Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ
I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :
(i) ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਵਿਹਲੇ ਬੈਠਣਾ
(ਅ) ਪੜ੍ਹਨਾ
(ਈ) ਲੜਨਾ ।
(ii) ਸਾਨੂੰ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ :
(ਉ) ਕੌੜਾ
(ਅ) ਫਿੱਕਾ
(ਇ) ਮਿੱਠਾ ।
(iii) ਕੁਰਸੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ :
(ਉ) ਮਿਹਨਤੀ
(ਅ) ਵਿਹਲੜ
(ਇ) ਕੰਮ-ਚੋਰ ।
(iv) ਕਾਪੀ ‘ਤੇ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ :
(ੳ) ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ
(ਅ) ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ
( ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ।
(v) ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ :
(ਉ) ਨਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ
(ਅ) ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ :
(ਇ) ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਪੜ੍ਹਨਾ ।
(ii) ਮਿੱਠਾ ।
(iii) ਮਿਹਨਤੀ । :
(iv) ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ ।
(v) ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ ।
II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚਾ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਫਲ ਹੋਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਿਹਨਤ ॥
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬੱਚਾ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਕੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਸਤਾ ।
III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ
(i) ਜਿੱਥੇ ਹੋਵੇ ਬੈਠਣਾ, ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ।
……………………………. ।
(ii) ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਨੇ ਗੱਲ ਸਿਖਾਈ ।
………………………………………… ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਜਿੱਥੇ ਹੋਵੇ ਬੈਠਣਾ, ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ॥
ਸੋਹਣੀ-ਸੋਹਣੀ ਕਾਪੀਆਂ ‘ਤੇ ਕਰਾਂ ਲਿਖਾਈ ।
(ii) ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਨੇ ਗੱਲ ਸਿਖਾਈ ।
ਮਿਹਨਤ ਨੇ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ ਸਫਲ ਬਣਾਈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਾਕ ਬਣਾਓਬਸਤਾ, ਵਰਦੀ, ਮਹਿਕ, ਮਿਹਨਤ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਫੜ ਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਬਸਤਾ (ਬੈਗ, ਇਕ ਵਧੀਆ, ਬਹੁਤੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਤੇ ਜਿੱਪ ਵਾਲਾ ਝੋਲਾ) – ਬੱਚਾ ਬਸਤੇ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪਾ ਕੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਗਿਆ ।
2. ਵਰਦੀ (ਯੂਨੀਫ਼ਾਰਮ, ਨਿਸਚਿਤ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ) – ਸਾਰੇ ਫ਼ੌਜੀ ਵਰਦੀ ਪਹਿਨ ਕੇ ਪਰੇਡ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
3. ਮਹਿਕ (ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ) – ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲ ਵਿਚੋਂ ਕਿੰਨੀ ਮਨਮੋਹਕ ਮਹਿਕ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ।
4. ਮਿਹਨਤ (ਸਖ਼ਤ ਕਿਰਤ, ਮਜ਼ਦੂਰੀ) – ਵਿਚਾਰਾ ਮਿਹਨਤ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰ ਕੇ ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
5. ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਜੀਵਨ) – ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
6. ਫੜ ਕੇ (ਹੱਥ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਕਾਬੂ ਕਰ ਕੇ) – ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਚੋਰ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਖੂਬ ਕੁੱਟਿਆ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇੱਕੋ-ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜੇ ਚੁਣੋ :
ਨਹਾਵਾਂ – ………….
ਜਾਵਾਂ – …………..
ਸਫ਼ਾਈ – ………….
ਸਿਖਾਈ – …………..
ਫੜ ਕੇ – ……………
ਉੱਤਰ :
ਨਹਾਵਾਂ – ਹਿਲਾਵਾਂ
ਜਾਵਾਂ – ਖਾਵਾਂ
ਸਫ਼ਾਈ – ਰਜਾਈ
ਸਿਖਾਈ – ਲਿਖਾਈ
ਫੜ ਕੇ – ਜੜ ਕੇ ।
IV. ਵਿਆਕਰਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ-
ਨਾਂਵ – ਖੇਡਣਾ
ਪੜਨਾਂਵ – ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣਾ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਅਧਿਆਪਕ
ਕਿਰਿਆ – ਉਹ
ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਸੋਹਣਾ
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ – ਅਧਿਆਪਕ
ਪੜਨਾਂਵ – ਉਹ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਸੋਹਣਾ
ਕਿਰਿਆ – ਖੇਡਣਾ
ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣਾ !
V. ਰਚਨਾਤਮਿਕ ਕਾਰਜ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਬਾਰੇ 10 ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ-ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ‘ਲੇਖ-ਰਚਨਾ’ ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ‘ਮੇਰਾ ਸਕੂਲ) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚੰਗੇ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਆਦਤਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
1, ਚੰਗਾ ਬੱਚਾ ਸਵੇਰੇ ਸਵੱਖਤੇ ਉੱਠ ਕੇ ਨਹਾਉਂਦਾ-ਧੋਦਾ ਤੇ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਚੰਗਾ, ਬੱਚਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦਿਲ ਲਾ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
3. ਚੰਗਾ ਬੱਚਾ ਸਹਿਪਾਠੀਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਚੰਗਾ ਬੱਚਾ ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
5. ਚੰਗਾ ਬੱਚਾ ਸਦਾ ਸੱਚ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ।
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :
ਤੜਕੇ-ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ, ਮੂੰਹ-ਹਨੇਰਾ ।
ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ
(ਉ) ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਬਸਤਾ ਫੜ ਕੇ ।
ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ, ਮੈਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਠ ਕੇ, ਮੈਂ ਰੋਜ਼ ਨਹਾਵਾਂ ।
ਲੇਟ ਕਦੇ ਨਾ ਹੋਂਵਦਾ, ਨਿੱਤ ਉੱਠਾਂ ਤੜਕੇ,
ਉਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਆਪਣੀ, ਮੈਂ ਵਰਦੀ ਪਾਵਾਂ ।
ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ……………..।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਬਸਤਾ ਫੜ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ । ਮੇਰਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਾਂ । ਮੈਂ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਹਾਉਂਦਾ ਹਾਂ । ਹਰ ਸਵੇਰੇ ਤੜਕੇ ਉੱਠ ਪੈਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਮੈਂ ਕਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਲੇਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਰੋਜ਼ ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ।
(ਅ) ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਸਕੂਲ ਦਾ, ਵੀ ਕਰਕੇ ਜਾਵਾਂ ।
ਮਿੱਠਾ-ਮਿੱਠਾ ਬੋਲ ਕੇ, ਮੈਂ ਮਹਿਕ ਖਿੰਡਾਵਾਂ ।
ਸਭ ਨੂੰ ਕਰਾਂ ਪਿਆਰ, ਮੈਂ ਕੀ ਲੈਣਾ ਲੜਕੇ ।
ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ……….।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਸਭ ਨਾਲ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲ ਕੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਖਿਲਾਰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ | ਭਲਾ, ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਲੜ ਕੇ ਕੀ ਲੈਣਾ ਹੈ ? ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਸਤਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ।
(ਈ) ਜਿੱਥੇ ਹੋਵੇ ਬੈਠਣਾ, ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ।
ਸੋਹਣੀ-ਸੋਹਣੀ ਕਾਪੀਆਂ ‘ਤੇ ਕਰਾਂ ਲਿਖਾਈ ।
ਮੋਤੀ ਵਾਂਗੂੰ ਅੱਖਰਾਂ, ਨੂੰ ਲਿਖਾਂ ਮੈਂ ਜੜ ਕੇ ।
ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ………………।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਜਿੱਥੇ ਬੈਠਦਾ ਹਾਂ, ਉੱਥੇ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰ ਕੇ ਬੈਠਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਕਾਪੀਆਂ ਉੱਤੇ ਸੋਹਣੀ-ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਕਰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਸੋਹਣੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਮੋਤੀਆਂ ਵਾਂਗ ਜੋੜ ਕੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਸਤਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ।
(ਸ) ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਨੇ ਗੱਲ ਸਿਖਾਈ ।
ਮਿਹਨਤ ਨੇ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਹੈ ਸਫਲ ਬਣਾਈ ।
ਮਿਹਨਤੀ ਬੰਦਾ ਬੈਠਦਾ, ਹੈ ਕੁਰਸੀ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ।
ਜਾਵਾਂ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਬਸਤਾ ਫੜ ਕੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਸਤਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ । ਸਾਨੂੰ ਸਾਡੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਸਿਖਾਈ ਹੈ ਕਿ ਮਿਹਨਤ ਹੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਫਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਮਿਹਨਤੀ ਬੰਦਾ ਹੀ ਅਖ਼ੀਰ ਉੱਚੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ।