Class 7

Punjab State Board PSEB 7th Class Home Science Book Solutions Chapter 1 ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Home Science Chapter 1 ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ

Home Science Guide for Class 7 PSEB ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਚਮੜੀ ਦੀ ਕੀ ਪਛਾਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੀਕਣੀ, ਠੋਸ ਅਤੇ ਥਾਂ ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਵਸਥ ਵਾਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਮਕੀਲੇ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅੱਖਾਂ ਨਿਰੋਗ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਧੂਏਂ, ਧੂੜ, ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਬਿਧੀ ਚਮੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਚਮੜੀ ਠੀਕ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਢੰਗ ਅਪਣਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਬਿਧੀ ਚਮੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁੰਹ ਧੋ ਕੇ ਗਲਿਸਰੀਨ ਵਿਚ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਪਾ ਕੇ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਦੀ ਥਾਂ ਵੇਸਣ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੁਖਦੀਆਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਜ਼ੁਕਾਮ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਰੁਮਾਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਜਾਂ ਜ਼ੁਕਾਮ ਇਕ ਛੂਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਅੱਖਾਂ ਦੁਖਦੀਆਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਜ਼ੁਕਾਮ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰੁਮਾਲ ਵੱਖਰਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਰੋਗ ਦੂਸਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਫੈਲ ਜਾਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਿੱਖੀ ਚੀਜ਼ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਫੇਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ? (From Board M.Q.P.)
ਉੱਤਰ-
ਕੰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਿੱਖੀ ਚੀਜ਼ ਚਲਾਉਣ ਨਾਲ ਬਾਹਰਲੇ ਕੰਨ ਵਿਚ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਰਦਾ ਵੀ ਪਾਟ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਕੰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਿੱਖੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਫੇਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਨੱਕ, ਗਲੇ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਖ਼ੁਰਾਕ, ਕਸਰਤ, ਸੌਣਾ ਜਾਂ ਆਰਾਮ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਸਵਸਥ ਅਤੇ ਠੀਕ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਸਕੇ ।

ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਨੱਕ ਸਾਹ ਲੈਣ ਅਤੇ ਕੱਢਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਚਿਪਚਿਪਾ ਜਾਂ ਲੇਸਦਾਰ ਪਦਾਰਥ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅੰਦਰੋਂ-ਬਾਹਰੋਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਨੱਕ ਵਿਚ ਗੰਦਗੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਾਹ ਨਾਲੀ ਵਿਚ ਰੋਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਮੂੰਹ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ । ਨੱਕ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੁਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਨੱਕ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੇ ਕਿਰਮ ਸਾਹ ਨਲੀ ਦੁਆਰਾ ਕੰਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਗਲੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਗਲੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਗਰਾਰੇ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚੇ ਦਾ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਗਲਾ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਦਾ ਗਲਾ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਉਬਾਲ ਕੇ ਕੋਸਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਨਮਕ ਪਾ । ਕੇ ਗਰਾਰੇ ਕਰਵਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੱਚਾ ਬਿਮਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

ਚੇਹਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਹਰ ਰੋਜ਼ ਚੇਹਰੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧੀਆ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਾਬਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਮਲ ਕੇ ਮੁੰਹ ਤੇ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਵਾਰ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ਼ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂੰਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਮੁਸਾਮ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
(ੳ) ਸੁਹਣੇ ਲੱਗਣ ਲਈ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੁਹਣੇ ਲੱਗਣ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਇਕ ਵਧੀਆ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਚੇਹਰੇ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਪੂੰਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਚੇਹਰੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅੱਖਾਂ, ਨੱਕ, ਕੰਨ, ਗਲਾ, ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਜੋ ਰੁਮਾਲ, ਤੌਲੀਆ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
(ਅ) ਚਮੜੀ ਕਿਉਂ ਗੰਦੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਚਮੜੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਪਸੀਨਾ ਇਕ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਪਦਾਰਥ ਜਿਵੇਂ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ, ਧੂੜ ਦੇ ਕਣ ਆਦਿ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਨੇਕਾਂ ਜੀਵਾਣੂ ਵੀ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੜਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨਾਲ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈ । ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤਾਜ਼ੇ ਜਾਂ ਹਲਕੇ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੇ ਮੁਸਾਮ ਖੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਸੀਨਾ ਨਿਕਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਚਮੜੀ ਤੋਂ ਗੰਦਗੀ ਹਟ ਜਾਣ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ । ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਬਣ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਰਗੜਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਹੋ ਸਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ :

1. ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰੀ ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਤੇਲ ਲਾ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਪੂੰਝ ਕੇ, ਫਿਰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਛੱਡ ਕੇ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
3. ਜਦੋਂ ਤਕ ਵਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਸੁੱਕ ਜਾਣ ਜੁੜਾ ਜਾਂ ਗੁੱਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
4. ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੋ ਵਾਰ ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਘੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
5. ਕੰਘੀ ਜਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਧੋ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 7th Class Home Science Guide ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੰਨ ਨੂੰ …………… ਵਸਤੂ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਉੱਤਰ-
ਨੁਕੀਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤਵਚਾ ਵਿਚੋਂ ਪਸੀਨਾ ਅਤੇ ………………………. ਪਦਾਰਥ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਫਾਲਤੂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਇਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਰੋਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅੱਖਾਂ ਨਿਰੋਗ ਰੱਖਣ ਲਈ ………. ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਫ਼ਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨਿਯਮਿਤ ਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਕਿਸਦੇ ਮੂੰਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁਸਾਮਾਂ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
…………………. ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਨਹੀਂ ਪੂੰਝਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ-
ਗੰਦੇ ਰੁਮਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
………………….. ਵਾਲ ਚਮਕੀਲੇ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਵਸਥ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਨਿਯਮਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਾ ਇਕ ਲਾਭ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਿਰ ਧੋਣ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਪਾਉਡਰ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਨਿਯਮਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? (ਠੀਕ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪਾਇਓਰਿਆ ਰੋਗ ਕਿਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ
(ਉ) ਦੰਦ
(ਅ) ਕੰਨ
(ੲ) ਅੱਖ
(ਸ) ਗਲਾ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੰਦ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
WHO ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿਚ ਸਿਹਤ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
WHO (ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸੰਪੁਰਨ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸੰਵੇਗਾਤਮਕ ਕਲਿਆਣ ਨਿਹਿਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸੁਖੀ ਰਹਿਣ ਦੇ ਲਈ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਦਾ ਸਵਸਥ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੋਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਮੜੀ ਵਿਚੋਂ ਪਸੀਨਾ ਅਤੇ ਵਿਅਰਥ ਪਦਾਰਥ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਮੈਲ ਜੰਮ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਚਮੜੀ ਦੇ ਛੇਕ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਖੋਖਲੇ ਹੋਣ ਤੋਂ, ਡਿਗਣ ਤੋਂ, ਦਰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੰਨ ਦਾ ਰੋਗ ਹੋਣ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੁਰੰਤ ਕਿਉਂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਨ ਦਾ ਰੋਗ ਹੋਣ ਤੇ ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਮਾਗ਼ ਤਕ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੁਰੰਤ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਨਿਯਮਿਤ ਕਸਰਤ ਤੇ ਉੱਤਮ ਆਸਣ ਸਰੀਰ ਦੇ ਲਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ, ਸੁਗਠਿਤ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਕਰੀਜ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਭੋਜਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕੁੱਲਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ,
2. ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਕੇਰੀਜ ਰੋਗ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੰਦਾਂ ਵਿਚ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਸੜਨ ਨਾਲ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਐਸਿਡ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਇਨੈਮਲ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਾਇਓਰੀਆ ਰੋਗ ਦੇ ਕੀ ਲੱਛਣ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਮਸੂੜੇ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,
2. ਮਸੂੜਿਆਂ ਵਿਚ ਪੀੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,
3. ਮਸੂੜਿਆਂ ਤੋਂ ਦੰਦ ਵੱਖ ਹੋਣ ਲਗਦੇ ਹਨ,
4. ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਅੱਖਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੁਕੰਨੀਆਂ, ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਵਿਹੀਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਨੱਕ ਦੀ ਕੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਬੁੱਲ੍ਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੰਦਰੁਸਤ ਮੂੰਹ ਸੰਨ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਬੁੱਲ਼ ਲਾਲ ਅਤੇ ਗਿੱਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਗਲਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਫ਼, ਗਿੱਲੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕਾਵਟ ਵਾਲੇ ਗਲੇ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਦੰਦ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਫ਼, ਸਹੀ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਸ਼ਟ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਮਸੂੜੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਠੋਸ ਅਤੇ ਲਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਲਾਲ ਹੋਣ ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆਂ ਹੋਣ ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਵਾਰ ਵਧੀਆ ਸਾਬਣ ਜਾਂ ਸ਼ੈਪੂ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਤੇਲ ਵੀ ਝੱਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਜੂੰਆਂ ਆਦਿ ਨਹੀਂ ਪੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ।

ਛੋਟੋ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਸਰਤ ਸਰੀਰ ਲਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਸਰਤ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਿਰੋਗ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਕਾਰਨ ਹਨ-

1. ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਛੇਤੀ ਪਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਲਗਦੀ ਹੈ ।
2. ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਿਯਮਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਿਯਮਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲਾਭ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-

1. ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
2. ਮੁਸਾਮਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
3. ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਰਗੜਨ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਨਹਾਉਣ ਨਾਲ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੇ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
5. ਧੋ ਕੇ ਵਹਿ ਜਾਣ ਨਾਲ ਪਸੀਨੇ ਦੀ ਬਦਬੂ ਜਾਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ? ਨਹੁੰਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਹੁੰਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ , ਭੋਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ, ਜੀਵਾਣੂ ਆਦਿ ਆਹਾਰ ਨਲੀ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਖ਼ਰਾਬੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨਗੇ । ਨਹੁੰਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਆਦਿ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਮੰਨੀ ਹੋਈ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸਰੀਰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਉਹ ਜੀਵਨ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸੰਸਾਰਿਕ ਸੁੱਖਾਂ ਦਾ ਉਪਭੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਬਿਮਾਰ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਦੂਸਰਿਆਂ ਲਈ ਭਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਣਾ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਸਰੀਰਕ ਜਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰ ਇਕ ਅੰਗ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ।

ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਸਫ਼ਾਈ ਆਉਂਦੀ ਹੈ-

• ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਇਸ ਨਾਲ ਦੰਦ ਖੋਖਲੇ ਹੋਣ, ਡਿਗਣ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਰੋਗ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
• ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਇਸ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਚੁਕੰਨੀਆਂ, ਸਾਫ਼, ਬਿਨਾਂ ਮੈਲ ਤੋਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਰੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
• ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਇਸ ਨਾਲ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਖਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦਾ ਹਮਲਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
• ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਫੁਰਤੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
• ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਨਹੁੰਆਂ ਵਿਚ ਮੈਲ ਜਮਾਂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕਈ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮੁੰਹ ਵਿਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
• ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਤੇ ਮਨ ਪ੍ਰਸੰਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਗੰਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਰੋਗ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਰੋਗੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ-ਅੱਖਾਂ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤਾਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਅਖਾਉਤ ‘ਅੱਖਾਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜਹਾਨ ਹੈ’ ਆਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ-

• ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਜਿਵੇਂ ਧੂੜ-ਮਿੱਟੀ, ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਆਦਿ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕੁਝ ਧੂੜ ਅਤੇ ਜੀਵਾਣੂ ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਜੇ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਰਮਲ ਸੈਲਾਈਨ ਜਾਂ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਧੋਣ ਅਤੇ ਪੁੰਝਣ ਨਾਲ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
• ਗੰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਜਾਂ ਗੰਦੇ ਰੁਮਾਲ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਨਹੀਂ ਪੰਝਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ, ਨਾ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰਗੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਤੌਲੀਏ, ਸਾਬਣ, ਬਾਲਟੀ, ਮੱਗ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਪੂੰਝਣ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਦੂਸਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕਰਦੇ ਹੋਣ, ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਦੁਖਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ।
• ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ, ਤੇਜ਼ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਧੁੱਪ ਦੀ ਐਨਕ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
• ਘੱਟ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣਾ, ਪੜ੍ਹਨਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਮਹੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅੱਖਾਂ ਲਈ ਮਾਰੂ ਸਿੱਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
• ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ-ਰੋਹੇ ਆਦਿ ਤੋਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਰੋਗ ਹੋਵੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਕਿਸੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ !

ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਨੱਕ ਸਾਹ ਲੈਣ ਅਤੇ ਕੱਢਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਚਿਪਚਿਪਾ ਜਾਂ ਲੇਸਦਾਰ ਪਦਾਰਥ ਨਿਕਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅੰਦਰੋਂ-ਬਾਹਰੋਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਨੱਕ ਵਿਚ ਗੰਦਗੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਾਹ ਨਲੀ ਵਿਚ ਰੋਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਮੂੰਹ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ । ਨੱਕ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਸੁਣਕਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਨੱਕ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੇ ਕਿਰਮ ਸੁਣਨ ਵਾਲੀ ਨਲੀ ਦੁਆਰਾ ਕੰਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ? ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖੁਦ ਕਰੋ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 8 ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 8 ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼

Computer Guide for Class 7 PSEB ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਪ੍ਰਾਈਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਨੂੰ ………….. ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਇਨਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ (Internal memory)
(ਅ) ਐਕਸਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ (External memory)
(ੲ) ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਮੈਮਰੀ (Physical memory)
(ਸ) ਐਗਜ਼ਿਲਰੀ ਮੈਮਰੀ (Auxiliary memory)
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਇਨਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ (Internal memory),

II. …………… ਮੈਮਰੀ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
(ਉ) ROM
(ਅ) PROM
(ੲ) EPROM
(ਸ) RAM.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ROM,

III. ……………….. ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਇਸ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
(ਉ) ਐਕਸਟਰਨਲ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ (External Hard Disk)
(ਅ) ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ (Pen Drive)
(ੲ) ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (Hard Disk Drive)
(ਸ) ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ (Memory Card).
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (Hard Disk Drive),

IV. ਮੈਮਰੀ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ …………….. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੈੱਲ (Cells)
(ਅ) ਏਰੀਆ (Area)
(ੲ) ਇੰਟਰ-ਸੈੱਕਸ਼ਨ (Inter-section)
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸੈੱਲ (Cells),

V. USB ਦਾ ਮਤਲਬ . …………… ਹੈ ।
(ਉ) ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਸਰਵਿਸ ਬੁੱਕ (Uniform Service Book)
(ਅ) ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (Universal Serial Bus)
(ੲ) ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸਟੇਟ ਬੱਸ (Universal Straight Bus)
(ਸ) ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (Uniform Serial Bus).
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (Universal Serial Bus).

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਕਿੰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
1.4 MB.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ (CD) ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਕਿੰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
650-700 MB.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਮਾਪਣ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੀ ਮੈਮਰੀ ਇਕਾਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-1
GB ਮੈਮਰੀ ਇਕਾਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
CD ਅਤੇ DVD ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
DVD ਦੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐੱਨ ਡਰਾਈਵ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਕਿਸ ਪੋਰਟ ਨਾਲ ਅਟੈਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
USB Port.

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਮੈਮਰੀ ਕੀ ਹੈ ? ਮੈਮੋਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੁੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੈਮੋਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਲਈ ਇਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਹੋਲਡਿੰਗ ਜਗ੍ਹਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮੈਮੋਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ, ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ-ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੋਈ ਚਾਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
Floppy Disk, Hard Disk, CD, DVD.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ, ਜੋ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰਾ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ ਕੰਸੋਲ, ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ ਡਾਟਾ, ਚਿੱਤਰ, ਸੰਗੀਤ, ਸੇਵ ਕੀਤੀਆਂ ਗੇਮਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੰਪਿਊਟਰ (Computer) ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਰਗੇ ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ । ਉਹ ਸੀਡੀ ਜਾਂ ਡੀਵੀਡੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸੰਖੇਪ ਅਤੇ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸੀਡੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ ਵਿਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਡਾਟਾ ਕਾਰਡ ਰੀਡਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਐੱਨ ਡਰਾਈਵ ਉੱਪਰ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (ਯੂ ਐੱਸ ਬੀ) ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮੋਰੀ ਉਪਕਰਣ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਟਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਦੂਸਰੇ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕਸ ਜਾਂ ਡੀਵੀਡੀ/ਸੀਡੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ USB ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਵੱਡੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਹਨ, ਉਹ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਸੀ. ਡੀ. ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ ਇਕ ਫਲੈਟ, ਗੋਲ, ਆਪਟੀਕਲ ਸਟੋਰੇਜ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਕਾਢ ਜੇਮਜ਼ ਰਸਲ ਦੁਆਰਾ ਕੱਢੀ ਗਈ ਸੀ । ਇਹ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲਸਟੋਰੇਜ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜੋ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਹੋਰ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ । ਇਹ ਡਿਸਕਾਂ 650-700 MB ਦੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਟੋਰੇਜ ਮੀਡੀਆ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਉੱਪਰ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ (Primary Memory)-ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਐਕਸੈੱਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ – ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿੱਚ ਰੋਮ ਅਤੇ ਰੈਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. (CPU) ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਬਹੁਤ ਅਸਥਿਰ (Volatile) ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਮਤਲਬ ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੰਮ ਜਾਂ ਸਮੱਗਰੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਇੱਕ ਅਰਧ-ਕੰਡਕਟਰ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਰਧ-ਕੰਡਕਟਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਰਮਿਤ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਮਹਿੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ –
(i) ਰੈਮ (RAM) – ਰੈਮ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ । ਇਹ ਇਕ ਅਸਥਿਰ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡਾਟਾ ਜਾਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਸਟੋਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ | ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਰੈਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਇਸ ਡਾਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ ਰੈਮ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਗੁਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਰੈਮ ਬਾਰੇ ਸਮਝਣ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਰੈਮ ਮੈਮੋਰੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਤੀ ਗੀਗਾਬਾਈਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ । ਰੈਮ ਦੀ ਉੱਚ ਕੀਮਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਰੈਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ- SRAM (ਸਟੈਟਿਕ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ) ਅਤੇ DRAM (ਡਾਇਨੈਮਿਕ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ) ।

(ii) ਰੋਮ (ROM)-ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ । ਇਹ ਇਕ ਸਥਿਰ (Non-volatile) ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਥਾਈ ਹੈ । ਇਹ ਪੀ.ਸੀ. ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਈ.ਸੀ. (IC-Integrated Circuit) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਰੋਮ ਨੂੰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਰੋਮ ਇਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਬੂਟਸਟਰੈਪ ਲੋਡਰ (Bootstrap Loader) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਪਾਵਰ ਸਵਿੱਚ ਚਾਲੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੀ. ਸੀ. ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਜਾਂਚ ਆਰੰਭ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਰੋਮ ਸਿਰਫ਼ ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਦੁਆਰਾ ਪੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।

ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ (ROM) ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ-

1. PROM (Programmable Read Only Memory)-ਇਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਵਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿਚਲੇ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
2. EPROM (Erasable Programmable Read Only Memory) – ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਅਲਟਰਾ ਵਾਇਲਟ ਲਾਈਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਓ । ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਮਿਟਾਓ ।
3. EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) – ਇਲੈਕਟਿਕ ਫੀਲਡ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਡਾਟਾ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ | ਅਲਟਰਾ ਵਾਇਲਟ ਲਾਈਟ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ । ਅਸੀਂ ਚਿੱਪ ਦੇ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਮਿਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
HDD ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ (Hard Disk)-ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਟੋਰੇਜ਼ ਡਿਵਾਈਸ ਸਿੱਧੇ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਡਿਸਕ ਕੰਟਰੋਲਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਹ ਫਲੈਟ, ਗੋਲਾਕਾਰ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਬਣੀ ਪਲੇਟ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਕੋਟ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪਲੇਟਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 5400 ਤੋਂ 7200 ਚੱਕਰ/ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਅਟੁੱਟ ਸਟੋਰੇਜ ਸਪੇਸ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ 20 ਜੀਬੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 500 ਜੀਬੀ ਤੱਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਡਿਵਾਈਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਚਿੱਤਰ, ਵੀਡੀਓ ਆਦਿ ।

ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ –

• ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (Internal hard drive)-ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਇਕ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਕੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
• ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (External hard drive-ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਉਪਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ USB ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਬੈਕਅਪ ਲੈਣ ਜਾਂ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਕਿਸੇ ਇਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਡਿਵਾਈਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ (Secondary Memory)-ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਸਥਾਈ (Permanent) ਮੈਮਰੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਮੈਮਰੀ ਦੁਆਰਾ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਉਦੋਂ ਵੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪਾਵਰ ਬੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਡੇ ਡਾਟਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਚੁੰਬਕੀ ਮੈਮਰੀ ਨਾਲ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਮੀਡੀਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕਸ, ਚੁੰਬਕੀ ਡਿਸਕਾਂ, ਚੁੰਬਕੀ ਟੇਪਾਂ ’ਤੇ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਮੈਮਰੀ ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕਸ – ਸੀ. ਡੀ. ਰੋਮ ਤੇ ਆਪਟੀਕਲ ਤੇ ਵੀ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ (Hard Disk)-ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸ ਸਿੱਧੇ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਡਿਸਕ ਕੰਟਰੋਲਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਹ ਫਲੈਟ, ਗੋਲਾਕਾਰ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਬਣੀ ਪਲੇਟ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਕੋਟ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪਲੇਟਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 5400 ਤੋਂ 7200 ਚੱਕਰ/ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਅਟੁੱਟ ਸਟੋਰਜ ਸਪੇਸ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ 20 ਜੀਬੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 500 ਜੀਬੀ ਤੱਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਡਿਵਾਈਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਚਿੱਤਰ, ਵੀਡੀਓ ਆਦਿ । ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-

• ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (Internal hard drive)-ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਇਕ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਕੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
• ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (External hard drive)-ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਉਪਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ USB ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਬੈਕਅਪ ਲੈਣ ਜਾਂ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
CD/DVD ਵਰਤਦੇ ਸਮੇਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੀਡੀ ਅਤੇ ਡੀਵੀਡੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –

1. CD/DVD ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਵਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. CD/DVD ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਚਮਕਦਾਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
3. CD/DVD ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਚਮਕਦਾਰ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ॥
4. CD/DVD ਨੂੰ ਮੋੜਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
5. CD/DVD ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਨਰਮ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐਕਸਟਰਨਲ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ ਕੀ ਹੈ ? ਇਸਦੇ ਲਾਭ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (External hard drive-ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਉਪਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ USB ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਬੈਕਅਪ ਲੈਣ ਜਾਂ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਅਸਲ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਮ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਫਲਾਪੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ………….. ਇੰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 2.5
(ਅ) 3.5
(ੲ) 4.5
(ਸ) 5.25.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 3.5,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੀ. ਡੀ. …………. MB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) 600
(ਅ) 700
(ੲ) 800
(ਸ) 200.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) 200.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
1 GB ………….. MB ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 512
(ਅ) 8.
(ੲ) 1024
(ਸ) 256.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) 1024,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਨੂੰ ………….. ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ੲ) ਖਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ । .
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੋ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ………….. ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੀ.ਡੀ.
(ਅ) ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. (ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ)
(ੲ) ਬੀ.ਡੀ.
(ਸ) ਫਲਾਪੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. (ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ)|

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ –

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੁੱਖ ਮੈਮੋਰੀ ਇਲੈਕਟੋਨਿਕ ਚਿੱਪ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ –
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ 700 MB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ –
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਕ ਡੀ. ਵੀ. ਡੀ. 4.7 GB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ –
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੀ. ਡੀ. ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਨੁਕੀਲੇ ਪੈਂਨ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ –
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਫਲਾਪੀ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਕ, ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਨਾ ਰੱਖੋ ।
ਉੱਤਰ –
ਗਲਤ ॥

ਪੂਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ-

1. KB – ਕਿਲੋਬਾਈਟ
2. MB – ਮੈਗਾਬਾਈਟ
3. GB – ਗੀਗਾਬਾਈਟ
4. TB – ਟੈਰਾਬਾਈਟ
5. ROM – ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ
6. RAM – ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ
7. CD – ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ
8. DVD – ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

• RAM (ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ)
• ROM (ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚਾਰ ਸਟੋਰੇਜ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਸੀ.ਡੀ. (ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ)
2. ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. (ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ)
3. ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ
4. ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
RAM ਅਤੇ ROM ਵਿਚ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
RAM-ਰੈਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ‘ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈਂਸ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਰੀਡ (ਪੜ੍ਹਨਾ) ਅਤੇ ਰਾਈਟ (ਲਿਖਣਾ) ਮੈਮੋਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਆਰਜ਼ੀ (Temporary) ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਚ ਪਿਆ ਡਾਟਾ (Data) ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ –

• ਸਟੈਟਿਕ ਰੈਮ
• ਡਾਇਨੈਮਿਕ ਰੈਮ

ROM-ਰੋਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ‘ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਪੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਇਸ ਵਿਚ ਸੂਚਨਾ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਟੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਇਸ ਵਿਚ ਪਿਆ ਡਾਟਾ ਨਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

1. PROM (ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ)
2. EPROM (ਇਰੇਜ਼ੇਬਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ)
3. EEPROM (ਇਲੈੱਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇਰੇਜ਼ੇਬਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਇਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਉਪਕਰਣ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਗੋਲਾਕਾਰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਪਲੇਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ 3.5 ਇੰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ 1.44 MB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
CD ROM ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
CD ROM ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ “ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਹ 700 MB ਤਕ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਸੀ.ਡੀ. ਵਿਚ ਸੂਚਨਾ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਵਾਰ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
DVD-ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਵਿਚ 4.7 GB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 7 ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 7 ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ

Computer Guide for Class 7 PSEB ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ ਇਹ ਹਨ …………. ਅਤੇ …
(ਉ) ਤਸਵੀਰਾਂ, ਆਵਾਜ਼
(ਅ) ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ
(ੲ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ
(ਸ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ,

II. ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਹਨ …………… ਅਤੇ ….. .
(ਉ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ਅ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ
(ੲ) ਰਾਸਟਰ, ਬਿੱਟਮੈਪ
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ।

III. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ………….. ਅਤੇ …………… ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) ਤਸਵੀਰਾਂ, ਆਵਾਜ਼
(ਅ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ੲ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ
(ਸ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ|

IV. ਇਨਪੁੱਟ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ …………. ਅਤੇ …………… ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਮਾਨੀਟਰ, ਪ੍ਰਿੰਟਰ
(ਅ) ਰੈਮ, ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ
(ੲ) ਕੀਬੋਰਡ, ਮਾਊਸ
(ਸ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਕੀਬੋਰਡ, ਮਾਊਸ

V. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ………… …………… ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ਅ) ਰਾਸਟਰ, ਬਿੱਟਮੈਪ
(ੲ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-Analog ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਵੀਡੀਓਜ਼ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਟੈਕਸਟ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੈਂਕਸਟ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-ਸਟੈਟਿਕ (Static) ਟੈਕਸਟ ਅਤੇ ਹਾਈਪਰ (Hyper) ਟੈਕਸਟ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਾਥ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ Visual ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਕਵੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਵਿਧੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਕਮਬਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਵੀਡੀਓ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚਲਾ ਕੇ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਕਾਰਟੂਨ ਫਿਲਮਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵੀਡੀਓ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੈਕਸਟ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਭਾਗ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਇਹ ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਦੋ ਦਾ ਹੈ”ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ :

1. ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ (Static Text)-ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਾਠ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ (Hyper Text)-ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹੋਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਲਿੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਟੈਕਸਟ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਅਤੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਟੈਕਸਟ ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਅਸਾਨੀ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪੇਜ ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਾਨਫਰੈਂਸਿੰਗ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ, ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਸੰਦਾਂ (Tools) ਜਿਵੇਂ ਕੈਮਰਾ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ, ਡਿਸਪਲੇਅ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਅਤੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਟੈਕਸਟ, ਚਿੱਤਰ, ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ, ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮ ਦੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਧਾਰਤ ਤਕਨੀਕ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ, ਕਿਰਿਆ, ਸੰਚਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ –

• ਟੈਕਸਟ (Text)-ਟੈਕਸਟ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਭਾਗ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਇਹ ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ । ਟੈਕਸਟ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੁਨੇਹੇ ਭੇਜਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
  1. ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ (Static Text)-ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਾਠ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  2. ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ (Hyper Text)-ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹੋਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਲਿੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
• ਚਿੱਤਰ (Pictures)-ਚਿੱਤਰ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਚਿੱਤਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਚਿੱਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੁਆਰਾ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿੱਟਮੈਪ ਜਾਂ ਰਾਸਟਰ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਵੈਕਟਰ ਚਿੱਤਰ ॥
• ਆਡੀਓ (Audio)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਆਡੀਓ ਦਾ ਮਤਲਬ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ, ਆਵਾਜ਼ ਚਲਾਉਣਾ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ । ਆਡੀਓ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭਾਗ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਭਾਗ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ । ਅਸੀਂ ਆਡੀਓ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਆਡੀਓ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਣ, ਸੰਗੀਤ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | MIDI, Digital Audio.
• ਵੀਡੀਓ (Video) ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣਾ । ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਢੰਗ (way) ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ : analog video, digital video.
• ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (Animation)-ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਕਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਕਾਰਟੂਨ ਫਿਲਮਾਂ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ Path animation, frame Animation.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ, ਫੀਕਸ, ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਵੀਡਿਓਜ਼ ਆਦਿ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਕਈ ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ, ਬਜਟ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :
I. ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ (Hardware Requirements): ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਐਪਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਇਨਪੁੱਟ, ਆਊਟ ਪੁੱਟ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :
1. ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Input Devices)-ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਉਹ ਡਿਵਾਇਸਿਜ਼ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ, ਗਾਫਿਕਸ, ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਵਿਡਿਓਜ਼ ਆਦਿ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਇਸਿਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ –

• ਕੀਬੋਰਡ (Keyboard)
• ਮਾਊਸ (Mouse)
• ਸਕੈਨਰ (Scanner)
• ਟੱਚ ਸਕਰੀਨ (Touch Screen)
• ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ (Microphone)
• ਵਾਇਸ ਰੈਕੋਗਨੀਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ (Voice Recognition System)
• ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰਾ (Digital Camera)
• ਜੋਇਸਟਿਕ (Joystick)
• ਲਾਲਟ ਪੈਨ (Light Pen)

2. ਆਊਟਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Output Devices)-ਆਊਟਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਉਹ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਪਰਿਣਾਮ ਲੈਣ ਲਈ ਜਾਂ ਸਕਰੀਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਉਣ (Display) ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕੱਢਣਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਜਾਂ ਵੀਡਿਓ ਨੂੰ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਚਲਾਉਣਾ । ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਆਊਟ ਪੁੱਟ ਯੰਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ-

1. ਮਾਨੀਟਰ (Monitor)
2. ਆਡੀਓ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Audio Devices)
3. ਵੀਡਿਓ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Video Devices)
4. ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰਜ਼ (Projectors)
5. ਸਪੀਕਰਜ਼ (Speakers)
6. ਪ੍ਰਿਟਰਜ਼ ਆਦਿ (Printers etc)

3. ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Storage Devices)-ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ :

• ਹਾਰਡਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (Hard Disk Drive)
• ਮੈਗਨੇਟਿਕ ਟੇਪ (Magnetic Tape)
• ਰੈਮ (RAM)
• ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕਾਂ (CD-R, CD-RW, DVD)
• ਪੈੱਨ ਡਰਾਇਵ (Pen Drive)
• ਐਕਸਟਰਨਲ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (External Disk Drive)

II. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ (Software Requirements)-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਅਜਿਹੇ ਟੂਲਜ਼ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੱਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਕਸਟ, ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ, ਅਵਾਜ਼, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਐਡਿਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਖਾਸ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :

• ਅਡੋਬ ਡਾਇਰੈਕਟਰ (Adobe Director)
• ਕਰੀਏਟ ਟੂਗੈਦਰ (Create Together)
• ਮੀਡੀਆ ਬਲੈਂਡਰ (Media Blander)
• ਮੀਡੀਆ ਵਰਕਸ 6.2 (Media Works 6.2)
• ਪਲੇਅ ਮੋ (Play mo)
• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਿਲਡਰ (Multimedia Builder)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ ? ਇਸਨੂੰ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ (Multimedia Presentation)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਉਹ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੂਜਿਆਂ ਤਕ ਭੇਜਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ, ਵੀਡੀਓ, ਆਡੀਓ ਜਾਂ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਫਾਰਮ, ਪੋਪਅਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਲਗਭਗ ਜਾਰੀ ਹਨ । ਤੁਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਹਨ | ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ ਜੋ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ tools ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ |ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੈਜੈਂਟੇਸ਼ਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –

• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਆਡੀਓ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧੀਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਯੂਜ਼ਰ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵਾਸਤੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਮਾਊਸ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਛੋਟਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪਜੈਂਟੇਸ਼ਨ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ –

• ਵਰਚੁਅਲ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ (Virtual Presentation)-ਜਿੱਥੇ ਹੋਸਟ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕ ਰਿਮੋਟਲੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਦੇ ਹਨ, ਆਮ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਹ ਇਕ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਤਰ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਉੱਚ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਟੂਲਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਕ ਵਰਚੁਅਲ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
• ਸਲਾਈਡ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ (Slide Presentation)-ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪੰਨਾ ਹੈ । ਸਮੂਹਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਸਲਾਈਡਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਡੌਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਸਲਾਇਡ ਸ਼ੋਅ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਡਿਵਾਈਸ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਸ਼ਨ ਸਕ੍ਰੀਨ ਵਿੱਚ ਸਲਾਇਡਾਂ ਜਾਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੈ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਇਕ ਸਲਾਇਡ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰ ਨਾਲ ਵੇਖੀ ਗਈ 35 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਦੀ ਸਲਾਈਡ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ |ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸਲਾਈਡਾਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿਚ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ, ਐਪਲ ਕੀਨੋਟ, ਲਿਬਰੇਆਫਿਸ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਜੀ ।

ਵੈੱਬਪੇਜ (Web pages)-ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵੈਬ ਪੇਜਾਂ ਵਿਚ ਸਥਿਰ ਫੋਟੋਆਂ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਡੀਓ , ਵਿਡੀਓ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਵੈੱਬਪੇਜਾਂ ਵੈਬ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਕਾਰਜ (Applications of Multimedia) –
(i) ਸਿੱਖਿਆ (Education)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਾਸਟਰ (ਗਾਈਡ) ਵਜੋਂ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀਆਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਧੁਨੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

(ii) ਕਾਰੋਬਾਰ (Business)-ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀਆ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ, ਵਿਗਿਆਪਨ, ਨੈੱਟਵਰਕ ਸੰਚਾਰ, ਆਦਿ ਹਨ |ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੰਕਲਪ (product) ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਤਪਾਦਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਤਰੀਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਮ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

(iii) ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ (Advertisement)-ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਉਦਯੋਗ, ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ, ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਲਈ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿਗਿਆਪਨ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ ਜੋ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

(iv) ਮਨੋਰੰਜਨ (Entertainment)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਐਪਸ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵੱਧਣ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਣ ਹਨ । ਖੇਡ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਗੇਮਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਬਣਾਇਆ ।

(v) ਬੈਂਕ (Bank)-ਲੋਕ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਸੇਵਿੰਗ/ਕਰੰਟ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣ, ਫੰਡ ਜਮਾ ਕਰਨ, ਪੈਸੇ (withdraw) ਕਢਵਾਉਣ, ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿੱਤੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ, ਕਰਜ਼ੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਆਦਿ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਹਰ ਬੈਂਕ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ, ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਬੈਂਕ ਗਾਹਕਾਂ ਲਈ ਬਾਕੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਗਏ ਇੱਕ ਪੀਸੀ ਮਾਨੀਟਰ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਅੱਜ ਆਨ-ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਬੈਂਕਿੰਗ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ।

(vi) ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (Technology-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ । ਇਹ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਾਰਮੈਟ ਕੀਤੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਭੇਜਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ । ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ।

(vii) ਸਾਫਟਵੇਅਰ (Software)-ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਮਨੋਰੰਜਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਡਿਜੀਟਲ ਗੇਮਜ਼ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ।

(viii) ਹਸਪਤਾਲਾਂ (Hospitals)-ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਜੇ ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਨਰਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਗਾ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ online ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਾਰ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੋਰਲ ਡਰਾਅ ………….. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ
(ਅ) ਵਰਡ
(ੲ) ਸਿਸਟਮ
(ਸ) ਗਾਫਿਕਸ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਗਾਫਿਕਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਿਕਸ ………….. ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ੲ) ਚਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਦੀ ਹਿਲ ਜੁਲ ਨੂੰ ……….. ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
(ੳ) ਮੋਸ਼ਨ
(ਅ) ਮੂਵ
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ
(ਸ) ਇਫੈਕਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਗਤੀਮਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਿੱਟਮੈਪ ਇਮੇਜ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵੈਕਟਰ ਇਮੇਜ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੈਕਸਟ ਭਰਿਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ ॥

ਪਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ –

1. RTF
2. TIFF
3. DIB
4. BMP
5. GIF
6. JPEG
7. PNG
8. WAV
9. MP3
10. AIFF
11. WMA
12. RA
13. AVI
14. MPEG.
ਉੱਤਰ-
1. RTF: Rich Text Format
2. TIFF: Tagged Image File Format
3. DIB: Device Independent Bitmap
4. BMP: Bitmap
5. GIF: Graphical Interface Format
6. JPEG: Joint Photographic Expert Group
7. PNG: Portable Network Graphics
8. WAV: Waveform Audio File Format
9. MP3: MPEG Layer 3 Format
10. AIFF: Audio Interchange File Format
11. WMA: Windows Media Audio
12. RA: Real Audio Format
13. AVI: Audio/Video Interleave
14. MPEG : Moving Picture Expert Group.

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਾਪ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਨੂੰ ਵੱਖ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਪੇਂਟ, ਅਡੋਬ ਫੋਟੋਸ਼ਾਪ, ਕੋਰਲ ਡਰਾਅ, ਗ੍ਰਾਫੀਕਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਧਿਅਮ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇਕੱਠ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੀਡੀਆ ਜਿਵੇਂ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਟੈਕਸਟ, ਆਵਾਜ਼, ਮੂਵੀ ਆਦਿ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਵਾਸਤੇ, ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

• ਟੈਕਸਟ-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਲਿਖਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
• ਚਿੱਤਰ-ਜੇਕਰ ਲਿਖਤ ਦੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਚਿੱਤਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਲਚਸਪ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।
• ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ-ਸਥਿਰ ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹਿਲ-ਜੁੱਲ ਨੂੰ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
• ਅਵਾਜ਼-ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਵਿਚ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲੋਂ ਸੁਣ ਕੇ ਸਿੱਖਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
• ਫ਼ਿਲਮ-ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਹੈ । ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

1. ਸਾਊਂਡ ਕਾਰਡ
2. ਮੋਨੀਟਰ
3. ਸੀ. ਡੀ. ਰੋਮ ਡਰਾਈਵ
4. ਮਾਇਕੋਫੋਨ
5. ਵੈੱਬ ਜਾਂ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕੈਮਰਾ
6. ਹੱਡ ਫੋਨ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 6 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-4) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 6 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-4)

Computer Guide for Class 7 PSEB ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-4) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਜਾਣ ਲਈ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ……….. ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕੰਟਰੋਲ (Ctrl).
(ਅ) ਸ਼ਿਫ਼ਟ (Shift)
(ੲ) ਟੈਬ (Tab)
(ਸ) ਹੋਮ (Home) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਟੈਬ (Tab),

II. ਟੇਬਲ ਬਟਨ …….. ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਹੋਮ (Home)
(ਅ) ਲੇਅ ਆਊਟ (Layout)
(ੲ) ਇਨਸਰਟ (Insert)
(ਸ) ਵਿਊ (View) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਇਨਸਰਟ (Insert),

III. ਅਸੀਂ ਕਾਲਮ ਦੀ ਚੌੜਾਈ ਟੇਬਲ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ………….. ਬਟਨ ਤੋਂ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ੳ) ਸਿਲੈਕਟ (Select)
(ਅ) ਵਿਊ ਗਰਿੱਡ ਲਾਈਨਜ਼ (View Gridlines)
(ੲ) ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ (Properties)
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ (Properties),

IV. ਇਕ ……….. ਕਾਲਮਜ਼ ਅਤੇ ਰੋਅਜ਼ ਤੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਡਾਕੂਮੈਂਟ (Document)
(ਅ) ਟੇਬਲ (Table)
(ੲ) ਵਿਊ (View)
(ਸ) ਡਾਟਾ (Data) ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਟੇਬਲ (Table),

V. ਇਕ ………… ਕਾਲਮ ਅਤੇ ਰੋਅ ਦੇ ਕਾਟ ਖੇਤਰ (ਇੰਟਰਸੈਕਸ਼ਨ) ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੈੱਲ (Cell)
(ਅ) ਟੇਬਲ (Table)
(ੲ) ਵਿਊ (View)
(ਸ) ਡਾਟਾ (Data) ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸੈੱਲ (Cell)।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਕਿਸ ਕੀਅ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਰਸਰ ਟੇਬਲ ਵਿੱਚ ਅਗਲੇ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Tab ਕੀਅ ਜਾਂ ਰਾਈਟ ਐਰੋ ਕੀਅਜ਼ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ‘ਤੇ ਕਰਸਰ ਅਗਲੇ ਸੈੱਲ ਵਿਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਰੋਅ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਦੇ ਕਾਟ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਦੇ ਕਾਟ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸੈੱਲ (Cell) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਸਪਲਿਟ ਸੈੱਲ ਆਪਸ਼ਨ Layout ਟੈਬ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਪਲਿਟ ਸੈੱਲ ਆਪਸ਼ਨ ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ਦੇ ਮਰਜ (Merge) ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਕਿਸ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Merge ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਮੁਖੀ ਸਾਧਨ ਹੈ । ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ (Rows) ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ (Columns) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਜਾਂ ਅੰਕੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ।
ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਕਤਾਰ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੈੱਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸਿਖਾਂਗੇ ਕਿ ਇਕ ਟੇਬਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਜੋੜਨਾ ਹੈ, ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਫਾਰਮੈਟ ਕਰਨਾ ਹੈ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵਰਡ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਟੇਬਲ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਬਟਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ : ਟੇਬਲ ਬਟਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਕਦਮ ਹਨ –

• ਆਪਣੇ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਇਨਸਰਟ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਟੇਬਲ ਕਮਾਂਡ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਹੁਣ ਇੱਕ ਗਰਿੱਡ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
• ਇਸ ਡ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰੋਅਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣਿਆ ਸਾਰਣੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਇਨਸਰਟ ਟੇਬਲ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ : ਇਨਸਰਟ ਟੇਬਲ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਪੜਾਅ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ-

1. ਇਨਸਰਟ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਟੇਬਲ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਟੇਬਲ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
2. ਇੱਕ ਡਰਾਪਡਾਊਨ ਮੀਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਉੱਪਰ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਮੀਨੂੰ ਤੋਂ Insert Table ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਹੁਣ ਇਨਸਰਟ ਟੇਬਲ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ ।
4. ਇਸ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਰੋਅਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਬਟਨ Ok ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਡਰਾਅ ਟੇਬਲ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ : ਡਰਾਅ ਟੇਬਲ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਦਮ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ

1. ਇਨਸਰਟ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਟੇਬਲ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਟੇਬਲ ਕਮਾਂਡ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
2. ਇੱਕ ਡਰਾਪਡਾਊਨ-ਮੀਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ ਜਿਵੇਂ ਉੱਪਰ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਮੀਨੂੰ ਤੋਂ Draw Table ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਮਾਊਸ ਪੁਆਇੰਟਰ ਇੱਕ ਪੈਨਸਿਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ ।
4. ਪੇਜ ‘ਤੇ ਪੈਨਸਿਲ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇਕ ਚਤੁਰਭੁਜ ਖਿੱਚੋ ।
5. ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਲਮ ਅਤੇ ਕਤਾਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੰਬਕਾਰੀ ਅਤੇ ਖਿਤਿਜੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਬਣਾਓ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਸਪਲਿਟ ਸੈੱਲ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਬੰਧੀ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਸੈੱਲ ਨੂੰ ਕਈ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਸਮਝਾਂਗੇ ਕਿ ਸੈੱਲ ਨੂੰ ਕਈ ਛੋਟੇ ਉੱਪ-ਸੈੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਵੰਡਿਆ ਜਾਵੇ।ਆਪਣੇ ਮਾਊਸ ਪੁਆਇੰਟਰ ਨੂੰ ਸੈੱਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲਿਆਓ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਕਈ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
ਹੁਣ ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਪਲਿਟ ਸੈੱਲਜ਼ (Split Celis) ਬਟਨ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਇਕ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛੇਗਾ ।

• ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਗਿਣਤੀ ਚੁਣੋ ।
• Ok ਬਟਨ ਨੂੰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਮਰਜਡ ਸੈੱਲ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਬੰਧੀ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਸੈੱਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਟੇਬਲ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਕਸਰ ਉਪਰਲੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਮਿਲਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇਗੀ । ਤੁਸੀਂ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਰੋ-ਵਾਰ ਜਾਂ ਕਾਲਮ-ਵਾਰ ਮਿਲਾ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਤੁਸੀਂ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਤਿਰਛਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾ ਸਕਦੇ । ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮਿਲਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ।
ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ’ਤੇ Merge ਸਮੂਹ ਤੋਂ Merge Cells ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਇਹ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਟੇਬਲ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਕਿਵੇਂ ਦਾਖਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਪੜਾਅ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ :

1. ਉਸ ਸੈੱਲ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. ਹੁਣ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
3. ਅਗਲੇ ਸੈੱਲ ਵਿਚ ਜਾਣ ਵਾਸਤੇ Tab ਬਟਨ ਦਬਾਓ ਜਾਂ Right arrow ਬਟਨ ਦਬਾਓ ।
   ਜਾਂ
4. ਤੁਸੀਂ ਕਾਪੀ ਪੇਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟੈਕਸਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟਸ ਵਿੱਚ ਟੇਬਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨਸਰਟ ਕਰੋਗੇ ? ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਮੁਖੀ ਸਾਧਨ ਹੈ । ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ (Rows) ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ (Columns) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਜਾਂ ਅੰਕੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ
ਹੋ ।

ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਕਤਾਰ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੈਂਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਟੇਬਲ ਬਟਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਕਦਮ ਹਨ-

1. ਆਪਣੇ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. ਇਨਸਰਟ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਟੇਬਲ ਕਮਾਂਡ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਹੁਣ ਇੱਕ ਗਰਿੱਡ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
4. ਇਸ ਡ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰੋਅਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
5. ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣਿਆ ਸਾਰਣੀ ਸਕੀਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
Layout ਟੈਬ ਦੇ Properties ਬਟਨਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ (Table Properties)- ਟੇਬਲ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਟੇਬਲ ਦੀ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਅਤੇ ਰੋਅ, ਕਾਲਮ ਜਾਂ ਸੈੱਲ ਦਾ ਸਾਈਜ਼ ਘਟਾ-ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸਪਲਿਟ ਜਾਂ ਮਰਜ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਟੇਬਲ ਦੀ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਬਦਲਣਾ (Changing Alignment of Table) ਟੇਬਲ ਦੀ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ

• ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Layout ਟੈਬ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Table ਗਰੁੱਪ ’ਤੇ Properties ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਵਿਚ Table ਟੈਬ ਨੂੰ ਸਿਲੈਕਟ ਕਰੋ ।

Table Properties ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਚੁਣੋ

OK ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
ਰੋਅ, ਕਾਲਮ ਜਾਂ ਸੈੱਲ ਦਾ ਆਕਾਰ ਬਦਲਣਾ (Changing Size of Row, Column or Cell) –

1. ਉਸ ਸੈੱਲ, ਰੋਅ, ਕਾਲਮ ਵਿਚ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਬਦਲਣਾ ਹੈ ।
2. Layout ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. Table ਗਰੁੱਪ ਵਿਚ Properties ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । (ਇਕ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਆਵੇਗਾ)
4. ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ Row, Columns ਜਾਂ ਸੈੱਲ ਟੈਬ ਚੁਣੋ ।
5. ਰੋਅ ਵਾਸਤੇ Height, ਕਾਲਮ ਵਾਸਤੇ Width ਵਿਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਮੁੱਲ ਭਰੋ ।
6. OK ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-4) Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ………….. ………… ਅਤੇ ………… ਬਟਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਡਰਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) Home, Insert, Design ਟੇਬਲ
(ਅ) ਟੇਬਲ, ਇਨਸਰਟ, ਡਰਾਅ ਟੇਬਲ
(ੲ) ਦੋਵੇਂ ਵਿਕਲਪ ਸਹੀ ਹਨ
(ਸ) ਦੋਵੇਂ ਵਿਕਲਪ ਗਲਤ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਟੇਬਲ, ਇਨਸਰਟ, ਡਰਾਅ ਟੇਬਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
……………………. ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੈੱਲ
(ਅ) ਟੇਬਲ
(ੲ) ਡਾਕੂਮੈਂਟਸ
(ਸ) ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਟੇਬਲ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਟੇਬਲ ਕਮਾਂਡ …………….. ਟੈਬ ’ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Home
(ਅ) Design
(ੲ) Review
(ਸ) Insert.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Insert.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
……………. ਆਪਸ਼ਨ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਟੇਬਲ ਡਰਾਅ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ਉ) Insert table
(ਅ) Add table
(ੲ) Draw table
(ਸ) Quick table.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) Draw table

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
……………. arrow ਬਟਨ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ‘ਤੇ ਕਰਸਰ ਅਗਲੇ ਸੈੱਲ ਵਿਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) Left arrow
(ਅ) Right arrow
(ੲ) Down arrow
(ਸ) Up arrow.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Right arrow

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ………….. ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Insert table
(ਅ) Convert table to text
(ੲ) Draw table
(ਸ) Convert text to table.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Convert text to table.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
Split ਟੇਬਲ ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ਦੇ ਗਰੁੱਪ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Merge
(ਅ) Clipboard
(ੲ) Style
(ਸ) Design.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Design.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
…………………. ਆਪਸ਼ਨ ਮੌਜੂਦਾ ਸੈੱਲ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਸੈੱਲ ਜੋੜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Autofill
(ਅ) Insert right
(ੲ) Insert left
(A) Merge cell.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Insert right

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
……………………… ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Merge Table
(ਅ) Split Table
(ੲ) Remove
(ਸ) Delete Table.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Delete Table.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
Insertion point ਦੇ ਉੱਪਰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਰੋਅ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਸਤੇ …………. ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Insert row
(ਅ) Insert below
(ੲ) Insert above
(ਸ) ਇਹ ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) Insert above

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਪੁਆੜ ਹਨ ? ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨਾ (Convert Table into Text)-

• ਟੇਬਲ ਦੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੋ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ’ਤੇ Data ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ Convert ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

Convert Table ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ Separate Text With ਦੇ ਹੋਠਾਂ ਵੱਖਰੇ ਅੱਖਰ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਕਾਲਮ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ । ਕਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਾਲ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।

OK ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਟੈਬਜ਼ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ਮਾਡੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਲੇਆਊਟ ਟੈਬਜ਼ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਟੇਬਲ ਵਿਚ Modifications ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਰੋਅ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦੇ Steps ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਕਤਾਰ (Row) ਜੋੜਨ ਦਾ ਕਦਮ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ –

ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਟੇਬਲ ਵਿੱਚ ਉੱਥੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਕਤਾਰ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
ਲੇਆਊਟ (layout) ਟੈਬ ਦੇ Rows & Columns ਸਮੂਹ ਤੋਂ Insert Above/Insert Below ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਤਾਰ ਸੰਮਿਲਨ ਬਿੰਦੂ ਦੇ ਉੱਪਰ/ਹੇਠਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੱਜੇ ਕਲਿੱਕ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਾਲਮ ਜੋੜਨ ਦੇ Steps ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

• ਸੰਮਿਲਨ ਬਿੰਦੂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਇੱਕ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਨਵਾਂ ਕਾਲਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ।
• ਮਾਊਸ ’ਤੇ ਸੱਜਾ ਬਟਨ ਦਬਾਓ । ਇੱਕ ਮੀਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ |

• ਇਸ ਮੀਨੂੰ ਤੋਂ Insert ਆਪਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਜੇ ਤੁਸੀਂ Insertion Point ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਨਵਾਂ ਕਾਲਮ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ Insert Column to the left ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸੰਮਿਲਨ ਬਿੰਦੁ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਨਵਾਂ ਕਾਲਮ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ Insert Column to the right ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਹੁਣ ਕਰਸਰ ਦੇ ਸੱਜੇ ਜਾਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਕਾਲਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਦੇ Steps ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਤਾਰ ਜਾਂ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣਾ –
ਇਕ ਕਤਾਰ ਜਾਂ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਕਦਮ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ –

1. ਕਤਾਰ ਜਾਂ ਕਾਲਮ ਚੁਣੋ ।
2. ਆਪਣੇ ਮਾਉਸ ’ਤੇ ਸੱਜਾ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਇੱਕ ਮੀਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।
3. ਡਿਲੀਟ ਸੈੱਲਜ਼ ਆਪਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
4. ਹੁਣ ਇੱਕ ਡਿਲੀਟ ਸੈੱਲ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ ।

5. Delete entire row ਜਾਂ Delete entire column ਨੂੰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
6. ਉੱਚਿਤ ਕਤਾਰ/ਕਾਲਮ ਮਿਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 5 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-3) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 5 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-3)

Computer Guide for Class 7 PSEB ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-3) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ ਅਪਲਟ ਗਈ

I. ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਸਿਲੈਕਟ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ……………. ਟੈਬ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਫ਼ਾਰਮੈਟ (Format)
(ਅ) ਪੇਜ ਲੇਅ-ਆਊਟ (Page Layout)
(ੲ) ਇਨਸਰਟ (Insert)
(ਸ) ਵਿਊ (View) ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਫ਼ਾਰਮੈਟ (Format),

II. ਅਸੀਂ ਰੈਪ ਟੈਕਸਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ………… .. ਆਪਸ਼ਨ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ਉ) ਸਕੇਅਰ (Square)
(ਅ) ਟਾਈਟ (Tight)
(ੲ) ਬਿਹਾਈਂਡ ਟੈਕਸਟ (Behind Text)
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ।

III. ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਬੇਲੋੜੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ . ………. , ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ
(ਉ) ਕਰਾਪ (Crop)
(ਅ) ਰੋਟੇਟ (Rotate)
(ੲ) ਗਰੁੱਪ (Group)
(ਸ) ਕੰਪਰੈੱਸ (Compress) ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਕਰਾਪ (Crop),

IV. Format ਟੈਬ ਦੇ Adjust ਗਰੁਪ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ……………. ਆਪਸ਼ਨ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
(ਉ) Corrections
(ਅ) Artistic Effects
(ੲ) Remove Background
(ਸ) Picture Styles.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Picture Styles.

V. ਅਸੀਂ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਵਿੰਡੋ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ……………. ਬਾਰ ਵਿਚ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ਉ) ਟਾਸਕ ਬਾਰ (Task Bar)
(ਅ) ਸਟੇਟਸ ਬਾਰ (Status Bar)
(ੲ) ਟਾਈਟਲ ਬਾਰ (Title Bar)
(ਸ) ਸਕਰੌਲ ਬਾਰ (Scroll Bar) ॥
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਸਟੇਟਸ ਬਾਰ (Status Bar)

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਕਿਹੜੀ ਆਪਸ਼ਨ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Format ਟੈਬ ਵਿੱਚੋਂ Page Setup ਸਮੂਹ ਤੋਂ Columns ਆਪਸ਼ਨ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕਿਹੜੀ ਪੇਜ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ ਪੇਜ ਨੂੰ ਹੋਰੀਜੋਂਟਲ (ਲੇਟਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Landscape ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਕਿਸ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਹੀ ਆਬਜੈਕਟ ਹੋਵੇ ?
ਉੱਤਰ-
Layout ਟੈਬ ਵਿੱਚ Arrange ਸਮੂਹ ਤੋਂ Group ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਆਬਜੈਕਟ ਵਾਂਗ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪਿਕਚਰ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Picture Format ਟੈਬ ਤੋਂ Adjust ਸਮੂਹ ਵਿਚੋਂ Color ਆਪਸ਼ਨ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Review ਟੈਬ ਵਿਚੋਂ Proofing ਸਮੂਹ ਤੋਂ Word Count ਆਪਸ਼ਨ ਜਾਂ Status ਬਾਰ ਤੋਂ Word Count Dialogue box ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸ਼ਬਦ ਗਿਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਮਾਰਜਨ (Margins) ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਰਜਨ (Margin)-ਪੇਜ ਮਾਰਜਨ ਪੇਜ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਈ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਅਸੀਂ ਮਾਰਜਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਆਈਟਮਜ਼ ਦੀ ਪੁਜ਼ੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਹੈਡਰਜ਼, ਫੁੱਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਪੇਜ ਨੰਬਰ | ਮਾਰਜਨ ਆਪਸ਼ਨ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਈ ਮਾਰਜਨ ਸਾਈਜ਼ ਉਪਲੱਬਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੰਪਰੈੱਸ ਪਿਕਚਰ (Compress Picture) ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਬਟਨ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਸੰਕੁਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ, ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਦਾ ਰੈਜ਼ੋਲਿਊਸ਼ਨ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕੱਟੇ (Crop) ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਮਿਟਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਰੀਸੈਂਟ ਪਿਕਚਰ (Reset Picture) ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਇਕ ਤਸਵੀਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ Reset Picture ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ । ਇਹ ਬਟਨ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਲ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

• ਤਸਵੀਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਫਾਰਮੈਟ (Format) ਟੈਬ ਵਿਚ ਐਡਜਸਟ (Adjust) ਸਮੂਹ ਤੋਂ Reset Picture ਚੋਣ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਕਰਾਪ (Crop) ਆਪਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਅਣਚਾਹੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਵਿਕਲਪ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਪਾਸੇ ਕਾਲੇ ਹੈਂਡਲ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ । ਜਦੋਂ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਾਊਸ ਪੁਆਇੰਟਰ ਨੂੰ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵੱਲ ਡਰੈਗ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ (Orientation) ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪੋਰਟਰੇਟ ਤੋਂ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਪੇਜ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲਣ ਲਈ

• ਪੇਜ ਲੇਆਉਟ ਟੈਬ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਪੇਜ ਸੈਟਅਪ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ (Orientation) ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਪੇਜ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੋਰਟਰੇਟ (Portrait) ਜਾਂ ਲੈਂਡਸਕੇਪ (Landscape) ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਫਾਰਮੈਟ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਪੇਜ ਲੇਟਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੋਰਟਰੇਟ ਫਾਰਮੈਟ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੰਬਕਾਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ VI.
Picture Tools-Format ਟੈਬ ਦੇ Adjust ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
Correction, Picture Colour, Artistic Effect, Compress Picture, Change Picture, Reset Picture, Remove Background.

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਵਰਡ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਗੁਪਤ (Confidential) ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਇਕ ਤਸਵੀਰ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਧੁੰਦਲੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਡਰਾਫਟ (Draft) ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ Draft Copy Stamp ਦੇ ਨਾਲ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਤੁਸੀਂ Duplicate Stamp ਨਾਲ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦੇ ਪੜਾਅ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ –

1. ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. Page Layout ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਟੈਂਡਰਡ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਵਿਕਲਪਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ Watermark ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਤੁਸੀਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਉਪਲੱਬਧ ਸਟੈਂਡਰਡ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦੀ ਸਪੈਲਿੰਗ ਅਤੇ ਗਰਾਮਰ ਚੈੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਉੱਪਰ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਪੈਲਿੰਗ ਅਤੇ ਗਰਾਮਰ (Spelling and Grammar-ਵਰਡ ਸਪੈਲਿੰਗ ਚੈਕਿੰਗ ਲਈ ਕਈ ਆਪਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਕਈ spelling and grammar ਚੈੱਕ ਨੂੰ ਚਲਾ ਕੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਵਰਡ ਟਾਈਪ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਇਹ spelling ਨੂੰ automatically ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ
ਹਾਂ । Spelling and Grammar ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਲਈ ਪੜਾਅ –

1. Review tab ’ਤੇ ਜਾਓ ।
2. Spelling & Grammar ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

3. Spelling & Grammar ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ | ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਹੋਈ ਹਰ ਗਲਤੀ ਲਈ, ਵਰਡ ਇਕ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁਝਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ | ਅਸੀਂ ਇਕ ਸੁਝਾਅ ਨੂੰ ਸਿਲੈਕਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਗਲਤੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ Change ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

4. ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸੁਝਾਅ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਗਲਤੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ manually ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੈਂਪ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜਦ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨਾ ਵੀ ਚਾਹਾਂਗੇ । Print Preview ਅਜਿਹੀ ਆਪਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਖਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਆਪਸ਼ਨ Print ਵਿੰਡੋ ਨਾਲ Print pane ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਬਾਈਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪੜਾਅ –
1. Print pane ’ਤੇ ਜਾਓ । ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿੰਡੋ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੀ ਤਸਵੀਰ ਅਨੁਸਾਰ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ ।

2. ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਪੇਜ ਹੀ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਕ ਰੇਂਜ ਅਨੁਸਾਰ ਪੇਜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਹੋਰ ਲਈ Print All Pages ਆਪਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. Number of copies ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
4. ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਲਿਸਟ ਸਾਈਜ਼ Printer ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
5. Print ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-3) Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਰਸੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੈਰੇ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਐਰੋ ਕੀਅਜ਼ ਅਤੇ ………….. ਕੀਅ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਦਬਾ ਕੇ ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸਪੈਸ਼ਲ
(ਅ) ਸ਼ਿਫਟ
(ਬ) ਨੰਬਰ
(ਸ) ਫੰਕਸ਼ਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਸ਼ਿਫਟ ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡਿਫਾਲਟ ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ……….. ਪੁਆਇੰਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ੳ) ਸਿੰਗਲ
(ਅ) ਡਬਲ
(ੲ) ਟਿਪਲ
(ਸ) ਚਾਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਸਿੰਗਲ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਛਿੱਲ ਕਲਰ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ………….. ਵਿਚ ਰੰਗ ਭਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ
(ਅ) ਲਾਈਨ
(ੲ) ਸੇਪ
(ਸ) ਵਰਡ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸੇਪ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਰਡਰ ਅਤੇ ਸ਼ੇਡਿੰਗ ਲਈ ……….. ਮੀਨੂੰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ੳ) ਫਾਈਲ
(ਅ) ਐਡਿਟ
(ੲ) ਫਾਰਮੈਟ
(ਸ) ਹੋਮ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਫਾਰਮੈਟ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਆਟੋ ਸ਼ੇਪਸ ………….. ਟੂਲ ਬਾਰ ਤੋਂ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) ਸ਼ੇਪਸ
(ਅ) ਹੋਮ
(ੲ) ਵਰਡ
(ਸ) ਡਰਾਇੰਗ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਡਰਾਇੰਗ ॥

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਪੂਰੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਸਿਲੈੱਕਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਊਸ ਦਾ ਖੱਬਾ ਬਟਨ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

2. ਬਾਏ ਡਿਫਾਲਟ ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਟੈਕਸਟ ਰਾਈਟ ਅਲਾਇਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

3. ਸ਼ੇਡਿੰਗ ਲਈ ਇਨਡੈਨਟੇਸ਼ਨ ਕਮਾਂਡ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

4. ਕਲਿੱਪ ਆਰਟ ਭਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ : ਇਨਸਰਟ → ਪਿਕਚਰ → ਕਲਿੱਪ ਆਰਟ.
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

5. ਏਰੀਅਲ ਅਤੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਨਿਊ ਰੋਮਨ ਫੌਂਟ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ ॥

ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

A	B
1. Ctrl+B	1. ਡਬਲ ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ਲਈ
2. Ctrl +E	2. ਬੋਲਡ ਕਰਨ ਲਈ
3. Ctrl+ 2	3. ਖੱਬੇ, ਸੱਜੇ, ਵਿਚਕਾਰ, ਜਸਟੀਫਾਈ
4. ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ	4. ਸੈਂਟਰ ਅਲਾਈਨ ਲਈ
5. ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਉੱਤਰ	5. ਬੋਲਡ, ਇਟੈਲਿਕ, ਅੰਡਰਲਾਈਨ

ਉੱਤਰ-

A	B
1. Ctrl + B	1. ਬੋਲਡ ਕਰਨ ਲਈ
2. Ctrl + E	2. ਸੈਂਟਰ ਅਲਾਈਨ ਲਈ
3. Ctrl + 2	3. ਡਬਲ ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ਲਈ
4. ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ	4. ਬੋਲਡ, ਇਟੈਲਿਕ, ਅੰਡਰਲਾਈਨ
5. ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ	5. ਖੱਬੇ, ਸੱਜੇ, ਵਿਚਕਾਰ, ਜਸਟੀਫਾਈ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿਕਚਰ ਬਾਰਡਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਿਕਚਰ ਬਾਰਡਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿਸੇ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਦੀ ਲਕੀਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿਕਚਰ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਿਕਚਰ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪਿਕਚਰ ਕਿਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਪਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੇਜ਼ ਲੇ-ਆਊਟ ਵਿਚ ਕੀ ਕੁਝ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੇਜ਼ ਲੇਅ-ਆਉਟ ਟੈਬ ਵਿਚ ਇਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ Page layout ਅਤੇ Formatting ਆਪਸ਼ਨਜ਼ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਕ ਪੇਜ ਦੇ ਕਾਨਟੈਂਟ ਦੀ ਦਿੱਖ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ Page orientation, paper size ਅਤੇ Page margin ਨੂੰ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਾਰਜਨ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੇਜ ਮਾਰਜਨ ਪੇਜ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਈ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ, ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਨੂੰ ਮਾਰਜਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪਿਟ ਯੋਗ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਿਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਅਸੀਂ ਮਾਰਜਨ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਆਈਟਮਜ਼ ਦੀ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ-ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਹੈਡਰਜ਼, ਫੁੱਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਪੇਜ ਨੰਬਰ | ਮਾਰਜਨ ਆਪਸ਼ਨ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਈ ਮਾਰਜਨ ਸਾਈਜ਼ ਉਪਲੱਬਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੇਜ ਮਾਰਜਨ ਫ਼ਾਰਮੈਟ ਕਰਨ ਦੇ ਪੱਗ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

• Page layout ਟੈਬ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Margins ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਆਪਸ਼ਨ ਦਾ ਇਕ ਮੀਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ | ਬਾਈ-ਡਿਫਾਲਟ Normal ਸਿਲੈਂਕਟ ਹੋਵੇਗਾ ।
• ਅਸੀਂ ਜਿਹੜਾ Pre defined margin size ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਸਟਮ ਮਾਰਜਨ ਵਰਤਣ ਲਈ ਪੜਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਪੇਜ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਟੈਬ ਵਿਚੋਂ ਮਾਰਜਨ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਸਟਮ ਮਾਰਜਨ ਚੁਣੋ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੇਜ ਸੈਂਟ-ਅੱਪ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ ।

2. ਪੇਜ ਦੀ ਹਰ ਸਾਈਡ ਲਈ ਮਾਰਜਨ ਸਾਈਜ਼ ਐਡਜਸਟ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਓਕੇ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਪੇਜ ਦਾ ਪੋਰਟਰੇਟ ਜਾਂ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਫ਼ਾਰਮੈਟ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪੇਜ ਨੂੰ ਹੋਰੀਜੈਂਟਲੀ (ਲੇਟਵਾਂ) ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੋਰਟਰੇਟ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪੇਜ ਨੂੰ ਵਰਟੀਕਲੀ (ਖੜ੍ਹਵੇਂ) ਪਾਸੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੇਜ-ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਬਦਲਣ ਦੇ ਪੜਾਅ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
1. ਪੇਜ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਟੈਬ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
2. ਪੇਜ ਸੈਂਟ-ਅਪ ਗਰੁੱਪ ਵਿਚੋਂ ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

3. ਪੇਜ ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੋਰਟਰੇਟ ਪੇਜ ਜਾਂ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੇਪਰ ਸਾਈਜ਼ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੜਾਅ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
1. ਪੇਜ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
2. ਪੇਜ-ਸਾਈਜ਼ ਕਮਾਂਡ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਕ ਡਰਾਪ-ਡਾਊਨ ਮੀਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ । ਚਾਲੂ ਪੇਜ-ਸਾਈਜ਼ ਹਾਈਲਾਈਟ ਹੋਵੇਗਾ ।

3. ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਈਜ਼ ਆਪਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਦਾ ਪੇਜ-ਸਾਈਜ਼ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਾਲਮ ਆਪਸ਼ਨ ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਆਪਸ਼ਨ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਕਾਲਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 4 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-2) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 4 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-2)

Computer Guide for Class 7 PSEB ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-2) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I.
ਪੂਰੇ ਵਰਡ ਨੂੰ ਚੁਣਨ (ਸਿਲੈਕਟ ਕਰਨ) ਲਈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ………….. ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
(ੳ) ਸਿੰਗਲ (ਇੱਕ ਵਾਰ)
(ਅ) ਡਬਲ (ਦੋ ਵਾਰ)
(ੲ) ਟਰਿਪਲ (ਤਿੰਨ ਵਾਰ)
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ !
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਡਬਲ (ਦੋ ਵਾਰ),

II.
…………….. ਗਰੁੱਪ ਸਾਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਫੌਂਟ, ਸਟਾਈਲ, ਸਾਈਜ਼, ਰੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਦਲਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
(ਓ) ਫੌਂਟ (Font)
(ਅ) ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ (Paragraph
(ੲ) ਸਟਾਈਲਜ਼ (Styles)
(ਸ) ਐਡੀਟਿੰਗ (Editing)
ਉੱਤਰ-
(ਓ) ਫੌਂਟ (Font),

III.
…………….. ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ-ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਦੇ ਨਿੱਚੇ (ਹੇਠਾਂ) ਲਾਈਨ ਖਿੱਚਣਾ ।
(ਉ) ਬੋਲਡ (Bold)
(ਅ) ਇਟੈਲਿਕ (Italic)
(ੲ) ਅੰਡਰਲਾਈਨ (Underline)
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਅੰਡਰਲਾਈਨ (Underline),

IV. …….. ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਹਾਈਲਾਈਟਰ ਪੈਂਨ ਨਾਲ ਮਾਰਕ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਫੌਂਟ ਕਲਰ
(ਅ) ਟੈਕਸਟ ਕਲਰ
(ੲ) ਟੈਕਸਟ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕਲਰ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਟੈਕਸਟ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕਲਰ ,

V. ਸ਼ੇਪ ਨੂੰ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਇਕ ਨਵਾਂ ਟੈਬ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ …………. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਡਰਾਇੰਗ ਟੂਲ ਫਾਰਮੈਟ
(ਅ) ਸ਼ੇਪ ਟੂਲ ਫਾਰਮੈਟ
(ੲ) ਡਰਾਇੰਗ ਸ਼ੇਪ ਫਾਰਮੈਟ
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਡਰਾਇੰਗ ਸ਼ੇਪ ਫਾਰਮੈਟ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ ਕੀਅਜ਼ ਲਿਖੋ –

I. ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + X,

II. ਕੱਟ ਜਾਂ ਕਾਪੀ ਕੀਤੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਪੇਸਟ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl+ V,

III. ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼ ਵੱਡਾ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl+ >,

IV. ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl+ U,

V. ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤੇ ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਕੇਸ ਚੇਂਜ (Change Case) ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Shift + F3,

VI. ਸੈਂਟਰ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + E,

VII. ਡਬਲ ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + 2,

VIII. ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਰਿਪਲੇਸ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + H,

IX. ਆਖਰੀ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਅਨਰੂ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + Z,

X. ਪੇਜ ਬੇਕ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਲਈ ।
ਉੱਤਰ-
Ctrl + Return

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਨਭੂ (UNDO) ਕਮਾਂਡ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਨਡੂ (Undo) ਫੀਚਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਿਛਲੀ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਗਾ (ਅਨਡੂ) ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨਡੂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਤੁਸੀਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ Save ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਵਰਡ ਵਿਚ ਲੱਗਭਗ ਅਸੀਮਿਤ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਕਿਸੇ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਗਾ ਕਰਨ ਲਈ Title ਬਾਰ ਤੋਂ ਅਨਡੂ ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਜਾਂ Ctrl +Z ਕੁੰਜੀਆਂ ਨੂੰ ਦਬਾਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਸਿਕ ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ

• ਬੋਲਡ (Bold)-ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਮੋਟਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਬੋਲਡ (B) ਵਿਕਲਪ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।
• ਇਟੈਲਿਕ (Italic)-ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ Italicize ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਇਟੈਲਿਕ (I) ਵਿਕਲਪ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।
• ਅੰਡਰਲਾਈਨ (Underline)-ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਅੰਡਰਲਾਈਨ (U) ਵਿਕਲਪ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਹੈਡਰ ਅਤੇ ਫੁਟਰ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
Header ਅਤੇFooter ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਉਹ ਹਿੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਪੇਜ ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸੰਖਿਆ,
ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ, ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਲੋਗੋ, ਕੋਈ ਵੀ ਫੋਟੋ ਆਦਿ । ਹਰ ਪੰਨੇ ਦੇ ਸਿਖਰ `ਤੇ Header ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਪੰਨੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ Footer ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਬਦਲਣ (Change Cases) ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਆਪਸ਼ਨ ਹਨ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਵਿਚ ਕੇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੰਜ ਵਿਕਲਪ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ –

1. ਵਾਕ ਕੇਸ (Sentence case)-ਇਹ ਹਰੇਕ ਵਾਕ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
2. ਲੋਅਰ ਕੇਸ (Lower case-ਇਹ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਅਪਰ ਕੇਸ ਤੋਂ ਲੋਅਰ ਕੇਸ ਵਿਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ |
3. ਅਪਰ ਕੇਸ (Upper case-ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. Capitalise each word-ਇਹ ਹਰੇਕ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
5. ਟੌਗਲ ਕੇਸ (Toggle case)- ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋ ਕੇਸ ਦਿਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ : Capitalize Each Word ਅਤੇ CAPITALIZEACH WORD ਵਿਚਕਾਰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ ਕੀਅਜ਼ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ, ਜੋ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ

1. Align Text Left (Ctrl + L)-ਇਹ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਖੱਬੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
2. Align Text Right (Ctrl+ R)-ਇਹ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
3. Center (Ctrl + E)-ਇਹ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੇ ਅੰਦਰ (Center) ਵਿਚ ਇਕਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
4. Justify (Ctrl+J) – ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਖੱਬੇ ਅਤੇ ਸੱਜੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੋਵਾਂ ’ਤੇ ਇਕਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ VI.
ਅਸੀਂ ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਪੇਜ ਬੇਕ ਕਿਵੇਂ ਦਾਖਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
Page Break ਕਰਨ ਦੇ ਕਦਮ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ –

• ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਜਾਂ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਪੇਜ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ (Page Break) ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• Insert ਟੈਬ ਵਿੱਚ Pages ਸਮੂਹ ਦੇ ਪੇਜ ਬ੍ਰੇਕ (Page Break) ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਜਾਂ Ctrl + Return keys ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ Home ਟੈਬ ਦੇ Clipboard ਗਰੁੱਪ ਦੀਆਂ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਲਿੱਪਬੋਰਡ ਸਮੂਹ ਹੋਮ ਟੈਬ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਪਹਿਲਾ ਸਮੂਹ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ 4 ਕਮਾਂਡਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ cut, copy, paste, format printer. Copy Paste Option-ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਾਪੀ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ | ਕਾਪੀ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਨਕਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ I MS Word ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪੇਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਢੰਗ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ –

1. ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੋ ਜਿਸ ਦੀ ਤੁਸੀਂ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. ਹੋਮ ਟੈਬ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਾਪੀ (copy) ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਪੇਸਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
4. ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਪੇਸਟ (Paste) ਕਮਾਂਡ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

Cut Paste Option-ਕੱਟ ਵਿਕਲਪ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਜਗਾ ਲਿਜਾਣਾ | ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚੋਂ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਕੱਟ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਸ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਇਕ ਹੋਰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਜਾਂ ਉਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਪੇਸਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।
ਟੈਕਸਟ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਕਲਿੱਪਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । MS Word ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ Cut ਅਤੇ Paste ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਢੰਗ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ –

• ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੋ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ Cut ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਹੋਮ ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ Cut ਕਮਾਂਡ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਪੇਸਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਪੇਸਟ (Paste) ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਫਾਰਮੈਟ ਪੇਂਟਰ (Format Painter) ਫਾਰਮੈਟ ਪੇਂਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਟੈਕਸਟ ਉੱਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਫਾਰਮੈਟ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕੀਤੇ ਕਾਪੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ (Steps) ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ-

1. ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੋ, ਜਿਸ ਦੀ ਤੁਸੀਂ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. ਹੋਮ ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ Format Painter ਕਮਾਂਡ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਪੇਸਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
4. ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਪੇਸਟ (Paste) ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
5. ਹੁਣ ਮਾਊਸ ਪੁਆਇੰਟਰ ਬੁਰਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ ।
6. ਉਸ ਟੈਕਸਟ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਨਕਲ ਕੀਤੇ ਫਾਰਮੈਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
7. ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਰੱਦ ਕਰਨ ਲਈ Esc key ਦਬਾਓ ਜਾਂ ਫਿਰ ਫਾਰਮੈਟ ਪੇਂਟਰ ਕਮਾਂਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ Home ਟੈਬ ਦੇ Font ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਹੋਮ (Home) ਟੈਬ ਦਾ ਫੌਂਟ (Font) ਸਮੂਹ ਸਾਨੂੰ ਚਰਿੱਤਰ ਫਾਰਮੈਟ (Character Formatting) ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਮਾਂਡਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਇਹ ਕਮਾਂਡਾਂ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

1. ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਫੌਂਟ ਦੀ ਕਿਸਮ (Font face) ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
2. ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਫੌਂਟ ਅਕਾਰ (Font size) ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
3. ਫੌਂਟ ਰੰਗ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਫੌਂਟ ਰੰਗ (Font color) ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
4. ਬੋਲਡ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਬੋਲਡ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
5. ਇਟੈਲਿਕ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਇਟੈਲਿਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
6. ਅੰਡਰਲਾਈਨ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
7. ਟੈਕਸਟ ਕੇਸ ਬਦਲਣਾ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ UPPER CASE, lower case ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪੂੰਜੀਕਰਣ (Capitalization) ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
8. ਗੋ ਫੁੱਟrow ਫੌਂਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਅਕਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਅਕਾਰ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
9. ਸ਼ਰਿੰਕ ਫੌਂਟ-Shrink ਫੌਂਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਅਕਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਅਕਾਰ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
10. Strike through-ਇਹ ਬਟਨ ਇੱਕ ਡੌਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿਚ ਲਾਈਨ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
11. ਸਬਸਕ੍ਰਿਪਟ-ਟੈਕਸਟ ਬੇਸਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ |
12. ਸੁਪਰਸਕ੍ਰਿਪਟ-ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਉਪਰ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ X2.
13. ਸਾਫ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ (Clear Formatting)-ਇਹ ਵਿਕਲਪ ਟੈਕਸਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ `ਤੇ ਲਾਗੂ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
14. ਟੈਕਸਟ ਹਾਈਲਾਈਟ ਰੰਗ-ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ (Highlight) ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਵਰਡ ਆਰਟ ਕੀ ਹੈ ? ਵਰਡ ਆਰਟ ਨੂੰ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਦਾਖਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਟਾਈਲ ਜਾਂ 3D ਆਰਟ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਡੌਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ Slanted, Wavy, Shadow, Inflated ਲੁੱਕ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

• ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੋ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਫਿਰ Insert ਟੈਬ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Text ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਵਰਡਆਰਟ (WordArt) ਡਰਾਪ ਡਾਉਨ ਐਰੋ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

• ਵਰਡਆਰਟ ਸਟਾਈਲ ਦਾ ਇੱਕ ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ । ਜੋ Style ਤੁਸੀਂ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Word ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਇੱਕ ਟੈਕਸਟ ਬਾਕਸ ਬਣਾਏਗਾ ਅਤੇ ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੀ Style ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-2) Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
………….. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਵਿੰਡੋ
(ਅ) ਡਾਸ ।
(ੲ) ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ
(ਸ) ਸਪਰੈਡ ਸ਼ੀਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ………….. ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ
(ੲ) ਵਰਡ
(ਬ) ਡਾਸ
(ਸ) ਨੰਬਰ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਵਰਡ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਟੂਲ ਬਾਰ ………….. ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) 2
(ਅ) 3
(ੲ) 4
(ਸ) 5.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 2,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
………….. ਇਕ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦੀ ਡੰਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਮਾਊਸ
(ਅ) ਇਨਸਰਸ਼ਨ ਪੁਆਇੰਟ
(ਬ) ਕਮਾਂਡ
(ਸ) ਲਾਲੀ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਇਨਸਰਸ਼ਨ ਪੁਆਇੰਟ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
………….. ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਉੱਤੇ ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
(ਉ) ਸ਼ਬਦ
(ਅ) ਟੈਕਸਟ
(ੲ) ਵਾਕ
(ਸ) ਪੈਰਾ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸ਼ਬਦ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੱਟ ਅਤੇ ਕਾਪੀ ਕਮਾਂਡ ………….. ਮੀਨੂੰ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) ਫਾਈਲ
(ਅ) ਐਡਿਟ
(ੲ) ਫਾਰਮੈਟ
(ਸ) ਹੈਲਪ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਐਡਿਟ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਰਸਰ ਤੋਂ ਹੱਥ ਵਾਲਾ ਅੱਖਰ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨ ਲਈ ਬੈਕ ਸਪੇਸ ਕੀ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੱਜੇ
(ਅ) ਖੱਬੇ
(ੲ) ਉੱਪਰ
(ਸ) ਹੇਠਾਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਖੱਬੇ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਵਰਡ ਗਲਤ ਸਪੈਲਿੰਗ ਹੇਠਾਂ ………… ਰੰਗ ਦੀ ਲਕੀਰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਹਰੀ
(ਅ) ਪੀਲੀ
(ੲ) ਲਾਲ
(ਸ) ਨੀਲੀ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਲਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
………….. ਅਤੇ ………….. ਵਿਚ ਪੇਜ ਨੰਬਰ, ਪਾਠ ਦਾ ਨਾਮ, ਤਾਰੀਖ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਆਦਿ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਪੰਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਅਪਰ, ਲੋਅਰ .
(ਅ) ਹੈਡਰ, ਫੁੱਟਰ
(ੲ) ਮਾਰਜਿਨ, ਫੁੱਟਰ
(ਸ) ਵਰਡ, ਸਪਰੈਡ ਸ਼ੀਟ
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਹੈਡਰ, ਫੁੱਟਰ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਪੇਜ ਸੈਟਅੱਪ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਮਾਰਜ਼ਨ ਅਤੇ ………….. ਟੈਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਪੇਜ
(ਅ) ਲੇਅ ਆਉਟ
(ੲ) ਇਨਸਰਟ .
(ਸ) ਫਾਈਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਲੇਅ ਆਉਟ ।

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟਾਈਟਲ ਬਾਰ ਵਰਡ ਦੀ ਸਕਰੀਨ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗ਼ਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਰਡ ਪੈਡ ਇਕ ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪੈਕੇਜ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗ਼ਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿੰਡੋ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਛੋਟੀ ਵਿੰਡੋ ਨੂੰ ਟਾਸਕ ਪੇਨ (pane) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟੈਕਸਟ ਉੱਥੇ ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਰਸ਼ਨ ਪੁਆਇੰਟ ਹੋਵੇ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਲਈ ਫਾਈਲ > ਐਗਜ਼ਿਟ ਮੀਨੂੰ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ ।

ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ –

A	B
(1) ਸ਼ਬਦ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(1) ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕ
(2) ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(2) ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ
(3) ਪੂਰਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਸਿਲੈੱਕਟ ਕਰਨਾ	(3) ਬੈਕ ਸਪੇਸ ਜਾਂ ਡਿਲੀਟ ਬਟਨ
(4) ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨਾ	(4) Ctrl+ A
(5) ਟੈਕਸਟ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨਾ	(5) Ctrl+P

ਉੱਤਰ

A	B
(1) ਸ਼ਬਦ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(1) ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ
(2) ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(2) ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕ
(3) ਪੂਰਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(3) Ctrl+ A
(4) ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨਾ	(4) Ctrl + P
(5) ਟੈਕਸਟ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨਾ	(5) ਬੈਕ ਸਪੇਸ ਜਾਂ ਡਿਲੀਟ ਬਟਨ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਾਊਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੈਂਕਸਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੈਪ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਕਰਸਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਓ ।
2. ਮਾਊਸ ਨੂੰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਇਸ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਮਾਊਸ ਨੂੰ ਡਰੈਗ ਕਰਕੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।
3. ਮਾਊਸ ਦਾ ਬਟਨ ਛੱਡ ਦਿਓ । ਟੈਂਕਸਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀਅ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੈਕਸਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੈਪ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਕਰਸਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਓ ।
2. ਸ਼ਿਫਟ-ਕੀਅ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਐਰੋਜ਼ ਕੀਅ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਟੈਂਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਦੇ ਪੜਾਅ –

• ਪੂਰਾ ਸ਼ਬਦ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਪੂਰਾ ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਇਲੈੱਕਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਮਾਊਸ ਦਾ ਖੱਬਾ ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ਉਸਦਾ ਕਰਸਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਬਲਾਕ ਉੱਪਰ ਡਰੈਗ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫੌਂਟ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਫੌਂਟ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਫ਼ੇਸ ਅਤੇ ਸਾਈਜ਼ ਦਾ ਦਿਸਣ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਟੈਕਸਟ ਕਰੈਕਟਰਜ਼ (ਅੱਖਰ) ਦਾ ਸੈੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਫੌਂਟ ਦੇ ਸੈੱਟ ਦਾ ਟਾਈਪ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਫੌਂਟ ਫ਼ੇਸ/ਟਾਈਪ ਫ਼ੇਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟੈਂਕਸਟ ਮਾਡੀਫਾਈ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੰਪ ਨਾ !
ਉੱਤਰ-

• ਜਿਸ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਮਾਡੀਫ਼ਾਈ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।
• ਡੌਟ ਫ਼ੇਸ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਡਾਪ ਡਾਊਨ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚੋਂ ਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼ ਨੂੰ ਇਕੱਠਿਆਂ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਟੈਂਕਸਟ ਕੇਸ ਬਦਲਾਉਣ ਦੇ ਪਗ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੈਂਕਸਟ ਕੇਸ ਬਦਲਣ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਗ ਹਨ

1. ਜਿਸ ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਕੇਸ ਬਦਲਣਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।
2. ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚਸ ਫੌਂਟ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚੋਂ Change Case ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ Sentence case, lowercase, UPPERCASE, Capitalize Each Word ਅਤੇ tOGGLE CASE ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਅਲਾਇਨਮੈਂਟ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਲਾਇਨਮੈਂਟ ਪੰਰਾਰਾਫ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਅਤੇ ਓਰੀਐਂਨਟੇਸ਼ਨ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੈਫਟ ਐਲਾਇਨ ਟੈਕਸਟ, ਰਾਈਟ ਅਲਾਇਨ ਟੈਕਸਟ, ਸੈਂਟਰਡ ਟੈਂਕਸਟ ਜਾਂ ਜਸਟੀਫਾਈਡ ਟੈਕਸਟ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਖੱਬ ਜਾਂ ਸੱਜੇ ਮਾਰਜਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਲਾਇਨ ਹੈ (ਇਹ ਕਾਮਨ ਅਲਾਇਨਮੈਂਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ),
ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਦਾ ਖੱਬਾ ਕਿਨਾਰਾ ਖੱਬੇ ਮਾਰਜਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਲਾਇਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪਜ ਬਰਕ ਡੀਲੀਟ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੱਸ !
ਉੱਤਰ-
ਅਸੀਂ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਰਾਹੀਂ ਦਾਖ਼ਲ ਕੀਤੀ ਪੇਜ-ਬ੍ਰੇਕ ਡਿਲੀਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਉਸਦੇ ਤਰੀਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ-

1. ਜਿਸ ਪੇਜ ਬ੍ਰੇਕ ਨੂੰ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਸ ਪੇਜ-ਬੇਕ ’ਤੇ ਜਾਓ ।
2. ਮਾਰਜਨ ਦੇ ਅੱਗੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਡਾਟਿਡ ਲਾਈਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਪੇਜ ਬੇਕ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।
3. ਆਪਣੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਤੋਂ ਡਿਲੀਟ-ਕੀਅ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈਸ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸ਼ੇਪਸ ਨੂੰ Format ਕਰਨ ਦੇ ਪਗ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ-

• ਉਸ ਸ਼ੇਪ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਨਵਾਂ ਜਾਂ ਵੱਖਰਾ Quick Style ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ।
• ਸ਼ੇਪ ਸਟਾਈਲ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ Drawings tool format ਟੈਬ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸਟਾਈਲ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਇਸਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰੋ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 3 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-1) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 3 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-1)

Computer Guide for Class 7 PSEB ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-1) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. Ctrl+ S ਕੀਅਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ………………ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Save
(ਅ) Open
(ੲ) New
(ਸ) Close.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) Save,

II. ਰੂਲਰ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖੇਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ……….. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ ਏਰੀਆ ।
(ਅ) ਓਪਨ ਏਰੀਆ
(ੲ) ਕਲੋਜ਼ ਏਰੀਆ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਟੈਕਸਟ ਏਰੀਆ ।

III. ਵਰਡ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਦੋ ਸਕਰੋਲਬਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ………………..ਅਤੇ ………. .
(ਉ) ਹੋਰੀਜੋਂਟਲ, ਵਰਟੀਕਲ
(ਅ) ਖੱਬਾ, ਸੱਜਾ
(ੲ) ਉੱਪਰਲਾ ਅਤੇ ਹੇਠਲਾ ਬਾਰ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਹੋਰੀਜੋਂਟਲ, ਵਰਟੀਕਲ ,

IV. ਇਕ ਨਵਾਂ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਖੋਲਣ ਲਈ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਤੋਂ …………….. ਕੀਅਜ਼ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) Ctrl +0
(ਅ) Ctrl+N
(ੲ) Ctrl + S
(ਸ) Ctrl+ V
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Ctrl+N ,

V. …………….. ਵਿਊ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।
(ਉ) ਪ੍ਰਿੰਟ ਲੇਆਊਟ
(ਅ) ਡਾਫਟ
(ੲ) ਆਉਟਲਾਈਨ
(ਸ) ਫੁੱਲ ਸਕਰੀਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਪ੍ਰਿੰਟ ਲੇਆਊਟ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਰੀਬਨ ਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸੱਜੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਆਪਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਰੀਬਨ ਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸੱਜੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਆਪਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਲਾਂਚਰ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵਰਡ ਦੀ ਵਿੰਡੋ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉਪਰਲੀ ਬਾਰ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਰਡ ਦੀ ਵਿੰਡੋ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉਪਰਲੀ ਬਾਰ ਟਾਈਟਲ ਬਾਰ (Title Bar) ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਕਿਸ ਵਿਊ ਵਿਚ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰਿੰਟ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਵਿਊ ਵਿਚ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਨਵਾਂ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਓਪਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ ਕੀਅ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਨਵਾਂ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਓਪਨ ਕਰਨ ਲਈ (Ctrl+O) ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਲੇਅ ਆਊਟ ਵਿਊ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਦੀ ਆਊਟਲਾਈਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਊਟਲਾਈਨ ਵਿਊ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਦੀ ਆਊਟਲਾਈਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਇੱਕ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ ਜੋ ਟਾਈਪ ਕੀਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਬਣਾਉਣ (creat) ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ, ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਸੰਗੀਤ, ਆਕਾਰ ( shapes), ਰੰਗ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੁੱਝ ਵਰਡ-ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਰਡ ਪੈਡ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਆਫਿਸ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ, ਵਰਡ ਪਰਫੈਕਟ, ਆਦਿ ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਐੱਮ .ਐੱਸ ਵਰਡ ਕਿਵੇਂ ਸਟਾਰਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੇ ਪਗ (steps) ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ
2. ਪਹਿਲਾਂ, ਡੈਸਕਟੌਪ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ Start ਬਟਨ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਹੁਣ ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ pop up menu ਤੋਂ All program ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
4. ਹੁਣ Microsoft Office → Microsoft Word ਤੋਂ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
   ਜਾਂ
   ਸਰਚ ਬਾਰ ਵਿੱਚ “Word” ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਤੋਂ Enter ਬਟਨ ਦਬਾਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਐੱਮ.ਐੱਸ ਵਰਡ ਵਿੰਡੋ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫਾਈਲ ਮੀਨੂੰ, ਕਵਿਕ ਐਕਸੈਸ ਟੂਲਬਾਰ, ਟਾਈਟਲ ਬਾਰ, ਰਿਬਨ, ਰੁਲਰ, ਹੈਲਪ, ਡਾਕਊਮੈਂਟ, ਸਟੇਟਸ ਬਾਰ, ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਲਾਂਚਰ, ਵਿਊ ਬਟਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ v.
ਟੈਕਸਟ ਏਰੀਆ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਉਹ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਥੇ ਅਸੀਂ ਆਣਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਟਾਈਪ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਝਪਕਦੀ ਲਾਈਨ (Blinking line) ਨੂੰ ਸੰਮਿਲਨ ਬਿੰਦੂ (insertion point) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਟਾਈਪਿੰਗ ਇਸ ਜਗਾਂ ਤੋਂ ਅਰੰਭ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦੀਆਂ ਖਾਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ :

1. ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਅਸੀਂ ਅੱਖਰ, ਸ਼ਬਦ, ਲਾਈਨਾਂ ਜਾਂ ਪੇਜਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਿਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਾਗ਼ਜ਼ ‘ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਾਂ ।
3. ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਟ ਕਰਕੇ ਕਿਧਰੇ ਹੋਰ ਪੇਸਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਅਸੀਂ ਉਸ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਵੀ ਪੋਸਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
4. ਅਸੀਂ ਪੇਜ-ਸਾਈਜ਼ ਅਤੇ ਮਾਰਜਨ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਵਰਡ-ਸੈਸਰ ਉਸ ਸਾਈਜ਼ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਪੇਜ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ।
5. ਅਸੀਂ ਵਰਡ-ਸੈਂਸਰ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਲਾਈਨ ਦੀ ਸਰਚ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਅੱਖਰਾਂ/ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਦੂਜੇ ਅੱਖਰ/ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
6. ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਸੀਂ ਫੌਂਟ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੋਲਡ, ਇਟੈਲਿਕ ਅਤੇ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਅਤੇ ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
7. ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਵੀ ਲਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
8. ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਲਈ ਹੌਂਡਰ ਅਤੇ ਫੁੱਟਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋਕਿ ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹਰੇਕ ਪੇਜ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਵਰਡ-ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪੇਜ ਨੰਬਰਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸਹੀ ਨੰਬਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ।
9. ਇਕ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਮਾਰਜਨ ਵੀ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਦੇ | ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੀ ਵੀ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਜਗਾ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ |
10. ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਮੈਕਰੋ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਈ ਕਮਾਂਡਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
11. ਮੇਲ-ਮਰਜ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਦਾ ਟੈਕਸਟ ਦੂਜੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਮਰਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਮੇਲਿੰਗ ਲੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ ਇਸਦੀ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ । ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-1)
12. ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਵਰਡ ਸਾਨੂੰ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਸਪੈਲਿੰਗ ਜਾਂਚਣ (ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਰੰਗਦਾਰ ਲਕੀਰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਗਲਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
13. ਖ਼ਾਸ ਕੋਡਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ Table of Contents ਅਤੇ Index (ਵਿਸ਼ਾ ਸੂਚੀ) ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
14. ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਤਿਆਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਰਥ ਵਾਲੇ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਊਜ਼ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-

• ਪ੍ਰਿੰਟ ਲੇਅ-ਆਊਟ-ਪ੍ਰਿੰਟ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਵਿਊ, ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।
• ਫੁੱਲ ਸਕਰੀਨ ਲੇਅ-ਆਊਟ-ਇਹ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਣਯੋਗ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
• ਵੈੱਬ ਲੇਅ-ਆਊਟ-ਵੈੱਬ-ਲੇਅ ਆਊਟ ਵਿਊ ਸਾਡੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਾਊਜ਼ਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਨਟਰਨੈੱਟ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
• ਆਊਟ-ਲਾਈਨ ਵਿਊ-ਆਊਟ-ਲਾਈਨ ਵਿਊ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਆਊਟ-ਲਾਈਨ ਫ਼ਾਰਮ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
• ਡਰਾਫਟ ਵਿਊ-ਡਰਾਫ਼ਟ ਵਿਊ ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਵਿਊ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਡਰਾਫ਼ ਵਿਊ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਐਡਿਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਫਾਈਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਸੇਵ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੇ ਪਗ (Steps) ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :
1. ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਫ਼ਿਸ ਬਟਨ , ਜਾਂ File ਨੂੰ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ !
2. ਹੁਣ ਚਿੱਤਰ 3.1 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ Pull down ਮੀਨੂੰ ਖੁਲ੍ਹੇਗਾ ।ਇਸ ਮੀਨੂੰ ਵਿਚੋਂ New ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

3. ਹੁਣ ਚਿੱਤਰ 3.2 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ New Dialog Box ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ ।ਇਸ ਬਾਕਸ ਵਿਚੋਂ Blank Document ਆਪਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ Create ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ !

4. ਹੁਣ ਇਕ ਖਾਲੀ (Blank) ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤੁਹਾਡੀ Screen ’ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ ।
मा
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਤੋਂ Ctrl + N ਕੀਅਜ਼ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰੋ (Saving a Document) ਨਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਸੇਵ ਕਰਨ ਦੇ ਪਗ (Step) ਇੰਝ ਹਨ-

• ਆਫਿਸ ਬਟਨ ਜਾਂ file ਮੀਨੂੰ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਚਿਤਰ 3.1 ਅਨੁਸਾਰ ਕਿ Pull down ਮੀਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ । ਇਸ ਮੀਨੂੰ ਵਿਚੋਂ Save ਵਿਕਲਪ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਹੁਣ ਚਿੱਤਰ 3.3 ਅਨੁਸਾਰ Save Dialog Box ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਸ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਹੇਠਾਂ File name ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
  ਜਾਂ
  ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਤੋਂ Ctrl + S ਕੀਅਜ਼ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

4. ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਦਿੱਤੀ organize list ਵਿਚੋਂ ਉਹ ਜਗ੍ਹਾ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਜਿਥੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸੇਵ (Save) ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ Local Disc (C:) Drive ਵਿਚ ਸੇਵ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਾਂਗੀ । ਹੁਣ Save ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਤੁਹਾਡਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੁਣ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-1) Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੂਹ ਦੇ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ …………… ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Open ਬਟਨ
(ਅ) New ਬਟਨ
(ੲ) ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਲਾਂਚਰ
(ਸ) ਇਹ ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਲਾਂਚਰ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਥੀਸਿਸ ਜਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ……….. ਟੈਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Insert
(ਅ) Design
(ੲ) Review
(ਸ) Reference.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Reference

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ ਵਿਕਲਪ ………… ਟੈਬ ਵਿਚ ਉਪਲੱਬਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ੳ) Design
(ਅ) Insert
(ੲ) Page Layout
(ਸ) Home.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) Page Layout,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ …………… ਕੀਅਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Ctrl + N
(ਅ) Ctrl + S
(ੲ) Ctrl +0
(ਸ) Ctrl + P
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Ctrl + S,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸੰਖਿਆ ………… ਬਾਰ ’ਤੇ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Title
(ਅ) Status
(ੲ) Horizontal
(ਸ) ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Status,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਵਰਡ ਦੀ ਵਿੰਡੋ ਵਿਚ ………… ਏਰੀਆ ‘ਤੇ ਟਾਈਪ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ
(ਅ) Font (ਫੁੱਟ)
(ੲ) Format (ਫਾਰਮੈਟ)
(ਸ) View (ਵਿਊ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਟੈਕਸਟ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਟੇਬਲ ਆਪਸ਼ਨ …………. ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਉਪਲੱਬਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) File
(ਅ) Home
(ੲ) Insert
(ਸ) Design.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) Insert,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ………… ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਟੈਮਪਲੇਟ
(ਅ) ਬਲੈਂਕ ਡਾਕੂਮੈਂਟ
(ੲ) ਟੇਬਲ
(ਸ) ਮਾਰਜਨ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਟੈਮਪਲੇਟ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
MS Word ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇਕ ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੈ ਜੋਕਿ ਟੈਕਸਟ ਅਤੇ ਗਾਫਿਕਸ ਨੂੰ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ
ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਉਪਲੱਬਧ ਸਾਰੇ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਵਿਚ ਫੌਂਟ ਰੰਗ, ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼, ਫੌਂਟ ਸ਼ੈਲੀ (Style), ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਬੁਲੇਟਸ, ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ਆਦਿ ਸਮੂਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਵਿਆਕਰਣ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕਿਹੜੇ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Grammer Check ਵਿਕਲਪ ਨੂੰ ਗਲਤੀਆਂ ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕਿਹੜੇ ਵਿਕਲਪ ਨੂੰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Spell Check ਵਿਕਲਪ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟੈਬਜ਼ ਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੈਬਜ਼ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਮਾਂਡਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਰਿਬਨ ਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਆਊਟ-ਲਾਈਨ ਫਾਰਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਵਿਊ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਊਟ-ਲਾਈਨ ਵਿਊ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
MS Word ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਕਿਸ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
MS-Word ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ Help Icon ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਕ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੇਲ-ਮਰਜ਼ (Mail-Merge).

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 2 ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 2 ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ

Computer Guide for Class 7 PSEB ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਵਿੰਡੋਜ਼-ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਦੋ ਪੇਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਹਨ ………….. ਅਤੇ …………. .
(ਉ) ਪਹਿਲਾ, ਦੂਜਾ
(ਅ) ਖੱਬਾ, ਸੱਜਾ
(ੲ) ਉੱਪਰਲਾ, ਹੇਠਲਾ
(ਸ) ਫ਼ਾਈਲ, ਫੋਲਡਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਖੱਬਾ, ਸੱਜਾ

II. ……………. ਵਿਊ ਇੱਕ ਫ਼ਾਈਲ ਦਾ ਸਾਈਜ਼, ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਸੋਧਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਡਿਟੇਲਜ਼
(ਅ) ਟਾਈਲਜ਼
(ੲ) ਲਿਸਟ
(ਸ) ਕੰਨਟੈਂਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਡਿਟੇਲਜ਼

III. ……………. ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਮੂਵ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕਾਪੀ
(ਅ) ਪੇਸਟ
(ੲ) ਕੱਟ
(ਸ) ਡਿਲੀਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ਬ) ਕੱਟ

IV. ਇਕ ……………. ਸਾਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ (Background)
(ਅ) ਡੈਸਕਟਾਪ (Desktop)
(ੲ) ਸਕੀਨ ਸੇਵਰ (Screen Saver)
(ਸ) ਥੀਮ (Theme)
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਥੀਮ (Theme)

V. ਇਕ ……….. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਕੁੱਝ ਖ਼ਾਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਨਾ ਵਰਤਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ (Background)
(ਅ) ਡੈਸਕਟਾਪ (Desktop)
(ੲ) ਸਕੀਨ ਸੇਵਰ (Screen Saver)
(ਸ) ਥੀਮ (Theme) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸਕੀਨ ਸੇਵਰ (Screen Saver) ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਦੀ ਕਿਸ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਲਾਂ ਦਾ ਉੱਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਲਾਂ ਦਾ ਉੱਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਇਕ ਫੋਲਡਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਬ-ਫੋਲਡਰ (Sub-folder) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ

1. ਵਿੰਡੋਜ਼ ਕੀਅ + R ਦਬਾਓ
2. ਰਨ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਿਫਾਲਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਵਿਚ ਬਾਏ ਡਿਫਾਲਟ ਚਾਰ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ-ਡਾਕੂਮੈਂਟਸ, ਮਿਊਜ਼ਿਕ, ਪਿਕਚਰਜ਼ ਅਤੇ ਵਿਡਿਓਜ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਕਿਸ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਦੀ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਪੀ/ਪੇਸਟ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਦੀ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਪੇਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵਿਚ ਦੋ ਪੇਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
1. ਖੱਬਾ ਪੇਨ,
2. ਸੱਜਾ ਪੇਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

• ਟਾਈਟਲ ਬਾਰ
• ਬੈਕ ਅਤੇ ਫਾਰਵਰਡ ਬਟਨ
• ਐਡਰੈੱਸ ਬਾਰ
• ਸਰਚ ਬਾਕਸ
• ਮੀਨੂੰ ਬਾਰ
• ਟੂਲ ਬਾਰ
• ਸਟੇਟਸ ਬਾਰ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਫਾਈਲ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਫਾਈਲ ਇਕ ਆਮ ਸਟੋਰੇਜ਼ ਇਕਾਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਡਾਟਾ, ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ, ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਾਇਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਫਾਇਲ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਡਾਟਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ Update, delete, Edit ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਫੋਲਡਰ ਉਹ ਜਗਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਫੋਲਡਰ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਇਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵ (Save) ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਡੱਬਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ 10 ਸੇਬ ਹਨ ਇਸ ਉਦਾਹਰਨ ਵਿਚ ਡੱਬਾ ਫੋਲਡਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸੇਬ ਉਸ ਵਿਚ ਸੇਵ ਕੀਤੀਆਂ ਫਾਇਲਾਂ ਹਨ । ਕਿਸੇ ਵੀ ਫੋਲਡਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਹੋਰ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਸਬ-ਫੋਲਡਰ (Sub folder) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਕੀ ਹੈ ? ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੇ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਨੇਵੀਗੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਗ੍ਰਾਫਿਕਲ ਇੰਟਰਫੇਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਫ਼ਾਈਲਾਂ/ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ, ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਫ਼ਾਈਲ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫ਼ੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਡਿਸਕ ਦਾ ਡਾਟਾ, ਫੋਲਡਰ ਅਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਲਈ ਸਰਚ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਜਾਂ ਫ਼ੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ, ਡਿਲੀਟ ਕਰਨ, ਰੀਨੇਮ ਕਰਨ, ਕਾਪੀ ਕਰਨ, ਮੂਵ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਫ਼ੋਲਡਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਵਿਊ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਸਮਾਲ, ਮੀਡੀਅਮ, ਲਾਰਜ ਅਤੇ ਐਕਸਟਰਾ ਲਾਰਜ ਆਈਕਨਜ਼ ਵਿਊ-ਇਸ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਆਈਟਮ ਇੱਕ ਆਈਕਨ ਦੀ ਸ਼ੇਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਹਰ ਆਈਟਮ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |
2. ਟਾਈਲਜ਼ ਆਈਕਨ ਵਿਊ-ਇਸ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਜ਼ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਆਈਟਮ ਇੱਕ ਆਈਕਨ ਦੀ ਸ਼ੇਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਹਰ ਆਈਟਮ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸੂਚਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫ਼ਾਈਲ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਾਈਜ਼ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
3. ਲਿਸਟ ਆਈਕਨ ਵਿਊ-ਇਸ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਜ਼ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਹਰ ਆਈਟਮ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਈਕਨ ਨਾਮ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਕੰਟੈਂਟ ਆਈਕਨ ਵਿਊ-ਇਸ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਜ਼ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਹਰੇਕ ਆਈਟਮ ਇੱਕ ਆਈਕਨ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕਿਸਮ ਲਿਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਕੁਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੋਧਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਕਾਰ ਆਦਿ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਬਾਈ ਡਿਫਾਲਟ ਇਸ ਵਿਊ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
5. ਡਿਟੇਲ ਆਈਕਨ ਵਿਊ-ਹਰ ਇੱਕ ਆਈਟਮ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਦੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਆਈਕਨ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮ ਦਾ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਸੋਧਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਕਿਸਮ ਦਰਜ a Don ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਵਿੰਡੋ ਵਿੱਚ ਡੈਸਕਟਾਪ ਨੂੰ ਕਸਟਮਾਈਜ਼ ਕਰਨ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਸਟਮਾਈਜ਼ ਡੈਸਕਟਾਪ (Customize Desktop) – ਡੈਸਕਟਾਪ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਬਦਲਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਕਸਟਮਾਈਜ਼ ਕਰਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
1. ਥੀਮਜ਼-ਥੀਮ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਬੈਕ ਗਰਾਉਂਡ, ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ, ਬਾਡਰ ਕਲਰ ਅਤੇ ਸਾਉਂਡ ਸਕੀਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਵਿੰਡੋਜ਼ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਥੀਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

• ਮਾਈ ਥੀਮਜ਼
• ਐਰੋ ਥੀਮਜ਼
• ਬੇਸਿਕ ਅਤੇ ਹਾਈ ਕੰਟਰਾਸਟ ਥੀਮਜ਼

2. ਡੇਸਕਟਾਪ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ-ਇਸ ਵਿਚ ਵਾਲ ਪੇਪਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਤਸਵੀਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ JPEG ਜਾਂ Gif ਫਾਰਮੈਟ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਡੈਸਕਟਾਪ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਬਦਲਣ ਦੇ ਕਦਮ-ਡੈਸਕਟਾਪ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਬਦਲਣ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਦਮ ਹਨ –

• Pictures Location ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਤੁਹਾਡੀ ਕਰੰਟ (current) ਥੀਮ ਅਨੁਸਾਰ By default ਸਾਰੀਆਂ ਬੈਕ ਗਰਾਉਂਡ ਸਿਲੈਂਕਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਵਰਤਣ ਲਈ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ Clear all ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੀ ਬੈਕ ਗਰਾਉਂਡ ਲਈ ਉਸ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਖੱਬੇ ਕਾਰਨਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਚੈੱਕ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Picture position ਲਈ ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਸਿਲੈਂਕਟ ਹੈ ਤਾਂ ਇਕ ਨੂੰ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਬਦਲਣ ਲਈ Change picture every ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਟਾਈਮ ਚੁਣੋ ।
• Save changes ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਡੈੱਸਕਟਾਪ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈੱਟ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ।

3. ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ –
ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਉਹ ਫੀਕਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕਰੀਨ ‘ਤੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਕਰੀਨਾ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਪੜਾਅਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਗ ਹਨ-

• ਡੈਸਕਟਾਪ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ Display Properties Personalise ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ । (ਇਕ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ)
• ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਅਨੁਸਾਰ ਸਕਰੀਨ-ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ Screen saver ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਚੁਣੋ ।

• ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਲਈ Settings ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈਟਿੰਗ ਸੈੱਟ ਕਰੋ ।
• ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਦਾ ਪ੍ਰੀਵਿਊ ਦੇਖਣ ਲਈ/ Preview ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਡੈੱਸਕਟਾਪ ਤੋਂ ਸਕਰੀਨ-ਸੇਵਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਟਾਈਮ ਸੈੱਟ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ Wait ਆਪਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਟਾਈਮ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
• Apply ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ Ok ਬਟਨ ਦਬਾਓ । ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈਂਟ ਹੋ। ਜਾਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਅਸੀਂ ਸੈਂਡ ਟੂ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕਾਪੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੈਂਡ ਟੂ ਨਾਲ ਆਈਟਮ ਕਾਪੀ ਕਰਨਾ –
ਸੈਂਡ ਟੂ ਆਪਸ਼ਨ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਈਟਮਜ਼ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਕਾਪੀ ਕਰਕੇ ਨਵੀਂ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਭੇਜਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੌਖਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

• ਜਿਸ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਕਾਪੀ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਮਾਊਸ ਦਾ ਸੱਜਾ ਬਟਨ ਦਬਾਓ, ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਆਪਸ਼ਨ ਸੈਂਡ ਟੂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਥਾਂ ਦੀ ਵੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।

ਬਾਏ ਡਿਫਾਲਟ, ਸੈਂਡ ਟੂ ਸਬ-ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਥਾਂਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ

1. ਕੰਪਰੈੱਸਡ (ਜਿੱਪਡ) ਫ਼ੋਲਡਰ
2. ਡੱਸਕਟਾਪ (ਕੀਏਟ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ)
3. ਡਾਕੂਮੈਂਟਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ
4. ਫ਼ੈਕਸ ਅਤੇ ਮੇਲ ਰਿਸੀਪਿਏਂਟਸ
5. ਰਿਮੂਵੇਬਲ ਯੰਤਰ , ਜਿਵੇਂਕਿ ਯੂ ਐੱਸ.ਬੀ. ਮੈਮਰੀ-ਸਟਿੱਕਸ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਗ ਹਨ

1. ਡੈਸਕਟਾਪ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ Display Properties Personalise ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ । (ਇਕ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ।
2. ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਅਨੁਸਾਰ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ Screen saver ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਚੁਣੋ ॥
3. ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਲਈ Settings ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈਟਿੰਗ ਸੈੱਟ ਕਰੋ ।
4. ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਦਾ ਪ੍ਰੀਵਿਊ ਦੇਖਣ ਲਈ Preview ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
5. ਡੈੱਸਕਟਾਪ ਤੋਂ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਟਾਈਮ ਸੈੱਟ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ Wait ਆਪਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਟਾਈਮ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
6. Apply ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ Ok ਬਟਨ ਦਬਾਓ । ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵਿਚ ………….. ਵਿਊ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ਇ) ਚਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਪੰਜ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
………………. ਕਮਾਂਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ
(ਅ) ਵਿੰਡੋ
(ੲ) ਵਿਊ
(ਸ) ਰਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
……………. ਵਿਊ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਲਿਸਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਟਾਈਲ
(ਅ) ਕੰਟੈਂਟ
(ੲ) ਲਾਰਜ
(ਸ) ਲਿਸਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਲਿਸਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
……………..ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਪੀ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Cut
(ਅ) Copy
(ੲ) Paste
(ਸ)Run.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Copy

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਰਨ ਬਾਕਸ ਵਿਚ …………. ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) Exp
(ਅ) Explorer
(ੲ) Command
(ਸ) CMD.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Explorer,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
……………. ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫ਼ਾਈਲ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਫ਼ਾਈਲ
(ਅ) ਸਿਲੈਕਟ
(ੲ) ਸਰਚ
(ਸ) ਡਿਲੀਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸਰਚ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ ਨੂੰ ਰਨ-ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ……………. ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) Calculator
(ਅ) Cal
(ੲ) Calc
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) Calc,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
……….. ਕਮਾਂਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਕੱਟਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕਾਪੀ
(ਅ) ਪੇਸਟ
(ੲ) ਕੱਟ
(ਸ) ਡਿਲੀਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਕੱਟ,

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ ਨਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫੋਲਡਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਕ ਫੋਲਡਰ ਵਿਚ ਕਈ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਟਾਰਟ > ਆਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਜ਼ > ਅਸੈੱਸਰੀਜ਼ > ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਇਕ ਸਿਸਟਮ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੱਟ ਕੀਤੀ ਫਾਈਲ ਆਪਣੀ ਪੁਰਾਣੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਨਵੀਂ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਲਾਂ ਦਾ ਉੱਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਕ ਫਾਈਲ ਵਿਚ ਕਈ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਇਕ ਆਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਾਪੀ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਦੀ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ ।

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ

A	B
1. ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਵਿਊ	1. ਲਿਸਟ
2. ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ	2. ਡਿਲੀਟ ਕੀਤੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ
3. ਡੈਸਕਟਾਪ	3. ਪਿਕਚਰ, ਮਿਊਜ਼ਿਕ
4. ਮਾਈ ਡਾਕੂਮੈਂਟ	4. ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ
5. ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ	5. ਗਣਨਾਵਾਂ

ਉੱਤਰ –

A	B
1. ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਵਿਊ	1. ਲਿਸਟ
2. ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ	2. ਗਣਨਾਵਾਂ
3. ਡੈਸਕਟਾਪ	3. ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ
4. ਮਾਈ ਡਾਕੂਮੈਂਟ	4. ਪਿਕਚਰ, ਮਿਊਜ਼ਿਕ
5. ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ	5. ਡਿਲੀਟ ਕੀਤੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਆਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਭਾਵ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟ, ਕਾਪੀ, ਪੇਸਟ ਅਤੇ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਸੇ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਡਿਲੀਟ ਕਮਾਂਡ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਸਟੈਂਪ-

1. ਡਿਲੀਟ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
2. ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੀ ਡਿਲੀਟ ਕੀ ਦਬਾਓ । (ਇਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ ਜੋ ਡਿਲੀਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੇਗਾ )
3. Yes ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਕ ਨਵੀਂ ਫਾਈਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫਾਈਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ

• ਖੱਬੇ ਪੇਨ ਵਿਚੋਂ ਡਰਾਈਵ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਚੁਣੋ ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਨਵੀਂ ਫਾਈਲ ਬਣਾਉਣੀ ਹੈ ।
• ਫਾਈਲ → ਨਿਊ → ਫਾਈਲ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਫਾਈਲ ਦਾ ਨਾਮ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ ਐਂਟਰ ਕੀ ਦਬਾਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਰੀਸਟੋਰ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਈ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਡਿਲੀਟ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਉਸਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਦੁਬਾਰਾ ਫਾਈਲ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ ਨਾਮ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਕਿਸੇ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਰੀਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੈਂਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

1. ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ ਉੱਤੇ ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । (ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ ਦੀ ਵਿੰਡੋ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ ॥
2. ਰੀਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਫਾਈਲ → ਰੀਸਟੋਰ ਮੀਨੂੰ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ-ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ +, -, ×, ÷ ਆਦਿ ਗਣਨਾਵਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਜਿਵੇਂ 2 ਨੂੰ 5 ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ 2 ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਫਿਰ ਗੁਣਾ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਉੱਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ ।ਫਿਰ 5 ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ = ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 10 ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ |

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 1 ਟਾਈਪਿੰਗ ਟਿਊਟਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 1 ਟਾਈਪਿੰਗ ਟਿਊਟਰ

Computer Guide for Class 7 PSEB ਟਾਈਪਿੰਗ ਟਿਊਟਰ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-

I. ਨੰਬਰ ਪੈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ……………. ਕੀਅ ਆਨ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Num lock
(ਅ) Caps lock
(ੲ) Scroll lock
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) Num lock

II. ਹੋਮ-ਰੋਅ ਵਿੱਚ, ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ……………. ਕੀਅ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) A
(ਅ) S
(ੲ) D
(ਸ) F
ਉੱਤਰ-
(ਉ) A

III. ਹੋਮ-ਰੋਅ ਵਿੱਚ, ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਮਦ/ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ……………….. ਕੀਅ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ
(ਉ) J
(ਅ) K
(ੲ) L
(ਸ) ;
ਉੱਤਰ-
(ਅ) K

IV. ਦੂਸਰੀ ਰੋਅ ਵਿੱਚ, ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਰਿੰਗ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ……………. ਕੀਅ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ). Q
(ਅ) W
(ੲ) E
(ਸ) R.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) W

V. ਤੀਸਰੀ ਰੋਅ ਵਿੱਚ, ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਇੰਡੈਕਸ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ……………. ਕੀਅ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) B
(ਅ) N
(ੲ) M
(ਸ) M, N
ਉੱਤਰ-
(ਸ) M, N

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ | ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਗ ਖੱਬਾ ਪਾਸਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਬਾਗ ਸੱਜਾ ਪਾਸਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਦੇਖੇ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੱਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਦੇਖੇ ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਕਿਸੇ ਵੀ ਇੱਕ ਫੁੱਟ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਨਮੋਲ ਲਿਪੀ ਫੌਂਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਪੇਸ ਬਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸ ਉਂਗਲ ਨਾਲ ਦਬਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਪੇਸ ਬਾਰ ਕੀਅ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਅਪਣੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਵੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਸ ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਵੀਂ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਐਂਟਰ ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਟੱਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੱਚ-ਟਾਈਪਿੰਗ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਤਕਨੀਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਦੇਖੇ, ਕਦਮ ਦਰ ਕਦਮ, ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਨੀ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕੀਅ ਲੱਭ ਕੇ ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਟਾਈਪਿੰਗ ਸਪੀਡ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਹੋਮ ਕੀਅ ਉੱਪਰ ਸਾਡੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਹੋਮ ਕੀਅ ’ਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀਂ ਉੱਗਲ (ਲਿਟਲ ਫਿੱਗਰ) “A’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ
‘S’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲਾਂ ‘D’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ‘F ਕੀਅ ਅਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ‘G’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ, ਤੀਸਰੀ, ਦੂਜੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ਕੁਮਵਾਰ ‘;, ‘L, K`, J ਅਤੇ ‘H’ ਉੱਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਦੀ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਸੁਝਾਅ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਨਮੋਲ ਲਿਪੀ ਫੌਂਟ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਅਸੀਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਟਾਈਪਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਟਾਈਪਿੰਗ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਅਨਮੋਲ ਲਿਪੀ ਫੌਂਟ ਚੁਣਨਾ ਪਵੇਗਾ ਅਨਮੋਲ ਲਿਪੀ ਕੀਅ-ਮੈਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ –

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਨੁਮੈਰਿਕ ਕੀਅ-ਪੈਡ ਨਾਲ ਨੰਬਰ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? ਅਤੇ ਨੁਮੈਰਿਕ ਕੀਅ ਪੈਡ ਉੱਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ –
ਨੁਮੈਰਿਕ ਕੀਅ ਪੈਡ ਤੇ ਅੰਕ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਨੁਮੈਰਿਕ ਕੀਅ ਪੈਡ ਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ –

• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦਾ ਅੰਗੂਠਾ ‘0’ ਉੱਤੇ
• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ 4′ ਉੱਤੇ ਵੀ
• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ ‘5 ਉੱਤੇ
• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ ‘’ ਉੱਤੇ

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਬੈਠਣ ਦੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ ਬੈਠਣ ਦੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –

1. ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਮੋਨੀਟਰ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਾਹਮਣੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. ਸਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਮੋਨੀਟਰ ਉੱਤੇ ਜਾਂ ਕਾਪੀ ਉੱਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
3. ਸਾਡੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਗੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਹੋਮ-ਰੋਅ ਕੀਜ਼ ਉੱਤੇ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
4. ਸਾਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
5. ਸਾਨੂੰ ਹਰ-ਇੱਕ ਕੀਅ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਦਬਾਕੇ, ਮੁੜ ਹੋਮ-ਰੋਅ ਪੁਜ਼ੀਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਸਾਡੇ ਪੈਰ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਸਿੱਧੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕੀਜ਼ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
(i) Enter- ਕੀਅ
(ii) Backspace- ਕੀਅ
(iii) Shift-ਕੀਅ ।
ਉੱਤਰ-
(i) Enter-ਕੀਅ-ਐਂਟਰ ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਗਲੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਜਾਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਇਕ ਨਵੇਂ ਪੈਰੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

(ii) Backspace ਕੀਅ-ਬੈਕ ਸਪੇਸ ਐਂਟਰ ਕੀਅ ਦੇ ਉੱਪਰ ਕੀਅ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਟਾਈਪ ਕੀਤੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iii) Shift-ਕੀਅ-ਸ਼ਿਫਟ ਕੀਅ ਦੋ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਕੀ ਕੀਅ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਛੋਟੇ ਅੱਖ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅੱਖਰ ਟਾਈਪ ਕਰਨੇ ਜਾਂ ਸਿੰਬਲ ਟਾਈਪ ਕਰਨੇ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਟਾਈਪਿੰਗ ਟਿਊਟਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟਾਈਪ ਮਾਸਟਰ ………….. ਸਿੱਖਣ ਵਾਸਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮਿੰਗ
(ਅ) ਕੰਪਿਊਟਰ
(ੲ) ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ
(ਸ) ਟਾਈਪਿੰਗ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਟਾਈਪਿੰਗ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀ-ਬੋਰਡ ………….. ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਤਿੰਨ
(ਅ) ਚਾਰ
(ੲ) ਦੋ
(ਸ) ਪੰਜ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਦੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਿਉਮੈਰਿਕ ਪੈਡ ………….. ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੱਜੇ
(ਅ) ਖੱਬੇ
(ੲ) ਉੱਪਰਲੇ
(ਸ) ਹੇਠਲੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸੱਜੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
………….. ਕੀਅ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਫੰਕਸ਼ਨ
(ਅ) ਸਪੈਸ਼ਲ
(ੲ) ਐਰੋ
(ਸ) ਸ਼ਿਫਟ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸ਼ਿਫਟ ॥

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟਾਈਪ ਮਾਸਟਰ ਟਾਈਪ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਟੱਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਬਗੈਰ ਛੂਹੇ ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਿਊਮੈਰਿਕ ਪੈਡ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਿਊਮੈਰਿਕ ਪੈਡ ਨਾਲ ਟੈਕਸਟ ਟਾਈਪ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸ਼ਿਫਟ ਕੀ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗ਼ਲਤ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਲਈ ਹਦਾਇਤਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਕੀਜ਼ ਨੂੰ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਨਾ ਦਬਾਓ ।
2. ਕੀਜ਼ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਅਤੇ ਇਕ ਸਾਰ ਪ੍ਰੈਸ ਕਰੋ ।
3. ਕੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਲਕਾ-ਹਲਕਾ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣਾਓ ।
4. ਹਰੇਕ ਸ਼ਬਦ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਸਪੇਸ ਬਾਰ ਦਬਾਓ ।
5. ਟਾਈਪ ਦੌਰਾਨ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦਾ ਸਹੀ ਤਾਲਮੇਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਟਾਈਪ ਮਾਸਟਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਾਈਪ ਮਾਸਟਰ ਇਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਟਾਈਪ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਵੱਲ ਦੇਖੇ ਟਾਈਪ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਿਊਮੈਰਿਕ ਕੀ-ਪੈਡ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਉਮੈਰਿਕ ਕੀ-ਪੈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਲੱਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ਼ਿਫਟ-ਕੀ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਿਫਟ-ਕੀ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸੇ ਲੱਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਹ ਵੱਡੇ ਅੱਖਰ (ਕੈਪੀਟਲ ਲੈਟਰ) ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੂਜੀ ਰੋਅ ਉੱਤੇ ਉੱਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ (ਲਿਟਲ ਫਿਗਰ) ਨੂੰ “Q’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “W` ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ‘E) ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “R’ ਕੀਅ ਜਾਂ ‘T) ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਰੱਖੋ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “P’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “O’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “T ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ‘U ਉੱਤੇ ਜਾਂ ‘Y ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਰੱਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਤੀਜੀ ਰੋਅ ਉੱਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ (ਲਿਟਲ ਫਿਗਰ) ਨੂੰ 7 ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਫਿਰ ਵਾਪਸ ਹੋਮਰੋਅ ਉੱਤੇ ਆ ਜਾਵੇਗੀ । ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ ‘X’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ °C) ਕੀਅ ਉੱਤੇ · ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ‘V’ ਕੀਅ ਜਾਂ ‘B’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਰੱਖੋ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ? ਕੀਅ ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ? ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ , ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “M’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਜਾਂ “N’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਰੱਖੋ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Agriculture Book Solutions Chapter 11 ਬਾਇਓ ਗੈਸ Textbook Exercise Questions, and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Agriculture Chapter 11 ਬਾਇਓ ਗੈਸ

Agriculture Guide for Class 7 PSEB ਬਾਇਓ ਗੈਸ Textbook Questions and Answers

ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
(ੳ) ਇੱਕ-ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ –

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਕੋਈ ਦੋ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੀਥੇਨ, ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਵਿਚ ਮੀਥੇਨ ਗੈਸ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
50-60.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਵਿਚ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਗੈਸ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
30-40%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਗੈਸ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸੋਮਾ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਡੰਗਰਾਂ ਦਾ ਗੋਬਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇੱਕ ਘਣ ਮੀਟਰ ਬਾਇਓਗੈਸ ਦੇ ਬਲਣ ਨਾਲ ਕਿੰਨੇ ਕਿਲੋ ਪਾਥੀਆਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
12.30 ਕਿਲੋਗਰਾਮ ਪਾਥੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਕੰਮ ਲਈ ਕੀਤ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ, ਰੋਸ਼ਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਇੰਜ਼ਨ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਮੱਲਰੀ ਕਿਸ ਕੰਮ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੱਲਰੀ ਖਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਮਕਾਨ ਦੀਆਂ ਨੀਹਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
6 ਫੁੱਟ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਸਸਤਾ ਮਾਡਰਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਿਸ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ।

(ਅ) ਇਕ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁਦਰਤੀ ਊਰਜਾ ਸੋਮੇ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨ ਸਹਿਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੁਦਰਤੀ ਊਰਜਾ ਸੋਮੇ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ

1. ਰਵਾਇਤੀ
2. ਗੈਰ-ਰਵਾਇਤੀ ਊਰਜਾ ਸੋਮੇ ।

(i) ਰਵਾਇਤੀ ਸੋਮੇ-ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਪਦਾਰਥ, ਕੋਲਾ ਆਦਿ ।
(ii) ਗੈਰ ਰਵਾਇਤੀ ਸੋਮੇ-ਗੋਬਰ ਗੈਸ, ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਇਓਗੈਸ ਵਿਚ 50-60% ਮੀਥੇਨ, 30-40% ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਨਾਈਟਰੋਜਨ, ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਸਲਫਾਈਡ ਅਤੇ ਜਲ ਵਾਸ਼ਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਦੇ ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਲਾਭ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਇਹ ਧੂੰਆਂ ਰਹਿਤ ਗੈਸ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਲਣ ਨਾਲ ਧੁਆਂ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
2. ਇਸ ਗੈਸ ਵਿਚ ਐੱਲ. ਪੀ. ਜੀ. ਗੈਸ ਵਾਂਗ ਧਮਾਕੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਹਾਦਸਾ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਇਹ ਗੈਸ ਸਸਤੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
4. ਇਸ ਦੀ ਸੱਲਰੀ ਨੂੰ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਮੱਲਰੀ ਦੇ ਕੀ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਗੈਸ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਚੇ ਪਦਾਰਥ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੱਲਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਵਿਚੋਂ ਬਦਬੂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਤੇ ਮੱਖੀਆਂ ਵੀ ਭਿਣ-ਭਿਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ । ਨਾਲ ਹੀ ਸੱਲਰੀ ਇਕ ਖਾਦ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਨਾਈਟਰੋਜਨੀ ਤੇ ਫਾਸਫੋਰਸ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਆਕਾਰ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗੋਬਰ ਦੀ ਉਪਲੱਬਧ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਗੈਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਆਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ-50 ਕਿਲੋਗਰਾਮ ਗੋਬਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ 3-4 ਡੰਗਰਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ 2 ਘਣ ਮੀਟਰ ਆਕਾਰ ਦਾ ਪਲਾਂਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦੀਨਬੰਧੁ ਮਾਡਲ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਤੇ ਸੰਖੇਪ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਸਾਲ 1984 ਵਿਚ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਏ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 1991 ਤੋਂ ਲਗਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਬਹੁਤ ਸਸਤੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ । ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਦੋ ਗੋਲਾਕਾਰ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਵਾਲੇ) ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਆਧਾਰ ਤੇ ਜੋੜ ਕੇ ਅੰਡਾਕਾਰ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਡੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਡਾਇਜੈਸਟਰ ਗੋਹਾ ਗਾਲਣ ਵਾਲਾ ਖੂਹ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਚੈਂਬਰ ਗੈਸ ਹੋਲਡਰ ਗੈਸ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ! ਇਸ ਦੇ ਦੋਹਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੇ ਇਨਲੈਟ ਪਾਈਪ ਤੇ ਆਉਟਲੈਟ ਚੈਂਬਰ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਗੁੰਬਦ ਉੱਪਰ ਪਾਈਪ ਲੱਗੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਗੈਸ ਨੂੰ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਚੋਣ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

• ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਥੋੜੀ ਉੱਚੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਇਸ ਜਗਾ ਤੇ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ।
• ਪਲਾਂਟ ਰਸੋਈ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਾਲੀ ਜਗਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਪਲਾਂਟ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧੁੱਪ ਪੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨੇੜੇ ਦਰੱਖਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਕੰਮ ਕਾਜ ਵੇਲੇ ਵਰਤਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਜਿਸ ਪਾਈਪ ਰਾਹੀਂ ਗੈਸ ਰਸੋਈ ਵਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਸ ਦੀ ਢਲਾਣ ਰੀਮ ਪਲਾਂਟ ਵਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਜੇ ਪਾਈਪ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਤੇ ਗੈਸ ਲੀਕ ਹੁੰਦੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਲਦੀ ਤੀਲੀ ਨਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
3. ਗੈਸ ਪਾਈਪ ਵਿਚ ਮੋੜ ਤੇ ਜੋੜ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਪਾਥੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ?
ਉੱਤਰ-ਪਾਥੀਆਂ ਬਾਲਣ ਨਾਲ ਧੂੰਆਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਉਰਜਾ ਵੀ ਘੱਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਗੋਹੇ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਤੱਤ ਸੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਜਨਤਾ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿਚ ਕੱਚਾ ਟੋਆ ਡਾਇਜੈਸਟਰ) ਪੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਫਾਹਾ ਗਾਲਣ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੱਕਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਮਤਲਬ ਇਸ ਦੀ ਚਿਣਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ! ਇਸ ਟੋਏ ਦੇ ਉੱਪਰ ਗੈਸ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁੰਬਦ ਅਤੇ ਸੱਲਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਟਲੈਟ ਚੈਂਬਰ ਦੀ ਹੀ ਚਿਣਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ : ਇਹ ਦੂਸਰੇ ਪਲਾਟਾਂ ਨਾਲੋਂ 5-4 ਸਸਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

(ਇ) ਪੰਜ-ਛੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ, ਮੁੰਗਫਲੀ ਦੀਆਂ ਛੱਲਾਂ, ਬਚਿਆ ਚਾਰਾ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਗੈਸ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਸੱਲਰੀ (ਤਰਲ) ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਬਦਬੂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਅਤੇ ਇਸ ਉੱਪਰ ਮੱਖੀਆਂ ਵੀ ਭਿਣ-ਭਿਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੰਦਗੀ ਫੈਲਣ ਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸੁਖਾਵਾਂ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਬਚੇ ਹੋਏ ਘੋਲ, ਸੱਲਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਖਾਦ ਤੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਤੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਸੱਲਰੀ ਵਾਲੀ ਖਾਦ ਵਿਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਉੱਗਣ ਸ਼ਕਤੀ ਲਗਪਗ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਗੋਡੀ ਅਤੇ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਤੇ ਖ਼ਰਚਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
5. ਪਲਾਂਟ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਖਾਦ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਖੇਤਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾ ਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਖਾਦ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
6. ਬਾਲਣ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਤਾਂ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਹੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਬਾਲਣ ਲਈ ਜੰਤਰ ਅਤੇ ਅਰਹਰ ਆਦਿ ਫਸਲਾਂ ਬੀਜਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਦੂਸਰੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਬੀਜ ਕੇ ਵਾਧੂ ਲਾਭ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
7. ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਲਈ ਰੂੜੀ ਖਾਦ ਲਈ ਚਾਹੀਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਥਾਂ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਖਾਦ ਟੋਏ ਵੀ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
8. ਪਲਾਂਟ ਉੱਪਰ ਮੀਂਹ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਇਸ ਲਈ ਬਰਸਾਤਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਵਧੀਆ ਬਾਲਣ ਮਿਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿੱਲੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ, ਪਾਥੀਆਂ ਆਦਿ ਵਰਗੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ।
9. ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੱਲਰੀ ਵਿਚ ਹਿਉਮਸ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਭੌਤਿਕ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭੂਮੀ ਦੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
10. ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਨਾਲ ਲੈਟਰੀਨ ਵੀ ਜੋੜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖ ਸੈਪਟਿਕ ਟੈਂਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸਾਰਾ ਖ਼ਰਚਾ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਕਿੰਨੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਦੀਨਬੰਧੁ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਕੱਚਾ ਪੱਕਾ ਜਨਤਾ ਮਾਡਲ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਦੀਨਬੰਧ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਸਾਲ 1984 ਵਿਚ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਏ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 1991 ਤੋਂ ਲਗਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਬਹੁਤ ਸਸਤੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ । ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਦੋ ਗੋਲਾਕਾਰ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਤੇ ਜੋੜ ਕੇ ਅੰਡਾਕਾਰ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਡੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਡਾਇਜੈਸਟਰ (ਗੋਹਾ ਗਾਲਣ ਵਾਲਾ ਖੂਹ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਚੈਂਬਰ ਗੈਸ ਹੋਲਡਰ ਗੈਸ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਦੋਹਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੇ ਇਨਲੈਟ ਪਾਈਪ ਤੇ ਆਉਟਲੈਟ ਚੈਂਬਰ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਗੁੰਬਦ ਉੱਪਰ ਪਾਈਪ ਲੱਗੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਗੈਸ ਨੂੰ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਬਣਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦਰਸਾਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਮਲ-ਤਿਆਗ, ਗੋਹਾ ਆਦਿ ਨੂੰ ਇਕ ਆਕਸੀਜਨ ਰਹਿਤ ਖੁਹ ਵਿਚ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਓਨਾ ਹੀ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗੋਬਰ ਤੇ ਪਾਣੀ 1:1 ਅਨੁਪਾਤ ਵਿਚ ਮਿਲਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਘੋਲ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਰਹਿਤ ਥਾਂ ਵਿੱਚ ਗਲਣ ਲਈ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਖੂਹ ਨੂੰ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗੋਬਰ ਨੂੰ ਖੁਹ ਵਿਚ ਗਲਣ ਲਈ 15-20 ਦਿਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਵਿਚ ਕੀਟਾਣੂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਗੈਸ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੋਲਡਰ ਨਾਲ ਖੁਦ ਨੂੰ ਢੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿ ਠੀਕ ਤਾਪਮਾਨ 25°C ਤੋਂ 30°C ਤੇ ਖਮੀਰ ਉਠਾ ਕੇ ਗੈਸ ਦੇ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਪਾਈਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤਕ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਨਤਾ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਸਹਿਤ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੇ ਰਿਵਾਇਤੀ ਮਾਡਲ ਜਿਵੇਂ ਲੋਹੇ ਦੇ ਡਰੰਮ ਵਾਲੇ ਪਲਾਂਟ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹਿੰਗੇ ਬਣਦੇ ਹਨ । ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੇ ਇੱਕ ਸਸਤਾ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸਸਤਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਕੱਚਾ ਪੱਕਾ ਜਨਤਾ ਮਾਡਲ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿਚ ਕੱਚਾ ਟੋਆ (ਡਾਇਜੈਸਟਰ) ਗੋਹਾ ਗਾਲਣ ਵਾਸਤੇ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪੱਕਾ ਅਰਥਾਤ ਇਸ ਦੀ ਚਿਣਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ । ਇਸ ਟੋਏ ਦੇ ਉੱਪਰ ਗੈਸ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁੰਬਦ ਅਤੇ ਸੱਲਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਟਲੈਟ ਚੈਂਬਰ ਦੀ ਹੀ ਚਿਣਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਦੁਸਰੇ ਪਲਾਟਾਂ ਨਾਲੋਂ 25-40% ਸਸਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭਰਾਈ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਗੋਬਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋੜੀਂਦਾ ਗੋਬਰ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. ਗੋਬਰ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਇਹ ਸੁੱਕ ਕੇ ਸਖ਼ਤ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ।
3. ਤਾਜ਼ਾ ਗੋਬਰ ਡੇਅਰੀ ਤੋਂ ਵੀ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਭਰਾਈ 2-4 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
4. ਗੋਬਰ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ 1:1 ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਘੋਲ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ, ਲੱਕੜ ਦੇ ਬੁਰੇ, ਸਾਬਣ ਦੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਫਿਨਾਇਲ ਦੀ ਮਿਲਾਵਟ ਤੋਂ ਬਚਾਓ ॥
5. ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚਾਲੂ ਕੀਤੇ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿਚ, ਪੁਰਾਣੇ ਚਲਦੇ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੀਆਂ ਕੁੱਝ ਸੱਲਰੀ ਦੀਆਂ ਬਾਲਟੀਆਂ ਇਸ ਵਿਚ ਪਾ ਦੇਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੈਸ ਜਲਦੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ।
6. ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਗੈਸ ਵਿਚ ਕਾਰਬਨਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਗੈਸ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੀਥੇਨ ਗੈਸ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
7. ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਗੋਬਰ ਲਗਾਤਾਰ ਪਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 7th Class Agriculture Guide ਬਾਇਓ ਗੈਸ Important Questions and Answers

ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਲਗਪਗ ਕਿੰਨਾ ਗੋਬਰ ਬਾਲਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
50%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਾਲਾਨਾ ਕਿੰਨਾ ਗੋਹਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
9800 ਲੱਖ ਟਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਗੋਬਰ ਤੋਂ ਕਿੰਨੀ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
4, 10,000 ਲੱਖ ਟਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਪਾਰਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
4, 11,600.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਘਣ ਮੀਟਰ ਬਾਇਓਗੈਸ ਕਿੰਨੀ ਬਿਜਲੀ ਊਰਜਾ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
0.47 ਕਿਲੋ ਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗੋਬਰ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਕਿੰਨਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਰਾਬਰ ਅਨੁਪਾਤ (1:1) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦੀਨਬੰਧੂ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਕਦੋਂ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
1984 ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੱਚਾ-ਪੱਕਾ ਜਨਤਾ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਕਿੰਨਾ ਸਸਤਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੁਸਰੇ ਪਲਾਂਟ ਨਾਲੋਂ 25-407 ਸਸਤਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਜਿਹੜੀ ਪਾਈਪ ਰਸੋਈ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਢਲਾਣ ਕਿੱਧਰ ਨੂੰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਵਲ ਤਾਂਕਿ ਪਾਣੀ ਰਸੋਈ ਵਲ ਨਾ ਜਾਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਘਣ ਮੀਟਰ ਬਾਇਓਗੈਸ ਦੇ ਬਲਣ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਊਰਜਾ ਕਿੰਨੀ ਲੱਕੜੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
3.5 ਕਿਲੋਗਰਾਮ ਲੱਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
2 ਘਣ ਮੀਟਰ ਵਾਲਾ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਕਿੰਨੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਠੀਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
4-5 ਵਿਅਕਤੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਲਾਨਾ ਕਿੰਨਾ ਗੋਬਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਤਿਆਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ 800 ਲੱਖ ਟਨ ਗੋਬਰ ਹਰ ਸਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਤੀਜੇ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ 100 ਲੱਖ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਤਿਆਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਆਕਾਰ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਆਮ ਕਰਕੇ 2 ਘਣ ਮੀਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਡੰਗਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 3-4 ਤਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਲਈ 50 ਕਿਲੋ ਗੋਹੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਕ ਘਣ ਮੀਟਰ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਦੇ ਬਲਣ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਊਰਜਾ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਾਲਣਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
0.52 ਲੀਟਰ ਡੀਜ਼ਲ, 0.62 ਲੀਟਰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ, 0.43 ਕਿਲੋ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਗੈਸ, 1.6 ਕਿਲੋ ਕੋਲਾ ਅਤੇ 4.7 ਕਿਲੋਵਾਟ ਬਿਜਲੀ, 12.30 ਕਿਲੋ ਪਾਥੀਆਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਊਰਜਾ ਇਕ ਘਣ ਮੀਟਰ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਦੇ ਬਲਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਊਰਜਾ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਕਿਵੇਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਡੰਗਰਾਂ ਦੇ ਗੋਹੇ, ਮਨੁੱਖੀ ਮਲਮੂਤਰ, ਪੱਤੇ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਛਿੱਲੜ, ਬਚੇ-ਖੁਚੇ ਚਾਰੇ, ਸੂਰਾਂ ਦੀ ਲਿੱਦ, ਮੁਰਗੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿੱਠਾਂ ਆਦਿ ਦੇ ਆਕਸੀਜਨ ਰਹਿਤ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਚ ਲਨ-ਸੜਨ ਨਾਲ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਨੂੰ ਗੈਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਪਰਿਵਾਰਕ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ
2. ਸੰਸਥਾਪਕ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ
3. ਕਮਿਉਨਿਟੀ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦੇ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕਾਰ ਦੇ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟਾਂ ਲਈ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ –

ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਅਕਾਰ	ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
2 ਘਣ ਮੀਟਰ	3 – 4
3 ਘਣ ਮੀਟਰ	5-6
4 ਘਣ ਮੀਟਰ	7 -8
6 ਘਣ ਮੀਟਰ	10-12

ਬਾਇਓ ਗੈਸ PSEB 7th Class Agriculture Notes

ਪਾਠ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ –

1. ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਲਗਪਗ 50 ਡੰਗਰਾਂ ਦੇ ਗੋਬਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਲਣ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
2. ਬਾਇਓਗੈਸ ਤੋਂ ਬਲਣਯੋਗ ਗੈਸ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸੱਲਰੀ (ਖਾਦ) ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਖਾਦ ਰੂੜੀ ਖਾਦ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਤਾਕਤਵਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
3. ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਡੰਗਰਾਂ ਦੇ ਗੋਹੇ, ਮਨੁੱਖੀ ਮਲਮੂਤਰ, ਬਚੇ-ਖੁਚੇ ਚਾਰੇ, ਪੱਤੇਦਾਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਛਿਲੜ, ਮੁਰਗੀਆਂ ਦਾ ਮਲਮੂਤਰ, ਸੂਰਾਂ ਦੀ ਲਿੱਦ ਆਦਿ ਦੇ ਆਕਸੀਜਨ ਰਹਿਤ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਚ ਗਲਨ ਸੜਨ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
4. ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਵਿਚ 50-60% ਮੀਥੇਨ, 30-40% ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ, ਕੁੱਝ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਨਾਈਟਰੋਜਨ, ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਸਲਫਾਈਡ ਅਤੇ ਜਲ ਵਾਸ਼ਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
5. ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਲਗਪਗ 9800 ਲੱਖ ਟਨ ਗੋਹਾ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ ।
6. ਇਸ ਗੋਹੇ ਦੇ ਤੀਜੇ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ 100 ਲੱਖ ਬਾਈਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਲਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ |
7. ਇਹ ਗੋਬਰ ਸਾਲਾਨਾ 4,10,000 ਲੱਖ ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਇਓਗੈਸ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
8. ਇਸ ਨਾਲ 196 ਮੈਗਾਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 295000 ਲੱਖ ਲਿਟਰ ਪੈਟਰੋਲ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
9. ਪਰਿਵਾਰਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 411600 ਬਾਇਓਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ |
10. ਇਕ ਘਣ ਮੀਟਰ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਦੇ ਬਲਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਉਰਜਾ 0.52 ਲਿਟਰ ਡੀਜ਼ਲ ਜਾਂ 1.6 ਕਿਲੋ ਕੋਲਾ ਜਾਂ 0.43 ਕਿਲੋ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਗੈਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਉਰਜਾ ਜਾਂ 0.62 ਲਿਟਰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ 3.5 ਕਿਲੋ ਗ੍ਰਾਮ ਲੱਕੜੀ ਜਾਂ 0.47 ਕਿਲੋ ਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
11. ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗੋਬਰ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ 1:1 ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
12. ਇਸ ਘੋਲ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਰਹਿਤ ਥਾਂ ਵਿੱਚ ਗਲਣ ਲਈ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 15-20 ਦਿਨ ਵਿਚ ਗੋਬਰ ਗਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
13. ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-
    • (i) ਦੀਨ ਬੰਧੁ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ
    • (ii) ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਕੱਚਾ ਪੱਕਾ ਜਨਤਾ ਮਾਡਲ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ।
14. 2 ਘਣ ਮੀਟਰ ਅਕਾਰ ਵਾਲੇ ਪਲਾਂਟਾਂ ਲਈ ਡੰਗਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 3-4 ਤਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
15. ਇਹਨਾਂ ਸਾਈਜ਼ਾਂ ਲਈ 50 ਕਿਲੋ ਗੋਹੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
16. ਇਸ ਤੋਂ 4-5 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤਕ ਦਾ ਖਾਣਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
17. ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 6 ਘਣ ਮੀਟਰ ਵਾਲੇ ਪਲਾਂਟ ਲਈ ਡੰਗਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10 ਤੋਂ 12 ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਲਈ 150 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਗੋਬਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
18. ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਆਕਾਰ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਘਣ ਮੀਟਰ ਜਾਂ ਘਣ ਫੁੱਟ ਗੈਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
19. ਇੱਕ ਡੰਗਰ ਤੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲਗਪਗ 15 ਕਿਲੋਗਰਾਮ ਤਾਜ਼ਾ ਗੋਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 25 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਗੋਬਰ ਤੋਂ 1 ਘਣ ਮੀਟਰ ਗੈਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
20. ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਨੂੰ ਗੈਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-ਪਰਿਵਾਰਿਕ, ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਕਮਿਉਨਟੀ ਬਾਇਓ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ।
21. ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਖਾਣਾ-ਪਕਾਉਣ, ਰੋਸ਼ਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਡੀਜਲ ਇੰਜਣ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।