਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕ ਬਣਾਓ : ਪੰਛੀ, ਫੁੱਲ, ਬਚਪਨ, ਖੇੜੇ, ਬੱਚੇ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਪੰਛੀ (ਜਾਨਵਰ)-ਪੰਛੀ ਅਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਉੱਡ ਰਹੇ ਹਨ ।
2. ਫੱਲ (ਪੁਸ਼ਪ, ਪੌਦੇ ਦਾ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਹਿੱਸਾ, ਜੋ ਡੋਡੀ ਵਿਚੋਂ ਖਿੜਦਾ ਹੈ)-ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਫੁੱਲ ਸੁੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਬਚਪਨ ਬਾਲ ਉਮਰ)-ਬਚਪਨ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਖੇੜੇ (ਖ਼ਸ਼ੀਆਂ-ਬੱਚੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ ਹਨ ।
5. ਬੱਚੇ (ਨਿਆਣੇ-ਗੀਤਾ ਦੇ ਚਾਰ ਬੱਚੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ਉ) ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਜੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੋਂ,
…………………………..।

(ਅ) ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵੰਡਦੇ, ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ,
………………………….।

ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਜੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੋਂ,
ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅਨਮੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।

(ਅ) ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵੰਡਦੇ, ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ,
ਸਭ ਨੂੰ ਭਰ-ਭਰ ਝੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਬੱਚੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਕੋ-ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਉਦਾਹਰਨ : ਅਣਭੋਲ, ਸੋਹਲ, ਅਨਮੋਲ
ਗੱਲ – …………. – ………….
ਸੱਚ – …………. – ………….
ਰੱਬ – …………. – ………….

ਉੱਤਰ :
ਗੱਲ – ਘੱਲ – ਵੱਲ
ਸੱਚ – ਕੱਚ – ਮੱਚ
ਰੱਬ – ਸਭ – ਫ਼ਬ ।

IV. ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ-ਭੈਣ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਰੋਚਕ ਆਦਤਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸ਼ਰਾਰਤੀ
2. ਨਿਚਲਾ ਨਾ ਬੈਠਣ ਵਾਲਾ
3. ਖੋਹ ਕੇ ਚੀਜ਼ ਖਾਣ ਵਾਲਾ
4. ਨਹੁੰ ਟੁੱਕਣ ਵਾਲਾ
5. ਢਿੱਡ ਭਾਰ ਸੌਣ ਵਾਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਜਿਹੜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਫੁੱਟਬਾਲ
2. ਕਬੱਡੀ
3. ਰੱਸਾਕਸ਼ੀ
4. ਦੌੜਾਂ
5. ਹਾਕੀ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਅਣਭੋਲ = ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ, ਮਾਸੁਮ । ਸੋਹਲ = ਨਾਜ਼ਕ, ਨਰਮ । ਅਨਮੋਲ = ਬਹੁਮੁੱਲੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਨਾ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਕਲੋਲ = ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨਾ । ਖੇੜੇ = ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ । ਝੋਲ = ਝੋਲੀ । ਹਿਰਦੇ = ਦਿਲ । ਠਰ ਜਾਂਦੇ = ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਣਾ, ਠੰਢ ਪੈ ਜਾਣੀ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਬੱਚੇ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ-ਅਰਥ

(ੳ) ਪੰਛੀਆਂ ਜਿਹੇ ਅਣਭੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ,
ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸੋਹਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।
ਸੱਚ ਪੁੱਛੋਂ ਜੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੋਂ,
ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅਨਮੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਪੰਛੀਆਂ ਵਰਗੇ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸੋਹਲ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਤੋਂ ਪੁੱਛੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਅਣਮੁੱਲੇ ਹਨ ।

(ਅ) ਰੱਬ ਵੀ ਖਿੜ-ਖਿੜ ਹੱਸਦਾ ਜਾਪੇ,
ਕਰਦੇ ਜਦੋਂ ਕਲੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।
ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਇਸ ਬਚਪਨ ਵਿਚੋਂ,
ਲੈਂਦੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਟੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।
ਦਿਲ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਛੁਪਾ ਨਾ ਰੱਖਦੇ,
ਦਿੰਦੇ ਹਰ ਗੱਲ ਖੋਲ੍ਹ ਨੇ ਬੱਚੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ-ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਖਿੜ-ਖਿੜ ਕੇ ਹੱਸਦਾ ਹੈ । ਬੱਚੇ ਇਸ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਬਚਪਨ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਲੱਭ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਛਿਪਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ, ਸਗੋਂ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਬੱਚੇ

(ਈ) ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵੰਡਦੇ ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ,
ਸਭ ਨੂੰ ਭਰ-ਭਰ ਝੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।
ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਠਰ ਜਾਂਦੇ,
ਆ ਬਹਿੰਦੇ ਜਦ ਕੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਸਭ ਨੂੰ ਝੋਲੀਆਂ ਭਰ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਠੰਢ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਵਰਦੀ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ?
(ੳ) ਖ਼ਾਕੀ
(ਅ) ਸਫ਼ੈਦ
(ਈ) ਨੀਲੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਨੀਲੀ । ✓

(ii) ਸਕਾਊਟ ਅਤੇ ਗਾਈਡ ਕੀ ਸਿੱਖ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਨੌਕਰੀ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ।
(ਅ) ਚੰਗੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ
(ਈ) ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣੇ ॥
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਚੰਗੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ✓

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ

(iii) ਸਕਾਊਟ ਅਤੇ ਗਾਈਡ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਬਦਲੇ ਕੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਸੁਗਾਤਾਂ
(ਅ) ਨਕਦੀ
(ਇ) ਕੋਈ ਸੇਵਾ-ਫਲ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਕੋਈ ਸੇਵਾ-ਫਲ ਨਹੀਂ । ✓

(iv) ਸਰ ਬੇਡਨ ਪਾਵੇਲ ਨੇ ਸਕਾਊਟ-ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਪੁਸਤਕ ਕਦੋਂ ਲਿਖੀ ?
(ਉ) 1910
(ਅ) 1908
(ਈ) 1918.
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 1908 ✓

(v) ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਸਕਾਊਟਾਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਜਥੇਬੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਡਰਿੱਲ-ਮਾਸਟਰ
(ਆ) ਸਕਾਊਟ-ਮਾਸਟਰ
(ਈ) ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਅਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਸਕਾਊਟ-ਮਾਸਟਰ ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਸੇ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਦੇ ਸੱਟ ਲੱਗਣ ‘ਤੇ ਸਕਾਉਟ ਅਤੇ ਗਾਈਡ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਕਾਊਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਾਲੇ ਤੰਬੂ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਕਾਊਟ ਅਤੇ ਗਾਈਡ ਦਾ ਕੀ ਧਰਮ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਕਾਉਟਾਂ ਅਤੇ ਗਾਈਡਾਂ ਨੇ ਕੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਕਾਊਟਾਂ ਅਤੇ ਗਾਈਡਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਦੁਜਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਦੋਂ ਕੁੱਝ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਕਾਊਟ ਬਣੇ ?
ਉੱਤਰ :
1909 ਵਿਚ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇੱਕ ਸਕਾਉਟ ਦੇ ਕੀ-ਕੀ ਫ਼ਰਜ਼ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ, ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇਕ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ, ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਾ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਇਕ ਸਕਾਉਟ ਦੇ ਫ਼ਰਜ਼ ਹਨ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਕਾਉਟ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਕਾਊਟ ਧਰਮ, ਜਾਤ, ਰੰਗ, ਨਸਲ ਆਦਿ ਦਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਕਾਊਟ-ਕੈਂਪਾਂ ਵਿਚ ਸਕਾਊਟਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਕਾਊਟ ਕੈਂਪ ਵਿਚ ਸਕਾਊਟਾਂ ਨੂੰ ਮੁਢਲੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨੀ ਸਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਅੱਗ ਲੱਗਣ, ਹੜਾਂ ਜਾਂ ਭੁਚਾਲਾਂ ਸਮੇਂ । ਕੈਂਪਾਂ ਵਿਚ ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਸਕਾਊਟ ਤੇ ਲੀਡਰ ਅੱਗ ਬਾਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਤਜਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਚੁਟਕਲਿਆਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਗੀਤ-ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਮਨ-ਪਰਚਾਵਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹਿਜ-ਸੁਭਾ ਚੰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਵਸਾ ਕੇ ਉਹ ਸਮਾਜ-ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਕਾਊਟ-ਲਹਿਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿੱਥੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਕਾਉਟ ਲਹਿਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਇਕ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫਸਰ ਸਰ ਬੇਡਨ ਪਾਵੇਲ ਨੇ 1908 ਵਿਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਸਹਾਇਤਾ, ਦੁਰਘਟਨਾ, ਸੁਭਾ, ਭੇਦ-ਭਾਵ, ਮੇਲਾ, ਰੁਚੀ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸਹਾਇਤਾ (ਮੱਦਦ) – ਸਾਨੂੰ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਬਿਨਾਂ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਦੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਦੁਰਘਟਨਾ ਮਾੜੀ ਘਟਨਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਲੋਕ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ) – ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੜਕ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸੈਂਕੜੇ ਬੰਦੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
3. ਸੁਭਾ (ਚਰਿੱਤਰ) – ਇਸ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦਾ ਸੁਭਾ ਬਹੁਤ ਕੌੜਾ ਹੈ
4. ਭੇਦ-ਭਾਵ ਵਿਤਕਰਾ) – ਸਾਨੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਿਚਰਦਿਆਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਧਰਮ, ਜਾਤ, ਲਿੰਗ ਜਾਂ ਰੰਗ-ਨਸਲ ਦਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
5. ਮੇਲਾ (ਉਤਸਵ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਹੋਇਆ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ) – ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੇ ਦੁਸਹਿਰੇ ਦਾ ਮੇਲਾ ਵੇਖਣ ਗਏ ।
6. ਰੁਚੀ ਦਿਲਚਸਪੀ) – ਮੇਰੀ ਹਿਸਾਬ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(i) ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ……………… ਹੈ ।
(ii) ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਇਹ ਆਪਣਾ ……………… ਸਮਝਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ………… ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ …………..।
(iv) ਸਕਾਉਟਾਂ ਅਤੇ ਗਾਈਡਾਂ ਨੇ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ……………… ਕੰਮ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨਗੇ ।
(v) ਉਹ ਇਸ ਸੇਵਾ ਲਈ ਕੋਈ ……………… ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ ।
(ii) ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਇਹ ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਸਮਝਦੇ ਹਨ !
(iii) ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕਾਊਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਗਾਈਡ ।
(iv) ਸਕਾਉਟਾਂ ਅਤੇ ਗਾਈਡਾਂ ਨੇ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨਗੇ ।
(v) ਉਹ ਇਸ ਸੇਵਾ ਲਈ ਕੋਈ ਸੇਵਾ-ਫਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :

ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਯਾਤਰੀ – ……… – …………
ਸਿੱਖਿਆ। – ………. – …………
ਫ਼ਰਜ਼ – ………… – ………….
ਮਨ-ਪਰਚਾਵਾਂ – ………….. – …………
ਸਮਾਜ-ਸੇਵਾ – …………….. – …………..
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਯਾਤਰੀ – यात्री – Traveler
ਸਿੱਖਿਆ – शिक्षा – Training
ਫ਼ਰਜ਼ – कर्तव्य – Duty
ਮਨ-ਪਰਚਾਵਾ – मनोरंजन – Entertainment
ਸਮਾਜ-ਸੇਵਾ – समाज-सेवा – Social-Service

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ : ਸਹਾਇਤਾ, ਸੰਸਥਾ, ਦੁਰਘਟਨਾ, ਲਹਿਰ, ਨਿਚੋੜ, ਸਹਿਜ-ਸੁਭਾਅ, ਜਥੇਬੰਦ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸਹਾਇਤਾ ਮਦਦ)-ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਸੰਸਥਾ (ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਬਣਿਆਂ ਸੰਗਠਨ)-ਸਕਾਊਟ ਇਕ ਸਮਾਜ-ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ।
3. ਦੁਰਘਟਨਾ ਮਾੜੀ ਘਟਨਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਲੋਕ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ)-ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੜਕ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸੈਂਕੜੇ ਬੰਦੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਲਹਿਰ (ਤਰੰਗ)-ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ
5. ਨਿਚੋੜ (ਸਾਰ, ਤੱਤ)-ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਪਿਛੋਂ ਅੰਤਲੇ ਪੈਰੇ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਸਹਿਜ-ਸੁਭਾਅ (ਸੁਤੇ-ਸਿੱਧ)-ਬੱਚਾ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਹਿਜਸੁਭਾਅ ਹੀ ਸਿੱਖ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
7. ਜਥੇਬੰਦ (ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਪਰੋਏ ਹੋਣਾ)-ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਜਥੇਬੰਦ ਹੋ ਕੇ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ।

IV. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ : ਗਵਾਚੇ, ਇਛਨਾਨ, ਲੋੜਮੰਦ, ਲੈਹਰ, ਮੁਸਾਫ਼ਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ –
ਗਵਾਚੇ – ਗੁਆਚੇ
ਇਛਨਾਨ – ਇਸ਼ਨਾਨ
ਲੋੜਮੰਦ – ਲੋੜਵੰਦ
ਲੈਹਰ – ਲਹਿਰ ।
ਮੁਸਾਫਰ – ਮੁਸਾਫ਼ਰ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਸਹਿਤ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਜਾਤੀਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਇਕੱਠ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ, ਉਹ ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਸ਼੍ਰੇਣੀ, ਸੰਗਤ, ਪੰਚਾਇਤ, ਭੀੜ, ਕਤਾਰ, ਜਮਾਤ, ਮੇਲਾ, ਟੋਲੀ, ਸਭਾ ਆਦਿ ।

V. ਯੋਗਤਾ ਵਿਸਤਾਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸਕਾਉਟ-ਗਾਈਡ ਸੇਵਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਸਾਂਝੀ ਵਿੱਦਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਸਕਾਊਟ ਵੀ ਹਨ ਤੇ ਗਾਈਡ ਵੀ | ਸਕਾਉਟ ਜਥੇਬੰਦੀ ਵਿਚ 20 ਮੁੰਡੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗਾਈਡ ਵਿਚ 10 ਕੁੜੀਆਂ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ । ਉਹ ਸਕਾਊਟਾਂ ਤੇ ਗਾਈਡਾਂ ਨੂੰ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਕੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੁਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਨੀਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਲ ਵਿਚ ਇਕ ਰੁਮਾਲ ਬੰਨਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਮੀਜ਼ ਨਾਲ ਬੈਜ ਵੀ ਲਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਹਰ ਸਮੇਂ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅੰਨ੍ਹਾ ਜਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਦਾ ਦਿਸ ਪਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਦੌੜ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸਦੀ ਬਾਂਹ ਫੜ ਕੇ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਖੇਡਦਿਆਂ ਜਾਂ ਦੌੜਦਿਆਂ ਕਿਸੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀ ਦੇ ਸੱਟ ਲਗ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਉਸਨੂੰ ਮੁਢਲੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੁਆਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਕਈ ਵਾਰੀ ਉਹ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਜਾਂ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਟਿਕਟ ਲੈਂਦੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉ ਵਿਚ ਖੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ । ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਮੇਲਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉੱਥੋਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ, ਬਿਮਾਰਾਂ ਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜੇਬ-ਕਤਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ | ਭੀੜ ਉੱਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਰੱਸੀਆਂ ਆਦਿ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਗੁਆਚੇ ਬੱਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰ ਤੇ ਅਨਾਊਂਸ ਕਰ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਲੋਭ-ਲਾਲਚ ਤੋਂ ਸਭ ਦੀ ਬਿਨਾਂ ਵਿਤਕਰੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ Summary

ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਪਾਠ ਸੰਖੇਪ

ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਹੋਲੇ ਮਹੱਲੇ, ਮੁਕਤਸਰ ਵਿਚ ਮਾਘੀ ਦੇ ਮੇਲੇ, ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦੀ ਜੋੜ-ਮੇਲੇ ਜਾਂ ਕੁੰਭ ਦੇ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਨੀਲੀ ਵਰਦੀ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਮੇਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜਖ਼ਮੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁਢਲੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਤੰਬੂ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਭੁੱਲੇ-ਭਟਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਾਹ ਵੀ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਗੁਆਚੇ ਬੱਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਲਾਉਡ ਸਪੀਕਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ · 1ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਸਮਝ ਕੇ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਸਕੂਲਾਂ-ਕਾਲਜਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦੀ ਆਸ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਬਚਨ ਦਿੱਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕਾਉਟ ਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਗਾਈਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜ-ਸੇਵਕਾਂ ਨੂੰ ‘ਕਬ’ ਅਤੇ ‘ਬਲਬੁਲਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਰੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਹੀ ਸਿੱਖ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਕ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਗਲ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹੇ ਰੁਮਾਲ ਨੂੰ ਗੰਢ ਦੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਉਦੋਂ ਹੀ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰ ਲੈਣ । ‘ਸਕਾਉਟਾਂ ਤੇ ਗਾਈਡਾਂ’ ਦੀਆਂ ਵਰਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਇਕੋ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ । : ਸਕਾਉਟ ਲਹਿਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਇਕ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਸਰ ਬੇਡਨ ਪਾਵੇਲ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਤੇ 1908 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ਲਿਖੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਇੱਕੀ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਇਕ ਸਕਾਉਟ ਕੈਂਪ ਲਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਤੇ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਸੀ ! ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਸਕਾਉਟ ਬਣਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ । ਭਾਰਤ ਵਿਚ 1909 ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਕੁੱਝ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਕਾਊਟ ਬਣੇ । ਸਕਾਉਟਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਵਿਹਲਾ ਸਮਾਂ ਚੰਗੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਦੀ ਜਾਚ ਸਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਸਕਾਊਟ ਕੈਂਪ ਤੇ ਰੈਲੀਆਂ ਵਿਚ ਮਨ-ਪਰਚਾਵੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨੀ ਵੀ ਸਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਅੱਗ ਲੱਗਣ, ਹੜਾਂ ਤੇ ਭੁਚਾਲਾਂ ਆਦਿ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਸਮੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਸਕਾਉਟ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ | ਹਰ ਦੁੱਖ, ਤਕਲੀਫ ਵਿਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ ਰਿਹਾ ਜਾਵੇ, ਆਦਿ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖ ਕੇ ਉਹ ਚੰਗੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬਣਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿਚ ਸਕਾਉਟ ਤੇ ਲੀਡਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅੱਗ ਦੁਆਲੇ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਤਜਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਚੁਟਕਲਿਆਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਗੀਤ-ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਦੌਰ ਚਲਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨ-ਪਰਚਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਸਹਿਜ-ਸੁਭਾ ਚੰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ ।

ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਸਕਾਉਟ-ਮਾਸਟਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਥੇਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਸਾਰੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਸਕਾਊਟ ਜ਼ਿਲ਼ਾ-ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰਾਜ-ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਕਾਉਟ-ਸੰਸਥਾ ਰਾਹੀਂ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਫੈਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਮੁੱਚੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਕਾਊਟਾਂ ਤੇ ਗਾਈਡਾਂ ਨੂੰ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਸਮਾਜ-ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮਨੁੱਖ ਹਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਕੁੰਭ ਦਾ ਮੇਲਾ = ਕੁੰਭ ਦਾ ਮੇਲਾ ਹਰ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਹਰਦੁਆਰ, ਅਲਾਹਾਬਾਦ, ਨਾਸਿਕ ਅਤੇ ਉਜੈਨ ਵਿਚ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂ ਲੋਕ ਹਰਦੁਆਰ ਵਿਖੇ ਗੰਗਾ, ਅਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿਚ ਗੰਗਾ-ਜਮਨਾ-ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਸੰਗਮ, ਨਾਸਿਕ ਵਿਚ ਗੋਦਾਵਰੀ ਤੇ ਉਜੈਨ ਵਿਚ ਸ਼ਪ ਨਦੀ ਵਿਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਸੰਬੰਧੀ = ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ । ਭੇਦ-ਭਾਵ = ਫ਼ਰਕ, ਵਿਤਕਰਾ, ਕਿਸੇ ਜਾਤ, ਧਰਮ, ਨਸਲ ਜਾਂ ਲਿੰਗ ਕਾਰਨ ਚੰਗਾ-ਮਾੜਾ ਜਾਂ ਉੱਚਾ-ਨੀਵਾਂ ਸਮਝਣਾ | ਧਰਮ = ਪਵਿੱਤਰ ਫ਼ਰਜ਼ | ਸ਼ਾਬਾਸ਼ = ਪ੍ਰਸੰਸਾ, ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ | ਪ੍ਰਤਿ = ਲਈ, ਖ਼ਤਰਾ | ਵਚਨ = ਇਕਰਾਰ | ਕੱਬ = ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਕਾਉਟ ਮੁੰਡੇ ਬੁਲਬੁਲ = ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੀ ਸਕਾਉਟ ਕੁੜੀ । ਸੰਸਥਾ = ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਬਣਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ । ਸੇਵਾ-ਫਲ = ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇਵਜ਼, ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਲਈ ਚੀਜ਼ । ਜਾਚ = ਤਰੀਕਾ ਰੈਲੀਆਂ = ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਹੋਇਆ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ । ਰੁਚੀ = ਦਿਲਚਸਪੀ । ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ = ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾਲ 1 ਚੁਟਕਲਿਆਂ = ਲਤੀਫ਼ਿਆਂ, ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਹਸਾਉਣੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ । ਦੌਰ ਚਲਣਾ = ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ } ਸਹਿਜਸੁਭਾਅ = ਬਿਨਾਂ ਮਨ ਉੱਤੇ ਬੋਝ ਪਾਇਆਂ, ਸੁੱਤੇ-ਸਿੱਧ । ਜੱਥੇਬੰਦ ਕਰਨਾ = ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨਾ ।

PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains

Punjab State Board PSEB 7th Class English Book Solutions Poem 1 Trains Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 English Poem 1 Trains

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the poem (adjective/noun/verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct Pronunciation.)
3. Spellings

Passenger Precious mail freight
dusk dawn without fail

PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains

Post-reading

Vocabulary Expansion

Trains are a very important means of land transport in India. India has a large network of trains.

Activity 2.

Given below are some more means of transport. Put them under the right box.

car aeroplane scooter helicopter boat auto
bus ship submarine train jeep bicycle
Land sky water
car
bus
scooter
train
auto
jeep
bicycle
aeroplane
helicopter
ship
submarine
boat

Activity 4

Read the following lines and answer the questions that follow : Through day and darkness, Through dusk and dawn.

Question 1.
What do the above lines refer to ?
Answer:
The above lines refer to trains running day and night.

Question 2.
What do the day and darkness’ and dusk and dawn’ in the poem tell the readers ?
Answer:
They tell us about the different times of the day. They also form pairs of opposite time.

Learning Language

Conjunctions : ‘so’, ‘because’. “although’. ‘and’, ‘yet
We use Conjunctions like ‘and, “or”, “but, “because’ and although’ to join two parts of sentences.
नोट:-वाक्य के दो या अधिक भागों को जोड़ने के लिए जिन शब्दों का प्रयोग किया जाता है, उन्हें Conjunctions कहते हैं।

PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains

Activity 5

1 Complete the sentences given below with ‘so’ or ‘because’. Here are a few examples. Read them before you do the activity.
Examples :
1. Rajan is happy because he has stood first in the race.
2. It was raining, so I did not go to school.
3. I went to the cinema because it was a holiday.
We use ‘because‘ for giving reasons, and ‘so’ for talking about results or purposes.

1. My dog was hungry …………. it stole biscuits from the shelf.
2. I am feeling sleepy …………….. I am very tired.
3. Babli bought new clothes ………….. she wanted to wear them on Diwali.
4. It was raining, …………. my books got wet.
5. He did not study hard, …………… he failed the test.
6. I asked for directions ………….. I was lost.
7. I did not clean the room, ………… it became dirty.
8. I met with an accident …………….. I was driving fast.
9. Deepa went to the doctor …………… she was feeling sick.
10. Mohan did not help Sohan …………….. he was not well.
Answer:
1. so
2. because
3. because
4. so
5. so
6. because
7. so
8. because
9. because
10. because.

Activity 6.

Combine the sentences given below using “although’ and ‘yet’. Write them in your notebook. Here are a few examples. Read them before you do the activity.

Examples :
1. Rajan did not win the race. Rajan was happy.
Although Rajan did not win the race, yet he was happy.

2. It was raining. I went to school.
Although it was raining, yet I went to school.

3. It was a holiday. I did not go to the cinema.
Although it was a holiday, yet I did not go to the cinema.
We use ‘although’ and ‘yet in the same sentence for unexpected or different information.

1. My dog was hungry. It did not eat biscuits.
2. He is very sleepy. He is watching a movie.
3. Babli wanted to wear new clothes on Diwali. Babli did not buy them.
4. It was raining. I did not take an umbrella.
5. He did not study hard. He passed the test.
6. I was lost. I did not ask for directions.
7. My room was dirty. I did not clean the room.
8. I was ill. I did not go to the doctor.
9. Mohan and Sohan were friends. Mohan did not help Sohan.
10. I went to the market. I did not buy anything.
Answer:
1. Although my dog was hungry. yet it did not eat biscuits.
2. Although he is very sleepy. yet he is watching a movie.
3. Although Babli wanted to wear new clothes on Diwali, yet she did not buy them.
4. Although it was raining, yet I did not take an umbrella.
5. Although he did not study hard, yet he passed the test.
6. Although I was lost, yet I did not ask for directions.
7. Although my room was dirty, yet I did not clean it.
8. Although I was ill, yet I did not go to the doctor.
9. Although Mohan and Sohan were friends, yet Mohan did not help Sohan.
10. Although I went to the market, yet I did not buy anything.

PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains

Learning to Listen

Activity 7.

Listen to the teacher, recite the following poem and repeat after her/him.

Clouds
PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains 1

White sheep. white sheep,
On a blue hill,
When the wind stops,
You all stand still.
When the wind blows.
You walk away slow,
White sheep,
white sheep
Where do you go?
नोट : विद्यार्थी स्वयं करें।

Learning to Speak

Activity 8

Speak the following pairs aloud. (ऊंची आवाज़ में बोलें)
1. mail — fail
2. dawn — lawn
3. plains — trains

Activity 9 (Pairwork)

Discuss with your partner about how you would like to travel. You can discuss the following questions with each other.
1. Do you like to travel by train/ship/plane ?
2. How would you like to travel if you have to go from Punjab to Mumbai ? Why ?
3. If you decide to go by train, what would you like to take with you ?

Learning to Write

Activity 10

Paragraph Writing:

पैराग्राफ़ किसी विषय की संक्षिप्त व्याख्या होती है। यह लगभग 100 शब्दों में लिखा जाता है। इसके पहले वाक्य में विषय का परिचय दिया जाता है, जबकि इसका अंतिम वाक्य विषय का निष्कर्ष होता है। पैराग्राफ़ के मध्य भाग में विषय से जुड़ी मुख्य बातों का वर्णन किया जाता है। ध्यान रहे कि यह पैराग्राफ़ एक ही विचार या बिन्दु पर केंद्रित हो।

A Journey by Bus I went to Jalandhar by bus last month. I hired an e-rickshaw and reached the bus stand. I went to the booking window. There was a great rush. I got the ticket on my turn. The bus came and I got into the bus. There was no room in the bus. Many people were standing.

I could not get any seat. It was very hot. I was sweating. Soon the conductor whistled. The bus started. I felt easy. Some passengers got down at Phagwara. Now I got a seat near the window. I looked out of the window. Greenfields looked very beautiful. Farmers were at their work. Cattle were grazing. Our bus crossed many bridges on the way. At last the bus reached Jalandhar. It took me three hours to reach there. I enjoyed the journey but I got tired.
PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains 2

Stanzas For Comprehension

Read the stanzas given below and answer the questions that follow each :

(1) Over the mountains,
Over the plains,
Over the rivers,
Here come the trains.
Carrying passengers,
Carrying mail,
Bringing their precious loads
In without fail.

PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains

(i) Where do the trains move?
रेलगाड़ियां कहाँ चलती हैं ?

(ii) What do they carry ?
वे क्या उठाती है।?

(iii) Name the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम बताओ।
Answer:
(i) The trains move over the mountains, plains and rivers.
(ii) They carry passengers, goods and precious loads.
(iii) The name of the poem is ‘Trains’ and that of the poet is James S. Trippett.

(2) Thousands of freight cars
All rushing on Through day and darkness,
Through dusk and dawn,
Over the mountains,
Over the plains,
Over the rivers,
Here come the trains.

(i) What is rushing on ?
क्या – क्या चीज़ दौड़ती रहती है ?

(ii) When do they rush on?
वे कब दौड़ती हैं?

(iii) What is the central idea of the poem?
कविता का केन्द्रीय भाव क्या है ?
Answer:
(i) Thousands of freight cars are rushing on.
(ii) They rush on all through day and night.
(ii) Trains run day and night. They provide a great service to the country by carrying people and their costly load.

PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains

Word Meanings.

PSEB 7th Class English Solutions Poem 1 Trains 3

Trains Summary in Hindi

यह कविता रेलगाड़ियों के बारे में है। रेलगाड़ियाँ दिन-रात दौड़ती रहती हैं। वे कभी नहीं रुकतीं। वे पर्वत, नदियाँ, मैदान सब कुछ पार कर जाती हैं। वे डाक, यात्रियों तथा उनके कीमती सामान को लाद कर ले जाती हैं। वे माल (भारी सामान) को ढोती हैं। वे सुबह शाम कुछ नहीं देखतीं। वे दौड़ती ही रहती हैं।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Punjab State Board PSEB 7th Class English Book Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 English Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the story (adjective/noun/verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct . pronunciation.)
3. Spellings

Akita neighborhood agriculture accompany
routine receive hemorrhage show up
beloved employees devoted museum

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Write antonyms of the following words.

1. respect — disrespect
2. affection — hatred/hate
3. usual — unusual
4. followed — led
5. lonely — crowded/populous
6. presence — absence
7. master — servant
8. loyalty — disloyalty

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Activity 3.

Look at the following words in the grid. Identify the base words and prefixes and suffixes added to them. Write the base word and the prefix/suffix in the space given for each.
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog 1
Answer:
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog 2

Learning to Read and Comprehend

Activity 4.

Answer the following questions based on the above story.

Question 1.
Who was Hachiko ?
हचीको कौन था ?
Answer:
Hachiko was a very faithful and loyal dog. He was true companion.

Question 2.
What was his breed ?
उसकी प्रजाति (ब्रीड) कौन – सी थी?
Answer:
His breed was Akita.

Question 3.
When was he born ?
वह कब पैदा हुआ ?
Answer:
He was born on November 10, 1923.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Question 4.
Who adopted him ?
उसे किसने गोद लिया ?
Answer:
Professor Hidesburo adopted him, first.

Question 5.
Where did Ueno teach ?
यूनो कहाँ पढ़ाते थे ?
Answer:
Ueno tought in the Agriculture Department of the Tokyo Imperial University.

Question 6.
What was their routine ?
अनकी दिनचर्या क्या थी ?
Answer:
Everyday morning they would walk to the Shibuya Railway Station. At 3 p.m. the professor would return and the dog would go to the railway station to accompaning him back home.

Question 7.
What happened to the Professor one day ?
एक दिन प्रोफैसर को क्या हुआ ?
Answer:
One day the Professor died because of a sudden brain harmorrhage.

Question 8.
What did Hachiko do after Ueno died ?
हचीको ने यूनो की मृत्यु के बाद क्या किया ?
Answer:
He would daily go to the railway station at 3 p.m. to receive his master.

Question 9.
Who adopted Hachiko after Ueno died ?
यूनो की मृत्य के बाद हचीको को किसने गोद लिया ?
Answer:
After Ueno died his former gardener, kujaburo kobayashi adopted Hachiko.

Question 10.
Who went to see Hachiko after coming to know about his routine ?
हचीको की दिनचर्या का पता चलने पर कौन उसे देखने गया ?
Answer:
Hirokichi Saito who was an expert on the Akita breed of dogs, went to see Hachiko.

Activity 5.

Choose the right answer and write in the given space.
Answer:
1. Hachiko was a very loyal/disloyal dog — loyal
2. Shibuya is a place near/away from Tokyo — near
3. Ueno always came back on the 3/4pm train. — 3 p.m.
4. Hachiko would wait for Ueno at the station/home. — Station
5. Hachiko lived for 11/13 years. — Station

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Activity 6.

Discuss and answer the following questions.

Question 1.
Why did people make statues of Hachiko ?
Answer:
People made the statues of Hachiko to make him immortal for his loyalty and faithfulness.

Question 2.
Why do you think Saito wiped a tear from his cheek?
Answer:
Saito was an expert of the Akita breed of dogs. He read the sad hard of Hachiko.

Learning Language

Conjugation of Verbs

Verb conjugation का अर्थ है कि कोई verb वाक्य में Person, Tense, Number या Mood में परिवर्तन के साथ कैसे बदलता है।

Person.

In English, we have six different persons -first-person singular (I), second-person singular (you), third-person singular (he/she/it/one), first-person plural (we), second-person plural (you), and third-person plural (they). We must conjugate a verb for each person. The verb to be is a particularly notable verb for conjugation because it is an irregular verb.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Conjugation of the verb ‘to be’ (is/am/are)

Person Tense
Past Present Future
I was am will be
you were arc will be
he /she/it was is will be
we were are will be
they were are will be

Tense के अनुसार भी Verb के रूप में बदलाव आता है। इसे समझने के लिए नीचे दी गई तालिका अध्ययन of करें इसमें Verb ‘walk’ के माध्यम से verb की Conjugation को समझाया गया है।

Conjection
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog 3

Activity 7.

Select the correct form of the verb given in the options and fill it in the given blank.

Question 1.
Meena …………………_since morning.
(a) has been dancing
(b) is dancing
(c) dances
Answer:
(a) has been dancing.

Question 2.
I ………….. in the garden when she came to my house.
(a) am working
(b) was working
(c) worked
Answer:
(b) was working.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Question 3.
I ………………….. in the factory for two hours when Seema called.
(a) have been working
(b) was working
(c) had been working
Answer:
(c) had been working.

Question 4.
I ……………… my exam this time next week.
(a) will be writing
(b) will write
(c) would be writing
Answer:
(a) will be writing.

Question 5.
They had already left when I …………. home.
(a) reached
(b) have reached
(c) had reached
Answer:
(a) reached.

Question 6.
If you are hungry, I ………….. ……. you something to eat.
(a) am getting
(b) will get
(c) will be getting
Answer:
(b) will get.

Question 7.
Saavan ………….. songs.
(a) writes
(b) write
(c) written
Answer:
(a) writes.

Question 8.
We …………. often go to the garden.
(a) don’t
(b) doesn’t
(c) haven’t
Answer:
(a) don’t

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Question 9.
We …………… to Delhi last week.
(a) went
(b) have gone
(c) had gone.
Answer:
(a) went.

Question 10.
The children …………………. a splendid performance.
(a) gives
(b) give
(c) gave.
Answer:
(b) give.

Learning to Listen

Activity 8

Your teacher will read out a dialogue. Listen to the dialogue and answer the following questions.

Question 1.
Which movie do these people plan to watch ?
(a) The Lion King
(b) The Two Towers
(c) Singham
(d) Mowgli
Answer:
(d) Mowgli.

Question 2.
When do they plan to watch the movie ?
(a) on the weekend
(b) tomorrow
(c) today evening
(d) next Friday
Answer:
(b) tomorrow.

Question 3.
Where do they plan to meet ?
(a) at the Subway close to the mall
(b) in front of the mall
(c) at the coffee shop close to the mall
(d) at home
Answer:
(a) at the Subway close to the mall.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Question 4.
What time do they plan to meet ?
(a) at 7:30 pm
(b) at 12 noon
(c) at 1pm
(d) at 3:45 pm
Answer:
(c) at 1pm.

Learning to Speak

Activity 9

Look at the picture given below and describe, in your own words, what is happening.
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog 4
Answer:
1. There are two furry dogs in the picture.
2. One dog is big, the other is small.
3. The big dog is white with a black shade in colour.
4. The small dog is also white but it has a shade of grey colour on his body.
5. Both the dogs have belt- round their necks. This suggests they are pet ones.
6. The colours of their belt is red and blue respectively.
7. The big dog looks furious. But the little one appears to be playful.
8. The little dog is carrying a twig in his mouth.

Learning to Write

Activity 10

Write a letter to your cousin telling her/him about the new pet (a dog or a cat) you have adopted.
You should write in the letter

what pet you have adopted
what you have named it
how you play with your pet
how it has changed your life or routine

15, New Colony,
Phagwara.
14 March, 20…….
Dear Vipin,
You will be glad to know that I have adopted a day. It is a stray dog. I have named it Tommy. It is like a small toy. It takes milk, bread and meat. It plays with us. We throw the ball away and Tommy runs after it and return with the ball to us. As it gets up early in the morning, it has changed my life. We together go for a walk in the morning and in the evening. We run a race which I never win. I hope you will be happy to meet it.
Your loving brother,
Rahul.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Learning to Use Language

Activity 11

Browse the following sites for more information and also to watch a film on Hachiko. After going through the sites, write all the new information you get on Hachiko
(The teacher must arrange the use of the Internet for students in the computer lab.)
नोट-अध्यापक की सहायता से स्वयं करें।

Comprehension Of Passages

Read the following passages carefully and answer the question that follow each.

(1) Hachiko, the dog was more than just a pet. He was a true companion. He was very loyal and faithful. Every day, Hachiko would greet his human friend, his master, a routine the faithful dog kept, even after his owner’s death. A golden-brown of Akita breed, Hachiko was born on November 10, 1923 in a farm in Japan. In 1924, Professor Hidesaburo Ueno adopted Hachiko and brought him to live with him in Shibuya, a small town in the neighbourhood of Tokyo.

Professor Hidesaburo Ueno taught in the Agriculture Department of Tokyo Imperial University. Every morning the professor would walk to the Shibuya railway station and Hachiko would also go with him to see his master take the train to work. After finishing the day’s classes, the professor would take the train back and return to the station at 3 pm.

1. Who was Hachiko ? Give his any two good qualities.
हचिको कौन था ? उसके कोई दो अच्छे गुण लिखो।

2. Where did Professor Ueno live ?
प्रोफैसर यूनो कौन था ?

3. Choose true and false statements and write them in your note book. . .
(a) The dog followed his routine even after his master’s death.
(b) The professor returned to his home town at 3 p.m. daily.

4. Complete the sentence according to the meaning of the passage.
(a) Professor Ueno taught in the ……………
(b) Hachiko, the dog was more than …….

5. Match the words with their meanings.

(a) faithful comeback
(b) return to take turn
loyal

Answer:
1. Hachiko was a pet dog. He was a true companion. He was very loyal and faithful.
2. Professor Ueno lived in Shibuya, a small town in the neighbourhood of Tokyo.
3.
(a) True
(b) True
4.
(a) Professor Ueno tought in the Agriculture Department of Tokyo University.
(b) Hachiko the dog was more than just a pet.
5.
(a) faithful-loyal
(b) return-come back.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

(2) The master and Hachiko kept this schedule until one sad day in May 1925 Professor Veno suffered a sudden brain hemorrhage while teaching and passed away. That day, Hachiko showed up at 3 pm as usual, but his beloved master never came back. Hachiko returned the next day at the same time, hoping that Veno would be there to meet him. Of course, the professor did not return, but his loyal Hachiko never gave up hope.

Hachiko was at Shibuya Station the next day again at 3 pm, then the day after, and the day after that. Soon, the lonely dog began to draw the attention of the other passengers.
At first, the station workers were not friendly with the dog, but after some time, people started looking out for him. Even the station employees would bring food and treats for the devoted dog and sometimes sit and keep him company.

1. How did Ueno die?
यूनो की मृत्यु कैसे हुई ?

2. What change did the dog bring about in the station workers ?
कुत्ते ने स्टेशन कर्मचारियों में क्या परिवर्तन लाया ?

3. Choose true and false statements and write them in your note book.
(a) The dog lost his hope as the days passed.
(b) Ueno died in May 1925.

4. Complete the sentence according to the meaning of the passage.
(a) Hachiko showed up at …………… as usual to the dog.
(b) The station employees would bring …………. for the devoted dog.

5. Match the words with their meanings.

(a) devoted died
(b) passed away sincere
appeared

Answer:
1. Ueno while teaching suffered a sudden brain haemorrhage and died.
2. The station workers who were not friendly with him, stated looking out for him. They started giving him food and their company.
3.
(a) False
(b) True.
4.
(a) Hachiko showed up at 3pm as usual.
(b) The station employees would bring food and treats for the devoted dog.
5.
(a) devoted — sincere
(b) Passed away — died.

3. One of Professor Ueno’s former students, Hirokichi Saito was an expert on the Akita breed of dogs. He came to know of Hachiko and his routine. He decided to take the train to Shibuya to see if Hachiko would still be waiting.

When Saito arrived at the station, he saw Hachiko there waiting for his master. He wiped a tear from his cheek. He waited for Hachiko to make the next move. After a long wait, Hachiko stood up and went from there. Saito followed the dog from the station to the home of Ueno’s former gardener, Kuzaburo Kobayashi who had adopted Hachiko but Hachiko waited only for Ueno.

For nearly a decade, after his master passed away, the dog continued to show up at the same spot every day until Hachiko died at the age of eleven on March 08, 1935. The dog became a symbol of loyalty in Japan – and now for the world.

1. Who was Hirokichi Saito ?
हीरोकीची सेंटो कौन था ?

2. He wiped a tear from his cheek ? What does this line show ?
उसने कुत्ते के गाल से एक आँसू पोंछा। यह पंक्ति क्या दर्शाती है? ।

3. Choose true and false statements and write them in your note book.
(a) After the death of Ueno his former gardner adopted Hachiko.
(b) Hachiko died at the age of thirty-five.

4. Complete the sentence according to the meaning of the passsage.
(a) After a long wait. Hachiko stood up and ………
(b) The dog become a ……………. in Japan.

5. Match the words with their meanings.

(a) decade took on
(b) adopted a period of ten years died.
died

Answer:
1. Hirokichi Saito was a former student of professor Ueno. He was an expert on the Akita breed of dogs.
2. This line show that Hachiko was very sad at heart after his master’s death.
3.
(a) True
(b) False.
4.
(a) After a long wait Hachiko Stood up and went from these.
(b) The dog became a symbol of loyalty in Japan.
5.
(a) decade – a period of ten years
(b) adopted – took on

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Use Of Words/Phrases In Sentences

1. Loyal (devoted, sincere) —
Should be loyal to the country.
हमें देश के प्रति निष्ठावान होना चाहिए।

2. Faithful (loyal, sincere) —
A dog is a faithful animal.

3. True (firm) —
He is true to his word promise.
वह अपने वचन का पक्का है। I

4. Recieve (to get) —
I received your letter yesterday.
मुझे कल तुम्हारा पत्र मिला।

5. Show up (to appear, to present) —
You must show up in the school ground at 9. am.
तुम्हें प्रातः 9 बजे स्कलू ग्राऊंड में पहुंच जाना चाहिए।

6. Passedaway (died) —
My grandmother passed away last month.
मेरी दादी पिछले महीने चल बसे।

7. Look out (take care) —
Look out ! The train has started.
देखो! रेलगाड़ी चल चुकी है।

8. Expert (specialist) —
My uncle is an Expert on birds.
मेरे चाचा जी पंछियों के माहिर हैं।

Word Meanings
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog 5

Hachiko-The World’s Most Loyal Dog Summary in Hindi

Hachiko, the dog ……….. passed away.

हचीको (Hachiko) नामक कुत्ता पालतू होने से कहीं अधिक महत्त्व रखता है। वह एक सच्चा साथी था। वह बहुत ही निष्ठावान तथा वफादार था। हचीको प्रतिदिन अपने मानव मित्र जो इसका मालिक था, का अभिवादन करता था। यही दिनचर्या वफादार कुत्ते ने अपने मालिक की मृत्यु के बाद भी जारी रखी।

सुनहरी भूरी, अकीता प्रजाति (Akita bread) के हचीको का जन्म 10 नवम्बर, 1923 को जापान के एक खेत में हुआ। 1924 में प्रोफेसर एजाबुरो यूनो (Professor Hidesaburo Ueno) ने हचीको को गोद ले लिया और उसे टोक्यो के एक छोटे से शहर शिबुआ (Shibuya) में ले आये। प्रोफ़ेसर एज़ाबुरो यूनो टोक्यो इम्पीरियल यूनिवर्सिटी के कृषि विभाग में पढ़ाते थे। प्रत्येक सुबह प्रोफ़ेसर शिबुआ स्टेशन तक टहलते हुए जाते थे और हचीको भी उनके साथ जाता था तकि वह अपने मालिक को काम पर जाते हुए ट्रेन पकड़ते देखे।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

अपने दिन की कक्षाओं को समाप्त करके प्रोफेसर वापिसी के लिए ट्रेन पकड़ते और 3 बजे स्टेशन पर पहुंचते। हचीको स्टेशन पर पहुंच जाता और प्रोफेसर का इंतजार करता और उनके साथ टहलता हुआ वापिस घर आता। जोड़ी की प्रतिदिन की यही दिनचर्या थी। हर रोज़ हचीको एक ही समय पर अपने मालिक को लेने पहुंच जाता। मालिक और हचीको ने अपना कार्यक्रम तब तक जारी रखा जब तक एक अशुभ दिन मई, 1925 को प्रोफेसर यूनो की अचानक ब्रेन हेमेज से मृत्यु नहीं हो गई।

That day …………. …….. still be waiting.

उस दिन, हचीको हमेशा की भांति 3 बजे आ गया, परन्तु उसका प्रिय मालिक कभी वापिस नहीं आया। हचीको अगले दिन उसी समय इस आशा के साथ वापिस आया कि यूनो उसे वहां मिलेंगे। निःसंदेह प्रोफेसर कभी वापिस नहीं आए, परन्तु उनके वफ़ादार हचीको ने कभी आशा नहीं छोड़ी।

दिन बीतते गए और हचीको प्रतिदिन 3 बजे शिबुआ स्टेशन पर आ जाता था। शीघ्र ही अन्य यात्रियों का ध्यान इस अकेले डॉग (कुत्ते) की ओर जाने लगा। पहले पहल स्टेशन के कर्मचारी कुत्ते के साथ मित्रवत् नहीं थे परन्तु कुछ समय के बाद उसकी ओर ध्यान देने लगे। यहाँ तक कि स्टेशन के कर्मचारी उस वफ़ादार कुत्ते के लिए भोजन खाने के लिए उसके मनचाहे पदार्थ लाने लगे। कभीकभी वे उसके पास बैठ कर उसका साथ देते। दिन हफ्तों में, फिर महीनों में, फिर सालों में बदलें और हचीको, हर रोज इंतजार करने आता। उसकी उपस्थिति ने शिबुआ के स्थानीय लोगों पर ऐसा प्रभाव छोड़ा कि वह उनके लिए निष्ठा और विश्वास का एक प्रतीक बन गया, जैसे वह उनका नायक हो।

प्रोफेसर यूनो का एक पुराना छात्र हिरोकिची सैटो (Hirokichi Saito), अकीता नस्ल के कुत्तों का विशेषज्ञ था। उसे हचीको और उसकी दिनचर्या का पता चला। उसने निर्णय किया कि वह ट्रेन से शिबुआ जाएगा और देखेगा कि क्या हचीको अभी भी इंतज़ार कर रहा है।

When Saito arrived ……………………. go to Japan.

जब सैटो स्टेशन पहुंचा तो उसने हचीको को अपने मालिक का इंतजार करते देखा। उसने उसके गाल पर एक आंसू को पोंछा। उसने हचीको के अगले कदम की प्रतीक्षा की। एक लम्बे इंतजार के बाद हचीको उठ खड़ा हुआ और वहाँ से चला गया। सैटो ने कुत्ते का स्टेशन से उस घर तक पीछा किया जो यूनो के पुराने माली कुजाबुरो कोबायशी (Kuzaburo Kobayashi) था जिसने हचीको को गोद ले लिया था।

परन्तु हचीको यूनो का ही इंतजार करता था।अपने मालिक की मृत्यु के बाद लगभग दस वर्ष तक हचीको (कुत्ता) उसी जगह पर प्रतिदिन दिखाई देता रहा, जब तक कि 11 वर्ष की आयु में 8 मार्च 1935 को उसकी मृत्यु नहीं हो गई। (कुत्ता) डॉग जापान में वफ़ादारी का प्रतीक बन गया और अब पूरे विश्व में बन गया है।डॉग के प्रति आदर और प्यार के कारण लोग हचीको को “चुकेन हचीको” (Chukan Hachiko) पुकारने लगे।

इसका अर्थ है-वफ़ादार कुत्ता हचीको। हचीको की याद में एक बुत्त बनाया गया है शिबुआ में तथा एक उस स्थान पर जहाँ वह अपने मालिक यूनो को काम से वापिस आने पर मिलता था। हचीको के मृत शरीर को (म्यूजियम) संग्रहालय में संरक्षित करके रखा गया है। हां, यदि आप जापान जाएं तो आप अब भी हचीको को मिल सकते हैं।

Retranslation Of Isolated Sentences

1. He was a true companion.
वह एक सच्चा साथी था।

2. Hachiko wot his human friend his master.
हचीको अपने मानव मित्र अर्थात् अपने मालिक का अभिवादन करता था।

3. Hachiko was born on November 10, 1923.
हचीको का जन्म 10 नवम्बर 1923 को हुआ।

4. Every morning the professor would walk to the Shibuya railway station.
प्रत्येक सुबह प्रोफेसर शिबुआ स्टेशन तक टहलते हुए जाते थे।

5. Hachiko would also go with him.
हचीको भी उनके साथ जाता था।

6. The pair followed the same routine every day.
जोड़ी की प्रतिदिन की यही दिनचर्या थी।

7. But his beloved master never came back.
परन्तु उसका प्रिय मालिक कभी वापिस नहीं आया।

8. Even the station employees would bring food for the devoted dog.
यहाँ तक कि स्टेशन के कर्मचारी भी उस वफादार कुत्ते के लिए भोजन लाते थे।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

9. His presence made a great impression on the local people of Shibuya.
उसकी उपस्थिति ने शिबुआ के स्थानीय लोगों को बहुत अधिक प्रभावित किया।

10. Yes, you can still meet Hachiko if you go to Japan
हां, यदि आप जापान जाएं तो आप अब भी हचीको से मिल सकते हैं।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

Punjab State Board PSEB 7th Class English Book Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 English Chapter 7 A Hole in the Fence

Activity 1.

Look up the following words/phrases in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the story (adjective/noun/verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

fence advised control hammer accept
decrease discover temper scar wound

Vocabulary Expansion

Activity 2

Solve the crossword puzzle given below. Read the hints (meanings) for the words given under ‘Across’ and ‘Down’. The words are from the story.
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence 1
Answer:
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence 2
Across →
5. able to manage
6. find something new
8. to take something
9. barrier
10. a mark on the skin

Down ↓
1. hit something hard
2. a tear in the skin
3. become lesser or smaller
4. guiding someone
5. a state of being angry or calm

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

Activity 3.

Answer the following questions as briefly as you can.

Question 1.
Why did the boy have no friends ?
लड़के के दोस्त क्यों नहीं थे ?
Answer:
The boy had no friends because he always used a bad language in a fit of anger.

Question 2.
Why were his parents worried ?
उसके माता-पिता क्यों चिंतित थे ?
Answer:
His parents were worried because he had a bad temper.

Question 3.
Whạt task did his father give him to do ?
उसके पिता ने उसे कौन-सा कार्य करने को दिया ?
Answer:
His father gave him a bag of nails and hammer and said, “Every time you lose your temper you must hammer a nail into the back of the fence.

Question 4.
How did it help the boy ?
इसने लड़के की मदद कैसे की ?
Answer:
By hammering nails, he discovered that it was easier to control the anger than to drove nails.

Question 5.
What did his father tell him after he had taken out all the nails ?
जब लड़के ने सभी कील निकाल दिए तो पिता ने उस बच्चे को क्या बताया ?
Answer:
The father told him that a wound given with the words is as bad as the one given with a knife.

Question 6.
What is the moral of the story?
कहानी से क्या शिक्षा मिलती है ?
Answer:
We should be polite to others and use kind words.

Activity 4.

Write ‘True’ or ‘False’ in the space given against each statement.

1. The boy had many friends. — (False)
2. He had a habit of using bad language. — (True)
3. His mother came up with a plan to help him. — (False)
4. The boy hammered nine nails into the fence on his first day — (False)
5. The boy never learned to control his temper — (False)

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

Activity 5

Select the correct option and fill it in the given blank.

Question 1.
The little boy was …………………. by other boys.
(a) popular
(b) liked
(c) disliked.
Answer:
(c) disliked.

Question 2.
The boy had no friends because ………….
(a) he used bad language
(b) he bullied other boys
(c) he would hit small boys.
Answer:
(a) he used bad language

Question 3.
His father thought of a/an …..
(a) advice to give him
(b) task to give him
(c) reason for his behaviour.
Answer:
(a) advice to give him

Question 4.
The father asked the boy to … whenever he felt angry.
(a) count from 1-10
(b) drive a nail into the fence
(c) pull out a nail from the fence.
Answer:
(b) drive a nail into the fence

Question 5.
The father was able to …. ….. him a lesson about good behaviour.
(a) show
(b) teach
(c) make.
Answer:
(b) teach.

Learning Language

Sentence and its Types

Read the following sentences or groups of words.
1. Amit is a good actor.
2. Where are you going?
3. Seema works very hard.
4. What a beautiful day!
5. Chandigarh is the capital of Punjab.
Please note that all these sentences:
1. begin with capital letters
2. end with a full stop (.), a question mark (?) or an exclamation mark (!)
Notice that these groups of words make complete sense.
Sentence शब्दों का सार्यक समूह होता है।
Now, read the following group of words:
pot flowers The are in
इस शब्द समूह का कोई अर्थ नहीं है।
Now read the same words in another order :
The flowers are in the pot.
यह शब्द समूह पूरा अर्थ देता है | इसलिए यह राक sentence है

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

Activity 6.

Rearrange the following groups of words and punctuate to make meaningful sentences

Question 1.
ferocious lions animals are.
Answer:
Lions are ferocious animals.

Question 2.
love grandparents a my me lot.
Answer:
Grandparents love me a lot.

Question 3.
is my best Rajan friend.
Answer:
Rajan is my best friend.

Question 4.
Mercury system in is the hottest the planet solar.
Answer:
Mercury is the hottest planet in the solar system.

Question 5.
is the Ganges sacred a river.
Answer:
The ganges is a sacred river.

Activity 7

Make meaningful sentences by using the following words.

1. building – This is a tall building.
2. chair – The chair is made of wood.
3. dance – She likes to dance.
4. walk – Morning walk is good for health.
5. dictionary – I have an English, Punjabi dictionary.

Types of Sentences.

Sentences are of four types: Declarative, Interrogative, Imperative and Exclamatory.

1. Declarative sentences tell something or make a statement. A full stop (.) is used at the end of such sentence.
2. Interrogative ये वाक्य कोई प्रशन पूछते है | इनके अन्त question mark (?) “INT GIRI
3. Imperative : These sentences are either requests or commands. They tell someone to do something. They also end with a full stop.
4. Exclamatory : These sentences show a feeling and exclamation mark (!) mark is used at the end of such sentence.

Activity 8

Identify the type of sentence and write it in the given space.

1. Will the guests be late ? — Interrogative
2. She scored a century. — Declarative
3. I have completed my work. — Declarative
4. Read this book now. — Imperative
5. The trip was exciting ! — Exclamatory
6. Who went to Delhi ? — Interrogative
7. Shut the door. — Imperative
8. What a cute dog ! — Exclamatory
9. Butter is better than jam. — Declarative
10. Brush your teeth. — Imperative I

Activity 9

Identify each type of sentence and explain your answer.

1. The students went on an educational trip.
Type : Declarative.
Reason : It is a statement.

2. Shall we go to the Thunder Zone Theme Park ?
Type : Interrogative.
Reason : It asks a question.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

3. We must try to be on our best behaviour for the next two months.
Type : Declarative
Reason : It is a statement.

4. The dog ate the biscuit.
Type : Declarative.
Reason : It is a statement.

5. Wow, I have won the lottery !
Type : Exclamatory
Reason : This shows a feeling and uses an exclamation mark at the end.

6. How far away is the park from the school ?
Type : Interrogative
Reason : It asks a question and has a question mark at the end.

7. Let’s go back soon or we will miss the train !.
Type : Exclamatory
Reason : This gives a suggestion and warning.

8. Stop asking questions.
Type : Imperative
Reason : It gives a command.

9. Let’s go to the party!
Type : Exclamatory
Reason : It gives a suggestion.

10. The students wondered why they were going to the amusement park.
Type : Declarative.
Reason : It is a statement.

Learning to Listen

Activity 10

Listen to your teacher’s instructions on how to grow a plant. Try to write as you listen. After 5 minutes, your teacher will speak again. Complete your activity while listening to the process the second time.
You will need
1. seeds of your choice such as pumpkin seeds, sunflower seeds, lima beans or pinto beans
2. good quality soil
3. a container to hold the soil and your seeds
4. water
5. light and heat Now write all the steps with their description in the grid given below.
Description de Take some seeds of pumpkin or sunflower Use good quality soil. Take a container to hold the soil and seeds. Water the soil and the seeds.
Put the container in the open for light and heat. Learning to Speak
Answer:

Steps Description
1. Take some seeds of pumpkin or sunflower
2. Use good quality soil.
3. Take a container to hold the soil and seeds.
4. Water the soil and the seeds.
5. Put the container in the open for light and heat.

Activity 11 (Pairwork) 

Based on your listening activity and your notes in the grid above, discuss with your partner the process of how a seed becomes a plant. You can also take hints from the diagram given below.
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence 3
Answer:
1. Fill the container with soil.
2. Plant the seeds in the soil.
3. Keep the container at a warm place. Sunlight is good but try to avoid too much direct sunlight. A window sill is a good spot.
4. Keep the soil moist by watering it every day.
5. Be careful not to use too much water.
6. Record your observations as the seeds germinate and seedlings begin to sprout from the seeds.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

Learning to Write

Personal Letters

Letters written to one’s parents, relatives and friends are called personal letters.

Format of Personal Letters

1. The Heading (your address and date):
13 Mall Road Ludhiana
15 June 20_ _
2. The Salutation: Dear Anu, Dear Daddy, Dear Brother, etc.
3. The Body: whatever your want to tell
4. The Ending: (For parents and siblings) Yours affectionately/
Your affectionate son; Yours lovingly/Your loving son ;
(For friends or known)Yours sincerely

Specimen of a Personal Letter

Write a letter to your friend inviting him to attend the wedding party of your elder brother.
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence 4

Activity 12.

Imagine that you are Neeraj. Write a letter to your cousin telling him/her how you helped a friend used to overcome his habit of using bad language. You may share with your friend the idea you used to stop him from using bad language.
Answer:
105 The Mall,
Amritsar,
June, 20, 2020.
Dear Navjot,
I received your letter yesterday. I want to tell you about a friend of mine who had a bad temper. He used bad words even in his routine talks. This bad habit earned him a bad name. No one liked to talk to him. So I hit upon a plan to reform him. Whenever he used a bad word, I objected to it and made him to say ‘sorry’. Gradually, he got tired of his sorries. He began to control his speech. Within a week, he was speaking a kindly and softly. It was a great change which made both of us happy and surprised.
Your loving brother
Neeraj

Learning to Use Language

Activity 13

Look at the picture given below. In the given space, describe what is happening in the picture.
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence 5
Water-Cycle
The picture shows the water-cycle in nature. Water in oceans, ponds, rivers and other water evaporates due to heat. The vapour gets mixed with the air. The air becomes light and goes up. Clouds are formed.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

Trees cool down the clouds and the vapour get condensed into water drops, hailstones etc. They being heavy drop down on earth. It is called precipitation. All this is water. It flows down on the ground and get collected in the water bodies again. Hence, the completion of the cycle.

Comprehension Of Passages

Read the following passages carefully and answers the questions that follow each :

(1) Once there was a little boy who lived with his parents in a small village. His parents were worried because he had a bad temper. He had no friends because he always used bad language in a fit of anger. His parents advised him many times to control his anger but he did not pay attention.

The father kept thinking and then he got an idea. The next day, his father gave him a bag of nails and a hammer. He said to him, “Every time you lose your temper, you must hammer a nail into the back of the fence.” The boy accepted the task happily.

1. Why were the boy’s parents worried ?
लड़के के माता-पिता चिंतित क्यों थे ?

2. What task did his father gave him ?
उसके पिता ने उसे क्या काम करने को दिया ?

3. Choose true and false statements and write them in your note book.
(a) The boy refused to do the job.
(b) His boy lived in a small village ?

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

4. Complete the sentences according to the meaning of the passage.
(a) He always used bad language in ………..
(b) Her father gave him a ………….. and a hammer.

5. Match the words with their meanings.

(a) temper idea
(b) accepted agreed to
nature.

Answer:
1. The boy’s Parents were worried because he had a bad temper.
2. His father asked him to hammer a nail into the back of the fence every time he lost his temper.
3.
(a) False
(b) True.
4.
(a) He always used bad language in a fit of angers.
(b) His father gave him a bag of nails and a hammer.
5.
(a) temper – nature
(b) accepted – agreed to

(2) Every time, the boy felt angry, he ran to the fence and drove a nail into it. The first day, the boy had driven thirty nails into the fence. After a few days, the number of nails started decreasing. Over the next few weeks, he discovered that it was easier to control his anger than to drive those nails into the fence. Finally, the day came when the boy did not lose his temper at all.

He had not hammered any nail into the fence. He told his father about it. The father gave him one more task to do. He asked the boy to pull out one nail for each day that he was able to hold his temper. The days passed and the little boy was finally able to tell his father that all the nails were gone.

1. How many nails did the boy push into the fence the first day?
पहले दिन लड़के ने दीवार में कितने कील गाड़े ?

2. What did the boy discover after a few weeks?
कुछ सप्ताह बाद लड़के को क्या पता चला ।।

3. Choose true and false statements and write them in your notebook.
(a) The boy could not control his anger?
(b) Pulling out of a nail meant no anger.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

4. Complete the sentence according to the meaning of the passage.
(a) The boy finally told his father that ………. were gone.
(b) After a few day, the number of nails

5. Match the words with their meaning.

(a) discovered control
(b) hold realized
push

Answer:
1. The first day, the boy pushed thirty nails into the fence.
2. He discovered that it was easier to control his anger than to drive nails into the fence.
3.
(a) False
(b) True.
4.
(a) The boy finally told his father that all the nails were gone.
(b) After a few days the number of nails started decreasing
5.
(a) discovered-realized
(b) hold-control

(3) The father led the little boy to the fence. He said, “You have done well, my son. Now, look at these holes in the fence. The fence will never be the same again.” The boy looked at his father and said, “I did it because you asked me to.

“I know”, said the father, “when you say things in anger, they leave a scar just like this one. You can put a knife in a man and draw it out. It won’t matter how many times you say you are sorry, the wound will always be there. A wound given with your words is as bad as the one given with a knife.”

1. What did the father show his son ?
पिता ने अपने पुत्र को क्या दिखाया ?

2. What lesson did the father teach his son ?
पिता ने अपने पुत्र को क्या सबक दिया ?

3. Choose true and false statements and write them in your note book.
(a) The fence will never be the same again.
(b) The father led to little boy to school.

4. Complete the sentence according to the meaning of the passage.
(a) When you say things in …………., they …………. a scar.
(b) The wound will ………….

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

5. Match the words with their meanings :

(a) wound mark
(b) Scar bad words
Injury

Answer:
1. The father showed holes in the fence to his son.
2. The father tought his son that a wound given with words is as a bad as the one given with
a knife.
3.
(a) True
(b) False.
4.
(a) When you say things in anger, they leave a scar.
(b) The wounds will always be there.
5.
(a) wound-injury
(b) scar –mark

Use Of Words/Phrases In Sentences

1. Pay attention (listen to)—
Pay attention to what I say.
मैं जो कहता हूँ उसकी ओर ध्यान दो।

2. Scar (mask, spot)
Hammer this nail into the door.
यह कील दरवाजे में गाड़ दो।

3. Hammer (v) (Push)
Hammer this nail into the door.
यह कील दरवाजे में गाड़ दो।

4. Decrease (lesser)
His pain decreased after some time.
उसकी दर्द कुछ देर बाद कम हो गई।

5. Hold (Contol, put a check on –
Hold your tongue.
अपनी जुबान सम्भालो।

6. Control (hold)
Try to control your anger.
अपने गुस्से पर काबू पाने की कोशिश करो।

7. To say sorry (to regret) —
You must say sorry when you misbehave.
गंदा व्यवहार करने पर तुम्हें खेद जताना चाहिए।

8. Accept (acknowledge)
you must accept your mistake.
तुम्हें अपनी गलती स्वीकार कर लेनी चाहिए।

9. Advise (to suggest) —
I advised him to work hard.
मैंने उसे परिश्रम करने का सुझाव दिया।

Word Meaning.
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence 6

A Hole in the Fence Summary in Hindi

Once there was ………………. nails were gone.

एक बार एक छोटा-सा लड़का था जो अपने माता-पिता के साथ एक छोटे से गाँव में रहता था। उसके माता पिता उसके बुरे स्वभाव के कारण चिंतित थे। उसका कोई मित्र नहीं था क्योंकि वह क्रोध में आकर अभद्र भाषा का प्रयोग करता था। उसके माता-पिता ने उसे क्रोध पर अंकुश लगाने के लिए बहुत बार समझाया।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

परन्तु वह कोई ध्यान नहीं देता था। पिता निरंतर सोचते रहते थे और तभी उन्हें एक विचार सूझा। अगले दिन उसके पिता ने उसे कीलों का एक थैला और हथौड़ा दिया। उन्होंने उससे कहा, “जितनी बार भी तुम्हें क्रोध आये तुम बाड़ (गेट की दीवार) के पीछे कील लगा देना।” बच्चे ने यह काम खुशी-खुशी स्वीकार कर लिया। जब भी बच्चे को क्रोध आता वह गेट की दीवार की ओर भाग कर जाता और उसमें एक कील गाड़ देता।

पहले दिन बच्चे ने चार दीवारी में तीस कील गाड़े। कुछ दिनों बाद कीलों की संख्या कम होने लगी। अगले कुछ सप्ताह में उसने अनुभव किया कि क्रोध पर नियंत्रण पाना कील गाड़ने से अधिक आसान था। अन्ततः एक दिन ऐसा आया जब बच्चे को बिल्कुल भी क्रोध नहीं आया। उसने दीवार में कोई भी कील नहीं गाड़ा था।

उसने इसके बारे में अपने पिता को बताया। उसके पिता ने उसे एक और काम करने के लिए दिया। उन्होंने कहा जिस किसी दिन तुम क्रोध पर काबू रखो, उस दिन एक कील निकाल लेना। दिन बीतते गए और छोटा लड़का अपने पिता की आखिरकार यह बताने के योग्य हो गया कि सभी कील निकल गए हैं। .

The father led ………….. words be kind !

पिता छोटे लड़के को दीवार की ओर ले गए। उन्होंने कहा, “मेरे बच्चे, तुमने बहुत अच्छा काम किया है। अब, दीवार में सुराखों को देखो। यह दीवार कभी-भी पहले जैसी नहीं हो सकती।” लड़के ने अपने पिता को देखा और कहा, “मैंने यह काम इसलिए किया क्योंकि आपने मुझे ऐसा करने को कहा था।” पिता ने कहा, “मैं जानता हूँ। जब तुम क्रोध में होते तो तुम जो कुछ भी कहते हो, वह इसी तरह निशान छोड़ जाता है।

तुम एक आदमी को चाकू मार दो और बाहर निकाल लो। इससे कोई फ़र्क नहीं पड़ेगा कि तुमने उससे कितनी बार माफ़ी मांगी, क्योंकि घाव सदा वहीं रहेगा। शब्दों से दिए गए घाव उतने ही बुरे हैं जितने कि चाकू से दिए गए घाव।” क्या आपको नहीं लगता, कि पिता ने लड़के को एक अच्छा उपदेश दिया ? मित्रों और प्रिय दोस्तों का हमारे जीवन में बहुत महत्त्व है जैसे कि तुम हमारे लिए हो। वे तुम्हें मुस्कराहट तथा हंसी देते हैं। यदि तुम अपने मित्रों को खोना नहीं चाहते तो अपने शब्दों का चुनाव सावधानीपूर्वक करो। आपके शब्द विनम्र होने चाहिएं।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 7 A Hole in the Fence

Retranslation Of Isolated Sentences :

1. His parents were worried because he had a bad temper. — उसके माता-पिता उसके बुरे स्वभाव के कारण चिंतित थे।
2. They advised him many times to control his anger. — उन्होंने उसे अपने क्रोध पर अंकुश लगाने के लिए कई बार समझाया।
3. He got an idea. — उन्हें (उसे) एक विचार सूझा।
4. The boy accepted the task happily. — लड़के ने वह काम खुशी-खुशी स्वीकार कर लिया।
5. The number of nails started decreasing. — कीलों की संख्या घटने लगी।
6. It was easier to control the anger. — क्रोध पर नियंत्रण पाना अधिक आसान था।
7. The father gave him one more task to do. — पिता ने उसे एक और काम करने को दिया।
8. I did it because you asked me to. — मैंने यह काम इसलिए किया क्योंकि आपने मुझे ऐसा करने के लिए कहा।
9. A wound given with your words is as bad as the one given with knife. — शब्दों से दिया गया घाव उतना ही बुरा है जितना कि चाकू से दिया गया घाव।
10. They make you smile and laugh. — वे तुम्हें मुस्कराहट और हंसी प्रदान करते हैं।
11. Let your words be kind. — आपके शब्द विनम्र होने चाहिएं।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ

1. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ ( ✓ )ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਸੀ ?
(ਉ ਸਾਥੀ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨਾਲ
(ਅ) ਤਿਤਲੀਆਂ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ
(ਈ) ਬਾਂਦਰਾਂ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਤਿਤਲੀਆਂ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ✓

(ii) ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਘਾਹ ਚੁਗਣਾ
(ਅ) ਦੁੱਧ ਪੀਣਾ
(ਇ) ਪਹਾੜ ਦੀ ਟੀਸੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪਹਾੜ ਦੀ ਟੀਸੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ । ✓

(iii) ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੇ ਕਿਸ ਦੀ ਘੁਰ-ਘੁਰ ਸੁਣੀ ?
(ਉ) ਰਿੱਛ
(ਅ) ਯਾਕ
(ਇ) ਬਾਂਦਰ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਰਿੱਛ  ✓

(iv) ਉੱਪਰਲੇ ਪਹਾੜਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਬਰਫ਼ ਹੀ ਬਰਫ਼
(ਅ) ਸੰਘਣੇ ਰੁੱਖ
(ਈ) ਚਟਾਨਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਬਰਫ਼ ਹੀ ਬਰਫ਼  ✓

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ

(v) ਮੰਜ਼ਲ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਕੀ ਬੋਲਿਆ ?
(ਉ) ਓ-ਹੋ
(ਅ) ਹਾਏ-ਹਾਏ
(ਇ) ( ਬੱਲੇ ! ਬੱਲੇ …. )
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਬੱਲੇ ! ਬੱਲੇ …. ✓

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ

2. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਦੱਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਪਣੀ ਬੱਕਰੀ-ਮਾਂ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਕਿੱਧਰ ਤੁਰ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਹਾੜਾਂ ਵਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਜੀਵ ਤਰ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੱਛੀਆਂ, ਬੱਤਖਾਂ ਤੇ ਡੱਡੂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਕਿਉਂ ਕੰਬਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਠੰਢ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਕੀ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਨਾਇਕ ॥

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ

3. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਦਾ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਦਾ ਸੁਭਾ ਮਨਮੌਜੀ, ਜਗਿਆਸਾ ਭਰਪੁਰ, ਨਿਡਰ ਤੇ ਪੱਕੇ ਇਰਾਦੇ ਵਾਲਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬੱਕਰੀ-ਮਾਂ ਨੇ ਮੇਮਣੇ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਬੱਕਰੀ-ਮਾਂ ਨੇ ਮੇਮਣੇ ਨੂੰ ਝਿੜਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਹਾੜ ਦੀ ਟੀਸੀ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਉਧਰ ਦਾ ਰਾਹ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਭਰਿਆਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੇ ਨਦੀ ਕਿਵੇਂ ਪਾਰ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੇ ਪੱਥਰਾਂ ਉੱਤੇ ਟਪੂਸੀਆਂ ਮਾਰ-ਮਾਰ ਕੇ ਨਦੀ ਪਾਰ ਕਰ ਲਈ ।

ਪਸ਼ਨ 4.
ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੂੰ ਯਾਕ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਯਾਕ ਨੇ ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਮੇਮਣਿਆਂ ! ਤੂੰ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਹਾਰੀਂ, ਬੱਸ ਤੁਰਦਾ ਰਹੀਂ ।”

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਕਿਵੇਂ ਜਿੱਤਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਉਸ ਪਹਾੜ ਦੀ ਟੀਸੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਡਰਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚੜ੍ਹਦਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਭਰਪੂਰ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਮਨਮੌਜੀ, ਇੱਛਾ, ਸੰਘਣਾ, ਮੰਜ਼ਲ, ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦਾ, ਸੁਗਾਤ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਮਨਮੌਜੀ (ਬੇਪਰਵਾਹ, ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) – ਮੇਮਣਾ ਮਨਮੌਜੀ ਸੁਭਾ ਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਤਿਤਲੀਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ।
2. ਇੱਛਾ (ਚਾਹ, ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ) – ਮੇਰੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਣਾ ।
3. ਸੰਘਣਾ (ਗਾੜਾ, ਘਣਾ, ਬਹੁਤਾਤ ਵਾਲਾ) – ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਸੰਘਣਾ ਜੰਗਲ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ
4. ਮੰਜ਼ਲ (ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਥਾਂ, ਸੀਮਾ) – ਆਖ਼ਰ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਰਦਾ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਲ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ।
5. ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦਾ (ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ) – ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਪਹਾੜ ਦੀ ਟੀਸੀ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ।
6. ਸੁਗਾਤ (ਤੋਹਫ਼ਾ) – ਮੇਰੇ ਚਾਚਾ ਜੀ ਨੇ ਮੇਰੇ ਜਨਮ) ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਇਕ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਸੁਗਾਤ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(i) ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਦੀ ਮਾਂ …………….. ਅਰਾਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ii) ਇੱਕ ਦਿਨ ਭੇਡਾਂ ਅਤੇ ………… ਘਾਹ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ
(iii) ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ……………… ਦੇਖੇ ।
(iv) ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਦਾ ਉਹ ……………… ਚੜ੍ਹਦਾ ਗਿਆ ।
(v) ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ……………… ਹਾਸਲ ਕਰ ਕੇ ਮੁੜਿਆ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਦੀ ਮਾਂ ਬੱਕਰੀ ਅਰਾਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ii) ਇੱਕ ਦਿਨ ਭੇਡਾਂ ਅਤੇ ਬੱਕਰੀਆਂ ਘਾਹ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ।
(iii) ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਚਿੱਟੇ ਮੇਮਣੇ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਬਾਂਦਰ ਦੇਖੇ ।
(iv) ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਦਾ ਉਹ ਤਿੱਖੀਆਂ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ ਚੜ੍ਹਦਾ ਗਿਆ
(v) ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਕੇ ਮੁੜਿਆ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਜੰਗਲ – ……… – ………..
ਘਾਹ – ……… – ………..
ਰੁੱਖ – ……… – ………..
ਨਾਇਕ – ……… – ………..
ਚਿੱਟਾ – ……… – ………..
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਜੰਗਲ – वन – Forest
ਘਾਹ – घास – Grass
ਰੁੱਖ – वृक्ष – Tree
ਨਾਇਕ – नायक – Hero
ਚਿੱਟਾ – सफेद – White

4. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਆਰਾਮ, ਠੰਡ, ਮੰਜਲ, ਪਰਸੰਸਾ, ਦਰਿੜਤਾ ।
ਉੱਤਰ – ਅਸ਼ੁੱਧ
ਆਰਾਮ – ਅਰਾਮ
ਠੰਡ – ਠੰਢ
ਮੰਜਲ – ਮੰਜ਼ਲ
ਪਰਸੰਸਾ – ਪ੍ਰਸੰਸਾ
ਦਰਿੜਤਾ – ਦਿਤਾ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਚਿੱਟਾ ਮੇਮਣਾ

5. ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ

‘ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦੇ ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਮਿੱਥ ਕੇ ਚਲਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤਕ ਕਰ ਲਿਆ ਅਫ਼ਗਾਨੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤੇ ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਦੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਇਕ ਫ਼ੌਜੀ ਚੌਂਕੀ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਰਾਖੀ ਸਿੱਖ ਰੈਜਮੈਂਟ ਦੇ ਕੇਵਲ 21 ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਇਸ ਉੱਤੇ 12 ਸਤੰਬਰ 1899 ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਬਾਇਲੀਆਂ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ! ਅੰਗਰੇਜ਼ ਕਰਨਲ ਹਾਗਟਨ ਨੇ ਗੜੀ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਗੜੀ ਛੱਡ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਣ, ਪਰੰਤੂ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਭੱਜਣ ਦੀ ਥਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦਾ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਲ ਬਣਾ ਲਿਆ । ਬੱਸ ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ ਲਹੂ-ਵੀਟਵੀਂ ਲੜਾਈ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇੱਕੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਗਏ, ਪਰ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਹਟੇ । ਉਧਰ ਕਬਾਇਲੀਆਂ ਵਿਚ ਭਾਜੜ ਮਚ ਗਈ ਤੇ ਜਿੱਤ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੀ ਹੋਈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਪਿੱਠ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਦਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਨਮਾਨ “ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਡਰ ਆਫ ਮੈਰਿਟ’ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇਸ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਮਹਾਨ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਵਿਚ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੱਤੀ । ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਦਿੜ ਇਰਾਦਾ ਧਾਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਲ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਮੇਮਣਾ = ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਬੱਚਾ, ਛੇਲਾ । ਮਨਮੌਜੀ = ਬੇਪਰਵਾਹ; ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ { ਅੱਖਾਂ ਮੀਚੀ = ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਕੇ । ਇੱਛਾ = ਚਾਹ, ਮਰਜ਼ੀ, ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ । ਟੀਸੀ = ਸਿਖਰ, ਪਹਾੜ ਦਾ ਸਿਖਰ । ਜੋਸ਼ = ਉਤਸ਼ਾਹ, ਕੁੱਝ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਇੱਛਾ । ਟਪੂਸੀਆਂ = ਛੜੱਪੇ । ਉੱਛਲ = ਉਛਲ ਕੇ ਤੁਰਨਾ | ਘੁਰ-ਘੁਰ = ਰਿੱਛ ਆਦਿ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬੋਲਣ ਦੀ ਅਵਾਜ਼  ਯਾਕ = ਇਕ ਪਹਾੜੀ ਬਲਦ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਲੰਮੀ ਲੰਮੀ ਜੱਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।ਦਿਤ =ਪੱਕਾ  ਮੰਜ਼ਲ = ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਥਾਂ ਅੰਬਰ = ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਖੂਬ = ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ =ਤਾਰੀਫ਼, ਵਡਿਆਈ ! ਜੀਵਾਂ = ਪਸ਼ੂਆਂ, ਪੰਛੀਆਂ । ਨਾਇਕ = ਸਿਰਕੱਢ ਵਿਅਕਤੀ, ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਜਾਂ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ  ਸੁਗਾਤਾਂ = ਤੋਹਫ਼ੇ ਦਿਤਾ ਭਰੇ = ਪੱਕੇ ਇਰਾਦੇ ਵਾਲੇ ਕਾਰਨਾਮੇ = ਔਖੇ ਕੰਮ । ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ = ਸਭ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਚੰਗਾ ਅਸਰ ਪਾ ਲਿਆ ।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 1 ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 1 ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 1 ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

1. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਿਸ ਪੁੱਤ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
“ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਕਵੀ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਰਦਾਰ ਅੰਜੁਮ ।

2. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਕਾਵਿ-ਸਤਰ ਦਾ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ :
‘ਇਹ ਮਿੱਟੀ ’ਤੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਸੁਭਾ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪਸਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਇਹਦਾ ਰੰਗ ਸੰਧੂਰੀ ਹੈ, ਇਹ ਗੋਰੀ ਚਿੱਟੀ ਹੈ ।
ਇਹਨੂੰ ਮੈਲੀ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਮੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕੁੜੱਤਣ, ਕਿੱਦਾਂ ਕੋਈ ਉਗਾਵੇ ।
ਇਹ ਮਿੱਟੀ ‘ਤੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
“ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਟੋਲੀ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ :-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ ।)

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 1 ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ

3. ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਬਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ਪੰਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ । 1947 ਵਿਚ ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵੰਡੀ ਗਈ ਹੈ , ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਹੁਣ ਢਾਈ ਦਰਿਆ, ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ ਤੇ ਅੱਧਾ ਰਾਵੀ ਇਧਰ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਢਾਈ ਦਰਿਆ ਚਨਾਬ, ਜਿਹਲਮ ਤੇ ਅੱਧਾ ਰਾਵੀ ਉਧਰ । ਇਹ ਦਸ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਤੇ ਸੂਫ਼ੀ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੋਈ । ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਤਨ ਧਰਮ ਗੰਥ ਰਿਗਵੇਦ ਦੀ ਰਚਨਾ ਇੱਥੇ ਹੀ ਹੋਈ, । ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦਾ ਯੁੱਧ ਤੇ ਸੀ । ਮਦ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵੀ ਪੁਰਾਤਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਹੀ ਹੋਈ ।ਇਸਦੀ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ । ਅਜੋਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਪਾਸੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਉੱਤਰੀ ਪਾਸੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਪੂਰਬੀ ਪਾਸੇ ਹਿਮਾਚਲ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਪਾਸੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਲਗਦੇ ਹਨ । ਇਸਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 50,362 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ । ਕਣਕ ਤੇ ਝੋਨਾ ਇਸਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹਨ । ਇਸਦੇ 22 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ । ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 2 ਕਰੋੜ 80 ਲੱਖ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ-ਡੁੱਲੇ, ਮਿਹਨਤੀ ਤੇ ਅਣਖੀਲੇ ਸੁਭਾ ਕਰਕੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ । ਉਹ ਕਿਰਤ ਕਰਨ, ਨਾਮ ਜਪਣ ਤੇ ਵੰਡ ਛਕਣ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਿ ਅੱਜ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜੀ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਨਾਮਣਾ ਕਮਾਉਣ ਤੇ ਸਰੀਰ ਪਾਲਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਛੱਡ ਕੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਗ਼ਰਕ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ।

 

ਪਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ :
(ਉ) ਇਹਦਾ ਰੰਗ ਸੰਧੂਰੀ ਹੈ ਇਹ ਗੋਰੀ ਚਿੱਟੀ ਹੈ ।
ਇਹਨੂੰ ਮੈਲੀ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਮੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਅੰਜੁਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਰੰਗ ਦਿਲ-ਖਿਚਵਾਂ ਸੰਧੂਰੀ ਹੈ । ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਗੋਰੀ-ਚਿੱਟੀ ਅਰਥਾਤ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਹੈ । ਸਾਡਾ ਸਭ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਸ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਮੈਲੀ ਨਾ ਕਰੀਏ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਸੰਧੂਰੀ = ਸੰਧੂਰ ਦੇ ਰੰਗ ਵਰਗੀ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 1 ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ :
(ਅ) ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕੁੜੱਤਣ, ਕਿੱਦਾਂ ਕੋਈ ਉਗਾਵੇ ।
ਇਹ ਮਿੱਟੀ ’ਤੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ, ਪਿਆਰ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਅੰਜੁਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਮੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਫ਼ਿਰਕੂਪੁਣੇ ਦੀ ਕੁੜੱਤਣ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦੇਵੇ, ਜਦਕਿ ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਤਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਆਪਸੀ ਪਿਆਰ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਸੁਭਾ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਚ ਆਪਸੀ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ :
(ਈ) ਪੁੱਛ ਲਓ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਤੋਂ, ਇਹਦੀ ਬਾਣੀ ਮਿੱਠੀ ਹੈ ।
ਇਹਨੂੰ ਮੈਲੀ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਮੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਅੰਜੁਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲ ਸੂਫ਼ੀ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛ ਕੇ ਸਮਝੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਬਹੁਤ ਮਿੱਠੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਵਾਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਇਸ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਇਹ ਬੋਲੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਮੈਲੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਬਾਣੀ = ਬੋਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ :
(ਸ) ਕਰੋ ਦੁਆ ਕਦੇ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ’ਤੇ ਉਹ ਮੌਸਮ ਨਾ ਆਵੇ।
ਇਸ ਤੇ ਉੱਗਿਆ ਹਰ ਕੋਈ ਸੂਰਜ, ਕਾਲਖ਼ ਹੀ ਬਣ ਜਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਅੰਜੁਮ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਇਹ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਉੱਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਫ਼ਿਰਕੂ ਜ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਉਹ ਮੌਸਮ ਨਾ ਆਵੇ ਕਿ ਇਸ ਉੱਤੇ ਉੱਗਿਆ ਹਰ ਇਕ ਸੁਰਜ ਭਾਵ ਇਸ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਹਰ ਦਿਨ ਚਾਨਣ ਦੀ ਥਾਂ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀ ਕਾਲਖ਼ ਦਾ ਪਸਾਰ ਕਰ ਦੇਵੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਦੁਆ = ਬੇਨਤੀ, ਅਰਦਾਸ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 1 ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ :
(ਹ) ਰੱਬ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਅੰਜੁਮ, ਆਈ ਇਹ ਚਿੱਠੀ ਹੈ ।
ਇਹਨੂੰ ਮੈਲੀ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਮੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਅੰਜੁਮ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਪੁੱਜਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀ ਜ਼ਹਿਰ ਭਰ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਮੈਲੀ ਨਾ ਕਰੀਏ, ਸਗੋਂ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦੇਈਏ ।. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਅੰਜੁਮ = ਕਵੀ ਦਾ ਨਾਂ, ਸਰਦਾਰ ਅੰਜੁਮ ॥

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Punjab State Board PSEB 7th Class English Book Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 English Chapter 6 A Treasure Hunt

Activity 1

Look up the following words/phrases in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.

1. Meaning of the word as used in the story (adjective/noun/verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

ancient treasure swept across huddled skilfully
mounted set off thrilling braved realized

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Vocabulary Expansion

Activity 2

Question 1.
Choose suitable phrases from the box to write below each image a dense forest

a dense forest a galloping camel
craggy mountains a swimming turtle

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt 1
Answer:
a dense forest
a craggy mountain
a galloping camel
a swimming turtle

Learning to Read and Comprehend

Activity 3

What is meant by the bold words in the following sentences? The first one has been done for you.

Question 1.
The eagle agreed and joined the two.
Answer:
The word ‘two’ refers to the lion and Sagar.

Question 2.
The eagle watched every step they took with his sharp eyes.
Answer:
The word ‘they’ refers to Sagar and the lion.

Question 3.
There, they met a sheep.
Answer:
The word ‘they’ refers to Sagar, the lion and the eagle.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Question 4.
Will you join us in a treasure hunt and keep us warm when it’s cold ?
Answer:
The word ‘you’ refers to the sheep.

Question 5.
You are called the ship of the desert.
Answer:
The word ‘You’ refers to the camel.

Question 6.
The four finally reached the desert.
Answer:
The word ‘four’ refers to Sagar, the lion, the eagle and the sheep.

Question 7.
The rough waves almost drowned them.
Answer:
The word ‘them’ refers to Sagar, the lion, the eagle, the sheep and the camel.

Question 8.
Indeed, they had found the greatest treasure ever!
Answer:
The word “they’ refers to Sagar, the lion, the eagle, the sheep, the camel and the turtle.

Activity 4

Answer the following questions.

Question 1.
What did Sagar find in the library ?
सागर को लाइब्रेरी में क्या मिला ?
Answer:
Sagar found an ancient book in the library.

Question 2.
What did he plan to do ?
उसने क्या करने की योजना बनाई ?
Answer:
He planned to go in search of the treasure.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Question 3.
Where did Sagar go first? Whom did he meet there?
सागर सबसे पहले कहां गया ? वहां वह किससे मिला ?
Answer:
Sagar went to a forest first. He met a lion there.

Question 4.
Why did Sagar feel scared in the forest ?
वन में सागर डर क्यों गया था ?
Answer:
Sagar felt scared because the forest was dense and dark.

Question 5.
Where did Sagar and the lion go from the forest ?
सागर तथा शेर वन से कहां गए ?
Answer:
They went to a mountain from the forest.

Question 6.
What did Sagar ask the eagle to do ? Why ?
सागर ने गिद्ध से क्या करने को कहा ? क्यों ?
Answer:
Sagar asked the eagle to alert them against the danger because the eagle had very good eyesight.

Question 7.
Who did they meet in the valley ?
घाटी में वे किससे मिले ?
Answer:
In the valley, they met a sheep.

Question 8.
How would the sheep help Sagar and others ?
भेड़ सागर तथा उसके अन्य साथियों की सहायता कैसे कर सकती थी ?
Answer:
The sheep would keep them warm in cold.

Question 9.
How did the camel help them ?
ऊँट ने उनकी सहायता कैसे की ?
Answer:
The camel helped them cross the vast desert.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Question 10.
What did the turtle do to help them ?
कछुए ने उनकी सहायता करने के लिए क्या किया ?
Answer:
The turtle took them across the ocean.

Activity 5

Discuss the following in groups and explain it in the given space. . “Congratulations ! You have found the treasure !” What did the owl want to tell Sagar and his companions ?
ऊपर दिया गया वाक्य कह कर उल्लू सागर तथा उसके साथियों को क्या बताना चाहता था ?
Answer:
The owl wanted to tell them that friendship is a great blessing. It is the greatest treasure ever. They were lucky to find it.

Learning Language

Parts of Speech

Till now, we have done nouns, pronouns, verbs, adjectives, adverbs, prepositions etc. They are called Parts of Speech.

Activity 6

Read each sentence below and look carefully at the underlined words.

If the word names a person, place, thing or idea, it is a NOUN. Write N in the given space.
If the word shows an action, it is a VERB. Write V in the given space.
If the word describes a noun, it is an ADJECTIVE. Write A in the given space.
Answer:
1. Maria picked a fresh rose from the garden for her aunt. — N
2. Does anyone have a rose garden? — A
3. The puppy rose and patted his mother for attention. — V
4. He will book a hotel room for you. — V
5. I bought a new book. — N
6. Do you know of a book club ? — A
7. Corner the mouse if you want to catch it. — V
8. Corners of my book were torn. — N
9. I live in the corner house. — A
10. Some paper yellow with age. — V
11. Diana needs yellow paint to make the painting. — A
12. Yellow is a nice colour. — N
13. I like baby pink colour. — A
14. The baby kept crying. — N
15. My grandmother likes to baby me. — V

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Learning to Listen Dictation

Activity 7

Your teacher will speak some words from the story. Listen carefully and write their spellings.
Answer:
1. ancient
2. treasure
3. swept
4. huddled
5. mounted
6. thrilling
7. braved
8. realized
9. ocean
10. galloped.
नोट :-विद्यार्थी इन शब्दों की spellings याद करें और ये शब्द लिखने का अभ्यास करें।

Activity 8

Read the following poem with proper pronunciation. Put more STRESS on the bold words in each line. Remember poems are to be read and not sung like nursery rhymes.
(The teacher must help the students.)

Sympathy
I lay in sorrow, deep distressed
My grief a proud man heard
His looks were cold.
He gave me gold.
But not a kindly word.
My sorrow passed – I paid him back
The gold he gave to me.
Then stood erect and spoke my thanks
And blessed his charity.
I lay in want, in grief and pain.
A poor man passed my way.
He bound my head.
He gave me bread.
He watched me night and day.
How shall I pay him back again
For all, he did to me ?
Oh ! Gold is great. But greater far
Is heavenly sympathy ! -Charles Mackay

नोट :-अध्यापक की सहायता से स्वयं करें।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Learning to Write

Activity 9

Read the following messages that people write for their friends and family on their birthdays.
1. May your special day be filled with love, laughter and happiness. You deserve it.
2. Choose to celebrate your birthday, the way you like. May your birthday bring you the happiness and the good health you deserve.
3. Wishing you happiness and success in your lifelin the coming years.
4. It is always good to remember you, my friend, especially on your birthday. Enjoy! Make it unforgettable!
5. I am so sorry that I forgot your birthday. Belated Happy Birthday.
6. I can’t believe, I missed your birthday. I am so sorry. Wishing you a very happy birthday and success in everything you do.

Activity 10

You forgot to wish your friend on his or her birthday. Write a birthday message for your friend in the card given below.
PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt 2
You must :
1. say sorry to your friend for forgetting to wish him/her
2. give belated wishes to your friend in the message
3. wish your friend happiness, success in life and good health
Some useful words/phrases
1. apologise
2. forget
3. wish
4. deserve
5. celebrate
6. belated
7. many happy returns
8. happiness
9. sincerely
10. success/successful
11. future
12. good health

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt 4

You may begin your message with :

Dear/Dearest Anshu/Anshika
How forgetful I am to forget your birthday on May 22, 2020, So I failed to wish you. I am very sorry for this. However, nothing has gone wrong yet. I can still give you my heartly wishes, belated this may be. I always wish for your happiness and success in life. Enjoy good health always. I promise never to forget your birthday in future.
Anshika
24 May, 2020

Learning to Use Language
Writing a story

Activity 11.

Write a short story (100 words) using the following words. An outline is given below.
Your story must have :
a beginning
a middle/ the main story
a conclusion
Outline
the sun and the wind–friends–one day-an argument—who is stronger-decided to test their strength—saw a man walking—the challenge—to remove the coat-using the strength wind used its strength blew hard-man caught hold of his coat-the wind grew tired—could not remove the coat—the sun’s turn-started shining very brightly-used its heat—man felt hot-removed his coat–the sun became the winner.
Answer:
Once a dispute arose between the sun and the wind. The wind boasted that it was stronger than the sun. But it refused to accept the wind’s superiority. Just then they saw a passerby. He was wearing a coat. Both claimed that they would make the traveller remove his coat. First, it was the wind’s turn to try. It blew as hard as it could. The faster it blew, the tighter the man wrapped up his coat. The wind failed to make the man take off his coat.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Then it was the sun’s turn to show its strength. It started shining brightly. The man who was shivering with cold, felt relieved. Soon he started sweating all over and removed his coat. Thus the sun won the contest. The wind accpeted its defeat.
Moral : Gentleness is better than pride.
Or
Pride hath a fall.

Comprehension Of Passages:

Read the following passages carefully and answer the questions that follow each :

(1) One day, Sagar went to a library. There, he found an ancient book. He flipped through the pages of the book. In the book, he saw a big sheet folded neatly. He opened the sheet and saw that it was a treasure map. “Hurray! I’m going to find this treasure and have some fun”, he said to himself. Sagar set off for the treasure hunt.

He walked and walked and finally reached a forest. In the forest, he met a lion. “You are strong and brave! I am going on a treasure hunt. Will you come with me ?” said Sagar to the lion. The lion agreed to go with him. They both went into the forest. The forest was dense and dark. Sagar was scared, but they crossed the forest easily because the lion was by his side.

1. What did Sagar see in the book ? What was it ?
सागर ने किताब में क्या देखा ? यह क्या था ?

2. Where did Sagar meet the lion ? How did he praise him ?
सागर को शेर कहां मिला ? उसने शेर की प्रशंसा कैसे की ?

3. Choose true and false statements and write them in your note book.
(a) Sagar found a new book in the library.
(b) Sagar became happy to see a treasure map.

4. Complete the sentences according to the meaning of the passage.
(a) The lion agreed to ……………
(b) Sagar crossed the forest easily because ……

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

5. Match the words with their meanings :

(a) hunt hurry
(b) scared search
afraid

Answers
1. Sagar saw a big sheet folded neatly. It was a treasure map.
2. Sagar met the lion in the forest. He praised him by saying that he was strong and brave.
3.
(a) False
(b) True
4.
(a) The lion agreed to go with them.
(b) Sagar crossed the forest easily because the lion was by his side.
5.
(a) hunt — search
(b) scared — afraid

(2) Then the two of them reached a mountain. There, they met an eagle. “You have excellent eyesight and you can alert us to dangers! We are looking for treasure. Will you come with us?” said Sagar to the eagle. The eagle agreed and joined the two.

The mountains were tall and craggy. The lion slipped on the mountain but Sagar quickly caught him and gave him a hand. The lion thanked Sagar when he pulled him up. The eagle watched every step they took with his sharp eyes. Soon, they reached a valley.

There, they met a sheep. “Will you join us in a treasure hunt and keep us warm when it’s cold?” Sagar asked the sheep. The sheep agreed and joined the lion, the eagle and Sagar. A cold wind swept across the valley. They all huddled against the sheep who kept them warm and cosy.

1. What could the eagle do for Sagar and his companions ? How ?
गिद्ध सागर तथा उसके साथियों के लिए क्या कर सकता था ? कैसे ?

2. Who could keep them warm in cold ?
ठंड में उन्हें कौन गर्मी दे सकता या

3. Choose true and false statements and write them in your note-book.
(a) The mountains were tall and craggy.
(b) The lion had sharp eyes.

4. Complete the sentences according to the meaning of the passage.
(a) The eagle watched their every step with ……
(b) ……………. swept across the valley.

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

5. Match the words with their meanings.

(a) swept crowded
(b) huddled blew
walked

Answer:
1. The eagle could alert them to dangers with his sharp eyes.
2. The sheep could keep them warm in cold.
3.
(a) True
(b) False
4.
(a) The eagle watched their every step with his sharp eyes.
(b) A cold wind swept across the valley.
5.
(a) swept — blew
(b) huddled — crowded.

(3) The five finally reached the ocean where they met a turtle. “Can you help us to cross the ocean? We are on a treasure hunt!” said Sagar to the turtle. The turtle agreed and joined the lion, the eagle, the sheep, the camel and Sagar. The rough waves almost drowned them but the turtle swam skilfully and took them across the ocean.

The six of them met an owl on the other side. The old owl spoke from his ancient wisdom, “Congratulations! You have found the treasure!” “Where is it?” they all asked in surprise. “Together, you have crossed the forest, climbed the mountains, braved the desert and swum across the ocean.

You could never have done it without the help of one another!” said the owl. They all looked at one another and realized that the owl was right. They had found friendship! Indeed, they had found the greatest treasure ever !

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

1. What was going to drown them ? Who came to their help?
उन्हें क्या चीज़ डुबोने लगी थी ? उनकी सहायता के लिए कौन आगे आया ?

2. Who told them about the real treasure ? What was it ?
उन्हें सच्चे खजाने के बारे में किसने बताया ? यह क्या था ?

3. Choose true and false statements and write them in your note-book.
(a) They had crossed the forest and the ocean together.
(b) They were six before they met a turtle.

4. Complete the sentences according to the meaning of the passage.
(a) They realized that the …………..
(b) They had found the ……………

5. Match the words with their meanings.

(a) skilfully adeptly
(b) finally in the beginning
in the end

Answer:
1. The rough waves were going to drown them. The turtle came to their help.
2. The owl told them about the real treasure. It was ‘friendship’.
3.
(a) True
(b) False
4.
(a) They realized that the owl was right.
(b) They had found the greatest treasure ever!
5.
(a) skilfully – adeptly
(b) finally – in the end.

Use Of Words/Phrases In Sentences

1. Neatly (clearly) —
Please write the letter neatly.
कृपया पत्र साफ़-साफ़ लिखें।

2. Folded (wrapped) —
He thanked me with folded hands.
उसने हाथ जोड़ कर मेरा धन्यवाद किया।

3. Give someone a hand (help) —
He gave me his hand while we were crossing the river.
उसने नदी पार करते समय मेरी सहायता की।

4. Realize (to feel) —
He realized his mistake.
उसने अपनी गलती महसूस की।

5. Galloping (running fast) —
The galloping horses were soon out of sight.
तेज़ दौड़ते घोड़ें जल्दी ही अदृश्य हो गए।

6. Braved (faced bravely) —
He braved the danger.
उसने खतरे का वीरतापूर्वक सामना किया।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

7. Set off (start) —
They set off on a long journey.
वे एक लंबी यात्रा पर चल पड़े।

8. Excellent (superb) —
He gave an excellent performance.
उसने बहुत ही शानदार प्रदर्शन किया।

Word Meanings

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt 3

A Treasure Hunt Summary in Hindi

One day, Sagar ……………..warm and cosy.

एक दिन सागर एक पुस्तकालय गया। वहाँ उसे एक प्राचीन पुस्तक मिली। उसने पुस्तक के पन्नों को पलटा। पुस्तक में उसने एक बड़ा सफ़ाई से मुड़ा हुआ कागज़ देखा। उसने उस कागज़ को खोला और देखा। वह एक ख़जाने का नक्शा (मानचित्र) था। उसने खुशी से चिल्लाते हुए अपने आप से कहा, “मैं खज़ाना ढूंढने जाऊंगा, कुछ मज़ा भी आएगा।” सागर खज़ाने की तलाश में निकल पड़ा। वह चलता गया और अन्ततः एक जंगल में पहुँच गया।

जंगल में वह एक शेर से मिला। सागर ने शेर से कहा, “तुम ताकतवर और बहादुर हो! मैं एक खजाने की तलाश में जा रहा हूँ। क्या तुम मेरे साथ चलोगे।” शेर उसके साथ चलने के लिए सहमत हो गया। दोनों जंगल में गए। जंगल घना तथा अंधेरा था। सागर डर गया, परन्तु उन्होंने आसानी से जंगल पार कर लिया क्योंकि शेर उसके साथ था। तब वे दोनों एक पहाड़ पर पहुँचे। वहां वे एक गिद्ध (Eagle) से मिले। सागर ने गिद्ध से कहा, “तुम्हारी दृष्टि बहुत ही शानदार है और तुम हमें आने वाले खतरों से सावधान कर सकते हो।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

हम खज़ाने की खोज पर हैं। क्या तुम हमारे साथ चलोगे ?” गिद्ध ने अपनी सहमति दी और उनके साथ शामिल हो गया। पहाड़ ऊँचे तथा असमतल थे। शेर पहाड़ पर फिसल गया परन्तु सागर ने शीघ्रता से उसे पकड़ लिया और उसे सहारा दिया। जैसे ही सागर ने शेर को खींचा उसने उसका धन्यवाद किया। गिद्ध उनके प्रत्येक कार्य को अपनी तीव्र दृष्टि से देखता रहा। शीघ्र ही वे एक घाटी में पहुँच गए। वे एक भेड़ से मिले ।

सागर ने भेड़ से पूछा, “क्या तुम खजाने की खोज में हमारे साथ चलोगी और ठंड में हमें गर्मी प्रदान करोगी ?” भेड़ सहमत हो गई और शेर, गिद्ध और सागर के साथ शामिल हो गई। घाटी में ठंडी हवा चल रही थी। वे सभी भेड़ के साथ जुड़ (चिपक) कर बैठ गए जिसने उनके शरीर को गर्मी दी और आराम पहुँचाया।

The four finally ……………. treasure ever !

चारों अन्ततः एक रेगिस्तान पहुँचे जहाँ उन्होंने एक ऊँट को देखा। सागर ने ऊँट से कहा, “तुम्हें रेगिस्तान का जहाज़ कहा जाता है! क्या तुम खज़ाना खोजने में हमारे साथ चलोगे और रेगिस्तान को पार करवाने में हमारी सहायता करोगे ?” ऊँट सहमत (मान) हो गया। शेर, भेड़ और सागर ऊँट पर सवार हो गए और खुशी-खुशी बड़े रेगिस्तान को पार करने के लिए चल पड़े। गिद्ध उनका मार्गदर्शन करता रहा। ऊँट सरपट दौड़ने लगा। ऊँट पर बैठ कर रेगिस्तान को पार करना रोमांचक (अनुभव) था।

पाँचों आखिरकार महासागर पर पहुँच गए जहाँ उन्हें एक कछुआ मिला। सागर ने कछुए से कहा, “क्या तुम महासागर को पार करने में हमारी मदद करोगे ? हम खजाने की खोज पर हैं।” कछुआ मान गया और शेर, गिद्ध, भेड़, ऊँट और सागर के साथ चल पड़ा। अशांत/कष्टदायक लहरों ने उन्हें लगभग डुबो ही दिया था, परन्तु कछुए ने कुशलतापूर्वक तैर कर उन्हें सागर पार करवा दिया।

सभी छ: को दूसरी ओर एक उल्लू मिला। बूढ़ा उल्लू अपनी प्राचीन बुद्धिमत्ता दिखाते हुए बोला, “बधाई हो! तुम्हें खजाना मिल गया।” उन सभी ने हैरानी से पूछा, “कहाँ है वह ?” उल्लू ने कहा, “तुम सबने एक साथ जंगल पार किया, पहाड़ पर चढ़े, बहादुरी से रेगिस्तान और तैरकर यह सागर पार किया है। तुम एक-दूसरे की मदद के बिना यह नहीं कर सकते थे।” उन सबने एक-दूसरे की ओर देखा और अनुभव किया कि उल्लू ठीक कह रहा है। उन्हें ‘मित्रता’ मिल गई थी। वास्तव में उन्हें अब तक का सबसे बड़ा खज़ाना मिल गया था।

PSEB 7th Class English Solutions Chapter 6 A Treasure Hunt

Retranslation Of Isolated Sentences

1. There he found an ancient book. — वहाँ उसे एक प्राचीन पुस्तक मिली।
2. I am going to find this treasure. — मैं इस खज़ाने को ढूंढने जा रहा हूँ।
3. Sagar set off for treasure hunt. — सागर खज़ाने की तलाश में निकल पड़ा।
4. They both went into the forest. — वे दोनों जंगल में गए।
5. You have excellent eyesight. — तुम्हारी दृष्टि बहुत ही अच्छी है।
6. The eagle agreed and joined the two. — गिद्ध सहमत हो गया और दोनों में शामिल हो गया।
7. A cold wind swept across the valley. — घाटी में शीत लहर चल रही थी।
8. You are called the ship of the desert. — तुम्हें रेगिस्तान का जहाज़ कहा जाता है।
9. You have found the treasure. — तुम्हें खज़ाना मिल गया है।
10. You could never have done it without the help of one another. — तुम एक-दूसरे की सहायता के बिना यह काम नहीं कर सकते थे।
11. They all huddled against the sheep. — वे सभी भेड़ के साथ चिपक कर बैठ गए।
12. The forest was dense and dark. — वन सघन और अंधेरा था।