Class 6

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Samanarathaka Sabada ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ

ਉੱਚਿਤ – ਠੀਕ, ਯੋਗ, ਸਹੀ ।
ਉਜੱਡ – ਅੱਖੜ, ਗਵਾਰ, ਮੂਰਖ ।
ਉੱਜਲ – ਸਾਫ਼, ਨਿਰਮਲ, ਸੁਥਰਾ ।
ਉਸਤਤ – ਉਪਮਾ, ਸ਼ਲਾਘਾ, ਪ੍ਰਸੰਸਾ ।
ਉਸਤਾਦ – ਅਧਿਆਪਕ, ਸਿੱਖਿਅਕ ।
ਉਜਾਲਾ – ਚਾਨਣ, ਲੋਅ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਰੌਸ਼ਨੀ ।
ਓਪਰਾ – ਬੇਗਾਨਾ, ਪਰਾਇਆ, ਬਾਹਰਲਾ, ਗੈਰ ।
ਓੜਕ – ਅਮੀਰ, ਅੰਤ, ਛੇਕੜ ।
ਉੱਤਮ – ਚੰਗਾ, ਸ਼ੇਸ਼ਟ, ਵਧੀਆ ।
ਉੱਨਤੀ – ਤਰੱਕੀ, ਵਿਕਾਸ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਪ੍ਰਗਤੀ ।
ਉਪਕਾਰ – ਭਲਾਈ, ਨੇਕੀ, ਅਹਿਸਾਨ, ਮਿਹਰਬਾਨੀ ।
ਉਪਯੋਗ – ਵਰਤੋਂ, ਲਾਭ, ਫ਼ਾਇਦਾ ।
ਉੱਦਮ – ਉਪਰਾਲਾ, ਜਤਨ, ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ।
ਉਦਾਸ – ਚਿੰਤਾਤੁਰ, ਫ਼ਿਕਰਮੰਦ, ਪਰੇਸ਼ਾਨ, ਨਿਰਾਸ਼, ਉਪਰਾਮ ॥
ਉਮੰਗ – ਤਾਂਘ, ਉਤਸ਼ਾਹ, ਇੱਛਾ, ਚਾਓ ।
ਉਲਟਾ – ਮੂਧਾ, ਪੁੱਠਾ, ਵਿਰੁੱਧ ।
ਊਣਾ – ਹੋਛਾ, ਅਧੂਰਾ, ਅਪੂਰਨ ।

ਅੱਡ – ਵੱਖ, ਅਲੱਗ, ਜੁਦਾ, ਭਿੰਨ ।
ਅਕਲ – ਮੱਤ, ਸਮਝ, ਸਿਆਣਪ ।
ਅੰਤਰ – ਭੇਦ, ਫ਼ਰਕ, ਵਿੱਥ ।
ਅੱਖ – ਨੇਤਰ, ਨੈਣ, ਲੋਚਨ ।
ਅਨਾਥ – ਯਤੀਮ, ਬੇਸਹਾਰਾ ।
ਅਸਮਾਨ – ਅਕਾਸ਼, ਗਗਨ, ਅੰਬਰ, ਅਰਸ਼ ।
ਅੰਞਾਣਾ – ਨਿਆਣਾ, ਅਣਜਾਣ, ਬੇਸਮਝ, ਬੱਚਾ ।
ਅਰਥ – ਭਾਵ, ਮਤਲਬ, ਮੰਤਵ, ਮਾਇਨਾ ।
ਅਰੰਭ – ਆਦਿ, ਸ਼ੁਰੂ, ਮੁੱਢ, ਮੂਲ ।
ਅਲੌਕਿਕ – ਅਲੋਕਾਰ, ਅਦਭੁਤ, ਅਨੋਖਾ, ਅਨੂਠਾ, ਬੇਮਿਸਾਲ ।
ਅਮਨ – ਸ਼ਾਂਤੀ, ਚੈਨ, ਟਿਕਾਓ ।
ਅਮੀਰ – ਧਨਵਾਨ, ਧਨਾਢ, ਦੌਲਤਮੰਦ ।
ਅਜ਼ਾਦੀ – ਸੁਤੰਤਰਤਾ, ਸਵਾਧੀਨਤਾ, ਮੁਕਤੀ, ਰਿਹਾਈ ।
ਆਥਣ – ਸ਼ਾਮ, ਸੰਝ, ਤਿਰਕਾਲਾਂ ।
ਆਦਰ – ਮਾਣ, ਇੱਜ਼ਤ, ਵਡਿਆਈ, ਸਤਿਕਾਰ, ਆਉ – ਭਗਤ ।
ਔਖ – ਬਿਪਤਾ, ਕਠਿਨਾਈ, ਦੁੱਖ, ਸਮੱਸਿਆ, ਰੁਕਾਵਟ, ਅੜਚਨ ।

ਇਸਤਰੀ – ਤੀਵੀਂ, ਨਾਰੀ, ਜ਼ਨਾਨੀ, ਔਰਤ, ਮਹਿਲਾ, ਤੀਮਤ, ਰੰਨ, ਬੀਬੀ ।
ਇਕਰਾਰ – ਕੌਲ, ਵਚਨ, ਪ੍ਰਣ, ਪ੍ਰਤਿੱਗਿਆ ।
ਇੱਛਾ – ਤਾਂਘ, ਚਾਹ, ਉਮੰਗ, ਉਤਸ਼ਾਹ ।
ਇਨਸਾਨ – ਆਦਮੀ, ਬੰਦਾ, ਮਨੁੱਖ, ਪੁਰਖ, ਮਰਦ, ਮਾਨਵ ।
ਸਸਤਾ – ਸੁਵੱਲਾ, ਹਲਕਾ, ਮਾਮੂਲੀ, ਹੌਲਾ, ਆਮ ।
ਸਹਾਇਤਾ – ਮਦਦ, ਹਮਾਇਤ, ਸਮਰਥਨ ।
ਸਬਰ – ਸੰਤੋਖ, ਤ੍ਰਿਪਤੀ, ਟਿਕਾਉ, ਧੀਰਜ, ਰੱਜ ।
ਸਰੀਰ – ਤਨ, ਦੇਹ, ਜਿਸਮ, ਬਦਨ, ਜੁੱਸਾ, ਕਾਇਆ, ਵਜੂਦ ।
ਸੰਕੋਚ – ਸੰਗ, ਝਿਜਕ, ਸ਼ਰਮ, ਲੱਜਿਆ ।
ਸਭਿਅਤਾ – ਤਹਿਜ਼ੀਬ, ਸਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ।
ਸਵਾਰਥ – ਗੋਂ, ਮਤਲਬ, ਗ਼ਰਜ਼ ।
ਸੂਖ਼ਮ – ਬਰੀਕ, ਨਾਜ਼ੁਕ, ਪਤਲਾ ।
ਸੰਜੋਗ – ਮੱਲ, ਸੰਗਮ, ਢੋ, ਸਮਾਗਮ ।
ਸੰਤੋਖ – ਸਬਰ, ਰੱਜ, ਤ੍ਰਿਪਤੀ ।
ਸਾਫ਼ – ਉੱਜਲ, ਨਿਰਮਲ, ਸਵੱਛ ।

ਸੂਰਬੀਰ – ਬਹਾਦਰ, ਵੀਰ, ਸੂਰਮਾ, ਬਲਵਾਨ, ਦਲੇਰ, ਯੋਧਾ, ਵਰਿਆਮ ।
ਸੋਹਣਾ – ਸੁੰਦਰ, ਖ਼ੁਬਸੂਰਤ, ਮਨੋਹਰ, ਹੁਸੀਨ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ।
ਹੁਸ਼ਿਆਰ – ਸਾਵਧਾਨ, ਚੁਕੰਨਾ, ਸੰਗ, ਚਤਰ, ਚਲਾਕ, ਸੁਜਾਨ ।
ਹਵਾ – ਪੌਣ, ਸਮੀਰ, ਵਾਯੂ ।
ਕਮਜ਼ੋਰ – ਮਾੜਾ, ਨਿਰਬਲ, ਪਤਲਾ, ਮਾੜਕੂ ।
ਖ਼ੁਸ਼ੀ – ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ, ਆਨੰਦ, ਸਰੂਰ ।
ਗ਼ਰੀਬੀ – ਕੰਗਾਲੀ, ਥੁੜ੍ਹ, ਨਿਰਧਨਤਾ ।
ਖ਼ਰਾਬ – ਰੀਦਾ, ਮੰਦਾ, ਭੈੜਾ, ਬੁਰਾ ।
ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ – ਮਹਿਕ, ਸੁਗੰਧ ।
ਗੁੱਸਾ – ਨਰਾਜ਼ਗੀ, ਕ੍ਰੋਧ, ਕਹਿਰ ।
ਚਾਨਣ – ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਰੌਸ਼ਨੀ, ਲੋ, ਉਜਾਲਾ ।
ਛੋਟਾ – ਅਲਪ, ਨਿੱਕਾ, ਲਘੂ ।
ਜਾਨ – ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਜੀਵਨ, ਪਾਣ, ਜਿੰਦ ।
ਜਿਸਮ – ਦੇਹ, ਬਦਨ, ਸਰੀਰ, ਤਨ, ਜੁੱਸਾ, ਕਾਇਆ, ਵਜੂਦ ।
ਠਰਮਾ – ਸਬਰ, ਧੀਰਜ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਟਿਕਾਓ ।
ਠੀਕ – ਸਹੀ, ਦਰੁਸਤ, ਉੱਚਿਤ, ਢੁੱਕਵਾਂ, ਯੋਗ ।
ਤਾਕਤ – ਬਲ, ਸਮਰੱਥਾ, ਸ਼ਕਤੀ, ਜ਼ੋਰ ।

ਤਰੱਕੀ – ਵਿਕਾਸ, ਉੱਨਤੀ, ਵਾਧਾ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ।
ਦੋਸਤਾਂ – ਮਿੱਤਰਤਾ, ਯਾਰੀ, ਸੱਜਣਤਾ ।
ਧਰਤੀ – ਜ਼ਮੀਨ, ਭੋਇੰ, ਭੂਮੀ, ਪ੍ਰਿਥਵੀ ।
ਨਿਰਧਨ – ਗ਼ਰੀਬ, ਕੰਗਾਲ, ਤੰਗ, ਥੁੜਿਆ ।
ਨਿਰਮਲ – ਸਾਫ਼, ਸ਼ੁੱਧ, ਸੁਥਰਾ ।
ਪਤਲਾ – ਮਾੜਾ, ਦੁਰਬਲ, ਕੋਮਲ, ਕਮਜ਼ੋਰ, ਬਰੀਕ ।
ਬਹਾਦਰ – ਵੀਰ, ਸੁਰਮਾ, ਦਲੇਰ, ਬਲਵਾਨ, ਵਰਿਆਮ !
ਮੰਤਵ – ਮਨੋਰਥ, ਉਦੇਸ਼, ਨਿਸ਼ਾਨਾ, ਆਸ਼ਾ ।
ਮਿੱਤਰ – ਦੋਸਤ, ਯਾਰ, ਆੜੀ, ਸੱਜਣ, ਬੇਲੀ ।
ਮੀਹ – ਵਰਖਾ, ਬਰਸਾਤ, ਬਾਰਸ਼ ।
ਵਚਨ – ਕੌਲ, ਇਕਰਾਰ, ਪ੍ਰਤਿੱਗਿਆ, ਪ੍ਰਣ ।
ਸ਼ਰਮ – ਸੰਕੋਚ, ਲੱਜਿਆ, ਸੰਗ, ਝਿਜਕ
ਸ਼ਾਮ – ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ, ਸੰਝ, ਆਥਣ ।
ਖ਼ਰਾਬ – ਗੰਦਾ, ਮੰਦਾ, ਭੈੜਾ, ਬੁਰਾ ।
ਖੁਸ਼ੀ – ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ, ਅਨੰਦ, ਸਰੂਰ ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ – ਜਾਨ, ਜੀਵਨ, ਪ੍ਰਣ ।
ਫ਼ਿਕਰ – ਚਿੰਤਾ, ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ, ਸੋਚ ।
ਮਦਦ – ਸਹਾਇਤਾ, ਹਮਾਇਤ, ਸਮਰਥਨ ।
ਵੈਰੀ – ਵਿਰੋਧੀ, ਦੁਸ਼ਮਣ, ਸ਼ਤਰੂ ।
ਵਰਖਾ – ਮੀਂਹ, ਬਾਰਸ਼, ਬਰਸਾਤ ।
ਵਿਛੋੜਾ – ਜੁਦਾਈ, ਅਲਹਿਦਗੀ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Sudara Likhai te Sudha Sabada-Jora ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ

ਅਸ਼ੁੱਧ – मॅप

ਏਨਕ – ਐਨਕ
ਅਮਰ – ਉਮਰ
ਓੜ – ਔੜ
ਉੱਗਲੀ – ਉਂਗਲੀ
ਸ਼ੜਕ – मइव
ਸੁਕਰ – ਸ਼ੁਕਰ
ਸੀਸਾ – ਸ਼ੀਸ਼ਾ
ਛੁੱਕਰ – ਸ਼ੱਕਰ
ਬਿਆਹ – ਵਿਆਹ
ਸਵੈਜੀਵਨੀ – ਸੈ-ਜੀਵਨੀ
ਕਠਿਨ – ਕਠਨ
ਪੜੌਣਾ – ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ
ਅੰਘ – ਅੰਗ
ਸੁੰਗਣਾ – ਸੁੰਘਣਾ
ਪੰਘਾ – ਪੰਗਾ
ਰੰਜੂ – ਰੰਝ
ਕੁੱਜ – ਕੁੱਝ
ਪੂੰਜ – ਪੂੰਝ
ਬਕੀਲ – ਵਕੀਲ

ਵਾਹਰਲਾਂ – ਬਾਹਰਲਾ
ਹਬਾ – ਹਵਾ
ਉੱਘ – ਉੱਘ
ਇੰਜ – ਇੰਝ
ਕਿਉਂ – ਕਿਉਂ
ਸਾਂਗ – ਸਾਂਗ
ਗੇਂਦ – ਗੇਂਦ
ਡੰਗ – ਡੀਗ
ਗੈਂਡਾ – ਗੈਂਡਾ
ਚੌਦਾ – ਚੋਂਦਾ
ਸ਼ਪਾਹੀ – ਸਿਪਾਹੀ
ਜਹਾਜ – ਜਹਾਜ਼
ਜੁਲਮ – ਜ਼ੁਲਮ
ਅਵਾਜ – ਅਵਾਜ਼
ਗਾਲ – ਗਾਲ
ਵਾਲ – ਵਾਲ
ਪੀਲਾ – ਪੀਲਾ
ਪਾਲਾ – ਪਾਲਾ
ਵਰਹਾ – ਵਜ੍ਹਾ
ਸੋਵਰ – ਸੂਰ
ਸਵੈਮਾਨ – ਸ਼ੈ-ਮਾਨ
ਉਦਾਰ – ਉਧਾਰ

ਦੂੱਦ – ਦੂਪ
पैपा – ਧੰਦਾ
ਰਿਢਾ – ਗਿੱਧਾ
ਬੁੱਦੀ – ਬੁੱਪੀ
ਰੈਹਣਾ – ਰਹਿਣਾ
ਮਾਲਾ – ਮਾਲਾ
ਪਰਿੰਸੀਪਲ – ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ
ਪਰੇਮ – ਪਰੰਤੂ
ਜੰਜ – ਜੰਝ
ਸਾਂਜ – ਸਾਂਝ
ਸੌਹਰਾ – ਸਹੁਰਾ
ਮੌਹਰਾ – ਮਹੁਰਾ
ਮੁਕਤਿ – ਮੁਕਤੀ
ਗਤਿ – ਗਤੀ
ਸ਼ਾਂ – ਛਾਂ
ਸ਼ੰਨਾ – ਛੰਨਾ
ਛੈਹਿਰ – ਸ਼ਹਿਰ
ਸ਼ਤ – ਛੱਤ

ਵੱਸ਼ਾ – ਵੱਛਾ
ਮੇਹਨਤ – ਮਿਹਨਤ
ਮੇਹਰ – ਮਿਹਰ
ਜੇਹੜਾ – ਜਿਹੜਾ
ਕੇਹੜਾ – ਕਿਹੜਾ
ਜੇਹਾ – ਜਿਹਾ
ਏਹ – ਇਹ
ਠੰਡ – ਠੰਢ
ਸਾਂਡੂ – ਸਾਂਢੂ
ਆੜਾਂ – ਆਢਾ
ਟੇਡਾ – ਟੇਢ
ਚੂੰਡੀ- ਚੂੰਢੀ
ਧੁੰਧ – ਧੁੰਦ
ਓ ਕਿਰਸਾਨਾਂ – ਓ ਕਿਸਾਨਾ
ਬਲੇ ਜਵਾਨਾਂ – ਬੱਲੇ ਜਵਾਨਾ
ਮਾਮਾਂ – ਮਾਮਾ
ਨੈਹਰ – ਨਹਿਰ
ਬੈਹਰਾ – ਬਹਿਰਾ
ਪੈਹਰਾ – ਪਹਿਰਾ
‘ਗਯਾਨੀ – ਗਿਆਨੀ
ਵਯਾਕਰਨ – ਵਿਆਕਰਨ
सपज – ਮੱਧ
ਵਾਂਗ – ਵਾਂਛ
ਵਿਆਕਰਨ
ਮਿਤ – ਮਿੱਤਰ
ਪਰੈਸ – ਪ੍ਰੈੱਸ
ਇੰਦ – ਇੰਦਰ
ਸ਼ਕਤਿ – ਸ਼ਕਤੀ

ਸੁਧਾਰਿਕ – ਸੁਧਾਰਕ
ਆਰਥਿਕ – ਆਰਥਕ
ਰਾਜਨੀਤਿਕ – ਰਾਜਨੀਤਕ
ਕਵਿ – ਕਵੀ
ਵਰੁਣਾ – ਵਰੁਨਾ
ਖੁਰਣਾ – ਖੁਰਨਾ
ਫੈਦਾ – ਫਾਇਦਾ
ਸੇਹਤ – ਸਿਹਤ
ਸ਼ੈਤ – ਸ਼ਾਇਦ
ਸੁਹਣਾ – ਸੋਹਣਾ
ਲੈਕ – ਲਾਇਕ
ਲੋਬ – ਲੋਭ
ਸ਼ਕੈਤ – ਸ਼ਕਾਇਤ
ਸਬ – ਸਭ
ਗੌਣਾ – ਗਾਉਣਾ
ਬਚੌਣਾ – ਬਚਾਉਣਾ
ਭਾਭੀ – ਭਾਬੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ-
(ੳ) ਮੇਹਨਤ, ਵੇਹੜਾ, ਦੁਪੈਹਰ, ਔਰਤ, ਸ਼ੈਹਰ, ਬੋਹਤਾ, ਚੋਲ ।
(ਅ) ਵੋਹਟੀ, ਭਿਖਾਰਣ, ਆਯਾ, ਅਬਿਆਸ, ਦੁੱਦ, ਰੈਂਹਦਾ ।
(ਇ) ਨੈਹਰ, ਕਚੈਹਰੀ, ਘੰਗ, ਗੋਬੀ, ਸੌਂਹ, ਜੇਹੜਾ, ਕੇਹੜਾ, ਪੈਹਰ ।
(ਸ) ਗੈਹਣਾ, ਸੀਤਲ, ਸ਼ਿਖ਼ਰ, ਸ਼ੜਕ, ਸੌਹਰਾ, ਬੋਹਵਚਨ, ਨੌਂਹ ।
(ਹ) ਸੇਹਤ, ਲੋਬੀ, ਬਚੌਣਾ, ਸ਼ਕਤ, ਗਯਾਨੀ, ਧੂਪ, ਨੈਣ ।
(ਕ) ਪੜੈਣਾ, ਝੜਾਈ, ਹਬਾ, ਆਵਾਜ, ਉਦਾਰ, ਜਬਾਨ, ਮਧਯ ॥
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮਿਹਨਤ, ਵਿਹੜਾ, ਦੁਪਹਿਰ, ਔਰਤ, ਸ਼ਹਿਰ, ਬਹੁਤਾ, ਚੌਲ ।
(ਅ) ਵਹੁਟੀ, ਭਿਖਾਰਨ, ਆਇਆ, ਅਭਿਆਸ, ਦੁੱਧ, ਰਹਿੰਦਾ ।
(ਇ) ਨਹਿਰ, ਕਚਹਿਰੀ, ਪੀਂਘ, ਗੋਭੀ, ਸਹੁੰ, ਜਿਹੜਾ, ਕਿਹੜਾ, ਪਹਿਰ ।
(ਸ) ਗਹਿਣਾ, ਸੀਤਲ, ਸਿਖਰ, ਸੜਕ, ਸਹੁਰਾ, ਬਹੁਵਚਨ, ਨਹੁੰ ।
(ਹ) ਸਿਹਤ, ਲੋਭੀ, ਬਚਾਉਣਾ, ਸ਼ਕਤੀ, ਗਿਆਨੀ, ਧੁੱਪ, ਨਾਇਣ ।
(ਕ) ਪੜ੍ਹਾਉਂਣਾ, ਚੜ੍ਹਾਈ, ਹਵਾ, ਅਵਾਜ਼, ਉਧਾਰ, ਜ਼ਬਾਨ, ਮੱਧ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Vismik ਵਿਸਮਿਕ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਵਿਸਮਿਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਸਮਿਕ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਮਨ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗ਼ਮੀ, ਹੈਰਾਨੀ ਆਦਿ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਵਿਸਮਿਕ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਹੈਂ, ਵਾਹ ਵਾਹ, ਵਾਹ, ਅਸ਼ਕੇ , ਬੱਲੇ-ਬੱਲੇ, ਉਫ, ਹਾਇ, ਉਹ, ਹੋ, ਆਹ, ਸ਼ਾਬਾਸ਼, ਲੱਖ ਲਾਹਨਤ, ਨਹੀਂ ਰੀਸਾਂ ਆਦਿ ।

ਵਿਸਮਿਕ ਦਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-
1. ਸੂਚਨਾਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜਿਹੜੇ ਵਿਸਮਿਕ ਤਾੜਨਾ ਕਰਨ ਜਾਂ ਚੇਤੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਖ਼ਬਰਦਾਰ ! ਬਹੀਂ ! ਵੇਖੀਂ ! ਹੁਸ਼ਿਆਰ ! ਠਹਿਰ ! ਆਦਿ ।

2. ਪ੍ਰਸੰਸਾਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਹੁਲਾਸ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਆਹਾ ! ਵਾਹਵਾ ! ਬੱਲੇ ! ਧੰਨ ! ਅਸ਼ਕੇ ! ਬਲਿਹਾਰ ! ਆਦਿ ।

3. ਸ਼ੋਕਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਦੁੱਖ ਜਾਂ ਸ਼ੋਕ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਉਫ਼ ! ਹਾਇ ! ਆਹ ! ਉਈ ! ਸ਼ੋਕ ! ਅਫ਼ਸੋਸ ! ਆਦਿ ।

4. ਸਤਿਕਾਰਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਕਿਸੇ ਸੰਬੰਧੀ ਸਤਿਕਾਰ ਜਾਂ ਪਿਆਰ ਦਾ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ, ਜਿਵੇਂ-ਆਓ ਜੀ ! ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ ! ਧੰਨ ਭਾਗ ! ਆਦਿ ।

5. ਫਿਟਕਾਰਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਚੋਂ ਵਿਸਮਿਕ, ਫਿਟਕਾਰ ਜਾਂ ਲਾਹਨਤ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਛਿੱਟੇ-ਮੂੰਹ ! ਬੇ ਹਯਾ ! ਬੇ-ਸ਼ਰਮ ! ਲੱਖ-ਲਾਹਨਤ ! ਦੁਰ-ਲਾਹਨਤ ! ਦੂਰ-ਦੂਰ ! ਰੱਬ ਦੀ ਮਾਰ ! ਦਫ਼ਾ ਹੋ ! ਆਦਿ ।

6. ਅਸੀਸਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਕਿਸੇ ਲਈ ਅਸੀਸ ਜਾਂ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਜੀਉਂਦਾ ਰਹੁ ! ਸਾਈਂ ਜੀਵੇ ! ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹੁ ! ਜੁਆਨੀ ਮਾਣੋ ! ਜੁਗ ਜੁਗ ਜੀਵੇਂ! ਵਧੇ ਫਲ਼ੇ ! ਬੁੱਢ ਸੁਹਾਗਣ ਹੋਵੇਂ! ਭਲਾ ਹੋਵੇ ! ਆਦਿ ।

7. ਸੰਬੋਧਨੀ ਵਿਸਮਿਕ :
ਉਹ ਵਿਸਮਿਕ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਜਾਂ ਅਵਾਜ਼ ਦੇਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਵੇ ! ਨੀ ! ਬੀਬਾ! ਉਇ ! ਏ ! ਕੁੜੇ ! ਕਾਕਾ ! ਵੇ ਭਾਈ ! ਆਦਿ ।

8. ਇੱਛਿਆਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ: ਮਨ ਦੀ ਇੱਛਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ; ਜਿਵੇਂਜੇ ਕਦੇ ! ਜੇ ਕਿਤੇ ! ਹਾਏ ਜੇ ! ਹੇ ਰੱਬਾ ! ਹੇ ਦਾਤਾ ! ਬਖ਼ਸ਼ ਲੈ ! ਆਦਿ ।

9. ਹੈਰਾਨੀਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਹੈਰਾਨੀ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਹੈਂ! ਆਹਾ ! ਉਹੋ ! ਹਲਾ ! ਵਾਹ ! ਵਾਹ ਭਾਈ ਵਾਹ ! ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੰਸਾਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਬਲਿਹਾਰ ! ਤੇਰੀ ਕੁਦਰਤ ਤੋਂ ।
ਧੰਨ ਓ ਤੁਸੀਂ ! ਨਹੀਂ ਰੀਸਾਂ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ੋਕਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ੋਕਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਵਿਚ ਦੁੱਖ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਉਫ਼ ! ਹਾਏ ! ਓਹੋ ! ਹਾਏ ਰੱਬਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫ਼ਿਟਕਾਰਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਫਿਟਕਾਰਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਚੋਂ ਵਿਸਮਿਕ, ਫਿਟਕਾਰ ਜਾਂ ਲਾਹਨਤ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਛਿੱਟੇ-ਮੂੰਹ ! ਬੇ ਹਯਾ ! ਬੇ-ਸ਼ਰਮ ! ਲੱਖ-ਲਾਹਨਤ ! ਦੁਰ-ਲਾਹਨਤ ! ਦੂਰ-ਦੂਰ ! ਰੱਬ ਦੀ ਮਾਰ ! ਦਫ਼ਾ ਹੋ ! ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੈਰਾਨੀਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਆਹਾ ! ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ ।
(ਅ) ਵਾਹ ਵਾਹ ! ਸੋਹਣੀ ਖੇਡ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਿਸਮਿਕ ਦੀ ਕਿਸਮ ਲਿਖੋ-
(ਉ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ !
(ਅ) ਕਾਸ਼ !
(ਇ) ਜਿਉਂਦਾ ਰਹੁ !
(ਸ) ਫਿੱਟੇ ਮੂੰਹ !
(ਹ) ਆਓ ਜੀ !
(ਕ) ਨੀ ਕੁੜੀਏ !
(ਖ) ਹੈਂ ਹੈਂ !
(ਗ) ਆਹਾ !
(ਘ) ਹੇ ਰੱਬਾ !
(ਝ) ਬੱਲੇ ਜਵਾਨਾ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੰਸਾਵਾਚਕ
(ਅ) ਸ਼ੋਕਵਾਚਕ
(ਇ) ਅਸੀਸਵਾਚਕ
(ਸ) ਫਿਟਕਾਰਵਾਚਕ
(ਹ) ਸਤਿਕਾਰਵਾਚਕ
(ਕ) ਸੰਬੋਧਨੀ
(ਖ) ਆਹਾ-ਹੈਰਾਨੀਵਾਚਕ
(ਗ) ਪ੍ਰਸੰਸਾਵਾਚਕ
(ਘ) ਇੱਛਾਵਾਚਕ
(ਝ) ਪ੍ਰਸੰਸਾਵਾਚਕ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Yojak ਯੋਜਕ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਯੋਜਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਯੋਜਕ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? ਇਹ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਵਾਕਾਂ, ਦੋ ਵਾਕੰਸ਼ਾਂ ਜਾਂ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਯੋਜਕ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ
(ਉ) ਭੈਣ ਤੇ ਭਰਾ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਉਹ ਕੋਠੇ ਦੇ ਉੱਪਰ, ਨਾਲੇ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਵਿਚ ਖੇਡਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਹਰਜੀਤ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਅੱਜ ਬਿਮਾਰ ਹਾਂ ।
(ਸ) ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਬਿਮਾਰ ਹਾਂ ।
(ਹ) ਉਹ ਕੇਵਲ ਕੰਜੂਸ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕਮੀਨਾ ਵੀ ਹੈ ।

ਪਹਿਲੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ‘ਤੇ ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ, ਦੂਜੇ ਵਾਕ ਵਿਚ “ਨਾਲੇ’ ਦੋ ਵਾਕੰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਬਾਕੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਕਿ’, ‘ਕਿਉਂਕਿ, ਕੇਵਲ, ਸਗੋਂ ਦੋ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਯੋਜਕ ਹਨ ।

ਯੋਜਕ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ; ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ ਤੇ ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ॥
1. ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ :
ਦੋ ਪੂਰਨ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜਨ ਵਾਲਾ ਯੋਜਕ ‘ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ’ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਸੁਰਜੀਤ ਨੇ ਅੰਬ ਚੂਪੇ
(ਅ) ਮਹਿੰਦਰ ਨੇ ਅੰਬ ਚੂਪੇ ।
ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਵਾਕ ਪੂਰਨ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਯੋਜਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜ ਦੇਵੇਗਾ, ਉਹ ‘ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ’ ਅਖਵਾਏਗਾ-
(ਇ) ਸੁਰਿੰਦਰ ਅਤੇ ਮਹਿੰਦਰ ਨੇ ਅੰਬ ਚੂਪੇ ।
ਉੱਪਰਲੇ ਦੋਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਬਣੇ ਤੀਜੇ ਵਾਕ ਵਿਚ “ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ ਹੈ । ਅਜਿਹੇ ਜੁੜਵੇਂ ਵਾਕ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਵਾਕ ਆਖਦੇ ਹਨ ।

2. ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ :
ਜਦੋਂ ਜੋੜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਅਪੂਰਨ ਵਾਕ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਯੋਜਕ ਨੂੰ ‘ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ` ਆਖਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਉਹ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗਾ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਵਾਕ ਅਧੂਰਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ‘ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਕਰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਦੂਜੇ ਵਾਕ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੇਈਏ, ਤਾਂ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਕਰਮ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿ’ ਯੋਜਕ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਵਾਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
‘ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗਾ ।
ਅਜਿਹੇ ਵਾਕ ਨੂੰ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਾਕ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਮਾਨ ਤੇ ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ਚੁਣੋ –
(ਉ) ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੀ. ਵੀ. ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਅਦਭੁਤ ਕਾਢਾਂ ਹਨ । ——————
(ਅ) ਮੋਹਨ ਗਰੀਬ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਬੇਈਮਾਨ ਨਹੀਂ । ——————
(ਈ) ਦਵਿੰਦਰ ਤੇ ਰਵਿੰਦਰ ਸਕੇ ਭਰਾ ਹਨ । ——————
(ਸ) ਰੀਨਾ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਬਿਮਾਰ ਹੈ । ——————
(ਹ) ਉਸਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਟਿਊਸ਼ਨ ਰਖਵਾਈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਣ । ——————
(ਕ) ਉਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਡਰਪੋਕ ਵੀ ਹੈ । ——————
(ਖ) ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ ਪਰੰਤੁ ਨਕਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ——————
(ਗ) ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਘਰ ਪੁੱਜਣਾ । ——————
(ਘ) ਰੋਜ਼ ਦੰਦ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਤੇ ਨਹਾਉਣਾ ਸਿਹਤ ਲਈ ਗੁਣਕਾਰੀ ਹੈ । ——————
(ਛ) ਤੂੰ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਆਵੇਗਾ । ——————
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਅਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਅ) ਪਰ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਈ) ਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਸ) ਕਿਉਂਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਹ) ਤਾਂਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਕ) ਬਲਕਿ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਖ) ਪਰੰਤੂ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਗ) ਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਘ) ਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਛ) ਤਾਂਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Sambandhak ਸੰਬੰਧਕ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਸੰਬੰਧਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੰਧਕ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਉੱਹ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਵਾਕ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਤੇ ਪੜਨਾਂਵਾਂ ਦਾ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਤੋੜਨ, ਉਹ ਸੰਬੰਧਕ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-
(ੳ) ਇਹ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ।
(ਅ) ਰਾਮ ਨੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਚਪੇੜਾਂ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਦੀ’, ‘ਨੇ’, ‘ਨੂੰ’, ‘ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਕ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੀ ਦੇ, ਦਿਆਂ, ਦੀਆਂ, ਤੋਂ, ਕੋਲੋਂ, ਪਾਸੋਂ, ਉੱਤੇ ਆਦਿ ਸੰਬੰਧਕ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੰਬੰਧਕ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉੱਤਰ-ਸੰਬੰਧਕ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
1. ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ :
ਜਿਹੜੇ ਸੰਬੰਧਕ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਵਾਕ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸੰਬੰਧ ਜੋੜ ਸਕਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧਕ ਨਾ ਲੱਗ ਸਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ
(ੳ) ਇਹ ਸੁਰਜੀਤ ਦਾ ਚਾਕੂ ਹੈ ।
(ਅ) ਮੈਂ ਦਲਜੀਤ ਤੋਂ ਰੁਮਾਲ ਲਿਆ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਦਾ, ਤੇ ‘ਤੋਂ ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ ਹਨ । ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਦੇ’, ‘ਦੀ, ‘ਦੀਆਂ’, ‘ਨੇ’, ‘ਨੂੰ’, ‘ਤੀਕ’, ‘ਤੋੜੀਂ’, ‘ਤੋਂ, “ਥੋਂ, ਆਦਿ ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

2. ਅਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ :
ਜਿਹੜੇ ਸੰਬੰਧਕ ਇਕੱਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਨਾ ਜੋੜ ਸਕਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ ਲਾਉਣਾ ਪਏ, ਉਹ ‘ਅਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ’ ਹੁੰਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ
(ਉ) ਸਾਡਾ ਘਰ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ ।
(ਅ) ਰਾਮ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ ਦੂਰ ਖਲੋਤਾ ਹੈ ।

3. ਦੁਬਾਜਰਾ ਸੰਬੰਧਕ :
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧਕ ਕਦੇ ਪੂਰਨ ਬਣ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕਦੇ ਅਪੂਰਨ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਦੁਬਾਜਰਾ ਸੰਬੰਧਕ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਪਿਤਾ ਜੀ ਬਗੈਰ ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਸਹਾਇਕ ਨਹੀਂ ।
ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਬਗੈਰ ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਸਹਾਇਕ ਨਹੀਂ ।

(ਅ) ਉਹ ਕੋਠੇ ਉੱਤੇ ਚੜਿਆ ।
ਉਹ ਕੋਠੇ ਦੇ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ।
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਕ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਸੰਬੰਧੀ ਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਸੰਬੰਧਮਾਨ`, ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ

(ੳ) ਇਹ ਸ਼ੀਲਾ ਦੀ ਚੁੰਨੀ ਹੈ।
(ਅ) ਕਿਸਾਨ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਸ਼ੀਲਾ’ ਅਤੇ ‘ਖੇਤਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਹਨ । ‘ਚੁੰਨੀਂ ਤੇ ‘ਪਾਣੀ ਸੰਬੰਧਮਾਨ ।

ਪਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੰਬੰਧਕ, ਚੁਣੋ ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੋ-

(ਉ) ਸਾਡਾ ਘਰ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੇ

(ਅ) ਬਿੱਲੀ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠੀ ਹੈ ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਦੇ ਹੇਠਾਂ

(ਈ) ਕਾਲੂ ਦਾ ਭਰਾ ਬੜਾ ਸੋਹਣਾ ਹੈ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਦਾ

(ਸ)ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਤਾ ਦੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰੈੱਸ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਦੀ

(ਹ) ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕਿੱਥੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਹ) ਕਿੱਥੇ

(ਕ) ਰਤਾ ਪਰੇ ਹੋ ਕੇ ਬੈਠੋ ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਕ) ਪਰੇ !

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Kiriya Visheshana ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੱਸੇ ਅਰਥਾਤ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਢੰਗ, ਸਮਾਂ ਜਾਂ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੇ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੱਸੇ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੋ
(ਉ) ਸ਼ੀਲਾ ਤੇਜ਼ ਤੁਰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਕੁੱਤਾ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਭੌਕਦਾ ਹੈ ।
(ਇ) ਬੱਚੇ ਕੋਠੇ ਉੱਪਰ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਉਹ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਤੇਜ਼` , “ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ, · ‘ਕੋਠੇ ਉੱਪਰ’ ਤੇ ‘ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਹਰ ਇਕ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤਾਰਪੂਰਵਕ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
1. ਕਾਲਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਉਹ ਕਿਰਿਆ ਜੋ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸੇ; ਜਿਵੇਂ-ਕਲ਼, ਜਦੋਂ, ਕਦੋਂ, ਉਦੋਂ, ਕਦ, ਕਦੀ, ਹੁਣ, ਸਵੇਰੇ, ਸ਼ਾਮ, ਦੁਪਹਿਰੇ, ਕੁਵੇਲੇ, ਸਵੇਲੇ, ਕਦੀ ਕਦਾਈਂ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਆਦਿ ।

2. ਸਥਾਨਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸਥਾਨ ਪਤਾ ਲੱਗੇ; ਜਿਵੇਂ-ਉੱਪਰ, ਉੱਤੇ, ਥੱਲੇ, ਵਿਚ, ਵਿਚਕਾਰ, ਅੰਦਰ, ਬਾਹਰ, ਉਰੇ, ਪਰੇ, ਇਧਰ, ਉਧਰ, ਉੱਥੇ, ਇੱਥੇ, ਕਿਧਰ, ਜਿੱਥੇ, ਕਿੱਥੇ, ਨੇੜੇ, ਦੂਰ, ਸੱਜੇ, ਖੱਬੇ ਆਦਿ ।

3. ਪਰਿਮਾਣਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਮਿਕਦਾਰ ਜਾਂ ਗਿਣਤੀ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਘੱਟ, ਵੱਧ, ਕੁੱਝ, ਪੂਰਾ, ਥੋੜਾ, ਇੰਨਾ, ਕਿੰਨਾ, ਜਿੰਨਾ, ਜ਼ਰਾ, ਰਤਾ ਆਦਿ ।

4. ਕਾਰਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਢੰਗ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਇੰਦ, ਉਂਝ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉੱਦਾਂ, ਇੱਦਾਂ, ਜਿਵੇਂ, ਕਿਵੇਂ, ਹੌਲੀ, ਧੀਰੇ, ਛੇਤੀ ਆਦਿ ।

5. ਕਾਰਨਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਕਿਉਂਕਿ,’ ਤਾਂ ਕਿ, ਇਸ ਕਰਕੇ, ਤਾਂ, ਕਦੇ ਹੀ ਆਦਿ ।

6. ਸੰਖਿਆਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਾਂ ਦੁਹਰਾਓ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਇਕਹਿਰਾ, ਦੋਹਰਾ, ਡਿਉਢਾ, ਕਈ ਵਾਰ, ਘੜੀਮੜੀ, ਇਕ-ਇਕ, ਦੋ-ਦੋ, ਦੁਬਾਰਾ ਆਦਿ ।

7. ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਜਾਂ ਪਕਿਆਈ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-ਜ਼ਰੂਰ, ਬਿਲਕੁਲ, ਵੀ, ਹੀ, ਈ, ਠੀਕ, ਆਹੋ, ਬੇਸ਼ਕ, ਸਤਿਬਚਨ, ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ, ਸ਼ਾਇਦ, ਹਾਂ ਜੀ, ਆਦਿ।

8. ਨਿਰਣਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜੋ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਾ ਹੋਣ ਸੰਬੰਧੀ ਨਿਰਣਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਨਹੀਂ, ਕਦੇ ਨਹੀਂ, ਨਿੱਜ, ਮਤੇ, ਬਿਲਕੁਲ, ਨਾ ਜੀ, ਜੀ ਨਹੀਂ, ਨਹੀਂ ਜੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਥਾਨਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਥਾਨਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ :
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸਥਾਨ ਪਤਾ ਲੱਗੇ; ਜਿਵੇਂ-ਉੱਪਰ, ਉੱਤੇ, ਥੱਲੇ, ਵਿਚ, ਵਿਚਕਾਰ, ਅੰਦਰ, ਬਾਹਰ, ਉਰੇ, ਪਰੇ, ਇਧਰ, ਉਧਰ, ਉੱਥੇ, ਇੱਥੇ, ਕਿਧਰ, ਜਿੱਥੇ, ਕਿੱਥੇ, ਨੇੜੇ, ਦੂਰ, ਸੱਜੇ, ਖੱਬੇ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ :
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਜਾਂ ਪਕਿਆਈ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-ਜ਼ਰੂਰ, ਬਿਲਕੁਲ, ਵੀ, ਹੀ, ਈ, ਠੀਕ, ਆਹੋ, ਬੇਸ਼ਕ, ਸਤਿਬਚਨ, ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ, ਸ਼ਾਇਦ, ਹਾਂ ਜੀ, ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਲਿਖੋ-
(ਉ) ਦਿਨੋ-ਦਿਨ …………….
(ਅ) ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ …………….
(ੲ) ਵਾਰ-ਵਾਰ …………….
(ਸ) ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ …………….
(ਹ) ਜ਼ਰੂਰ …………….
(ਕ) ਬਥੇਰਾ …………….
(ਖ) ਇਸੇ ਕਰਕੇ …………….
(ਗ) ਆਹੋ ਜੀ …………….
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਕਾਲਵਾਚਕ
(ਅ) ਕਾਰਵਾਚਕ
(ੲ) ਪ੍ਰਕਾਰਵਾਚਕ
(ਸ) ਨਿਰਨਾਵਾਚਕ
(ਹ) ਨਿਸ਼ਚੇਵਾਚਕ
(ਕ) ਪਰਿਮਾਣਵਾਚਕ
(ਖ) ਕਾਰਨਵਾਚਕ
(ਗ) ਨਿਰਣਾਵਾਚਕ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣ ਕੇ ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਲਿਖੋ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਵੀ ਦੱਸੋ ।
(ੳ) ਮਾਤਾ ਜੀ ਘਰੋਂ ਬਜ਼ਾਰ ਗਏ ਹਨ ।
(ਅ) ਮੈਂ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਘਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਂਗਾ ।
(ਈ) ਮੈਂ ਗਲਾਸ ਹੌਲੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ।
(ਸ) ਪੜੋ ਜ਼ਰੂਰ, ਬੇਸ਼ਕ ਦੁਕਾਨ ਹੀ ਕਰੋ ।
(ਹ) ਹਾਂ ਜੀ ! ਮੈਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵਾਂਗਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬਜ਼ਾਰ-ਸਥਾਨਵਾਚਕ
(ਅ) ਐਂਤਵਾਰ-ਕਾਲਵਾਚਕ
(ਈ) ਹੌਲੀ, ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ-ਪ੍ਰਕਾਰਵਾਚਕ, ਨਹੀਂ-ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ
(ਸ) ਜ਼ਰੂਰ, ਬੇਸ਼ਕ-ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ
(ਹ) ਹਾਂ ਜੀਨਿਰਣਾਵਾਚਕ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ-ਕਾਲਵਾਚਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਤੇ ਗ਼ਲਤ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ
(ਉ) ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਇ) ਹੌਲੀ, ਛੇਤੀ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਕਾਰਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
(ਸ) ਬੇਸ਼ੱਕ, ਜ਼ਰੂਰ ਸ਼ਬਦ ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।
(ਹ) ਦੁਰ, ਪਿੱਛੇ, ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਬਦ ਨਿਰਨਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।
(ਕ) ਜੀ ਹਾਂ, ਆਹੋ ਨਿਰਣਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।
(ਖ) ਮੈਂ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਦਿੱਲੀ ਗਿਆ ਸੰਖਿਆਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । (✓)
(ਅ) ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । (✓)
(ਇ) ਹੌਲੀ, ਛੇਤੀ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਕਾਰਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । (✓)
(ਸ) ਬੇਸ਼ੱਕ, ਜ਼ਰੂਰ ਸ਼ਬਦ ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ । (✗)
(ਹ) ਦੁਰ, ਪਿੱਛੇ, ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਬਦ ਨਿਰਨਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ । (✗)
(ਕ) ਜੀ ਹਾਂ, ਆਹੋ ਨਿਰਣਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ । (✓)
(ਖ) ਮੈਂ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਦਿੱਲੀ ਗਿਆ ਸੰਖਿਆਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ । (✗)

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Poem 2 How Beautiful is the Rain! Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Poem 2 How Beautiful is the Rain!

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your words note book.
1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective/Noun/Verb etc.)
2. Pronunciation (the teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

fiery	lane	clatter	gushes	tramp
hoofs	swift	overflowing	spout

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Pick up words from the text that match the rhyme of the following words.
Answer:
1. rain – lane
2. heat – street
3. roofs – hoofs
4. out – spout
5. lane – rain/window-pane
6. pours – roars
7. wide – tide

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Read the poem and write answers to the following :

Question 1.
Why does the poet say that the rain is beautiful ?
कवि क्यों कहता है कि वर्षा सुंदर होती है ?
Answer:
The rain is beautiful as it presents a lovely sight. Its flow and sounds are lovely to watch and hear.

Question 2.
Which are the places where the rain falls ?
वर्षा कौन-कौन से स्थानों पर गिरती है ?
Answer:
The rain falls on street, lane, roof, window-pane etc.

Question 3.
Why does the poet repeat the first line ?
कवि पहली पंक्ति को क्यों दोहराता है ?
Answer:
The poet repeats the first line to lay stress on his point that the rain is beautiful.

Question 4.
What gushes and struggles out ?
क्या चीज तेजी से संघर्ष करती हुई बाहर निकलती है ?
Answer:
The rain gushes and struggles out.

Question 5.
Why is the rain like a tramp of hoofs ?
वर्षा खुरों के पुलिंदे जैसी क्यों लगती हैं ?
Answer:
The clattering sound of the rain on roofs makes it so.

Activity 4.

Read the words in the following table and do as directed.

S. No.	Word	I know the word. Write the meaning.	I don’t know, put a cross (x)	Give yourself 1 mark if you know the meaning.
1.	Beautiful	lovely	X	1
2.	Dust	fine earth particles	X	1
3.	Fiery	burning	X	1
4.	Street	lane	X	1
5.	Lane	street	X	1
6.	Clatters	clanks	X	1
7.	Tramp of hoofs	a group of hoofs	X	1
8.	Gushes	rushes	X	-1.
9.	Overflowing	running over the banks	X	1
10.	Swift	fast	X	1

Learning to Listen

Activity 5.

The teacher will read the following passage once. Students must complete the following blanks.

Rain …….1…… as a …..2….. relief after …..3…….. and dust of the ….4…… . Rain is a wonderful …..5……. of nature to all …..6………. If there is no ……7……. crops will not ….8……. . All vegetation will wither …….9……. We can not ……10…… of life in this … 11….. without ….12…..
Answer:
1. comes
2. great
3. heat
4. summer
5. gift
6. creatures
7. rain
8. grow
9. away
10. think
11. season
12. rain.

Learning to Speak

Activity 6 (Think Pair Share)

Students will work in pairs to do the following activity. You may take notes of what your partner says. Just write points.
1. Do you like the rain ? Why ? Why not ? Tell your partner about it.
2. Why is the rain like ‘tramp of hoofs’ ? Discuss with your partner.
Note : Do it yourself.

Learning to write

Activity 7.

What words would you use to describe the rain ? Make a list.
Answer:
Beautiful, lovely, welcome, pouring, heavy, flooding, gushling, roaring, cooling, overflowing, clattering etc. Learning language Punctuation
Punctuation means putting full stops, commas, question marks etc. at the right places in a piece of writing. Punctuation helps to separate one sentence from another sentence, or one part of a sentence from another.

The important marks of punctuation are :
कुछ लिखते समय कुछ विशेष विराम चिन्हों का प्रयोग किया जाता है, इनके बिना अर्थ स्पष्ट नहीं होता। इन चिन्हों के प्रयोग को अंग्रेज़ी में Punctuation कहते हैं। इसके मुख्य विराम चिन्ह निम्नलिखित हैं।
Capital Letters (A, B, C ……..)
Full stop (.)
Comma (,)
Question Mark (?)
Exclamation Mark (!) etc.
In this lesson, we will concentrate on Capital Letters only.
इस पाठ में हम केवल Capital Letters के बारे में जानकारी प्राप्त करेंगे
There are different uses of capitals. We use capitals with :

1. The first word in a sentence :
(वाक्य का पहला अक्षर)
Examples :
(a) She was late for the film.
(b) She came back soon.

2. The word ‘I’ and people’s names :
(शब्द ‘I’ तथा लोगों के नाम)
Examples :
(a) Radhika likes to drive slow but I like to drive fast.
(b) Sheena likes apples.

3. The name of places, institutions and languages.
(स्थानों, संस्थाओं तया भाषाओं के नाम)
Examples :
(a) I studied in Kendriya Vidyalaya, Amritsar.
(B) Most people in the world speak Spanish language.

4. Product names :
Examples :
(a) I use Lux soap
(6) My Samsung phone was stolen.

5. Calendar items :
(जत्री से जुड़े नाम)
Examples :
(a) I sent my friend a Diwali card while she sent me a Christmas Card.
(b) Seema does not like going to the office on Monday.
(c) My birthday falls in March.
However, the names of seasons are not written with a capital :
(ऋतुओं के नार्मों को बड़े अक्षर से शुरू करना ज़रूरी नहीं है।)
(d) Like cricket, baseball is played in summer.

6. Main words in titles :
(उपाधियों/ शीर्षकों के मुख्य शब्द)
Examples :
(a) The name of my doctor is Dr. Aggarwal.
(b) My favourite book is Five Run Away Together by Enid Blyton.

Activity 8.

Use Capital letters where needed in the following sentences.
1. she is a good singer.
2. are you a good singer ?
3. does pratima live in mumbai ?
4. saurabh lives in delhi but i live in chandigarh.
5. i went to the library to borrow books written by premchand.
6. do you have a samsung phone ?
7. why is february 29 important ?
8. albert einstein was a famous scientist.
9. jagdeesh chander bose was an indian scientist.
10. i will buy sony televesion from delhi.
Answer:
1. She is a good singer.
2. Are you a good singer ?
3. Does Pratima live in Mumbai ?
4. Saurabh lives in Delhi but I live in Chandigarh.
5. I went to the library to borrow books written by Premchand.
6. Do you have a Samsung phone ?
7. Why is February 29 important ?
8. Albert Einstein was a famous scientist.
9. Jagdeesh Chander Bose was an Indian scientist.
10. I will buy Sony television from Delhi.

Activity 9.

Look at the following sentences carefully and do as directed.
1. Ram plays like Dhoni.
2. Ram runs like a horse.
3. Ram eats like a sparrow.
4. Ram bats like Tendulkar.
5. Ram looks like his father.
What is common in these sentences ? ‘Ram’ is like someone else.
“Ram’ is like Dhoni, horse, sparrow. Tendulkar, his father. The qualities of these people are there in Ram.
ऊपर दिए गए वाक्यों में राम को किसी ‘अन्य’ की तरह बताया गया है। वास्तव में इन वाक्यों में राम के गुणों की तुलना अन्य लोगों से की गई है।
‘Like’ is used to compare two different people/things.
दो अलग-अलग लोगों या वस्तुओं की तुलना करने के लिए ‘Like’ शब्द का प्रयोग किया जाता है। Examples.
1. Like the tramp of hoofs (rain sounds like)
2. Like a river down the gutter roars

Read the sentences given below and underline the two things that have the same quality. Also encircle the quality. For Example. (एक समान गुणों वाली दो चीज़ों को रेखांकित करें। गुण पर दायरा लगाएं।)

Comprehension Of Stanzas

Read stanzas given below and answer the questions that follow each :

(1) How beautiful is the rain !
After the dust and heat,
In the broad and fiery street,
In the narrow lane,

How beautiful is the rain !
How it clatters along the roofs,
Like the tramp of hoofs.

1. What is beautiful ?
क्या चीज़ सुंदर लगती है

2. When is the rain welcome ?
वर्षा छतों पर किस प्रकार खटखटाति है।

3. How does it clatter along the roofs ?
वर्षा छतों पर किस प्रकार खटखटाती हैं ?

4. Name the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम लिखें।
Or
Write two pairs of rhyming words.
लय वाले शब्दों के दो जोड़े लिखें।
Answer:
1. The rain is beautiful.
2. The rain is welcome after the dust and heat.
3. It clatters like the tramp of hoofs along the roofs.
4. The name of the poem is ‘How Beautiful is the Rain !’ Its poet is H.W. Longfellow.

(2) How it gushes and struggles out
From the throat of the overflowing spout !
Across the window-pane
It pours and pours ;
And swift and wide,
With a muddy tide,
Like a river down the gutter roars
The rain, the welcome rain !

1. Write down the rhyming words in the stanza.
पद्य में से लयात्मक शब्द लिखें।

2. How does the rain fall across the window-pane ?
खिड़की के शीशे पर वर्षा कैसे पड़ती है ?

3. What is the rain compared to ?
वर्षा की तुलना किससे की गई है ?

4. When does it produce a roaring sound ?
यह गरजती हुई आवाज़ कब निकालती है ?
Or
Name the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम लिखें।
Answer:
1. Out-spout; pane-rain, pours-roars; wide-tide.
2. It pours and pours across the window-pane.
3. The rain is compared to a river.
4. It produces a roaring sound while going down a gutter.
Or
The name of the poem is ‘How Beautiful is the Rain !’ and its poet is H.W. Longfellow.

Word Meanings 

How Beautiful is the Rain Poem Summary in English

How Beautiful is the Rain Summary in English

The rain, with its sounds and sights, is very beautiful. It is most welcome after the dust and heat of the summer. It flows down the baked streets and presents a lovely sight. The rain clatters along the roofs like a group of hoofs. It struggles to drain out of the pipe and fell down.

It strikes the window-panes briskly and strongly. It becomes like a muddy river when it reaches the ground. It falls into some gutter producing a roaring sound. On the whole everybody welcomes, the summer rain.

How Beautiful is the Rain Summary in Hindi

कवि कहता है कि गर्मियों की वर्षा बहुत ही सुंदर और सुहावनी होती है। यह सुंदर तथा दर्शनीय दृश्य प्रस्तुत करती है। धूल-मिटी के मौसम के बाद इसका पानी तपती हुई तंग तथा चौड़ी गलियों में बहने लगता है। वर्षा छतों पर खटखट की आवाज़ पैदा करती है। ऐसे लगता है जैसे बहुत से जानवर अपने खुर नीचे पटक रहे हों।

वर्षा का पानी तेज़ गति से संघर्ष करता हुआ छत की पाईप में से निकलता है। यह खिड़की के शीशों पर बड़ी ऊंची लहर की तरह नीचे की ओर बहता है। गड्ढों में से यह मटमैला होकर शोर करता (गरजता) हुआ निकलता है। ऐसे लगता है, जैसे कोई नदी की तेज़ धारा बह रही हो। ऐसी वर्षा स्वागत योग्य है।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Poem 1 My Furry Friend Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Poem 1 My Furry Friend

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the Lesson (Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

tummy	nibbles	tear down	conversation	quick on feet
fuss	growls	frown	treat

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Give the rhyming words of the following words :

Activity 3.

Read the following words/phrases and use them in meaningful sentences :

1. conversation : I was listening to their funny conversation.
2. frown : A frown on her face shows that she is angry.
3. tear down : The baby girl torn down her doll.
4. quick on feet : My servant is very quick on his feet.

Learning to Read and Comprehend

Activity 4.

Read the poem and answer the following question :
Write a few things about the furry friend of the poet.
Answer:
1. The furry friend of the poet is a little puppy.
2. He is black and white.
3. He sleeps day and night.
4. His tummy is very fat.
5. His eyes are soft brown.

Activity 5.

Read and answer :

1. I brought home a puppy
He looked very happy!

Q. What did the poet bring home ?
कवि घर में क्या लाया ?
Answer:
The poet brought a puppy home.

2. Nibbles like a mouse
Eats whatever he finds in the house.

Q. What does the puppy nibble at ?
पिल्ला क्या कुतरता/चबाता है ?
Answer:
The puppy nibbles at whatever he finds in the house.

3. You ask him to go
he growls loudly to say NO.

Q. Why does the puppy growl ?
पिल्ला क्यों गुर्राता है?
Answer:
The puppy growls to say ‘No’ to go.

4. He is quick on his feet
When you give him a treat.

Q. When is the puppy quick on his feet ?
पिल्ला तेजी कृब दिखाता है ?
Answer:
The puppy is quick on his feet when you give him a treat. (विशेष भोजन)

Learning Language

The Noun-Number

Study the following words in the table :

Singular Noun (one)	Plural Noun (many)
doll	dolls
bat	bats
baby	babies
city	cities
orange	oranges

Now let us look at the following sentences :
1. Radhika has one doll. Rita has three dolls.
2. Amrit got two chocolates on his birthday.
3. I have an orange in my bag.
Nouns Singular भी हो सकते हैं Plural भी। किसी एक वस्तु को व्यक्त करने वाले Nouns Singular तथा एक से अधिक वस्तुओं का बोध कराने वाले Nouns Plural होते हैं।

Examples :
1. one orange, three oranges
2. one bird, two birds
3. one star, many stars
4. one puppy, four puppies

Making Plural
Singular Nouns से Plural बनाने के कई नियम हैं। मुख्य रूप से हम Singular के साथ ‘-s’, ‘-es’ या ‘-ies’ जोड़ते हैं। कई अन्य नियम भी हैं। इन सबका अध्ययन कीजिए
To make plural from singular we add ‘-s’, ‘-es’, ‘-ies’. Also, -becomes ‘-ves’ (self-selves, knife-knives). Some nouns remain the same in their plural form too. For example : sheep, fish, deer.

Let us look at some examples :
(i) By adding ‘s’

Singular	Plural	Singular	Plural
cat	cats	ball	balls
flag	flags	lion	lions
horse	horses	sister	sisters
goat	goats	owl	owls

(ii) Nouns ending in -S, -X, -sh, -ch, take “-es’ after them.

bunch	bunches	brush	brushes
dish	dishes	bush	bushes
tax	taxes	box	boxes
dress	dresses	class	classes

(iii) Nouns ending in -y with a consonant letter before it take-ies’ after replacing ‘y’.

city	cities	baby	babies
story	stories	lady	ladies
family	families	sky	skies
puppy	puppies	country	countries

(iv) Nouns ending in -y with a vowel letter before -y take only ‘-s’ after them.

key	keys	storey	storeys
boy	boys	holiday	holidays
play	plays	monkey	monkeys
day	days	valley	valleys

(v) Nouns ending in -f or -fe change by replacing -f, -fe with -ves.

calf	calves	knife	knives
thief	thieves	half	halves

Rule ( नियम) (v) का अपवाद

roof	roofs	proof	proofs
chief	chiefs	hoof	hoofs

(vi) Nouns ending in -o with a consonant before -o take ‘-es’ after them.

echo	echoes	hero	heroes
potato	potatoes	mango	mangoes

अपवाद photo—photos; piano—pianos (‘-s’ only).

(vii) Nouns ending in -o with a vowel letter before -o take ‘-s’ after them.

radio	radios	bamboo	bamboos
cuckoo	cuckoos	video	videos

(viii) Compound nouns change by taking ‘-s’ after the main noun.

daughter-in-law	daughters-in-law	son-in-law	sons-in-law
step-daughter	step-daughters	step-son	step-sons

(ix) Some irregular plurals (अनियमित रूप से बदलने वालो Nouns)

man	men	woman	women
foot	feet	goose	geese
mouse	mice	child	children
ox	oxen	tooth	teeth
person	people	louse	lice

(x) Some compound nouns take double plural. (दोनों भागों में change)

man-servant

men-servants

woman-servant

women-servants

(xi) Others – No change :

fish	fish	deer	deer
cattle	cattle	dozen	dozen
sheep	sheep	furniture	furniture

Activity 6.

Solve the crossword given below. You have to make plurals of the words given.
For example :
1 down is given – baby-babies :

Activity 7.

Make a list of action words used for the furry friend of the poet in the table given below.

S.No.	Verbs
1.	fights, loves, listens
2.	bites, spoils, sleeps
3.	nibbles, finds
4:	eats
5.	makes, comes, sits
6.	tears, growls.

Such words that show action are called Verbs.
क्रिया को व्यक्त करने वाले शब्द Verbs कहलाते हैं।

Comprehension Of Stanzas

Read stanzas given below and answer the questions that follow each :

(1) I brought home a puppy
He looked very happy!
Soft brown eyes !
Is very small in size

Black and white
Sleeps day and night
As small as a rat.
But has a tummy so fat !

1. What did the poet bring home ?
कवि घर में क्या लाया ?

2. What was his colour ?
इसका रंग क्या था ?

3. How were his eyes ?
इसकी आँखें कैसी थी?

4. What does the poet compare him with ?
कवि इसकी तुलना किससे करता है?
Or
Name the poem and the poet.
कविता तथा कवि का नाम बताओ।
Answer:
1. The poet brought home a small puppy.
2. His colour was black and white.
3. His eyes were soft brown.
4. The poet compares him with a mouse.
Or
The name of the poem is ‘My Furry Freind and that of the poet (poetess) is Vandana Lunyal.

(2) He makes a funny noise
When he tears down his toys
He loves to be part of the fun
And listens to our conversation.

He comes and sits between us.
And makes a fuss
You ask him to go
He growls loudly to say No.

1. When does the poet’s puppy make a funny noise ?
कवि का पिल्ला अजीब (मज़ेदार) शोर कब करता है?

2. What does he enjoy listening to ?
उसे क्या चीज़ सुनने में आनंद आता है?

3. Who makes a fuss ?
शोर – शराबा कौन करता है?

4. How does he behave to say “No’?
‘No’
Or
Write the rhyming words in the stanzas. Two or three pairs. दो या तीन जोड़े
Answer:
The poet’s puppy makes a funny noise when he tears his toys.
2. He enjoys listening to the conversation between the poet and his family.
3. The poet’s puppy makes a fuss.
4. He growls (Txfa) loudly to say ‘No’
Or
noise-toys; us—fuss ; gono.
Now fully grown His forehead has a frown If you touch his food He spoils his mood. He loves to eat
Answer:
1. The poet brought home a small puppy.
2. His colour was black and white.
3. His eyes were soft brown.
4. The poet compares him with a mouse.
Or
The name of the poem is ‘My Furry Freind and that of the poet (poetess) is Vandana Lunyal.
He makes a funny noise When he tears down his toys He loves to be part of the fun And listens to our conversation.
He comes and sits between us. And makes a fuss You ask him to go
He growls loudly to say No.

1. When does the poet’s puppy make a funny noise ?
कवि का पिल्ला अजीब (मज़ेदार) शोर कब करता है?

2. What does he enjoy listening to ?
उसे क्या चीज़ सुनने में आनंद आता है?

3. Who makes a fuss ?
शोर – शराबा कौन करता है।

4. How does he behave to say “No’?
‘No’ करने के लिए वह कैसा व्यवहार करता है।
Or
Write the rhyming words in the stanzas. Two or three pairs.
दो या तीन जोड़े
Answer:
1. The poet’s puppy makes a funny noise when he tears his toys.
2. He enjoys listening to the conversation between the poet and his family.
3. The poet’s puppy makes a fuss.
4. He growls (गुर्राता) loudly to say ‘No’
Or
noise – toys; us – fuss ; go – no.

(3) Now fully grown
His forehead has a frown
If you touch his food
He spoils his mood.
He loves to eat

Always hungry for meat
He is quick on his feet
When you give him a treat.

1. Name the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम लिखें।

Write the words that rhyme together.
वे शब्द लिखें जिनकी लय एक जैसी है।

2. Who is now fully grown ?
अब पूरी तरह बड़ा कौन हो चुका है?

3. What does he love to eat most ?
वह सबसे ज्यादा क्या चीज़ खाना पसंद करता है?

4. What is his reaction when you give him a treat ?
विशेष आहार/खाना मिलने पर उसकी क्या प्रतिक्रिया होती है?
Answer:
The name of the poem is ‘My Furry Friend’ and the poet is Vandana Lunyal.
Or
grown – frown, food – mood, eat – meat, feet – treat.
2. The poet’s puppy is now fully grown.
3. He loves to eat meat most.
4. He is quick on his feet.

Word Meanings

My Furry Friend Poem Summary in English

My Furry Friend Summary in English

The poet brought a furry puppy in home. He was black and white in colour. His eyes were soft brown. He looked very happy and slept day and night. Though the puppy was small in size, his tummy was very fat. He nibbled at everything it found in the house.

He tore down his toys and made a funny noise. He enjoyed family talks and growled when he was asked to go away. Next he was fully grown and always looked angry. He would not allow you to touch his food. Meat was his favourite food. He was always hungry for it and ate it greedily.

My Furry Friend Summary in Hindi

कवि एक छोटा सा रोएंदार (फर वाला) पिल्ला घर ले आया। देखने में यह एक चूहे जितना लगता था। इसका रंग काला और सफेद था। इसकी हल्की-भूरी आंखें थीं और इसका पेट मोटा था। यह हर समय सोया रहता था और बहुत ही खुश दिखाई देता था।

पिल्ले की आदतें अजीब थीं और वह अजीब हरकतें करता था। वह चूहे की तरह चीज़ों को कुतरता था और उसे जो कुछ भी मिलता था खा जाता था। वह बहुत ही फुर्तीला था और हर समय लड़ने को तैयार रहता था। वह अपने खिलौने तोड़-फोड़ देता था और अजीब शोर करता था।

पिल्ले को कवि तथा परिवार की बातचीत सुनने में आनंद आता था। इसलिए वह उनके बीच आ बैठता था। भगाने पर भी वह नहीं जाता था और गुर्राने लगता था। अब पिल्ला कुत्ता बन चुका था और हर समय गुस्से में रहता था। वह खाने का बहुत शौकीन था और हर समय मांस खाने को मांगता था। जब भी उसे उसका मनपसंद खाना दिया जाता था, वह तेज़ी से उठ खड़ा होता था। उसके बाद वह अपने खाने को हाथ भी नहीं लगाने देता था।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Chapter 8 Rosy’s meeting with Nessy Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Chapter 8 Rosy’s meeting with Nessy

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

ripples	dangerous	run past	merged
herbivore	creature	scared	monster

Post-reading

Vocabulary Expansion :

Meanings of new words can often be discovered by carefully reading words that come before and after the difficult word. Look at the sentences from the story and their meanings. The meanings can be guessed from other words in the sentence.

1. Go down to the Lake.
Meaning : Rosy wants to go to the lake which is at a lower place than her house.

2. I will throw some stones into the water and watch the ripples.
Meaning : Rosy wants to see a series of waves on the water by dropping stones into the water.

3. She ran past a board that read. …….
Meaning : She left the board behind.

4. Her parents had told her that there was no such thing. It was a myth.
Meaning : Myth is a story about something. It may not be true.

Activity 2.

Given below are some words from the lesson. Guess their meaning taking hints from the story. Write the meaning in the blanks.

monster	giant
creature	living animal
merged	joined together
herbivore	vegan
dangerous	unsafe/risky

Activity 3.

For each word given below, find a word from the lesson that sounds the same.

1. wood — would
2. two — too
3. board — bored
4. site — sight
5. no — know

What did you notice ?
Each pair of words has the same sound but different meanings.
Such pairs of words are called homophones.

1. Write 5 more pairs of homophones.

1. by-buy
2. sun-son
3. pray-prey
4. male-mail
5. eight-ate.

2. Choose the correct word for each.

(a) Give me ……………… address. (there/their)
(b) He …………….. the ball. (caught/cot)
(c) We …………….. with our eyes. (sea/see)
(d) I have only …………….. pen. (won/one)
(e) Please give me …………… sugar. (some/sum)
Answer:
(a) their
(b) caught
(c) see
(d) one
(e) some.

Learning to Read and Comprehend

Activity 4.

Answer the following questions :

Question 1.
Where did Rosy go ?
रोजी कहां गई ?
Answer:
Rosy went to meet her Aunt Tina in Scotland.

Question 2.
What is Loch Ness ?
Loch Ness क्य है ?
Answer:
Loch Ness is a deep and dangerous lake.

Question 3.
Where did Rosy go when she felt bored ?
बोर होने पर रोज़ी कहां गई ?
Answer:
Rosy went down to the lake when she felt bored.

Question 4.
What did Rosy want to do at the lake ?
रोजी झील पर क्या करना चाहती थी ?
Answer:
Rosy wanted to throw stones into the water and enjoy the scene of ripples.

Question 5.
Who did she find in the lake ?
उसने झील में किसे देख ?
Answer:
She found Nessy, a huge creature in the lake. It had pointed spikes on its back.

Activity 5.

Say ‘True’ or ‘False’ for the following statements.

1. Rosy went to visit her Aunt Teena in Scotland. — (True)
2. Aunt Teena told her to go out and throw stones into the lake. — (False)
3. Rosy met Nessy who wanted to eat her. — (False)
4. Nessy was a herbivore. — (True)
5. Rosy went around the lake on Nessy’s back. — (True)

Activity 6.

Read the statements given below. Three options are given. Tick the right option.

Question 1.
Scotland is in the ……………… of the United Kingdom.
(a) South
(b) West
(c) North.
Answer:
(c) North.

Question 2.
The lake is …………..
(a) nice and blue
(b) deep and dangerous
(c) black and dirty.
Answer:
(b) deep and dangerous.

Question 3.
Rosy gathered some stones because ………………
(a) she wanted to count them
(b) she wanted to put them in her pocket
(c) she wanted to throw them into the lake.
Answer:
(c) she wanted to throw them into the lake.

Question 4.
The stone made a ……………. sound when they touched water.
(a) splash
(b) ouch
(c) eeks.
Answer:
(a) splash.

Question 5.
Nessy was a …………… creature.
(a) huge
(b) small
(c) bad.
Answer:
(a) huge.

Question 6.
Nessy looked like a …
(a) rhinoceros
(b) dinosaur
(c) crocodile.
Answer:
(b) dinosaur.

Question 7.
Nessy offered Rosy ………….
(a) a ride on its neck
(b) some fruits from the lake
(c) more stones to throw
Answer:
(a) a ride on its neck.

Question 8.
People called Nessy a monster because ……
(a) they were scared of its size
(b) they did not know her
(c) she talked like humans.
Answer:
(b) they did not know her.

Question 9.
Rosy caught onto Nessy’s strong … to sit on her back.
(a) neck
(b) horns
(c) humps
Answer:
(b) horns

Question 10.
Rosy did not see Nessy’s cave because ………..
(a) she was scared to go underwater
(b) she had to go to Edinburgh
(c) her aunt was waiting for her.
Answer:
(c) her aunt was waiting for her.

Learning Language

Past Tense

Look at the following passage from the story.
Nessy started the journey through the lake. Soon they were swimming all around the lake. Rosy caught hold of Nessy tightly. Nessy went in and out of the water. “Whoosh!” said Nessy as it went into the water and “Whee!” as it came out. Rosy was also enjoying it. She said, “This is fun!”

What do you see ? Have the action words (verbs) such as started’, ‘caught’, ‘went’ been used in their first forms ? No. Is the action happening currently ? No. It has happened in the past. When we talk of the past, we use the past tense.  इस अनुच्छेद में Past की घटना का वर्णन किया गया है। Past के लिए हम (Verb की दूसरी फार्म) Past Tense का प्रयोग करते हैं।

Activity 7.

Complete the following passage using the correct form of the verb given in the brackets.
Once an elephant

1. _____ (live) in a village. He 2. _____ (become) friend with a tailor. The elephant used to 3._____ (go) to a river for a bath. After drinking water and taking a bath it 4. _____ (pass) by a tailor’s shop and the tailor 5. _____ it something to eat. One day the tailor _____ (be) in an angry mood. The elephant 7. _____ (come) that day as usual. The tailor 8. _____ (prick) the elephant’s trunk with his needle The elephant 9. _____ (feel) pain. He 10. _____ (make) up his mind to teach a tailor a lesson. 11. _____ to the river, 12. _____ (have) his bath and then 13. _____ (fill) up its trunk with muddy water. He 14._____ (stop) at the tailor’s shop and 15. _____ (throw) the muddy water on the clothes in the shop. The clothes were 16. _____ (spoil) with mud. He 17._____ (feel) sad for his misdeed. But it 18. _____ (be) too late.
Answer:
1. lived
2. became
3. go
4. passed
5. gave
6. was
7. came
8. pricked
9. felt
10. made
11. went
12. had
13. filled
14. stopped
15. threw
16. spoiled
17. felt
18. was.

Past Tense Explained

We have already done the present tense. Let us look at the past tense now. The past tense in English is used :
1. to talk about the past
2. for politeness There are four past tense forms in English. But we will look at only two
i.e. Past Simple and Past Continuous.
Examples : Past simple : I worked.
(a) to talk about the past :
1. Sonu lived in Mumbai.
2. Seema worked in a bank.
3. The elephant felt pain.

(b) to talk about the present in a few polite expressions :
1. I would like some tea, please.
2. Could you please shut the door ?
3. I just hoped that you would help me.

Activity 8.

1 Given below are some newspaper headlines. Change them into Simple Past.
1. A strong earthquake jolts Uttarakhand.
2. Amitabh Bachchan wins the best actor Filmfare award.
3. India outplays West-Indies in cricket.
4. Salman Ali wins the Indian Idol.
5. Bachendri Pal becomes the first Indian woman to scale Mount Everest.
Answer:
1. A strong earthquake jolted Uttarakhand.
2. Amitabh Bachchan won the best actor Filmfare award.
3. India outplayed West-Indies in cricket.
4. Salman Ali won the Indian Idol.
5. Bachendri Pal became the first Indian woman to scale Mount Everest.

Activity 9.

Read the following passage and answer the questions that follow :

The Himalayas are the highest mountains on Earth. The mountains are covered with snow. The highest peak, Mount Everest is 8848 metres above sea level. Tenzing Norgay and Edmund Hilary were the first two people to set foot on Mount Everest. Since then, many people have successfully scaled the peak. Avtar Singh Cheema was the first Indian to reach Everest. Many climbers have also died while attempting to reach the peak. Some climbers have reported that they have seen large human-like footprints in the snow. There is a myth that a snowman called Yeti lives there.

1. New answer the questions :
(a) Which are the highest mountains in the world ?
Answer:
The Himalayas are the highest mountains in the world.

(b) What is the height of the highest peak in the world ?
Answer:
It is 8848 metres above the sea level.

(c) Who were the first people to set foot on Mount Everest ?
Answer:
They were : Tenzing Norgay and Edmund Hilary.

(d) What was the name of the first Indian to scale Everest ?
Answer:
His name was Avtar Singh Cheema.

(e) What is the name given to the snowman that some people believe lives there?
Answer:
He is Yeti.

2. Give meanings of the following words :
(a) myth : an imaginary story, काल्पनिक कहानी
(b) footprints : footmarks, पैरों के निशान
(c) climbers : People who go up, आरोही

Activity 10.

Match the following phrases with the right pictures and write them in the space given under the pictures/symbols.
1. go straight ahead
2. turn right
3. go down (the road)
4. go past (the toy shop)
5. take the exit
6. turn left
Answer:
Look at the following symbols.

The teacher will read the directions and the students will match them with the appropriate symbol.

Activity 11.

(Refer To Appendix For Text At Page No. 123)

Listen carefully to two phone messages that were there in your voicemail. Your teacher will read them twice.

Write the following sentences from the messages in the correct group (Message 1 and Message 2).

The message was at a quarter to five. — (2)
The woman says thank you for the birthday message. — (1)
The woman decribes the house. — (2)
The woman gives directions. — (2)
The woman talks about a swimming pool. — (1)
The woman talks about a bank. — (2)
Answer:

Message 1	Message 2
The woman says thank you for the birthday message. The woman talks about a swimming pool.	The message was at a quarter to five. The Woman describes the house. The woman gives directions. The woman talks about a bank.

Comprehension Of Passages

Read the given passages and answer the questions that follow each.

(1) Rosy had come to visit her Aunt Teena in Scotland, which is in the north of the United Kingdom. Her aunt lived near the Loch Ness. Loch Ness is a deep lake. Rosy felt bored at her aunt’s home. “Aunt Teena, I want to go down to the Lake. I am feeling bored,” she said. Her aunt said, “Sure, Rosy, you may. What will you do there ?”

“I will throw some stones into the water and watch the ripples,” said Rosy, “Don’t go too near the Lake. It is very deep and dangerous” said Aunt Teena. Rosy ran out of the door and then to the lake. She ran past a board that read, “Loch Ness-Home of the farmous Loch Ness Monster.” Rosy read the board and smiled. Her parents had told her that there was no such thing. It was a myth. Rosy believed them.

(i) Where did Rosy’s Aunt Teena live ?
रोजी की आंटी टीना कहां रहती थी ?

(ii) What warning did Aunt Teena give Rosy? Why?
आंटी टीना ने रोज़ी को क्या चेतावनी दी और क्यों ?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book :
(a) Teena was feeling bored.
(b) She ran past the lake.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) Rosy read the board and
(b) It is very deep and nd ………….
Or
Match the words with their meanings :

(a) Myth	to trust
(b) Believe	an imaginary story
	a boring story

Answer:
(i) She lives near a deep lake in Scotland.
(ii) Aunt Teena warned Rosy not to go too near the lake.
(iii)
(a) True
(b) False.
(iv)
(a) Rosy read the board and smiled.
(b) It is very deep and dangerous.
Or
(a) myth : an imaginary story
(b) believe : to trust

(2) Reaching the Lakeshore, she looked around for some small stones that she could throw in the lake. She gathered a few and put them in her pocket after counting them. She looked for a nice spot to sit and found a big rock near the lake.

She started throwing the stones as far as she could. Each stone said SPLASH as it touched the water ! She loved the sound of the water. And she enjoyed watching the round ripples. She enjoyed watching them going away slowly and then merging into water.

She threw another stone. “SPLASH” came the sound. She loved the sound and the sight. She kept throwing stones one after the other. The water seemed very deep there. She threw another stone. Suddenly she heard a sound, “Eeks !” Rosy was surprised. “Who’s there” she said. No answer. She threw another stone. “Eeks ! stop thowing stones !” said a voice.

(i) What did Rosy gather and why ?
रोज़ी ने क्या इकट्ठा किया और क्यों ?

(ii) What surprised Rosy ?
रोजी को किस बात से हैरानी हई ?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book :
(a) Rosy loved the sound and sight.
(b) Rosy did not like to watch the round ripples.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) She enjoyed the ripples going away and merging …………………. .
(b) She looked for a ……………. to sit.
Or Match the words with their meanings.

(a) Spot	stone
(b) Merge	mix
	place

Answer:
(i) Rosy gathered some small stones to throw them in the lake.
(ii) A sound coming from the lake water surprised Rosy.
(iii)
(a) True
(b) False.
(iv)
(a) She enjoyed the ripples going away and merging into water.
(b) She looked for a nice spot to sit.
Or
(a) spot – place
(b) merge – mix.

(3) Nessy started to laugh. Its laugh was very loud. Rosy looked at Nessy with fear. She could only see its head and long neck. It had triangular spikes on its neck. It had bits of plants hanging from its mouth. Rosy could see that it had sharp teeth and it could eat her in one bite if it wanted. But the plant in its mouth suggested that it was a herbivore. Rosy left relaxed.

“Why do people call you a monster? Are you really a monster ?” Rosy asked. “No, I am not a monster ! People call me a monster because they do not know me. I belong to the dinosaur family. I only eat plants, not little girls,” Nessy assured Rosy. “Would you like a ride on my back ?”? Rosy looked at Nessy. “How big are you ?” she asked.

“Well, I’m more than 100 feet long. I’ve got humps on my back. I’m very thin. I have feet and arms too but I use them only to swim and glide around the lake. Would you like a ride on my back around the lake ?”’ Nessy asked again.

(i) How did Nessy laugh ?
Nessy कैसे हंस ? ?

(ii) Give two physical features of Nessy ?
नैसी के दो शारीरिक लक्षण लिखो।

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) Nessy belonged to the Rosy Family.
(b) Nessy had no feet and arms.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) The plants in its mouth suggested that …………… .
(b) Nessy had triangular spikes
Or
Match the words with their meanings :
(a) Glide – without tension
(b) Relaxed – slip/crawl
shocked
Answer:
(i) Nessy laughed very loudly.
(ii) Nessy had sharp teeth. It had a long neck.
(iii)
(a) False
(b) False.
(iv)
(a) The plants in its mouth suggested that it was a herbivore.
(b) Nessy had triangular spikes on its back.
Or
(a) glide – slip/crawl
(b) relaxed – without tension

(4) Nessy started the journey through the lake. Soon they were swimmings all around the lake. Rosy caught hold of Nessy tightly. Nessy went in and out of the water. “Whoosh !” said Nessy as it went into the water and “Wheeee !” as it came out. Rosy was also enjoying it. She said, “This is fun!” “Would you like to see my cave ?”? Nessy asked. “I’d love to but on another day. It’s getting late. My aunt must be waiting for me.” Rosy answered.

“Ok, then we will meet again. How long are you going to be here ?” said Nessy. “Another week. But tomorrow I am going to Edinburgh for sightseeing,” informed Rosy.

“Great, then. We’ll meet again the day after,” said Nessy. “Fine, please take me back to the Lakeshore”, Rosy said, Within no time they were at the shore and said bye to each other. Now Rosy had a friend in Scotland, Life, for Rosy, was going to be exciting!

(i) Who took Rosy in and out of the water ? Did Rosy enjoy it ?
रोज़ी को पानी से अंदर-बाहर कौन ले गया ? क्या रोज़ी को इसमें आनंद आया ?

(ii) How much time did they take to reach the shore ?
उन्हें किनारे पर पहुंचने में कितना समय लगा ?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book :
(a) Life for Rosy was going to be boring.
(b) Rosy caught hold of Nessy tightly.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) Soon they were swimming ……………..
(b) I’d love to but………………
Or
Match the words with their meanings :

(a) Shore	coast/bank
(b) Cave	noise
	den

Answer:
(i) Nessy took Rosy in and out of the water. Rosy enjoyed it very much and called it a fun.
(ii) They took no time for this.
(iii)
(a) False
(b) True.
(iv)
(a) Soon they were swimming all around the lake.
(b) I’d love to but on another day.
Or
(a) shore – coast/bank
(b) cave – den

Use Of Words/Phrases In Sentences

1. Sure (certain, definite)
I am sure to win the race.
मुझे विश्वास है कि मैं दौड़ जीतूंगा।

2. Dangerous (risky)
It is dangerous to cross this river.
इस नदी को पार करना खतरनाक है।

3. Merge (to get mix up or join together)—
The ship merged into the sea.
जलयान समुद्र में समा गया।

4. Scared (afraid, alarmed)
He got scared to see a snake.
वह सांप को देख कर डर गया।

5. Monster (giant)
Dinosaurs looked like a monster.
डायनासोर दानव जैसा लगता था।

6. Shocked (agonised, sad)
He was shocked to hear the death of his father.
उसे अपने पिता की मृत्यु का समाचार सुनकर सदमा पहुंचा।

7. Look for (search)
I am looking for a new job.
मैं नई नौकरी की तलाश कर रहा हूं।

8. Sight (Scene)
The sight at the canal was very beautiful.
नहर का दृश्य बहुत ही सुंदर था।

9. Creature (living being)
An ant is a tiny creature.
च्यूटी छोटा सा जीव होती है।

10. Huge (very big, large).
I saw a huge rock.
मैंने एक विशाल चट्टान देखीं।

Word Meanings

Rosy’s meeting with Nessy Summary in Hindi

Rosy had come ………………….. believed them.

रोज़ी अपनी आंटी टीना से मिलने स्कॉटलैंड आई जो कि यूनाइटिड किंगडम के उत्तर में है। उसकी आंटी लॉच नैस् (Loch Ness) के निकट रहती थी। लॉच नैस् एक गहरी झील है। रोज़ी अपनी आंटी के घर पर बोर होने लगी। उसने कहा, “आंटी टीना, मैं नीचे झील पर जाना चाहती हूँ। मैं बोर हो रही हूँ।” उसकी आंटी ने कहा, “अवश्य, रोज़ी तुम जा सकती हो। तुम वहाँ क्या करोगी ?”

रोज़ी ने कहा, “मैं पानी में पत्थर फेंकूगी और लहरों को देखूगी। टीना की आंटी ने कहा “झील के बहुत नज़दीक मत जाना। वह बहुत गहरी और खतरनाक है।” रोजी दरवाज़े से बाहर की ओर भागी और फिर झील की ओर। वह एक बोर्ड के आगे से निकली जिस पर लिखा था-“Loch Ness-Home of the Famous Loch Ness Monster”.

(प्रसिद्ध लॉच नैस् दानव का घर।) रोज़ी ने बोर्ड पढ़ा और मुस्कराई। उसके माता-पिता ने उसे बताया था कि ऐसा कुछ . नहीं होता। यह एक काल्पनिक कथा थी। रोज़ी उन पर विश्वास करने लगी थी। .

Reaching the Lakeshore …………….. said Nessy.

झील के किनारे पहुँचकर उसने चारों ओर कुछ छोटे पत्थरों की तलाश की ताकि वह उन्हें झील में फेंक सके। उसने कुछ पत्थर इकट्ठे किये और उन्हें गिन कर अपनी जेब में डाल लिया। उसने बैठने के लिए एक सुन्दर स्थान की तलाश की और उसे झील के निकट एक बड़ी चट्टान मिल गई। वह पत्थरों को दूर से दूर फेंकने लगी। हर पत्थर जैसे ही पानी को छूता उसमें से पाक (SPLASH) की आवाज़ आती।

उसे पानी की आवाज़ अच्छी लगती और वह गोलगोल लहरों को देखकर आनन्द लेती। वह उन्हें धीरे-धीरे दूर जाते और पानी में समाते देखकर खुश होती। उसने एक और पत्थर फेंका। पाक (SPLASH) की आवाज़ आई। उसे आवाज़ और दृश्य अच्छे लगे। वह एक के बाद एक पत्थर फेंकती रही। वहाँ पानी बहुत अधिक गहरा लगता था।

उसने एक और पत्थर फेंका। अचानक उसे ‘Eeks’ की आवाज़ सुनाई दी। रोज़ी हैरान रह गई। उसने पूछा, “कौन है वहाँ ?” कोई उत्तर नहीं मिला। उसने एक और पत्थर फेंका। एक आवाज़ आई “Eeks ! पत्थर फेंकने बंद करो।” झील में कौन है यह देखने के लिए रोज़ी ने झील में देखा। उसने पानी में एक बहुत बड़ा (विशालकाय) जानवर देखा।

वह डायनासोर जैसा था। वह हरे रंग का था। उसके छोटे-छोटे सींग थे। वह अपना सिर झील के किनारे से रगड़ रहा था। जानवर ने कहा, “तुम झील में पत्थर क्यों फेंक रही हो ? चोट लग रही है।” रोज़ी ने डर कर जीव की ओर देखा। उसने कहा, “माफ़ करना”। जानवर ने कहा, “अच्छा, तो ठीक है।” जानवर ने रोजी को देखा और उसके चेहरे पर दुःख के भाव देखे। विशाल जीव ने कहा, “मैं नैसी (Nessy) हूँ।

लोग मुझे लॉच नैस् मास्टर (Loch Ness Monster) कहकर पुकारते हैं। तुम कौन हो ?” रोज़ी बोलने वाले इस जीव से थोड़ा डर गई। वह शांत रही। नैसी ने कहा, “डरो मत। मैं किसी को कोई हानि नहीं पहुँचाती। उसने कहा, “परन्तु तुम तो बहुत ही विशाल हो।” नैसी ने कहा, “मेरे आकार के बारे में मत सोचो। क्या मैंने कभी यहाँ किसी को नुकसान पहुंचाया है ?” रोज़ी ने कहा, “मुझे नहीं पता। मैं स्कॉटलैंड की नहीं हूँ।” नैसी ने कहा, “अच्छा मुझे अपना नाम बताओ।”

“I’m Rosy. ……………………………… felt relaxed.

मैं रोज़ी हूँ। मैं अपनी आंटी टीने के यहां आई हूँ। मुझे यह स्थान बहुत ही नीरस और ठंडा लगा है। मुझे यह स्थान पसन्द नहीं है।”  नैसी हंसने लगी। उसकी हंसी बहुत ऊँची थी। रोज़ी ने डर कर नैसी को देखा। वह केवल उसकी लम्बी गर्दन और सिर को ही देख सकती थी। उसकी गर्दन पर तिकोने आकार की सीकें थी।

उसके मुंह से पौधों के टुकड़े लटक रहे थे। रोज़ी को उसके नुकीले दाँत दिखाई पड़े और यदि वह चाहती तो उसे एक ही बार (एक टुकड़े) में खा जाती। परन्तु उसके मुँह के पौधे यह बताते थे कि वह शाकाहारी है। रोज़ी ने राहत महसूस की। .

Why do people …………………………….. to be exciting!

रोज़ी ने पूछा, “लोग तुम्हें दानव क्यों कहते हैं ? क्या तुम वास्तव में दानव हो ?” नैसी ने रोज़ी को आश्वस्त किया, “नहीं, मैं दानव नहीं हूँ! लोग मुझे दानव इसलिए कहते हैं क्योंकि वे मेरे बारे में नहीं जानते। मैं डायनासोर के परिवार से संबंध रखती हूँ। मैं केवल पौधे खाती हूँ न कि छोटी बच्चियाँ। क्या तुम मेरी पीठ पर सवारी करना चाहोगी।” रोजी ने नैसी की ओर देखा। उसने पूछा, “तुम कितनी बड़ी हो ?” नैसी ने फिर से कहा,”अच्छा, मेरी लम्बाई 100 फीट से अधिक है।

मेरी पीठ पर (हम्प) कूबड़ है। मैं बहुत पतली हूँ। मेरे पैर और बाजू भी हैं परन्तु मैं उनका उपयोग केवल झील में तैरने और सरकने के लिए करती हूँ। क्या झील में मेरी पीठ पर सवारी करना चाहोगी।” रोजी ने सिर हिलाया। नैसी ने कहा, “मेरी पीठ पर चढ़ जाओ और इसे पकड़ लो।” रोजी ने उसके मज़बूत सींगों को पकड़ा और उसे उसकी पीठ पर बैठने का स्थान मिल गया। उसने उसकी एक सींक को मज़बूती से पकड़ लिया।

नैसी ने उससे पूछा, “क्या तुम तैयार हो ?” रोजी एकाएक रोमांचित हो उठी। उसने कहा, “नैसी, हाँ मैं तैयार नैसी ने झील में चक्कर लगाना शुरू किया। शीघ्र ही वे झील में सभी जगह तैरने लगे। रोज़ी ने नैसी को मज़बूती से पकड़ लिया। नैसी पानी के अन्दर और बाहर आने-जाने लगी। नैसी जब पानी के अन्दर जाती तो ‘हूश’ (Whoosh!) तथा जब बाहर आती तो ‘ही…’ (Wheeee!) की आवाज़ निकालती।

रोज़ी भी इसका आनन्द ले रही थी। उसने कहा, “मज़ा आ गया।” नैसी ने पूछा, “क्या तुम मेरी गुफा देखना चाहोगी।” रोजी ने उत्तर दिया, “जरूर देखना चाहूँगी परन्तु फिर किसी दिन। मुझे देर हो रही है। मेरी आंटी मेरा इन्तज़ार कर रही होगी।” नैसी ने कहा, “ठीक है, तो फिर मिलेंगे! तुम यहां पर कब तक रहोगी ?” रोज़ी ने बताया, “एक सप्ताह और ।

परन्तु कल मैं एडिनबर्ग (Edinburgh) के दर्शनीय स्थल देखने जा रही हूँ।”. नैसी ने कहा, “बहुत बढ़िया। तो हम परसों दोबारा मिलेंगे।” रोजी ने कहा, “ठीक है, कृपया मुझे वापिस झील के किनारे छोड़ दो।” उसी क्षण वे किनारे पर पहुंच गए और उन्होंने एक-दूसरे को अलविदा कहा। अब रोज़ी के पास स्कॉटलैंड में एक मित्र था। रोज़ी के जीवन में एक रोमांच आने लगा था।

Retranslation Of Isolated Sentences

1. I want to go down to the Lake. — मैं नीचे झील पर जाना चाहती हूँ।
2. I will throw stones into the water. — मैं पानी में पत्थर फेंकूगी।
3. Rosy read the board and smiled. — रोज़ी ने बोर्ड पढ़ा और मुस्कराई।
4. It was a myth. — यह एक काल्पनिक कथा थी।
5. She loved the sound of the water. — उसे पानी की आवाज़ अच्छी लगी।
6. She kept throwing stones one after the other. — वह एक के बाद एक पत्थर फेंकती रही।
7. The water seemed very deep there. — वहाँ पानी बहुत अधिक गहरा लगता था।
8. She saw a huge animal. — उसने एक विशालकाय जानवर देखा।
9. It had small little horns. — उसके छोटे-छोटे सींग थे।
10. Rosy looked at the creature with fear. — रोज़ी ने डरते हुए जीव को देखा।
11. She kept quiet. — वह शांत रही।
12. I find this place very cold and boring. — मुझे यह स्थान बहुत ही नीरस और ठंडा लगता है।
13. It had triangular spikes on its neck. — इसकी गर्दन पर तिकोने आकार की कीलें (सीकें) थीं।
14. Why do people call you a monster ? — लोग तुम्हें दानव क्यों कहते हैं ?
15. I only eat plants, not little girls. — मैं केवल पौधे खाती हूँ न कि छोटी बच्चियां।
16. I have got humps on my back. — मेरी पीठ पर कूबड़ हैं।
17. Would you like to see my cave ? — क्या तुम मेरी गुफ़ा देखना चाहोगी।
18. Within no time they were at the shore.– उसी क्षण वे किनारे पर पहुंच गए।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Chapter 7 The Cracked Pot Tree Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Chapter 7 The Cracked Pot

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words.
1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer in the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

water-bearer	delivered	perfect
ashamed	planted	apologised

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Look at the words given below. Write as many words as you can think of that may be related to the given words.

Example: Flowers –
yellow, beautiful, smell, lovely, soft, pretty bunch, bouquet, etc.

crack — big, small, leak, pot, earth etc..
planted — tree, flower, plants, seeds, flower-pot etc.
seeds — grow, plants, improved, wheat, saplings etc.
river — long, clean, slow, small, lovely, bath etc.
Pot — big, small, cracked, perfect, earthen, copper etc.
house — big, small, drawing room, beautiful, store, white-washed etc.

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Read the story and answer the following questions.

Question 1.
How many pots did the water-bearer have ?
पनहारे के पास कितने बर्तन थे ?
Answer:
The water-bearer had two pots.

Question 2.
How did he carry the pots ?
वह बर्तन कैसे उठाता था?
Answer:
He carried the pots on his shoulders with the help of a pole.

Question 3.
Where did he live ?
वह कहां रहता था ?
Answer:
He lived in India.

Question 4.
What did he do with the pots ?
वह बर्तनों का क्या करता था ?
Answer:
He delivered water to his master in the pots.

Question 5.
What problem did one of the pots have ?
एक घड़े (बर्तन) में क्या खराबी थी ?
Answer:
One of the pots had a crack in it.

Activity 4.

Read the story and fill in the blanks in the passage given below.
One of the __1__ had a __2__ in it but the other pot __3__ perfect. The __4 __ pot was half filled but the other pot had __5__ water when the water-bearer reached his master’s house. For __6__ years, this went on __7__ The bearer __8__ only one and a half pots _ 9_ water to his master’s house. Of course, the perfect pot was __10 __ itself. It was perfect for what it was made. But the poor cracked pot was __11__ its crack.
Answer:
1. pots
2. crack
3. was
4. cracked
5. full
6. two
7. daily
8. delivered
9. of
10. proud of
11. ashamed of.

Activity 5.

Who said to whom ?

1. For these past two years. I delivered less water than the other pot because of this crack in my side.
2. My water leaks out all the way back in your master’s house.
3. You don’t get full value for your efforts because of my crack.
4. Today when we return to the master’s house, I want you to notice the beautiful flowers along the path.
5. Did you notice that there were flowers only on your side of the path ?
Answer:
1. The cracked pot to the water-bearer.
2. The cracked pot to the water-bearer.
3. The cracked pot to the water-bearer.
4. The water-bearer to the cracked pot.
5. The water-bearer to the cracked pot.

Activity 6.

Select the right option from the three given.

Question 1.
The water-bearer had ……….. perfect pot.
(a) two
(b) three
(c) one.
Answer:
(c) one

Question 2.
The water-bearer ………….. about the crack in the pot.
(a) did not know
(b) knew
(c) felt ashamed
Answer:
(b) knew

Question 3.
The cracked pot took notice of …………… on their return from the river.
(a) beautiful flowers
(b) water leaking from its crack
(c) the other pot.
Answer:
(a) beautiful flowers

Question 4.
The water-bearer had …………… on one side of the path.
(a) planted flower seeds
(b) planted vegetables
(c) planted small trees.
Answer:
(a) planted flower seeds

Question 5.
The pot …………… its fault.
(a) informed the water-bearer about
(b) apologised to the water-bearer for
(c) tried to hide from the water-bearer.
Answer:
(b) apologised to the water-bearer for

Learning Language

Tenses

The verb in a sentence shows time or state of action.
That is, the time when the action takes place or whether the action is habitual, has been completed or is in progress.

वाक्य में Verb समय या काम की स्थिति बताता है, जैसे कि काम कब होता है; क्या यह प्रतिदिन होता है; यह पूरा हो गया है अथवा अभी चल रहा है।

Present tense is used shows actions happening in the present time (वर्तमान में) and their state.

Examples :
1 She writes a letter.”
She is writing a letter.
She has written a letter.
She has been writing a letter.
In all the sentences, the verb form is in the present tense.

Present Tense
In English grammar, the simple present tense is used for the following four general situations.

1. To say facts, general statements of truth and common-sense ideas that everybody knows.
सत्य या साधारण ज्ञान से जुड़ी आम बातें तथा तथ्य।

2. To state habits, customs and events that happen from time to time.
आदतों, परम्पराओं तथा घटनाओं को समय-समय पर बताने के लिए। :

3. To describe future plans and events.
भविष्य की योजनाओं का वर्णन करने के लिए।

4. To tell jokes, stories and relate sporting events in real-time.
वर्तमान रूप में चुटकुले, कहानियां तथा खेल-घटनाएं सुनाने (बताने) के लिए (जैसे आंखो देखा हाल)
We use V₁, and I, You and a Plural Subject.
1. We pray to God daily.
2. They buy milk from a dairy.
नोट : V₁ = verb on की पहली फार्म
We use V₁ + s/es for a singular subject.
1. She speaks the truth.
2. Meena cooks delicious food.

Fill in the blanks with simple present tense.

1. I …………….. bread. (likes / like)
2. We …………… our duty. (do / does)
3. Rahul …………….. the truth. (speak / speaks)
4. The sun …………. in the east. (rise / rises)
Answer:
1. like
2. do
3. speaks
4. rises.

Activity 7.

Write in the given space what you usually do every morning and evening. Start your sentences with “I”.

Morning	Evening
I get up at 6 o’ clock every morning. I go for a walk every morning. I take my bath every morning. I pray to God every morning. I water the plants every morning. I check my school bag every morning.	I play cricket every evening. I do my homework every evening. I water the plants every evening. I revise my lessons every evening. I study for two hours every evening. I watch T.V. every evening.

Activity 8.

Fill in the blanks with the correct form of the verb (present simple).

1. She ………….. (read) the newspaper every day:
2. We …………….. (come) to school by bus.
3. You ……….. (work) very hard.
4. She …………….. (like) sitting in the sun.
5. We ……………… (play) in the park every day.
6. Neelam and I always …………… (try) to arrive in time.
7. Sanjiv always ……………….. (walk) to school.
8. The dog ……………… (chase) the cat all around the house.
9. We …………….. (eat) together every day.
10. Raju ………………… (speak) several foreign languages.

Answer:
1. reads
2. come
3. work
4. likes
5. play
6. try
7. walks
8. chases
9. eat
10. speaks.

Learning to Listen (Refer to Appendix 1 at page no. 122) The activity requires you to follow instructions.

Activity 9.

Each student takes a piece of paper and the teacher reads the instructions. As you hear the instructions, you will perform the task. For this you must

• close you eyes
• not ask questions.

At the end of the task, you will check if everyone’s paper looks similar.

Activity 10 (Group Work).

You will ask questions from members of your group. The answer to these questions should either be ‘Yes, I do’ or ‘No, I don’t.’ Teacher must monitor each group.
Example.
Question : Do you like biscuits ?
Answer : Yes, I do. / No, I don’t.
Question : Do you think India will win the game ?
Answer : Yes, I do. / No. I don’t.

Question :	Do you get up early ?
Question :	Do you like to play football ?
Question:	Do you go to school in time ?
Question :	Do you help your mother in the kitchen ?
Question :	Do you waste your time ?

Learning to Write

Using the following format write an application for sick leave.

Addressed to The Principal [Name of the school] [Address] [Date] Subject Subject : Application for leave. Salutation Sir / Madam Body of Application I beg to say that I will not be able to attend the school as I am down with viral fever. I have been advised to rest by the doctor for at least [number of days] days. Therefore, kindly grant me leave for [number of days]. I shall be really thankful to you. Closing Thanking youYours obediently [Your name] [Class and section] [Roll No.]

नोट: विघार्थी इस application और उसके format के अनुसार तरह – तरह की Applications लिखने का अभ्यास करें| Now, write an application to your Principal for

1. Remission of fine
2. Full fee concession Use the leave format given above.
Answer:
1. The Headmaster
Govt. High School
Moga
Subject : Application for remission of fine.
Sir
Our English teacher gave us a test on Sunday. My mother was ill. So I could not come to school.
I was fined ten rupees.
I am very poor. Kindly remit my fine and oblige.
Thanking You,
Yours obediently
Raman Kumar
VI C
April 18, 20 ………..
Answer:
2. The Headmaster
D.A.V. High School Amritsar
Subject : Application for fee concession.
Sir
I am a student of VI-B class. My father is a poor man. He is a peon. His pay is very small.
He cannot pay my school fee.
Kindly grant me full fee concession and oblige.
Thanking you
Yours obediently
Krishan Lal
VI B
March 8, 20………

Learning to Use Language

Activity 11 (Pairwork)

Work in pairs. Ask questions about the hobbies and interests of your partner. Then, introduce your partner to the rest of the class. Make notes while you are listening to your partner.
Note : Do it yourself.

Comprehension Of Passages

Read the given passages and answer the questions that follow each.

There was a water bearer in India. He had two large pots. Each pot hung on each end of a pole. He carried these pots on his shoulders. He delivered water to his master in these two pots.One of the pots had a crack in it but the other pot was perfect.

The cracked pot was always half filled but the other pot had full water at the end of the long walk from the river to his master’s house. For two years, this went on daily. The bearer delivered only one and a half pots full of water in his master’s house.

Of course, the perfect pot was proud of itself. It was perfect for what it was made. But the poor cracked pot was ashamed of its crack. It was sad that it could bring only half the water.

(i) What did the water-bearer do with his pots ?
पनहारा अपने बर्तनों का क्या करता था?

(ii) Describe the opposite feelings of the two pots.
दोनों बर्तनों की विरोधी मनोस्थिति का वर्णन करो।

Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) One pot had a crack in it.
(b) For two years he delivered full water.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) The …………….. was always half filled.
(b) The water-bearer carried the two pots ……….
Or
Match the words with their meanings.

(a) deliver	hole
(b) crack	supply
	drown

Answer:
(i) The water-bearer supplied water in his pots to his master.
(ii) The perfect pot was proud of itself. But the cracked pot was ashamed of its crack.
(iii)
(a) True
(b) False
(iv)
(a) The cracked pot was always half filled.
(b) The water-bearer carried the two pots on his shoulders.
Or
(a) deliver — supply
(b) crack — hole.

(2) After two years, one day the cracked pot spoke to the water-bearer. “ I am ashamed of myself and I want to say sorry to you.” The water-bearer asked, “Why? What are you ashamed of ?” The pot replied, “For these past two years, I delivered less water than the other pot because of this crack in my side. My water leaks out all the way back to your master’s house. You don’t get full value for your efforts because of my crack.”

The water-bearer felt sorry for the old cracked pot. He said to the pot. “Today when we return to the master’s house. I want you to notice the beautiful flowers along the path.” As they returned from the river, the cracked pot took notice of the sun warming the beautiful wild flowers on his side of the path. It was happy to see the beautiful flowers. But at the end of the path, it still felt bad because it had again leaked out half the water. It apologized to the water-bearer for its fault.

(i) What was the cracked pot sorry for ?
दरार वाले बर्तन को किस बात का खेद था?

(ii) On which side of the path were there beautiful flowers ?
रास्ते के किस ओर सुंदर फूल थे?

(ii) Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) The water-bearer was angry with the cracked pot.
(b) The cracked pot apologized to the water-bearer for its fault.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) It was happy to see ……………..
(b) You don’t get full value for your efforts because ………….
Or
Match the words with their meanings :

(a) apologize	say sorry
(b) fault	effort
	flaw

Answer:
(i) The cracked pot was sorry for delivering less water than the other pot.
(ii) The beautiful flowers were on the side of the cracked pot.
(iii)
(a) False
(b) True.
(iv)
(a) It was happy to see the beautiful flowers.
(b) You don’t get full value for your efforts because of my crack.
Or
(a) apologize — say sorry
(b) fault — flaw

(3) The bearer said to the pot, “Did you notice that there were flowers only on your side of the path. There were no flowers on the other pot’s side ? I knew about your crack. I planted flower seeds on your side of the path and every day while we walked back from the river, the leaked water fell on them. Without you being just the way you are, we would not have seen these beautiful flowers.”

(i) Where were the flowers ?
फूल कहां थे?

(ii) Who had planted flower seeds ?
फूलों के बीज किसने बोये थे?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) The leaked water fell on the seeds.
(b) The water-bearer did not know about the crack in the pot.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) There were no flowers on ………….
(b) Without you, we would not have seen ……
Or
Match the words with their meanings :

(a) notice	planter
(b) bearer	observe
	carrier

Answer:
(i) The flowers were only on the side of the cracked pot.
(ii) The water-bearer had planted flower seeds.
(iii)
(a) True
(b) False
(iv)
(a) There were no flowers on the other side.
(b) Without you, we would not have seen these beautiful flowers.
Or
(a) notice – observe
(b) bearer carrier

Use Of Words / Phrases In Sentences

1. Perfect (Complete / flawless) —
He is perfect in his job.
वह अपने काम में पूर्ण है।

2. Proud of (pleased with, glad at) —
I am proud of my mother.
मुझे अपनी मां पर गर्व है।

3. Ashamed of (felt small) —
The boy was ashamed of his misdeed.
लड़का अपने बुरे काम पर शर्मिंदा था।

4. Deliver (carry, to take) —
Please deliver my message to your father.
कृप्या मेरा संदेश तुम्हारे पिता जी को दे दो।

5. Apologise (say sorry) —
He did not apologise for his fault.
उसने अपनी गलती के लिए क्षमा याचना नहीं की।

6. Fault (something wrong / mistake) —
There is fault in this bulb.
इस बल्ब में कोई खराबी है।

7. Planted (grew) —
We planted ten new trees yesterday.
कल हमने दस नये वृक्ष उगाए।

8. Of course (Undoubtedly) —
निः संदेह आप मेरे मित्र है।

Word Meanings.

The Cracked Pot Summary in Hindi

There was a water ………. of my crack.”

भारत में एक पनहारा (पानी लाने वाला) था। उसके पास दो बड़े बर्तन (घड़े) थे। प्रत्येक घड़ा एक डंडे के सिरे पर लटका रहता था। वह इन घड़ों को अपने कंधे पर उठाता था। वह इन दोनों घड़ों में अपने मालिक को पानी पहुँचाता था। इनमें से एक घड़े में एक दरार थी परन्तु दूसरा घड़ा बिल्कुल ठीक था। नदी से दूर उसके मालिक के घर तक चलतेचलते दरार वाला घड़ा सदा आधा (भरा) रह जाता था। परन्तु दूसरा घड़ा पानी से पूरा भरा रहता था।

नि:सदेह ठीक घड़े को अपने ऊपर गर्व था। वह उस कार्य के लिए पूर्ण था जिसके लिए उसे बनाया गया था। परन्तु बेचारा दरार वाला घड़ा अपनी दरार के लिए शर्मिंदा था। उसे इस बात का दुःख था कि वह केवल आधा पानी ही ला सकता है। दो साल तक प्रतिदिन ऐसे ही चलता रहा। पनहारा अपने मालिक के घर केवल डेढ़ घड़ा पानी ही पहुंचाता था।

दो वर्षों बाद, एक दिन दरार वाला घड़ा पनहारे से बोला, “मैं अपने आप से शर्मिंदा हूँ। और मैं आपसे माफी मांगना चाहता हूँ।” पनहारे ने कहा, “क्यों ? तुम्हें किस बात की शर्मिंदगी है।” घड़े ने उत्तर दिया, “इन दो सालों में मैंने दूसरे घड़े की अपेक्षा अपनी दरार की वजह से कम पानी दिया है। मेरा पानी तुम्हारे मालिक के घर तक बहता रहता है। तुम्हें मेरी दरार के कारण अपनी मेहनत का पूरा मूल्य नहीं मिल पाता।”

The water bearer ………………………… beautiful flowers.”

पनहारे ने दरार वाले पुराने घड़े के प्रति खेद प्रकट किया। उसने घड़े से कहा, “मैं चाहता हूँ कि आज जब हम वापिस मालिक के घर की ओर आएं तो तुम रास्ते के साथ-साथ सुन्दर फूलों की ओर ध्यान देना ।”
जब वे नदी से लौटे, दरार वाले घड़े ने रास्ते में सुन्दर जंगली फूलों को ध्यान से देखा जिन्हें धूप की गर्मी मिल रही थी। वह सुन्दर फूलों को देखकर खुश हुआ, परन्तु पंगडंडी के अंत में उसे अब भी बुरा महसूस हुआ क्योंकि उसका आधा पानी फिर से निकल गया था। उसने अपनी गलती के लिए पनहारे से माफ़ी मांगी।

पनहारे ने घड़े से कहा, “क्या तुमने ध्यान दिया कि पगडंडी के रास्ते में फूल केवल तुम्हारी ओर ही थे। दूसरे घड़े की ओर एक भी फूल नहीं था। मुझे तुम्हारी दरार के बारे में पता था। मैंने रास्ते पर तुम्हारी ओर ही फूलों के बीज बोये थे और प्रतिदिन नदी से वापिस आते हुए दरार से बहता हुआ पानी इन पर गिरता था। तुम्हारे बिना, जैसे कि तुम (छेद वाले) हो, हम इन सुन्दर फूलों को नहीं देख सकते थे।

Retranslation Of The Isolated Sentences

1. He had two large pots. — उसके पास दो बड़े बर्तन (घड़े) थे।
2. He carried these pots on his shoulders. — वह इन घड़ों को अपने कंधों पर उठाता था।
3. One of the pots had a crack in it. — घड़ों में से एक घड़े में दरार थी।
4. The perfect pot was proud of itself. — सही घड़े को अपने ऊपर गर्व था।
5. The poor cracked pot was ashamed of its crack. — बेचारा दरार वाला घड़ा अपनी दरार के लिए शर्मिंदा था।
6. I want to say sorry to you. — मैं आपसे माफी माँगना चाहता हूँ।
7. You don’t get full value for your efforts. — तुम्हें तुम्हारे प्रयत्नों का पूरा मूल्य नहीं मिलता।
8. I want you to notice the beautiful flowers along the path — मैं चाहता हूँ कि तुम रास्ते के साथ-साथ सुन्दर फूलों पर ध्यान दो।
9. There were no flowers on the other pot’s side. — दूसरे घड़े की ओर कोई भी फूल नहीं था।
10. I planted flower seeds on your side of the path.– मैंने रास्ते पर तुम्हारी ओर ही फूलों के बीज बोये थे।