Bhagya

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 3 स्टोरेज डिवाइसज़ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 3 स्टोरेज डिवाइसज़

Computer Guide for Class 7 PSEB स्टोरेज डिवाइसज़ Textbook Questions and Answers

1. रिक्त स्थान भरो –

1. प्राइमरी मैमरी को ……………. भी कहा जाता है।
(क) इंटरनल मैमरी
(ख) एक्सटरनल मैमरी
(ग) फिजीकल मैमरी
(घ) एगजलरी मैमरी।
उत्तर-
(क) इंटरनल मैमरी

2. ………….. मैमरी रीड ओनली मैमरी नहीं होती।
(क) ROM
(ख) PROM
(ग) EPROM
(घ) RAM.
उत्तर-
(घ) RAM

3. …………….. एक पोर्टेबल स्टोरेज़ डिवाइस नहीं है।
(क) एक्सटरनल हार्ड डिस्क
(ख) पैन ड्राइव
(ग) हार्ड डिस्क ड्राइव
(घ) मैमरी कार्ड।
उत्तर-
(ग) हार्ड डिस्क ड्राइव

4. मैमरी के छोटे-छोटे भागों को ……………. कहते हैं।
(क) सैल
(ख) एरिया
(ग) इंटरसैक्शन
(घ) कोई नहीं।
उत्तर-
(क) सैल

5. USB का ……………. अर्थ है।
(क) यूनिफार्म सर्विस बस
(ख) यूनिवर्सल सीरियल बस
(ग) यूनिवर्सल स्टेटस बस
(घ) यूनिफार्म सीरियल बस।
उत्तर-
(घ) यूनिफार्म सीरियल बस।

2. सही या ग़लत बताएँ

1. आम तौर पर फ्लापी 3.5″ की होती है तथा इसमें 1.44 M.B. डाटा स्टोर होता है।
उत्तर-
सही

2. कम्पैक्ट डिस्क (CD) एक पोर्टेवल डिस्क होती है जिसमें 650-700 MB तक डाटा स्टोर करने की क्षमता होती है।
उत्तर-
सही

3. पर्सनल कम्प्यूटर की हार्ड डिस्क की स्टोरेज क्षमता 20 GB से 500 GB तक होती है।
उत्तर-
सही

4. DVD की स्टोरेज क्षमता CD के मुकाबले कम है।
उत्तर-
ग़लत

5. CD/DVD के चमकीले पेन पर पैन या पैंसिल से लिखना चाहिए।
उत्तर-
ग़लत।

3. छोटे उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
प्राइमरी मैमरी की किस्मों के नाम बताओ।
उत्तर-
प्राइमरी मैमरी दो प्रकार की होती है।

1. RAM
2. ROM.

प्रश्न 2.
किन्हीं चार सैकेण्डरी मैमरी के नाम बताओ।
उत्तर-

1. हार्ड डिस्क
2. फ्लापी डिस्क
3. सी० डी०
4. डी० वी० डी०।

प्रश्न 3.
CD/DVD प्रयोग करते समय प्रयोग होने वाली सावधानियों के बारे में बताएं।
उत्तर-
CD/DVD प्रयोग करते समय निम्न बातों का ध्यान रखें-

1. सी० डी० को हमेशा कवर में रखो।
2. इसके चमकदार हिस्से को मत छुओ।
3. इस पर तीखे पैन की सहायता से मत लिखो।
4. सी० डी० को धूप में ज़्यादा तापमान में मत रखो।
5. सी० डी० को मरोड़ो मत।
6. सी० डी० को हमेशा मुलायम कपड़े से साफ करो। इसको पानी के साथ धो सकते हैं।
7. सी० डी० को धूल मिट्टी से बचा कर रखो।

प्रश्न 4.
मैमरी की मुख्य दो श्रेणियों के नाम लिखो।
उत्तर-
मैमरी दो प्रकार की होती है-

1. प्राइमरी मैमरी
2. सैकेंडरी मैमरी।

प्रश्न 5.
पैन ड्राइव क्या होती है ?
उत्तर-
पैन ड्राइव सैकेंडरी स्टोरेज डिवाइस है जिसका प्रयोग डाटा को एक कम्प्यूटर से दूसरे कम्प्यूटर तक पहुंचाने के लिए प्रयोग किया जाता है। यह एक पोर्टेवल स्टोरेज डिवाइस है।

बड़े उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
मैमरी क्या है ? इसके प्रयोग के बारे में बताओ।
उत्तर-
डाटा स्टोर करने की क्षमता वाले किसी भी माध्यम को मैमरी कहा जाता है। कम्प्यूटर मैमरी एक इलैक्ट्रॉनिक स्पेस होता है, जो मैगनैटिक, सिलीकॉन या ऑप्टीकल माध्यम से बना होता है। इसमें डाटा तथा स्टोरेज डिवाइसज़ निर्देश को अस्थायी रूप में स्टोर किया जाता है। मैमरी बहुत छोटे-छोटे भागों से बनी होती है जिन्हें सैल कहते मैमरी का प्रयोग : कम्प्यूटर में डाटा स्टोर करने के लिए मैमरी का प्रयोग होता है। इसमें डाटा तथा निर्देश स्टोर करके रखे जाते हैं ताकि उन्हें प्रोसैस किया जा सके। कम्प्यूटर डाटा को डिजीटल फारमेट में स्टोर करता है|

प्रश्न 2.
मैमरी कार्ड क्या होता है ? विस्तार से बताएं।
उत्तर-
मैमरी कार्ड एक स्टोरेज मीडिया है। इसका प्रयोग डिजीटल कैमरा, हैंड हैल्ड कम्प्यूटर, MP3 प्लेयर, फोन, गेम, प्रिंटर आदि में किया जाता है। इनको फ्लैश मैमरी कार्ड भी कहा जाता है। इनका प्रयोग करने के लिए मैमरी कार्ड रीडर का | प्रयोग किया जाता है। इनकी क्षमता विभिन्न होती है। इनमें किसी भी प्रकार का डाटा स्टोर किया जा सकता है।

प्रश्न 3.
फ्लापी डिस्क क्या है ? विस्तार से बताओ।
उत्तर-
फ्लापी डिस्क एक सैकेंडरी स्टोरेज उपकरण है। यह एक प्लास्टिक की डिस्क होती है। इसके अन्दर गोलाकार डिस्क होती है जिसमें डाटा स्टोर होता है। इसकी भण्डारण क्षमता 1.44 MB होती है। यह तीन आकार की होती है। बड़ी आकार की फ्लापी का प्रयोग बंद हो गया है। आजकल सिर्फ 3.5 इंच की फ्लापी का प्रयोग होता है। इसका प्रयोग भी नाममात्र ही होता है। इसकी बहुत ज्यादा सम्भाल करनी पड़ती है। इसमें रखा डाटा जल्दी नष्ट हो जाता है।

प्रश्न 4.
सी० डी० क्या होती है ? इसकी किस्मों का वर्णन करें।
उत्तर-
CDROM का पूरा नाम Compact Disk Read Only Memory है। यह एक चमकदार डिस्क होती है। इसमें काफ़ी ज़्यादा मात्रा में डाटा स्टोर किया जा सकता है। इसकी एक सतह चमकदार होती है। इस सतह पर ही डाटा स्टोर किया जाता है। इस पर डाटा स्टोर करने के लिए लेज़र लाइट का प्रयोग किया जाता है। लेज़र लाइट की सहायता से इसमें छोटे-छोटे पिट्स बनाए जाते हैं। इस डिस्क की भण्डारण क्षमता 700MB होती है। सी०डी० आमतौर पर दो प्रकार की होती है –
1. CD-R
2. CD-RW

CD-R का अर्थ है Compact Disk-Read इस प्रकार की डिस्क में डाटा सिर्फ एक बार लिखा जाता है। उसको बार-बार पढ़ा जा सकता है। इसको फिर मिटाया नहीं जा सकता।
CD-RW का अर्थ है Compact Disk-Read Write इस प्रकार की डिस्क में डाटा लिखा तथा पढ़ा जा सकता है। इसका प्रयोग बार-बार किया जा सकता है। सी०डी० का प्रयोग करते समय निम्न सावधानियों का प्रयोग किया जाता है-

1. इसको हमेशा कवर में रखो।
2. इसको मरोड़ो मत।
3. इसको मिट्टी, धूल आदि से बचा कर रखो।
4. सी०डी० को हमेशा मुलायम कपड़े से साफ़ करो।
5. सी०डी० को धूप से बचा कर रखो।
6. सी०डी० पर नुकीले पैन से मत लिखो।

प्रश्न 5.
एक्सटरनल हार्ड डिस्क ड्राइव क्या है ? इसके लाभ लिखो।
उत्तर-
एक्सटरनल हार्ड डिस्क एक स्टोरेज डिवाइस है। जिसका प्रयोग ज्यादा डाटा को स्टोर करने के लिए किया जाता है, ताकि उसे दूसरे कम्प्यूटर तक आसानी से भेजा जा सके। यह एक पोर्टेबल स्टोरेज डिवाइस होता है। इसकी स्टोरेज क्षमता हार्ड डिस्क जैसी ही होती है। इसको कभी भी कम्प्यूटर से हटाकर कहीं भी रखा जा सकता है। इसको कम्प्यूटर से USB द्वारा जोड़ा जाता है। यह प्रयोग में काफ़ी आसान होती है। इसका प्रयोग अक्सर बैकअप लेने के लिए किया जाता है।

एक्सटरनल हार्ड डिस्क ड्राइव के लाभ

1. यह पोर्टेबल होती है।
2. इसे आसानी से एक स्थान से दूसरे स्थान तक ले जाया जा सकता है।
3. यह पल्ग एंड प्ले आधार पर कार्य करता है।
4. इसके द्वारा काफी बैकअप लिया जा सकता है।
5. इसमें डाटा सुरक्षित रखा जा सकता है।

PSEB 7th Class Computer Guide स्टोरेज डिवाइसज़ Important Questions and Answers

खाली स्थान भरें

1. …………. का प्रयोग सूचना सम्भालने में होता है।
(क) सीपीयू
(ख) कीअ-बोर्ड
(ग) स्टोरेज (मैमरी)
(घ) माऊस।
उत्तर-
(ग) स्टोरेज (मैमरी)

2. …………. तथा ……………… मुख्य मैमरी की किस्में हैं।
(क) सी०डी०, डी०बी०डी०
(ख) RAM, ROM
(ग) प्राइमरी, सैकेंडरी
(घ) HDD, FDD.
उत्तर-
(ख) RAM, ROM

3. फ्लापी डिस्क ……………. की बनी होती है।
(क) लोहे
(ख) को पले
(ग) खड
(घ) प्लास्टिक।
उत्तर-
(घ) प्लास्टिक।

4. डी० वी० डी० की स्टोरेज क्षमता सी० डी० से …………….. होती है।
(क) कम
(ख) ज़्यादा
(ग) बराबर
(घ) जीरो।
उत्तर-
(ख) ज़्यादा

5. डी० वी० डी० का अर्थ ………………….. है।
(क) डिजीटल वर्क डिस्क
(ख) डिजीटल वियू डिस्क
(ग) डिजीटल वरस्टाइल डिस्क या डिजीटल वीडियो डिस्क
(घ) डिजीटल वर्ड डिस्क।
उत्तर-
(ग) डिजीटल वरस्टाइल डिस्क या डिजीटल वीडियो डिस्क |

सही या ग़लत बताएँ

1. रैम तथा रोम सैकेंडरी मैमरी है।
उत्तर-
ग़लत

2. सी० डी० की भण्डारण क्षमता फ्लापी से ज्यादा है।
उत्तर-
सही

3. रीड ओनली सी.डी. पर सिर्फ एक बार लिखा जा सकता है।
उत्तर-
सही

4. हार्ड डिस्क में चुम्बकीय प्लेट होती है।
उत्तर-
सही

5. सी०डी० का अर्थ है क्लोज़ड डिस्क।
उत्तर-
ग़लत।

छोटे उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
मैमरी क्या है ?
उत्तर-
मैमरी एक इलैक्ट्रोनिक चिप होती है जिसका प्रयोग कम्प्यूटर पर सूचना सम्भालने के लिए किया जाता है।

प्रश्न 2.
प्रोसैसर क्या है ?
उत्तर-
प्रोसैसर एक चिप होती है जो कम्प्यूटर का सारा कार्य करती है। इसको कम्प्यूटर का दिमाग़ भी कहते हैं।

प्रश्न 3.
बिट किसे कहते हैं ?
उत्तर-
मैमरी की सबसे छोटी इकाई को बिट कहते हैं। इसमें वाइनरी का एक अक्षर स्टोर होता है।

प्रश्न 4.
मैमरी कितने प्रकार की होती है ?
उत्तर-
मैमरी दो प्रकार की होती है

1. प्राइमरी मैमरी
2. सैकेडरी मैमरी।

प्रश्न 5.
प्राइमरी मैमरी क्या होती है ?
उत्तर-
वह मैमरी जो प्रोसैसर के साथ पक्के तौर पर जुड़ी होती है उसे प्राइमरी मैमरी कहते हैं।

प्रश्न 6.
मैमरी को मापने के कौन-कौन से यूनिट होते हैं ?
उत्तर-
मैमरी के मुख्य यूनिट बिट तथा बाइट हैं। कम्प्यूटर में किसी भी चीज़ को 0 से 1 में लिखा जाता है। मैमरी के यूनिट निम्न हैं

1. बिट
2. बाइट = 8 बिट्स (Bytes)
3. 1 किलोबाइट = 1024 बाइट (Bytes)
4. 1 मैगाबाइट = 1024 किलोबाइट (KB)
5. 1 गीगाबाइट = 1024 मैगाबाइट। (MB)
6. 1 टैराबाइट = 1024 गीगा बाईट। (GB)

प्रश्न 7.
ROM को कितने भागों में बांटा जा सकता है ?
उत्तर-
ROM को निम्न भागों में बांटा जा सकता है-

1. ROM (प्रोग्रामेवल रीड ओनली मैमरी)
2. EPROM (एरेजेवल प्रोग्रामेवल रीड ओनली मैमरी)
3. EEPROM (इलैक्ट्रीकल एरेजेवल प्रोग्रामेवल रीड ओनली मैमरी) |

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 2 विंडोज़ एक्सपलोरर Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 2 विंडोज़ एक्सपलोरर

Computer Guide for Class 7 PSEB विंडोज़ एक्सपलोरर Textbook Questions and Answers

1. खाली स्थान भरें

1. विंडोज़ एक्सपलोरर के दो पैन होते हैं, ये हैं ……………… तथा …………………………… .
(क) पहला, दूसरा
(ख) दायां, बायां
(ग) ऊपर, नीचे
(घ) फाइल, फोल्डर।
उत्तर-
(ख) दायां,बायां

2. …………. वियू एक फाइल का साइज़, किस्म तथा तिथि बताता है।
(क) डिटेल
(ख) टाइटल
(ग) लिस्ट
(घ) कंटेंट।
उत्तर-
(क) डिटेल

3. …………. ऑपशन का प्रयोग फाइलों तथा फोल्डरों को ढूंढ़ने के लिए किया जाता है।
(क) फाइल
(ख) सिलैक्ट
(ग) सर्च
(घ) डिलीट।
उत्तर-
(ग) सर्च

4. कैल्क्यू लेटर को रन बॉक्स में ………… टाइप करके खोला जाता है।
(क) Calculator
(ख) Cal
(ग) Calc
(घ) कोई नहीं।
उत्तर-
(ग) Calc

5. ……………….. कमांड का प्रयोग किसी आइटम को उसके स्थान से काटने के लिए किया जाता है।
(क) कॉपी
(ख) पेस्ट
(ग) कट
(घ) डिलीट।
उत्तर-
(ग) कट।

2. सही या ग़लत बताएँ-

1. विंडोज़ एक्सपलोरर का प्रयोग फाइल का उचित प्रबंध करने के लिए किया जाता है।
उत्तर-
सही,

2. एक फाइल में कई फाइल तथा फोल्डर आ सकते हैं।
उत्तर-
ग़लत,

3. विंडोज़ एक्सपलोरर को खोलने का तरीका है। – विंडोज़ कीअ + R दबाओ रन बॉक्स में एक्सपलोरर टाइप करो।
उत्तर-
ग़लत,

4. विंडोज़ एक्सपलोरर एक आपरेटिंग सिस्टम है।
उत्तर-
ग़लत,

5. कॉपी ऑपश्न का प्रयोग किसी आइटम को डुप्लीकेट बनाने के लिए किया जाता है।
उत्तर-
सही।

3. छोटे उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
विंडोज़ एक्सपलोरर में कितने पेन होते हैं ? उनके नाम लिखो।
उत्तर-
विंडोज़ एक्सपलोरर में दो पेन होते हैं, ये हैं –
1. दायाँ पेन
2. बायाँ पेन।

प्रश्न 2.
विंडोज़ एक्सपलोरर के भागों की सूची बनाओ।
उत्तर-
विंडोज़ एक्सपलोरर के निम्न भाग हैं

1. टाइटल बार
2. बैक तथा फारवर्ड बटन
3. एडरैस बार
4. सर्च बॉक्स
5. मीनू बार
6. टूल बार
7. स्टेटस बार।

प्रश्न 3.
कीअ-बोर्ड की मदद से नया फोल्डर किस प्रकार बना सकते हैं ?
उत्तर-
की-बोर्ड द्वारा हम Ctrl + Shift + N कीअ दबाकर नया फोल्डर बना सकते हैं।

प्रश्न 4.
कॉपी तथा पेस्ट का प्रयोग कर हम किसी आइटम को किस प्रकार कॉपी कर सकते
उत्तर-
किसी आइटम को कॉपी करने के लिए उस पर दायाँ माउस क्लिक करें। फिर कॉपी विकल्प का प्रयोग करें। उस स्थान पर जाएं जहां आइटम रखनी है। वहां राइट क्लिक करें। पेस्ट विकल्प का चुनाव करें। आइटम कॉपी हो जाएगी।

प्रश्न 5.
बैकग्राऊंड पर नोट लिखें।
उत्तर-
बैकग्राऊंड कम्प्यूटर स्क्रीन के पीछे वाली तस्वीर को कहते हैं। इसी तस्वीर के ऊपर हमें आइकन दिखाई देते हैं। इस बैकग्राउंड पर हम अपनी आवश्यकता अनुसार कोई भी तस्वीर लगा सकते हैं।

प्रश्न 6.
स्क्रीन सेवर के बारे में बताओ।
उत्तर-
स्क्रीन सेवर वह आइटम होती है जो हमारे द्वारा कम्प्यूटर का कुछ देर तक प्रयोग न होने तक अपने आप चलने लगता है। यह हमारी स्क्रीन को खराब होने तथा दूसरे लोगों से भी बचाता है। इसके कारण किसी को यह नहीं पता चलता कि हम क्या कार्य कर रहे थे।

4. बड़े उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
विंडोज़ एक्सपलोरर क्या है ? विंडोज़ एक्सपलोरर को खोलने के विभिन्न पग लिखें।
उत्तर-
विंडोज़ एक्सपलोरर विंडोज़ की एक एप्लीकेशन है। इसका प्रयोग अपने कम्प्यूटर के ड्राइव, फोल्डर फाइल आदि को संभालने के लिए प्रयोग किया जाता है। विंडोज़ एक्सपलोरर में हम अपनी फाइल्ज़ को कट, कॉपी, पेस्ट तथा खोल सकते हैं। विंडोज़ एक्सपलोरर खोलने के पग-विंडोज़ एक्सपलोरर को खोलने के कई ढंग हैं –

1. Start बटन पर क्लिक करें।
2. All Programs पर क्लिक करें।
3. Windows Explorer पर क्लिक करें। (विंडोज एक्सपलोरर खुल जाएगा।)

या

1. Start बटन पर क्लिक करें।
2. Run कमांड पर क्लिक करें।
3. Explorer टाइप करें।
4. एंटर कीअ दबाएं।

प्रश्न 2.
विंडोज़ एक्सपलोरर के विभिन्न वियूज़ लिखें।
उत्तर-
विंडोज़ एक्सपलोरर में निम्नलिखित पाँच वियू होते हैं

1. थंबनेलज़ (Thumbnails) : इस वियू में फाइलें तथा फोल्डर छोटे-छोटे आइकन के रूप में नज़र आते हैं। इनमें छोटी-छोटी तस्वीरें नज़र आती हैं।
2. टाइलज़ (Tiles) : इस वियू में फाइलों तथा फोल्डर के साथ उनकी किस्म तथा आकार भी नज़र आता है।
3. आइकन (Icons) : इस वियू में फाइलें तथा फोल्डर एक-एक आइकन के रूप में नज़र आते हैं। हरेक आइकन के नीचे उस फाइल का नाम नज़र आता है। इनके आइकनज़ टाइलज़ वियू से छोटे होते हैं।
4. लिस्ट (List) : इस वियू में फाइलें तथा फोल्डर एक लिस्ट के रूप में नज़र आते हैं। अगर आप के कम्प्यूटर पर बहुत सारी फाइलें हों तो यह वियू काफ़ी फायदेमंद होता है।
5. डिटेल (Detail) : इस वियू में फाइलें तथा फोल्डर के बारे में विस्तार से जानकारी मिलती है। किसी फाइल, फोल्डर का नाम, आकार, किस्म तथा आखिरी बार सुधाई करने का समय तथा तारीख होती है।

प्रश्न 3.
किसी आइटम को कट तथा पेस्ट द्वारा कैसे मूव कर सकते हैं ?
उत्तर-
विंडोज एक्सपलोरर द्वारा हम अपनी आइटम को मूव कर सकते हैं। इसके निम्न पग हैं –

1. विंडोज एक्सपलोरर खोलें।
2. अपनी आइटम वाला फोल्डर खोलो।
3. आइटम को चुनें।
4. Edit में Cut पर क्लिक करें।
5. उस फोल्डर को खोलें जहां आइटम रखनी है।
6. Edit में Paste टाइप करो। आइटम मूव हो जाएगी।

प्रश्न 4.
Send to ऑपशन प्रयोग कर किसी आइटम को किस प्रकार कॉपी किया जा सकता है। बताएं।
उत्तर-
Send to विकल्प का प्रयोग किसी आइटम को कॉपी करने के लिए किया जा सकता है। इसके लिए निम्न पग हैं

1. आइटम पर Right Click करें। (एक पापअप मीनू दिखाई देगा।)
2. Send to पर माऊस क्लिक करें। (एक नया मीनू दिखाई देगा।)
3. अपने स्थान का चुनाव करें। (आइटम कॉपी हो जाएगी।)

प्रश्न 5.
निम्नलिखित की व्याख्या करो। रन कमांड, सर्च कमांड, कैल्क्यू लेटर।
उत्तर-
1. रन कमांड : रन कमांड का प्रयोग किसी भी प्रोग्राम को चलाने के लिए किया जाता है| यदि हमें उस प्रोग्राम को चलाने के लिए कमांड का पता हो तो हम Run कमांड का प्रयोग कर सकते हैं। उदाहरण के तौर पर कैल्क्यू लेटर चलाने के लिए Run कमांड में Calc टाइप करें।

2. सर्च कमांड : सर्च कमांड का प्रयोग कम्प्यूटर पर किसी फाइल या फोल्डर को ढूंढने में किया जाता है। यदि हमें अपने कम्प्यूटर पर किसी फाइल या फोल्डर का पता नहीं है तो हम उस को सर्च कर सकते हैं |

3. कैल्क्यूलेटर : कैल्क्यूलेटर एक प्रोग्राम है जो आम प्रयोग वाले कैल्क्यूलेटर की तरह होता है। इस पर गणनाएं की जाती हैं। इसमें काफ़ी सारी सुविधाएं होती हैं। हम इसको साधारण तथा वैज्ञानिक दोनों प्रकार से प्रयोग कर सकते हैं।

प्रश्न 6.
बैकग्राऊंड बदलने के स्टैप लिखो।
उत्तर-
बैकग्राऊंड बदलने के स्टैप निम्न हैं –

1. डेस्कटॉप के खाली स्थान पर Right Click करें। (एक मीनू दिखाई देगा।)
2. Display Properties का चुनाव करें। (एक डायलॉग बॉक्स दिखाई देगा।
3. इसमें Background का चुनाव करें।
4. अपनी पसंद की बैकग्राऊंड पिक्चर का चुनाव करें।
5. OK पर क्लिक करें। (Background बदल जाएगी।)

प्रश्न 7.
स्क्रीन सेवर सैट करने के स्टैप लिखो।
उत्तर-
स्क्रीन सेवर सैट करने के निम्नलिखित पग हैं –

1. डेस्कटॉप के खाली स्थान पर क्लिक करें। (एक मीनू दिखाई देगा।)
2. Display Properties पर क्लिक करें। (एक डायलॉग बॉक्स दिखाई देगा।)
3. Screen Saver पर क्लिक करें।
4. अपनी पसंद का Screen Saver चुनें।
5. अपनी आवश्यकता अनुसार दूसरी सैटिंग का चुनाव करें। (स्क्रीन सेवर लग जाएगा।)

PSEB 7th Class Computer Guide विंडोज़ एक्सपलोरर Important Questions and Answers

खाली स्थान भरें –

1. विंडोज़ एक्सपलोरर के ……………… वियू होते हैं ।
(क) दो
(ख) तीन
(ग) चार
(घ) पांच।
उत्तर-
(घ) पांच।

2……………………….. कमांड का प्रयोग प्रोग्राम चलाने के लिए किया जाता है।
(क) कैल्क्यू लेटर
(ख) बिंडो
(ग) वियू
(घ) रन।
उत्तर-
(घ) रन।

3. …………………. वियू फाइल लिस्ट रूप में दिखती है।
(क) टाईल
(ख) कंटेंट
(ग) लारज
(घ) लिस्ट।
उत्तर-
(घ) लिस्ट।

4. ………………………….. आपशन का प्रयोग फाइलों तथा फोल्डरों को कापी के लिए किया जाता है।
(क) Cut
(ख) Copy
(ग) Paste
(घ) Run.
उत्तर-
(ख) Copy

5. एक्सपलोरर को रन बाक्स में ………………………… टाइप कर चलाया जा सकता है।
(क) Exp
(ख) Explorer
(ग) Command
(घ) Cmd.
उत्तर-
(ख) Explore.

सही या ग़लत बताएँ

1. एक्सपलोरर का प्रयोग फोल्डर का प्रबंध करने में होता है।
उत्तर-
सही

2. फोल्डर में कई फाइलें तथा फोल्डर हो सकते हैं।
उत्तर-
ग़लत

3. एक्सपलोरर खोलने का तरीका Start → All Programs → Accessories → Windows Explorer.
उत्तर-
सही

4. एक्सपलोरर एक सिस्टम साफ्टवेयर है।
उत्तर-
ग़लत

5. कट की गई फाइल पुरानी जगह से हट कर नई जगह पर चली जाती है।
उत्तर-
सही।

सही का मिलान करो :

A	B
एक्सपलोरर के वियू	लिस्ट
कैल्क्यू लेटर	डीलीट की फाइलें
डैस्कटाप	पिक्चर, म्यूज़िक
माई डाक्यूमैंट	बैकग्राउंड
रीसाईकल बिन	गणनाएँ।

उत्तर-

A	B
एक्सलोरर के वियू	लिस्ट
कैल्क्यू लेटर	गणनाएँ
डैस्कटाप	बैकग्राऊंड
माई डाक्यूमैंट	पिक्चर, म्यूज़िक
रीसाईकल बिन	डीलीट की फाइलें।

छोटे उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
विंडोज़ एक्सपलोरर क्या है?
उत्तर-
विंडोज़ एक्सपलोरर एक बहुत ही महत्त्वपूर्ण एप्लीकेशन है। यह हमारी फाइलों तथा फोल्डरों की संभाल करता है। यह हमें फाइलों तथा फोल्डरों को कट, कापी, पेस्ट तथा डीलीट करने में मदद करता है।

प्रश्न 2.
फाइलों तथा फोल्डरों को किस प्रकार मिटाया जा सकता है?
उत्तर-
किसी फाइल या फोल्डर को मिटाने के लिए डीलीट कमांड का प्रयोग किया जाता है।
स्टैप :

1. डीलीट की जाने वाली फाइल या फोल्डर को स्लैक्ट करो।
2. कीअ-बोर्ड पर डीलीट दबाओ। (एक डायलाग बाक्स दिखाई देगा जो डीलीट की जाने की पुष्टि मांगेगा।)
3. Yes पर क्लिक करो।

प्रश्न 3.
एक नई फाइल बनाने के स्टैप लिखो।
उत्तर-
एक्सपलोरर में कोई फाइल बनाने के निम्न स्टैप होते हैं –

1. बायें पेन में ड्राईव तथा फोल्डर चुनो जहाँ पर नई फाइल बनानी है।
2. File → New → File पर क्लिक करो।
3. फाइल का नाम टाइप करो तथा ऐंटर की दबाओ।

प्रश्न 4.
फाइल या फोल्डर को रीस्टोर किस प्रकार किया जाता है?
उत्तर-
जब किसी फाइल या फोल्डर को डीलीट किया जाता है तो वह रीसाईकल बिन में चला जाता है। उस को अगर ज़रूरत पड़े तो वापिस बुलाया जा सकता है। इसको फाइल रीस्टोर करना कहते हैं। किसी फाइल या फोल्डर के रीस्टोर करने के निम्न स्टैप होते हैं –

1. रीसाईकल बिन पर डबल क्लिक करो। (रीसाईकल बिन की विंडो खुल जाएगी।)
2. रीस्टोर की जाने वाली फाइल को चुनो।
3. File → Restore पर क्लिक करो।

प्रश्न 5.
फाइल, फोल्डर तथा ड्राइव क्या होते हैं ?
उत्तर-
फाइल: किसी भी प्रकार का डाटा सम्भालने वाले यूनिट को फाइल कहते हैं।
फोल्डर: फोल्डर फाइलों को एक स्थान पर रखने का एक साधन है। इसमें फाइलों से सम्बन्धित जानकारी होती है।
ड्राइव: हार्डडिस्क को विभिन्न भागों में विभक्त किया जाता है। इसको ड्राइव कहते हैं। ये असल में हार्डडिस्क के लाजिकल भाग होते हैं।

प्रश्न 6.
एक्सपलोरर के कितने पेन होते हैं ?
उत्तर-
एक्सपलोरर के दो पेन होते हैं

1. दायां पेन
2. बायां पेन।

दायें पेन में फाइलें तथा फोल्डर दिखाई देते हैं। बायें पेन में ड्राईव तथा फोल्डर एक ट्री रूप में नज़र आते हैं।

प्रश्न 7.
एक्सपलोरर के विभिन्न वियूज़ के नाम लिखो।
उत्तर-

1. थंव नेलज़
2. टाइलज़
3. आइकन
4. लिस्ट
5. डिटेल।

प्रश्न 8.
वालपेपर क्या होता है ?
उत्तर-
डेस्कटाप पर लगने वाली तस्वीर को वालपेपर कहते हैं।

प्रश्न 9.
स्क्रीन सेवर किसे कहते हैं?
उत्तर-
कई बार हम जब कम्प्यूटर पर कोई कार्य नहीं करते तो स्क्रीन पर अपने आप कुछ तस्वीरें आनी शुरू हो जाती हैं। इन चलती तस्वीरों को ही स्क्रीन सेवर कहते हैं।

प्रश्न 10.
डिलीट तथा रीनेम में क्या अन्तर है?
उत्तर-
डिलीट : किसी फाइल या फोल्डर को खत्म करने की क्रिया को डिलीट कहते हैं। रीनेम : किसी फाइल या फोल्डर का नाम बदलने की क्रिया को रीनेम कहते हैं।

प्रश्न 11.
रीसाईकल बिन क्या होता है?
उत्तर-
रीसाईकल बिन एक ऐसा स्टोरेज स्थान है जहाँ पर डिलीट की गई फाइलें रखी जाती हैं। आवश्यकता पड़ने पर इनको वापिस बुलाया जा सकता है या फिर पक्के तौर पर डिलीट किया जा सकता है।

प्रश्न 12.
रन तथा सर्च कमांड का क्या प्रयोग होता है ?
उत्तर-
रन कमांड : किसी भी प्रोग्राम को चलाने के लिए रन कमांड का प्रयोग किया जाता है। सर्च कमांड : किसी फाइल या फोल्डर को ढूंढने के लिए सर्च कमांड का प्रयोग किया जाता है।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 1 टाइपिंग टयूटर Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 1 टाइपिंग टयूटर

Computer Guide for Class 7 PSEB टाइपिंग टयूटर Textbook Questions and Answers

1. रिक्त स्थान भरो –

1. नंबर पैड का प्रयोग करने के लिए ……………. कीअ ऑन करनी पड़ती है। .
(क) Num Lock
(ख) Caps Lock
(ग) Scroll Lock
(घ) कोई नहीं।
उत्तर-
(क) Num Lock

2. होम रोअ में बायें हाथ की सबसे छोटी उंगली से …………………………… कीअ दबाई जा सकती है।
(क) A
(ख) S
(ग) D
(घ) F.
उत्तर-
(क) A

3. होम रोअ में दायें हाथ की बीच वाली उंगली से ……………………………….. कीअ दबाई जाती है।
(क) J
(ख) K
(ग) L
(घ) ;
उत्तर-
(ख) K

4. दूसरी रोअ बायें हाथ की रिंग उंगली से ……………………………….. कीअ दबाई जाती है।
(क) Q
(ख) w
(ग) E
(घ) R.
उत्तर-
(ख) w

5. तीसरी रोअ में, दायें हाथ की इंडेक्स उंगली से ………………………………… कीअ दबाई जाती है।
(क) B
(ख) N
(ग) M
(घ) ,.
उत्तर-
(ख) N

2. सही या ग़लत –

1. टाइपिंग करने के लिए कीअ-बोर्ड को दो भागों में बांटा जाता है। पहला भाग बायां तथा दूसरा दायां भाग।
उत्तर-
सही

2. टच टाइपिंग एक ऐसी तकनीक है जिसके द्वारा हम कीअ-बोर्ड को बिना देखे तेज़ी से टाइप कर सकते हैं।
उत्तर-
सही

3. अनमोल लिपी फोंट द्वारा हम पंजाबी की टाइपिंग कर सकते हैं।
उत्तर-
सही

4. स्पेस बार दबाने के लिए हम दायें हाथ के अंगुठे का प्रयोग करते हैं।
उत्तर-
ग़लत

5. एंटर कीअ अगली लाइन में जाने के लिए प्रयोग की जाती है।
उत्तर-
सही।

3. छोटे उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
टच टाइपिंग क्या होती है ?
उत्तर-
टच टाइपिंग एक ऐसी साफ्टवेयर तकनीक है। इसका प्रयोग अपनी टाइपिंग को बेहतर बनाने के लिए किया जाता है। इसके द्वारा हम तेज़ी से सही टाइप करना सीखते हैं।

प्रश्न 2.
होम रोअ पर उंगलियों की स्थिति के बारे में बताओ।
उत्तर-
होम रोअ में बायें तरफ से A पर सबसे छोटी उंगली से शुरुआत की जाती है। S पर अगली उंगली रखी जाती है। इसी प्रकार दायें तरफ ; से शुरुआत करके उंगलियां रखी जाती हैं।

प्रश्न 3.
दूसरी रोअ पर उंगलियों की स्थिति के बारे में बताओ।
उत्तर-
दूसरी रोअ होम रोअ के ऊपर होती है। इसमें भी बायें तरफ Q से शुरुआत करके उंगलियां रखी जाती हैं तथा दायीं तरफ P से शुरू करके उंगलियां रखी जाती हैं।

प्रश्न 4.
तीसरी रोअ पर उंगलियों की स्थिति के बारे में बताओ।
उत्तर-
तीसरी रोअ में Z से बायीं तरफ की उंगलियां रखी जाती हैं तथा पर दायीं तरफ की उंगलियां से शुरुआत की जाती है।

प्रश्न 5.
न्यूमैरिक कीअ-पैड पर अंक टाइप करने के लिए किस हाथ का प्रयोग किया जाना चाहिए तथा न्यूमैरिक कीअ-पैड पर उंगलियों की स्थिति स्पष्ट करें।
उत्तर-
न्यूमैरिक कीअ-पैड पर अंक टाइप करने के लिए दायें हाथ का प्रयोग करना चाहिए। न्यूमैरिक कीअ-पैड पर उंगलियां नंबरों पर रखनी चाहिए।

बड़े उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
अनमोल लिपी कीअ-पैड बनाएं।
उत्तर-
अनमोल लिपी फोंट द्वारा हम आसानी से पंजाबी टाइपिंग कर सकते हैं। हम अंग्रेज़ी भाषा की वर्णमाला के लिए प्रयोग होने वाली उंगलियों की स्थिति का प्रयोग करके पंजाबी टाइप कर सकते हैं। पहले हमें अनमोल लिपी फोंट का चुनाव करना पड़ेगा। अनमोल लिपी कीअ-पैड निम्न अनुसार होता है।

प्रश्न 2.
टाइपिंग स्पीड को किस प्रकार बढ़ाया जा सकता है ?
उत्तर-
टाइपिंग स्पीड को निम्न हिदायतों का प्रयोग कर बढ़ाया जा सकता है-

1. हमारे हाथ की उंगलियां होम रोअ पर होनी चाहिए।
2. हमें हमेशा यहीं से शुरू कर वापिस आना चाहिए।
3. होम रोअ की पोजीशन से बाकी कीज़ तक पहुंचो।
4. अपना ध्यान सही कीअ दबाने पर रखो।
5. कीअ-बोर्ड को मत देखो।
6. लगातार, आराम से तथा सही टाइप करने की तरफ ध्यान रखें।
7. जिस भी कीअ को दबाओ उसको मन में दोहराओ।

प्रश्न 3.
टाइपिंग करते समय बैठने के सही तरीके के बारे में बताओ।
उत्तर-
टाइपिंग करते समय निम्न बातों पर ध्यान दें-

1. बिल्कुल सीधे तथा कीअ-बोर्ड की सीध में बैठे।
2. पैर ज़मीन पर सीधे रखें।
3. कम्प्यूटर के मॉनीटर को आँखों के बराबर रखें।
4. अपनी नज़र मॉनीटर या कॉपी पर रखें।
5. अपनी उंगलियों को होम कीअ पर रखो।
6. प्रत्येक कीअ को दबा कर वापिस होम रोअ पर आओ।

PSEB 7th Class Computer Guide टाइपिंग टयूटर Important Questions and Answers

वस्तुनिष्ठ प्रश्न

1. खाली स्थान भरें1. टाइप मास्टर ……………. सिखाने के लिए प्रयोग होता है।
(क) प्रोग्रामिंग
(ख) कम्प्यू टर
(ग) प्रिंटिंग
(घ) टाइपिंग।
उत्तर-
(घ) टाइपिंग।

2. कीअ-बोर्ड ………….. भागों में बांटा जाता है।
(क) तीन
(ख) चार
(ग) दो
(घ) पांच।
उत्तर-
(ग) दो

3. न्यूमैरिक पैड …………………. तरफ होते हैं।
(क) दायें
(ख) वायें
(ग) ऊपर
(घ) नीचे।
उत्तर-
(क) दायें

4. …………….. की, कीअ-बोर्ड के दोनों तरफ होती है।
(क) फंक्शन
(ख) स्पैशल
(ग) ऐरो
(घ) शिफ्ट।
उत्तर-
(घ) शिफ्ट।

सही या ग़लत बताएँ-

1. टाइप मास्टर टाइप की गति में सुधार करने में मदद करता है।
उत्तर-
सही

2. टच टाइपिंग में हम कीअ-बोर्ड को बगैर छुए टाइप कर सकते हैं।
उत्तर-
ग़लत

3. न्यूमैरिक पैड कीअ-बोर्ड के दाईं तरफ होता है।
उत्तर-
सही

4. न्यूमैरिक पैड की सहायता से टैक्सट टाइप किया जाता है।
उत्तर-
ग़लत

5. शिफ्ट कीअ सिर्फ एक होती है।
उत्तर-
ग़लत।

छोटे उत्तर वाले प्रश्न

प्रश्न 1.
कीअ-बोर्ड के प्रयोग के लिए निर्देश लिखें।
उत्तर-

1. कीज़ को जल्दी-जल्दी न दबाएं।
2. कीज़ को बराबर तथा सही ढंग से दबाएं।
3. कीज़ को हल्का दबाने की आदत डालें।
4. प्रत्येक शब्द टाइप करने के बाद दायें अँगूठे से स्पेस दबाएं।
5. टाइप के दौरान आपकी आँखें, हाथों तथा दिमाग का सही तालमेल होना चाहिए।

प्रश्न 2.
टाइप मास्टर क्या है ?
उत्तर-
टाइप मास्टर एक प्रोग्राम है जो हमें सही तथा तीव्र गति से टाइप करना सीखने में मदद करता है। इसकी सहायता से हम बगैर कीअ-बोर्ड देखे टाइप कर सकते हैं।

प्रश्न 3.
न्यूमैरिक की पैड क्या होता है ?
उत्तर-
यह कीअ बोर्ड के दाईं तरफ न्यूमैरिक कीज़ का ग्रुप होता है। इसका प्रयोग अंक टाइप करने में होता है।

प्रश्न 4.
शिफ्ट-कीअ की परिभाषा दो।
उत्तर-
शिफ्ट-कीअ वह कीअ है जिसका प्रयोग ऊपर वाले चिन्ह तथा बड़े अक्षर टाइप करने के लिए किया जाता है।

Punjab State Board PSEB 3rd Class Maths Book Solutions Chapter 10 ਅੰਕੜੇ Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 3 Maths Chapter 10 ਅੰਕੜੇ

ਪੰਨਾ 197:

ਆਓ ਕਰੀਏ

ਸਵਾਲ 1.
ਹੇਠ ਦਿੱਤਾ ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਕਾਰਟੂਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ |

ਪੰਨਾ 198

ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ:

(i) ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਕਾਰਟੂਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਸੰਦ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਡੇਰਾ

(ii) ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਕਾਰਟੂਨ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪਸੰਦ ਹੈ ? (From Board M.Q.P.)
ਹੱਲ :
ਮੋਟੂ ਪਤਲੂ

(iii) ਡੋਰਮੋਨ ਕਾਰਟੂਨ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
4 × 10 = 40.

(iv) ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਕਾਰਟੂਨ ਬਰਾਬਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਸੰਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ? (From Board M.Q.P.)
ਹੱਲ:
ਟੋਮ ਐਂਡ ਜੈਰੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ।

(v) ਛੋਟਾ ਭੀਮ ਅਤੇ ਮੋਟੂ ਪਤਲੂ ਕਾਰਟੂਨ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
(3 + 2) × 10 = 5 × 10 = 50.

(vi) ਕੀ ਉਪਰੋਕਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
ਹਾਂ ।

ਸਵਾਲ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :

(i) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੌੜਾਂ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ?
ਹੱਲ :
ਰੋਹਿਤ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 10 × 3 = 30 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ।

(ii) ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੌੜਾਂ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ?
ਹੱਲ :
ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧੋਨੀ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ 4 × 3 = 12 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ।

(iii) ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ ਬਰਾਬਰ ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ?
ਹੱਲ :
ਯੁਵਰਾਜ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸ਼ਿਖਰ ਧਵਨ ਨੇ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ 6 × 3 = 18-18 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ।

(iv) ਸ਼ਿਖਰ ਧਵਨ ਅਤੇ ਵਿਰਾਟ ਕੋਹਲੀ ਦੁਆਰਾ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੀਆਂ ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ?
ਹੱਲ :
ਸ਼ਿਖਰ ਧਵਨ ਅਤੇ ਵਿਰਾਟ ਕੋਹਲੀ ਦੁਆਰਾ ਕੁੱਲ (6 + 7) × 3 = 39 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ।

ਸਵਾਲ 3.
ਤੀਸਰੀ ਜਮਾਤ ਦੀ ਗੁਰਜੋਤ ਦੇ ਪੇਪਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਅੰਕ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:

ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਓ । ਮੰਨ ਲਓ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ 10 ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ |
ਹੱਲ :

ਸਵਾਲ 4.
ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਜਮਾਤਾਂ (ਪਹਿਲੀ ਤੋਂ ਪੰਜਵੀ ਨੂੰ 5 ਫੁੱਲਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਆਰੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ । ਹਰੇਕ ਜਮਾਤ ਦੀ ਕਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ :

ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਓ । ਮੰਨ ਲਓ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਹੱਲ :

ਪੰਨਾ 200

ਆਓ ਸਿੱਖੀਏ

ਸਵਾਲ 1.
ਮੈਥ ਕਿੱਟ ਵਾਲੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਖਾਨੇ ਵਿਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ-

1. ਮਿਲਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਪਰੋਕਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਵੇ-

ਸਵਾਲ 2.
ਅੱਜ ਤੀਜੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਹੈ । ਸਾਰੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਇਸ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਜਮਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕੰਧ ਨੂੰ ਰੰਗ ਬਰੰਗੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਹੈ

ਮਿਲਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਿਛਲੇ ਪੰਨੇ ‘ ਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਵੇ :

ਹੱਲ :

ਪਤਾ ਕਰੋ:
(i) ਕਿਹੜੇ ਰੰਗ ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੰਤਰੀ ।

(ii) ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਤ ।

(iii) ਕੁੱਲ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
41

ਸਵਾਲ 3.
ਤੀਜੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮਨਪਸੰਦ ਫਲਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਫਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ-

ਮਿਲਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਿਛਲੇ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਵੇ:

ਹੱਲ :

ਪਤਾ ਕਰੋ :
(i) ਕਿਹੜਾ ਫਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
ਕੇਲਾ ।

(ii) ਕਿਹੜਾ ਫਲ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
ਸੇਬ ।

(iii) ਕੇਲਾ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
7.

(iv) ਸੇਬ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
2.

ਸਵਾਲ 4.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਜਮਾਤ ਤੀਜੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ।

ਪੰਨਾ 204

ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :
(i) ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੱਚੇ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਹੱਲ :
ਕ੍ਰਿਕੇਟ ।

(ii) ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਘੱਟ ਬੱਚੇ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਹੱਲ :
ਫੁੱਟਬਾਲ ।

(iii) ਖੋ-ਖੋ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
12.

(iv) ਫੁੱਟਬਾਲ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
5 + 14 = 19.

(v) ਤੀਜੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਹਨ ?
ਹੱਲ :
8 + 12 +5 + 14 = 39.

ਸਵਾਲ 5.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਤੀਜੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ :

ਪਤਾ ਕਰੋ:
(i) ਕਿਹੜਾ ਰੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ ?
ਹੱਲ – ਨੀਲਾ।

(ii) ਕਿਹੜਾ ਰੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ ?
ਹੱਲ- ਭੂਰਾ।

(iii) ਲਾਲ ਰੰਗ ਕਿੰਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ ?
ਹੱਲ- 5.

(iv) ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਰੰਗ ਬਰਾਂਬਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹਨ ?
ਹੱਲ- ਲਾਲ ਅਤੇ ਹਰਾ।

(v) ਤੀਜੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਹਨ ?
ਹੱਲ- 33.

ਵਰਕਸ਼ੀਟ

(1)

(2) ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਸਮਾਰੋਹ ਲਈ ਜਮਾਤ ਤੀਜੀ ਦੇ ਚਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਗੁਲਦਸਤਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼’ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ:

(i) ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਗੁਲਦਸਤਾ ਬਨਾਉਣ ਲਈ 1 ਫੁੱਲ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ । (✓ਜਾਂ ×)
ਹੱਲ:
×

(ii) ਸੰਦੀਪ ਦੁਆਰਾ ਗੁਲਦਸਤਾ ਬਨਾਉਣ ਲਈ 20 ਫੁੱਲ ਵਰਤੇ ਗਏ ।. (✓ ਜਾਂ ×)
ਹੱਲ :
✓

(iii) ਗੁੱਲਦਸਤਾ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੁੱਲ ਸੰਦੀਪ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤੇ ਗਏ । (✓ ਜਾਂ ×).
ਹੱਲ :
×

(iv) ਗੁਲਦਸਤਾ ਬਨਾਉਣ ਲਈ 5 ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
(a) ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
(b) ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
(c) ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ
(d) ਸੰਦੀਪ ।
ਹੱਲ:
(a) ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ

(v) ਗੁਲਦਸਤਾ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੁੱਲ ………. ਫੁੱਲ ਵਰਤੇ ਗਏ ।
ਹੱਲ:
(1 + 5 + 5 + 4) × 5 = 15 × 5 = 75

(vi) ਗੁਲਦਸਤਾ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਫੁੱਲ ਵਰਤੇ ਗਏ ?
(a) ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
(b) ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ
(c) ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਅਤੇ ਸੰਦੀਪ
(d) ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੰਦੀਪ |
ਹੱਲ:
(b) ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ

(vii) ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਗਏ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਰਾਹੀਂ ਕਿਵੇਂ ਦਰਸਾਵਾਂਗੇ ?

ਹੱਲ:
(d)

(vii) ਗੁਲਦਸਤਾ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਮਿਲਾਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਿਸ ਬੱਚੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ?
(a) ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ
(b) ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
(c) ਸੰਦੀਪ
(d) ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ।
ਹੱਲ:
(c) ਸੰਦੀਪ

(ix) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰਣੀ ਵਿਚ = 5 ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ । (✓ ਜਾਂ x)
ਹੱਲ :
✓

ਬਹੁਵਿਕਲਪਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (MCQ)

ਸਵਾਲ 1.
ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚਨਾ .. · ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਹੈ । ਸਾਰਣੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਉ ।

ਸਵਾਲ 1.
ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
(ਉ) 40
(ਅ) 15
(ਈ) 8
(ਸ) 7.
ਉੱਤਰ:
(ੲ)

ਸਵਾਲ 2.
ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਨਾਲੋਂ ਛੱਤਬੀੜ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ………. ਹੈ ।
(ਉ) ਘੱਟ’
(ਅ) ਵੱਧ
(ਈ) ਬਰਾਬਰ
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਵੱਧ

Punjab State Board PSEB 3rd Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਸਮਾਂ Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 11 Maths Chapter 9 ਸਮਾਂ

ਪੰਨਾ 179:

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ?

ਸਵਾਲ 1.
ਸੂਰਜ ਕਦੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਸਵੇਰ ਨੂੰ

ਸਵਾਲ 2.
ਸਾਰੀ ਛੁੱਟੀ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ

ਸਵਾਲ 3.
ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
ਜੂਨ ਦੇ

ਸਵਾਲ 4.
ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
7 ਦਿਨ

ਪੰਨਾ 181:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਹਨ ?
(ਉ) 28
(ਅ) 29
(ਈ 30
(ਸ) 31
ਜਵਾਬ.
(ਸ) 31

ਸਵਾਲ 2.
5 ਮਈ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਹੈ ?
(ੳ) ਸੋਮਵਾਰ
(ਅ) ਮੰਗੀਲਵਾਰ
(ਈ) ਐਤਵਾਰ
(ਸ) ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ
ਜਵਾਬ.
(ਸ) ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ

ਸਵਾਲ 3.
28 ਮਈ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਹੈ ?
(ਉ) ਐਤਵਾਰ
(ਅ) ਮੰਗਲਵਾਰ
(ਈ) ਵੀਰਵਾਰ
(ਸ) ਸ਼ਨੀਵਾਰ
ਜਵਾਬ.
(ਅ) ਮੰਗਲਵਾਰ

ਸਵਾਲ 4.
ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਮਿਤੀ ਹੈ ?
(ਉ) 1
(ਅ) 2
(ਈ) 5
(ਸ) 6
ਜਵਾਬ.
(ਸ) 6

ਸਵਾਲ 5.
ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੋਮਵਾਰ ਕਿਹੜੀ ਮਿਤੀ ਹੈ ?
(ਉ) 1
( 3 )
(ਸ) 6

ਸਵਾਲ 6.
31 ਮਈ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਹੈ ?
(ਉ) ਐਤਵਾਰ
(ਅ) ਸੋਮਵਾਰ
(ਇ) ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ
(ਸ) ਸ਼ਨੀਵਾਰ

ਪੰਨਾ 182:

ਕੈਲੰਡਰ-2019

(1) ਕੈਲੰਡਰ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦਿੱਤੇ ਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਮਿਤੀ ਭਰੋ :

(ੳ) 12 ਜੂਨ ਤੋਂ 3 ਦਿਨ ਬਾਅਦ .
ਜਵਾਬ.
15 ਜੂਨ

24 ਮਈ ਤੋਂ 4 ਦਿਨ ਬਾਅਦ
ਜਵਾਬ.
28 ਮਈ

29 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ 2 ਦਿਨ ਬਾਅਦ
ਜਵਾਬ.
1 ਮਈ

25 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ 10 ਦਿਨ ਬਾਅਦ
ਜਵਾਬ.
4 ਫ਼ਰਵਰੀ

(ਅ) 20 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ 5 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ
ਜਵਾਬ.
15 ਜੁਲਾਈ

12 ਜੂਨ ਤੋਂ 2 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ
ਜਵਾਬ.
10 ਜੂਨ

6 ਮਾਰਚ ਤੋਂ 3 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ
ਜਵਾਬ.
3 ਮਾਰਚ

5 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ 7 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ
ਜਵਾਬ.
28 ਸਤੰਬਰ

ਪੰਨਾ 183:

(2) ਕੈਲੰਡਰ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਖਾਨੇ ਭਰੋ :

(1) ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਐਤਵਾਰ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
4

(2) 6 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ

(3) 25 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ

(4) ਤੁਹਾਡਾ ਜਨਮ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਲਿਖੋ

(5) 18 ਮਈ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਸ਼ਨਿਚਰਵਾਰ

(6) ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਐਤਵਾਰ ਆਏ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
4

(7) ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਆਏ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
5

(8) ਪਹਿਲੀ ਮਈ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਬੁੱਧਵਾਰ

(9) ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ

(10) ਫ਼ਰਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
28

ਪੰਨਾ 184:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

(1) ਘੜੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸੂਈ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਰੇ

(2) ਘੜੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੂਈ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਰੇ

(3) ਘੜੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤੇਜ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਸੂਈ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਸੈਕਿੰਡਾਂ ਬਾਰੇ

ਪੰਨਾ 185:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਘੜੀ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਲਿਖੋ :-

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 186 :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
ਘੜੀ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਸਮਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਸੂਈਆਂ ਬਣਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 3.
ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਲੀ ਘੜੀ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਆਸੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਈਆਂ ਬਣਾਓ :-

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 187:

ਸਵਾਲ 4.
ਸਮਾਂ ਦੇਖੇ ਜਤੇ ਮਿਲਾਨ ਰਜੇ:

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 188:

ਵਰਕਸ਼ੀਟ:

ਸਵਾਲ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(a) ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਸਾਲ ਵਿੱਚ _________ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਜਵਾਬ.
365

(b) ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ _________ ਮਹੀਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਜਵਾਬ.
12

(c) ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ _________ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਜਵਾਬ.
7

ਸਵਾਲ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :
(a) ਅਪਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
30 ਦਿਨ ।

(b) ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
31 ਦਿਨ ।

(c) ਤੁਹਾਡਾ ਜਨਮ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਲਿਖੋ ।

ਸਵਾਲ 3.
ਘੜੀ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਲਿਖੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 4.
ਘੜੀ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਸਮਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਸੂਈਆਂ ਬਣਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਬਹੁਵਿਕਲਪਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (MCQ):

ਸਵਾਲ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਇਕਾਈ ਨਹੀਂ ਹੈ ?
(ਉ) ਸੈਕਿੰਡ
(ਅ) ਘੰਟਾ
(ੲ) ਮਿੰਟ
(ਸ) ਗ੍ਰਾਮ
ਜਵਾਬ.
(ਸ) ਗ੍ਰਾਮ

ਸਵਾਲ 2.
ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਸਾਲ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) 364
(ਅ) 365
(ੲ) 366
(ਸ) 367.
ਜਵਾਬ.
(ਅ) 365

Punjab State Board PSEB 3rd Class Maths Book Solutions Chapter 8 ਮਾਪ Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 3 Maths Chapter 8 ਮਾਪ

ਪੰਨਾ 162:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਲੰਬਾਈ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 163:

ਸਵਾਲ 2.
ਕੁਝ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ ਲੈ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਪੂਰੀ ਕਰੋ : ਵਸਤੂ

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 3.
ਰੇਖਾ ਖੰਡ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਪ ਕੇ ਲਿਖੋ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 164:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਲੰਬਾਈਆਂ ਦੇ ਰੇਖਾਖੰਡ ਖਿੱਚੋ :
(a) 5 ਸੈਂ. ਮੀ.
(b) 8 ਸੈਂ.ਮੀ.
(c) 6 ਸੈਂ.ਮੀ
(d) 10 ਸੈਂ.ਮੀ.
(e) 2 ਸੈਂ.ਮੀ.
(f) 7 ਸੈਂ.ਮੀ.
(g) 9 ਸੈਂ. ਮੀ.
(h) 12 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 4.
ਅਸਲੀ ਤੋਂ 100 ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ ਮਾਪੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ:-
ਅਸਲੀ ਤੋਂ 100 ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ……………….. ਸੈਂ.ਮੀ.
ਅਸਲੀ ਤੋਂ 100 ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਚੌੜਾਈ ………………… ਸੈਂ.ਮੀ.
ਜਵਾਬ.
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਖੁਦ ਕਰਨ

ਪੰਨਾ 165:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਜੋੜ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
ਘਟਾਓ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 3.
ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਵਰਦੀ ਲਈ ਕੱਪੜਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ । ਸਿਮਰਨ ਨੂੰ ਕਮੀਜ਼ ਲਈ 2 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਸਲਵਾਰ ਲਈ 3 ਮੀਟਰ ਕੱਪੜਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਦੱਸੋ ਸਿਮਰਨ ਨੂੰ ਵਰਦੀ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਮੀਟਰ ਕੱਪੜਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਸਿਮਰਨ ਨੂੰ ਕਮੀਜ਼ ਲਈ ਕੱਪੜਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ = 2 ਮੀ.
ਸਿਮਰਨ ਨੂੰ ਸਲਵਾਰ ਲਈ ਕੱਪੜਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ = 3 ਮੀ.

ਸਿਮਰਨ ਨੂੰ ਵਰਦੀ ਲਈ ਜਿੰਨੇ ਮੀਟਰ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ = 5 ਮੀ.

ਸਵਾਲ 4.
ਸਤਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਕੂਲ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ 175 ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਹੈ, ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਘਰ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਆਉਣ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਘਰ ਜਾਣ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਜਵਾਬ.
ਸਤਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਦੀ ਦੂਰੀ = 175 ਮੀ.
ਸਤਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਘਰ ਦੀ ਦੂਰੀ = 175 ਮੀ.

ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਦਿਨ ਵਿਚ ਘਰ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਘਰ ਜਾਣ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਗਈ = 35 0 ਮੀ.

ਸਵਾਲ 5.
ਸਰੋਜ ਨੇ ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 75 ਸੈਂ.ਮੀ. ਲਾਲ ਰਿਬਨ ਅਤੇ 60 ਸੈਂ. ਮੀ. ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਰਿਬਨ ਵਰਤਿਆ । ਫੁੱਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਰੋਜ ਵੱਲੋਂ ਕਿੰਨੇ ਸੈਂ.ਮੀ. ਰਿਬਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ?
ਜਵਾਬ.
ਫੁੱਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਿੰਨੇ ਲਾਲ ਰਿਬਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ = 75 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਫੁੱਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਿੰਨੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਰਿਬਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ = 60 ਸੈਂ. ਮੀ.
ਫੁੱਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨੇ ਰਿਬਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ = 135 ਸੈਂ.ਮੀ.

ਇਸ ਲਈ, ਫੁੱਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 135 ਸੈਂ.ਮੀ. ਰਿਬਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ।

ਪੰਨਾ 166:

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ?

ਸਵਾਲ 1.
ਤੁਹਾਡੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਜੁਮੈਂਟਰੀ ਬਾਕਸ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਪੈਂਨਸਿਲ ਹੈ । ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਭਾਰੀ ਲੱਗੇਗੀ ? _________
ਜਵਾਬ.
ਜੁਮੈਂਟਰੀ ਬਾਕਸ

ਸਵਾਲ 2.
ਤੁਹਾਡੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਪਪੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਬੇਰ ਹੈ । ਕਿਹੜੀ ਵਸਤੂ ਭਾਰੀ ਲੱਗੇਗੀ ? _________
ਜਵਾਬ.
ਪਪੀਤਾ

ਸਵਾਲ 3.
ਇੱਕ ਟੋਕਰੀ ਵਿੱਚ 20 ਅੰਬ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਟੋਕਰੀ ਵਿੱਚ 20 ਬੇਰ ਹਨ । ਕਿਹੜੀ ਟੋਕਰੀ ਦਾ ਭਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ? _________
ਜਵਾਬ.
ਅੰਬਾਂ ਦੀ ਟੋਕਰੀ ਦਾ

ਪੰਨਾ 168:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਈ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਰਸਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
ਭਾਰਾ, ਹਲਕਾ ਜਾਂ ਬਰਾਬਰ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਭਾਰੇ ਕੁਮ 1 ਤੋਂ 5 ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 4.
ਇੱਕ ਇੱਟ ਦਾ ਭਾਰ 3 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ, ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਟ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਅਤੇ ਹਲਕੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਚੁਣੋ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 171:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਜੋੜ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 3.
ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਕ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ 25 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਆਟਾ ਅਤੇ 8 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਖੰਡ ਖਰੀਦੀ, ਦੱਸੋ ਉਸ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਰਾਸ਼ਨ ਖਰੀਦਿਆ ?
ਜਵਾਬ.
ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਿੰਨਾ ਆਟਾ ਖਰੀਦਿਆ = 25 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ
ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਿੰਨੀ ਖੰਡ ਖਰੀਦੀ = 8 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ
ਉਸ ਨੇ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨਾ ਰਾਸ਼ਨ ਖਰੀਦਿਆ = 33 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ

ਇਸ ਲਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੁੱਲ 33 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਰਾਸ਼ਨ ਖਰੀਦਿਆ ।

ਸਵਾਲ 4.
ਸ਼ੰਕਰ ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੇ ਸਬਜ਼ੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚੋਂ 90 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਆਲੂ ਖਰੀਦੇ ਉਸਨੇ 42 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਆਲੂ ਵੇਚ ਦਿੱਤੇ । ਦੱਸੋ ਉਸ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਆਲੂ ਬਚ ਗਏ ?
ਜਵਾਬ.
810 ਜਿੰਨੇ ਆਲੂ ਖਰੀਦੇ = 90 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ
ਜਿੰਨੇ ਆਲੂ ਵੇਚੇ = 42 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ
ਜਿੰਨੇ ਆਲੂ ਬਾਕੀ ਬਚੇ = 48 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ

ਇਸ ਲਈ 48 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਆਲੂ ਬਚੇ ।

ਸਵਾਲ 5.
ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ ਬਣੇ ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ ਵਿੱਚ 103 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਕਣਕ ਤੇ 98 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਚਾਵਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ । ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ ਕਿੰਨੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ?
ਜਵਾਬ.
ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਮਿਡ-ਡੇ ਮੀਲ ਵਿਚ ਜਿੰਨੀ ਕਣਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ =103 ਕਿ. ਗ੍ਰਾਮ
ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਬਣੇ ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ ਵਿਚ ਚਾਵਲ ਦੀ ਜਿੰਨੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ = 98 ਕਿ. ਗ੍ਰਾਮ
ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਬਣੇ ਮਿਡ ਡੇ ਮੀਲ ਦੀ ਕੁੱਲ ਵਰਤੋਂ = 201 ਕਿ. ਗ੍ਰਾਮ

ਇਸ ਲਈ, ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ 201 ਕਿ. ਗ੍ਰਾਮ ਅਨਾਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ।

ਪੰਨਾ 172:

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ?

ਸਮਰੱਥਾ:

ਇੱਕ ਬੋਤਲ ਦੀ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ 3 ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਤਾਂ :
(a) ਦੋ ਬੋਤਲਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ _________ ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਜਵਾਬ.
6

(b) ਤਿੰਨ ਬੋਤਲਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ _________ ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ।
ਜਵਾਬ.
9

(c) ਚਾਰ ਬੋਤਲਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ _________ ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ।
ਜਵਾਬ.
12

(d) ਪੰਜ ਬੋਤਲਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ _________ ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ।
ਜਵਾਬ.
15

(e) ਛੇ ਬੋਤਲਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ _________ ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ।
ਜਵਾਬ.
18

ਪੰਨਾ 174:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਹੇਠ ਦਿੱਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਘੱਟ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੂਮ ਵਿੱਚ 1 ਤੋਂ 5 ਲਿਖੋਜਵਾਬ.

ਜਵਾਬ.

ਇਸ ਮੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੱਗ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ ਘੱਟ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਚੁਣੋ :

ਜਵਾਬ.

ਵੱਧ, ਘੱਟ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਮਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਮਾਤਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਰੰਗ ਭਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 5.
ਗਲਾਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਬਰਤਨ ਲੈ ਕੇ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਾਈ ਕਿੰਨੇ ਗਲਾਸ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਬਰਤਨਾਂ ਦੀ ਸਮਾਈ ਹੈ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 176:

ਸਵਾਲ 1.
ਜੋੜ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
ਘਟਾਓ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 177:

ਸਵਾਲ 3.
ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਦੇਵਕੀ ਰਾਣੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲਈ 5 ਲਿਟਰ ਰਿਫਾਇੰਡ ਤੇਲ ਤੇ 2 ਲਿਟਰ ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ| ਖਰੀਦਿਆ । ਉਸ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਲਿਟਰ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ ?
ਜਵਾਬ.
ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਦੇਵਕੀ ਰਾਣੀ ਨੇ ਰਿਫਾਇੰਡ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ = 5 ਲਿਟਰ
ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਦੇਵਕੀ ਰਾਣੀ ਨੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ = 2
ਲਿਟਰ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਦੇਵਕੀ ਰਾਣੀ ਨੇ ਕੁੱਲ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ = 7 ਲਿਟਰ

ਇਸ ਲਈ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਦੇਵਕੀ ਰਾਣੀ ਨੇ 7 ਲਿਟਰ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ ।

ਸਵਾਲ 4.
ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 375 ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਜੇ ਟੈਂਕੀ ਵਿੱਚ 500 ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਸੀ ਤਾਂ ਹੁਣ ਟੈਂਕੀ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਟੈਂਕੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ = 500 ਲਿਟਰ
ਵਰਤਿਆ ਪਾਣੀ = 375 ਲਿਟਰ
ਟੈਂਕੀ ਵਿਚ ਬਾਕੀ ਪਾਣੀ = 125 ਲਿਟਰ

ਇਸ ਲਈ, ਟੈਂਕੀ ਵਿਚ ਹੁਣ 125 ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਹੈ ।

ਵਰਕਸ਼ੀਟ:

ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

ਸਵਾਲ 1.
1 ਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(a) 10 ਸੈਂ.ਮੀ.
(b) 100 ਸੈਂ.ਮੀ.
(c) 1000 ਸੈਂ.ਮੀ.
(d) 10,000 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਜਵਾਬ.
(b) 100 ਸੈਂ.ਮੀ.

ਸਵਾਲ 2.
4 ਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(a) 300 ਸੈਂ.ਮੀ.
(b) 4000 ਸੈਂ.ਮੀ.
(c) 400 ਸੈਂ.ਮੀ.
(d) 40 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਜਵਾਬ.
(c) 400 ਸੈਂ.ਮੀ.

ਸਵਾਲ 3.
ਪੈਂਨਸਿਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 18 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਕ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 6 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ । ਪੈਂਨਸਿਲ
ਦੀ ਲੰਬਾਈ, ਚਾਕ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਤੋਂ ਕਿੰਨੇ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਵੱਧ ਹੈ ?
(a) 18 ਸੈਂ.ਮੀ.
(b) 16 ਸੈਂ.ਮੀ.
(c) 12 ਸੈਂ.ਮੀ.
(d) 14 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਜਵਾਬ.
(c) 12 ਸੈਂ.ਮੀ.

ਸਵਾਲ 4.
ਪੈਂਨ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 12 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ । ਸ਼ਾਪਨਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 2 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ । ਪੈਂਨ ਸ਼ਾਪਨਰ ਤੋਂ ਕਿੰਨੇ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਵੱਧ ਹੈ ?
(a) 8 ਸੈਂ.ਮੀ.
(b) 6 ਸੈਂ.ਮੀ.
(c) 9 ਸੈਂ.ਮੀ.
(d) 10 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਜਵਾਬ.
(d) 10 ਸੈਂ.ਮੀ.

ਸਵਾਲ 5.
ਰਮਨ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਤੋਂ 5 ਕਿ.ਗਾ, ਆਲੂ ਅਤੇ 4 ਕਿ.ਗਾਮ ਪਿਆਜ਼ ਖਰੀਦੇ ।ਉਸ ਨੇ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸਬਜ਼ੀ ਖਰੀਦੀ ?
(a) 7 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
(b) 9 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
(c) 12 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
(d) 8 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
ਜਵਾਬ.
(b) 9 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ

ਸਵਾਲ 6.
ਇੱਕ ਹਲਵਾਈ ਇਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 20 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਲੱਡੂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ 10 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਲੱਡੂ ਵੇਚ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਕੋਲ ਬਾਕੀ ਕਿੰਨੇ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਲੱਡੂ ਹਨ ?
(a) 5 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
(b) 10 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
(c) 20 ਕਿ.ਗਾ.
(d) 25 ਕਿ.ਗਾ.
ਜਵਾਬ.
(b) 10 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.

ਸਵਾਲ 7.
ਇੱਕ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ 10 ਲਿਟਰ ਦੁੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ 15 ਲਿਟਰ ਦੁੱਧ ਹੈ । ਦੱਸੋ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਲਿਟਰ ਦੁੱਧ ਹੈ ?
(a) 25 ਲਿ.
(b) 15 ਲਿ.
(c) 10 ਲਿ.
(d) 35 ਲਿ.
ਜਵਾਬ.

ਬਹੁਵਿਕਲਪਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (MCQ):

ਸਵਾਲ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸਨੂੰ ਲਿਟਰ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਲੱਕੜ
(ਅ) ਪੈਟਰੋਲ
(ਇ) ਕੱਪੜਾ
(ਸ) ਕਿਤਾਬ ।
ਜਵਾਬ.
(ਅ) ਪੈਟਰੋਲ

ਸਵਾਲ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੌਣ ਤੱਕੜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਅਧਿਆਪਕ
(ਅ) ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲਾ
(ਇ) ਨਾਈ
(ਸ) ਧੋਬੀ ।
ਜਵਾਬ.
(ਅ) ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲਾ

Punjab State Board PSEB 3rd Class Maths Book Solutions Chapter 7 ਨਮੂਨੇ Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 3 Maths Chapter 7 ਨਮੂਨੇ

ਪੰਨਾ 152:

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ?

ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਖ਼ਾਲੀ ਖਾਨੇ ਭਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 154:

ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਸੁੰਦਰ ਨਮੂਨੇ ਬਣਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਪਹਿਲੇ ਨਮੂਨੇ ਵਾਂਗ ਅਗਲੇ ਨਮੂਨੇ ਬਣਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ ।

ਪੰਨਾ 156:

ਸਵਾਲ 1.
ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਅੱਗੇ ਨਮੂਨੇ ਪੂਰੇ ਕਰੋ :

(a)
ਜਵਾਬ.
59, 61

(b)
ਜਵਾਬ.
82, 80

(c)
ਜਵਾਬ.
73, 76

ਪੰਨਾ 157:

ਸਵਾਲ 2.
ਟਾਂਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ ਅੱਗੇ ਨਮੂਨੇ ਪੂਰੇ ਕਰੋਹੱਲ :
(a) 1 + 3 + 5 + 7 + 9 + 11 = ______
ਜਵਾਬ.
6 × 6

(b) 1 + 3 + 5 + 7 + 9 + 1 + 13 = ______
ਜਵਾਬ.
7 × 7

(c) 1+ 3 + 5 + 7 + 9 + 11 + 13 + 15 = ______
ਜਵਾਬ.
8 × 8

(d) 1 + 3 + 5 + 7 + 9 + 11 + 13 + 15 + 17 = ______
ਜਵਾਬ.
9 × 9

ਸਵਾਲ 3.
ਜਿਸਤ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ ਨਮੂਨੇ ਪੂਰੇ ਕਰੋਹੱਲ :
(a) 2 +4 + 6 + 8 + 10 = ______
ਜਵਾਬ.
5 × 6

(b) 2 + 4 + 6 + 8 + 10 + 12 = ______
ਜਵਾਬ.
6 × 7

(c) 2 +4 + 6 + 8 + 10 + 12 + 14 = ______
ਜਵਾਬ.
7 × 8

(d) 2 + 4 + 6 + 8 + 10 +12 + 14 + 16 = ______
ਜਵਾਬ.
8 × 9

ਸਵਾਲ 4.
ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਬਹੁਵਿਕਲਪਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (MCQ):

ਸਵਾਲ 1.
ਨਮੂਨਾ ਪੂਰਾ ਕਰੋ

ਜਵਾਬ.

(ੳ)

ਸਵਾਲ 2.
ਨਮਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖਾਸ ਨਾਮ ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ । ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਉਸਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਠਾ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ . ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ । ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਲੱਭੋ ਹਰਸ਼ ਦਕਸ਼ ਅਮਰ ਕਨਕ ਅਮਨ
(ਉ) ਹਰਸ਼
(ਅ) ਦਕਸ਼
(ਏ) ਅਮਰ
(ਸ) ਕਨਕ
ਜਵਾਬ.
(ਸ) ਕਨਕ

ਸਵਾਲ 3.
ਨਮੂਨੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਪੂਰਾ ਕਰੋ –

ਜਵਾਬ.

(ਏ)

Punjab State Board PSEB 3rd Class Maths Book Solutions Chapter 6 ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 3 Maths Chapter 6 ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ

ਪੰਨਾ 137:

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ?

ਸਵਾਲ 1.
ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਜੋਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਹੇਠ ਦਰਸਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਰੰਗ ਭਰੋ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰੋ :

ਤਸਵੀਰ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :
(1) ਤਿਕੋਣਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ =
ਜਵਾਬ.
7

(2) ਆਇਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ =
ਜਵਾਬ.
5

(3) ਵਰਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ =
ਜਵਾਬ.
4

(4) ਚੱਕਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ =
ਜਵਾਬ.
13

ਪੰਨਾ 138:

ਸਵਾਲ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਪਾਸੇ, ਸਿਖ਼ਰ ਅਤੇ ਕਿਨਾਰੇ ਗਿਣੋ ਅਤੇ ਗਿਣਤੀ ਲਿਖੋ :

ਪਾਸੇ = _______
ਜਵਾਬ.
6

ਸਿਖ਼ਰ = _______
ਜਵਾਬ.
8

ਕਿਨਾਰੇ = _______
ਜਵਾਬ.
12

ਸਵਾਲ 3.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 4.
ਤਿਕੋਣਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.
10

ਪੰਨਾ 141:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਬਿੰਦੂ ਜੰਗਲੇ (Dot Grid) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਬਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਦੱਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਬਣਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਆਇਤ ਗਿਣਤੀ ਮਿਲਾਓ – ਆਕਾਰ ਬਣਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 143:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਦੋ ਪਾਸਾਰੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭੁਜਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕੋਨਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਿਖੋ ।

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਰਣ ਖਿੱਚੋ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 145:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਤੁਹਾਡੇ ਟੈਗਾਮ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਤਿਭੁਜ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
ਸਾਡੇ ਟੈਨਗ੍ਰਾਮ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਤ੍ਰਿਭੁਜ ਹਨ|

ਸਵਾਲ 2.
ਟੈਗ਼ਾਮ ਦੇ ਟੁੱਕੜਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਬਣਾਓ ।

ਜਵਾਬ.
ਆਪਣੇ ਟੈਗਾਮ ਦੇ ਟੁੱਕੜਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ ।

ਸਵਾਲ 3.
ਪਤਾ ਲਗਾਓ ਕਿ ਟੁੱਕੜਾ ਨੰਬਰ 2 ਅਤੇ 4 ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਕਿਨਾਰਾ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ.
ਟੁੱਕੜੇ ਨੰਬਰ
(2) ਦੀ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੀ ਭੁਜਾ, ਟੁਕੜੇ ਨੰਬਰ
(4) ਦੇ ਆਧਾਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ।

ਪੰਨਾ 147:

ਸਵਾਲ 1.
ਇੱਥੇ ਦੋ ਟਾਇਲਾਂ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੋ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਬਣੇ ਹਨ । ਲਾਇਨਾਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕਿਸ ਟਾਇਲ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ ?

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 148:

ਸਵਾਲ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਦਿਖਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਟਾਇਲਾਂ ਨਾਲ ਢੱਕੋ ਅਤੇ ਰੰਗ ਭਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਬਹੁਵਿਕਲਪਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (MCQ):

ਸਵਾਲ 1.
ਇਸ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।

(ਉ) ਘਣ
(ਅ) ਘਣਾਵ.
(ਈ) ਸ਼ੰਕੂ
(ਸ) ਸਿਲੰਡਰ
ਜਵਾਬ.
(ਅ) ਘਣਾਵ.

ਸਵਾਲ 2.
ਦਿਖਾਏ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ DC ਇੱਕ …………. ਹੈ ।

(ਉ) ਕਿਰਨ
(ਅ) ਰੇਖਾ
(ਇ) ਬਿੰਦੂ
(ਸ) ਰੇਖਾਖੰਡ
ਜਵਾਬ.
(ਸ) ਰੇਖਾਖੰਡ

Punjab State Board PSEB 3rd Class Maths Book Solutions Chapter 5 ਧਨ Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 3 Maths Chapter 5 ਧਨ

ਪੰਨਾ 120:

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ?

ਸਵਾਲ 1.
ਸਿੱਕਿਆਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦਾ ਜੋੜ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
ਦੱਸੇ ਮੁੱਲ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਕੇ ਬਣਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 125:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਦੋ ਸਿੱਕਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ > ਜਾਂ < ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਗਾਓ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 126:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਿੱਕੇ ਬਣਾਉਣਾ:

‘ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 128:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਦਿੱਤੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਮੁਤਾਬਕ ਨੋਟ ਜਾਂ ਸਿੱਕੇ ਲਓ :

‘ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 131:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਧਨ ਦਾ ਜੋੜ-ਘਟਾਓ:

ਸਵਾਲ 1.
ਕਮਲ ਨੇ ₹ 40 ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਖ਼ਰੀਦੇ ਸਨ । ਲਵਪ੍ਰੀਤ ₹ 33 ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਖ਼ਰੀਦੇ । ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਖਰੀਦੇ ?

ਜਵਾਬ.
ਕਮਲ ਨੇ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਖ਼ਰੀਦੇ = ₹ 40
ਲਵਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਖ਼ਰੀਦੇ = ₹ 33
ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਖ਼ਰੀਦੇ = ₹ 40

ਇਸ ਲਈ, ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਖਰੀਦੇ = ₹ 73

ਸਵਾਲ 2.
ਹਨੀ ਦੀ ਗੋਲਕ ਵਿੱਚ ₹ 36 ਸਨ । ਉਸਨੇ ਗੋਲਕ ਵਿੱਚ ₹ 23 ਹੋਰ ਪਾ ਦਿੱਤੇ । ਹਨੀ ਦੀ ਗੋਲਕ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਏ ?

ਜਵਾਬ.
ਹਨੀ ਦੀ ਗੋਲਕ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਸਨ = ₹ 36
ਹਨੀ ਨੇ ਗੋਲਕ ਵਿਚ ਹੋਰ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਪਾਏ = ₹ 23

ਹਨੀ ਦੀ ਗੋਲਕ ਵਿਚ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਏ ਹਨ = ₹ 59
ਇਸ ਲਈ, ਹਨੀ ਦੀ ਗੋਲਕ ਵਿਚ ਰੁਪਏ = ₹ 59

ਪੰਨਾ 132:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਧਨ ਦੀ ਘਟਾਓ:

ਸਵਾਲ 1.
ਮੀਨਾ ਕੋਲ ₹ 85 ਸਨ । ਉਸ ਨੇ ₹ 35 ਦੀ ਜੁਮੈਟਰੀ ਖ਼ਰੀਦੀ । ਉਸ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਰਹਿ ਗਏ ?
ਜਵਾਬ.
ਮੀਨਾ ਕੋਲ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਸਨ = ₹ 85
ਟਰੀ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 35

ਮੀਨਾਂ ਕੋਲ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਬਚੇ = ₹ 50
ਇਸ ਲਈ, ਮੀਨਾ ਕੋਲ ₹ 50 ਬਚੇ |

ਸਵਾਲ 2.
ਜਗਵੀਰ ਕੋਲ ₹ 77 ਸਨ । ਉਸਨੇ ₹ 15 ਦੀ ਚਾਕਲੇਟ ਖਰੀਦੀ । ਉਸ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਰਹਿ ਗਏ ?
ਜਵਾਬ.
ਜਗਵੀਰ ਕੋਲ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਸਨ = ₹ 77
ਚਾਕਲੇਟ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 15

ਜਗਵੀਰ ਕੋਲ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਬਚੇ = ₹ 62
ਇਸ ਲਈ, ਜਗਵੀਰ ਕੋਲ ₹ 62 ਬਚੇ ।

ਸਵਾਲ 3.
ਨਾਜ਼ੀਆ ਕੋਲ ₹ 63 ਸਨ । ਉਸਨੇ ₹ 12 ਦਾ ਪੈੱਨ ਖ਼ਰੀਦਿਆ । ਉਸ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਰਹਿ ?
ਜਵਾਬ.
ਨਾਜ਼ੀਆ ਕੋਲ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਸਨ = ₹ 63
ਪੈੱਨ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 12

ਨਾਜ਼ੀਆ ਕੋਲ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਬਚੇ = ₹ 51.
ਇਸ ਲਈ, ਨਾਜ਼ੀਆਂ ਕੋਲ ₹ 51 ਬਚੇ ।

ਪੰਨਾ 133:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਮੁੱਲ ਸਾਰਣੀ ਤੇ ਲੇਖਾ-ਪਰਚੀ:

ਆਓ ਦੇਖੀਏ ਉਸਨੇ ਬਿੱਲ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ?

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 134:

ਵਰਕਸ਼ੀਟ:

ਸਵਾਲ 1.
ਰੁਪਇਆਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲੋ :
(a) ਤੋਂ 9 = _______
ਜਵਾਬ.
900 ਪੈਸੇ

(b) ਤੋਂ 6 = _______
ਜਵਾਬ.
600 ਪੈਸੇ

(c) ਤੋਂ 2 = _______
ਜਵਾਬ.
200 ਪੈਸੇ

(d) ਤੋਂ 8 = _______
ਜਵਾਬ.
800 ਪੈਸੇ

ਸਵਾਲ 2.
ਜੋੜ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 3.
ਘਟਾਓ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 4.
ਗਿਣੇ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :

ਜਵਾਬ.

ਬਹੁਵਿਕਲਪਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ:

ਸਵਾਲ 1.
ਰੁਪਏ = ….. ਪੈਸੇ
(ਉ) 100
(ਅ) 200
(ਇ) 400
(ਸ) 500.
ਜਵਾਬ.
(ਸ)

ਸਵਾਲ 2.
ਰੁਪਏ = ……….. ਪੈਸੇ
(ੳ) 100
(ਅ) 200
(ਇ) 300
(ਸ) 400.
ਜਵਾਬ.
(ਅ) 200

ਸਵਾਲ 3.
ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦਾ ਜੋੜ ਕਰੋ

(ੳ) 10
(ਅ) 15
(ਇ) 17
(ਸ) 20
ਜਵਾਬ.
(ਇ) 17

Punjab State Board PSEB 3rd Class Maths Book Solutions Chapter 4 ਭਾਗ Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 3 Maths Chapter 4 ਭਾਗ

ਪੰਨਾ 101:

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ?

(i) ਪਲੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ _____ ਲੱਡੂ ਹਨ ।
ਜਵਾਬ.
15

(ii) ਲੱਡੂ _____ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਹਨ ।
ਜਵਾਬ.
3

(iii) ਹਰ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ _____ ਲੱਡੂ ਹਨ ।
ਜਵਾਬ.
5

ਪੰਨਾ 104:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਘਟਾਓ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਭਾਗ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 105:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਆਓ ਬਰਾਬਰ ਸਮੂਹ ਬਣਾਈਏ : ਹ

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 107:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 109:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.

ਜਵਾਬ.

ਭਾਗ ਅਤੇ ਗੁਣਾ ਵਿੱਚ ਸੰਬੰਧ

ਪੰਨਾ 110:

ਅਵਨੀਤ ਕੋਲ 15 ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 5 ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ।

(ਉ) (i) ਹਰ ਬੱਚੇ ਕੋਲ _____ ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ।
ਜਵਾਬ.
3

(ii) 15 ÷ 5 = _____.
ਜਵਾਬ.
3

(ਅ) ਜੇਕਰ ਉਹ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਤਾਂ

(i) ਹਰ ਬੱਚੇ ਕੋਲ _____ ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ।
ਜਵਾਬ.
5

(ii) 15 ÷ 3 = _____
ਜਵਾਬ.
5

ਰਸਲੀਨ ਕੋਲ 12 ਗੁਬਾਰੇ ਹਨ, 3 ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ।

(ਉ) (i) ਹਰ ਬੱਚੇ ਕੋਲ _____ ਗੁਬਾਰੇ ਹੋਣਗੇ
ਜਵਾਬ.
4

(ii) 12 ÷ 3 = _____
ਜਵਾਬ.
4

(ਅ) ਜੇਕਰ ਗੁਬਾਰੇ 4 ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਤਾਂ
(i) ਹਰ ਬੱਚੇ ਕੋਲ ਗੁਬਾਰੇ = ______
ਜਵਾਬ.
3

(ii) 12 ÷ 4 =_____
ਜਵਾਬ.
3

ਪੰਨਾ 111:

ਪਹਾੜਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਭਾਗ:

ਸਵਾਲ 1.
2 ਦੇ ਪਹਾੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਭਾਗ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
5 ਦੇ ਪਹਾੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਭਾਗ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 3.
10 ਦੇ ਪਹਾੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਭਾਗ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਪੰਨਾ 112:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਸਵਾਲ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋਹੱਲ:
(i) 4 ÷ 4 = ______
ਜਵਾਬ.
1

(ii) 3 ÷ ______ = 1
ਜਵਾਬ.
3

(iii) 0 ÷ 5 = ______
ਜਵਾਬ.
0

(iv) ______ ÷ 2 = 0
ਜਵਾਬ.
0

(v) 2 ÷ 2 = ______
ਜਵਾਬ.
1

(vi) 10 ÷ ______ = 1
ਜਵਾਬ.
10

ਪੰਨਾ 115:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਦੋ ਅੰਕੀ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੰਕੀ ਸੰਖਿਆ ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 1.
ਤਾਨੀਆ ਕੋਲ 32 ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਦੋ ਸਹੇਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਵੰਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਦੱਸੋ ਉਹ ਹਰੇਕ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਦੇਵੇਗੀ ?
ਜਵਾਬ.
ਤਾਨੀਆ ਕੋਲ ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਹਨ = 32
ਸਹੇਲੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ = 2
ਹਰੇਕ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ ਜਿੰਨੀਆਂ ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ = 32 ÷ 2 = 16

ਸਵਾਲ 2.
ਅਵਨੀਤ ਕੋਲ 10 ਰਬੜਾਂ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਣੇ 5 ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਰਬੜਾਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਹਰੇਕ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਰਬੜਾਂ ਦੇਵੇਗਾ ?
ਜਵਾਬ.
ਅਵਨੀਤ ਕੋਲ ਜਿੰਨੀਆਂ ਰਬੜਾਂ ਹਨ। .2 = 10.
ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ = 4
ਹਰੇਕ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਜਿੰਨੀਆਂ ਰਬੜਾਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ = 10 ÷ 5 = 2.

ਸਵਾਲ 3.
ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ 20 ਬੱਚੇ ਹਨ । ਚਾਰ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਬੱਚੇ ਬੈਠੇ ਹਨ । ਦੱਸੋ ਇਕ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਬੈਠੇ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਹਨ = 20
ਕਤਾਰਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ = 4
ਹਰੇਕ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ = 20 ÷ 4 = 5

ਪੰਨਾ 116:

ਆਓ ਕਰੀਏ:

ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਦੁਗਣਾ ਕਰੋ/ਅੱਧਾ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਵਰਕਸ਼ੀਟ:

ਪੰਨਾ 118:

ਸਵਾਲ 1.
ਵਾਰ-ਵਾਰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰੋ ।

(i) 15 ÷ 5
ਜਵਾਬ.

(ii) 40 ÷ 10
ਜਵਾਬ.

(iii) 20 ÷ 4
ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(i) ਸਾਰੀਆਂ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਗੇਂਦਾਂ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
12

(ii) ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਸਮੂਹ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
3

(iii) ਹਰੇਕ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਗੇਂਦਾਂ ਹਨ ?
ਜਵਾਬ.
4

ਸਵਾਲ 3.
ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਗੁਣਾ ਨੂੰ ਭਾਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 4.
ਹੱਲ ਕਰੋ :

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 5.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਜਵਾਬ.
(1) 15 ÷ 15 =
ਜਵਾਬ.
1

(ii) 18 ÷ 3 =
ਜਵਾਬ.
6

(iii) 0 ÷ 20 =
ਜਵਾਬ.
0

(iv) 32 ÷ = 1
ਜਵਾਬ.
32

(v) ÷ 42 = 0
ਜਵਾਬ.
0

ਸਵਾਲ 6.
ਭਾਗ ਕਰੋ :
ਜਵਾਬ.
(i) 48 ÷ 3 =
ਜਵਾਬ.
16

(ii) 56 ÷ 4 =
ਜਵਾਬ.
14

(iii) 70 ÷ 5 =
ਜਵਾਬ.
14

ਬਹੁਵਿਕਲਪਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਸਵਾਲ 1.
ਇੱਥੇ ਟ੍ਰੇਅ ਵਿੱਚ 15 ਲੱਡੂ ਹਨ | ਅਸੀਂ 5 ਲੱਡੂ ਇਕ ਡੱਬੇ ਵਿਚ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਲੱਡੂਆਂ ਨੂੰ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਡੱਬਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪਵੇਗੀ ?

ਜਵਾਬ.

ਸਵਾਲ 2.
12 ਸੇਬ 3 ਪਲੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੋ । ਹਰੇਕ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਸੇਬ ਹਨ –
(ਉ) 2
(ਅ) 3
(ਈ) 4
(ਸ) 12
ਜਵਾਬ.
(ਈ) 4

ਸਵਾਲ 3.
ਅਵਨੀਤ ਕੋਲ 15 ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 5 ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਵੰਡਦਾ ਹੈ । ਹਰ ਬੱਚੇ ਕੋਲ ਕਿੰਨੀਆਂ ਟਾਫ਼ੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ।
(ਉ) 2
(ਅ) 3
(ਬ) 4
(ਸ) 5.
ਜਵਾਬ.
(ਅ) 3