Class 6

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 18 ਨਕਲ ਕਰੋ ਪਰ ਕੀਹਦੀ? Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 18 ਨਕਲ ਕਰੋ ਪਰ ਕੀਹਦੀ?

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੇ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ?
(ੳ) ਇੱਕ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ਈ) ਪੰਜ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਪੰਜ ।

(ii) ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੇ ਸੋਹਣੇ ਫੁਲਕੇ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ?
(ੳ) ਮਾਮੀ ਨੂੰ ।
(ਅ) ਦਾਦੀ ਨੂੰ
(ਈ) ਰੀਤਇੰਦਰ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਦਾਦੀ ਨੂੰ

(iii) ਚੰਗੇ ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਚੰਗੀ ਲਗਦੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ
(ਅ) ਦੇਖਣਾ
(ਈ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ।

(iv) ਸੰਸਾਰ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਲਵਾਨ ਕਿਹੜਾ ਸੀ ?
(ੳ) ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
(ਅ) ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ
(ਇ) ਹਤੀਰਥ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ

(v) ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ ?
(ਉ) ਇਧਰ-ਉਧਰ ਝਾਕਣ ਤੋਂ
(ਅ) ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ।
(ਇ) ਨਕਲ ਕਰਨ ਤੋਂ
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਨਕਲ ਕਰਨ ਤੋਂ

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰੀਤਇੰਦਰ ਨੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਦੇ ਗੁਣ ਕਿੱਥੋਂ ਸਿੱਖੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ ਤੋਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਦਾਹਰਨ ਨੰਬਰ ਤਿੰਨ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦੀ ਕੀ ਰੁਚੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗੇ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਲਿਖਣ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੰਸਾਰ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਲਵਾਨ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਕਿਸ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਰਿਆਮ ਸੰਧੂ ਨੇ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਸੀਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਕਿਵੇਂ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਦੁਜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਣ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਕੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰ ਕੇ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰੀਤਇੰਦਰ ਦੀ ਟੀਮ ਫ਼ਸਟ ਆਉਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਰੀਤਇੰਦਰ ਨੇ ਟੀ.ਵੀ., ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਦੀਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ ਦੇ ਸਟੇਜ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸੇ ਨਾਲ ਖੜੇ ਹੋਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ, ਆਪਸੀ ਤਾਲ-ਮੇਲ, ਅਵਾਜ਼ ਦੀ ਤਾਕਤ ਤੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਲੋੜੀਂਦਾ ਕਾਬੂ ਰੱਖਣ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿਣ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਰੰਗ ਭਰਨ ਕਰਕੇ ਉਹ ਫ਼ਸਟ ਰਹੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲਿਖਾਈ ਕਿਵੇਂ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਈ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੇਖਕ ਦੀ ਲਿਖਾਈ ਸੋਹਣੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਸੋਹਣੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਦੇਖਦਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗੇ ਅੱਖਰ ਪਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕਰਦਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸਦੀ ਲਿਖਾਈ ਸੁੰਦਰ ਬਣ ਗਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਦੀ ਲਿਖਣ ਦੀ ਕਲਾ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਰਿਆਮ ਸੰਧੂ ਦੀ ਲਿਖਣ ਕਲਾ ਕਮਾਲ ਦੀ ਹੈ । ਸਾਨੂੰ ਉਸਦੀ ਰੀਸ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਜਿਹਾ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਸਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਲੇਖਣੀ ਵੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜ ਉੱਠੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਤੇ ਚੰਗੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਨਕਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਹਨਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਕਲ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ । ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਹੋਰਨਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਲਈ ਇਕ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜ ਉੱਠੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਨੀਝ ਨਾਲ ਤੱਕਣਾ, ਸਿਖਾਂਦਰੂ, ਤਾਲ-ਮੇਲ, ਰੀਸ, ਮਿਹਨਤ, ਇਕਾਗਰ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਨੀਝ ਨਾਲ ਤੱਕਣਾ (ਧਿਆਨ ਟਿਕਾ ਕੇ ਦੇਖਣਾ) – ਜ਼ਰਾ ਨੀਝ ਨਾਲ ਦੇਖੇਂਗਾ, ਤਾਂ ਸੁਈ ਲੱਭ ਜਾਵੇਗੀ । ਐਥੇ ਹੀ ਹੈ ਕਿਤੇ ।
2. ਸਿਖਾਂਦਰੂ (ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ) – ਮਨਜੀਤ ਤਾਂ ਅਜੇ ਸਿਖਾਂਦਰੂ ਮੋਟਰ-ਮਕੈਨਿਕ ਹੀ ਹੈ, ਜਦ ਕਿ ਗੁਣਵੰਤ ਮਾਹਿਰ ।
3. ਤਾਲ-ਮੇਲ (ਜੋੜ-ਮੇਲ) – ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜ਼ਿੰਦੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਸਾਜ਼ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਤਾਲ-ਮੇਲ ਬਿਠਾ ਕੇ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਰੀਸ (ਨਕਲ ਕਰਨੀ) – ਬੱਚੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਰੀਸ ਨਾਲ ਹੀ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਸਿੱਖ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
5. ਮਿਹਨਤ (ਕਿਰਤ, ਮਜ਼ਦੂਰੀ) – ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
6. ਇਕਾਗਰ (ਧਿਆਨ ਟਿਕਾ ਕੇ) – ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਇਕਾਗਰ ਹੋ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋਨੀਝ ਨਾਲ, ਹੁਨਰ, ਸੰਗਤ, ਸੁੰਦਰ, ਕਮਾਲ ।
(i) ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਨੂੰ …….. ਦੇਖਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ।
(ii) ਚੰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ……….. ਨੂੰ ਹਿਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(iii) ਚੰਗੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ……… ਕਰੋ ।
(iv) ਮੇਰੀ ਲਿਖਾਈ ਬਹੁਤ ………… ਹੈ ।
(v) ਲੇਖਕ ਦੀ ਲਿਖਣ-ਕਲਾ ਬਹੁਤ …………. ਦੀ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਨੂੰ ਨੀਝ ਨਾਲ ਦੇਖਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ।
(ii) ਚੰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(iii) ਚੰਗੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਕਰੋ ।
(iv) ਮੇਰੀ ਲਿਖਾਈ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹੈ ।
(v) ਲੇਖਕ ਦੀ ਲਿਖਣ-ਕਲਾ ਬਹੁਤ ਕਮਾਲ ਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ –
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਟੀਮ – ……….. – ……………
ਸੁੰਦਰ – ………… – …………..
ਕਵੀ – ………… – …………..
ਅਧਿਆਪਕ – ………… – …………..
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – ………… – …………..
ਸਕੂਲ – ………… – …………..
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਟੀਮ – टीम – Team
ਸੁੰਦਰ – सुन्दर – Beautiful
ਕਵੀ – कवि – Poet
ਅਧਿਆਪਕ – अध्यापक – Teacher
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – विद्यार्थी – Student
ਸਕੂਲ – पाठशाला – School

IV. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ : ਉਸਤਾਦ, ਸਵਰਗ, ਸੁੰਦਰ, ਸਫਲ, ਲਾਇਕ ।
ਉੱਤਰ :
ਉਸਤਾਦ – ਸ਼ਗਿਰਦ
ਸਵਰਗ – ਨਰਕ
ਸੁੰਦਰ – ਭੱਦਾ
ਸਫਲ – ਅਸਫਲ
ਲਾਇਕ – ਨਲਾਇਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਕ ਵਚਨ/ਬਹੁਵਚਨ ਬਣਾਓਕਵੀ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਲੜਕੀ, ਮਾਪੇ, ਤਾੜੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ – ਕਵੀਆਂ
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ
ਲੜਕੇ – ਲੜਕੀਆਂ
ਮਾਪੇ – ਮਾਪੇ/ਮਾਪਿਆਂ
ਤਾੜੀ – ਤਾੜੀਆਂ

V. ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ

ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਾਉਣ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਡਾਇੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਾਰ-ਡਾਇੰਗ ਦਾ ਇਕ ਯੰਤਰ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗੋਲ ਦਾਇਰੇ ਵਾਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਰੜੇ ਹੋਏ-ਖ਼ਸਤਾ, ਪੱਕੇ ਹੋਏ । ਨੀਝ ਨਾਲ-ਨਜ਼ਰ ਟਿਕਾ ਕੇ ਰੀਝ ਨਾਲ-ਚਾਅ ਨਾਲ ।ਉਸਤਾਦ-ਗੁਰੂ, ਸਿਖਾਉਣ ਵਾਲਾ । ਸਿਖਾਂਦਰੂ-ਸਿੱਖਣ ਵਾਲਾ । ਕਵੀਸ਼ਰੀਕਵਿਤਾ ਜੋੜਨੀ ਤੇ ਬੋਲਣੀ ਫ਼ਸਟ-ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ । ਗੁਰ-ਤਰੀਕੇ, ਨਿਯਮ । ਉੱਘੇਮਸ਼ਹੁਰ ਦਿਵਾਨ-ਉਹ ਮਕਾਨ, ਜਿੱਥੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਹੁਦੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰੇ ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਖਿਆਨ ਹੋਣ । ਪੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹਣਾ-ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ, ਅਪਣਾ ਲੈਣਾ । ਟੀਮ-ਟੋਲੀ । ਸ਼ਬਦ-ਭੰਡਾਰ-ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ । ਜਾਚ-ਤਰੀਕਾ । ਰੀਸ-ਨਕਲ । ਸੰਗਤ ਕਰਨਾ-ਕਿਸੇ ਬੰਦੇ ਜਾਂ ਟੋਲੀ ਨਾਲ ਮਿਲ-ਜੁਲ ਕੇ ਰਹਿਣਾ । ਡਾਢੀ-ਬਹੁਤ । ਸਾਬਤ ਸਿੱਧ । ਚਿਤ-ਮਨ । ਇਕਾਗਰ ਕਰ ਕੇ-ਟਿਕਾ ਕੇ । ਝਾਕਣ-ਵੇਖਣ । ਮਿਸਾਲ-ਉਦਾਹਰਨ ।

ਨਕਲ ਕਰੋ ਪਰ ਕੀਹਦੀ? Summary

ਨਕਲ ਕਰੋ ਪਰ ਕੀਹਦੀ? ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੇ ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹੀ ਦਿਨ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪੰਜ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਨ । ਪਹਿਲੀ ਇਹ ਕਿ ਕੋਈ ਸਿਆਣੀ ਔਰਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਫੁਲਕਿਆਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਤਲੇ-ਪਤਲੇ, ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਗੋਲ ਫੁਲਕੇ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਫੁਲਕੇ ਬਣਾਉਣੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਜੀ ਤੋਂ ਤੇ ਫਿਰ . ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰ ਕੇ ਤੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਅਕਲ ਵਰਤ ਕੇ ਸਿੱਖੇ ਹਨ । ਸਿਆਣੀ ਔਰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਠੀਕ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਇਹ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਤਾਂ ਹੁਣ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ । ਪਹਿਲਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਵੇਖ ਕੇ ਅਰਥਾਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿਤਾ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਮਾਂ ਕੋਲੋਂ ਧੀ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਕੋਲੋਂ ਸਿਖਾਂਦਰੂ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ । ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਗਾਇਨ-ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਰੀਤਇੰਦਰ ਦੀ ਟੀਮ ਫ਼ਸਟ ਆਈ, ਤਾਂ ਪੁੱਛਣ ‘ਤੇ ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਉੱਘੇ ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਭਾਵੇਂ ਟੀ. ਵੀ. ਉੱਤੇ ਹੋਵੇ, ਰੇਡੀਓ ਉੱਤੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੀਵਾਨ ਵਿਚ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਟੇਜ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸੇ ਨਾਲ ਖੜਾ ਹੋਣਾ, ਆਪਸੀ ਤਾਲ-ਮੇਲ, ਅਵਾਜ਼ ਦੀ ਤਾਕਤ ਤੇ ਲੋੜੀਂਦਾ ਕਾਬੂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਪੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਉਸਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਰੰਗ ਉੱਭਰਦਾ ਹੈ ।

ਤੀਜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਕਿਸੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਰੀਝ ਚੰਗੇ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਲਿਖ ਸਕਣ ਦੀ ਸੀ । ਉਹ ਚੰਗੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਿਖਣ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ । ਉਹ ਦੇਖਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤਾ ਸ਼ਬਦ-ਭੰਡਾਰ ਸੀ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਅਨੋਖੀ ਜਾਚ ਸੀ । ਕਈਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨਵੇਂ ਸਨ ।ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੀਸ ਅਰਥਾਤ ਨਕਲ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪ ਲਿਖਣ ਲਗਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰਾ ਤੇ ਸੋਹਣਾ ਲਿਖਦਾ । ਇਹ ਮਹਾਨ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੀ ਹੋਇਆ । ਚੌਥੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਇਕ ਬੰਦੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਉਸਦੀ ਲਿਖਾਈ ਸੋਹਣੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਵਰਗੇ ਸੋਹਣੇ ਅੱਖਰ ਲਿਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਦੀ ਲਿਖਾਈ ਸੋਹਣੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ । ਫਿਰ ਤੇਜ਼ ਲਿਖਦਿਆਂ ਵੀ ਉਹ ਸੋਹਣੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ । ਇਸ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ ਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਹ ਚੰਗੀ ਲਗਦੀ ।

ਪੰਜਵੀਂ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਲਵਾਨ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਹੀ ਇਕ ਗੱਲ ਧਿਆਨ-ਯੋਗ ਹੈ, “ਅਸਲ ਵਿਚ ਮੈਂ ਹਰ ਥਾਂ ਤੋਂ, ਹਰ ਭਲਵਾਨ ਤੋਂ ਹਰ ਵੇਲੇ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕੁੱਝ ਸਿੱਖਣ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦਾ ਆਇਆ ਹਾਂ । ਜਿਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮੈਂ ਕੁੱਝ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਮੇਰਾ ਗੁਰੂ ਹੈ । ਇਹ ਜੀਵਨੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਵਰਿਆਮ ਸੰਧੂ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਣ-ਕਲਾ ਵੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ ।

ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਕਹਿ ਕੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੋਈ ਦੱਸੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਦਸਵੀਂ ਦੇ ਸਮਝਦਾਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਰਤੀਰਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਚੰਗੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰੋ । ਇਹ ਨਕਲ ਮਾੜੀ ਨਹੀਂ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਉਸਨੂੰ “ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਗੱਲ ਠੀਕ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਨਕਲ ਕਰਨੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ । ਇਮਤਿਹਾਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਕਲ ਵਰਤਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਕਾਗਰ-ਚਿੱਤ ਹੋ ਕੇ ਹਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਧਰ-ਉਧਰ ਝਾਕਣ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਵੀ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਸਾਲ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਹੈ । ਸਭ ਨੂੰ ਖੂਬ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਨਕਲ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਵਿਹਲੇ ਬੈਠਣਾ
(ਅ) ਪੜ੍ਹਨਾ
(ਈ) ਲੜਨਾ ।

(ii) ਸਾਨੂੰ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ :
(ਉ) ਕੌੜਾ
(ਅ) ਫਿੱਕਾ
(ਇ) ਮਿੱਠਾ ।

(iii) ਕੁਰਸੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ :
(ਉ) ਮਿਹਨਤੀ
(ਅ) ਵਿਹਲੜ
(ਇ) ਕੰਮ-ਚੋਰ ।

(iv) ਕਾਪੀ ‘ਤੇ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ :
(ੳ) ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ
(ਅ) ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ
( ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ।

(v) ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ :
(ਉ) ਨਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ
(ਅ) ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ :
(ਇ) ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ।

ਉੱਤਰ :
(i) ਪੜ੍ਹਨਾ ।
(ii) ਮਿੱਠਾ ।
(iii) ਮਿਹਨਤੀ । :
(iv) ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ ।
(v) ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ ।

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚਾ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਫਲ ਹੋਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਿਹਨਤ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬੱਚਾ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਕੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਸਤਾ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ
(i) ਜਿੱਥੇ ਹੋਵੇ ਬੈਠਣਾ, ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ।
……………………………. ।
(ii) ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਨੇ ਗੱਲ ਸਿਖਾਈ ।
………………………………………… ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਜਿੱਥੇ ਹੋਵੇ ਬੈਠਣਾ, ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ॥
ਸੋਹਣੀ-ਸੋਹਣੀ ਕਾਪੀਆਂ ‘ਤੇ ਕਰਾਂ ਲਿਖਾਈ ।

(ii) ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਨੇ ਗੱਲ ਸਿਖਾਈ ।
ਮਿਹਨਤ ਨੇ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ ਸਫਲ ਬਣਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਾਕ ਬਣਾਓਬਸਤਾ, ਵਰਦੀ, ਮਹਿਕ, ਮਿਹਨਤ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਫੜ ਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਬਸਤਾ (ਬੈਗ, ਇਕ ਵਧੀਆ, ਬਹੁਤੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਤੇ ਜਿੱਪ ਵਾਲਾ ਝੋਲਾ) – ਬੱਚਾ ਬਸਤੇ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪਾ ਕੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਗਿਆ ।
2. ਵਰਦੀ (ਯੂਨੀਫ਼ਾਰਮ, ਨਿਸਚਿਤ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ) – ਸਾਰੇ ਫ਼ੌਜੀ ਵਰਦੀ ਪਹਿਨ ਕੇ ਪਰੇਡ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
3. ਮਹਿਕ (ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ) – ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲ ਵਿਚੋਂ ਕਿੰਨੀ ਮਨਮੋਹਕ ਮਹਿਕ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ।
4. ਮਿਹਨਤ (ਸਖ਼ਤ ਕਿਰਤ, ਮਜ਼ਦੂਰੀ) – ਵਿਚਾਰਾ ਮਿਹਨਤ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰ ਕੇ ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
5. ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਜੀਵਨ) – ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
6. ਫੜ ਕੇ (ਹੱਥ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਕਾਬੂ ਕਰ ਕੇ) – ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਚੋਰ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਖੂਬ ਕੁੱਟਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇੱਕੋ-ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜੇ ਚੁਣੋ :
ਨਹਾਵਾਂ – ………….
ਜਾਵਾਂ – …………..
ਸਫ਼ਾਈ – ………….
ਸਿਖਾਈ – …………..
ਫੜ ਕੇ – ……………
ਉੱਤਰ :
ਨਹਾਵਾਂ – ਹਿਲਾਵਾਂ
ਜਾਵਾਂ – ਖਾਵਾਂ
ਸਫ਼ਾਈ – ਰਜਾਈ
ਸਿਖਾਈ – ਲਿਖਾਈ
ਫੜ ਕੇ – ਜੜ ਕੇ ।

IV. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ-
ਨਾਂਵ – ਖੇਡਣਾ
ਪੜਨਾਂਵ – ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣਾ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਅਧਿਆਪਕ
ਕਿਰਿਆ – ਉਹ
ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਸੋਹਣਾ
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ – ਅਧਿਆਪਕ
ਪੜਨਾਂਵ – ਉਹ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਸੋਹਣਾ
ਕਿਰਿਆ – ਖੇਡਣਾ
ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣਾ !

V. ਰਚਨਾਤਮਿਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਬਾਰੇ 10 ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ-ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ‘ਲੇਖ-ਰਚਨਾ’ ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ‘ਮੇਰਾ ਸਕੂਲ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚੰਗੇ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਆਦਤਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
1, ਚੰਗਾ ਬੱਚਾ ਸਵੇਰੇ ਸਵੱਖਤੇ ਉੱਠ ਕੇ ਨਹਾਉਂਦਾ-ਧੋਦਾ ਤੇ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਚੰਗਾ, ਬੱਚਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦਿਲ ਲਾ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
3. ਚੰਗਾ ਬੱਚਾ ਸਹਿਪਾਠੀਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਚੰਗਾ ਬੱਚਾ ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
5. ਚੰਗਾ ਬੱਚਾ ਸਦਾ ਸੱਚ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਤੜਕੇ-ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ, ਮੂੰਹ-ਹਨੇਰਾ ।

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਬਸਤਾ ਫੜ ਕੇ ।
ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ, ਮੈਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਠ ਕੇ, ਮੈਂ ਰੋਜ਼ ਨਹਾਵਾਂ ।
ਲੇਟ ਕਦੇ ਨਾ ਹੋਂਵਦਾ, ਨਿੱਤ ਉੱਠਾਂ ਤੜਕੇ,
ਉਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਆਪਣੀ, ਮੈਂ ਵਰਦੀ ਪਾਵਾਂ ।
ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ……………..।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਬਸਤਾ ਫੜ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ । ਮੇਰਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਾਂ । ਮੈਂ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਹਾਉਂਦਾ ਹਾਂ । ਹਰ ਸਵੇਰੇ ਤੜਕੇ ਉੱਠ ਪੈਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਮੈਂ ਕਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਲੇਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਰੋਜ਼ ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ।

(ਅ) ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਸਕੂਲ ਦਾ, ਵੀ ਕਰਕੇ ਜਾਵਾਂ ।
ਮਿੱਠਾ-ਮਿੱਠਾ ਬੋਲ ਕੇ, ਮੈਂ ਮਹਿਕ ਖਿੰਡਾਵਾਂ ।
ਸਭ ਨੂੰ ਕਰਾਂ ਪਿਆਰ, ਮੈਂ ਕੀ ਲੈਣਾ ਲੜਕੇ ।
ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ……….।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਸਭ ਨਾਲ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲ ਕੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਖਿਲਾਰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ | ਭਲਾ, ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਲੜ ਕੇ ਕੀ ਲੈਣਾ ਹੈ ? ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਸਤਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ।

(ਈ) ਜਿੱਥੇ ਹੋਵੇ ਬੈਠਣਾ, ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ।
ਸੋਹਣੀ-ਸੋਹਣੀ ਕਾਪੀਆਂ ‘ਤੇ ਕਰਾਂ ਲਿਖਾਈ ।
ਮੋਤੀ ਵਾਂਗੂੰ ਅੱਖਰਾਂ, ਨੂੰ ਲਿਖਾਂ ਮੈਂ ਜੜ ਕੇ ।
ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ………………।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਜਿੱਥੇ ਬੈਠਦਾ ਹਾਂ, ਉੱਥੇ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰ ਕੇ ਬੈਠਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਕਾਪੀਆਂ ਉੱਤੇ ਸੋਹਣੀ-ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਕਰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਸੋਹਣੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਮੋਤੀਆਂ ਵਾਂਗ ਜੋੜ ਕੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਸਤਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ।

(ਸ) ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਨੇ ਗੱਲ ਸਿਖਾਈ ।
ਮਿਹਨਤ ਨੇ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਹੈ ਸਫਲ ਬਣਾਈ ।
ਮਿਹਨਤੀ ਬੰਦਾ ਬੈਠਦਾ, ਹੈ ਕੁਰਸੀ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ।
ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਬਸਤਾ ਫੜ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਸਤਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ । ਸਾਨੂੰ ਸਾਡੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਸਿਖਾਈ ਹੈ ਕਿ ਮਿਹਨਤ ਹੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਫਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਮਿਹਨਤੀ ਬੰਦਾ ਹੀ ਅਖ਼ੀਰ ਉੱਚੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions English Grammar Conjunction Exercise Questions and Answers, Notes.

PSEB 6th Class English Grammar Conjunction

A Conjunction is a word which joins two words, phrases or sentences; as-
Conjunction वह शब्द है जो दो शब्दों, शब्द-समूहों अथवा वाक्यों को आपस में जोडता है: जैसे-

1. I know that Raju is a good boy.
2. Ram and Sham are friends.
3. You will fail if you don’t work hard.
4. He wants coffee but I want milk.

Some other Conjunctions of common use are-
because, therefore, yet, for, though, otherwise, so, or

Now look at these sentences:

1. Deepa went to the shop.
She bought a book.
We can combine these two sentences by using ‘and’:
= Deepa went to the shop and bought a book.

2. Anil is thin.
His sister is fat.
= Anil is thin but his sister is fat.

3. He did not go for a walk today.
He is unwell.
= He did not go for a walk today because he is unwell.

4. They played well.
They could not win the match.
= Though they played well, they could not win the match.

Exercises (Solved)

1. Point out the Conjunction in each sentence:

1. He is slow but steady.
2. Nisha and Meera are friends.
3. We went out and had an ice-cream.
4. I missed the train because I was late.
5. Yesterday it rained but today it is sunny.
6. I remember his name but not his address.
7. He bought a radio because he loves music.
8. They went to the market and did some shopping.
Hints:
2. and
3. and
4. because
5. but
6. but.
7. because
8. and.

II. Join each pair of sentences using ‘but’:

1. Seema is tall.
Her brother is short.

2. A bird can fly.
A fish can’t fly.

3. Shimla is cold.
Jaipur is warm.

4. Varun worked hard.
He failed the test.

5. The girls saw a lion.
The lion did not see them.

6. A car has four wheels.
A cycle has two wheels.
Answer:
1. Seema is tall but her brother is short.
2. A bird can fly but a fish cannot.
3. Shimla is cold but Jaipur is warm.
4. Though Varun worked hard, he failed the test.
5. The girls saw a lion but the lion did not see them.
6. A car has four wheels but a cycle has two (wheels).

III. Fill in the blanks with a suitable Conjunction:

1. She bought nothing because she had no money.
2. He was sad ………….. he had failed.
3. June is warm ………….. January is cold.
4. Arun has a car ………….. he can’t drive.
5. Tom …………. Bob always play together.
6. Neha went to Agra …………. saw the Taj.
7. An elephant is big …………. an ant is small.
8. Go to the garden …………. get some flowers.
9. I went to see him …………. he was not at home.
10. I couldn’t make any tea ……….. there was no milk.
Hints:
2. because
3. but
4. but
5. and
6. and
7. but
8. and
9. but
10. because.

IV. Match the columns to make meaningful sentences:

1. He worked hard	but not tea.
2. Kapil likes coffee	yet he failed.
3. I went to see my mother	because she was ill.
4. No one answered the bell	and rested for a while.
5. Tanu and Manu came home	because everyone was out.

Answer:
1. He worked hard yet he failed.
2. Kapil likes coffee but not tea.
3. I went to see my mother because she was ill.
4. No one answered he bell because everyone was out.
5. Tanu and Manu came home and rested for a while.

V. Join each pair of sentences using a suitable Conjunction. You can use one from the box below:

so, if, but, though, therefore, yet, and, because, otherwise, or

1. You will win. You run fast.
2. He was poor. He was honest.
3. I helped him. He is my friend.
4. She was ill. She did not come.
5. He did not work hard. He failed.
6. Anu came early. Bonny came late.
7. Tell me the truth. I will punish you.
8. Is that story true ? Is that story false ?
9. Ravi ran fast. He couldn’t win the race.
10. Amit can read English. Amit can write English.

Answer:
1. You will win if you run fast.
2. He was poor yet he was honest.
3. I helped him because he is my friend.
4. She was ill, therefore, she did not come.
5. She did not work hard, so she failed.
6. Anu came early but Bonny came late.
7. Tell me the truth otherwise I will punish you.
8. Is that story true or false ?
9. Though Ravi ran fast, he could not win the race.
10. Amit can read and write English.

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਸ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ?
(ੳ) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ
(ਅ) ਕੇਰਲ ਵਿਚ
(ਇ) ਓੜਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਓੜਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ।

(ii) ਕਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਤੇ ਚੋਖਾ ਪਿਆ ?
(ੳ) ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ
(ਅ) ਅਧਿਆਪਕ ਬੇਨੀ ਮਾਧਵ ਦਾਸ ਦਾ
(ਈ) ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਅਧਿਆਪਕ ਬੇਨੀ ਮਾਧਵ ਦਾਸ ਦਾ

(iii) ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ?
(ਉ) ਇਕ ਵਾਰ
(ਅ) ਤਿੰਨ ਵਾਰ
(ਇ) ਦੋ ਵਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਦੋ ਵਾਰ ।

(iv) ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਨੇ “ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਮੀਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨਾਂ ਥੱਲੇ ਮੁੜ ਜਥੇਬੰਦ ਕੀਤਾ ?
(ਉ) ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ
(ਅ) ਅਜ਼ਾਦ ਫ਼ੌਜ
(ਇ) ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ ।

(v) ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਜੀ ਪਰਲੋਕ-ਗਮਨ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਗਏ ?
(ਉ) ਕੁਦਰਤੀ ਮੌਤ
(ਅ) ਫਾਂਸੀ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਨਾਲ
(ਇ) ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ।

II. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
23 ਜਨਵਰੀ, 1897 ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਅੰਦਰ ਅਣਖ ਤੇ ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕਿਵੇਂ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਵਿਚ ਅਣਖ ਤੇ ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕੁੱਟ-ਕੁੱਟ ਕੇ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪੋ: ਐਡਵਰਡ ਐਫ਼. ਓਟਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲੇ, ਤਾਂ ਆਪ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਟਿਆ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲਜ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼ ‘ਚੋਂ ਤਿਆਗ-ਪੱਤਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵੀਂ ਰੂਹ ਕਿਵੇਂ ਫੂਕੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼ ਤੋਂ ਤਿਆਗ-ਪੱਤਰ ਦੇ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿਚ ਕੁੱਦ ਪਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਰੂਹ ਫੂਕ ਦਿੱਤੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਕ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਨਾ ਬੈਠਣ, ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਦੇਸ਼ ਅਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਬਰਲਿਨ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚੇ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਬੜੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਘਰ 38 ਐਲਗਨ ਰੋਡ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬਰਲਿਨ ਪਹੁੰਚੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਂਭਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੇਤਾ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਨੇਤਾ ਜੀ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹਰ ਛੋਟੀ-ਵੱਡੀ ਚੀਜ਼ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋਤਾਈਹੋਭ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼, ਕੋਲਕਾਤਾ ।
(i) ਉਸ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ……….. ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਦਿੱਤੀ ।
(ii) ਬਰਲਿਨ ਤੋਂ ਜਪਾਨੀ ਪਣਡੁੱਬੀ ਦੁਆਰਾ ਨੇਤਾ ਜੀ ……… ਪਹੁੰਚੇ ।
(iii) ………. ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਸਮੇਂ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ !
(iv) ਨੇਤਾ ਜੀ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ……….. ਵਿਖੇ ਹੈ ।
(v) ਨੇਤਾ ਜੀ ਨੇ ………… ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਉਸ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਦਿੱਤੀ ।
(ii) ਬਰਲਿਨ ਤੋਂ ਜਪਾਨੀ ਪਣਡੁੱਬੀ ਦੁਆਰਾ ਨੇਤਾ ਜੀ ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਪਹੁੰਚੇ ।
(iii) ਭਾਈਹੋਕੂ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਸਮੇਂ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ ।
(iv) ਨੇਤਾ ਜੀ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਖੇ ਹੈ !
(v) ਨੇਤਾ ਜੀ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ –
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਸੁਤੰਤਰਤਾ – ………… – ……………
ਅੱਗ – ………… – ……………
ਕੁਰਬਾਨੀ – ………… – ……………
ਦਿਲਚਸਪ – ………… – ……………
ਭਾਰਤ – ………… – ……………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਸੁਤੰਤਰਤਾ – स्वतंत्रता – Independence
ਅੱਗ – आग – Fire
ਕੁਰਬਾਨੀ – बलिदान – Sacrifice
ਦਿਲਚਸਪ – दिलचस्प – Interesting
ਭਾਰਤ – भारत – India

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਸੂਰਬੀਰ, ਨਾ-ਸੋਤ, ਵੰਗਾਰ, ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹਨਾ, ਜਥੇਬੰਦ, ਦਲੇਰੀ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸੂਰਬੀਰ ਸੂਰਮਾ, ਬਹਾਦਰ-ਸੂਰਬੀਰ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟਦੇ !
2. ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸ੍ਰੋਤ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ)-ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅੱਜ ਵੀ ਨੌਜਵਾਨਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸੋਤ ਹੈ ।
3. ਵੰਗਾਰ (ਚੁਨੌਤੀ, ਹੱਲਾ-ਸ਼ੇਰੀ)-ਨੇਤਾ ਜੀ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿਚ ਕੁੱਦ ਪੈਣ ਲਈ ਵੰਗਾਰਿਆ ।
4. ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹਨਾ (ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਾ ਹੋਣਾ)-ਮੁਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀ ਗ਼ਦਾਰੀ ਕਾਰਨ ਗ਼ਦਰੀ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹੀ ।
5. ਜਥੇਬੰਦ (ਕਿਸੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਾ)-ਲੋਕ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਮਾਰੂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਜਥੇਬੰਦ ਹੋ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ।
6. ਦਲੇਰੀ ਨਿਡਰਤਾ)-ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਮੇਂ ਦਾ ਜ਼ਰਾ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਟਾਕਰਾ ਕਰੋ ।

III. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ :
(i) ਉਸ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।
(ii) ਦੋ ਵਾਰ ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ।
(iii) ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿਚ ਬੜੀ ਦਿਲਚਸਪ ਘਟਨਾ ਹੈ ।
(iv) ਉਸ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਦਿੱਤੀ ।
(v) ਉਚੇਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਉਹ 1919 ਈ: ਵਿਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਉਸ
(ii) ਉਹ
(iii) ਉਹ, ਆਪਣੇ ਆਪ
(iv) ਉਸ
(v) ਉਹ ।

IV. ਰਚਨਾਤਮਿਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਸੇ ਇਕ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਬਾਰੇ ਦਸ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ-ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਲੇਖ-ਰਚਨਾ ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ‘ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ’ ਬਾਰੇ ਲੇਖ)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ-ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ । ਬੇਮਿਸਾਲਜਿਸਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਨਾ ਮਿਲੇ । ਆਉਂਦੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ-ਅੱਗੋਂ ਜਨਮ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ । ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸੋਤ-ਪ੍ਰੇਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸੋਮਾ । ਸਪੂਤ-ਸਪੁੱਤਰ । ਉੱਤਮ-ਉੱਚੀਆਂ, ਵਧੀਆ ! ਨੈਤਿਕ ਕੀਮਤਾਂ-ਵਰਤੋਂ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਨੇਕ ਗੁਣ । ਸਦਾਚਾਰਿਕ-ਚੰਗੇ ਆਚਰਨ ਵਾਲਾ । ਚੋਖਾ-ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ । ਅਪਮਾਨਜਨਕ-ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਣਖ-ਸ਼ੈਮਾਨ, ਆਪਣਾ ਸਨਮਾਨ । ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ-ਦਰਸ਼ਨ । ਭਾਵੁਕ-ਜਜ਼ਬਾਤੀ, ਦੁੱਖ-ਸੁਖ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ । ਤਿਆਗ-ਪੱਤਰ-ਅਸਤੀਫ਼ਾ । ਸੰਘਰਸ਼-ਘੋਲ । ਭੂਮੀ-ਧਰਤੀ । ਦੂਰ-ਅੰਦੇਸ਼ੀ-ਅੱਗੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਮਝ ਲੈਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ । ਟੀਚਾ-ਨਿਸ਼ਾਨਾ । ਨਾਇਕ-ਹੀਰੋ, ਮੁੱਖ ਆਗੂ । ਜੱਦੀ-ਪਿਤਾ-ਪੁਰਖੀ । ਨਜ਼ਰਬੰਦ-ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਮਝ ਕੇ ਨਜ਼ਰ ਹੇਠ ਰੱਖਣਾ, ਕੈਦ ਕਰਨਾ । ਆਰਜ਼ੀ-ਕੰਮ-ਚਲਾਊ । ਪਰਲੋਕ ਗਮਨ ਕਰ ਗਏ-ਮਰ ਗਏ । ਦਲੇਰੀਨਿਡਰਤਾ । ਜੁਆਲਾ-ਅੱਗ ।

ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ Summary

ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ਵਿਚ ਸਿਰਕੱਢ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਓੜਿਸ਼ਾ ਦੇ ਕਟਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ 23 ਜਨਵਰੀ, 1897 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਜਾਨਕੀ ਬੋਸ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਬੱਚਾ ਸੀ । ਆਪ ਨੇ ਕਟਕ ਵਿਚ ਹੀ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਅਧਿਆਪਕ ਬੇਨੀ ਮਾਧਵ ਦਾਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਉੱਤਮ ਨੈਤਿਕ ਕੀਮਤਾਂ ਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਪਿਆ ! । ਜਦੋਂ ਉਹ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਪ੍ਰੋ: ਐਡਵਰਡ ਐਫ਼. ਓਟਨ ਦੇ ਮੁੰਹੋਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣ ਕੇ ਆਪ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਟਿਆ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਬੋਸ ਨੂੰ ਕਾਲਜ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । 1917 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ !
ਆਨਰਜ਼ ਇਨ-ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਵਿਚ ਬੀ.ਏ. ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ 1919 ਵਿਚ ਆਪ ਉੱਚੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲੇ ਗਏ । ਆਪ ਨੇ ਅੱਠਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼’ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ ਕੇ ਚੌਥਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ । । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਮਾਨਿਆ ਤਿਲਕ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਤੇ ਦੇਸ਼ਬੰਧੁ ਚਿਤਰੰਜਨ ਦਾਸ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਆਪ 1921 ਵਿਚ “ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼’ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਭਾਰਤ ਪੁੱਜੇ ਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ।

ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਆਪ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਿਆ ਕਿ ਉਹ ਓਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਨਾ ਬੈਠਣ, ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਭਾਰਤ ਅਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ । ਆਪ ਆਪਣੀ ਤਿੱਖੀ ਸੂਝ ਕਾਰਨ 27 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਕੋਲਕਾਤਾ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਫ਼ਸਰ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ । ਇਸੇ ਸਾਲ ਹੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਪੂਰਨ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੁੱਖ ਟੀਚਾ ਮਿਥਿਆ ॥ ਆਪ ਦੋ ਵਾਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ।

ਆਪ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ । ਆਪ ਆਪਣੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਘਰ 38 ਐਲਗਨ ਰੋਡ ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬਰਲਿਨ ਜਾ ਪੁੱਜੇ । ਉੱਥੋਂ ਆਪ ਜਾਪਾਨੀ ਪਣ-ਡੁੱਬੀ ਰਾਹੀਂ ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਪੁੱਜੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਨਰਲ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ “ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਮੀ ਨੂੰ “ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ’ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਮੁੜ ਜਥੇਬੰਦ ਕੀਤਾ । 21 ਅਕਤੂਬਰ, 1943 ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਦੀ ਆਰਜ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ । · ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਜਪਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣਾ ਸੀ, ਪਰ ਜਪਾਨ ਦੀ ਹਾਰ ਕਾਰਨ ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹ ਸਕੀ । ਨੇਤਾ ਜੀ ਫਾਰਮੂਸਾ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਭਾਈਹੋਕੁ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਉੱਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਕਾਰਨ 18 ਅਗਸਤ, 1945 ਨੂੰ ਆਪ ਪਰਲੋਕ ਗਮਨ ਕਰ ਗਏ ।

ਬੇਸ਼ਕ ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਵੀ ਨਾ ਦੇਖ ਸਕੇ, ਪਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਹੜੀ ਦਲੇਰੀ, ਕੁਰਬਾਨੀ, ਜੋਸ਼ ਤੇ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਲਾਟ ਜਗਾਈ ਸੀ, ਉਹ ਇਕ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ । ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਚ ਆਪ ਦੇ ਜੱਦੀ ਘਰ ਨੂੰ “ਨੇਤਾ ਜੀ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ’ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰਾਂ ਉੱਤੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ
(ਅ) ਕਾਲਕਾ ਵਿਖੇ
(ਇ) ਪਿੰਜੌਰ ਵਿਖੇ !
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪਿੰਜੌਰ ਵਿਖੇ ! ✓

(ii) ਇਸ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ
(ਅ) ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ
(ਈ) ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ✓

(iii) ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਮਹਿਲਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ?
(ੳ) ਇੱਕ
(ਅ) ਦੋ
(ਇ) ਤਿੰਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਤਿੰਨ । ✓

(iv) ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਵਿਖੇ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ
(ਅ) ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਵਿਚ
(ਈ) ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਛੱਡਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਵਿਚ ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਗਾਰਡਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਗ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ, ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਥੇ ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਛੀ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਗਿੱਦੜ, ਰਿੱਛ, ਲੰਬੜੀ, ਬਾਂਦਰ, ਲੰਗੂਰ, ਹੰਸ, ਬਤਖਾਂ, ਸਾਰਸ, ਪਹਾੜੀ ਮੁਰਗੇ, ਉੱਲੂ, ਕਬੂਤਰ, ਬਟੇਰੇ, ਤੋਤੇ, ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਚੂਹੇ ਆਦਿ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਕਿਉਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ । ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ਼ ਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਬਾਗ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਉਚਾਈ ਵਲ ਜਾਂਦਿਆਂ ਦਿਸਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਇਸਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਉਤਰਾਈ ਵਲ ਆਉਂਦਿਆਂ ਦਿਸਦੇ ਹਨ । ਦੂਜੇ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇਸਨੂੰ । ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲ-ਖਿਚਵਾਂ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਯਤਨ ਕਰ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਗਾਰਡਨ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਇਸ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ ਮੁੜ ਅਬਾਦ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਪਟਿਆਲੇ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਮਹਾਰਾਜੇ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ‘ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਗਾਰਡਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਆਮ ਬਾਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਆਮ ਬਾਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖਰਾ ਹੈ । ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ਼ ਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਜੀਬ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਥੋੜੇ-ਥੋੜੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਉੱਤੇ ਤਿੰਨ ਉਤਰਾਈਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਲੰਘ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਹੈ ਤੇ ਅੱਗੇ ਜਲ ਮਹਿਲ । ਇਹ ਆਪਣੇ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪਬੰਧ ਕਰਕੇ ਵੀ ਬਾਕੀ ਬਾਗਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ । ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਵਿਚ ਇਸਦੇ ਛੁਹਾਰੇ, ਪਾਣੀ, ਘਾਹ ਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਸਭ ਰੁਸ਼ਨਾ ਉੱਠਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਦੋਂ ਹਨੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੈਲਾਨੀ ਬਾਗ਼ ਵਲ ਕਿਉਂ ਚੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਹਨੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਾਲ ਰੁਸ਼ਨਾਏ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸੈਲਾਨੀ ਉਸ ਵਲ ਚਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਇਸਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਤਰਤੀਬ, ਛੁਹਾਰੇ, ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ, ਸੋਹਣਾ, ਅਧਿਕਾਰ, ਸੰਝ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਤਰਤੀਬ (ਲੜੀਦਾਰ ਢੰਗ) – ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਿਸੇ ਤਰਤੀਬ ਵਿਚ ਰੱਖੋ ।
2. ਛੁਹਾਰੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਉਛਾਲ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ) – ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫੁਹਾਰੇ ਅਦਭੁਤ ਨਜ਼ਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
3. ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ (ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਆਏ ਪੰਛੀ) – ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਵਿਖੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਸੋਹਣਾ (ਸੁੰਦਰ) – ਮੋਰ ਇਕ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਪੰਛੀ ਹੈ ।
5. ਅਧਿਕਾਰ (ਹੱਕ) – ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਫ਼ਰਜ਼ਾਂ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਵੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਸੰਝ (ਸ਼ਾਮ, ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ) – ਸੰਝ ਵੇਲੇ ਹਨੇਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਾਂ ।.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
ਸੈਲਾਨੀ, ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ, ਖਿੜ, ਸੁੰਦਰਤਾ, ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ।
(i) ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੀ ………………… ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ । ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ।
(ii) ਬਾਗ ਵਿਚ ……………… ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਲੇ ਬੂਟੇ ਹਨ ।
(iii) ਹਨੇਰਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ……………… ਬਾਗ਼ ਵਲ ਚੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।
(iv) ਸਾਰਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ……… .. ਉੱਠਦਾ ਹੈ ।
(v) ਕਈ ਜੀਵ ……………… ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ।
(ii) ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਲੇ ਬੂਟੇ ਹਨ ।
(iii) ਹਨੇਰਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਸੈਲਾਨੀ ਬਾਗ਼ ਵਲ ਚੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।
(iv) ਸਾਰਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਖਿੜ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ।
(v) ਕਈ ਜੀਵ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਥਾਂਵਾਂ – ……….. – ………….
ਕੁਦਰਤੀ – ……….. – ………….
ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ – ……….. – ………….
ਕੁਰਸੀ – ……….. – ………….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਥਾਂਵਾਂ – स्थान – Place
ਕੁਦਰਤੀ – प्राकृतिक – Natural
ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ – प्रमाण स्वरूप – As a result
ਕੁਰਸੀ – कुर्सी – Chair

IV. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਹਨੇਰਾ, ਦਿਨ, ਅਸਲੀ, ਜਨਮ, ਕਮਜ਼ੋਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਹਨੇਰਾ – ਚਾਨਣ
ਦਿਨ – ਰਾਤ
ਅਸਲੀ – ਨਕਲੀ
ਜਨਮ – ਮਨ
ਕਮਜ਼ੋਰ – ਹੁਸ਼ਿਆਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ : ਪਰਸੀਧ, ਛੈਹਬਰ, ਸਲਾਨੀ, ਨੇਹਰ, ਪ੍ਰਵਾਸੀ, ਬੱਤਖਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਪਰਸੀਧ – ਪ੍ਰਸਿੱਧ
ਛੈਹਬਰ – ਛਹਿਬਰ
ਸਲਾਨੀ – ਸੈਲਾਨੀ
ਨੇਹਰ – ਨਹਿਰ
ਪ੍ਰਵਾਸੀ – ਪ੍ਰਵਾਸੀ
ਬੱਤਖਾਂ – ਬਤਖਾਂ ।

V. ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ

ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਬਾਗ਼ ਜਾਂ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿਣ ।
ਨੋਟ: (ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਧਿਆਪਕ ਅੱਗੇ ਅਜਿਹੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ )

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਸੈਲਾਨੀ = ਯਾਤਰੀ, ਘੁਮੱਕੜ । ਅਧਿਕਾਰ ਵਿਚ = ਅਧੀਨ । ਨਗਰੀ = ਪਿੰਡ, ਕਸਬਾ । ਪਾਂਡਵ = ਪੰਜ ਭਰਾ, ਯੁਧਿਸ਼ਟਰ, ਭੀਮ, ਅਰਜੁਨ, ਨਕੁਲ ਤੇ ਸਹਿਦੇਵ । ਫ਼ਾਸਲਾ = ਦੂਰੀ । ਵਿੱਥ = ਦੂਰੀ, ਫ਼ਰਕ । ਤਰਕੀਬ = ਢੰਗ ਸਿਰ । ਛਹਿਬਰ = ਕਿਣਮਿਣ । ਸਰਸਰਾਹਟ = ਹਿਲਜੁਲ ਦੁਪਾਸੀਂ = ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ । ਸੰਝ = ਸ਼ਾਮ । ਪਰਵਾਸੀ = ਵਿਦੇਸ਼ੀ ।

ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ Summary

ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸ਼ਿਮਲੇ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ । ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸਨੂੰ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ ਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਇਹ ਕਈ ਵਾਰੀ ਉਜੜਿਆ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੇਠ ਰਿਹਾ । 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਇਸਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਤੇ ਹੁਣ ਵਾਲਾ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਪਟਿਆਲੇ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ‘ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਗਾਰਡਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਬਾਗ਼ ਤੋਂ ਪਾਰ ਸੜਕ ਟੱਪ ਕੇ ਪਿੰਜੌਰ ਨਗਰੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ ਪੰਜਪੁਰਾ ਅਰਥਾਤ ਪੰਜ ਚੋਟੀਆਂ ਵਾਲਾ ਹੈ । ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪਾਂਡਵ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲੇ ਸਮੇਂ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਇਹ ਬਾਗ਼ ਪਹਾੜੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ 52 ਏਕੜ ਵਿਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਤ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦਾ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਬਾਗ਼ ਦੇਖਦਿਆਂ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਉਤਾਂਹ ਚੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਜੀਬ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਥੋੜੇ-ਥੋੜੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਉੱਤੇ ਤਿੰਨ ਉਤਰਾਈਆਂ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਕਦਮ ਚਲ ਕੇ ਰੰਗ-ਮਹਿਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਜਲ-ਮਹਿਲ । ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਇਕ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਸਟੇਜ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਬਾਗ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਝਰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲਿਜਾਂਦੀ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਨਹਿਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਕੰਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰ ਛੁਹਾਰੇ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਰੰਗ-ਮਹਿਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵੀ ਫੁਹਾਰੇ ਹਨ ਤੇ ਇਕ ਝਰਨਾ ਵੀ ਹੈ । ਜਲ-ਮਹਿਲ ਦੇ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਬਣੇ ਫੁਹਾਰਿਆਂ ਦੀ ਛਹਿਬਰ ਦਾ ਲੋਕ ਖੂਬ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹਨ ।

ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਅਦਭੁਤ ਹੈ । ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਝਰਨਿਆਂ ਤੇ ਛੁਹਾਰਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਬੱਤੀਆਂ ਚਮਕ ਉੱਠਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਚਾਂਦੀ ਰੰਗਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਰੰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਨਹਿਰ ਦੇ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਘਾਹ ਦੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਤੇ ਕੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਝਾੜੀਆਂ ਵੀ ਰੁਸ਼ਨਾ ਉਠਦੀਆਂ ਹਨ । ਇੱਥੇ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਦਿਨ ਢਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਨੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਇਕ ਦੀਵਾਰ ਹੈ । ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਥੋੜੀ-ਥੋੜੀ ਵਿੱਥ ‘ਤੇ ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਵਿਚ ਪੰਛੀ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਪਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਗਿੱਦੜ, ਰਿੱਛ, ਲੂੰਬੜੀ, ਬਾਂਦਰ, ਲੰਗੂਰ, ਹੰਸ, ਬਤਖ਼ਾਂ, ਪਹਾੜੀ ਮੁਰਗੇ, ਉੱਲੂ, ਕਬੂਤਰ, ਬਟੇਰੇ, ਤੋਤੇ, ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਚੁਹੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਵੀ ਸਨ, ਪਰ ਅੱਜ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹਨ । ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ

I. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਕਿਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਕੋ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਸ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਆਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਨ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਨੀ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਕਿਸ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
21 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਉਤਸਵ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ‘ਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕੀ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੌਦੇ ।

II. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਠੀਕ (✓) ਤੇ ਗ਼ਲਤ (×) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(i) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ ।
(ii) ਕਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਨਹੀਂ ਮਨਾਇਆ ਸੀ ।
(iii) ਮਨੀ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜਨੀ ਸੀ ।
(iv) ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ।
(v) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਗਏ
ਉੱਤਰ :
(i) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ । (×)
(ii) ਕਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਨਹੀਂ ਮਨਾਇਆ ਸੀ । (×)
(iii) ਮਨੀ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜਨੀ ਸੀ । (✓)
(iv) ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ । (×)
(v) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਗਏ (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਖੂਬ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੇਕ-ਪੇਸਟਰੀਆਂ, ਚਾਕਲੇਟ ਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਾਧੀਆਂ-ਪੀਤੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਨੀ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਤਸੁਕ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਕਰਨ ਵਾਂਗ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਵੇ । ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕਰੇਗੀ ਤੇ ਕੇਕ-ਪੇਸਟਰੀਆਂ ਉਡਾਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਧਿਆਪਕ ਗੁਰਦੀਪ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਨ ਵਿਚ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਕੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੱਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਧਿਆਪਕ ਗੁਰਦੀਪ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਅਧੂਰਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਫਲ ਤੇ ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਲੋਕ ਬੇਸਮਝ ਹਨ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਢਦੇ ਹਨ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ‘ਤੇ ਇਕ ਰੁੱਖ ਜ਼ਰੂਰ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਉਂਦੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਵਾਤਾਵਰਨ ਮਿਲੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਸੋਚੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਰੁੱਖ ਲਾ ਕੇ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਸੋਚੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮਨੀ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਮਨੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੀ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ “ਸ਼ਾਬਾਸ਼’ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ |ਵਾਹ ਪੁੱਤਰਾ ! ਜੇਕਰ ਤੇਰੇ ਵਾਂਗ ਹਰ ਇਕ ਬੱਚਾ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ‘ਤੇ ਇਕ-ਇਕ ਪੌਦਾ ਲਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਵਲ ਹੀ ਹਰਿਆਵਲ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ : ਧੂਮ-ਧਾਮ, ਪ੍ਰਣ, ਫ਼ਜੂਲ, ਗਤੀਵਿਧੀ, ਉਤਸਵ, ਸੁਆਗਤ
ਉੱਤਰ :
1. ਧੂਮ-ਧਾਮ (ਜ਼ੋਰ-ਸ਼ੋਰ) – ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਪ੍ਰਣ (ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ) – ਮੈਂ ਦਸਵੀਂ ਫ਼ਸਟ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਲੈ ਕੇ ਪਾਸ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ।
3. ਫ਼ਜ਼ੂਲ (ਵਿਅਰਥ) – ਸਾਨੂੰ ਰਸਮਾਂ-ਰੀਤਾਂ ਉੱਤੇ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਖ਼ਰਚੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਗਤੀਵਿਧੀ (ਸਰਗਰਮੀ) – ਇਸ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਚੋਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਉੱਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ ।
5. ਉਤਸਵ (ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਦਿਨ) – ਦੀਵਾਲੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਭਰਿਆ ਉਤਸਵ ਹੈ ।
6. ਸੁਆਗਤ (ਆਉ-ਭਗਤ) – ਅਸੀਂ ਜਦੋਂ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੜੀ ਗਰਮ-ਜੋਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਵੀ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭੈਣ – ………… – …………….
ਚੀਜ਼ਾਂ – ………….. – ……………
ਮੋਮਬੱਤੀ – ………….. – …………….
ਪੌਦਾ – …………… – ……………
ਹਰਾ – …………… – …………….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭੈਣ – बहन – Sister
ਚੀਜ਼ਾਂ – वस्तुएं – Items
ਮੋਮਬੱਤੀ – मोमबत्ती – Candle
ਪੌਦਾ – पौधा- Plant
ਹਰਾ – हरा – Green

III. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਆਏ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ-ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ :
(i) ਮਨੀ ਦੀ ਮੰਮੀ ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ ।
(ii) ਮੈਂ ਪਾਪਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੀ ।
(iii) ਮੈਂ ਵੀ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹਨੀ ਹੈ ।
(iv) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਆਪਣੀਆਂ ਜਮਾਤਾਂ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ ।
(v) ਬੇਸਮਝ ਲੋਕ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਰਦੀ ਸੀ ।
(ii) ਕਰਾਂਗੀ ।
(iii) ਪੜ੍ਹਨੀ ਹੈ ।
(iv) ਚਲੇ ਗਏ ।
(v) ਕੱਟਦੇ ਹਨ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਵਾਤਾਵਰਣ, ਕੋਸ਼ਿਸ਼, ਠੰਡੀਆਂ, ਕਾਗਜ, ਪੜਦਿਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਵਾਤਾਵਰਣ – ਵਾਤਾਵਰਨ
ਕੋਸ਼ਿਸ਼ -ਕੋਸ਼ਸ਼
ਠੰਡੀਆਂ – ਠੰਢੀਆਂ
ਕਾਗਜ – ਕਾਗਜ਼
ਪੜਦਿਆਂ – ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਅਵਲ = ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ, ਫ਼ਸਟ । ਅਕਸਰ = ਆਮ ਕਰਕੇ । ਨਜ਼ਰ-ਅੰਦਾਜ਼ = ਧਿਆਨ ਨਾ ਕਰਨਾ । ਚੋਚਲੇ = ਖ਼ਰਚੀਲੇ ਦਿਲ-ਪਰਚਾਵੇ । ਹੋਮਵਰਕ = ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਘਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਕੰਮ । ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ = ਰੁੱਖ ਲਾਉਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਦਿਨ । ਗਤੀਵਿਧੀ = ਸਰਗਰਮੀ, ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕੰਮ । ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ = ਅੰਦਰ ਆਈ । ਸੁਆਗਤ = ਆਉ-ਭਗਤ ਕਰਨੀ, ਘਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ । ਅਧੂਰਾ = ਜੋ ਪੂਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਧ = ਸਾਫ਼ ਵਾਤਾਵਰਨ = ਹਵਾ-ਪਾਣੀ, ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ । ਲਿਸਟ = ਸੂਚੀ । ਗੰਭੀਰ = ਜਿਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਭਾਵ ਜਾਂ ਰੁਚੀ ਪ੍ਰਗਟ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਣ = ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ।

ਹਰਿਆਵਲ Summary

ਹਰਿਆਵਲ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਇੱਕੋ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ । ਮਨੀ ਛੇਵੀਂ ਵਿਚ ਪੜਦੀ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਕਰਨ ਚੌਥੀ ਵਿਚ । ਕਰਨ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਰ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਸੀ ।ਮਨੀ ਵੀ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸੀ । ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨਿੱਕੀ-ਨਿੱਕੀ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਝਗੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਪਰੰਤੂ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਕੱਠੇ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ।

ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਕਰਨ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਖੂਬ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੇਕ-ਪੇਸਟਰੀਆਂ ਤੇ ਚਾਕਲੇਟ ਆਦਿ ਖਾਧੇ । ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਵੇਗੀ । ਮੰਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਚੋਚਲੇ ਤੇ ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਹੈ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਵਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਫ਼ਜ਼ਲ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ । ਉਸਨੇ ਨਰਾਜ਼ ਹੁੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੇਗੀ । ਜਦੋਂ ਪਾਪਾ ਘਰ ਆਏ ਤੇ ਮਨੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਕਰਨ ਵਾਂਗ ਹੀ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਮਨਾਏਗੀ ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਬੁਲਾਏਗੀ । ਪਾਪਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਸਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਆਵੇਗਾ, ਉਹ ਉਦੋਂ ਦੇਖਣਗੇ । ਮਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇੱਕੀ ਜੁਲਾਈ ਦਾ ਦਿਨ ਹੁਣ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ।

ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਮਗਰੋਂ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੀ ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਲ੍ਹ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣਾ ਹੈ ਤੇ ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵੀ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹਨੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਪਾਪਾ । ਨੇ ਉਸਨੂੰ “ਸਾਬਾਸ਼ ਦਿੰਦਿਆਂ ਸਕੂਲ ਤੋਰਿਆ । ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਅਧਿਆਪਕ ਗੁਰਦੀਪ ਜੀ ਨੇ ਮਨੀ ਦੀ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਦੱਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਮਨਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣੇ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਫਲ ਤੇ ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਲੋਕ ਬੇਸਮਝ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੱਢਦੇ ਹਨ । ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਇਕ ਰੁੱਖ ਜ਼ਰੂਰ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਵਾਤਾਵਰਨ ਮਿਲੇਗਾ । ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਮਨੀ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਾਬਾਸ਼ ਦਿੱਤੀ ।

ਵੀਹ ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਰਾਤੀਂ ਖਾਣੇ ਦੇ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਮਨੀ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਮਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਲ ਇੱਕੀ ਜੁਲਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮਾਨ ਦੀ ਲਿਸਟ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ । ਕੀ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਯਾਦ ਨਹੀਂ । ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੈਗ਼ ਵਿਚੋਂ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਇਕ ਟੁਕੜਾ ਕੱਢ ਕੇ ਪਾਪਾ ਦੇ ਹੱਥ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਉਸਨੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਟਾਫੀਆਂ ਚਾਕਲੇਟ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੌਦੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਜਨਮਦਿਨ ਉੱਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਲਾਵੇਗੀ ।

ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗਲਵਕੜੀ ਪਾ ਕੇ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹਰ ਇਕ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਇਕ-ਇਕ ਪੌਦਾ ਲਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਵਲ ਹੀ ਹਰਿਆਵਲ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ । ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਘਰੋਂ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਪੌਦੇ ਲੈ ਕੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਲਾਉਣ ਲਈ ਤੁਰ ਪਏ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਥਿੰਧੇ ਪਾਪੜੇ, ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ ਖਾ ਕੇ ਸਾਨੂੰ :
(ੳ) ਖੁਰਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਆ) ਖੰਘ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
(ਈ) ਪੇਟ-ਦਰਦ ਹੋਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਖੰਘ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ✓

(ii) ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ?
(ਉ) ਦੁੱਧ ਤੇ ਦਹੀਂ ਦੀ
(ਅ) ਤਾਜ਼ੇ ਫਲਾਂ ਦੀ
(ਈ) ਗਲੇ-ਸੜੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲਾਂ ਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਗਲੇ-ਸੜੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲਾਂ ਦੀ । ✓

(iii) ਸਾਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ?
(ਉ) ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ
(ਅ) ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ
(ਈ) ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਵੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਾਪੜ, ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ ਤੇ ਕੱਚੇ ਫਲ, ਖੱਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਮਿਰਚਾਂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਘਿਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੱਖੀਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੜਾ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਹੈਜ਼ਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੱਛਰ ਦੁਆਰਾ ਡੰਗ ਮਾਰਨ ‘ਤੇ ਕਿਹੜਾ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਤੇਈਆ ਤਾਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਲੇਗ ਕਿਸ ਜਾਨਵਰ ਕਰਕੇ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਚੂਹੇ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੈਰ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(i) ਜੋ ਕੁੱਝ ਖਾਓ ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ …… ।
(ii) ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ,
(iii) …………. ………… ; ਘਰ ਵਿਚ ਕਦੇ ਟਿਕਾਓ ਨਾ ।
(iv) ……….. ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਲਾਓ ਨਾ ।

ਉੱਤਰ :
(i) ਜੋ ਕੁੱਝ ਖਾਓ ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ ; ਬਾਸੀ ’ਤੇ ਜੀ ਭਰਮਾਓ ਨਾ ।
(ii) ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ, ਦੇਹ ਨੂੰ ਨਵਾਂ-ਨਰੋਆ ਰੱਖਣ ।
(iii) ਚੂਹੇ ਨਾਲ ਪਲੇਗ ਫੈਲਦੀ, ਘਰ ਵਿਚ ਕਦੇ ਟਿਕਾਓ ਨਾ ।
(iv) ਖੱਟਾ, ਮਿਰਚ, ਵਲੈਤੀ ਘਿਉ ਦੀਆਂ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਲਾਓ ਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ : ਨਰੋਆ, ਤੁਰੰਤ, ਵਰਜਸ਼, ਤੰਦਰੁਸਤ, ਬਾਸੀ, ਦੇਹ, ਤਾਪ, ਬਜ਼ਾਰੀ ॥
ਉੱਤਰ :
1. ਨਰੋਆ (ਤੰਦਰੁਸਤ) – ਪੰਜਾਬੀ ਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮੱਖਣਾਂ ਨਾਲ ਪਾਲਿਆ ਸਰੀਰ ਨਰੋਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਤੁਰੰਤ (ਝੱਟਪੱਟ) – ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਤੁਰੰਤ ਹੀ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਲਿਆ ।
3. ਵਰਜਿਸ਼ (ਕਸਰਤ) – ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਠੀਕ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਵਰਜਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
4. ਤੰਦਰੁਸਤ (ਅਰੋਗ) – ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
5. ਬਾਸੀ (ਬੇਹਾ) – ਤੁਸੀਂ ਬਾਸੀ ਰੋਟੀ ਨਾ ਖਾਓ, ਸਗੋਂ ਤਾਜ਼ੀ ਖਾਓ ।
6. ਦੇਹ (ਸਰੀਰ) – ਕਸਰਤ ਦੇਹ ਨੂੰ ਅਰੋਗ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ।
7. ਤਾਪ (ਬੁਖ਼ਾਰ) – ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਮੈਂ ਦੋ ਹਫ਼ਤੇ ਮਿਆਦੀ ਤਾਪ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਰਿਹਾ ।
8. ਬਜ਼ਾਰੀ (ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੀ, ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ) – ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਬਜ਼ਾਰੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ : ਤਾਜ਼ਾ, ਨਵਾਂ, ਮੈਲਾਂ, ਕੱਚਾ, ਤੰਦਰੁਸਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਾਜ਼ਾ – ਬੇਹਾ
ਨਵਾਂ – ਪੁਰਾਣਾ
ਮੈਲਾ – ਧੋਤਾ
ਕੱਚਾ – ਪੱਕਾ
ਤੰਦਰੁਸਤ – ਬਿਮਾਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਤੰਦਰੁਸਤ ਜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਤਾਂ, ਚੀਜ਼ ਬਜ਼ਾਰੀ ਖਾਓ ਨਾ,
ਥਿੰਧੇ ਪਾਪੜ, ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ ਖਾ ਕੇ ਖੰਘ ਲਗਾਓ ਨਾ ।
ਜੋ ਕੁਝ ਖਾਓ, ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ; ਬਾਸੀ ਤੇ ਜੀ ਭਰਮਾਓ ਨਾ,
ਸੜੇ, ਗਲੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲ ਦੇ, ਲਾਗੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਜਾਓ ਨਾ ।

IV. ਰਚਨਾਤਮਿਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਅਪਣਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ . ਬਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣਾ, ਮਨ ਨੂੰ ਡਰ, ਚਿੰਤਾ ਤੇ ਕ੍ਰੋਧ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਰਹਿਣਾ ।
2. ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਸੈਰ ਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ।
3. ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ, ਨਹਾਉਣਾ-ਧੋਣਾ, ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣਾ ।
4. ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੇ ਫਲ ਖਾਣਾ, ਦੁੱਧ-ਦਹੀਂ ਤੇ ਲੱਸੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ । ਜੰਕ ਫੂਡ ਤੇ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ।
5. ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜਾਗਣਾ, ਸੌਣਾ ਤੇ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਨਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਜਾਂ ਬੁਰੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਖਿਝੂ, ਸੜੀਅਲ, ਗ਼ਮਗੀਨ, ਕੋਧੀ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦੀ ਰਹਿਣਾ ।
2. ਨਾ ਸਵੇਰੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜਾਗਣਾ, ਨਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸੌਣਾ ਤੇ ਨਾ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ।
3. ਸੈਰ ਤੇ ਕਸਰਤ ਨਾ ਕਰਨਾ ।
4. ਸਰੀਰ ਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾ ਰੱਖਣਾ ।
5. ਬੇਹੀਆਂ ਤੇ ਅਣਚੱਕੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਜੰਕ ਤੇ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਦੁੱਧ-ਦਹੀਂ ਤੇ ਮੱਖਣ ਤੋਂ ਨੱਕ ਵੱਟਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ’ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰੋ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਹਿਪਾਠੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ : ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ….)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਬਜ਼ਾਰੀ = ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ । ਬਿੰਧੇ = ਘਿਓ ਜਾਂ ਤੇਲ ਵਾਲੇ । ਬਾਸੀ = ਬੋਹਾ । ਨਾ ਜੀ ਭਰਮਾਓ = ਦਿਲ ਨਾ ਲਲਚਾਓ । ਨਵਾਂ-ਨਰੋਆ = ਅਰੋਗ, ਤੰਦਰੁਸਤ । ਦੇਹ = ਸਰੀਰ । ਵਲੈਤੀ ਘਿਓ = ਬਨਸਪਤੀ ਤੇਲਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਘਿਓ । ਹੈਜ਼ਾ = ਦਸਤ ਤੇ ਉਲਟੀਆਂ ਲਾਉਣ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਘਟਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਾਤਕ ਬਿਮਾਰੀ । ਤੁਰੰਤ = ਝਟਪਟ । ਤੇਈਆ-ਤਾਪ = ਇਕ ਦਿਨ ਛੱਡ ਕੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਬੁਖ਼ਾਰ । ਤਾਪ = ਬੁਖ਼ਾਰ । ਪਲੇਗ = ਚੂਹਿਆਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇਕ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀ । ਵਰਜਿਸ਼ = ਕਸਰਤ ।

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਤੰਦਰੁਸਤ ਜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਤਾਂ, ਚੀਜ਼ ਬਜ਼ਾਰੀ ਖਾਓ ਨਾ,
ਥਿੰਧੇ ਪਾਪੜ, ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ, ਖਾ ਕੇ ਖੰਘ ਲਗਾਓ ਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ, ਜੇਕਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵਿਕਦੀ ਚੀਜ਼ ਲੈ ਕੇ ਨਾ ਖਾਓ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੇਲ ਵਾਲੇ ਪਾਪੜ ਤੇ ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ ਨਹੀਂ ਖਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖੰਘ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

(ਅ) ਜੋ ਕੁੱਝ ਖਾਓ, ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ; ਬਾਸੀ ’ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਭਰਮਾਓ,
ਸੜੇ, ਗਲੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲ ਦੇ, ਲਾਗੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਜਾਓ ਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਵੀ ਖਾਣਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੇਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਮਨ ਨੂੰ ਲਲਚਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਗਲੇ-ਸੜੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲਾਂ ਦੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਵਿਗਾੜ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।

(ਇ) ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ ਦੇਹ ਨੂੰ ਨਵਾਂ-ਨਰੋਆ ਰੱਖਣ,
ਖੱਟਾ, ਮਿਰਚ, ਵਲੈਤੀ ਘਿਉ ਦੀਆਂ ; ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਲਾਓ ਨਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ ਹੀ ਖਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਖੱਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਘਿਓ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿਹਤ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

(ਸ) ਮੱਖੀ ਹੈਜ਼ਾ ਤੁਰਤ ਫੈਲਾਏ, ਮੱਛਰ ਤੇਈਆ-ਤਾਪ ਚੜ੍ਹਾਏ,
ਚੂਹੇ ਨਾਲ ਪਲੇਗ ਫੈਲਦੀ, ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਟਿਕਾਓ ਨਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ, ਮੱਖੀ ਇਕ ਦਮ ਹੈਜ਼ਾ ਫੈਲਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖੋ । ਮੱਛਰ ਲੜਨ ਨਾਲ ਤੇਈਆ-ਤਾਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਚੂਹਿਆਂ ਤੋਂ ਪਲੇਗ ਫੈਲਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਘਰ ਵਿਚ ਟਿਕਣ ਨਾ ਦਿਓ ।

(ਹ) ਤੜਕੇ ਜਾਗ, ਸੈਰ ਨੂੰ ਜਾਣਾ, ਦਾਤਣ ਕਰਨੀ, ਮਲ ਕੇ ਨਾਣਾ,
ਵਰਜ਼ਸ਼ ਕਰੋ, ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖੋ, ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ ਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਦਾਤਣ ਕਰ ਕੇ ਮਲ-ਮਲ ਕੇ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਕਿਹੜੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਦੁਆਬੇ ਦਾ
(ਅ) ਮਾਝੇ ਦਾ
(ਇ) ਪੁਆਧ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪੁਆਧ ਦਾ । ✓

(ii) ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਬੁੱਤ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਿਖੇ
(ਅ) ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ
(ਇ) ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ । ✓

(iii) ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 12 ਅਕਤੂਬਰ, 1880 ਨੂੰ
(ਅ) 13 ਅਕਤੂਬਰ, 1883 ਨੂੰ
(ਇ) 20 ਅਕਤੂਬਰ, 1885 ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 13 ਅਕਤੂਬਰ, 1883 ਨੂੰ ✓

(iv) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਕਿੱਥੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
(ਉ) ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਖੇ
(ਅ) ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਖੇ
(ਇ) ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ । ✓

(v) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਖਰੜ
(ਅ) ਮੋਰਿੰਡਾ
(ਇ) ਭਾਗੂ ਮਾਜਰਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਭਾਗੂ ਮਾਜਰਾ । ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਅਕਤੂਬਰ, 1883 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ (ਨੇੜੇ ਮੋਰਿੰਡਾ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਡਿਤ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੇ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਲਈ ਸਨਮਾਨ ਵਜੋਂ ਕੀ ਲਿਆਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਕ ਦੁਪੱਟਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ :
27 ਮਾਰਚ, 1915 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਕਿੱਥੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਅੰਬਾਲੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਕਿਵੇਂ ਬੱਝਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਆਂ ਨੇ ਗੁਲਾਮੀ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬੁਰਾ ਸਲੂਕ ਹੁੰਦਾ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਗੁਲਾਮੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ 1913 ਵਿਚ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ’ਤੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਗ਼ਦਰੀ ਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਉੱਤੇ ਬਾਬਾ ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਗ਼ਦਰੀਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1974 ਵਿਚ ਕਾਮਰੇਡ ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ । (ਨੋਟ : ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸੰਬੰਧੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਉੱਤਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ॥)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਸੂਰਬੀਰ, ਹਕੂਮਤ, ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ, ਢੁੱਕਵਾਂ, · ਸੂਹ ਮਿਲਨੀ, ਕੋਝੀ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸੂਰਬੀਰ (ਸੂਰਮਾ, ਬਹਾਦਰ) – ਪੰਜਾਬ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ।
2. ਹਕੂਮਤ (ਸਰਕਾਰ) – ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਕਾਂਗਰਸੀਆਂ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਰਹੀ ।
3. ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ (ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਕੰਮ) -ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਲੋਕ-ਸੇਵਾ ਦੀ ਥਾਂ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
4. ਢੁੱਕਵਾਂ (ਅਨੁਕੂਲ, ਸਹੀ) – ਇਹ ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਢੁੱਕਵਾਂ ਉੱਤਰ ਨਹੀਂ !
5. ਸੂਹ ਮਿਲਨੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲਨੀ) – ਮੁਖ਼ਬਰਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਹ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ।
6. ਕੋਝੀ (ਭੱਦੀ, ਬੁਰੀ) – ਕਿਸੇ ਕਿਸੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਬੜੀ ਕੋਝੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
ਪੰਡਿਤ ਗੰਗਾ ਰਾਮ, ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ, ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ, ਸ. ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ, ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ॥
(i) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ …………….. ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ …….. ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ।
(ii) 25 ਮਾਰਚ, 1913 ਨੂੰ ……………… ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ ।
(iii) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ………….. ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।
(iv) ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ……………… ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਡਿਤ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ।
(ii) 25 ਮਾਰਚ, 1913 ਨੂੰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ ।
(iii) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।
(iv) ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਸ. ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪਾਰਟੀ – ………. – ……….
ਇਤਿਹਾਸ – ………. – ……….
ਸੂਰਬੀਰ – ………. – ……….
ਨੌਕਰੀ – ………. – ……….
ਸਨਮਾਨ – ………. – ……….
ਭਾਰਤੀ – ………. – ……….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪਾਰਟੀ – पार्टी – Party
ਇਤਿਹਾਸ – इतिहास – History
ਸੂਰਬੀਰ – शूरवीर – Brave
ਨੌਕਰੀ – नौकरी – Service
ਸਨਮਾਨ – सम्मान – Respect
ਭਾਰਤੀ – भारतीय – Indian

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਅਜ਼ਾਦ, ਨਫ਼ਰਤ, ਕਾਮਯਾਬ, ਸਨਮਾਨ, ਭਰਪੂਰ, ਨਜ਼ਦੀਕ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਜ਼ਾਦ – ਗੁਲਾਮ
ਨਫ਼ਰਤ – ਪਿਆਰ
ਕਾਮਯਾਬ – ਨਾਕਾਮਯਾਬ
ਸਨਮਾਨ – ਅਪਮਾਨ
ਭਰਪੂਰ – ਸੱਖਣਾ
ਨਜ਼ਦੀਕ – ਦੂਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਇਤੀਹਾਸ, ਸਹੀਦ, ਪਰੀਵਾਰ, ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾਲੀ, ਕਾਮਜਾਬ, ਲੂਟ-ਖਸੂਟ ।
ਉੱਤਰ :
ਇਤੀਹਾਸ – ਇਤਿਹਾਸ
ਸ਼ਹੀਦ – ਸ਼ਹੀਦ
ਪਰੀਵਾਰ – ਪਰਿਵਾਰ
ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਾਲੀ – ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ
ਕਾਮਜਾਤ – ਕਾਮਯਾਬ
ਲੁੱਟ-ਖਸੂਟ – ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ।

IV. ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ : ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਲੇਖ-ਰਚਨਾ ਵਾਲਾ ਭਾਗ )

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ = ਸੰਘਰਸ਼ ਭਰਿਆ, ਘੋਲਾਂ ਵਾਲਾ । ਅਦੁੱਤੀ = ਲਾਸਾਨੀ । ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹਣ ਵਾਲੀਆਂ = ਅਸਲੀਅਤ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ = ਰਾਜੇ ਦੀ ਨਿਰੰਕੁਸ਼ ਹਕੂਮਤ 1 ਮਨ ਉਕਤਾ ਗਿਆ = ਮਨ ਉਚਾਟ ਹੋ ਗਿਆ; ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾ ਰਹੀ ਤਿੱਖੀ ਬੁੱਧੀ = ਤੇਜ਼ ਦਿਮਾਗ਼ । ਜੁਆਲਾ = ਅੱਗ । ਸੁਲਘ ਰਹੀ = ਅੱਗ ਦੇ ਭੜਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ, ਜਦੋਂ ਅਜੇ ਧੂੰਆਂ ਹੀ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮੰਦਾ = ਬੁਰਾ । ਸੰਪਰਕ = ਸੰਬੰਧਿਤ । ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ = ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ । ਖ਼ਜ਼ਾਨਚੀ = ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬਕਿਤਾਬ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ । ਕੂਚ ਕਰ ਦਿੱਤਾ = ਚਲ ਪਿਆ । ਸੂਹ = ਖ਼ਬਰ । ਪਰਲੋਕ ਸਿਧਾਰ ਜਾਣਾ = ਮਰ ਜਾਣਾ । ਸਬਰ = ਧੀਰਜ 1 ਅਲਵਿਦਾ ਆਖੀ = ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ! ਜੂਲਾ = ਪੰਜਾਲੀ, ਬੰਧਨ । ਅਸਲਾਖ਼ਾਨਾ = ਹਥਿਆਰਘਰ ਨਜ਼ਦੀਕ = ਨੇੜੇ 1 ਮੁੱਠ-ਭੇੜ = ਆਪਸੀ ਲੜਾਈ । ਤੁਲੀ ਹੋਈ ਸੀ = ਕੁੱਝ ਮਾੜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ । ਢੋਂਗ = ਦਿਖਾਵਾ, ਸਾਂਗ । ਈਨ ਨਾ ਮੰਨੀ = ਹਾਰ ਨਾ ਮੰਨੀ । ਕੋਝੀ = ਭੱਦੀ, ਬੁਰੀ । ਲਾਸਾਨੀ = ਬੇਮਿਸਾਲ ।

ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ-ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ Summary

ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ-ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਸੀ । ਉਸਦਾ ਜਨਮ 13 ਅਕਤੂਬਰ, 1883 ਨੂੰ ਪੰਡਿਤ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ (ਨੇੜੇ ਮੋਰਿੰਡਾ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅੱਠਵੀਂ ਮੋਰਿੰਡਾ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਟਿਆਲੇ ਦੇ ਮਹਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿਖੇ ਦਸਵੀਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਫ਼ਰਤ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ । ਫਿਰ ਅੰਬਾਲੇ ਵਿਚ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸਦਾ ਮਨ ਹੋਰ ਉਕਤਾ ਗਿਆ ।ਉਹ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ ਰਿਹਾ ਤੇ ਫਿਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਅਮਰੀਕਾ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ । ਇੱਥੇ ਗੁਲਾਮ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਬੁਰਾ ਸਲੂਕ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਦਾ ਮਨ ਤੜਫ ਉੱਠਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਬਾਬਾ ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ । 25 ਮਾਰਚ, 1913 ਨੂੰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ । ਬਾਬਾ ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਖ਼ਜ਼ਾਨਚੀ ਚੁਣੇ ਗਏ । ਇਹ ਤਿੰਨੇ ‘ਗੁਪਤ ਮਿਸ਼ਨ’ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸਨ । ਉਸ ਸਮੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਉਲਝੇ ਦੇਖ ਕੇ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਢੁੱਕਵਾਂ ਮੌਕਾ ਸਮਝਿਆ । (ਨੋਟ: ਬੋਰਡ ਦੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਗ਼ਲਤ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੇ ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ ।

ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਤਾਂ 376 ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ 4 ਮਾਰਚ, 1914 ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਪੁੱਜਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੰਢੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਣ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਕੁੱਝ ਮਹੀਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਖੜਾ ਰੱਖ ਕੇ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । 27 ਸਤੰਬਰ, 1914 ਦੇ ਦਿਨ ਜਦ ਉਹ ਜਹਾਜ਼ ਕਲਕੱਤੇ ਨੇੜੇ ਬਜਬਜ ਘਾਟ ਉੱਤੇ ਪੁੱਜਾ, ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ । ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੇ ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਦੇ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰਾਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੋਏ । ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਗੁੱਸਾ ਹੋਰ ਭੜਕਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਛੱਡ ਕੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਤੁਰ ਪਏ ਸਨ ) ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਲ ਤੁਰਨ ਦੀ ਸੂਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗ ਗਈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤਰਦਿਆਂ ਹੀ ਫੜ ਲਿਆ, ਪਰੰਤੂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਚ ਗਏ ! ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ । ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਲਈ ਇਕ ਦੁਪੱਟਾ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਘਰ ਪੁੱਜਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਪਰਲੋਕ ਸਿਧਾਰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ।

ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣਾ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਫ਼ੌਜੀ ਛਾਉਣੀਆਂ ਦੇ ਅਸਲ੍ਹਖਾਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਕੇ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੀ । ਇਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਛਾਉਣੀ ਵਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਮਿਸਰੀ ਵਾਲੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਨਾਲ ਮੁੱਠ-ਭੇੜ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਉਹ ਫੜੇ ਗਏ ! ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦਾ ਢੋਂਗ ਰਚਾ ਕੇ 27 ਮਾਰਚ, 1915 ਨੂੰ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ।

1961 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਨੇ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਉੱਥੇ ਉਸਦਾ ਬੁੱਤ ਲੁਆਇਆ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਭਾਗੁ ਮਾਜਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਲੱਬ, ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਲਗਪਗ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ, ਨਾਟਕ ਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਗਮ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions English Telephonic Message Writing Exercise Questions and Answers, Notes.

PSEB 6th Class English Telephonic Message Writing

1. Read the following telephone conversation between Lavkumar and Sanjay. Lavkumar is leaving home in a few minutes and won’t be able to meet Mahesh. He leaves a message for him.

Lavkumar : Hello ?
sanjay : Hello, could I speak to Mahesh ?
Lavkumar : I’m afraid he is out.
sanjay : Could you gave him a message ?
Lavkumar : Oh, sorry ! I’m leaving just now and won’t be able to meet him.
sanjay : Then, could you please leave a note for him, giving my message ?
Lavkumar : Of course that I’ll do.
sanjay : I’m going to the new film at Aarti Theatre. I’d like him to come with me if he’s free.
Lavkumar : But where shall I tell him to meet you ?
sanjay : Well, tell him that I shall be waiting for him at the gate at 1.45. If he is not there by 2, I’ll go in.
Lavkumar : Well, I’ll leave your message for him.
sanjay : Thanks, Bye !

Message

Dear Mahesh

There was a phone call from your friend, Sanjay. He says he is going to see the new film at Aarti Theatre this aftemoon.He wants you to go with him. He will be waiting for you at the gate from 1.45 to 2 pm. In case you don’t turn up he’ll go in

Lav Kumar

2. The following is a telephone conversation between John and David. After this call, Mr. John receives an urgent telephone call from Mumbai. Before leaving, he leaves a message for Mr. Soapy. Write the messages in not more than 25 words in the space provided.

David : Hello ! Is it Ahmedabad 632392 ?
John : Yes, it is.
David : Can I talk to Mr. Soapy.
John : Sorry, he is not in the office. May I know who is on the line?
David : I’am David, a friend of his.
John : Would you like me to convey a message ?
David : Yes, inform him that the interview scheduled for 5th October has been postponed to the 7th. So he can reach Delhi by, 6th evening.
John : I will surely convey this message to him.
David : Thank you !

Message

Dear Soapy

There was a call for you from Mumbai. Your friend David says the interview has been postponed to 7th October. You can now reach Delhi by 6th evening.

John

3. Read the following telephone conversation between Manu and Misha. Manu is about to leave home and won’t be able to meet his sister, Anju. He leaves a message for her. Write the message in the space below, using not more than 50 words.

Misha : Hello, is it 26370 ?
Manu : Yes
Misha : May I speak to Anju ? I’m her friend, Misha.
Manu : She is not here at present. She has gone to the market with her mother.
Misha : Then, will you please tell her to ring me up when she comes back ?
Manu : But I’m leaving just now for an imorfant piece of work and won’t be back before evening.
Misha : In that case, Will you leave a message for her ?
Manu : Why not ! Tell me.
Misha : I’m having a problem with some of the°sums in arithmetic and I want her help. I shall be coming to your house in the evening, 5 pm. Please leave my mesage for her to stay at home. –
Manu : Ok. I’ll be leaving your message for her. ‘
Misha : Thank you very much.

Message

Dear Anju

There was a telephone call for you from your friend, Misha. She is having a problem with some of the sums in arithmetic and wants your help. She’ll be coming to our house at 5 p.m. today.

Manu

4. Read the following telephone conversation between Baby Anita and Rohit Verma. Rohit Verma wants to talk to Vinod Sharma, Anita’s Father but the father is not at home. Anita is about to leave home and so she leaves a message for her father. Write the message in the space below, using not more than 50 words.

Rohit Verma : Hello, is that Baby Anita ?
Anita : Yes, Uncle, You are Uncle Verma, isn’t it.” ?
Rohit Verma : Oh, yes, But where is your dad ? Call him quick.
Anita : Uncle, he’s not at home. He’s gone to see one of his old friend.
Rohit Verma : Oh God ! Tell him to rang me up the moment he comes.
Anita : But, Uncle I am just leaving for my special class at school.
Rohit Verma : Ok, then leave a message for him.
Anita : Of course
Rohit Verma : I am speaking from Rajendra Hospital. Tell your dad that, the son of his boss has met with a serious accident. He has been admitted here in the Emergency Ward. The doctor is known to your father and the boss wants him to reach here immediately.
Anita : Ok Uncle,
Rohit Verma : Thank you.

Message

Respected Dad

There was a telephone call for you from Uncle Rohit Verma. He says that the son of your boss has met with a serious accident and has been admitted the Emergency Ward of Rajendra Hospital. Since the doctor is known to you, the boss wants you to reach the hospital immediately.

Anita

5. Read the following conversation between Mrs. Kapoor and Rohit. Rohit is about to leave for school within five mintues and his mother is not at home for the moment He leaves message for her. Write this message in the space below, using not more than 50 words.

Mrs Kapoor : Hello ! May I talk to Mrs. Mehta ?
Rohit : Sorry Aunty, Mom is not at home.
Mrs Kapoor : When is she expected back ?
Rohit : Probably it’ll take her a couple of hours. I am also leaving for school.
Mrs Kapoor : Well, then leave a message for her.
Rohit : O.K.
Mrs Kapoor : Mrs. Rana and Mrs. Chopra were to meet her today at your house at 3 pm. I was also to come with them to discuss some problems of the Ladies Club. Tell your mother not to wait for us. We shall now be meeting some other day.
Rohit : Ok Aunty, I’ll leave your message for mother in writing.
Mrs Kapoor : That’s like a good boy. I’m so proud of you.
Rohit : Thanks, Aunty.

Message

Dear Mom

Mrs Kapoor was on phone and she has left a message for you. She says that it won’t be possible to hold the Ladies Club meeting today. They want the meeting to be held some other day. So, please don’t wait for them.

Rohit

6. Read the following telephone conversation between Asha and Kiran. Kiran is about to leave home and will not be able to meet Aran. She leaves a message for him. Write this message in the space below, using not more than 40-50 words.

Asha : Hello, is that Kiran ?
Kiran : Speaking
Asha : It’s Asha here. You know there’s a good movie. Mr Left Foot. It’s running at Alpana: How about seeing it tomorrow?
Kiran : Yes, not a bad idea.
Asha : Let’s go to the evening show. Where should we meet?
Kiran : Let’s«meet at Wimpy’‘s comer, at 5.30. Is that Okay?
Asha : Fine, Look. Vijay’s coming along too. Why don’t you ask Arun to Join us?
Kiran : I’ll do that. He’s not at home at the moment, but I’ll tell him to ring you this evening Please don’t buy the tickets until he calls.

Message

Arun

Asha told me on phone that a good movie, ‘My Left Foot’ is running at Alpana. We have decided to see it tomorrow evening. Vijay is coming along too. Asha wants you to accompany us. We should be meeting at Wimpy’s Comer at 5.30 p.m. tomorrow. The programme will be final if you ring Asha and confirm you presence.

Kiran

7. Read the telephone conversation between Gopal and his neighbour’s brother, Mohan, from Delhi. Mohan is reaching Agra by Malwa Express. He wants his brother to take him from the Railway Station.

Mohan : Is that Gopal?
Gopal : Yes, what can I do for you?
Mohan : Brother, on your back side lives my brother Mr. A.K. Sharma. Will you please deliver a message to him ?
Gopal : Why not ? Mr. A.K. Sharma is like a brother to me. By the way, I also recognized you. You attended my brother’s marriage last year, when you passing your vacation with your brother.
Mohan : Yes Yes, you are right Now I am sure my message has reached. I am coming to Agra by the Malwa Express. Please ask my brother to come to the railway station with his car. I am coming with a lot of luggage.

Message

A.K. Sharma.
Here is a telephonic, message for you from you brother, Mohan from Delhi. He is coming with a lot of luggage in the evening by the Malwa Express. He wants you to reach the railway station with your car.

Gopal

8. Read the following telephonic conversation between John and Tom. Tom needs a book for the examination. He is busy in preparations. He does not want to waste his time in contacting Gopal who is next door neighbour to John. Gopal is expected back in the evening. Tom wants John to leave a message for Gopal.

Tom : Hello ! Is that John ?
John : You’re right.
Tom : Listen, John I’m going to give you a little trouble I need the book entitled How to Write Messages by ABC for my third paper. My own book is misplaced.
John : But I don’t have this book with me.
Tom : No No, John ! Not you. Gopal, your neighbour has this book. He will be back by the evening. Leave my message for him to come with the book.

Message

Gopal

Your fast friend, Tom rang me in the morning for to book ‘How to Write Messages’ by ABC. for his third paper. His own book has been misplaced. He may not come personally. He wants you to go to him with the book.

John

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions English Letter Writing Exercise Questions and Answers, Notes.

PSEB 6th Class English Letter Writing

1. Application for Sick Leave

Write an application to the Headmaster/Headmistress to your school to grant you one day’s sick leave.

The Headmaster
S.D. High school
Sangrur
Sir/Madam

I beg to say that I am a student of VI D. I am ill today. My whole body is aching, So I cannot come to school. Kindly grant me leave for one day. I shall be thankful to you for this.

Yours obediently
Simran Bedi
VI/D
February 19, 20…….

Word-Meanings : Beg = निवेदन करना, Aching = दर्द कर रही, Kindly (काइंडलि) = कृपया, Grant (ग्रांट) = प्रदान करना, Thankful (थेंकफुल7) = आभारी

2. Application for Leave

You have an urgent piece of work at home. Write an application to the Headmaster of your school for two days’ leave.

The Headmaster
Govt. High School
Hoshiarpur
Sir

I have an urgent piece of work at home. So, I cannot come to school. Kindly grant me leave for two days.

Thanking you
Yours obediently
Varun Kumar
VI B
March 11, 20……..

Word-Meanings : Urgent = आवश्यक, At home = घर पर, Kindly = कृपया, Grant = प्रदान करें।

3. Application for School Leaving Certificate

Suppose you are Raj Kumari. You are a student of VI class of Govt. Girls Sen. Sec. School, Kotkapura. Your father has been transferred to Chandigarh. Write an application to your Principal requesting him/her to issue you a school leaving certificate.

The Principal
Govt. Girls Sen. Sec. School
Kotkapura
Madam,

I beg to say that I am a student of VI A. My father has been transferred to Chandigarh. We are going there next week. I cannot live here alone. Kindly issue me school leaving certificate and oblige.

Yours obediently
Raj Kumari
Roll No. 32
VI A
April 15, 20 ……. .

Word-Meanings : Transferred = बदली हो गई है, Alone = अकेली, Issue = देना, Oblige = कृतार्थ करें।

4. Application for Marriage Leave

Write an application to your Headmaster/Headmistress for four days’ leave on the marriage of your elder brother/sister.

The Headmistress
D.R. High School
Kapurthala
Madam

The marriage of my elder brother/sister will take place this week. So, I cannot come to school. Kindly grant me leave for four days and oblige.

Thanking you
Yours obediently
Neelam Ahuja
VI B
March 4, 20…………

Word-Meanings : Marriage = विवाह, Oblige = कृतार्थ करें।

5. Application for Remission Of Fine

Write an application to your Headmaster for remission of fine.

The Headmaster
Govt. High School
Moga
Sir

Our English teacher gave us a test on Sunday. My mother was ill. So, I could not come to school. I was fined ten rupees. I am very poor. Kindly remit my fine and oblige.

Yours obediently
Raman Kumar
VI C
April 18, 20…………

Word-Meanings : Remit = माफ करना, Oblige = कृतार्थ करें।

6. Application for Fee Concession

Write an application to your Headmaster for full fee concession.

The Headmaster
D.A.V. High School
Amritsar
Sir

I am a student of VI-B class. My father is a poor man. He is a peon. His pay is very small. He cannot pay my school fee. Kindly grant me full fee concession and oblige.

Yours obediently
Krishan Lal
VI B
March 8, 20 ……….

Word-Meanings : Pay = वेतन, Full fee concession = पूरी फीस माफ, Oblige = कृतार्थ करें।

7. Application About Not Doing the Assignment

Write an application to your class teacher asking her to excuse you for not having done the assignment given by her.

The Class Teacher
Government Senior Secondary School
Amritsar
Madam

I am a student of your class. I always do my homework regularly. Only yesterday I could not do the English assignment. My grandmother fell off the stairs and broke her leg. I had to take her to the hospital. Therefore, I could not get time to do the homework. Please excuse me for not doing the homework this time.
Thanking you

Yours obediently
Sukhvinder Kaur
VI A
March 3, 20 ………

Word-Meanings : Regularly = नियमित रूप से, Assignment = कार्य, Stairs = सीढियां, Helpless = मजबूर, Excuse = क्षमा करना

8. To Uncle for a Birthday Gift

Suppose you are Poonam. You live at 232, Phase IX, Mohali. Your uncle has sent you a wrist-watch on your birthday. Write a letter of thanks to your uncle.

232 Phase
IX Mohali
March 8, 20 ………
My dear Uncle

It is very kind of you to remember (याद करना ) me on my birthday. You have sent me a beautiful wrist-watch (कलाई घड़ी) as a birthday gift. It shows your love for me. I received many gifts that day but I liked your gift the most. Everybody praised it. The watch will help me a lot. It will make my life regular. I thank you for this lovely gift. I shall keep this watch with great care.

With regards
Yours lovingly
Poonam
Address:
Shri Manohar Singh
Joginder Nagar
Rohtak

Word-Meanings : Presents = उपहार, Praised = प्रशंसा की, A lot = अत्यधिक, Regular = नियमित।

9. To a Friend on her Success (or Winning a Scholarship)

Imagine you are Shobha. You live at Neela Bhawan, Patiala. Write a letter to your friend Sushila congratulating her on her standing first (brilliant success) in the examination.

Neela Bhawan
Patiala
April 15, 20 ……….

Dear Sushila Your result is out today. You are at the top. It is a proud day for you. It is a happy day for me too. You worked hard. You have got a rich reward.

You will get a scholarship. You are the daughter of rich parents. Give away this money to some poor students. I hope you will agree with me. Please accept my congratulations on your grand success.

Yours sincerely
Shobha
Address:
Sushila Sharma
45 Nai Sarak
Delhi

Word-Meanings : Reward = इनाम, Scholarship = वजीफ़ा, Congratulations = बधाई, Grand success = शानदार सफलता

10. To Father for Money

Write a letter to your father requesting him to send you money to buy a new bicycle.

44 Raja Gardens
Ludhiana
March 17, 20……..

My dear Father I have joined a new school. It is outside the city. It is 3 km away from our house. I have to walk my way to school. So I am late for school daily. I have been punished (HET ACHT) many a time. So I request you to send me Rs 4000/- as soon as possible to buy a new bicycle.
With regards

Yours lovingly
Rahul

Word-Meanings : Joined = दाखिला ले लिया, Possible = संभव

11. Telling About Visit to a Historical Place
Write a letter to your elder brother, telling him about your visit to a historical place.
Or
Telling About Summer Vacation
Write a letter to your friend, telling him how you spent your summer vacation.

12, New Colony
Phagwara
7 March 20…..
My dear Brother/Kiran

As you know our grandparents are now in Amritsar. During summer vacation, I visited them.: Amritsar is a historical as well as holy city. Grandfather took me round the city. First of all we visited Sri Harmandar Sahib. This holy shrine of the sikhs is a beauty to watch.

The Jallianwala Bagh near it reminded me of the great sacrifices of the freedom fighters. We also visited the Durgiana Mandir and the Ram Bagh. All this was a joyful experience.

Yours lovingly/sincerely
Gurmeet

Word-Meanings : Holy = पवित्र, Reminded = याद दिलाई, Sacrifice = बलिदान, Freedom fighter = स्वतंत्रता सेनानी