PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ Notes.

PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਲਈ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਰਮ ਪਾਣੀ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਘੋਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਰਮੈਂਗਨੇਟ, ਸੋਡੀਅਮ ਪਰ ਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਹਲਕੇ ਘੋਲ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਫੁਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁੱਬਣ ਨਾਲ ਰੇਸ਼ੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਰਗੜਨਾ-ਕੁੱਟਣਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਰਗੜਨ ਨਾਲ ਰੇਸ਼ੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਫਸਦੇ ਹੋਏ ਜੰਮ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਹੰਗਾਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਨੀਲ ਕਿਉਂ ਪਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਹੰਗਾਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਨਾਲ ਇਸ ਲਈ ਪਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਚਮਕ ਆ ਜਾਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ ਦੇ ਤਾਪ ਨਾਲ ਉੱਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਲਈ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਲਈ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਪੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਖਾਕੇ ‘ਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸਦਾ ਆਕਾਰ ਠੀਕ ਕਰਕੇ ਛਾਂ ਵਿਚ ਉਲਟਾ ਕਰਕੇ, ਸਮਤਲ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਹਵਾ ਲਗ ਸਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੈਂਗਰ ਵਿਚ ਲਟਕਾ ਕੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ? | ਉੱਤਰ-ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਬਹੁਤ ਪਾਣੀ ਚੁਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਜੇਕਰ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਹੈਂਗਰ ‘ਤੇ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਹੇਠਾਂ ਲਟਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ‘ ਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਅਸਰ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਲਈ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਕਸੇ ਜਾਂ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿਚ ਕੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨੈਪਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ, ਪੈਰਾ ਡਾਈਕਲੋਰੋਬੈਨਜ਼ੀਨ ਦਾ ਚੂਰਾ, ਤੰਮਾਕੂ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ, ਕਪੂਰ, ਪੀਸਿਆ ਹੋਇਆ ਲੌਂਗ, ਚੰਦਰ ਦਾ ਬੂਰਾ, ਫਟਕੜੀ ਦਾ ਚੂਰਾ ਜਾਂ ਨਿੰਮ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਕੱਪੜੇ ‘ਤੇ ਦਾਗ-ਧੱਬੇ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਾਗ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧੱਬੇਦਾਰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕੱਪੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਬਾਹਰਲੇ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆ ਜਾਣ ਨਾਲ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਦਾਗ-ਧੱਬਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਕੀ ਗੱਲਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਵਰਗ, ਰਚਨਾ, ਚੋਣ, ਰੰਗ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ।
  2. ਧੱਬਿਆਂ ਦਾ ਵਰਗ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਧੱਬੇ ਦੀ ਪਹਿਚਾਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੁਰਾਗ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੰਗ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਧੱਬੇ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੁਰਾਗ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਦਾਗ-ਧੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਦੇ ਕੂਮ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਧੱਬੇ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਪਸੀਨੇ ਦੇ ਧੱਬੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀਜਨ ਧੱਬੇ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਕੱਪੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਧੱਬੇ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਛੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ

  1. ਬਨਸਪਤਿਕ,
  2. ਪਾਣੀਜਨਕ,
  3. ਖਣਿਜ,
  4. ਚਿਕਨਾਈ ਦੇ,
  5. ਰੰਗ ਦੇ,
  6. ਪਸੀਨੇ, ਮੈਲ ਆਦਿ ਦੇ ਹੋਰ ਧੱਬੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਬਨਸਪਤਿਕ ਧੱਬਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਧੱਬੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੁੱਧ, ਆਂਡੇ, ਮਾਸ, ਖ਼ੂਨ ਆਦਿ ਦੇ ਧੱਬੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਚਿਕਨਾਈ ਦੇ ਧੱਬਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਧੱਬੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਓ, ਮੱਖਣ ਅਤੇ ਰਸਦਾਰ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਧੱਬੇ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਖਣਿਜ ਧੱਬਿਆਂ ਦੇ ਉਦਾਹਰਨ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਿਆਹੀ, ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕੋਲਤਾਰ ਦੇ ਧੱਬੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਬਨਸਪਤਿਕ ਧੱਬੇ ਕਿਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਰੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਨਾਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਪ੍ਰਾਣੀਜਨਕ ਧੱਬਿਆਂ ਲਈ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਦਾਗ ਹੋਰ ਵੀ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਚਿਕਨਾਈ ਦੇ ਧੱਬੇ ਕਿਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਘੋਲਕ ਅਤੇ ਚੂਸਕ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਧੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਕਿਉਂ ਉਤਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਾਗ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਨਹੁੰ ਪਾਲਿਸ਼ ਦਾ ਧੱਬਾ ਕਿਵੇਂ ਛੁਡਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਹੁੰ ਪਾਲਿਸ਼ ਦਾ ਧੱਬਾ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਏਮਾਈਲ ਐਮੀਟੇਟ ਨਾਲ ਧੱਬੇ ਨੂੰ ਸਪੰਜ ਕਰੋ । ਧੱਬੇ ਉਤਰਨ ਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਹਾਈਡਰੋਸਲਫਾਈਟ ਦੇ ਘੋਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਨੀ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਸਵੈਟਰ ਦੀ ਧੁਆਈ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਸਵੈਟਰ ’ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਟਨ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜੇ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਫੈਂਸੀ ਬਟਨ ਹੋਣ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਨਾਲ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਤਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਸਵੈਟਰ ਕਿਤੋਂ ਪਾਟਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਹੁਣ ਸਵੈਟਰ ਦਾ ਖਾਕਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਲਕਸ ਦਾ ਚੂਰਾ ਜਾਂ ਰੀਠੇ ਦਾ ਘੋਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਹਲਕੇ ਦਬਾਅ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਧੋ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਤਦ ਤਕ ਧੋਂਦੇ ਹਨ ਜਦ ਤਕ ਸਾਰਾ ਸਾਬਣ ਨਾ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇ ।ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਚਾਹੀਦਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਸੁੰਗੜਨ ਦਾ ਡਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਬੁਰ ਵਾਲੇ ਟਰਕਿਸ਼ ਤੌਲੀਏ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਦਬਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਕੱਢ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਫਿਰ ਖਾਕੇ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਕਿਸੇ ਸਮਤਲ ਥਾਂ ਤੇ ਛਾਂ ਵਿਚ ਸੁਕਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।
PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਨੀ ਸਵੈਟਰ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਸੁਕਾਉਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਸਵੈਟਰ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ ਲਈ ਖਾਕੇ ਵਾਲੇ ਕਾਗਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਮੰਜੀ ਤੇ ਵਿਛਾਓ ਅਤੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਸਵੈਟਰ ਪਾ ਦਿਓ। ਹੱਥ ਨਾਲ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਖਿੱਚ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਠੀਕ ਕਰ ਲਓ । ਸਵੈਟਰ ਨੂੰ ਗਰਮ ਥਾਂ ਤੇ ਪਰ ਛਾਂ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਹਵਾ ਵਗਦੀ ਹੋਵੇ ਰੱਖ ਕੇ ਸੁਕਾਓ । ਜਦੋਂ ਅੱਧਾ ਸੁੱਕ ਜਾਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪਾਸਾ ਪਰਤਾ ਦਿਓ ਤਾਂ ਕਿ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸਿਉਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਕ ਜਾਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਊਨੀ ਬੁਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਜੁਰਾਬਾਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਜੁਰਾਬਾਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਕਰਾਂਗੇ-

  1. ਜੁਰਾਬਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਝਾੜੋ । ਜੇ ਕਰ ਉਹਨਾਂ ਤੇ ਗਾਰਾ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਕਾ ਲਓ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬੁਰਸ਼ ਨਾਲ ਝਾੜੋ ।
  2. ਸਾਬਣ ਵਾਲੇ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਧੋਵੋ |ਅੱਡੀ ਅਤੇ ਪੰਜੇ ਵੱਲ ਖ਼ਾਸ ਧਿਆਨ ਦੇਵੋ ਜੇ ਕਰ ਲੋੜ ਹੋਏ ਤਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਬੁਰਸ਼ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰੋ ।
  3. ਧੋਣ ਮਗਰੋਂ 2-3 ਵਾਰੀ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਹੰਘਾਲੋ ।
  4. ਗੂੜ੍ਹੀਆਂ ਨੀਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਜੁਰਾਬਾਂ ਨੂੰ ਜੇ ਕਰ ਨੀਲ ਲਗਾਇਆ ਜਾਏ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਚਮਕ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  5. ਤੌਲੀਏ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਨਿਚੋੜੋ ।
  6. ਮੰਜੇ ਜਾਂ ਮੁਹੜੇ ਤੇ ਸਿੱਧਿਆਂ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਸੁਕਾਓ ।
  7. ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈੱਸ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੱਪੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਲੱਗੇ ਘਿਓ, ਤੇਲ, ਮੱਖਣ ਜਾਂ ਸ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਛੁਡਾਉਗੇ ?
ਉੱਤਰ-

  • ਤੇਲ, ਘਿਓ, ਮੱਖਣ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਸ ਆਦਿ ਚਿਕਨਾਈ ਦੇ ਧੱਬੇ, ਧੋਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਛੁਡਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਨਾਂ ਅਤੇ ਫਰੈਂਚ ਚਾਕ (ਅਵਸ਼ੋਸ਼ਕ ਪਦਾਰਥ ਰੱਖ ਕੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਛੱਡ ਕੇ ਬੁਰਸ਼ ਨਾਲ ਝਾੜ ਦਿਓ । ਇਸ ਨੂੰ ਤਦ ਤਕ ਦੁਹਰਾਓ ਜਦ ਤਕ ਕਿ ਚਿਕਨਾਈ ਦਾ ਦਾਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦੂਰ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ।
  • ਚਿਕਨਾਈ ਦੇ ਧੱਬੇ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਬਲਾਟਿੰਗ ਪੇਪਰ ਰੱਖ ਕੇ ਖੂਬ ਗਰਮ ਸ ਨਾਲ ਕੱਸ ਕੇ ਦਬਾਉਣ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹ ਧੱਬਾ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  • ਚਿਕਨਾਈ ਦੇ ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਘੋਲਕ ਪਦਾਰਥ, ਜਿਵੇਂ ਪੈਟਰੋਲ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਕੱਪੜੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਿਆਹੀ ਦੇ ਧੱਬੇ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਛੁਡਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਸਿਆਹੀ ਲੱਗੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਰੱਖੋ ।ਇਸ ਤੇ ਨਮਕ ਦੀ ਤਹਿ ਵਿਛਾ ਲਓ । ਇਸ ਤੇ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਨਿਚੋੜ ਕੇ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦਿਓ । ਇਸ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਰਸ ਨਾਲ ਤਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਕਦੀ-ਕਦੀ ਨਮਕ ਵੀ ਬਦਲ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਦਾਗ ਦੇ ਹਟ ਜਾਣ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਲਓ |
  2. ਸਿਆਹੀ ਦੇ ਧੱਬੇ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਦਹੀਂ ਵਿਚ ਵੀ ਭਿਉਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  3. ਸਫੈਦ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਤੋਂ ਧੱਬੇ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਬਲੀਚਿੰਗ ਪਾਉਡਰ ਦੇ ਘੋਲ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
  4. ਇੰਕ ਰਿਮੂਵਰ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਛੁਡਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  5. ਕੱਚੇ ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਵੀ ਸਿਆਹੀ ਦਾ ਦਾਗ ਲੱਥ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਲੱਗੇ ਖੂਨ ਦੇ ਦਾਗ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਛੁਡਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  • ਖੂਨ ਦੇ ਦਾਗ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਧੋਣ ਤੇ ਲੱਥ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸਟਾਰਚ ਦੇ ਪੇਸਟ ਫੈਲਾ ਕੇ, ਸਾ ਕੇ ਅਤੇ ਬੁਰਸ਼ ਨਾਲ ਝਾੜ ਕੇ ਖੂਨ ਦੇ ਧੱਬੇ ਨੂੰ ਛੁਡਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  • ਅਮੋਨੀਆ ਨਾਲ ਵੀ ਖੂਨ ਦੇ ਦਾਗ ਲੱਥ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਬੂੰਦਾਂ ਅਮੋਨੀਆ ਦੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਦਾਗ ਨੂੰ ਡੁਬੋ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਸਾਬਣ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਾਗ ਉਤਾਰਨ ਦੀ ਸਾਮਗਰੀ ਦੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਓ ਵਿਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਸੰਬੰਧੀ ਸੁਝਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਦਾਗ ਛੁਡਾਉਣ ਦੀ ਸਾਮਗਰੀ ਦੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਓ ਵਿਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਸੰਬੰਧੀ ਕੁੱਝ ਸੁਝਾਅ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ

  1. ਦਾਗ ਉਤਾਰਨ ਵਾਲੇ ਉਪਾਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਥਾਂ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  2. ਬੋਤਲਾਂ ਵਿਚ ਕੱਸ ਕੇ ਢੱਕਣ ਲੱਗਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਇਹਨਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਤੇ ਲਿਖੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਸਾਰੀਆਂ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਦਾਗ ਛੁਡਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਾਮਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਪਲਾਸਟਿਕ ਅਤੇ ਧਾਤੂ ਦੀ ਅਪੇਖਿਆ ਪੋਰਸੀਲੇਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ਪਾਤਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ | ਘੋਲਕਾਂ ਲਈ ਤਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦੀ ਕਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
  5. ਦਾਗ ਉਤਾਰਨ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਰਬੜ ਦੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਹਿਨਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚਕਾਰ ਅੱਖਾਂ ਤੇ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੂਹਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  6. ਅੱਗ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਦੀ ਵੀ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
  7. ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿਗਰਟ-ਬੀੜੀ ਨਹੀਂ ਪੀਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ਼ ਉਤਾਰਨਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਾਗ ਛੁਡਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਾਗ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਛੁਡਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਦਾਗ-ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁੱਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲਾਂ ਜਾਣ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ-

  • ਦਾਗ ਤੁਰੰਤ ਹਟਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਧੋਬੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਤਦ ਤਕ ਇਹ ਦਾਗ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਦਾਗ ਛੁਡਾਉਣ ਵਿਚ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਘੋਲ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਤੇ ਉਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਹੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਦਾਗ ਫਿੱਕਾ ਨਾ ਪੈ ਜਾਵੇ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਕੱਪੜੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਚਿਕਨਾਈ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਥਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕਿਸੇ ਸੋਖਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਮੋਟੀ ਪਰਤ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਦਾਗ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਰਗੜਨ ਦੇ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਨਰਮ ਪੁਰਾਣੇ ਰੁਮਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਦਾਗ ਉਤਾਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਦਾਗ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਾਸ਼ਪ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।
  • ਦਾਗ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ ਜਦ ਤਕ ਇਸ ਦਾ ਗਿਆਨ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਦ ਤਕ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਦਾਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣੇ ਦਾਗ ਤੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ । ਇਸ ਨਾਲ ਸਿਆਹੀ ਜਾਂ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਹੋਰ ਵੀ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਜੰਗਾਲ ਜਾਂ ਫਲਾਂ ਦੇ ਦਾਗ ਸਾਬਣ ਤੇ ਖਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲਗਦੇ ਹਨ ।
  • ਰੰਗਦਾਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਦਾਗ ਉਤਾਰਨ ਸਮੇਂ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਕੋਨੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁਬੋ ਕੇ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੰਗ ਕੱਚਾ ਹੋ ਜਾਂ ਪੱਕਾ ।
  • ਲਿਪਸਟਿਕ ਦੇ ਧੱਬੇ ਸਾਬਣ ਤੇ ਖਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਦਾਗ ਛੁਡਾਉਣ ਦੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤੁਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਾਗਾਂ ਨੂੰ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਦਾਗ ਉਤਾਰਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾ ਤਾਂ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਲੋਰੀਨ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਇਸ ਨਾਲ ਦਾਗ ਹੋਰ ਵੀ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਅਲਕੋਹਲ, ਸਪਿਰਿਟ, ਬੈਂਜ਼ੀਨ, ਪੈਟਰੋਲ ਆਦਿ ਦੇ ਦਾਗ ਉਤਾਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਧਾਤੂ ਦੇ ਦਾਗਾਂ ‘ਤੇ ਬਲੀਚ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਰੇਸ਼ੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਣਾ (ਭਾਗ-III)

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Practical ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਣਾ (ਭਾਗ-III) Notes.

PSEB 8th Class Home Science Practical ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਣਾ (ਭਾਗ-III)

ਕਣਕ ਦੀ ਰੋਟੀ

ਸਾਮਾਨ-
ਕਣਕ ਦਾ ਆਟਾ – 200 ਗ੍ਰਾਮ
ਪਾਣੀ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ (ਆਟਾ ਗੁੰਨ੍ਹਣ ਲਈ)
ਮੱਖਣ ਜਾਂ ਘਿਓ – ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ

ਵਿਧੀ – ਆਟੇ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਗੁੰਨ੍ਹ ਲਓ । ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਲਈ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿਓ । ਹੁਣ ਇਸ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਪੇੜੇ ਬਣਾ ਕੇ ਲਗਪਗ 5” ਵਿਆਸ ਦੀ ਰੋਟੀ ਵੇਲ ਲਓ । ਇਸ ਨੂੰ ਗਰਮ ਤਵੇ ਤੇ ਪਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤਕ ਬਦਲੋ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲਣ ਲੱਗੇ । ਹੁਣ ਦੁਸਰੇ ਪਾਸੇ ਪਕਾਓ । ਜਦੋਂ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਨ ਲਗਣ ਤਾਂ ਪਹਿਲੇ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਅੱਗ ‘ਤੇ ਸੇਕੋ । ਰੋਟੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਫੁੱਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।ਫਿਰ ਓ ਜਾਂ ਮੱਖਣ ਲਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ।

ਪਰੌਂਠਾ ਬਣਾਉਣਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਆਟਾ – 200 ਗ੍ਰਾਮ
ਪਾਣੀ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਘਿਓ – ਤਲਣ ਲਈ

ਵਿਧੀ – ਰੋਟੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਆਟਾ ਗੁੰਨੋ ਆਟੇ ਦੇ ਪੇੜੇ ਬਣਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੇਲ ਲਓ । ਹੁਣ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਘਿਓ ਲਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੋੜ ਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਵੇਲ ਲਓ । ਵੇਲਿਆ ਹੋਇਆ ਪਰੌਂਠਾ ਗਰਮ ਤਵੇ ਤੇ ਪਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਸੇਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਪਲਟ ਦਿਓ ਹੁਣ ਥੋੜਾਂਥੋੜ੍ਹਾ ਘਿਓ ਲਾ ਕੇ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸਿਆਂ ਨੂੰ ਸੇਕ ਲਓ । ਗਰਮ-ਗਰਮ ਪਰੌਂਠੇ ਸਬਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਣਾ (ਭਾਗ-III)

ਮੇਥੀ ਦਾ ਪਰੌਂਠਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਇਕ ਭਾਗ ਮੱਕੀ ਦਾ ਆਟਾ – 100 ਗ੍ਰਾਮ
ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਕਣਕ ਦਾ ਆਟਾ – 300 ਗ੍ਰਾਮ
ਹਰੀ ਮੇਥੀ – 20 ਗ੍ਰਾਮ (ਚੁਣੀ ਹੋਈ)
ਨਮਕ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਮੇਥੀ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਬਹੁਤ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ । ਪਿਆਜ਼ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਧੋ ਕੇ ਲੰਬਾਈ ਵਲ ਪਤਲਾ ਪਤਲਾ ਕੱਟੋ । ਆਟਾ ਗੁੰਨ੍ਹਣ ਸਮੇਂ ਅੱਧਾ ਪਿਆਜ਼ ਵਿਚ ਹੀ ਗੁੰਨ੍ਹ ਦਿਓ । ਇਕ ਪੇੜੇ ਦੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਓ :ਘਿਓ ਲਾ ਕੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮੇਥੀ, ਪਿਆਜ਼, ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਮਿਲਾ ਦਿਓ । ਪਰੌਂਠੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਿਓ ਉੱਪਰ ਹੀ ਲਾਓ । ਦਹੀਂ ਅਤੇ ਮੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-II)

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-II) Notes.

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-II)

ਪਨੀਰ ਬਣਾਉਣਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਦਹੀਂ – 1 ਲਿਟਰ
ਦੁੱਧ – 100 ਗਰਾਮ
ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ – 2 ਵੱਡੇ ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਅੱਗ ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਉਬਾਲੋ । ਜਦੋਂ ਦੁੱਧ ਉਬਲ ਜਾਏ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਫੈਂਟਿਆ ਹੋਇਆ ਦਹੀਂ ਜਾਂ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਪਾਓ । ਜਦੋਂ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਪਤੀਲਾ ਅੱਗ ਤੋਂ ਉਤਾਰ ਦਿਓ । 10-15 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਸਾਫ਼ ਮਲਮਲ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਲਈ ਲਟਕਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਨਿਕਲਣ ਦਿਓ । ਜੇਕਰ ਪਨੀਰ ਦੀਆਂ ਟੁਕੜੀਆਂ ਕੱਟਣੀਆਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਪਨੀਰ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਚਕਲੇ ਤੇ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਕੋਈ ਭਾਰੀ ਚੀਜ਼ ਰੱਖੋ ਤਾਂ ਕਿ ਪਨੀਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਨਿਕਲ ਜਾਏ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰੈੱਸ ਹੋ ਜਾਏ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਨੀਰ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਕੱਟ ਲਓ ।

ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਪਨੀਰ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪਨੀਰ ਨੂੰ ਖਾਣੇ ਨਾਲ ਤਾਂ ਵਰਤਿਆ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਪਨੀਰ ਤੋਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਿਠਾਈਆਂ ਵੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਸਗੁੱਲੇ ।

ਖੱਟਾ ਮਿੱਠਾ ਪਨੀਰ

ਸਾਮਾਨ-
ਪਨੀਰ – 200 ਗਰਾਮ
ਟਮਾਟਰ – 400 ਗਰਾਮ
ਟਮਾਟਰਾਂ ਦੀ ਸਾਸ – 1/2 ਕੱਪ
ਗਾਜਰ – 1
ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ – 1
ਫਰਾਂਸ ਬੀਨ – 50 ਗਰਾਮ
ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਸਵਾਦ ਅਨੁਸਾਰ
ਪਿਆਜ – 1
ਖੰਡ – 1 ਚਮਚ
ਘਿਓ – ਵੱਡਾ 1 ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਟਮਾਟਰਾਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਕਾਓ । ਛਾਣਨੀ ਵਿਚੋਂ ਛਾਣੋ ਅਤੇ ਫੋਕ ਸੁੱਟ ਦਿਓ | ਗਾਜਰ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ, ਫਰਾਂਸ ਬੀਨ ਅਤੇ ਪਿਆਜ਼ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਪਤਲੇ ਕੱਟੋ । ਘਿਓ ਵਿਚ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਤਲੋ ਅਤੇ ਟਮਾਟਰਾਂ ਦਾ ਗੁੱਦਾ ਪਾ ਕੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਪਕਾਓ ਤਾਂ ਕਿ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਗਲ ਜਾਣ | ਪਨੀਰ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਕੱਟ ਕੇ ਪਾਉ । ਨਮਕ, ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਖੰਡ ਪਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਉਤਾਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਟਮਾਟਰਾਂ ਦੀ ਸਾਸ ਪਾ ਦਿਓ ।

ਪਨੀਰ ਦੇ ਪਕੌੜੇ

ਸਾਮਾਨ-
ਪਨੀਰ – 100 ਗਰਾਮ
ਵੇਸਣ – 50 ਗਰਾਮ
ਸੁੱਕਾ ਧਨੀਆਂ – 1/2 ਚਮਚ
ਦਹੀਂ – 1 ਚਮਚ
ਨਮਕ ਅਤੇ ਲਾਲ ਚਮਚ – 1
ਘਿਓ – ਤਲਣ ਲਈ

ਵਿਧੀ – ਪਨੀਰ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਕੱਟ ਲਓ । ਵੇਸਣ ਵਿਚ ਨਮਕ, ਮਿਰਚ, ਸੁੱਕਾ ਧਨੀਆ ਤੇ ਮਿੱਠਾ ਸੋਡਾ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਘੋਲੋ । ਕੜਾਹੀ ਵਿਚ ਘਿਓ ਪਾ ਕੇ ਗਰਮ ਕਰਨਾ ਰੱਖੋ । ਜਦੋਂ ਘਿਓ ਵਿਚੋਂ ਧੂੰਆਂ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਸੇਕ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਹਲਕਾ ਕਰਕੇ, ਪਨੀਰ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਸਣ ਲਗਾ ਕੇ ਤਲੋ । ਪਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਤਲ ਕੇ ਕਿਸੇ ਸਾਫ਼ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਤੇ ਰੱਖੋ ਤਾਂ ਕਿ ਫ਼ਾਲਤੂ ਘਿਓ ਨੁਚੜ ਜਾਏ ਟਮਾਟਰਾਂ ਦੀ ਸਾਸ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-II)

ਵੇਸਣ ਦਾ ਪੂੜਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਵੇਸਣ – 100 ਗ੍ਰਾਮ
ਪਿਆਜ਼ – 2 ਛੋਟੇ
ਹਰੀ ਮਿਰਚ – 1-2
ਘਿਓ – ਤਲਣ ਲਈ
ਨਮਕ, ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਪਿਆਜ਼ ਅਤੇ ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਨੂੰ ਬਰੀਕ-ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ । ਵੇਸਣ ਨੂੰ ਛਾਣ ਲਓ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਡੂੰਘੀ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਵੇਸਣ ਪਾ ਕੇ ਪਿਆਜ਼, ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਨਮਕ ਮਿਲਾ ਲਓ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਂਟੋ 1 ਤਵੇ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਕੇ ਉੱਪਰ ਓ ਪਾਓ ਅਤੇ ਆਮਲੇਟ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂੜੇ ਨੂੰ ਦੋਨੋਂ ਪਾਸਿਓਂ ਪੱਕ ਜਾਣ ਦਿਓ । ਆਮਲੇਟ ਨਾਲੋਂ ਪੂੜੇ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਦੇਰ ਲੱਗਦੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਦੋਨੋਂ ਪਾਸੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਕ ਜਾਣ ਤਾਂ ਪਰੋਸੋ ।

ਪਨੀਰ ਵਾਲੇ ਟੋਸਟ

ਸਾਮਾਨ-
ਡਬਲਰੋਟੀ ਦੇ ਟੁਕੜੇ – 4
ਕੱਦੂਕਸ ਕੀਤਾ ਪਨੀਰ – 3/4 ਪਿਆਲਾ
ਦਹੀਂ – 1 ਚਮਚ
ਵੇਸਣ – 2 ਵੱਡੇ ਚਮਚ
ਪੀਸੀ ਹੋਈ ਰਾਈ – 1/4 ਚਮਚ
ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – 1/2 ਚਮਚ
ਮੈਦਾ – 2 ਚਮਚ
ਘਿਓ – ਤਲਣ ਲਈ
ਨਮਕ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਪਨੀਰ, ਰਾਈ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ, ਦਹੀਂ, ਮੈਦਾ, ਵੇਸਣ ਅਤੇ ਨਮਕ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਮਿਲਾ ਲਓ ਤਾਂ ਕਿ ਗਾੜਾ ਜਿਹਾ ਘੋਲ ਬਣ ਜਾਏ । ਜੇਕਰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਦੁੱਧ ਪਾ ਲਓ । ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਂਟੋ ਡਬਲਰੋਟੀ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਘੋਲ ਵਿਚ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਲਬੇੜੋ ਫਰਾਇੰਗ ਪੈਨ ਵਿਚ ਘਿਓ ਪਾ ਕੇ ਗਰਮ ਕਰੋ ਅਤੇ ਟੋਸਟਾਂ ਨੂੰ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸੇ ਤਲ ਕੇ ਪਰੋਸੋ ।
ਨੋਟ – ਜੋ ਲੋਕ ਅੰਡਾ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵੇਸਣ ਦੀ ਥਾਂ ਅੰਡਾ ਵੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਦਹੀਂ ਜਮਾਉਣਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਦੁੱਧ – 1/2 ਲਿਟਰ
ਦਹੀਂ – 1/2 ਤੋਂ 1 ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਉਬਾਲ ਕੇ ਠੰਢਾ ਕਰੋ । ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਦੁੱਧ ਜਮਾਉਣ ਸਮੇਂ ਬਿਲਕੁਲ ਕੋਸਾ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਮਿੱਟੀ ਜਾਂ ਸਟੀਲ ਦੇ ਬਰਤਨ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ 1/2 ਚਮਚ ਦਹੀਂ ਮਿਲਾ ਕੇ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿਓ । 3-4 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਦਹੀਂ ਜੰਮ ਜਾਏਗਾ ।

ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਦੁੱਧ ਥੋੜਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ 1 ਚਮਚ ਦਹੀਂ ਘੋਲ ਕੇ, ਬਰਤਨ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖ ਲਓ । ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਦੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਦਹੀਂ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਗਰਮ ਥਾਂ ਤੇ ਰੱਖੋ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੰਬਲ ਜਾਂ ਪੁਰਾਣੀ ਸ਼ਾਲ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਰੱਖੋ ।ਇਸ ਨੂੰ ਆਟੇ ਵਾਲੇ ਟੀਨ ਵਿਚ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਦਹੀਂ ਜੰਮਣ ਵਿਚ 5-6 ਘੰਟੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-II)

ਆਲੂ ਦਾ ਰਾਇਤਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਆਲੂ – 150 ਗਰਾਮ
ਨਮਕ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ

ਜੀਰਾ (ਭੁੰਨਿਆ ਹੋਇਆ) – 11/2 ਚਮਚ
ਦਹੀਂ – 750 ਗਰਾਮ
ਮਿਰਚ – 11/2 ਚਮਚ
ਪੁਦੀਨਾ – 11/2 ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਆਲੂ ਉਬਾਲ ਕੇ ਛਿੱਲ ਲਉ ਅਤੇ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਉ ਦਹੀਂ ਨੂੰ ਫੈਂਟ ਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਆਲੂ ਪਾਓ, ਉੱਪਰੋਂ ਸਭ ਮਸਾਲੇ ਮਿਲਾ ਦਿਉ । ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਠੰਢਾ ਕਰੋ ।
ਠੰਢਾ ਹੋਣ ਤੇ ਪਰੋਸੋ। ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ- 4 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ।

ਖੀਰੇ ਦਾ ਰਾਇਤਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਦਹੀਂ – 250 ਗਰਾਮ
ਨਮਕ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਜੀਰਾ – 1/2 ਚਮਚ
ਖੀਰਾ – 150 ਗਰਾਮ
ਮਿਰਚ – 1/2 ਚਮਚ
ਪੁਦੀਨਾ – 1/2 ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਖੀਰੇ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਕੱਦੂਕਸ ਕਰ ਲਉ ਹੁਣ ਦਹੀਂ ਨੂੰ ਫੈਂਟ ਲਉ ।ਇਸ ਵਿਚ ਮਸਾਲੇ ਪਾ ਕੇ ਮਿਲਾਓ | ਇਸ ਵਿਚ ਕੱਦੂਕਸ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਖੀਰਾ ਪਾ ਕੇ ਮਿਲਾ ਲਓ ਛਰਿਜ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਠੰਢਾ ਕਰੋ । ਠੰਢਾ ਹੋਣ ਤੇ ਖਾਣੇ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ ।
ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ- 4 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ।

ਪਿਆਜ਼ ਦਾ ਰਾਇਤਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਪਿਆਜ਼ – 250 ਗਰਾਮ
ਨਮਕ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਭੁੰਨਿਆ ਹੋਇਆ ਜੀਰਾ – 1 ਚਮਚ
ਸੁਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਪੁਦੀਨਾ – 1 ਚਮਚ
ਦਹੀਂ – 500 ਗਰਾਮ
ਮਿਰਚ – 1/2 ਚਮਚ
ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – 1/2 ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਪਿਆਜ਼ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਕੱਦੂ ਕਸ ਕਰ ਲਓ । ਦਹੀਂ ਨੂੰ ਮਥ ਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਕੱਦੂਕਸ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਪਿਆਜ਼ ਪਾ ਦਿਓ । ਹੁਣ ਇਸ ਵਿਚ ਨਮਕ, ਮਿਰਚ, ਜੀਰਾ, ਪੁਦੀਨਾ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਪਾ ਕੇ ਮਿਲਾ ਲਓ ।
ਠੰਢਾ ਕਰਕੇ ਖਾਣੇ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-II)

ਪਾਲਕ ਗਾਜਰ ਦਾ ਰਾਇਤਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਦਹੀਂ – 250 ਗਰਾਮ
ਗਾਜਰ – 50 ਗਰਾਮ
ਪਾਲਕ – 100 ਗਰਾਮ
ਨਮਕ-ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਪਾਲਕ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ, ਬਾਰੀਕ ਕੱਟ ਕੇ, ਹਲਕੀ ਅੱਗ ਤੇ ਪਕਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਗਲ ਜਾਵੇ । ਗਾਜਰ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ, ਛਿੱਲ ਕੇ ਕੱਦੂਕਸ ਕਰ ਲਓ । ਦਹੀਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਂਟ ਕੇ ਪਾਲਕ ਅਤੇ ਗਾਜਰ ਮਿਲਾ ਦਿਓ । ਨਮਕ ਅਤੇ ਮਿਰਚ ਪਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ।
ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ- 2-3 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ।

ਘੀਏ ਦਾ ਰਾਇਤਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਦਹੀਂ – 500 ਗਰਾਮ
ਘੀਆ – 100 ਗਰਾਮ
ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਘੀਏ ਨੂੰ ਕੱਦੂਕਸ ਕਰਕੇ ਉਬਾਲ ਲਓ । ਠੰਢਾ ਕਰਕੇ ਨਿਚੋੜ ਲਓ । ਦਹੀਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਂਟੋ ਅਤੇ ਘੀਆ, ਨਮਕ ਅਤੇ ਮਿਰਚ ਪਾ ਦਿਓ । ਉੱਪਰੋਂ ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਪੀਸਿਆ ਹੋਇਆ ਜੀਰਾ ਛਿੜਕ ਦਿਓ । ਠੰਢਾ ਕਰਕੇ ਖਾਣੇ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ।

ਪੁਦੀਨੇ ਦਾ ਰਾਇਤਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਦਹੀਂ – 1/2 ਕਿਲੋ
ਪਿਆਜ਼ – 1
ਪੁਦੀਨਾ – ਕੁੱਝ ਪੱਤੇ
ਨਮਕ, ਹਰੀ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਦਹੀਂ ਨੂੰ ਮਧਾਣੀ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਂਟ ਕੇ ਨਮਕ ਮਿਲਾ ਲਓ। ਪਿਆਜ਼ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ । ਪੁਦੀਨੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਕੱਟ ਕੇ ਧੋ ਲਓ ਅਤੇ ਬਰੀਕ ਪੀਸ ਲਓ । ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਕੱਟ ਲਓ । ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਹੀਂ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ।

ਕੇਲੇ ਦਾ ਰਾਇਤਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਦਹੀਂ – 1/2 ਕਿਲੋ
ਕੇਲੇ – 3-4
ਚੀਨੀ – 2 ਵੱਡੇ ਚਮਚ
ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼ – ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ

ਵਿਧੀ – ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼ ਨੂੰ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਧੋ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲਓ । ਦਹੀਂ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਮਧਾਣੀ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਂਟੋ ਤਾਂ ਕਿ ਚੀਨੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁਲ ਜਾਵੇ । ਕੇਲੇ ਛਿੱਲ ਕੇ ਕੱਟ ਲਓ ਅਤੇ ਕੇਲੇ ਤੇ ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼ ਦਹੀਂ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਦਿਓ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-II)

ਕਸਟਰਡ

ਸਾਮਾਨ-
ਦੁੱਧ – 1/2 ਲਿਟਰ
ਚੀਨੀ – 1\(\frac {1}{2}\) ਵੱਡਾ ਚਮਚ
ਕਸਟਰਡ ਪਾਊਡਰ – 2 ਚਾਹ ਦੇ ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਅੱਧਾ ਕੱਪ ਦੁੱਧ ਬਚਾ ਕੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਉਬਾਲਣਾ ਰੱਖੋ | ਗਰਮ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਮਿਲਾ ਲਓ ਅਤੇ ਕੱਪ ਵਾਲੇ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਕਸਟਰਡ ਪਾਊਡਰ ਪਾ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੋਲੋ । ਜਦੋਂ ਦੁੱਧ ਉਬਲਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਚ ਕਸਟਰਡ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਰਕੇ ਪਾਓ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਚਮਚ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿਲਾਓ ਤਾਂ ਕਿ ਗਿਲਟੀਆਂ ਨਾ ਬਣ ਜਾਣ । ਉਬਾਲਾ ਆਉਣ ਤੇ ਉਤਾਰ ਲਓ । ਇਸ ਨੂੰ ਗਰਮ ਜਾਂ ਠੰਢਾ ਕਰਕੇ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਕਸਟਰਡ ਵਿਚ ਰੁੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਫਲ ਜਿਵੇਂ-ਅੰਬ, ਕੇਲਾ, ਸੇਬ, ਅੰਗੂਰ ਆਦਿ ਪਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਫਲ ਪਾਉਣੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਕਸਟਰਡ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੰਢਾ ਹੋਣ ਦਿਓ । ਫਰਿਜ਼ ਵਿਚ ਜਾਂ ਬਰਫ਼ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਠੰਢਾ ਕਰਕੇ ਪਰੋਸੋ । ਠੰਢੇ ਕਸਟਰਡ ਨੂੰ ਜੈਲੀ ਨਾਲ ਵੀ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਬੇਕ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਕਸਟਰਡ

ਸਾਮਾਨ

ਆਂਡਾ – 1 ਛੋਟਾ
ਦੁੱਧ – 1 ਕੱਪ
ਚੀਨੀ – 2 ਛੋਟੇ ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਆਂਡਾ ਤੇ ਚੀਨੀ ਖੂਬ ਫੈਂਟ ਲਓ । ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਮਿਲਾਓ । ਹੁਣ ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਨ ਨੂੰ ਦਰਮਿਆਨੀ ਭਖਦੀ ਭੱਠੀ (oven) ਵਿਚ ਪਕਾਓ । ਦਰਮਿਆਨੀ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਭੱਠੀ ਨਾ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਗਰਮ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਠੰਢੀ ਹੋਵੇ । ਕਸਟਰਡ ਠੰਢਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪਰੋਸ ਦਿਓ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-I)

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-I) Notes.

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-I)

ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਸਲਾਦ

ਸਾਮਾਨ-
ਬੰਦ ਗੋਭੀ – 1 ਛੋਟਾ ਫੁੱਲ
ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ – 1
ਪਾਲਕ ਦੇ ਪੱਤੇ – ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ
ਟਮਾਟਰ – 2
ਰਾਈ ਪਾਊਡਰ – 1/4 ਚਮਚ
ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਨਮਕ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਸਿਰਕਾ – 2 ਵੱਡੇ ਚਮਚ
ਲਸਣ – 2 ਤੁਰੀਆਂ

ਵਿਧੀ – ਜਿਸ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਡੱਗੇ ਵਿਚ ਸਲਾਦ ਪਰੋਸਣਾ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ, ਪੂੰਝ ਕੇ, ਠੰਢਾ ਕਰ ਲਓ । ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ, ਪੂੰਝ ਕੇ ਸਲਾਦ ਬਣਾਉਣ ਤਕ ਫਰਿਜ਼ ਵਿਚ ਰੱਖੋ । ਡੱਗੇ ਵਿਚ ਲਸਣ ਦੀਆਂ ਤੁਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫੇਹ ਕੇ ਪਾਓ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਤੋੜ ਕੇ ਪਾਓ ।ਇਸ ਉੱਤੇ ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ, ਰਾਈ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਅਤੇ ਸਿਰਕਾ ਪਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਕੱਟੀ ਹੋਈ ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਟਮਾਟਰ ਰੱਖੋ | ਪਰੋਸਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਠੰਢਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਾਂਟੇ ਨਾਲ ਹਿਲਾ ਲਓ ।

ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਲਾਦ

ਉਬਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਸਲਾਦ

ਸਾਮਾਨ-
ਬੰਦ ਗੋਭੀ – 250 ਗਰਾਮ
ਗਾਜਰ – 250 ਗਰਾਮ
ਮਟਰ – 100 ਗਰਾਮ
ਫਰਾਂਸਬੀਨ – ਕੁੱਝ ਫਲੀਆਂ
ਚੁਕੰਦਰ – 1
ਆਂਡੇ – 2
ਆਲੂ – 2
ਸਿਰਕਾ – 2 ਚਮਚ
ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਸਾਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਉਬਾਲੋ | ਆਲੂ ਨੂੰ ਉਬਾਲ ਕੇ ਛਿੱਲ ਲਓ । ਚੁਕੰਦਰ ਰੰਗ ਛੱਡਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਉਬਾਲੋ । ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਕਰਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਤੇ ਸਿਰਕਾ ਮਿਲਾ ਲਓ | ਆਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਬਾਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਉਤਾਰ ਲਓ | ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਸਜਾ ਕੇ ਉੱਪਰ ਆਂਡੇ ਦੇ ਗੋਲ-ਗੋਲ ਟੁਕੜੇ ਸਜਾਓ।

ਦਾਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਸਲਾਦ

ਸਾਮਾਨ-
ਰਾਜਮਾਂਹ – 50 ਗਰਾਮ
ਕਾਬਲੀ ਛੋਲੇ – 50 ਗਰਾਮ
ਆਲੂ – 100 ਗਰਾਮ
ਖੀਰਾ – 100 ਗਰਾਮ
ਹਰਾ ਧਨੀਆ – ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ
ਹਰੀ ਮਿਰਚ – 1-2
ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ
ਨਿੰਬੂ – 1 ਵੱਡਾ

ਵਿਧੀ – ਰਾਜਮਾਂਹ ਅਤੇ ਛੋਲੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਭਿਉਂ ਲਓ । ਭਿੱਜੇ ਹੋਏ ਛੋਲੇ ਅਤੇ ਰਾਜਮਾਂਹ ਉਬਾਲ ਲਓ | ਆਲੂ ਵੀ ਉਬਾਲ ਲਓ | ਆਲੂਆਂ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਕੱਟ ਲਓ । ਖੀਰੇ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਟੁਕੜੇ ਕਰ ਲਓ । ਸਭ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਰੀਕ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਪਿਆਜ਼, ਹਰਾ ਧਨੀਆ ਅਤੇ ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਵੀ ਪਾਓ । ਹੁਣ ਇਸ ਵਿਚ ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਨਿੰਬੂ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-I)

ਫਲਾਂ ਦੇ ਸਲਾਦ

ਸਾਮਾਨ-
वेले – 2
ਸੰਤਰਾ – 1
ਸੇਬ – 1
ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ – 1
ਅਮਰੂਦ – 2
ਅਨਾਨਾਸ – ਦੋ ਗੋਲ ਟੁਕੜੇ
ਨਿੰਬੂ – 1
ਚੈਰੀ – ਸਜਾਉਣ ਲਈ
ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਸਾਰੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਮਨਪਸੰਦ ਗੋਲ ਜਾਂ ਲੰਬੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿਚ ਕੱਟ ਲਓ। ਚੈਰੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ | ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਜਾ ਕੇ ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਤੇ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸਾ ਪਾ ਦਿਓ ।

ਸੇਬ ਦਾ ਖੱਟਾ-ਮਿੱਠਾ ਸਲਾਦ

ਸਾਮਾਨ-
ਮਿੱਠੇ ਸੇਬ – 2
ਤਰ (ਕਕੜੀ) – 1
ਬੰਦ ਗੋਭੀ – ਛੋਟੀ
ਨਿੰਬੂ – 1
ਟਮਾਟਰ – 1
ਚੀਨੀ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਸੰਤਰਾ – 1
ਨਮਕ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਹਰੀ ਮਿਰਚ – 2
ਸਲਾਦ ਦਾ ਪੱਤਾ – 1
ਪਿਆਜ – 1

ਵਿਧੀ – ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਤੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲਓ । ਸੰਤਰੇ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਤੇਜ਼ ਚਾਕੂ ਨਾਲ ਬਰੀਕ-ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ । ਸੇਬ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਵੀ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਕਰ ਲਓ । ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਤੇ ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਬਿਲਕੁਲ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ। ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਤੇ ਚੀਨੀ, ਨਮਕ ਤੇ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਮਿਲਾ ਲਓ । ਇਕ ਵੱਡੀ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਸਲਾਦ ਦਾ ਪੱਤਾ ਵਿਛਾ ਕੇ ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਨ ਨੂੰ ਉਸ ਉੱਪਰ ਰੱਖੋ | ਹੁਣ ਪਿਆਜ਼, ਕਕੜੀ (ਤਰ) ਤੇ ਟਮਾਟਰ ਨੂੰ ਗੋਲ-ਗੋਲ ਕੱਟ ਕੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਸਜਾਓ।

ਟਮਾਟਰ ਦਾ ਸੂਪ

ਸਾਮਾਨ-
ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਲਾਲ ਟਮਾਟਰ – 1/2 ਕਿਲੋ
ਗਾਜਰ – 1
ਪਿਆਜ – 1
ਦਾਲ ਚੀਨੀ – 1 ਛੋਟਾ ਟੁਕੜਾ
ਪਾਣੀ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਕਾਰਨ ਫਲੋਰ – 2 ਚਮਚ
ਮੱਖਣ – 1 ਚਮਚੇ
ਕੀਮ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਪਿਆਜ਼ ਨੂੰ ਛਿੱਲ ਕੇ ਕੱਟ ਲਓ ਟਮਾਟਰ, ਗਾਜਰ ਅਤੇ ਦਾਲਚੀਨੀ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਵਿਚ 10 ਮਿੰਟ ਲਈ ਪਕਾਓ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਤਾਰ ਕੇ ਛਾਣਨੀ ਵਿਚੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛਾਣ ਲਓ ।ਇਕ ਫਰਾਇੰਗ ਪੈਨ ਵਿਚ ਮੱਖਣ ਪਿਘਲਾ ਕੇ, ਕਾਰਨ ਫਲੋਰ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਭੁੰਨੋ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਟਮਾਟਰ ਦਾ ਸੁਪ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਜਾਓ ਤੇ ਚਮਚ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿਲਾਓ |ਅੱਗ ਤੋਂ ਉਤਾਰ ਕੇ ਗਰਮ-ਗਰਮ ਹੀ ਪਿਆਲਿਆਂ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ । ਪਿਆਲੇ ਦੇ ਉੱਤੇ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਫੌਂਟੀ ਹੋਈ ਕ੍ਰੀਮ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-I)

ਪਾਲਕ ਦਾ ਸੂਪ

ਸਾਮਾਨ-
ਪਾਲਕੇ – 500 ਗਰਾਮ
ਪਿਆਜ਼ – 1
ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ
ਦਾਲ ਚੀਨੀ, ਲੌਂਗ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਕਾਰਨ ਫਲੋਰ – 2 ਚਮਚ
ਡਬਲ ਰੋਟੀ – ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ
ਘਿਓ – ਤਲਣ ਲਈ
ਕੀਮ – ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਪਾਲਕ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਕੇ ਕੱਟ ਲਓ। ਪਿਆਜ਼ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ । ਇਸ ਵਿਚ ਦਾਲ ਚੀਨੀ, ਲੌਂਗ ਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਪਕਾਓ | ਗਲ ਜਾਣ ਤੇ ਛਾਣ ਕੇ ਰੱਖ ਲਓ । ਇਕ ਭਾਂਡੇ ਵਿਚ ਘਿਓ ਗਰਮ ਕਰੋ । ਉਸ ਵਿਚ ਕਾਰਨ ਫਲੋਰ ਅਤੇ ਡਬਲ ਰੋਟੀ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਚੌਕੋਰ ਕਰ ਕੇ ਤਲ ਲਓ |ਕਾਰਨ ਫਲੋਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਪਾਲਕ ਦਾ ਸੁਪ ਪਾ ਕੇ ਹਿਲਾਉਂਦੇ ਜਾਓ ਗਰਮ ਗਰਮ ਸੁਪ ਵਿਚ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਨਮਕ ਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਡਬਲ ਰੋਟੀ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਤੇ ਸ਼੍ਰੀਮ ਨਾਲ ਸਜਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ।

ਗਾਜਰਾਂ ਦਾ ਸੂਪ

ਸਾਮਾਨ-
ਗਾਜਰਾਂ – 1/2 ਕਿਲੋ
ਦੁੱਧ – 1 ਗਲਾਸ
ਪਾਣੀ – 2 ਗਲਾਸ
ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – 1/2 ਚਮਚ
ਜੈ ਫਲ ਪਾਊਡਰ – 1/4 ਚਮਚ
ਸਜਾਵਟ ਲਈ ਧਨੀਏ ਜਾਂ
ਪੁਦੀਨੇ ਦੇ ਪੱਤੇ
ਨਮਕ – ਸਵਾਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਗਾਜਰਾਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਕੱਟ ਲਓ ਜਾਂ ਕੱਦੂਕਸ ਕਰ ਲਓ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਵਿਚ 10 ਮਿੰਟ ਲਈ ਪਕਾਓ । ਠੰਢਾ ਕਰਕੇ ਛਾਣ ਲਓ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪਾ ਕੇ ਹਲਕੇ ਸੇਕ ਤੇ 10 ਮਿੰਟ ਲਈ ਪਕਾਓ |ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਉਬਲਣ ਨਾ ਦਿਓ ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਜੈ ਫਲ ਪਾਊਡਰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਪਿਆਲਿਆਂ ਵਿਚ ਪਾਓ ਅਤੇ ਪੁਦੀਨੇ ਜਾਂ ਧਨੀਏ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ।

ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ – ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਿਕਸੀ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਹਲਕੇ ਸੇਕ ਤੇ ਉਬਾਲਾ ਆਉਣ ਤਕ ਪਕਾਓ (ਉਬਾਲਣਾ ਨਹੀਂ) । ਧਨੀਏ ਜਾਂ ਪੁਦੀਨੇ ਨਾਲ ਸਜਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ ।

ਹਰੇ ਮਟਰਾਂ ਦਾ ਸੁਪ

ਸਾਮਾਨ-
ਹਰੇ ਤਾਜ਼ੇ, ਛਿੱਲੇ ਹੋਏ ਮਟਰ – 300 ਗਰਾਮ
ਕੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਪਿਆਜ਼ – 1
ਮੈਦਾ – 2 ਚਮਚ
ਦੁੱਧ – 2 ਪਿਆਲੇ
ਮੱਖਣ – 3 ਚਮਚ
ਪਾਣੀ – 2 ਪਿਆਲੇ
ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਟਮਾਟਰਾਂ ਦੇ ਸੁਪ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਕਸੀ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਉਬਲਣ ਤਕ ਗਰਮ ਕਰੋ ਅਤੇ ਪਿਆਲਿਆਂ ਵਿਚ ਪਰੋਸੋ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਸੂਪ (ਭਾਗ-I)

ਦਾਲ ਦਾ ਸੂਪ

ਸਾਮਾਨ-
ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਧੋਤੀ ਦਾਲ – 4 ਚਮਚ
ਗੋਭੀ – 1/2 ਫੁੱਲ
ਆਲੂ – 1
ਸ਼ਲਗਮ – 1
ਦੁੱਧ – 1 ਪਿਆਲਾ
ਪਾਣੀ – 1 ਪਿਆਲਾ
ਮੱਖਣ – 1 ਚਮਚ
ਮੈਦਾ – 2 ਚਮਚ

ਵਿਧੀ – ਦਾਲ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਲਈ ਭਿਉਂ ਦਿਓ । ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਲਓ । ਮੱਖਣ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਕੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਪਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦਾਲ, ਪਾਣੀ, ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਪਾ ਦਿਓ । ਜਦੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਲ ਜਾਏ ਤਾਂ ਛਾਣਨੀ ਵਿਚ ਛਾਣ ਲਓ । ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਮੈਦਾ ਮਿਲਾ ਕੇ ਸੂਪ ਵਿਚ ਮਿਲਾਓ ਅਤੇ ਉਬਲਣ ਤਕ ਪਕਾਓ (ਉਬਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਗਰਮ-ਗਰਮ ਪੀਣ ਲਈ ਦਿਓ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਆਂਡਾ ਪਕਾਉਣਾ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Practical ਆਂਡਾ ਪਕਾਉਣਾ Notes.

PSEB 8th Class Home Science Practical ਆਂਡਾ ਪਕਾਉਣਾ

ਆਮਲੇਟ

ਸਾਮਾਨ –
ਆਂਡੇ – 4
ਪਿਆਜ਼ – 2 ਛੋਟੇ
ਟਮਾਟਰ – 1/2 ਛੋਟਾ
ਹਰੀ ਮਿਰਚ – 1-2
ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ
ਘਿਓ – ਤਲਣ ਲਈ

ਵਿਧੀ – ਆਂਡੇ ਦਾ ਪੀਲਾ ਅਤੇ ਸਫ਼ੈਦ ਭਾਗ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਰ ਲਓ । ਸਫ਼ੈਦ ਭਾਗ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਂਟ ਲਓ । ਹੁਣ ਇਸ ਵਿਚ ਪੀਲਾ ਭਾਗ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾ ਲਓ ਅਤੇ ਨਮਕ ਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਵੀ ਪਾ ਦਿਓ । ਫਰਾਇੰਗ ਪੈਨ (Frying Pan) ਗਰਮ ਕਰਕੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਘਿਓ ਪਾ ਕੇ ਅੱਧੇ ਆਂਡੇ ਦਾ ਘੋਲ ਫੈਲਾ ਦਿਓ । ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬਰੀਕ ਕੱਟਿਆ ਪਿਆਜ਼, ਟਮਾਟਰ ਅਤੇ ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਫੈਲਾ ਕੇ ਸੇਕ ਜਾਣ ਤੇ ਆਮਲੇਟ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦਿਓ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਧੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਘੋਲ ਦਾ ਆਮਲੇਟ ਬਣਾ ਲਓ ।
ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ – ਦੋ ਆਮਲੇਟ ।

ਫਰਾਈਡ ਆਂਡਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਆਂਡੇ – 2
ਘਿਓ – ਤਲਣ ਲਈ
ਨਮਕ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ |

ਵਿਧੀ – ਫਰਾਇੰਗ ਪੈਨ ਗਰਮ ਕਰਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਘਿਓ ਪਾ ਦਿਓ | ਆਂਡੇ ਨੂੰ ਫਰਾਇੰਗ ਪੈਨ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੋੜੋ ਤਾਂ ਜੋ ਪੀਲਾ ਅਤੇ ਸਫ਼ੈਦ ਭਾਗ ਮਿਲਣ ਨਾ । ਹੁਣ ਫਰਾਇੰਗ ਪੈਨ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਮੱਧਮ ਅੱਗ ‘ਤੇ ਰੱਖੋ । ਦੋ ਮਿੰਟ ਵਿਚ ਆਂਡਾ ਆਪਣੀ ਹੀ ਭਾਫ ਨਾਲ ਪੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪਰੋਸਦੇ ਸਮੇਂ ਸੇਕੀ ਹੋਈ ਡਬਲ ਰੋਟੀ ਤੇ ਮੱਖਣ ਲਾ ਕੇ ਉੱਪਰ ਫਰਾਈਡ ਆਂਡਾ ਰੱਖ ਦਿਓ ਅਤੇ ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਛਿੜਕ ਦਿਓ ।
ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ – ਦੋ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਆਂਡਾ ਪਕਾਉਣਾ

ਆਂਡੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪਕਾਉਣਾ ਜਾਂ ਪੋਚਿੰਗ

ਸਾਮਾਨ-
ਆਂਡੇ – 2
ਪਾਣੀ – 2 ਗਿਲਾਸ ਦੇ ਲਗਪਗ
ਸਿਰਕਾ ਜਾਂ ਨਿਬੂ – 2 ਛੋਟੇ ਚਮਚ
ਨਮਕ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਫਰਾਇੰਗ ਪੈਨ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਅੱਗ ‘ਤੇ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਸਿਰਕਾ ਜਾਂ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਅਤੇ ਨਮਕ ਪਾ ਦਿਓ। ਹੁਣ ਇਸ ਵਿਚ ਆਂਡਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੋੜੋ ਕਿ ਸਫ਼ੈਦ ਅਤੇ ਪੀਲਾ ਭਾਗ ਮਿਲਣ ਨਾ । ਦੋ ਤਿੰਨ ਮਿੰਟ ਵਿਚ ਪੱਕ ਜਾਣ ਤੇ ਕੱਢ ਕੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਪਾ ਕੇ ਟੋਸਟ ਜਾਂ ਤਲੇ ਹੋਏ ਆਲੂ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ । ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ-ਦੋ ।

ਆਂਡੇ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪਕਾਉਣਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਆਂਡੇ – 4
ਦੁੱਧ – 2 ਵੱਡੇ ਚਮਚ
ਮੱਖਣ – 2 ਚਮਚ
ਨਮਕ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਆਂਡੇ, ਦੁੱਧ, ਨਮਕ ਅਤੇ ਮਿਰਚ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਨੈੱਟੋ | ਆਂਡੇ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਨ ਨੂੰ ਫਰਾਇੰਗ ਪੈਨ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਹਿਲਾਉਂਦੇ ਰਹੋ ਜਦੋਂ ਤਕ ਕਿ ਪੱਕ ਕੇ ਗਾੜਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਏ । ਵਧੇਰੇ ਨਾ ਪਕਾਓ । ਜੇਕਰ ਵਧੇਰੇ ਪਕਾਇਆ ਜਾਏ ਤਾਂ ਇਹ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਟੋਸਟ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ ।
ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ-ਦੋ ਕਟੋਰੀ ।

ਐੱਗ ਆਨ ਬਰੈਡਜ਼ ਟੋਸਟ

ਸਾਮਾਨ-
ਆਂਡੇ – 2
ਡਬਲ ਰੋਟੀ – 2 ਸਲਾਈਸ
ਪ੍ਰੋਸੇਸਡ ਪਨੀਰ – 25 ਗਰਾਮ
ਮੱਖਣ – 10 ਗਰਾਮ
ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ (ਪੀਸੀ)- ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ
ਨਮਕ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ

ਵਿਧੀ – ਡਬਲ ਰੋਟੀ ਦੇ ਸਲਾਈਸਾਂ ’ਤੇ ਮੱਖਣ ਲਾ ਲਓ | ਪਨੀਰ ਕੱਦੁ ਕਸ ਕਰ ਲਓ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਅੱਧਾ ਭਾਗ ਡਬਲ ਰੋਟੀ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਪਾ ਦਿਓ । ਇਕ ਟਰੇਅ ਵਿਚ ਥੋੜਾ ਘਿਓ ਲਾ ਕੇ ਡਬਲ ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਉਸ ਵਿਚ ਰੱਖ ਲਓ । ਹੁਣ ਆਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰਦੀ ਤੇ ਸਫ਼ੈਦੀ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਲਓ।

ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਜ਼ਰਦੀ ਟੱਟੇ ਨਾ | ਆਂਡੇ ਦੀ ਸਫ਼ੈਦੀ ਨੂੰ ਐੱਗ ਬੀਟਰ (Egg Beater) ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਫੈਂਟ ਲਓ ਤਾਂ ਕਿ ਸਖ਼ਤ ਜਿਹੀ ਹੋ ਜਾਏ । ਹੁਣ ਇਸ ਸਫ਼ੈਦੀ ਨੂੰ ਡਬਲ ਰੋਟੀ ਦੇ ਸਲਾਈਸਾਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਂਡੇ ਦੀ ਜ਼ਰਦੀ ਤੋੜ ਦਿਓ । ਉੱਪਰੋਂ ਕੱਦੂਕਸ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਪਨੀਰ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਓਵਨ’ ਵਿਚ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੋਣ ਤਕ ਸੇਕੋ । ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਨਮਕ ਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਪਾ ਕੇ ਪਰੋਸੋ ।
ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ – ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ।

ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪਰੌਠੇ

ਸਾਮਾਨ-
ਆਟਾ – 1/2 ਕਟੋਰੀ
ਪਾਲਕ – 100 ਗਰਾਮ
ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ – 500 ਗਰਾਮ
ਹਰਾ ਧਨੀਆ – ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ
ਵਸਣ – 1/2 ਕਟੋਰੀ
ਮੂਲੀ – 1
ਹਰੀ ਮਿਰਚ – 2-3
ਅਦਰਕ – 1 ਛੋਟਾ ਟੁਕੜਾ
ਨਮਕ – ਸੁਆਦ ਅਨੁਸਾਰ
ਘਿਓ – ਤਲਣ ਲਈ

ਵਿਧੀ – ਮੂਲੀ ਕੱਦੂਕਸ ਕਰ ਲਓ। ਮੂਲੀ ਦੇ ਨਰਮ ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਪਾਲਕ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਬਰੀਕ ਕੱਟ ਲਓ । ਹਰੀ ਮਿਰਚ, ਹਰਾ ਧਨੀਆ ਅਤੇ ਅਦਰਕ ਨੂੰ ਵੀ ਕੱਟ ਲਓ । ਮੁੰਗਫ਼ਲੀ ਦੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋਟਾ-ਮੋਟਾ ਕੁੱਟ ਲਓ | ਆਟਾ ਅਤੇ ਵੇਸਣ ਛਾਣੋ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲਾ ਕੇ ਆਟਾ ਗੁੰਨ੍ਹ ਲਓ । ਇਸ ਦੇ ਪਰੌਂਠੇ ਬਣਾ ਕੇ ਦਹੀਂ ਨਾਲ ਪਰੋਸੋ ।

PSEB 8th Class Home Science Practical ਆਂਡਾ ਪਕਾਉਣਾ

ਭਰਵਾਂ ਪਰੌਂਠਾ

ਸਾਮਾਨ-
ਕਣਕ ਦਾ ਆਟਾ – 150 ਗਰਾਮ
ਪਾਣੀ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਨਮਕ – ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ
ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਦਾਲ – 30 ਗਰਾਮ
ਆਲੂ – 50 ਗਰਾਮ
ਹਰੀ ਮਿਰਚ – 1-2
ਘਿਓ – 2 ਛੋਟੇ ਚਮਚ
ਗਰਮ ਮਸਾਲਾ – \(\frac {1}{4}\) ਚਾਹ ਦਾ ਚਮਚ
ਪੀਸੀ ਹੋਈ ਲਾਲ ਮਿਰਚ – ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਘਿਓ ਜਾਂ ਤੇਲ – ਸੇਕਣ ਲਈ

ਵਿਧੀ – ਆਟੇ ਵਿਚ ਨਮਕ ਪਾ ਕੇ ਗੁੰਨ੍ਹ ਲਓ \(\frac {1}{2}\) ਅਤੇ ਘੰਟੇ ਦੇ ਲਈ ਰੱਖ ਦਿਓ। ਆਲੂ ਅਤੇ ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਦਾਲ ਉਬਾਲੋ ਅਤੇ ਆਲੂ ਛਿੱਲ ਕੇ ਪੀਸ ਲਓ । ਦਾਲ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਲਓ । ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਧੋ ਕੇ ਬਰੀਕ ਕੱਟੋ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦਾਲ ਜਾਂ ਆਲੂ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਲਓ । ਇਕ ਚਮਚ ਘਿਓ ਗਰਮ ਕਰਕੇ ਦਾਲ ਤੇ ਆਲੂ ਦਾ ਮਿਕਸਚਰ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇ ਪਾ ਕੇ ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਲਈ ਭੰਨ ਲਓ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਟਡਿੰਗ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਏਗੀ । ਆਟੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁੰਨ ਕੇ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਚਾਰ ਗੋਲੀਆਂ ਬਣਾ ਲਓ । ਹਰ ਇਕ ਗੋਲੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਵੇਲ ਲਓ ਫਿਰ ਇਸ ਵਿਚ ਇਕ ਵੱਡਾ ਚਮਚ ਸਟਰਿੰਗ ਭਰ ਕੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਗੋਲੀ ਬਣਾ ਲਓ । ਹੁਣ ਇਸ ਪਰੌਂਠੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਵੇਲ ਲਓ | ਪਰੌਠੇ ਨੂੰ ਤਵੇ ਤੇ ਘਿਓ ਪਾ ਕੇ ਸੇਕ ਲਓ ।

ਨੋਟ – ਸਟਰਿੰਗ, ਮੌਸਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ-ਮੂਲੀ ਅਤੇ ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਦੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਮੁੰਗਫ਼ਲੀ ਦੀ ਸਟਰਿੰਗ ਵੀ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ – ਚਾਰ ਪਰੌਠੇ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 9 ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 9 ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Home Science Chapter 9 ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫੱਟੜ ਦੀ ਤਤਕਾਲ ਥੋੜੀ ਸਹਾਇਤਾ, ਰੋਗ ਨੂੰ ਅਧਿਕ ਗੰਭੀਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ, ਖ਼ੂਨ ਵਗਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ, ਅਚਾਨਕ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਾਹ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਾਹ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-

  1. ਸੁੱਕੀ ਦਾਹ
  2. ਤਰਲ ਦਾਹ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮੋਟੇ ਕੰਬਲ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਲਿਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੇੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾਹ ਤੇ ਕੀ ਲਾਉਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਰਨੌਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲੂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਉਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਣੀ ਵਧੇਰੇ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕੱਚੇ ਅੰਬ ਨੂੰ ਭੁੰਨ ਕੇ ਰਸ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਪਿਆਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਸਿੱਧੇ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਲੂ ਵਾਲੇ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਲੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਛਾਂ ਵਾਲੀ ਠੰਡੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖੋ ਧੜ ਨੂੰ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁਬਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਿਰ ‘ਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਥੈਲੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕੱਚੇ ਅੰਬ ਦਾ ਰਸ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਲੂ ਕਿਉਂ ਲਗਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੇਜ਼ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਅਚਾਨਕ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਕਿਰਨਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਆਦਮੀ, ਬੱਚੇ ਜਾਂ ਬੁੱਢੇ ਤੇ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਲੂ ਲੱਗ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਜ਼ਖ਼ਮ ‘ਤੇ ਕੀ ਲਾਉਣਾ ਠੀਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਡੀਟੋਲ, ਸਪਿਰਿਟ ਆਦਿ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੰਨ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਧਰਾਤਲ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਨਾਲ ਕੰਨ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਹਿਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਜਾਂ
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਉਹ ਸਹਾਇਤਾ ਹੈ ਜੋ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਲੈ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਗ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਕੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਲਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਾਈ ਜਾਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਧੀਰਜ ਵਾਲਾ, ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ, ਸ਼ਾਂਤ, ਦਇਆਵਾਨ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ, ਪੱਕੇ ਇਰਾਦੇ ਵਾਲਾ, ਸਪੱਸ਼ਟਵਾਦੀ, ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਚੁਸਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਕੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਉਪਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਕੀ ਕੰਮ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਲਈ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਿੰਨੀ ਛੇਤੀ ਹੋ ਸਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੇ ਉਸ ਬਿਮਾਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਥਿਤੀ ਦੱਸ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸੁੱਕੇ ਦਾਹ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਗ ਜਾਂ ਧਾਤੁ ਦਾ ਗਰਮ ਟੁੱਕੜਾ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭਾਗ ਨਾਲ ਛੂਹ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਰਗੜਿਆ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਗਾੜੇ ਤੇਜ਼ਾਬ ਜਾਂ ਖਾਰ ਦੁਆਰਾ ਹੋਇਆ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸੁੱਕੀ ਦਾਹ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਤਰਲ ਦਾਹ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭਾਫ, ਗਰਮ ਤੇਲ, ਲੁੱਕ ਜਾਂ ਉਬਲਦੀ ਚਾਹ ਜਾਂ ਅਯੋਗ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਈ ਹੋਈ ਪੁਲਟਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਤਰਲ ਦਾਹ (ਸਾੜ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਡੁੱਬਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇਕ-ਇਕ ਪਲ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਡੁੱਬਦੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇਕ-ਇਕ ਪਲ ਕੀਮਤੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਾਰੀ ਡੁੱਬਣ ਨਾਲ ਆਦਮੀ ਮਰਦਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਪਰੰਤੂ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ  ਉੱਲੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਹ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਜੇਕਰ ਬਨਾਉਟੀ ਸਾਹ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜਾਨ ਬਚ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਜ਼ਖ਼ਮ ਕਿੰਨੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜ਼ਖ਼ਮ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ

  • ਕੱਟਿਆ ਘਾਉ-ਕਦੀ-ਕਦੀ ਤੇਜ਼ ਚਾਕੂ, ਬਲੇਡ ਜਾਂ ਕੱਚ ਆਦਿ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਨਾਲ ਲੱਗ ਕੇ ਖ਼ੂਨ ਵਹਿਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਘਾਉ ਡੂੰਘਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਧਮਣੀਆਂ ਤੇ ਨਾੜੀਆਂ ਵੀ ਕੱਟੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
  • ਚਿਥਿਆ ਹੋਇਆ ਘਾਉ-ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਘਾਉ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਫਟੇ ਅਤੇ ਟੇਢੇ-ਮੇਢੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜ਼ਖ਼ਮ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੇ ਭਰ ਜਾਣ ਤੇ ਵੀ ਸਰੀਰ ਤੇ ਸਥਾਈ ਅਤੇ ਭੱਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਡੂੰਘਾ ਘਾਉ ਜਾਂ ਸੰਵੇਧਿਤ ਜ਼ਖ਼ਮ-ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਗੋਲੀ ਲੱਗਣ, ਲੱਕੜੀ ਦੀ ਬਾਂਸ ਚੁੱਭਣ, ਨੁਕੀਲਾ ਹਥਿਆਰ ਲੱਗਣ, ਕੰਡਾ ਚੁੱਭਣ ਆਦਿ ਨਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਉੱਪਰੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਸਹੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਗੋਲੀ ਲੱਗਣ ਤੇ ਗੋਲੀ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕੰਮ ਡਾਕਟਰ ਤੇ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕੁਚਲਿਆ ਹੋਇਆ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਘਾਉ-ਕਿਸੇ ਭਾਰੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਹਥੌੜੇ ਦੀ ਸੱਟ ਉਂਗਲੀ ਤੇ ਪੈ ਜਾਣ ਨਾਲ, ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ ਵਿਚ ਉਂਗਲੀ ਆ ਜਾਣ ਨਾਲ ਜੋ ਜ਼ਖ਼ਮ ਬਣਦਾ ਹੈ ਉਹ ਕੁਚਲਿਆ ਹੋਇਆ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਜ਼ਖ਼ਮ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਜੇ ਨੱਕ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਨੱਕ ਤੋਂ ਖੂਨ ਵਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਨਕਸੀਰ ਫੁੱਟਣਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਨਕਸੀਰ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

  1. ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਥਾਂ ਤੇ ਖਿੜਕੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲੈ ਜਾ ਕੇ ਕੁਰਸੀ ਤੇ ਬਿਠਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ੁੱਧ ਹਵਾ ਮਿਲ ਸਕੇ ।
  2. ਜੇ ਰੋਗੀ ਬੈਠ ਨਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸਿਰਾਣੇ ਲਾ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
  3. ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਧੌਣ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਢਿੱਲਾ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  5. ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਨਾ ਲੈ ਕੇ ਮੂੰਹ ਦੁਆਰਾ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  6. ਨੱਕ, ਹੰਸਲੀ ਅਤੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਉੱਤੇ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪੱਟੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਖੂਨ ਦਾ ਵਹਿਣਾ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਵੇ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 9 ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ 1

7. ਪੈਰ ਗਰਮ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਚਿਮਚੀ ਵਿਚ ਕੋਸਾ ਪਾਣੀ ਲੈ ਕੇ ਰੋਗੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਵਹਾਓ ਪੈਰਾਂ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ।

8. ਖੂਨ ਵਹਿਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਵੀ ਰੋਗੀ ਦੀ ਨੱਕ ਜਲਦੀ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਿਲਣ-ਜੁਲਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਤੁਸੀਂ ਰੋਗੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੋਗੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ-ਕੰਨ ਦੀ ਕੰਨਪਟੀ ਤੇ ਥੋੜੀ ਨੂੰ ਰੱਖ ਕੇ ਢਿੱਲੀ ਪੱਟੀ ਬੰਨ ਦੇਣੀ . ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਗੀ ਦਾ ਸਿਰ ਸੱਟ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਝੁਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਾਹ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਇੱਕ
(ਅ) ਦੋ
(ੲ) ਪੰਜ
(ਸ) ਦਸ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਦੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੰਡਾ ਚੁੱਭਣ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਜਖ਼ਮ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਕੱਟਿਆ ਜ਼ਖਮ
(ਅ) ਚਿਥਿਆ ਹੋਇਆ
(ੲ) ਡੂੰਘਾ ਜ਼ਖਮ
(ਸ) ਕੁਚਲਿਆ ਹੋਇਆ |
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਡੂੰਘਾ ਜ਼ਖਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੁਚਲਿਆ ਜ਼ਖਮ ਹੈ ?
(ਉ) ਤੇਜ਼ ਚਾਕੂ ਵਾਲਾ
(ਅ) ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਕਾਰਨ
(ਈ) ਬਾਂਸ ਚੁੱਭਣਾ
(ਸ) ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ ਵਿਚ ਉਂਗਲੀ ਆ ਜਾਣਾ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ ਵਿਚ ਉਂਗਲੀ ਆ ਜਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੱਲ –
(ੳ) ਸੜੇ ਹੋਏ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਬਰਨੌਲ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਜ਼ਖਮ ਨੂੰ ਐਂਟੀ ਸੈਪਟਿਕ ਘੋਲ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(ਈ) ਖਾਰ ਨਾਲ ਸੜੇ ਹੋਏ ਅੰਗ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਦਿਉ ।
(ਅ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ |
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ |

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਸਰੀਰ ਵਿਚ 6 ਦਬਾਅ ਬਿੰਦੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-

2. ਧਮਨੀ ਦੀ ਬਜਾਇ ਸ਼ਿਰਾ ਦਾ ਖੂਨ ਵਗਣਾ ਸਰਲਤਾ ਨਾਲ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

3. ਲੁ ਵਾਲੇ ਰੋਗੀ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਥੈਲੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

4. ਲੂ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਰੋਗੀ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਤੇਜ਼ ਚਲਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

5. ਗਰਮ ਧਾਤੂ ਨਾਲ ਜਲਣ ਤਰਲ ਦਾ ਹੈ |
ਉੱਤਰ-

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ

1. ਲੂ ਵਾਲੇ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ……………… ਸਥਾਨ ਤੇ ਲੈ ਜਾਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੰਡੇ,

2. ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਿਚ ਉਂਗਲੀ ਆਉਣ ‘ਤੇ ……… ਜ਼ਖ਼ਮ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੁਚਲਿਆ,

3. ਸਰੀਰ ਵਿਚ ………… ਦਬਾਅ ਬਿੰਦੂ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਛੇ,

4. ਲੂ ਲਗਣ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 102° ਤੋਂ …….. ਤਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
108F.

ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੰਨ ਵਿਚ ਖੂਨ ਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖੋਪੜੀ ਦੇ ਧਰਾਤਲ ਦੀ ਹੱਡੀ ਟੁੱਟਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਲੂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਨਮਕ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਵੱਧ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਧਾਰਨ ਤੋਂ ਡੇਢ ਗੁਣਾਂ ਵੱਧ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜਲੇ ਹੋਏ ਜ਼ਖ਼ਮ ਤੇ ਕਿਸ ਘੋਲ ਨਾਲ ਡਰੇਸਿੰਗ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੋਡੇ ਦੇ ਘੋਲ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੁੱਕੀ ਜਲਣ ਦਾ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਰਮ ਧਾਤੂ ਨਾਲ ਜਲਣ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਘਰੇਲੂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਭਿੱਜੇ ਅਤੇ ਚਿਕਨੇ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੋਂ ਤਿਲਕ ਕੇ ਡਿੱਗ ਜਾਣਾ, ਪੌੜੀਆਂ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਪੈਣਾ, ਖੇਡ ਕੁੱਦ ਵਿਚ ਸੱਟ ਲੱਗਣਾ, ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣਾ, ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਦੀਪਕ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਤੇਜ਼ ਗਰਮ ਵਸਤੂ ਨਾਲ ਜਲ ਜਾਣਾ, ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਚਾਹ ਆਦਿ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਸੜ ਜਾਣਾ, ਅੱਗ ਨਾਲ ਝੁਲਸ ਜਾਣਾ, ਭਾਫ਼ ਨਾਲ ਸੜ ਜਾਣਾ, ਦਮ ਘੁੱਟਣਾ, ਕੱਟਣਾ ਜਾਂ ਖਰੋਚ ਪੈਣਾ, ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਦਵਾਈ ਪੀ ਲੈਣੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਚਾਨਕ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜੋ ਇਲਾਜ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਂ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੱਟ ਨਾਲ, ਖਰੋਚ ਨਾਲ, ਸੂਈ ਚੁੱਭਣ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਤੇਜ਼ ਧਾਰ ਵਾਲੀ ਵਸਤੂ ਦੁਆਰਾ ਧਮਣੀ ਜਾਂ ਸ਼ਿਰਾ ਦੇ ਕੱਟ ਜਾਣ ਨਾਲ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਵਹਿਣ ਨੂੰ ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ ਦੇ ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ
  2. ਧਮਣੀ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣਾ
  3. ਸ਼ਿਰਾ ਤੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣਾ
  4. ਅੰਦਰੁਨੀ ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ
  5. ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਖੂਨ ਵਗਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੰਨ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਧਰਾਤਲ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਨਾਲ ਕੰਨ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੰਨ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ‘ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਇਲਾਜ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਨ ਦੀ ਕੰਨਪਟੀ ਤੇ ਥੋੜੀ ਨੂੰ ਰੱਖ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਗੀ ਦਾ ਸਿਰ ਸੱਟ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਝੁਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦਬਾਅ ਬਿੰਦੁ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਦਬਾਅ ਪਾ ਕੇ ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਦਬਾਅ ਬਿੰਦੁ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ ? ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਵਿਚ 6 ਦਬਾਅ ਬਿੰਦੁ ਮੁੱਖ ਹਨ

  • ਗਲੇ ਦੀ ਨਾਲੀ ਦੀ ਬਗਲ ਵਿਚ,
  • ਕੰਨ ਦੇ ਠੀਕ ਸਾਹਮਣੇ,
  • ਜਬਾੜੇ ਤੋਂ ਕੋਣ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ 2.5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ,
  • ਕਾਲਰ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇ ਭਾਗ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵੱਲ,
  • ਬਾਂਹਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੱਲ,
  • ਜਾਂਘ ਵਿਚ ਮੂਤਰ ਵਹਿਣੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਦਬਾਅ ਬਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਬਾਅ ਬਿੰਦੂਆਂ ਤੇ ਉਚਿਤ ਦਬਾਅ ਪਾ ਕੇ ਖੂਨ ਦੇ ਵਹਿਣ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੇ ਸਦਮੇ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਨਕਸੀਰ ਦਾ ਟੁੱਟਣਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੇਜ਼ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਛਿੱਕ ਮਾਰਨ ਜਾਂ ਸਿੱਧੀ ਸੱਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਨੱਕ ਤੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਕਸੀਰ ਫੁੱਟਣਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੇ ਕੀ ਗੁਣ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਸਪੱਸ਼ਟ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ।
  2. ਧੀਰਜਵਾਨ, ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸਾਹਸੀ ।
  3. ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨਚਿਤ ।
  4. ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਅਤੇ ਨਿਪੁੰਨ ।
  5. ਤੰਦਰੁਸਤ ।
  6. ਦਿਆਲੂ ਤੇ ਸੇਵਾਭਾਵ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਭਾਪ, ਗਰਮ ਤੇਲ ਜਾਂ ਉਬਲਦੀ ਚਾਹ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਦਾਹ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਰਲ ਦਾਹ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਕੀ ਲਾਭ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੋਗੀ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲਾਭ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

  • ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਦੀ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਚ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
  • ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਰੋਗ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  • ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਰਨ ਖੂਨ ਦੇ ਵਗਣ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  • ਕਿਸੇ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਸੱਟ ਲੱਗਣ ਤੇ ਜਾਂ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
  • ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਲਈ ਅਚਾਨਕ ਪੀੜ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੁੱਕੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸੜਨ ਦੇ ਕੀ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਗ, ਗਰਮ ਧਾਤੂ, ਤੇਜ਼ਾਬ, ਖਾਰ, ਬਿਜਲੀ, ਤੇਜ਼ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੇ ਪਹੀਏ ਜਾਂ ਤਾਰ ਦੀ ਰਗੜ ਨਾਲ ਜਲਣ ਨੂੰ ਸੁੱਕੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਜਲਣਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਇਸੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ

  1. ਪੀੜ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
  2. ਸਦਮਾ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ।
  3. ਚਮੜੀ ਤੇ ਲਾਲੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਇਲਾਜ-

  • ਸਦਮੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਨੂੰ ਗਰਮ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸਾੜ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਠੰਢਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲਾ ਘੋਲ ਜਿਵੇਂ ਖਾਣ ਦੇ ਸੋਡੇ ਦਾ ਗਾੜ੍ਹਾ ਘੋਲ, ਸੜੀ ਹੋਈ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸੜੀ ਹੋਈ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਬਰਨੌਲ ਨਾਮਕ ਦਵਾਈ ਵੀ ਲਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲੂ ਲੱਗਣ ਦੇ ਕੀ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੂ ਲੱਗਣ ਦੇ ਲੱਛਣ-

  • ਰੋਗੀ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਤੇਜ਼ ਚਲਦੀ ਹੈ ।
  • ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਬੁਖਾਰ 102°F ਤੋਂ 110°F ਤਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  • ਬੁਖਾਰ ਵਧਣ ਨਾਲ ਨੱਕ-ਕੰਨ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ਲਗਦਾ ਹੈ ।
  • ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਪੁਤਲੀ ਸੁੰਗੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਸਿਰ ਘੁੰਮਣ ਲਗਦਾ ਹੈ ।
  • ਪਿਆਸ ਲੱਗਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖੂਨ ਵਗਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ-
ਖੂਨ ਵਗਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਹਨ

  1. ਝਰੀਟ, ਸੁਈ ਚੁਭਣ ਜਾਂ ਸਾਧਾਰਨ ਕੋਸ਼ਿਕਾ ਦੇ ਕੱਟ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਖ਼ੂਨ ਵਗਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੱਟੀ ਹੋਈ ਥਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਜਾਂ ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  2. ਜੇਕਰ ਅੰਗੂਠੇ ਜਾਂ ਹੱਥ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਬੰਦ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਪੈਡ ਜਾਂ ਬੋਰਸਿਕ ਲਿੰਟ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਜ਼ਖ਼ਮ ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।ਤਦ ਤਕ ਪੱਟੀ ਨਾ ਖੋਲੀ ਜਾਵੇ ਜਦੋਂ ਤਕ ਖ਼ੂਨ ਵਗਣਾ ਬੰਦ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ।
  3. ਧਮਣੀ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਲਿਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਅੰਗ ਦੇ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਹਿ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਿੱਥੋਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ ਦਿਲ ਦੇ ਲੈਵਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਠਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਬਰਫ਼ ਦੀ ਥੈਲੀ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਵੀ ਖੂਨ ਵਗਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  5. ਸਿਰ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣ ਤੇ ਸੱਟ ਲੱਗੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਥੱਲੇ ਵਲ ਝੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  6. ਜੇਕਰ ਹੱਡੀ ਨਹੀਂ ਟੁੱਟੀ ਹੋਈ ਤਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਅੰਗੂਠੇ ਜਾਂ ਹਥੇਲੀ ਨਾਲ ਦਬਾ ਕੇ ਵੀ ਖੂਨ ਵਗਣਾ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਤੇਜ਼ਾਬ ਨਾਲ ਜਲਣ ਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

  • ਸੜੇ ਹੋਏ ਭਾਗ ਨੂੰ ਦੋ ਚਾਹ ਦੇ ਚਮਚ ਬੇਕਿੰਗ ਸੋਡਾ, ਸੋਡੀਅਮ ਬਾਈਕਾਰਬੋਨੇਟ ਜਾਂ ਸੋਡਾ ਕਾਰਬਨ ਇਕ ਪੁਆਇੰਟ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਘੋਲ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲਓ |
  • ਦੂਸ਼ਿਤ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਉਤਾਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਸੜੇ ਹੋਏ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੇ ਸਾਧਾਰਨ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੋ ।
  • ਜੇਕਰ ਅੱਖ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ਾਬ ਪੈਣ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਕੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖਾਰ ਨਾਲ ਸੜਨ ਤੇ ਕੀ ਮੁੱਢਲਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਸੜੇ ਹੋਏ ਅੰਗ ਤੇ ਪਿਆ ਖਾਰ ਚੁਨਾ) ਨਰਮ ਬੁਰਸ਼ ਨਾਲ ਚੂਨਾ ਹਟਾ ਦਿਓ ।
  2. ਸੜੇ ਹੋਏ ਅੰਗ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਦਿਓ ।
  3. ਸਿਰਕਾ ਜਾਂ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਰਸ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਹਾਨੀ ਪੁੱਜੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਧੋਵੋ ਇਸ ਨਾਲ ਖਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  4. ਦੂਸ਼ਿਤ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹਟਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਸੜਨ ਦੇ ਸਾਧਾਰਨ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੋ ।
  5. ਜੇਕਰ ਅੱਖ ਵਿਚ ਖਾਰ ਪੈਣ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲਓ । ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਰਮ ਰੂੰ ਦੀ ਗੱਦੀ ਲਾ ਕੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿਓ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਵਿਖਾਉਣ ਦਾ ਜਤਨ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸ਼ਿਰਾ ਦੇ ਖੂਨ ਵਗਣ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਧਮਨੀ ਦੀ ਬਜਾਇ ਸ਼ਿਰਾ ਦਾ ਖੂਨ ਵਗਣਾ, ਸਰਲਤਾ ਨਾਲ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਸ਼ਿਰਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵਗਣ ਵਾਲਾ ਖੂਨ ਅਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਨੀਲਾਪਨ ਲਏ ਗੂੜ੍ਹੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸ਼ਿਰਾ ਤੋਂ ਖੂਨ ਲਗਾਤਾਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਕ ਬੱਝੀ ਧਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ । ਇਲਾਜ-ਜਿਸ ਅੰਗ ਤੇ ਸੱਟ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਵਲ ਝੁਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਜ਼ਖ਼ਮ ਗੰਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਘੋਲ ਨਾਲ ਧੋ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਹੱਡੀ ਨਾ ਟੁੱਟੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਦਬਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੂੰ ਨੂੰ ਇਕ ਮੋਟੇ ਪੈਡ ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਬੰਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੇ ਥੱਲੇ ਕੱਸ ਕੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨ ਦੇਣ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਡੁੱਬਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਡੁੱਬਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕਰਕੇ ਪੇਟ ਦਬਾ ਕੇ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਬਣਾਉਟੀ ਸਾਹ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਲਦੀ ਹੀ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦਾ ਇਲਾਜ-ਜੇਕਰ ਜ਼ਖ਼ਮ ਘੱਟ ਡੂੰਘਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਖ਼ੂਨ ਵਗਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਕੀਟਾਣੁ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਣਗੇ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਘੋਲ, ਟਿੱਚਰ ਆਇਓਡੀਨ, ਸਪਿਰਟ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰ ਰੱਖ ਕੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਜ਼ਖ਼ਮ ਵਿਚ ਨਾ ਜਾਵੇ । ਜੇ ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੱਸ ਕੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਜੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਟਾਂਕੇ ਲਗਵਾ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

2. ਫਟੇ ਹੋਏ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦਾ ਇਲਾਜ-

  • ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਘੋਲ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜ਼ਖ਼ਮ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਉੱਤੇ ਸਲਫੋਨਾਮਾਈਡ ਪਾਉਡਰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛਿੜਕ ਕੇ ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੂੰ ਰੱਖ ਕੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

3. ਸੰਵੇਧਿਤ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦਾ ਇਲਾਜ-ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਰੋਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਘੋਲ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰੂੰ ਨੂੰ ਮਰਕਿਊਰੀ ਕੋਮ ਜਾਂ ਐਕੂਫਲੈਵਿਨ ਵਿਚ ਭਿਉਂ ਕੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਤੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਗੋਲੀ ਅੰਦਰ ਰਹਿ ਗਈ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਬੇਹੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ |

4. ਕੁਚਲੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਕੁਚਲਿਤ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦਾ ਇਲਾਜ-ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਘੋਲ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਗਿੱਲਾ ਕਰਕੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਲੂਕੋਜ਼ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਸਟ ਏਡ ਬਕਸਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ।
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਾਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਇਕ ਡੱਬੇ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਰੰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਸਾਮਾਨ ਦੇ ਲਈ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਨਾ ਭਟਕਣਾ ਪਵੇ । ਇਸ ਡੱਬੇ ਨੂੰ ਫਸਟ ਏਡ ਬਕਸਾ (First Aid Box) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਫਸਟ ਏਡ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਸਾਮਾਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 9 ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ 2

  • ਟਿੱਚਰ ਆਇਓਡੀਨ
  • ਟਿੱਚਰ ਬੈਨਜੋਈਨ
  • ਮਰਕਿਊਰੋਕ੍ਰੋਮ ਜਾਂ ਐਫਲੇਵਿਨ
  • ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਰਮੈਂਗਨੇਟ (ਲਾਲ ਦਵਾਈ)
  • ਸਪਿਰਿਟ ਅਤੇ ਅਮੋਨੀਆ
  • ਡਿਟੋਲ (ਕਿਰਮ ਨਾਸ਼ਕ ਘੋਲ)
  • ਸੋਡਾ ਬਾਈਕਾਰਬੋਨੇਟ (ਖਾਣ ਦਾ ਮਿੱਠਾ ਸੋਡਾ)
  • ਸੁੰਘਣ ਦਾ ਨਮਕ (ਸਮੈਲਿੰਗ ਸਾਲਟ)
  • ਬਰਨੌਲ
  • ਆਇਓਡੈਕਸ
  • ਦਵਾਈਯੁਕਤ ਪਲਾਸਟਰ (ਐਡਰੈਸਿਵ ਟੇਪ)
  • ਏ. ਪੀ. ਸੀ., ਡਿਸਪਰੀਨ, ਐਨਾਸ਼ੀਨ ਜਾਂ ਨੌਵਲਜੀਨ
  • ਪੱਟੀਆਂ (ਗੋਲ ਤੇ ਤਿਕੋਣੀ)
  • ਗਾਂਜ (ਜਾਲੀ ਵਾਲਾ ਕੱਪੜਾ)
  • ਤੂੰ (ਕਾਟਨ) ਮੇਡੀਕੇਟਿਡ
  • ਖਪਚੀਆਂ
  • ਅੱਖ ਧੋਣ ਦਾ ਗਿਲਾਸ
  • ਅੱਧਾ ਦਰਜਨ ਸੇਫਟੀ ਪਿਨ
  • 2-3 ਝਾਪਰ
  • ਕੁਝ ਲੰਮੀਆਂ ਸੀਖਾਂ ਜੋ ਫੁਰਹਰੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਣ
  • ਟੁਰਨੀਕੇਟ
  • ਛੋਟੀ ਕੈਂਚੀ, ਚਾਕੂ ਅਤੇ ਚਿਮਟੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁੱਕੇ ਅਤੇ ਤਰਲ ਦਾਹ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਕੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਤਰ ਦਿਉ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਲੂ ਕਿਉਂ ਲਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੂ ਵਾਲੇ ਰੋਗੀ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੈਨਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਛੋਟੀਆਂ ਜਾਂ ਵੱਡੀਆਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਘਰ ਵਿਚ, ਸੜਕ ‘ਤੇ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਕਾਰਖ਼ਾਨਿਆਂ ਆਦਿ ਵਿਚ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਦੁਰਘਟਨਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ | ਸੜ ਜਾਣਾ, ਲੂ ਲੱਗਣਾ, ਕਿਸੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਦਾ ਕੱਟਣਾ, ਗ਼ਲਤੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਚੀਜ਼ ਖਾ ਲੈਣਾ, ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਣਾ, ਕਿਸੇ ਅੰਗ ਦਾ ਕੱਟ ਜਾਣਾ ਜਾਂ ਜਲ ਜਾਣਾ ਆਦਿ ਰੋਜ਼ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ | ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣਾ ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਹਰ ਥਾਂ ਅਤੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਡਾਕਟਰ ਦਾ ਮਿਲਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ | ਕਈ ਵਾਰ ਸਮੇਂ ਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਉਸ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੁੱਝ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਤੇ ਉਪਾਅ

  1. ਜੇਕਰ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਨਾਲ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਲਿਟਾ ਕੇ ਰੇੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਰੋਗੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇਕ ਕੰਬਲ ਜਾਂ ਓਵਰਕੋਟ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਰੋਗੀ ਦਾ ਮੂੰਹ ਖੁੱਲਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਲਈ ਸੜੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਤੇ ਕਦੀ ਵੀ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਘਾਉ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  3. ਰੋਗੀ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਤੇ ਬੂਟ ਲਾਹ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਜੇਕਰ ਨਾ ਉਤਰ ਸਕਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਕਿਸੇ ਇਕਾਂਤ ਥਾਂ ਤੇ ਲੈ ਜਾ ਕੇ ਲਿਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਨੂੰ ਪੀਣ ਲਈ ਗਰਮ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਚਾਹ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  5. ਜੇਕਰ ਛਾਲੇ ਪੈ ਗਏ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੇਹਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
  6. ਸੜੀ ਹੋਈ ਥਾਂ ਤੇ ਖਾਣ ਦੇ ਸੋਡੇ ਦੇ ਘੋਲ ਨਾਲ ਡੈਸਿੰਗ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  7. ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਅਲਸੀ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿਚ ਇਕ ਭਾਗ ਚੁਨੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਫਾਹੇ ਦੁਆਰਾ ਸੜੇ ਹੋਏ ਭਾਗ ਤੇ ਲਗਾਉਣਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
  8. ਬਰਨੌਲ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੜੇ ਹੋਏ ਥਾਂ ਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  9. ਸੜੀ ਹੋਈ ਥਾਂ ਤੇ ਨਾਰੀਅਲ ਦਾ ਤੇਲ ਮਲਣ ਨਾਲ ਵੀ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ।
  10. ਜੇਕਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੜ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੜੇ ਹੋਏ ਸਥਾਨ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਹਟਾ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਜੇਕਰ ਕੱਪੜੇ ਚਿਪਕ ਗਏ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਸ ਥਾਂ ਤੇ ਨਾਰੀਅਲ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਜੈਤੂਨ ਦਾ ਤੇਲ ਲਗਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  11. ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਂ ਨੇੜੇ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਲਿਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾਹ ਤੇ ਕੀ ਲਾਓਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾਹ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਛਾਲੇ ਨਹੀਂ ਫੋੜਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਾਹਰ ਦੇ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਘਾਉ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾਹ ਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਦਾਰਥ ਲਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ –

  • ਜੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਜਲਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਸੜ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਦਾਹ ਤੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਸੋਡੇ ਦਾ ਘੋਲ, ਇਕ ਭਾਗ ਚੁਨੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਜੈਤੂਨ ਜਾਂ ਨਾਰੀਅਲ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਬਰਨੌਲ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  • ਜੇ ਸਰੀਰ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਸੜਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਦਾਹ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਭਾਗ ਤੇਜ਼ਾਬ ਨਾਲ ਸੜਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਤੇ ਅਮੋਨੀਆ ਜਾਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਸੋਡੇ ਦਾ ਘੋਲ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਤੇਜ਼ ਖਾਰ ਨਾਲ ਜਲਣ ਤੇ ਸਿਰਕੇ ਜਾਂ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਰਸ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਐਸਿਡ ਨਾਲ ਜਲੇ ਹੋਏ ਭਾਗ ਤੇ ਅਲਕੋਹਲ ਮਲਣ ਨਾਲ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ।
  • ਵਾਸ਼ਪ ਜਾਂ ਖੁਸ਼ਕ ਤਾਪ ਨਾਲ ਜਲਣ ਤੇ ਜਾਂ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਚਾਹ ਲੱਗਣ ਤੇ ਵੀ ਉਹੋ ਇਲਾਜ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸੜਨ ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲੂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਉਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲੂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ

  1. ਗਰਮੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
  2. ਗਰਮੀ ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਵਾਤਾਨੁਕੂਲਿਤ ਠੰਢੇ ਸਥਾਨ ਵਿਚ ਜਾਂ ਵਾਤਾਨੁਕੂਲਿਤ ਠੰਢੇ ਥਾਂ ਤੋਂ ਗਰਮੀ ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  3. ਘਰ ਤੋਂ ਖ਼ਾਲੀ ਪੇਟ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ | ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲੋਂ ਖ਼ਾਲੀ ਪੇਟ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਲੂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।
  4. ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਘਰੋਂ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਪਾਣੀ ਪੀ ਕੇ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  5. ਲੂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਕੱਚੇ ਅੰਬ ਦੇ ਪੀਣ (ਅੰਬ ਨੂੰ ਭੁੰਨ ਕੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਰਸ) ਅਤੇ ਪਿਆਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ |
  6. ਨਮਕ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  7. ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਖ਼ੁਰਾਕ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਲੂ ਘੱਟ ਲੱਗਦੀ ਹੈ । ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲਿਆਂ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਨਾ ਖਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਲੁ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਲੂ ਵਾਲੇ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਲੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੂ ਨਾਲ ਪੀੜਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੇਜ਼ ਬੁਖ਼ਾਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਲੂ ਲੱਗਣ ਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ

  • ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛਾਂ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਜਾਂ ਠੰਢੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿੰਨੀ ਛੇਤੀ ਹੋ ਸਕੇ ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਠੰਢਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਧੜ ਨੂੰ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁਬੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਲਮਲ ਕੇ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਰੋਗੀ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਥੈਲੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਬੁਖ਼ਾਰ ਉਤਰਦੇ ਹੀ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਬਿਸਤਰ ਤੇ ਲਿਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਬੁਖ਼ਾਰ ਦੁਬਾਰਾ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹੋ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਕੱਚਾ ਅੰਬ ਭੁੰਨ ਕੇ ਜਾਂ ਉਬਾਲ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਰਸ ਬਣਾ ਕੇ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਪਿਆਜ਼ ਦਾ ਰਸ ਦੇਣਾ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
  • ਰੋਗੀ ਦੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਥੇਲੀਆਂ ਅਤੇ ਤਲੂਏ ਤੇ ਮਹਿੰਦੀ ਜਾਂ ਪਿਆਜ਼ ਪੀਹ ਕੇ ਮਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਲੱਸੀ ਜਾਂ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਮਕ ਖੁਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਸੀਨੇ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਨਮਕ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਉਤੇਜਕ ਪਦਾਰਥ ਨਹੀਂ ਪਿਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਲੂ ਕਿਉਂ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੂ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਹੈ । ਤੇਜ਼ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਅਚਾਨਕ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਕਿਰਨਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਆਦਮੀ, ਬੱਚੇ ਜਾਂ ਬੁੱਢੇ ਤੇ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਲੂ ਲੱਗ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਮਨੁੱਖ ਕਾਫ਼ੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਖੁੱਲੀ ਗਰਮੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਲੂ ਲੱਗ ਸਕਦੀ ਹੈ | ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਗਰਮੀ ਲੂ ਲੱਗਣ ਦੇ ਸਮਾਨ ਨਤੀਜਾ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਲੂ ਲੱਗਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਤਾਪ ਦੇ ਨਿਸ਼ਕਾਸਨ ਦੀ ਸਾਧਾਰਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਜ਼ਖ਼ਮ ‘ਤੇ ਕੀ ਲਾਉਣਾ ਠੀਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜ਼ਖ਼ਮ ਵਿਚੋਂ ਜੇ ਖੂਨ ਵਗਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੂਨ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਅੰਗ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਦਾ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੋਲਾ ਜਿਹਾ ਫੜ ਕੇ ਦਿਲ ਤੋਂ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਉੱਪਰ ਰੱਖੋ ਤਾਂ ਕਿ ਖੂਨ ਦਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣਾ ਰੁਕ ਜਾਵੇ । ਪਰ ਜੇ ਹੱਡੀ ਟੁੱਟੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ । ਜ਼ਖ਼ਮ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤ ਕੱਪੜਾ ਰੱਖ ਕੇ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹਣ ਨਾਲ ਵੀ ਖੂਨ ਵਗਣਾ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਵਿਚ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਵੱਜੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਹੱਡੀ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਦਬਾਉ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਕੀਟਾਣੂ ਨਾਸ਼ਕ ਜਾਂ ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਘੋਲ ਜਿਵੇਂ ਡੀਟੋਲ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਰਮੈਂਗਨੇਟ ਜਾਂ ਸਪਿਰਿਟ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਜ਼ਖ਼ਮ ਤੇ ਮਰਕਿਊਰੀ ਭੀਮ ਜਾਂ ਟਿੱਚਰ ਬੈਂਜੋਈਨ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜ਼ਖ਼ਮ ‘ਤੇ ਜੇਕਰ ਚਿਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹਟਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖੂਨ ਵਗਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
‘‘ਕੱਟੇ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਖੂਨ ਦਾ ਵਗਣਾ’ ਵਿਚ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ । ਜ਼ਖ਼ਮ ਕਿੰਨੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਖੂਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਤੇ ਖੂਨ ਵਿਚ ਜਰਾਸੀਮ ਨਾ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਣ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਰੋਕਣਾ । ਡੂੰਘੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਫਲਾਲੈਨ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿਉ । ਸਾਧਾਰਨ ਜ਼ਖ਼ਮ ‘ਤੇ ਟਿੱਚਰ ਆਇਉਡੀਨ ਲਗਾਉ । ਜੇ ਦਵਾਈ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਲਗਾ ਦਿਉ । ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ-ਖੁਦ ਕਰੋ ।

ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ PSEB 8th Class Home Science Notes

ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ

  • ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਉਹ ਸਹਾਇਤਾ ਹੈ ਜੋ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਰੋਗੀ | ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਕੋਲ ਲੈ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਗੀ ਦੇ ਰੋਗ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਕੇ ਉਸ ! ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਲਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਧੀਰਜ ਵਾਲਾ, ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ, ਸ਼ਾਂਤ, ਦਇਆਵਾਨ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ, ਪੱਕੇ ਇਰਾਦੇ ਵਾਲਾ, ਸਪੱਸ਼ਟਵਾਦੀ, ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ , ਪੱਧਰ ਤੇ ਚੁਸਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਅੱਗ ਜਾਂ ਧਾਤੂ ਦਾ ਗਰਮ ਟੁਕੜਾ ਜੇ ਕਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭਾਗ ਨਾਲ ਛੂਹ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਰਗੜਿਆ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਗਾੜੇ ਤੇਜ਼ਾਬ ਜਾਂ ਖ਼ਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸੁੱਕੀ ਦਾਹ (ਜਲਣ) ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਭਾਫ, ਗਰਮ ਤੇਲ, ਲੁੱਕ ਜਾਂ ਉਬਲਦੀ ਚਾਹ ਜਾਂ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਅਭੋਜ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਈ ਗਈ ਪੁਲਟਿਸ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਤਰਲ ਦਾਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
  • ਸੜੀ ਹੋਈ ਥਾਂ ਤੇ ਤੇਲ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਖੂਨ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ ਫੈਲਣ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
  • ਸੜੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਗਰਮ ਮਿੱਠੀ ਚਾਹ ਵਿਚ ਹਲਦੀ ਪਾ ਕੇ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਗਰਮ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਲੂ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਰੋਗੀ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਤੇਜ਼ ਚਲਦੀ ਹੈ ।
  • ਗਰਮੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਗਰਮੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਕਾਲੀਆਂ ਐਨਕਾਂ ਤੇ ਛਤਰੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਲੂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ, ਐਗਜ਼ੀਮਾਂ ਦੇ ਰੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ | ਨਾ ਖਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।
  • ਸਧਾਰਨ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਜ਼ਖ਼ਮ ਤੇ ਟਿੱਚਰ ਆਇਓਡੀਨ ਲਗਾਉਣੀ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
  • ਕਿਸੇ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਬਲੇਡ, ਉਸਤਰਾ ਆਦਿ ਦੇ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਹੋਏ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ, ਕੱਟਿਆ ਘਾਉ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
  • ਮਸ਼ੀਨ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਅੰਗ ਦਾ ਆ ਜਾਣਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਪਸ਼ੂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਆ ਜਾਣ ਨੂੰ, ਚਿੱਥਿਆ ਘਾਉ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
  • ਕਿਸੇ ਚਾਕੂ, ਤੇਜ਼ ਧਾਰ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਨੁਕੀਲੇ ਹਥਿਆਰ ਨਾਲ ਹੋਏ ਡੂੰਘੇ ਘਾਉ ਜਿਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਉੱਪਰੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜ਼ਖ਼ਮ ਗਹਿਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਜ਼ਖ਼ਮ ਆਖਦੇ ਹਨ ।
  • ਕਿਸੇ ਭਾਰੀ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਸਰੀਰ ਉੱਪਰ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਜਾਂ ਖੁੰਢੇ ਹਥਿਆਰ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਲੱਗਣ ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਘਾਉ ਛੋਟਾ ਘਾਉ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਖੂਨ ਵਗੇ ਤਾਂ ਨੱਕ ਠੰਢਾ ਅਤੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਲੂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਨਮਕ ਦਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਲੂ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਠੰਢੇ ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਿਟਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 8 ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 8 ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Home Science Chapter 8 ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਟਣ ਜਾਂ ਉਧੜਨ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਧੁਆਈ ਉਪਰੰਤ ਉੱਨ ਕਈ ਵਾਰ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਸਾਬਣ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚ ਹਿਲਾਇਆ ਡੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉੱਨ ਦੇ ਤੰਤੂਆਂ ਦੇ ਰੇਸ਼ੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਉੱਪਰ ਚੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਉੱਨ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਿਨਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਾਂਭਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਮਾਇਆ ਲਾਉਣੀ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਈ ਕੀੜੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਮਾਇਆ ਖਾਣ ਲਈ ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਛੇਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟਿੱਡੀਆਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲਾ ਕੀੜਾ ਨਾ ਖਾ ਜਾਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਤੁਸੀਂ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ

  • ਰੋਜ਼ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਹੈਂਗਰ ਤੇ ਲਟਕਾ ਕੇ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸੂਰਜ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਰੰਗ ਫਿੱਕੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਲੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤਕ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਸੰਭਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜੇ ਨਾ ਪਾਉਣੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪੁਰਾਣੀ ਚਾਦਰ, ਸੂਤੀ ਧੋਤੀ, ਤੌਲੀਏ ਜਾਂ ਗੁੱਡੀ ਕਾਗਜ਼ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਲਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਲਟਕਾਉਣਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਜਾਂ
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਲਟਕਾ ਕੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਉੱਨ ਬਹੁਤ ਪਾਣੀ ਚੂਸਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜੇਕਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਲਟਕਾ ਕੇ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਹੇਠਾਂ ਲਟਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਭਿਗੋਣਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਉੱਨ ਦਾ ਤੰਤੂ ਬਹੁਤ ਨਰਮ ਅਤੇ ਮੁਲਾਇਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਛੋਟੀਆਂਛੋਟੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਪਾਣੀ, ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਖਾਰ ਨਾਲ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਵਿਚ ਫਸ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਨਹੀਂ ਭਿਗੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਗਰਮ ਅਤੇ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਤੰਤੂ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ

  • ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਰਗੜਨਾ ਅਤੇ ਕੁੱਟਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਭਿਉਂ ਕੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਦੀ ਵੀ ਉਬਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਕੋਸਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਾਪ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਉਨੀ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਲਈ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਾਰ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਉੱਨ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸੁੱਕਣ ਤੇ ਪੀਲੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਉਨੀ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਲਈ ਸਾਬਣ ਖ਼ਾਰ ਰਹਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਤੇਜ਼ ਖ਼ਾਰ ਦਾ ਉੱਨ ਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਰੰਗਦਾਰ ਉੱਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਲਈ ਰੀਠਿਆਂ ਦੇ ਘੋਲ ਜਾਂ ਡਿਟਰਜੈਂਟ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸਫ਼ੈਦ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਬਲੀਚਿੰਗ ਘੋਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ । ਜੇ ਕਿਸੇ ਬਲੀਚਿੰਗ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹਲਕੇ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਤਦ ਤਕ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਹੰਗਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਦ ਤਕ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਸਾਬਣ ਜਾਂ ਝੱਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇ ।
  • ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਆਖ਼ਰੀ ਵਾਰ ਹੰਗਾਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਨੀਲ ਪਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਨਿਚੋੜਨ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਮੋਟੇ ਬੁਰ ਵਾਲੇ ਤੌਲੀਏ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਦਬਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਪਾਣੀ ਸੋਖ ਲੈਣ ਕਾਰਨ ਗਿੱਲੇ ਉਨੀ ਕੱਪੜੇ ਭਾਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕਰਕੇ ਮੇਜ਼ ਜਾਂ ਚਾਰਪਾਈ ਤੇ ਛਾਂ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸੁਕਾਉਣ ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕਰਕੇ ਗਿੱਲਾ ਕੱਪੜਾ ਰੱਖ ਕੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੈਲਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਗਰਮ ਕੱਪੜਾ ਜੇਕਰ ਕਿਤੋਂ ਪਾਟਾ ਜਾਂ ਉਧੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਠੀਕ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਛੇਕ ਵੱਡਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ।
  2. ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਬੁਣਾਈ ਬੜੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਫਸ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਝਾੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਧੁਆਈ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਫਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਸੋਧਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਕੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  4. ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਨੁਕੂਲ ਸੋਧਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਚੁਣਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  5. ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਦਾਗ਼ ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਭਿੰਨ ਰਸਾਇਣਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਕਾਰਕਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਕੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  6. ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਧੁਆਈ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਧੋਤਾ ਜਾਵੇ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਵਿਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 8 ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ 1

7. ਸਭ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੋ ਵਾਰੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ 1 ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਕਿਸਮ, ਰਚਨਾ, ਰੰਗ ਆਦਿ ਅਨੁਸਾਰ ਛਾਂਟ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

8. ਘੱਟ ਗੰਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

9. ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਤੋਂ ਸਿਲਾਈ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਛੇਕ ਆਦਿ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

10. ਕੱਪੜੇ ਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਦਾਗ਼ ਜਾਂ ਧੱਬਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?

11. ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਵੇਖ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੱਢ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

12. ਧੁਆਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਧੁਆਈ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਮਾਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ !

13. ਧੁਆਈ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਤਿਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

14. ਧੋਤੇ ਹੋਏ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ ਲਈ ਉੱਚਿਤ ਵਿਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

15. ਧੁਆਈ ਲਈ ਨਰਮ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

16. ਧੋ ਕੇ ਸੁਕਾਏ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਇਕ ਗਰਮ ਸਵੈਟਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਧੋਵੋਗੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰੋਗੇ ?
ਜਾਂ
ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਵਿਚ ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਕਿਵੇਂ ਧੋਵੋਗੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਰਮ ਸਵੈਟਰ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਟਨ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਫੈਂਸੀ ਬਟਨ ਹੋਣ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਨਾਲ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਤਾਰ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਸਵੈਟਰ ਕਿਤੋਂ ਫਟਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੀਅ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਸਵੈਟਰ ਦਾ ਖ਼ਾਕਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਲਕਸ ਦਾ ਚੂਰਾ ਜਾਂ ਰੀਠੇ ਦਾ ਘੋਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਹਲਕੇ ਦਬਾਓ ਦੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਧੋ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਸੇ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਤਦ ਤਕ ਧੋਂਦੇ ਹਨ ਜਦ ਤਕ ਸਾਰਾ ਸਾਬਣ ਨਾ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇ ।

ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁੰਗੜਨ ਦਾ ਡਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਬੁਰ ਵਾਲੇ ਟਰਕਿਸ਼ ਤੌਲੀਏ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਦਬਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਕੱਢ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।ਫਿਰ ਖ਼ਾਕੇ ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਕਿਸੇ ਸਮਤਲ ਥਾਂ ਤੇ ਛਾਂ ਵਿਚ ਸੁਕਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ !
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 8 ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ 2
ਖ਼ਾਕਾ ਬਣਾਉਣਾ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨਾ-ਸੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਗਿੱਲਾ ਕੱਪੜਾ ਰੱਖ ਕੇ ਸ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸੂਤੀ ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਤੁਸੀਂ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲੋਗੇ ?
ਜਾਂ
ਤੁਸੀਂ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ

  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਧੋ ਕੇ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਕਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ !
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਇਆ (ਕਲਫ ਲਾ ਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਿਨ ਤਕ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਨਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਹੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਉੱਲੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੱਪੜੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਦਾਗ਼ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਬਰਸਾਤ ਵਿਚ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ ਜਾਂ ਸੰਦੂਕ ਵਿਚ ਕੱਪੜੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਧੁੱਪ ਨਿਕਲਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਲਗਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ-

  1. ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰਸ਼ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਝਾੜ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਜਿਹੜੇ ਕੱਪੜੇ ਗੰਦੇ ਹੋਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਜਾਂ ਸੁੱਕੀ ਧੁਆਈ (ਡਰਾਈਕਲੀਨਿੰਗ) ਕਰਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਬਕਸੇ ਜਾਂ ਅਲਮਾਰੀ ਆਦਿ ਵਿਚ ਧੁੱਪ ਜਾਂ ਹਵਾ ਲਵਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਮੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਜਾਂ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  5. ਜਦੋਂ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਕੱਪੜੇ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਨੈਪਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ, ਕਪੂਰ ਜਾਂ ਨਿੰਮ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  6. ਹਰ ਇਕ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਛਪਾਈ ਦੀ ਸਿਆਹੀ ਕਾਰਨ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀੜਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ।

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉੱਨ ਦੇ ਤੰਤੂ ਦੇ ਗੁਣ ਹਨ –
(ਉ) ਕੋਮਲ
(ਅ) ਮੁਲਾਇਮ
(ਇ) ਪ੍ਰਾਣੀਜਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉੱਨ ਦੇ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਨ –
(ਉ) ਨਮੀ
(ਅ ਤਾਪ
(ਇ) ਖ਼ਾਰ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਕਾਗਜ਼ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਗੁੱਡੀ ਕਾਗਜ਼
(ਅ) ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਕਾਗਜ਼
(ਇ) ਦੋਵੇਂ ਠੀਕ
(ਸ) ਦੋਵੇਂ ਗਲਤ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਗੁੱਡੀ ਕਾਗਜ਼

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੈ –
(ੳ) ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਮੁਲਾਇਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
(ਇ) ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਲਟਕਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਉੱਤਰ-

2. ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਲਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਉੱਤਰ-

3. ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਲਈ ਡਰਾਈਕਲੀਨਿੰਗ ਦੀ ਧੁਆਈ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

4. ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੈਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

5. ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

6. ਉਨੀ ਕੱਪੜੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮ ਪਾਣੀ, ਖਾਰ, ਰਗੜਨ ਅਤੇ ਮਰੋੜਨ ਨਾਲ ਖਰਾਬ | ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ

1. ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ……………. ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਉੱਤਰ-
ਧੁੱਪ,

2. ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਰੱਖਦੇ ਸਮੇਂ …….. ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਪਾ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਨੇਪਥਾਲੀਨ,

3. ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਭਿਗੋ ਕੇ ਰੱਖਣ ਤੇ ………. ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਮਜ਼ੋਰ,

4. ਨਮੀਯੁਕਤ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਨ ਤੇ ………….. ਲਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ :
ਉੱਤਰ-
ਉੱਲੀ ।

ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਪਾਣੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਰਮ ਪਾਣੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦੇ ਸਮੇਂ ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ ਪੱਤ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਯੂਕਲਿਪਟਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਕਾਗਜ਼ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗੁੱਡੀ ਕਾਗ਼ਜ਼ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਤਕ ਸਾਬਣ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਿਉਂ ਕੇ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਕੀ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਮੈਲ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੰਦਗੀ, ਧੱਬੇ ਆਦਿ ਗਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਕਠਿਨ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਲਈ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਧੁਆਈ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਡਰਾਈਕਲੀਨਿੰਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਤੇਜ਼ਾਬ ’ਤੇ ਖ਼ਾਰ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਤੇਜ਼ਾਬ ਅਤੇ ਖ਼ਾਰ ਦੋਹਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਫੁਲਾਉਣਾ, ਤਾਪ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਸਾਇਣਾਂ ਅਤੇ ਅਲਕੋਹਲ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਵਿਧੀ ਠੀਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗੁਣ ਅਤੇ ਨਪੀੜਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਛਾਂ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਲਟਕਾਏ ਚੌਰਸ ਥਾਂ ‘ਤੇ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਘੱਟ ਗਰਮ ਸ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਉਲਟੇ ਪਾਸੇ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕੱਪੜੇ ਵਿਚ ਹਲਕੀ ਨਮੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉੱਨ ਦਾ ਤੰਤੂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਫ਼ੀ ਕੋਮਲ, ਮੁਲਾਇਮ ਅਤੇ ਪਾਣੀਜਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉੱਨ ਦਾ ਤੰਤੂ ਆਪਸ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਮੀ, ਖ਼ਾਰ, ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉੱਨ ਦੇ ਤੰਤੂਆਂ ਦੀ ਸਤਹਿ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੁਰਦਰੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉੱਨ ਦੇ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸਤਹਿ ਖੁਰਦਰੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਨ ਦੀ ਸਤਹਿ ਤੇ ਪਰਸਪਰ ਵਿਆਪੀ ਸ਼ਲਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉੱਨ ਦੇ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸਤਹਿ ਖੁਰਦਰੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਲਿਸਲਿਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੇਸ਼ੇ ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਫੁੱਲ ਕੇ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਉੱਨ ਦੇ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਮੀ, ਤਾਪ ਅਤੇ ਖ਼ਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਤਾਪ ਦੇ ਅਨਿਸਚਿਤ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨਾਲ ਰੇਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੇਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਜਮਾਅ ਅਤੇ ਸੁੰਗੜਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਉੱਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੋਮਲ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਸ਼ੁੱਧ ਖ਼ਾਰ ਰਹਿਤ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਾਰ ਮਿਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਉੱਨ ‘ ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਉੱਨ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁੱਕਣ ‘ਤੇ ਪੀਲੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਲਈ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਘੋਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਰਮੈਂਗਨੇਟ, ਸੋਡੀਅਮ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਹਲਕੇ ਘੋਲ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਫੁਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁੱਬਣ ਨਾਲ ਰੇਸ਼ੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਰਗੜਨਾ-ਕੁੱਟਣਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਰਗੜਨ ਨਾਲ ਰੇਸ਼ੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਫਸਣ ਨਾਲ ਜੰਮ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਆਖ਼ਰੀ ਵਾਰੀ ਹੰਗਾਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਨੀਲ ਕਿਉਂ ਪਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿ ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਵਿਚ ਸਫ਼ੈਦੀ ਤੇ ਚਮਕ ਬਣੀ ਰਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਤਾਪ ਨਾਲ ਉੱਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਲਈ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਲਈ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਧੋਣ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਭਿਉਂਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਖ਼ਰੀ ਵਾਰ ਹੰਗਾਲਣ ਤਕ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਖ਼ਾਕੇ ਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਠੀਕ ਕਰਕੇ ਛਾਂ ਵਿਚ ਉਲਟਾ ਕਰਕੇ, ਸਮਤਲ ਸਥਾਨ ਤੇ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਹਵਾ ਲੱਗ ਸਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੈਂਗਰ ‘ਤੇ ਲਟਕਾ ਕੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਉੱਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਚੂਸਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜੇਕਰ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਹੈਂਗਰ ਤੇ ਲਟਕਾ ਕੇ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਹੇਠਾਂ ਲਟਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਅਸਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ਇਸ ਲਈ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਕਸੇ ਜਾਂ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿਚ ਕੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨੈਪਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ, ਪੈਰਾਡਾਈਕਲੋਰੋ ਬੈਂਜੀਨ ਦਾ ਚੂਰਾ, ਤੰਮਾਕੂ ਦੀ ਪੱਤੀ, ਪੀਸਿਆ ਹੋਇਆ ਲੌਂਗ, ਚੰਦਨ ਦਾ ਬੁਰਾਦਾ, ਫਟਕੜੀ ਦਾ ਚੂਰਾ ਜਾਂ ਨਿੰਮ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਰਗੜਨਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਮੁਲਾਇਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਗਿੱਲੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਰਗੜਨਾ ਜਾਂ ਮਰੋੜਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ-ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

  • ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਭਿਉਂਣਾ, ਉਬਾਲਣਾ ਜਾਂ ਬਲੀਚ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਸਾਬਣ ਨਰਮ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦਾ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕੋਸਾ ਪਾਣੀ ਹੀ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮ ਨਹੀਂ ।
  • ਸਾਬਣ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਝੱਗ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਬਣ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁਲ ਜਾਵੇ ।
  • ਗਿੱਲੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਰੇਆਨ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ 50% ਤਕ ਗੁਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਬਣ ਦੀ ਝੱਗ ਕੱਢਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਨਿਚੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸਾਬਣ ਦੀ ਝੱਗ ਨਿਚੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰੀ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਹੰਗਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਕੋਮਲਤਾ ਨਾਲ ਨਿਚੋੜ ਦੇ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਮਰੋੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਨਿਚੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
  • ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਭਾਰੇ ਤੌਲੀਏ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ, ਲਪੇਟ ਦੇ ਹਲਕੇ-ਹਲਕੇ ਦਬਾ ਕੇ ਨਮੀ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਲਟਕਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ |
  • ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਹਲਕੀ ਨਮੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਉਲਟੇ ਪਾਸੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਅਰਥਾਤ ਤਹਿ ਕਰਕੇ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਵੇਖ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਨਮੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦੂਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤਕ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ।
ਉੱਤਰ-

  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਛਾਂਟਣਾ ।
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਝਾੜਨਾ ਜਾਂ ਧੂੜ-ਰਹਿਤ ਕਰਨਾ ।
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਜੇ ਕੋਈ ਸੁਰਾਖ ਆਦਿ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨਾ ।
  • ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਖਾਕਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ।
  • ਦਾਗ-ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਣਾ ।
  • ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ।
  • ਧੁਆਈ ਕਰਨਾ ।
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣਾ ।
  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਰੰਗ ਤੇ ਚਮਕ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਰੰਗ ਅਤੇ ਚਮਕ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –

  1. ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  2. ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਰੀ ਘੋਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
  4. ਜੇਕਰ ਰੰਗ ਕੱਚਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਧੁਆਈ ਵਿਚ ਨਿਕਲਦਾ ਵਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਧੁਆਈ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਨਿਬੂ ਦੀ ਖਟਾਈ ਜਾਂ ਸਿਰਕਾ ਮਿਲਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  5. ਕੱਚੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਰੀਠੇ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਦੇ ਲਈ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਸਾਬਣ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਲਈ ਨਰਮ ਸਾਬਣ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੋਡਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਸਾਬਣ ਤਰਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਾਂ ਚਿਪਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋਵੇ ਜੋ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਘੋਲ ਬਣਾ ਲਵੇ । ਖਾਰ ਵਾਲੇ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਉੱਨ ਦੇ ਤੰਤੁ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਫੈਦ ਉੱਨ ਵਿਚ ਪੀਲਾਪਨ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਰੰਗਦਾਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਰੀਠੇ ਦੇ ਘੋਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਉੱਤਰਦਾ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉੱਨ ਕਿਉਂ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਉੱਨ ਦਾ ਰੇਸ਼ਾ ਬਹੁਤ ਨਰਮ ਅਤੇ ਮੁਲਾਇਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਛੋਟੀਆਂਛੋਟੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਪਾਣੀ, ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਖਾਰ ਨਾਲ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਨਾਲ ਉਲਝ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੱਪੜਾ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਉੱਨ ਦੀ ਧੁਆਈ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁੰਗੜਨ ਤੇ ਜੁੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚਾਰ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

  1. ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਰਗੜਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
  2. ਪਾਣੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਵਿਚ ਖਾਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
  4. ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਗਿੱਲੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਲਟਕਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੈਲੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਫ਼ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਰੀਠੇ ਦਾ ਘੋਲ ਜਾਂ ਇਜ਼ੀ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਭਿਉਂ ਦਿਓ | ਉਸ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਗੜੋ । ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੈਲੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਹੱਥ ਦੀ ਤਲੀ ਤੇ ਰਗੜ ਕੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੋਰ ਸਾਬਣ ਲਾ ਕੇ ਦੂਸਰੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਗੜੋ । ਜੇਕਰ ਮੈਲ ਸਾਫ਼ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਭਾਗ ਤੇ ਬੁਰਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ | ਜਦੋਂ ਕੱਪੜਾ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਤਲ ਛਾਂ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸੁਕਾਓ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 8 ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ 3

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵੇਖ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੱਪੜਾ ਕਿਧਰੋਂ ਫਟਿਆ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਫਟਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਉਂਣ ਮਾਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  2. ਜੇਕਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਾਗ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਤਾਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰ ਤੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚ ਵਿਭਾਜਿਤ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਰੰਗੀਨ ਅਤੇ ਸਫ਼ੈਦ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਿਉਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਮੈਲ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ! ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਹੋਰ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਧੱਬੇ ਆਦਿ ਗਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  5. ਧੋਣ ਦੇ ਲਈ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਦਾ ਸਾਬਣ, ਰਗੜਨ ਦਾ ਤਖਤਾ ਜਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਸਟਾਰਚ (ਕਲ ਆਦਿ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤਿਆਰ ਰੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
  6. ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਧੁਆਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੱਪੜੇ ਜਿਵੇਂ ਚਾਦਰ, ਪੈਂਟ, ਸਲਵਾਰ ਆਦਿ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਿਉਂ ਕੇ ਸਾਬਣ ਦੀ ਟਿੱਕੀ ਮਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਰਸੋਈ ਘਰ ਦੇ ਝਾੜਨ ਆਦਿ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਸਾਬਣ ਪਾ ਕੇ ਭਿਉਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਹੱਥ ਨਾਲ ਰਗੜ ਕੇ ਮਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕਾਲਰ, ਕਫ ਤੇ ਕੋਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦੇ ਮੈਲ ਨੂੰ ਮੁਲਾਇਮ ਬੁਰਛ ਨਾਲ ਰਗੜ ਕੇ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  7. ਰੰਗਦਾਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਿਉਂਣਾ ਤੇ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਕੱਪੜੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਦੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਿਉਂਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  8. ਮੁਲਾਇਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਰਗੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਰਗੜ ਕੇ ਨਿਚੋੜ ਕੇ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  9. ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਬਣ ਕੱਢਣ ਦੇ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਬਣ ਦਾ ਪੂਰਾ ਝੱਗ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਕੱਪੜਾ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਨਿਚੋੜ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  10. ਸਫ਼ੈਦ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਕਲਫ ਲਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕਲਫ ਤੇ ਘੋਲ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਨੀਲ ਪਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਚਮਕ ਆ ਜਾਵੇ, ਫਿਰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਚੋੜ ਕੇ ਸੁਕਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ |
  11. ਪਾਣੀ ਨਿਚੋੜ ਕੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਕੋਈ ਰੰਗਦਾਰ ਕੱਪੜਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਛਾਂ ਵਿਚ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  12. ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਲਟਾ ਕਰਕੇ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  13. ਸੁੱਕੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਨਮ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਾਗ-ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ-ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਾਗ-ਧੱਬੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੁਡਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਦਾਗ ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁੱਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲਾਂ ਜਾਣ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ –
ਧੱਬਾ ਛੇਤੀ ਛੁਡਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਧੋਬੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਤਦ ਤਕ ਦਾਗ-ਧੱਬੇ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

  • ਦਾਗ-ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਣ ਵਿਚ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  • ਘੋਲ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਤੇ ਉਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਹੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਧੱਬਾ ਫਿੱਕਾ ਨਾ ਪੈ ਜਾਵੇ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਕੱਪੜੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਚਿਕਨਾਈ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਥਾਂ ਦੇ ਥੱਲੇ ਕਿਸੇ ਸੋਖਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਮੋਟੀ ਤਹਿ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਧੱਬੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਰਗੜਨ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਨਰਮ ਪੁਰਾਣੇ ਰੁਮਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
  • ਧੱਬੇ ਉਤਾਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਧੱਬਾ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣ ਦੀ ਵਾਸ਼ਪ ਦੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।
  • ਦਾਗ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ, ਜਦ ਤਕ ਇਸ ਦਾ ਗਿਆਨ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਦ ਤਕ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧੱਬੇ ਹੋਰ ਪੱਕੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਰੰਗੀਨ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਕੋਨੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁਬੋ ਕੇ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੰਗ ਕੱਚਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪੱਕਾ ।
  • ਧੱਬਾ ਛੁਡਾਉਣ ਦੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਧੱਬੇ ਛੁਡਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾ ਤਾਂ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਲੋਰੀਨ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ।
  • ਅਲਕੋਹਲ, ਸਪਿਰਟ, ਬੈਨਜੀਨ, ਪੈਟਰੋਲ ਆਦਿ ਨਾਲ ਦਾਗ਼ ਛੁਡਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੇਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਵਸਤਰਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੇਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਰੇਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ PSEB 8th Class Home Science Notes

ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ

  • ਉੱਨ ਦਾ ਧਾਗਾ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ਮ ਤੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
  • ਉੱਨ ਦੇ ਗਿੱਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਹੈਂਗਰ ਤੇ ਟੰਗ ਕੇ ਨਹੀਂ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਉੱਨ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਭਿਉਂਣ ਨਾਲ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਸਾਬਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਬਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਦਬਾ ਕੇ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਐੱਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਹੈਂਗਰ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਲਟਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕੱਪੜਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਕ ਜਾਵੇ ।
    ਊਨੀ ਕੱਪੜਾ ਤਹਿ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
  • ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲਾ ਕੀੜਾ ਨਾ ਖਾ ਜਾਵੇ ।
  • ਗੰਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋ ਧੋਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋਣ, ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਝਾਈ-ਕਲੀਨ ਕਰਵਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਦੋਂ ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਨਿੰਮ, ਸਫੈਦੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਜਾਂ ਨੈਪਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਪਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
  • ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਸਾਨ ਹੈ ।
  • ਉੱਲੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਦਾਗ਼ ਵੀ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਉਤਰਦੇ ਹਨ । |
  • ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਰੰਗ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ । ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Home Science Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਬਰ ਨੂੰ
ਵਸਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੱਖੀ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਖੀ ਨਾਲ ਹੈਜ਼ਾ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚੂਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੂਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਨਾਲ ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਲੇਰੀਆ ਕਿਸ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਾਦਾ ਐਨਾਫਲੀਜ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ. ਨਾਲ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਕਿੰਨੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

  • ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ-ਮੱਛਰ, ਖਟਮਲ ਆਦਿ ।
  • ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ-ਮੱਖੀ, ਕੀੜੀ ਆਦਿ ।
  • ਘਰ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ-ਕਾਕਰੋਚ, ਸਿਉਂਕ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6
ਮੱਖੀ, ਮੱਛਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ? ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਮੱਖੀਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੜਾ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਢੰਗ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ
ਮੱਖੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  • ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਅਤੇ ਮੱਖੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
  • ਗੰਦਗੀ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਡੀ.ਡੀ.ਟੀ. ਦੇ ਘੋਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕੂੜੇਦਾਨ ਢੱਕੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕੂੜੇ ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਰ ਦੀ ਜਾਲੀ ਜਾਂ ਮਲਮਲ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਉੱਤੇ ਜਾਲੀ ਲਗਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਜਦੋਂ ਮੱਖੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੋਣ ਤਾਂ ਮੱਖੀਮਾਰ ਕਾਗਜ਼ ਅਤੇ ਮੱਖੀਮਾਰ ਦਵਾਈ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਆਂਡੇ, ਲਾਰਵਾ ਅਤੇ ਪਿਊਪਾ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕ੍ਰਿਸਰੋਲ ਤੂਤੀਆ ਜਾਂ ਸੁਹਾਗੇ ਦੇ ਘੋਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੰਦੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਫਿਨਾਇਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ-ਮੱਖੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੈ ।

ਇਹ ਅਨੇਕਾਂ ਰੋਗਾਂ ਜਿਵੇਂ ਹੈਜ਼ਾ, ਪੇਚਿਸ, ਤਪਦਿਕ, ਅਤਿਸਾਰ ਆਦਿ ਰੋਗਾਂ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਮੱਖੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੰਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ ਜਾਂ ਰੋਗਾਣੂ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਇਹ ਗੰਦਗੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਏਦਾਰ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਚਿਪ-ਚਿਪੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਗੰਦਗੀ ਤੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਜੀਵਾਣੁ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਫਲਾਂ ਆਦਿ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਇਹ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਜੀਵਾਣੁਆਂ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਛੱਡ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਇਹਨਾਂ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਿਹਤਮੰਦ
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 1
ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਰੋਗ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  1. ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਜਾਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਛਿੜਕ ਕੇ ਮੱਛਰ ਦਾ ਲਾਰਵਾ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਮੱਛਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਚੁਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸੋ ਸ਼ਾਮ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
  3. ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਦੇ ਲਈ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਮੱਛਰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਫਿਲਿਟ ਆਦਿ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਮੋਟੇ ਪਰਦੇ, ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤੇ ਹਨੇਰੇ ਕੋਨਿਆਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  5. ਰਾਤ ਨੂੰ ਤੰਮਾਕੂ ਜਾਂ ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤੇ ਜਾਂ ਮੱਛਰ ਮਾਰ ਅਗਰਬੱਤੀ ਤੇ ਗੰਧਕ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  6. ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਖੁਸ਼ਬੂ ਵਾਲਾ ਤੇਲ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਓਡੋਮਾਸ ਵਗੈਰਾ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  7. ਘਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਘਰ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਆਲਾਦੁਆਲਾ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਹਾਨੀਆਂ-
1. ਮਲੇਰੀਆ-ਮਾਦਾ ਐਨਾਫਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ । ਕੱਟਣ ਨਾਲ
2. ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ-ਏਡਿਸ ਏਜੀਪਟੀ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 2
ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
3. ਫਾਈਲੇਰੀਆ-ਮਾਦਾ ਕਿਊਲੈਕਸ ਦੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ।
4. ਪਤੀ ਬੁਖ਼ਾਰ-ਏਡਿਸ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।
5. ਦਿਮਾਗੀ ਬੁਖ਼ਾਰਕਿਊਲੈਕਸ ਦੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਾਕਰੋਚ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰੋਗੇ ? ਇਹ ਕੀ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਕਰੋਚ ਇਕ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਘਰੇਲੂ ਕੀਟ ਹੈ ।ਇਹ ਨਮੀ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਫਲੱਸ਼, ਰਸੋਈ ਘਰ, ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਲਗਪਗ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕੂੜਾ, ਪੁਰਾਣੇ ਕਾਗ਼ਜ਼, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਚਮੜਾ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਅਤੇ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ ।

ਰੋਕਥਾਮ ਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਾਅ –
1. ਸਿਲ੍ਹ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਰਸੋਈ ਦਾ ਫਰਸ਼ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਫ਼
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 3
3. ਰਸੋਈ ਘਰ ਦੀ ਅਤੇ ਮਕਾਨ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇਕ ਵਾਰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਬਲਦਾ ਹੋਇਆ ਪਾਣੀ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਤਿਲਚੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ 10% ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ. ਅਤੇ 40% ਗਮੈਕਸੀਨ ਜਾਂ ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
5. ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਪਾਉਡਰ ਜਲਾਉਣ ਨਾਲ ਇਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਝਾਤੂ ਨਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀੜੇ ਤੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ

  • ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਗਲੀਚੇ ਜੋ ਕਾਫ਼ੀ ਦਿਨਾਂ ਤਕ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਇਹ ਕੀੜੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਇਹ ਕੀੜੇ ਜੋ ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਆਂਡੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲਾਰਵਾ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਛੇਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਤਿਕਾਰਕ ਦੱਸੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਕੀੜਿਆਂ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੁੱਝ ਮਿਲੇ-ਜੁਲੇ ਪ੍ਰਤਿਕਾਰਕ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ

  1. ਨਿੰਬੂ, ਤੰਮਾਕੂ ਤੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ।
  2. ਨਿੰਮ, ਤੰਮਾਕੂ ਆਦਿ ਦੇ ਪੱਤੇ ।
  3. ਚੀਲ, ਕਾਫੂਰ ਆਦਿ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ।
  4. ਸਫੈਦੇ ਦੀ ਲੱਕੜੀ, ਪੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਤੇਲ ।
  5. ਨੈਫਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ।
  6. ਗੰਧਕ, ਪਾਈਰੇਥਰਮ, ਬੋਰਿਕ ਐਸਿਡ ।
  7. ਸਾਬਣ ਦਾ ਚੂਰਾ, ਫਟਕੜੀ ਜਾਂ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰ ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਜਾਂ ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੱਛਰ, ਖਟਮਲ, ਪਿੱਸੂ, ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਹਾਨੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ ਕਾਕਰੋਚ, ਦੀਮਕ (ਸਿਉਂਕ) ਅਤੇ ਝੀਗੁਰ ਹਨ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਭੋਜਨ ਵਾਲੀ ਡੋਲੀ ਦੇ ਪਾਏ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਭੋਜਨ ਵਾਲੀ ਜਾਲੀ ਦੇ ਪੈਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਕੀੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਕੀੜਾ ਹੈ ਜੋ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਿਚ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਗਿੱਟੇ ਅਤੇ ਗੁੱਟ ਤੇ ਕੱਟਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਬੁਖ਼ਾਰ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਖਟਮਲ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ? ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਢੰਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖਟਮਲ ਗੰਦੇ ਫਰਸ਼, ਦਰੀ ਜਾਂ ਟੁੱਟੇ ਫਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰਪਾਈ ਦੇ ਸਿਰਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਢੰਗ-

  • ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਤਾਰਪੀਨ ਦਾ ਤੇਲ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਫਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਉਬਲਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਖਟਮਲ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਖਿੜਕੀ ਦੀ ਚੁਗਾਠ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿੱਥੇ ਖਟਮਲ ਹੋਣ ਉੱਥੇ ਗੰਧਕ ਦੀ ਧੂਣੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਮੱਖੀਰ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਖੀਮਾਰ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜ ਭਾਗ ਅਰੰਡੀ ਦਾ ਤੇਲ ਅਤੇ ਅੱਠ ਭਾਗ ਰੇਜਿਨ ਪਾਉਡਰ ਲੈ ਕੇ ਗਰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਗ਼ਜ਼ ‘ਤੇ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰਾਂ ਮੱਖੀ ਮਾਰ ਕਾਗਜ਼ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸਿਉਂਕ ਅਤੇ ਝੀਗਰ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਿਉਂਕ ਅਤੇ ਝੱਗਰ ਕਾਗ਼ਜ਼, ਲੱਕੜੀ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਨਿੰਮ, ਤੰਮਾਕੂ ਜਾਂ ਤੁਲਸੀ ਦਾ ਬੂਟਾ ਘਰ ਕਿਉਂ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ? ਸੱਪ ਅਤੇ ਨੂੰਹਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-

  • ਨਿੰਮ, ਤੰਮਾਕੂ ਤੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਬਦਬੂ ਨਾਸ਼ਕ, ਕੀਟ ਨਾਸ਼ਕ, ਕੀਟ ਤਿਕਾਰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
  • ਨਿੰਮ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਨਾਜਾਂ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਅਨਾਜਾਂ ਨੂੰ ਕੀਟਾਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਨਿੰਮ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ।
  • ਤੰਮਾਕੂ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਤੰਮਾਕੂ ਦੀ ਧੂੜ ਤੋਂ ਖਮੀਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿਸ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ ਕੀਟ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨਾਲ ਇਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈ ਨਿਕੋਟਿਨ ਸਲਫੇਟ ਵੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਤੁਲਸੀ ਦਾ ਪੌਦਾ ਸੱਪ ਦੇ ਕੱਟੇ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ ਮਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਸੱਪ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  1. ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੀਆਂ ਝਾੜੀਆਂ ਕੱਟ ਦੇਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
  2. ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ, ਘਰ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਅਤੇ ਛੇਕਾਂ ਵਿਚ ਫਿਨਾਇਲ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  3. ਤੰਮਾਕੂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਉਬਾਲ ਕੇ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਨਿਊਲਾ ਤੇ ਬਿੱਲੀ ਪਾਲਣ ਨਾਲ ਵੀ ਸੱਪ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਬਿੱਛੂ ਨੂੰਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  • ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਕੀਟਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਹਨੇਰੇ ਥਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ, ਪਿੱਸੂ, ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕੀ ਵਰਤੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
1. ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ-ਇਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਕੀੜਾ ਹੈ । ਇਹ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਿਚ ਵੀ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਗੁੱਟ ਤੇ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਲੜਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ –

  • ਕੁਰਸੀਆਂ, ਡੈਕਸ, ਮੇਜ਼ ਤੇ ਮੰਜਿਆਂ ਦੇ ਥੱਲੇ ਮੱਛਰਮਾਰ ਤੇਲ ਛਿੜਕਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੱਛਰਮਾਰ ਧੂਫ ਜਗਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਬਹੁਤ ਹੀ ਬਰੀਕ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤੇ ਨੇੜੇ ਸਿੱਲ੍ਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਫਾਰਮਲੀਨ ਛਿੜਕਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 4

2. ਪਿੱਸੂ-ਚੂਹੇ ਦਾ ਪਿੱਸੂ ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਪਿੱਸੂ ਛੋਟਾ ਤੇ ਲਾਲ ਭੂਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ –

  • ਘਰ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਐਸਿਡ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਪਿੱਸੂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋਵੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਤਾਰਪੀਨ ਦਾ ਤੇਲ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਚੂਹਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਪਿੱਸੂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਪਿੱਸੂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
    PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 5
  • ਦੀਵਾਰ ਜਾਂ ਫਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਨੂੰ ਸੀਮਿੰਟ ਨਾਲ ਭਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਭੂਮੀ ਤੇ ਨਮਕ ਜਾਂ ਚੁਨਾ ਛਿੜਕ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਪਿੱਸੂਆਂ ਦੇ ਲਾਰਵੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਜੀਵਾਣੂ ਨਾਸ਼ਕ ਪਾਊਡਰ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਿੱਸੂਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪਲੇਗ ਨਾ ਫੈਲੇ ।

3. ਖਟਮਲ-ਖਟਮਲ ਗੰਦੇ ਫਰਸ਼, ਦਰੀ ਜਾਂ ਟੁੱਟੇ ਫਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਅਤੇ ਮੰਜਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਖਟਮਲ ਲਾਲ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕੀੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ 1/6 ਇੰਚ ਤੋਂ 1/7 ਇੰਚ ਤਕ ਲੰਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਖਟਮਲ ਮਾਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ –

  • ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਤਾਰਪੀਨ ਦਾ ਤੇਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਫਰਸ਼ ਤੇ ਉਬਲਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਵੀ ਖਟਮਲ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
  • ਜਿੱਥੇ ਖਟਮਲ ਹੋਣ ਉੱਥੇ ਗੰਧਕ ਦੀ ਧੂਣੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਖਟਮਲ ਮਰ ਜਾਂਦਾ

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 6

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਚੂਹੇ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਬਚਾਓ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੂਹੇ ਘਰ ਦੀ ਖਾਧ-ਸਮੱਗਰੀ ਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਲਦੇ ਹਨ । ਚੁਹਿਆਂ ਤੇ ਪਲੇਗ ਦੇ ਕੀਟ ਪਿੱਸੂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚੂਹਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਤਕ ਪੁੱਜਦੇ ਹਨ | ਅਜਿਹੇ ਚੂਹੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ਉਹ ਪਲੇਗ ਦੇ ਰੋਗੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਚੁਹੇ ਪਿੱਸੂਆਂ ਨੂੰ ਆਸਰਾ ਦੇ ਕੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਚੂਹਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  • ਚੂਹਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖੁੱਡਾਂ ਨੂੰ ਕੱਚ ਨਾਲ ਜਾਂ ਸੀਮਿੰਟ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਚੂਹੇ ਮਾਰਨ ਦੀ ਦਵਾਈ ਆਟੇ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖੁੱਡਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਪਾ ਦੇਣ ਨਾਲ ਚੂਹੇ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਤੇ ਰਸੋਈ ਘਰ ਵਿਚ ਸਾਰੀਆਂ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਪੀਪਿਆਂ ਜਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਸਾਮਾਨ ਕੱਢਣ ਸਮੇਂ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਝ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਨਾ ਖਿਲਰੇ ।
  • ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਤਾਰਾਂ ਵਾਲੀ ਟੋਕਰੀ ਵਿਚ ਉੱਚੀ ਥਾਂ ਤੇ ਟੰਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕੋਈ ਵੀ ਖਾਣ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਇੱਧਰ ਉੱਧਰ ਨਹੀਂ ਖਿਲਾਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਪਿੰਜਰੇ (ਚਹੇਦਾਨੀ) ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਕਿਰਲੀ ਤੇ ਮੱਕੜੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਢੰਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-ਕਿਰਲੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਢੰਗ

  • ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਛੇਕਾਂ ਵਿਚ ਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵਿਚ ਫਲਿੱਟ ਜਾਂ ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ. ਛਿੜਕਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਇਹ ਆਪਣੀ ਖੁੱਡ ਬਣਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਤੇ ਕੀਟ ਰਹਿਤ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੀਟ ਹੀ ਕਿਰਲੀ ਦਾ ਭੋਜਨ ਹੈ ।

ਮੱਕੜੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਢੰਗ –

  1. ਘਰ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਫਲਿਟ ਅਤੇ ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ. ਪਾਊਡਰ ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਤੇ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਮੱਕੜੀ ਦੇ ਜਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਕੀਟਾਣੂ-ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਮਾਰਨ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ

  • ਚੂਨਾ-ਕੱਚਾ ਅਤੇ ਬੁਝਿਆ ਹੋਇਆ
  • ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਰਮੈਂਗਨੇਟ (ਲਾਲ ਦਵਾਈ
  • ਸਾਬਣ
  • ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ.
  • ਨੀਲਾ ਤੂਤੀਆ (ਕਾਪਰ ਸਲਫੇਟ)
  • ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਐਸਿਡ-ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਸਾਬਣ ਅੜੇ ਘੋਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ
  • ਡੀਟੋਲ
  • ਫਾਰਮੇਲਿਨ
  • ਲਾਈਸੋਲ
  • ਫਿਨਾਈਲ
  • ਉਸੋਲ
  • ਕਲੋਰੀਨ ਗੈਸ
  • ਗੰਧਕ ਦਾ ਧੂੰਆਂ
  • ਫਾਰਮੈਲਡੀਹਾਈਡ ਗੈਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਜੂੰਆਂ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਪੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਢੰਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੂੰਆਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਿਰ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਸਿਰ ਦੀਆਂ ਜੂੰਆਂ ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਇੱਥੇ ਆਂਡੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਦੂਜੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਜੂੰਆਂ ਗੰਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਚਮੜੀ ਤੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੂਆਂ ਬੜੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੌਆਂ ਗੰਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਟਾਈਫਸ ਬੁਖ਼ਾਰ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਜੂੰਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ –
1. ਜੂ ਦੇ ਮਿਲਦੇ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. ਸਿਰ ਵਿਚ ਜੂੰਆਂ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਉਪਲੱਬਧ ਨੂੰ ਮਾਰ ਰਸਾਇਣ ਨੂੰ ਲਾ ਕੇ ਕੁੱਝ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਿਰ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 7
3. ਸਿਰ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਜੂੰਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਤਾਂ ਵਾਲ ਕਟਵਾ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
4. ਨਾਰੀਅਲ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕ ਕਪੂਰ ਪਾ ਕੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਮਲਣ ਨਾਲ ਵੀ ਜੂੰਆਂ ਮਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
5. ਸਰੀਰ ਤੇ ਜੂੰਆਂ ਹੋਣ ਤੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਉੱਤੇ ਖ਼ੂਬ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਤੇ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਮਲ ਮਲ ਕੇ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਮੈਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਬਲਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
7. ਬਿਸਤਰੇ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲਾ ਕੀੜਾ ਹੈ –
(ੳ) ਮੱਛਰ
(ਅ) ਮੱਖੀ
(ਇ) ਕਾਕਰੋਚ
(ਸ) ਸਿਉਂਕ !
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਮੱਛਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਦੀ ਹੈ –
(ੳ) ਮੱਛਰ
(ਅ) ਚੂਹਾ
(ਇ) ਕੀੜੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਚੂਹਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੀੜਾ ਹੈ –
(ਉ) ਕੀੜੀ
(ਅ) ਖਟਮ
(ਲ) ਸਿਉਂਕ
(ਸ) ਮੱਛਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ਲ) ਸਿਉਂਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
……… ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਝੀਗੁਰ
(ਅ) ਮੱਛਰ
(ਇ) ਖਟਮਲ
(ਸ) ਕਾਕਰੋਚ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਝੀਗੁਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੱਖੀ ਤੋਂ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ –
(ਉ) ਹੈਜ਼ਾ ।
(ਅ) ਪੇਚਿਸ
(ਇ) ਤਪਦਿਕ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਦਵਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਾਲ ਚੀਨੀ
(ਅ) ਕੁਨੀਨ
(ੲ) ਸੌਂਫ
(ਸ) ਅਜਵੈਣ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਕੁਨੀਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੈ
(ਉ) ਐਨਾਵਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਕਾਰਨ ਮਲੇਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਮਾਦਾ ਕਿਊਲੈਕਸ ਦੀ ਜਾਤੀ ਕਾਰਨ ਫਾਈਲੇਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਇ) ਚੂਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਨਾਲ ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਮੱਛਰ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-

2. ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ ਛੋਟਾ ਕੀੜਾ ਹੈ ਜੋ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਿਚ ਹੀ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

3. ਨਿਉਲਾ ਅਤੇ ਬਿੱਲੀ ਪਾਲਣ ਨਾਲ ਸੱਪ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

4. ਸਿਉਂਕ ਲਾਭਦਾਇਕ ਕੀੜਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

5. ਮਾਦਾ ਐਨਾਫਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

6. ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਏਡਿਸ ਏਜੇਪਟੀ. ਮੱਛਰ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ

1. ਐਫਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਨਾਲ ………….. ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲੇਰੀਆ,

2. ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਨੂੰ …………. ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ,

3. ………… ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਝੀਗੁਰ,

4. ਚੂਹੇ ……… ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਲੇਗ,

5. ਖਟਮਲ ਤੋਂ …………. ਬੁਖਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਾਲਾ ।

ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੋਲੀਓ ਰੋਗ ਕਿਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ 5-7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕਿਸ ਦਵਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੁਨੀਨ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਕਿਹੜਾ ਬੁਖ਼ਾਰ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲੇਰੀਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਲੇਗ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਕਿਸ ਤੋਂ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੁਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੱਖੀ ਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਹੈਜ਼ਾ, ਪੇਚਿਸ, ਤਪਦਿਕ, ਅਤਿਸਾਰ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚੂਹੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ, ਕਿਵੇਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਰੋਗ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਟਮਲ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਟਮਲ ਨਾਲ ਕਾਲਾ ਬੁਖ਼ਾਰ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੀੜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲੇਰੀਆ, ਡੇਂਗੂ ਬੁਖ਼ਾਰ, ਪਲੇਗ, ਰਿਪਲੇਸਿੰਗ ਬੁਖ਼ਾਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੀਅ ਘਬਰਾਉਣਾ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਠੰਢ ਤੇ ਕੰਬਣੀ ਨਾਲ ਬੁਖ਼ਾਰ ਚੜ੍ਹਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਲੇਗ ਰੋਗ ਕਿਹੜੇ ਕੀਟਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਿੱਸੂਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਲੇਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
105-107°F ਤਕ ਬੁਖ਼ਾਰ, ਕਦੀ-ਕਦੀ ਉਲਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦਸਤ ਲੱਗਣਾ, ਬਗਲ (ਕੱਢ) ਅਤੇ ਜਾਂਘ ਵਿਚ ਗਿਲ੍ਹਟੀਆਂ ਨਿਕਲਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਡੇਂਗੂ ਬੁਖ਼ਾਰ ਕਿਸ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਏਡਿਸ ਏਜੀਪਟੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਡੇਂਗੂ ਬੁਖ਼ਾਰ ਦੇ ਕੀ ਲੱਛਣ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੁਖ਼ਾਰ, ਪਿੱਠ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਗਾਂ ਵਿਚ ਪੀੜ, ਭੁੱਖ ਤੇ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਰਿਪਲੇਸਿੰਗ ਬੁਖ਼ਾਰ ਕਿਹੜੇ ਕੀਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨੂੰ ਅਤੇ ਖਟਮਲ ਦੁਆਰਾ ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਰਿਪਲੇਸਿੰਗ ਬੁਖ਼ਾਰ ਦੇ ਕੀ ਲੱਛਣ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੁਖ਼ਾਰ 104°F ਤਕ, ਸਰੀਰ ਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਦੇ ਦਾਣੇ, ਕਦੇ-ਕਦੇ ਉਲਟੀ ਤੇ ਚੱਕਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਤਪਦਿਕ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਲ ਵਿਆਹ, ਅਪੂਰਨ ਖ਼ੁਰਾਕ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀੜੀਆਂ ਤੋਂ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੀਆਂ ਮਰੇ ਹੋਏ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ | ਪਰ ਇਹ ਕੱਟ ਕੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਕੀੜੀਆਂ ਜੇਕਰ ਖਾਣੇ ਵਿਚ ਪੈ ਜਾਣ ਤਾਂ ਖਾਣਾ ਦੁਸ਼ਿਤ ਅਤੇ ਥੋੜਾ ਕੌੜਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਕੀੜੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  • ਇਹ ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੇ ਛੇਤੀ ਚਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਹਿਦ ਤੇ ਮੁਰੱਬੇ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸ਼ੀਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਭੋਜਨ ਵਾਲੀ ਡੋਲੀ (ਅਲਮਾਰੀ) ਦੇ ਪਾਵੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
  • ਕੀੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਖੁੱਡਾਂ ਵਿਚ ਬੋਰੈਕਸ ਜਾਂ ਹਲਦੀ

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 8

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੱਕੜੀ ਤੋਂ ਕੀ ਹਾਨੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਕੜੀ ਗੰਦੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਮਿਲਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਘਰੇਲੁ ਕੀੜਿਆਂ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ । ਜੇ ਇਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲਾ ਲਸਲਸਾ ਪਦਾਰਥ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ਤੇ ਪੈ ਜਾਏ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਫਫੋਲੇ (ਧਫੜ) ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 9

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਝੀਗੁਰ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ-
ਤ੍ਰੀਗੁਰ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਦਿਨ ਵਿਚ ਹਨੇਰੇ ਕੋਨਿਆਂ ਵਿਚ ਛਿਪੇ ਰਹਿ ਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਝੀਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ

  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਨੈਪਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਰੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
  • ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ, ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਜਾਂ ਗੰਧਕ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
  • ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਇਸ ਕੀਟ ਨੂੰ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ।
  • ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵੱਧ ਜਾਣ ਤੇ ਬੰਦ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  • ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਪਾਅ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਕੀੜੇ (ਪਤੰਗੇ) ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਪਤੰਗਿਆਂ ਦੇ ਲਾਰਵਾ ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬੁਣੀਆਂ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ! ਆਂਡੇ ਜੋ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਲਾਰਵਾ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਛੇਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ | ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਹਨ
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 10
ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਧੁੱਪ ਵਿਖਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਰਵਾ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਟੀਨ ਦੇ ਹਵਾ ਬੰਦ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀ ਛਪਾਈ ਦੀ ਸਿਆਹੀ ਨਾਲ ਇਹ ਪਤੰਗੇ ਦੂਰ ਭੱਜਦੇ ਹਨ ।
  • ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਨੈਪਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਵੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਬਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੀਮਕ (ਸਿਉਂਕ) ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਿਉਂਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ । ਪਰ ਘਰ ਵਿਚ ਫ਼ਰਨੀਚਰਾਂ, ਛੱਤਾਂ, ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਹੋਰ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਸਾਮਾਨ, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਲੱਕੜੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਭੋਜਨ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ –

  • ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਸਾਮਾਨ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਿਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿਚ ਜੋ ਦਰਾੜਾਂ ਹੋਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਭਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿਚ ਸਿਉਂਕ ਜਲਦੀ ਲਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਫਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ img ਦੀਮਕ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸਿਉਂਕ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਤੇ ਡੀ. ਟੀ. ਟੀ. ਛਿੜਕਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਿਲਵਰ ਫਿਸ਼ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇ ਫ਼ਰੇਮ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇ ਗੱਤੇ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਬਨਾਉਟੀ ਰੇਸ਼ਮ, ਮਾਂਡੀ ਲੱਗੇ ਕੱਪੜੇ, ਕਾਗ਼ਜ਼ ਅਤੇ ਲੁਗਦੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ –

  • ਅਲਮਾਰੀਆਂ, ਦਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਬਕਸਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਰਗੇ ਅਣਲੋੜੀਂਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਇਕੱਠਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਅਤੇ ਗੰਧਕ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਵੀ ਸਿਲਵਰ ਫਿਸ਼ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਮੱਛਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ !
ਉੱਤਰ-
ਖੁਦ ਉੱਤਰ ਦਿਓ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਹਰੇਕ ਦਾ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

  • ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ-ਮੱਛਰ
  • ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ-ਕੀੜੀ
  • ਘਰ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ-ਦੀਮਕ (ਸਿਉਂਕ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਿੱਸੂ ਅਤੇ ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ? ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮੱਖੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਪਿੱਸੂ ਅਤੇ ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਘਰੇਲੂ ਜੀਵ ਜੰਤੂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ ? ਇਹ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਉੱਤਰ ਦਿਉ ।

ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ PSEB 8th Class Home Science Notes

ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ

  • ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ –
    • ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ,
    • ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ,
    • ਘਰ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ।
  • ਐਨਾਫਲੀਜ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੱਛਰ ਦੀ ਮਾਦਾ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ । ਕਿਊਲੈਕਸ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਵੀ ਰੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
  • ਮੱਛਰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਫਲਿਟ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜੇਕਰ ਮੱਛਰ ਕੱਟ ਲਵੇ ਅਤੇ ਦਰਦ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਥੋੜਾ ਅਮੋਨੀਆ ਲਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਖਟਮਲ ਗੰਦੇ ਫਰਸ਼, ਦਰੀ ਜਾਂ ਟੁੱਟੇ ਫਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਅਤੇ ਮੰਜੇ ਦੇ ਸਿਰਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
  • ਖਟਮਲ ਲਾਲ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕੀੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਚੂਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਕਾਕਰੋਚ ਅਤੇ ਤਿਲਚੱਟਾ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸਾਮਾਨ ਦੋਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
  • ਦੀਮਕ (ਸਿਉਂਕ ਕਾਗਜ਼, ਲੱਕੜੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ
  • ਅੰਦਰੋਂ ਖਾ ਕੇ ਖੋਖਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
  • ਝੀਗਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
  • ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਕੀੜੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਚੂਹੇ ਪਲੇਗ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
  • ਕੋਹੜ ਕਿਰਲੀ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਖਾ ਕੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Home Science Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੋ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਕੰਮ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੰਮ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿੰਨੀ ਤਰਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ-

  1. ਕਾਰਜਾਤਮਕ
  2. ਕੇਵਲ ਸਜਾਵਟੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੇਜ਼ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਪਾਸੇ ਸਨਮਾਇਕਾ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਲਾਭ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੇਜ਼ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਪਾਸੇ ਤੇ ਸਨਮਾਈਕਾ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਮੇਜ਼ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਕੀ ਹੋਈ ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ?
मां
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੀ-ਕਿਹੜੀ ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੀਕ, ਮਹੋਗਨੀ, ਗੁਲਾਬ ਅਤੇ ਅਖਰੋਟ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਲੰਘ ਦਾ ਆਮ ਮਾਪ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਮੰਜਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਲੰਘ ਦਾ ਆਮ ਮਾਪ 21/2 ਤੋਂ 31/2 ਫੁੱਟ ਤਕ ਚੌੜਾ ਅਤੇ 61/2 ਫੁੱਟ ਤਕ ਲੰਮਾ ਹੁੰਦਾ . ਹੈ । ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਛੋਟਾ ਮੰਜਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਮਾਪ 4′ × 2’ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼ ਦਾ ਆਮ ਮਾਪ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੜਾਈ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼ ਦਾ ਆਮ ਮਾਪ 21/2 ਫੁੱਟ × 4 ਫੁੱਟ ਅਤੇ ਉਚਾਈ 2 ਫੁੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਕੁਰਸੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁਰਸੀ ਸਿੱਧੀ ਪਿੱਠ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਭਾਰਤੀ ਮੌਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭਾਰਤੀ ਮੌਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

  1. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਵੇਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਾ ਹੋਵੇ ।
  2. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਮਰੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੋਵੇ ।
  3. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਫਜੂਲਖ਼ਰਚੀ ਨਾ ਹੋਵੇ |
  4. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਮਰੇ ਦੇ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਹੋਵੇ ।
  5. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤੇ ਟਿਕਾਉ ਹੋਵੇ ।
  6. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਉਪਯੋਗੀ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਰਾਮਦੇਹ ਹੋਵੇ ।
  7. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਉਠਾਉਣ-ਧਰਨ ਵਿਚ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਹੋਵੇ ।
  8. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੰਗੇ ਕਾਰੀਗਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬੈਠਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ-ਕਿਹੜਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਠਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਸੋਫਾਸੈਟ, ਗੱਦੇਦਾਰ ਕੁਰਸੀਆਂ, ਮੇਜ਼, ਕਾਫੀ ਟੇਬਲ, ਸੈਂਟਰ ਟੇਬਲ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਕੁਰਸੀਆਂ ।
ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਭੋਜਨ ਦੀ ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀਆਂ, ਪਰੋਸਣ ਦੀ ਮੇਜ਼, ਸਾਈਡਬੋਰਡ ਟਰਾਲੀ (ਪਹੀਏ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੜਾਈ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਕਿਉਂ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਵੀ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕੇ ।

ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ ਆਦਿ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਮੇਜ਼ ਦਾ ਆਮ ਮਾਪ 2 ਫੁੱਟ × 4 ਫੁੱਟ ਅਤੇ 21/2 ਫੁੱਟ ਉਚਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪਰ ਮੇਜ਼ ਇਸ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਅਤੇ ਚੌੜਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਮੇਜ਼ ਇੰਨਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਉੱਤੇ ਇਕ ਲੈਂਪ, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਸ਼ਬਦ ਕੋਸ਼ (ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ, ਪੈੱਨ, ਪੈਨਸਿਲਾਂ ਆਦਿ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਆ ਸਕਣ। ਜੇ ਟਾਈਪਰਾਈਟਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਚੰਗਾ ਹੈ ।

ਕੁਰਸੀ ਸਿੱਧੀ ਪਿੱਠ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਬਾਹਵਾਂ ਵਾਲੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਸੀਟ ਬੈਂਤ ਦੀ ਜਾਂ ਗੱਦੇਦਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਟਾਈਪ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕੁਰਸੀ ਪਹੀਆਂ ਵਾਲੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਟਾਈਪਰਾਈਟਰ ਵੱਲ ਜਾਂ ਮੇਜ਼ ਵੱਲ ਘੁਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ।

ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਈ ਸ਼ੈਲਫ਼ਾਂ ਵਾਲੀ ਅਲਮਾਰੀ ਇਸ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੌਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਵਾਲੀ ਅਲਮਾਰੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵਧੇਰੇ ਚੰਗਾ ਰਹੇਗਾ । ਕਿਉਂਕਿ ਮਿੱਟੀ ਘੱਟੇ ਤੋਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-

  1. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  2. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਬੜੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤਕ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣਾ ਜਾਂ ਘਸੀਟਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ । ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਰਗੜ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਨਾ ਡਿੱਗੇ, ਜੇਕਰ ਡਿਗ ਜਾਏ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਦਾਗ ਧੱਬੇ ਪੈਣ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਗੱਦੇਦਾਰ ਅਤੇ ਚਮੜੇ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਗੱਦੇਦਾਰ ਅਤੇ ਚਮੜੇ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-

  1. ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਝਾੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਕਦੀ-ਕਦੀ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਨਰਮ ਸਾਬਣ ਦਾ ਘੋਲ ਬਣਾ ਕੇ, ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਇਹ ਘੋਲ ਲਗਾ ਕੇ ਰੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਪਾਲਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਚਮੜਾ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਏ ਅਤੇ ਫਟੇ ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਬੈਂਤ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦਾ ਕੀ ਲਾਭ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਂਤ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲਾਭ ਹਨ-

  1. ਬੈਂਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਲੱਕੜੀ ਨਾਲੋਂ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
  2. ਇਹ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਾਲੋਂ ਸੌਖ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  3. ਇਹ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਾਲੋਂ ਸਸਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਹਾਨੀਆਂ-

  1. ਇਸ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਕੁੱਤਿਆਂ ਬਿੱਲੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।
  2. ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਚਲਣਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।

ਬੈਂਤ ਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ-

  1. ਬੈਂਤ ਵਾਲੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਕੱਪੜੇ ਜਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਬੈਂਤ ਵਾਲੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਨਮਕ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਮੀਨਾਕਾਰੀ ਵਾਲੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦਾ ਕੀ ਲਾਭ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਲਾਭ-

  1. ਮੀਨਾਕਾਰੀ ਵਾਲਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵੇਖਣ ਵਿਚ ਸੁੰਦਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।
  2. ਇਸ ਨਾਲ ਕਮਰਾ ਆਕਰਸ਼ਕ ਲਗਦਾ ਹੈ ।

ਹਾਨੀ-

  1. ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮੀਨਾਕਾਰੀ ਵਾਲੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ‘ਤੇ ਧੂੜ-ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
  2. ਇਸ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਸੌਖ ਨਾਲ ਸਹੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
  3. ਸਫ਼ਾਈ ਨਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਹ ਅਣ-ਆਕਰਸ਼ਕ ਵਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅੱਗੇ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ-

  1. ਉਪਯੋਗਤਾ
  2. ਸੁੰਦਰਤਾ
  3. ਡਿਜ਼ਾਈਨ
  4. ਆਰਾਮਦੇਹੀ
  5. ਮੁੱਲ
  6. ਮਜ਼ਬੂਤੀ
  7. ਆਕਾਰ ।

1. ਉਪਯੋਗਤਾ – ਕੇਵਲ ਉਪਯੋਗੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਹੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਅਣਉਪਯੋਗੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ਉਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ।

2. ਸੁੰਦਰਤਾ – ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਤੇ ਸੰਤੋਖਜਨਕ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਾਧਾਰਨ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

3. ਬਨਾਵਟ (ਡਿਜ਼ਾਈਨ – ਮਕਾਨ ਦੀ ਬਨਾਵਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਧੁਨਿਕ, ਸਾਦਾ ਜਾਂ ਪੁਰਾਣੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਆਧੁਨਿਕ ਮਕਾਨ ਵਿਚ ਪੁਰਾਣੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਸ਼ੋਭਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ | ਆਧੁਨਿਕ ਮਕਾਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਧੁਨਿਕ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

4. ਆਰਾਮਦੇਹ-ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਉਸ ਦਾ ਆਰਾਮਦੇਹ ਹੋਣਾ ਹੈ ।ਉੱਠਣ-ਬੈਠਣ ਅਤੇ ਸੌਣ ਵਿਚ ਕਸ਼ਟ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ਬੇਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

5. ਮੁੱਲ – ਘਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿਚ ਤਾਲਮੇਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਖ਼ਰਚ ਕਰਨਾ ਬੁੱਧੀਮਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਬਹੁਤ ਸਸਤਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਟਿਕਾਊ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ।

6. ਮਜ਼ਬੂਤੀ – ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਸੁੰਦਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਚੀਲ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਛੇਤੀ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਸਾਗਵਾਨ ਤੇ ਟਾਹਲੀ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਸਟੀਲ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵਿਚ ਚਾਦਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

7. ਆਕਾਰ – ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਮਰੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਛੋਟੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹੀ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਉੱਤੇ ਲੱਗੇ ਘਿਓ, ਤੇਲ, ਪੇਂਟ ਅਤੇ ਲੁਕ ਆਦਿ ਦੇ ਦਾਗ ਕਿਵੇਂ ਉਤਾਰੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਪੂੰਝ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਚੀਕਣੇ ਅਤੇ ਚਿਪਕਣ ਵਾਲੇ ਦਾਗਾਂ ਦੇ ਲਈ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨਰਮ ਸਾਬਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਿੱਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਗਿੱਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  3. ਜੇ ਲੱਕੜੀ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਗਰਮ ਬਰਤਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਦਾਗ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਗ ਉੱਤੇ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਯੂਕਲਿਪਟਸ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਪਿੱਤਲ ਦੀ ਪਾਲਿਸ਼ ਲਾ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਗੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । 8-10 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦਾ ਉੱਤਰ ਜਾਏਗਾ ।
  4. ਪੇਂਟ ਜਾਂ ਰੋਗਨ ਦੇ ਦਾਗ ਲਈ ਮੇਥੀਲੇਟਿਡ ਸਪਿਰਟ ਇਸਤੇਮਾਲ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਉੱਤੇ ਪਾਲਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  5. ਸਿਆਹੀ ਦੇ ਦਾਗ ਲਈ ਆਗਜ਼ੈਲਿਕ ਤੇਜ਼ਾਬ ਦਾ ਹਲਕਾ ਘੋਲ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  6. ਰਗੜ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਬਾਲ ਕੇ ਠੰਢਾ ਕੀਤਾ ਅਲਸੀ ਦਾ ਤੇਲ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Guide ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੰਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗਲਤ ਤੱਥ ਹੈ-
(ੳ) ਬੈਂਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਲੱਕੜੀ ਨਾਲੋਂ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼ 4 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ੲ) ਸਜਾਵਟੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕੇਵਲ ਸਜਾਵਟ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼ 4 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੈ-
(ਉ) ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ੲ) ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਰਾਮਦੇਹ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੈ-
(ੳ) ਬੈਂਤ ਵਾਲੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਨਮਕ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਮੀਨਾਕਾਰੀ ਵਾਲੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਾਲ ਕਮਰਾ ਆਕਰਸ਼ਕ ਲਗਦਾ ਹੈ ।
(ੲ) ਬੈਂਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਾਲੋਂ ਸਸਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਪੁਰਾਣੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਭਾਰੇ ਤੇ ਨੱਕਾਸ਼ੀਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ।
2. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਮਰੇ ਦੇ ਰੰਗ, ਅਕਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰੋ ।
3. ਦੇਵਦਾਰ, ਅਖਰੋਟ ਦੀ ਲਕੜੀ ਹਲਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
4. ਬਹੁ-ਉਦੇਸ਼ੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਘੱਟ ਥਾਂ ਘੇਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
1. √
2. √
3. √
4. √

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ

1. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦਾ ਚੁਨਾਵ ਕਮਰੇ ਦੇ ………………….. ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰੋ ।
2. ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਕੁਰਸੀ ……………………… ਅਤੇ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
3. ਮੇਜ਼ ਦੇ ਉੱਪਰ ………………………….. ਲੱਗਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਲੱਕੜੀ ਕੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੇ ਰਗੜ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ …………………. ਦਾ ਤੇਲ ਵਰਤੋ ।
5. ਸਿਆਹੀ ਦੇ ਦਾਗ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ …………………….. ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਰੰਗ, ਆਕਾਰ,
2. ਸਿੱਧੀ ਪਿੱਠ ਵਾਲੀ,
3. ਸਨਮਾਈਕਾ,
4, ਅਲਸੀ,
5. ਆਗਜੈਲਿਕ ਐਸਿਡ ।

ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਸ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੱਕੜੀ ਦਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੋ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹਟਾਏ ਜਾਂ ਖਿਸਕਾਏ ਜਾਣ ਉਹ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਲਕੀ ਲੱਕੜੀ (ਦੇਵਦਾਰ, ਅਖਰੋਟ) ਆਦਿ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਫਰਨੀਚਰ ਕਿਸ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਂਤ ਦੇ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੁਰਾਣੇ ਫਰਨੀਚਰ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਭਾਰੇ ਅਤੇ ਨਕਾਸ਼ੀਦਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਆਧੁਨਿਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਸਾਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਾਲੇ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀ, ਪਲੰਘ, ਚੌਂਕੀ, ਸੋਫਾ, ਮੂੜ੍ਹਾ, ਬੁੱਕ ਰੈਕ ਅਲਮਾਰੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿੰਨੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਲੱਕੜੀ ਦਾ
  2. ਬੈਂਤ ਦਾ
  3. ਗੱਦੇਦਾਰ
  4. ਲੋਹੇ ਦਾ
  5. ਕੰਮ ਚਲਾਊ
  6. ਸਜਾਵਟੀ
  7. ਸਥਾਨ ਬਚਾਉ ਜਾਂ ਫੋਲਡਿੰਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੌਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਦੱਸੋ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੌਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਠਣ-ਬੈਠਣ ਅਤੇ ਸੌਣ ਵਿਚ ਕਸ਼ਟਦਾਇਕ ਨਾ ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੋ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਕੰਮ ਲਈ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੇ ਦੋ ਜ਼ਰੂਰੀ ਲੱਛਣ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

  1. ਆਰਾਮਦੇਹ
  2. ਮਜ਼ਬੂਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬੈਠਕ ਵਿਚ ਕੀ-ਕੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੋਫਾਸੈਟ, ਗੱਦੇਦਾਰ ਕੁਰਸੀਆਂ, ਮੇਜ਼, ਕਾਫੀ ਟੇਬਲ, ਸੈਂਟਰ ਟੇਬਲ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਕੁਰਸੀਆਂ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਭੋਜਨ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਹੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਦੀ ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀਆਂ, ਪਰੋਸਣ ਦੀ ਮੇਜ਼, ਸਾਈਡ ਬੋਰਡ ਟਰਾਲੀ ਪਹੀਏ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸੌਣ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਿੰਗਲ ਜਾਂ ਡਬਲ ਬੈਂਡ, ਸਾਈਡ ਮੇਜ਼, ਡੈਸਰ ਖਾਨਿਆਂ ਸਹਿਤ ਡੈਸਿੰਗ ਟੇਬਲ, ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਲੱਕੜੀ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ, ਆਰਾਮ ਕੁਰਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਖ਼ਰੀਦਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਉਪਯੋਗਤਾ,
  2. ਸੁੰਦਰਤਾ,
  3. ਡਿਜ਼ਾਈਨ,
  4. ਮੁੱਲ,
  5. ਆਰਾਮਦੇਹੀ,
  6. ਮਜ਼ਬੂਤੀ,
  7. ਆਕਾਰ ਅਤੇ
  8. ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਰੁਚੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲਾਭ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਘਰ ਵਿਚ ਉੱਠਣ-ਬੈਠਣ ਦੇ ਲਈ,
  2. ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ,
  3. ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹੂਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ,
  4. ਘਰ ਦੀ ਸਜਾਵਟ,
  5. ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ
  6. ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਫਰਨੀਚਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਹੜੀ-ਕਿਹੜੀ ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਵਦਾਰ, ਆਬਨੂਸ, ਟਾਹਲੀ, ਅੰਬ, ਸਾਗਵਾਨ, ਅਖਰੋਟ, ਚੀੜ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਬੈਂਤ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੋਟੀ ਬੈਂਤ ਨਾਲ ਕੁਰਸੀ, ਸੋਫਾ, ਮੇਜ਼ ਅਤੇ ਮੂੜੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਬੈਂਤ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਸ ਥਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਪਯੋਗੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਗੀਚੇ, ਬਰਾਮਦੇ ਅਤੇ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਲਈ । ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉੱਚਿਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਚੰਗੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਕੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੰਗਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਉਪਯੋਗੀ, ਮਜ਼ਬੂਤ, ਨਵੇਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਾ, ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਦਾ ਅਤੇ ਆਰਾਮਦੇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਚੋਣ ਸਮੇਂ ਕਮਰੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਮਰੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਛੋਟੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਾਲ ਕਮਰਾ ਭਰਿਆ ਲੱਗੇਗਾ ਤੇ ਚਲਣ-ਫਿਰਣ ਦੀ ਥਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸਜਾਵਟੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਜਿਹਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਘਰ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੇ ਨਕਾਸ਼ੀਦਾਰ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੇ ਰਗੜ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੇ ਰਗੜ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਲਸੀ ਦਾ ਤੇਲ ਉਬਾਲ ਕੇ ਠੰਡਾ ਕਰਕੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਭਾਵ ਅਜਿਹੇ ਸਾਮਾਨ ਤੋਂ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉੱਠਣ-ਬੈਠਣ, ਆਰਾਮ ਕਰਨ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਆਦਿ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਕੁਰਸੀ, ਮੇਜ਼, ਸੋਫਾ, ਮੁੜਾ, ਤਿਪਾਈ, ਪਲੰਘ, ਚਾਰਪਾਈ, ਡੋਲੀ, ਬੈਂਚ, ਬੁੱਕ ਰੈਕ ਅਤੇ ਅਲਮਾਰੀ ਆਦਿ ਵੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਘਰ ਵਿਚ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਘਰ ਵਿਚ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਹੈ-

  1. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਘਰ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਜਾਵਟ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
  2. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਮਾਣ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
  3. ਘਰ ਵਿਚ ਸਜੇ ਹੋਏ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਾਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵਿਅਕਤਿਤਵ ਦੀ ਝਲਕ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
  4. ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਸੁਵਿਧਾਪੂਰਵਕ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਵੰਡ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ-

  1. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਸ ਵਸਤੂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੈ ।
  2. ਕੀਮਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ।
  3. ਉਪਯੋਗਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ।

1. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਿਸ ਵਸਤੂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੈ-
(ੳ) ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ਅ) ਬੈਂਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ੲ) ਬਾਂਸ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ਸ) ਗੱਦੇਦਾਰ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ਹ) ਲੋਹੇ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ਕ) ਐਲੂਮੀਨਿਅਮ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।

2. ਕੀਮਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ-
(ੳ) ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ਅ) ਮੱਧਮ ਲਾਗਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ੲ) ਉੱਚ ਲਾਗਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।

3. ਉਪਯੋਗਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ-
(ੳ) ਬੈਠਣ ਲਈ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ਅ) ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਫ਼ਰਨੀਚਰ।
(ੲ) ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
(ਸ) ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ‘ਤੇ ਪਾਲਿਸ਼ ਦੇ ਸਾਧਾਰਨ ਨਿਯਮ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਪਾਲਿਸ਼ ਜਾਂ ਵਾਰਨਿਸ਼ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ‘ਤੇ ਪਈ ਧੁੜ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਨੂੰ ਮੁਲਾਇਮ ਝਾੜਨ ਨਾਲ ਪੂੰਝ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਜਾਂ ਸੋਡੇ ਨਾਲ ਧੋਣ ਨਾਲ ਉੱਪਰਲੀ ਮੈਲ ਅਤੇ ਧੱਬੇ ਲਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  3. ਪੂਰਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਇੱਕੋ ਵਾਰੀ ਗਿੱਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ | ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਭਾਗ ਗਿੱਲਾ ਕਰਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਪਾਲਿਸ਼ ਲਾਉਣ ਜਾਂ ਚਮਕਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਕਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  5. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ’ਤੇ ਚਮਕ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਮੁਲਾਇਮ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਰਗੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਖਰੀਦਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਵੇਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਾ ਹੋਵੇ ।
  2. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਮਰੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਵੇ ।
  3. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਫਜ਼ੂਲ ਖ਼ਰਚ ਨਾ ਹੋਵੇ ।
  4. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਸਥਾਨ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਠੀਕ ਹੋਵੇ ।
  5. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਕਮਰੇ ਦੇ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਹੋਵੇ ।
  6. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤੇ ਟਿਕਾਊ ਹੋਵੇ ।
  7. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਉਪਯੋਗੀ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਰਾਮਦੇਹ ਹੋਵੇ ।
  8. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੇ ਲੈ ਜਾਣ ਵਿਚ ਸਹੂਲਤ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ।
  9. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਚੰਗੇ ਕਾਰੀਗਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਦੇ ਨਿਯਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਦੇ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-

  1. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਤੇ ਗੱਦੀਆਂ ਤੇ ਕਵਰ ਆਦਿ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਹੋਣ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਤੁਰੰਤ ਕਰਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  3. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਸੁੱਕੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਪੂੰਝ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਨਕਾਸ਼ੀਦਾਰ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਬੁਰਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ)
  5. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਨਮੀ ਜਾਂ ਧੁੱਪ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  6. ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਪਾਲਿਸ਼ ਕਰਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  7. ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਚੁੱਕਦੇ ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਸਰਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬਹੁ-ਉਦੇਸ਼ੀ ਸਥਾਨ ਬਚਾਊ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਕੀ ਉਪਯੋਗਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਹੁ-ਉਦੇਸ਼ੀ ਸਥਾਨ ਬਚਾਊ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਫੋਲਡਿੰਗ (ਮੁੜਨ ਵਾਲਾ) ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸੋਫਾ ਕਮ ਬੈਂਡ, ਫੋਲਡਿੰਗ ਕੁਰਸੀਆਂ, ਮਸ਼ੀਨ ਕਵਰ-ਕਮ-ਟੇਬਲ ਆਦਿ । ਛੋਟੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਉਪਯੋਗਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-

  1. ਇਹ ਥਾਂ ਘੱਟ ਘੇਰਦਾ ਹੈ।
  2. ਫੋਲਡਿੰਗ ਸੋਫੇ ਨੂੰ ਰਾਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਪਲੰਘ ਦਾ ਕੰਮ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  3. ਰਾਤ ਨੂੰ ਫੋਲਡਿੰਗ ਕੁਰਸੀਆਂ ਤੇ ਮੇਜ਼ ਆਦਿ ਨੂੰ ਫੋਲਡ ਕਰਕੇ ਰੱਖ ਦੇਣ ਨਾਲ ਛੋਟੇ ਘਰ ਵਿਚ ਸਥਾਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  4. ਤਬਾਦਲੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਮਾਨ ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੇ ਲੈ ਜਾਣ ਵਿਚ ਸਹੂਲਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਉਦਾਹਰਨ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

  1. ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ-ਕੁਰਸੀ, ਮੇਜ਼, ਪਲੰਘ, ਚੌਂਕੀ, ਤਖਤ, ਅਲਮਾਰੀ ਆਦਿ ।
  2. ਬੈਂਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ-ਕੁਰਸੀ, ਸੋਫਾ, ਮੇਜ਼, ਮੂੜੇ ਆਦਿ ।
  3. ਗੱਦੇਦਾਰ ਫ਼ਰਨੀਚਰ-ਸੋਫਾ, ਗੱਦੇਦਾਰ ਕੁਰਸੀਆਂ ਆਦਿ ।
  4. ਲੋਹੇ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ-ਫੋਲਡਿੰਗ ਟੇਬਲ, ਕੁਰਸੀਆਂ, ਅਲਮਾਰੀਆਂ, ਰੈਕ ਆਦਿ ।
  5. ਸਜਾਵਟੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ-ਨਕਾਸ਼ੀਦਾਰ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ।
  6. ਕੰਮ ਚਲਾਊ ਫ਼ਰਨੀਚਰ-ਬਕਸੇ ‘ਤੇ ਗੱਦੀ ਵਿਛਾ ਕੇ ਬੈਂਚ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ, ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਪੇਟੀਆਂ ਦੀ ਬੁੱਕ ਰੈਕ, ਫ਼ਾਕਰੀ ਅਤੇ ਬਰਤਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਘਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਘਰ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ

  1. ਸੋਫਾਮੈਂਟ-ਲੱਕੜੀ ਦਾ, ਸਪਰਿੰਗ ਵਾਲਾ ਗੱਦੇਦਾਰ, ਫੋਮ ਰਬੜ ਦਾ, ਬੈਂਤ ਦਾ ਜਾਂ ਫੋਲਡਿੰਗ !
  2. ਕੁਰਸੀਆਂ-ਸਧਾਰਨ, ਡਾਇੰਗ ਰੂਮ ਲਈ, ਭੋਜਨ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਲਈ, ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਲਈ, ਫੋਲਡਿੰਗ ਕੁਰਸੀਆਂ ਤੇ ਆਰਾਮ ਕੁਰਸੀਆਂ ।
  3. ਮੇਜ਼-ਬੈਠਕ ਦੇ ਲਈ, ਕੇਂਦਰੀ ਮੇਜ਼, ਬਗਲ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼, ਕੋਨੇ ਵਾਲੀ ਮੇਜ਼ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਮੇਜ਼, ਖਾਣੇ ਦੀ ਮੇਜ਼ ਡਾਈਨਿੰਗ ਟੇਬਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਮੇਜ਼, ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਮੇਜ਼ ।
  4. ਚਾਰਪਾਈ ਅਤੇ ਪਲੰਘ ।
  5. ਤਖਤ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ।
  6. ਅਲਮਾਰੀਆਂ-ਕੰਧ ਵਿਚ ਬਣੀ, ਲੱਕੜੀ ਦੀ, ਸਟੀਲ ਦੀ ਅਤੇ ਰੈਕ
  7. ਸ਼ੋ ਕੇਸ ।
  8. ਵਾਲ ਕੈਬਨਿਟ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
‘ਮਹਿੰਗਾ ਰੋਵੇ ਇਕ ਵਾਰ ਸਸਤਾ ਰੋਵੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉੱਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਘਰ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਵਸਤਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਕ-ਦੋ ਵਾਰੀ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ, ਮਕਾਨ, ਟੀ. ਵੀ, ਫ਼ਰਿਜ਼, ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਦਿ । ਅਜਿਹੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਜਦੋਂ ਖ਼ਰੀਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਦ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਲ ਇੰਨਾ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦੇ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ, ਆਰਾਮਦੇਹੀ ਅਤੇ ਬਨਾਵਟ ਵੱਲ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਨਾ ਸਮਝੀ ਵਿਚ ਸਸਤੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਖ਼ਰੀਦ ਤਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਜਾਂ ਟੁੱਟ ਜਾਣ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਹੀ ਵਾਰ ਸੋਚ ਸਮਝ ਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸੇ ਖ਼ਰਚ ਕਰਕੇ ਚੰਗੀ ਚੀਜ਼ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਜਾਂ ਘੱਟ ਪੈਸੇ ਖ਼ਰਚ ਕਰਕੇ ਸਸਤੀ ਚੀਜ਼ ਖ਼ਰੀਦਣਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਹੀ ਇਹ ਅਖੌਤ ਹੈ ਕਿ “ਮਹਿੰਗਾ ਰੋਵੇ ਇਕ ਵਾਰ, ਸਸਤਾ ਰੋਵੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ-
1. ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।ਇਹ ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ, ਜਿਵੇਂ ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀ, ਪਲੰਘ, ਅਲਮਾਰੀ, ਚੌਂਕੀ ਆਦਿ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੇਵਦਾਰ, ਸ਼ੀਸ਼ਮ (ਟਾਹਲੀ), ਅੰਬ, ਸਾਗਵਾਨ, ਅਖਰੋਟ, ਚੀੜ, ਆਬਨੂਸ ਆਦਿ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲੱਕੜੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਸਾਗਵਾਨ ਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ਮ (ਟਾਹਲੀ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਆਕਰਸ਼ਕ, ਭਾਰਾ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਪਰਤੀ ਲੱਕੜੀ ਪਲਾਈ ਵੁਡ) ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

2. ਬੈਂਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਬੈਂਤ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗ ਦਾ ਅਤੇ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਬੈਂਤ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । ਇਹ ਵੇਖਣ ਵਿਚ ਸੋਹਣੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ । ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਉਪਯੋਗੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਲੱਕੜੀ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਵਿਚ ਵੀ ਬੈਂਤ ਦਾ ਜਾਲ ਬੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਬੈਂਤ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਬਗੀਚੇ, ਵਿਹੜੇ ਅਤੇ ਬਰਾਂਡੇ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਉਪਯੋਗੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਮੋਟੀ ਬੈਂਤ ਦੁਆਰਾ ਕੁਰਸੀ, ਮੇਜ਼, ਸੋਫਾ, ਮੂੜੇ ਆਦਿ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

3. ਗੱਦੇਦਾਰ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਗੱਦੇਦਾਰ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਜਿਵੇਂ ਸੋਫਾਸੈੱਟ, ਗੱਦੇਦਾਰ ਕੁਰਸੀਆਂ, ਤਿਪਾਈ ਆਦਿ ਲੱਕੜੀ ਜਾਂ ਧਾਤੂ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਵਿਚ ਜੁਟ, ਨਾਰੀਅਲ ਦੇ ਰੇਸ਼ੇ ਨੂੰ ਅਤੇ ਤੁੜੀ ਆਦਿ ਭਰ ਕੇ ਅਤੇ ਸਪਰਿੰਗ ਪਾ ਕੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉੱਪਰੋਂ ਚਮੜੇ, ਰੈਕਸੀਨ ਜਾਂ ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗੱਦਿਆਂ ਵਿਚ ਫੋਮ, ਰਬੜ, ਡਨਲਪ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਦੇਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

4. ਸਟੀਲ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਸਟੀਲ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਤੇ ਖੋਖਲੇ ਪਾਈਪ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਲੋਹੇ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਹਲਕੇ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ‘ਤੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਰੰਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਿਲ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਨਹੀਂ ਵੜ ਸਕਦੇ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਕੁਰਸੀਆਂ ਵਿਚ ਗੱਦਿਆਂ ਦਾ ਅਤੇ ਗੱਦਿਆਂ ਤੇ ਰੈਕਸੀਨ ਜਾਂ ਚਮੜੇ ਦਾ ਕਵਰ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਮੁੜਨ ਵਾਲੇ (ਫੋਲਡਿੰਗ) ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ | ਸੁਰੱਖਿਆ ਪੱਖੋਂ ਬਹੁਮੁੱਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਟੀਲ ਦੀਆਂ ਪੇਟੀਆਂ ਤੇ ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਕੰਮ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

5. ਬਾਂਸ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਬਾਂਸ ਨਾਲ ਸੋਫਾਬੈੱਟ, ਗੋਲ ਤੇ ਚਕੋਰ ਕੁਰਸੀਆਂ, ਮੇਜ਼, ਮੂੜੇ ਆਦਿ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਸਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਤੇ ਪਾਲਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਲਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

6. ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦਾ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਐਲੂਮੀਨਿਅਮ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਨਲੀਆਂ ਦੇ ਫਰੇਮ ਵਾਲੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ । ਕੁਰਸੀਆਂ, ਸਟੁਲਾਂ, ਮੇਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਪਲੰਘਾਂ ਦੇ ਫਰੇਮ ਐਲੂਮੀਨਿਅਮ ਦੇ ਬਣਨ ਲੱਗੇ ਹਨ ।ਇਹ ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਹਲਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਤੇ ਨਾਈਲੋਨ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਵਾਰ ਦੀ ਬੁਣਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 6 ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਫ਼ਰਨੀਚਰ

7. ਕੰਮ ਚਲਾਊ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਧਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਪਲੱਬਧ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਪੇਟੀ ਉੱਤੇ ਗੱਦੀ ਰੱਖ ਕੇ ਅਤੇ ਚਾਦਰ ਵਿਛਾ ਕੇ ਬੈਂਚ ਦਾ ਕੰਮ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਦੀਆਂ ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਪੇਟੀਆਂ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਬੁਕ ਰੈਕ, ਭਾਕਰੀ ਅਤੇ ਬਰਤਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

8. ਸਜਾਵਟੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ – ਕੁੱਝ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨਕਾਸ਼ੀਦਾਰ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਵੀ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਉੱਤੇ ਧੂੜ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਤਹਿ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਹੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਹ ਗੰਦਾ ਵਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।

9. ਆਧੁਨਿਕ ਸਥਾਨ ਬਚਾਉ ਬਹੁ – ਉਦੇਸ਼ੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ-ਅੱਜ-ਕਲ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਜਿਵੇਂ, ਮੁੰਬਈ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਚੇਨੱਈ ਆਦਿ ਵਿਚ ਸਥਾਨ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਧੁਨਿਕ ਸਥਾਨ ਬਚਾਉ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਥਾਨ-ਬਚਾਉ ਬਹੁ-ਉਦੇਸ਼ੀ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਫੋਲਡਿੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸੋਫਾ ਕਮ ਬੈਂਡ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿਚ ਸੋਫੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਬਿਸਤਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਸਿਲਾਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵੀ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਪਹੀਆ ਲਾ ਕੇ ਚੌਕੇ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਫੋਲਡਿੰਗ ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀ, ਪਲੰਘ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਰੱਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Home Science Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Textbook Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ-
(ੳ) ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸਵਾਦ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ੲ) ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਉਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਕੀਮਤਾਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹਨ-
(ਉ) ਸੂਖਮ ਜੀਵ
(ਅ) ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਸ਼
(ੲ) ਕੀੜੇ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ-
(ੳ) ਸੁਖਮ-ਜੀਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਜਾਂ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ ।
(ਅ) ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਜਾਂ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ ।
(ੲ) ਦੋਵੇਂ
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਦੋਵੇਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਵਾਈਨ ਵਿੱਚ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) 10%
(ਅ) 14%
(ੲ) 20%
(ਸ) 25%.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 14%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਫਰਮੈਂਟਡ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ……………………. ਲੈਕਟਿਕ ਅਮਲ ਅਤੇ ……………………… ਨਮਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 1.8%, 2.5%
(ਅ) 2.5%, 3.5%
(ੲ) 5%, 6%
(ਸ) 3.5%, 1.8%
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 1.8%, 2.5%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-
(ਉ) ਦੁੱਧ
(ਅ) ਸਾਹ
(ੲ) ਫਲਾਂ ਦਾ ਰਸ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ 100°C ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
(ੳ) ਸਬਜ਼ੀਆਂ
(ਅ) ਮੱਛੀ
(ੲ) ਮੀਟ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਕੇਲੇ, ਚੀਕੂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) 5-6°C
(ਅ) 10-12°C
(ੲ) 15-20°C
(ਸ) 20-25°C.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 10-12°C

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਮੌਸਮੀ ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਲ ਭਰ ਘੱਟ
ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
2. ਖਮੀਰ ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
3. ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਐਨਜਾਇਮ ਤਾਪ ਪੋਸੈਸਿੰਗ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਨਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
4. ਖਮੀਰ ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਅਲਕੋਹਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦਾ ।
5. ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਉੱਤਰ-
1. √
2. √
3. ×
4. ×
5. √ ।

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ

1. ਗਰਮ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੁਆਰਾ …………………. ਅਤੇ ………………….. ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਐਨਜਾਇਮ

2. ਖੰਡ, ਸਿਰਕਾ, ਨਮਕ ਆਦਿ …………………. ਪਦਾਰਥ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਜੀਵਾਣੂਨਾਸ਼ਕ

3. ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ …………………….. ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਬੈਕਟੀਰੀਆ

4. ਮੱਖਣ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ……………………… ਗਰਮ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੀਮਤ

5. ਲੂਣ, ਸਿਰਕਾ ਅਤੇ ਸਿਟਰਿਕ ਐਸਿਡ ……………………….. ਪਦਾਰਥ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਰਮ

6. ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ………………….. ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੀਟਾਣੂਨਾਸ਼ਕ

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

7. ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੱਖਣ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ……………………… ਸੰਥਾਨ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੰਡੇ

8. ਭੋਜਨ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ……………………… ਅਤੇ ……………………. ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੂਖਮ-ਜੀਵ, ਐਨਜਾਇਮ

9. ……………………….. ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਵਧਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੂਖਮ-ਜੀਵ

10. ਦਬਾਅ ਦੇ ਨਾਲ ਫਿਲਟਰ ਨਾਲ …………………………… ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਤਰਲ ਭੋਜਨ

11. ਵਾਈਨ ਵਿੱਚ ……………………….. ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਲਕੋਹਲ ਉਸ ਨੂੰ ਖਮੀਰ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
14

ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੁੱਧ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਉਬਾਲਦੇ ਹਾਂ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਮੀਰ ਸਟਾਰਚ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਰਾਬ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੂਖਮ-ਜੀਵ ਕਿਸ ਤਾਪਮਾਨ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਨਹੀਂ ਵੱਧਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
30°C ਤੋਂ ਘੱਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਾਸਚੁਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਢੰਗ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ ਕਿੱਥੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੋਲਡ ਸਟੋਰਾਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਮੁਰੱਬਾ, ਅਚਾਰ, ਜੈਮ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਰਸਾਇਣ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਾਟਰੀ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਤੱਤ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਉੱਲੀ ਅਤੇ ਖਮੀਰ,
  2. ਐਨਜਾਇਮ,
  3. ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਅਤੇ
  4. ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭੋਜਨ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਢੁੱਕਵਾਂ ਤਾਪਮਾਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
30°C ਸੇ 40°C.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਨਾਲੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖਰਾਬ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਿਨਾਂ ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦਾ ਵਾਧਾ ਜਲਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਕੌੜਾ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉੱਲੀ ਕਿਸ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਉੱਲੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖਮੀਰ ਸਟਾਰਚ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਮੀਰ ਸਟਾਰਚ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਅਲਕੋਹਲ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਕਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਠੰਡੀ ਜਗ੍ਹਾ, ਫ਼ਰਿੱਜ਼ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮੱਖਣ, ਘਿਓ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਖਣ, ਘਿਓ ਦੀ ਖਟਾਈ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ, ਇਸਨੂੰ ਠੰਡੀ ਜਗਾ ਤੇ ਰੱਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੀਜ਼ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਐਨਜਾਇਮ ਦੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਕੀ ਢੰਗ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ,
  2. ਦਬਾਅ ਨਾਲ ਫਿਲਟਰ ਕਰਨਾ,
  3. ਫਾਰਮੈਂਟੇਸ਼ਨ,
  4. ਹੀਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ
  5. ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ,
  6. ਸੁਕਾਉਣਾ,
  7. ਕਿਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕਾ ਕੇ ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਲੂ, ਗੋਭੀ, ਮਟਰ, ਮੇਥੀ, ਸ਼ਲਗਮ, ਸਰੋਂ-ਛੋਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਗ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਓਵਨ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ ਦੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਲਦੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ,
  2. ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਕੋਈ ਖਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਤਾਪਮਾਨ ਵਧਾ ਕੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਦੋ ਢੰਗ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਅਤੇ
  2. ਸਟੇਰਲਾਇਜੇਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਕਿਹੜੀ ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੁੱਧ, ਫਲਾਂ ਦੇ ਰਸ ਅਤੇ ਸਿਰਕਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸਟੇਰਲਾਇਜੇਸ਼ਨ ਵਿਧੀ ਕਦੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜਦੋਂ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬੋਤਲਾਂ ਜਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਕ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਦਾਰਥ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਨਾਲ, ਉਹ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਕੁੱਝ ਘਰੇਲੂ ਰੱਖਿਅਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਲੂਣ, ਖੰਡ, ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ, ਸਿਰਕਾ, ਟਾਰਟਰਿਕ ਐਸਿਡ, ਸਿਟਰਿਕ ਐਸਿਡ, ਮਸਾਲੇ, ਤੇਲ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਚਾਰ, ਚਟਨੀ, ਸਾਸ, ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਬੋਤਲਬੰਦ ਅਤੇ ਡੱਬਾਬੰਦ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਲੂਣ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ,
  2. ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ,
  3. ਕਲੋਰਾਈਡ ਆਇਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ,
  4. ਐਨਜਾਇਮ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੈਮ, ਜੈਲ, ਮੁਰੱਬਾ, ਕੈਂਡੀ, ਸਕੁਐਸ਼, ਸ਼ਰਬਤ, ਚਟਨੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਤੇਲ ਅਚਾਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੇਲ ਭੋਜਨ ਦਾ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਤੋੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਉੱਲੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਭੋਜਨ ਕਿਵੇਂ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੁੱਕੀ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਮੈਟਾਬਿਸਲਫਾਈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਤਰਾ, ਨਿੰਬੂ, ਲੀਚੀ, ਅਨਾਨਾਸ, ਅੰਬ ਆਦਿ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਸੋਡੀਅਮ ਬੈਂਜੋਏਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਹਿਰੇ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗ ਵਾਲੇ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਫਾਲਸਾ, ਅਨਾਰ, ਜਾਮੁਨ, ਜੈਮ, ਜੈਲੀ ਆਦਿ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਕਿਹੜੇ ਭੋਜਨ ਕਿਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਅਨਾਜ, ਆਟਾ, ਮਸਾਲੇ, ਮੀਟ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਰੇਡੀਓਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਿਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਖਮੀਰ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਮੀਰ ਸ਼ਕਰਯੁਕਤ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਉਪਾਅ ਕਿਹੜੇ ਸਿਧਾਤਾਂ ‘ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
(1) ਸੂਖਮ-ਜੀਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ, ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੁਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਜਾਂ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੇ ਸੂਖਮ-ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਰੋਕਣਾ ਪਏਗਾ । ਇਹ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖ ਕੇ ਜਾਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਫਿਲਟਰ ਰਾਹੀਂ ਹਟਾ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਨਮੀ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ, ਹਵਾ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

(2) ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਜਾਂ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ, ਗਰਮੀ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਜਾਂ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਰਕੇ ਸਵੈ-ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਭੋਜਨ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਸੂਖਮਜੀਵ-ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਉੱਲੀ,
  2. ਐਨਜਾਇਮ,
  3. ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਸ਼ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 1

  1. ਬੈਕਟੀਰੀਆ – ਇਹ ਮੀਟ, ਅੰਡੇ, ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
  2. ਉੱਲੀ – ਇਹ ਗਰਮ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮੁਰੱਬਾ ਆਦਿ ਉੱਤੇ ਭੂਰੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਤਹਿ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
  3. ਖਮੀਰ – ਇਹ ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
  4. ਐਨਜਾਇਮ – ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੜਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
  5. ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਸ਼ – ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਰਸਾਇਣਿਕ ਰਚਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੜਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਲਾਭ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲਾਭ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ-

  1. ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  2. ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  3. ਬਿਪਤਾ, ਕਾਲ ਆਦਿ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
  4. ਯੁੱਧ, ਪਰਬਤਰੋਹੀ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਧਰੁਵੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੋਜਨ ਹੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
  5. ਬੇਮੌਸਮੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਆਦਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
  6. ਜੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖ ਕੇ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  7. ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ।
  8. ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਿਆਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ ? ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ, ਜਿਵੇਂ ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਮੀਟ, ਮੱਛੀ, ਅੰਡੇ ਆਦਿ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੌਸਮੀ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਏਸੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਣ । ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ-

  1. ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ।
  2. ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਬ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਵਿੱਚ ਅਸੁਵਿਧਾ ਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ ।
  3. ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰਨ ਲਈ ।
  4. ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਮੌਸਮੀ ਅਤੇ ਅਸਾਨ ਉਪਲੱਬਧਤਾ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ।
  5. ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ।
  6. ਰੰਗ, ਰੂਪ, ਭੋਜਨ ਦੇ ਸੁਆਦ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਿਆਉਣਾ ।
  7. ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-
1. ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ – ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ, ਜੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਹਵਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਬੈਕਟੀਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਚੌੜੀਆਂ ਮੂੰਹ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਜਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚੋਂ ਮੌਜੂਦ ਜਾਂ ਦਾਖਲ ਹਵਾ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਬਰਤਨ ਨੂੰ ਏਅਰਟਾਈਟ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਢੱਕਣ ਨਾਲ ਤੁਰੰਤ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੇਚੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਵੇਂ ਆਚਾਰ, ਮੁਰੱਬਾ, ਸ਼ਰਬਤ, ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਮੀਟ, ਮੱਛੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

2. ਦਬਾਅ ਨਾਲ ਫਿਲਟਰ ਕਰਕੇ – ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਤਰਲ ਭੋਜਨ ਵਸਤੂਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਫਲਾਂ ਦਾ ਰਸ, ਬੀਅਰ, ਵਾਈਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਦਬਾਅ ਤੇ ਜੀਵਾਣੂ ਫਿਲਟਰ ਵਿੱਚੋਂ ਫਿਲਟਰ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

3. ਖਮੀਰੀਕਰਨ ਦੁਆਰਾ – ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਾਰਬਨਿਕ ਐਸਿਡ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਲਕੋਹਲ, ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਲੈਕਟਿਕ ਐਸਿਡ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਖਮੀਰੀਕਰਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ । ਵਾਈਨ, ਬੀਅਰ, ਫਰੂਟ ਸਿਰਕਾ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਰੱਖਣ ਨਾਲ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਣਚਾਹੇ ਖਮੀਰੀਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

4. ਹੀਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ – ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਐਨਜਾਇਮ ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ – ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਗਰਮ ਅਤੇ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਇਸ ਬਦਲਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਇਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਕੁੱਝ ਬਾਕੀ ਵੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਵਿਧੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਦੁੱਧ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਉਦੇਸ਼ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ-

  • ਦੁੱਧ ਦੇ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਬਿਮਾਰੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਲੈਕਟਿਕ ਐਸਿਡ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਦੁੱਧ ਖੱਟਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਐਸਿਡ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੁੱਧ ਦੇ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁੱਧ ਖੱਟਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
  • ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦੁਆਰਾ ਬੀਅਰ ਅਤੇ ਵਾਈਨ ਵਿੱਚ ਜੀਸਟ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਸਵਾਦ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਬਦਬੂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਤਰੀਕੇ ਹਨ-

  • ਹੋਲਡਿੰਗ ਵਿਧੀ – ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਖਾਣ ਦੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ 62-63°C ਜਾਂ 145° F ਤੇ 30 ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਠੰਡਾ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਫਲੈਸ਼ ਵਿਧੀ-ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ 71°C ਜਾਂ 161°F ਤੇ 15 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਵਿਧੀ-ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ 90°C ਜਾਂ 194° Fਤੋਂ ਉਪਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਲਈ ਰੱਖ ਕੇ ਤੁਰੰਤ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਵਿਧੀ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਅਤੇ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।

5. ਠੰਡੀ ਜਗਾ ਤੇ ਰੱਖਣਾ – ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ 30°C ਜਾਂ 40°Cਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੈ, ਜੇ ਤਾਪਮਾਨ 30°Cਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੂਖਮ ਜੀਵ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 2
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਘਰ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਆਦਿ ਨੂੰ ਫ਼ਰਿੱਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਆਈਸ-ਬਾਕਸ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਫ਼ਰਿੱਜ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਡਿਗਰੀ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਕੋਲਡ ਸਟੋਰਾਂ (ਕੋਲਡ ਸਟੋਰੇਜ) ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

6. ਸੁਕਾਉਣ ਨਾਲ – ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਨਮੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।ਉਹ ਨਮੀ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਪਾਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ । ਜੇਕਰ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਨਮੀ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਮੇਥੀ, ਪੁਦੀਨਾ, ਧਨੀਆ, ਮਟਰ, ਗੋਭੀ, ਸ਼ਲਗਮ, ਪਿਆਜ਼, ਭਿੰਡੀ, ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਆਦਿ ਨੂੰ ਛਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾ ਕੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਰਮ ਹਵਾ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਕਾਏ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾਏ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

7.ਜੀਵਾਣੂਨਾਸ਼ਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ – ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਕੁਦਰਤੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਘੱਟ ਗਾੜੇਪਣ ਵਾਲੇ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ‘ਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਨਮੀ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਣ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਖੰਡ, ਨਮਕ, ਸਿਰਕਾ, ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ, ਰਾਈ ਆਦਿ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਉਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਚਾਰ ਤੇਲ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਖੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਰੱਬਾ, ਨਮਕ ਨਾਲ ਚਟਨੀ, ਧੂੰਏ ਨਾਲ ਮੱਛੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

8. ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ – ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥ ਜਿਵੇਂ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਮੈਟਾਬਿਸਲਫਾਈਟ, ਸੋਡੀਅਮ ਬੈਂਜੋਏਟ, ਸੋਡੀਅਮ ਮੈਟਾਬਿਸਲਫਾਈਟਸ, ਟੈਟਰੀ, ਬੋਰਿਕ ਐਸਿਡ, ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਆਦਿ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਸਾਇਣ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੁਰੱਬੇ, ਚਟਨੀ, ਸ਼ਰਬਤ ਆਦਿ ਨੂੰ ਬੋਤਲਾਂ ਜਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

9. ਉਬਾਲਣਾ – ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਤ ਜਿਵੇਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਉੱਲੀ ਅਤੇ ਖਮੀਰ ਆਦਿ ਦਾ ਵਧੇ ਹੋਏ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਕੁੱਝ ਭੋਜਨ ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਉਬਾਲ ਕੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

10. ਕਿਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ – ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਰੇਡਿਓ-ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੂਖਮ ਜੀਵ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਮਾਤਰਾ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੋਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਅਜੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ।

11. ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ – ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਬਾਓਟਿਕਸ ਦੀ ਸੀਮਤ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਜਿਹੇ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-

  • ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਪਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਪਕਾਏ ਹੋਏ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਾਲੀਦਾਰ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਅਨਾਜ, ਦਾਲਾਂ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਚੁਹੇ, ਗਿਹਰੀਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਦੁਸ਼ਿਤ ਨਾ ਹੋਵੇ ।