Class 5

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 4 परिश्रम से सफलता Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 4 परिश्रम से सफलता

EVS Guide for Class 5 PSEB परिश्रम से सफलता Textbook Questions and Answers

पृष्ठ – 19

क्रियाकलाप – निम्नलिखित चित्रों को देखें कि ये किस खेल को दर्शाते हैं। नीचे खेलों के नाम दिए गए हैं। आप इनमें से चुनकर खेल का सही नाम लिखें। ऐसा करने में आप अपने अध्यापक की सहायता भी ले सकते हैं।

खेलों के नाम – साइकलिंग, क्रिकेट, हॉकी, बैडमिंटन, तैराकी,, फुटबाल।

उत्तर :
1. क्रिकेट,
2. बैडमिंटन,
3. फुटबाल,
4. हॉकी,
5. साइकलिंग,
6. तैराकी।

पृष्ठ – 19

क्रियाकलाप – आपको कौन – सा खेल अच्छा लगता है? उससे संबंधित चित्र बनाएँ। इसके लिए आप रंगों का प्रयोग भी कर सकते हैं।
उत्तर :
स्वयं करें।

पृष्ठ – 20

क्रियाकलाप – कुछ खेलों में खिलाड़ी अकेले तौर पर भाग लेते हैं, परन्तु कुछ खेलों में एक से अधिक खिलाड़ी मिलकर टीम बनाकर खेलते हैं।

आइए ! अकेले और टीम के रूप में खेली जाने वाली खेलों की सूची बनाएँ :

उत्तर :

क्रियाकलाप –
आपका मनपसंद खिलाड़ी कौन है? उसके बारे में अख़बारों या खेल मैगज़ीनों में से जानकारी प्राप्त करके अपनी कॉपी में लिखें तथा उसका चित्र भी चिपकाएँ।
उत्तर :
स्वयं करें।

विशेष – जालन्धर जिले के गाँव संसारपुर के 14 खिलाड़ी ओलम्पिक खेलों में भाग ले चुके हैं।

पृष्ठ – 21

प्रश्न 1.
सही शब्द चुनकर रिक्त स्थान भरें : (खेलों, सहयोग, हॉकी)
(क) ………………………………. और क्रिकेट अंतर्राष्ट्रीय स्तर के खेल हैं।
(ख) ………………………………. में भाग लेने से हमारे अन्दर हौंसला, परिश्रम, लगन जैसे गुण पैदा होते हैं।
(ग) टीम में खेलने से हम ………………………………. करना सीखते हैं।
उत्तर :
(क) हॉकी,
(ख) खेलों,
(ग) सहयोग।

प्रश्न 2.
सही उत्तर के सामने सही
(1) का चिह्न लगाएं :

(क) इनमें से कौन – सी खेल में पूरी टीम खेलती हैं।
फुटबाल
गोला फेंकना।।
भार मापना।।
उत्तर :
फुटबाल

(ख) ओलम्पिक खेल कितने वर्ष पश्चात् होती हैं?
चार
पाँच
छः
उत्तर :
चार

(ग) विशेष प्रतिभा वाले खिलाड़ियों के लिए कौन – सी खेलों का आयोजन होता है?
ओलम्पिक
पैरा ओलम्पिक
कॉमन वेल्थ
उत्तर :
पैरा ओलम्पिक

(घ) खेलने से ……………………………….
समय नष्ट होता हैं
हम तन्दरुस्त रहते हैं
हम बीमार हो जाते हैं
उत्तर :
हम तन्दरुस्त रहते हैं

प्रश्न 3.
हमें खेलों में भाग क्यों लेना चाहिए?
उत्तर :
खेलों में भाग लेने से हममें हौंसला, मेहनत, लगन जैसे गुण पैदा होते हैं।

प्रश्न 4.
स्कूल स्तर की खेलों के जो स्तर हैं, उनके नाम लिखें।
उत्तर :
स्कूल के बाद सेंटर, ब्लाक, ज़िला तथा फिर राज्य स्तर की खेलें होती हैं।

पृष्ठ – 22

प्रश्न 5.
अंतर्राष्ट्रीय स्तर की चार (दो) खेलों के नाम लिखें।
उत्तर :
हॉकी, फुटबाल, बालीबाल, दौड़ें आदि।

प्रश्न 6.
पैरा ओलम्पिक खेलों से क्या अभिप्राय है?
उत्तर :
यह खेलें विलक्षण प्रतिभा वाले लोगों के लिए आयोजित की जाती हैं।

प्रश्न 7.
दिमागी कसरत।

उत्तर :

प्रश्न 7 (क). क्या आप जानते हैं कि अन्तर्राष्ट्रीय खिलाड़ी कौन – से होते हैं?
उत्तर :
अन्तर्राष्ट्रीय खिलाड़ी वे होते हैं जो अन्तर्राष्ट्रीय खेलों में अन्य देशों के खिलाड़ियों के साथ प्रतिस्पर्धा करते हैं। कुछ अन्तर्राष्ट्रीय खिलाड़ी हैं – मिलखा सिंह, पी० टी० ऊषा, कर्णम मल्लेश्वरी, अभिनव बिन्द्रा, लिएंडर पेस, विजेन्द्र सिंह, सुशील कुमार, साइना नेहवाल, मैरी कॉम आदि।

क्रिया 3.
क्या आपके साथ कभी ऐसा हुआ है कि विजय के बहुत समीप पहुँच कर आपको पराजय का सामना करना पड़ा है। उस समय आपको कैसा महसूस हुआ?
उत्तर :
स्वयं करें।

पृष्ठ – 23

क्रियाकलाप – क्या आज – कल भी लड़कियों का खेलों में भाग लेना पसंद नहीं किया जाता? ऐसा करना सही है? आप इस बारे में क्या सोचते हो?
उत्तर :
आजकल लड़कियाँ खेलों में भाग लेती हैं। इसको 50 – 60 वर्ष पहले समाज में पसंद नहीं किया जाता था। परन्तु अब समाज का दृष्टिकोण बदल गया है तथा लड़कियाँ प्रत्येक कार्यक्षेत्र में बड़े उत्साह से भाग लेती हैं। अब उनका साथ घर वाले भी देते हैं।

पृष्ठ – 25

विशेष – उच्च स्तर पर खेल प्रतियोगिताओं के लिए एक चिह्न निश्चित किया जाता है।

प्रश्न 8.
रिक्त स्थानों की पूर्ति करें :
(क) मिलखा सिंह को …………. सिक्ख की उपाधि मिली।
(ख) निरन्तर तथा अथक ………….. जीवन की सफलता का रहस्य है।
उत्तर :
(क) फलाइंग,
(ख) परिश्रम।

प्रश्न 9.
मिलान करें:
1. पी०टी० ऊषा (क) हॉकी का जादूगर
2. कर्णम मल्लेश्वरी (ख) मास्टर ब्लास्टर
3. सचिन तेंदुलकर (ग) भार तोलन
4. मेजर ध्यान चंद (घ) उड़न परी
उत्तर :
1. (घ),
2. (ग),
3. (ख),
4. (क)।

प्रश्न 10.
जीवन के प्रत्येक क्षेत्र में सफलता का क्या रहस्य है?
उत्तर :
जीवन के प्रत्येक क्षेत्र में सफलता का रहस्य सख्त परिश्रम है।

PSEB 5th Class EVS Guide परिश्रम से सफलता Important Questions and Answers

1. ठीक पर (✓) लगाएं

(i) अन्तर्राष्ट्रीय स्तर की खेलें हैं..
(क) एशियन खेलें
(ख) कामनवेल्थ खेलें
(ग) ओलम्पिक खेलें
(घ) सभी ठीक।
उत्तर :
(घ) सभी ठीक।

(ii) हॉकी का जादूगर है –
(क) तेंदुलकर
(ख) मिलखा सिंह
(ग) ध्यान चंद
(घ) सुशील कुमार।
उत्तर :
(ग) ध्यान चंद

2. एक/दो वाक्यों में उत्तर दें

प्रश्न 1.
फ्लाइंग सिख किसे कहते हैं?
उत्तर :
मिलखा सिंह को फ्लाइंग सिख कहते हैं।

प्रश्न 2.
दो ओलम्पिक खेलों में कितने वर्ष का अन्तर होता है?
उत्तर :
चार वर्ष का।

प्रश्न 3.
भारोत्तोलन में पहली भारतीय महिला खिलाड़ी कौन थी जिसे पदक मिला?
उत्तर :
कर्णम मल्लेश्वरी।

प्रश्न 4.
पी०टी० ऊषा कांस्य पदक क्यों प्राप्त नहीं कर सकी?
उत्तर :
वह बहुत ही कम समय अंतर सैकेंड के 4वें भाग से पीछे रह गई।

3. रिक्त स्थान भरें

(i) संसारपुर गाँव के …………………………………….. खिलाड़ियों ने ओलम्पिक में भाग लिया।
(ii) ओलम्पिक खेलें …………………………………….. स्तर की हैं।
(iii) पी० टी० ऊषा अन्तर्राष्ट्रीय स्तर की …………………………………….. हैं।
(iv) ओलम्पिक खेलों में भारोत्तोलन में भारतीय महिला …………………………………….. ने पदक जीता।
(v) 1982 में एशियन खेलों में …………………………………….. खेल मस्कट था।
उत्तर :
(i) 14
(ii) अन्तर्राष्ट्रीय
(iii) एथलीट
(iv) कर्णम मल्लेश्वरी
(v) अप्पू हाथी।

4. ठीक/गलत

(i) पी० टी० ऊषा कुश्ती की खिलाड़ी है।
(ii) मिलखा सिंह बाक्सर है।
(iii) ओलम्पिक राष्ट्रीय खेलें हैं।
(iv) मिलखा सिंह को ‘फ्लाइंग सिख’ भी कहते हैं।
(v) अब औरतें भी मर्दो की भांति बड़े – बड़े व्यवसाय करने लगी हैं।
उत्तर :
(i) गलत
(ii) गलत
(iii) गलत
(iv) ठीक
(v) ठीक।

5. मिलान करें

(i) पी० टी० ऊषा (क) लान टेनिस
(ii) कर्णम मल्लेश्वरी (ख) शूटिंग
(iii) सानिया मिर्जा (ग) एथलीट
(iv) अभिनव बिन्द्रा (घ) भारोत्तोलन
उत्तर :
(i) (ग),
(ii) (घ),
(iii) (क),
(iv) (ख)।

6. दिमागी कसरत (माइंड मैप)

प्रश्न (i)

उत्तर :

प्रश्न (ii)

उत्तर :

7. पाँच/छः वाक्यों में उत्तर दें।

प्रश्न 1.
मिलखा सिंह के संबंध में कुछ वाक्य लिखें।
उत्तर :
मिलखा सिंह के पिता – दादा कृषक थे। मिलखा सिंह के चार और भाई थे तथा तीन बहनें थीं। वे 1952 में फौज में भर्ती हो गए। मिलखा सिंह ने एशियन खेलों में 400 मीटर दौड़ जीती जो कि टोकियो में हुई। 1960 में पाकिस्तान में 200 मीटर दौड़ 20.7 सैंकेड में जीती तथा उन्हें ‘फ्लाइंग सिख’ की उपाधि दी गई।

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 3 पसंद अपनी-अपनी Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 3 पसंद अपनी-अपनी

EVS Guide for Class 5 PSEB पसंद अपनी-अपनी Textbook Questions and Answers

पृष्ठ-12

क्रिया 1.
अपने और अपने मित्रों का कद मा। इस माप को निम्नलिखित तालिका में दोनों प्रणालियों में अर्थात् इंचों और सैंटीमीटरों में लिखें –
उत्तर :

नाम	लम्बाई इंचों में	लम्बाई सैंटीमीटरों में
सौरभ	50	127.0
सुनीता	48	122.0
बलविंदर	51	129.5

नोट-अपने मित्रों की लम्बाई स्वयं मापें।

नोट
1 सेंटीमीटर = 0.394 इंच
1 इंच = 2.54 सैंटीमीटर

सोचें और उत्तर दें-

प्रश्न 1.
आपके परिवार में सबसे ऊँची आवाज़ किसकी है ?
उत्तर :
मेरी दादी जी की।

प्रश्न 2.
आपके परिवार में सबसे ऊँचा कौन हँसता है ?
उत्तर :
मेरे माता जी।

प्रश्न 3.
आपके परिवार में सबसे धीमी आवाज़ में कौन बोलता है ?
उत्तर :
मेरी दीदी।

प्रश्न 4.
आपकी कक्षा में सबसे ऊँचा कौन बोलता है ?
उत्तर :
मेरा मित्र शमशेर सिंह।

प्रश्न 5.
आपकी कक्षा में सबसे सुन्दर लिखावट किसकी है ?
उत्तर :
मेरी दोस्त सुनैना की।

नोट-विद्यार्थियो ! यहाँ दिए गए सभी उत्तर काल्पनिक हैं। आप अपनी सुविधा अनुसार नाम लिखें।

पृष्ठ-13

क्रिया 2.
अपनी कक्षा में नोट करो कि

प्रश्न 1.
किस-किस बच्चे के बाल धुंघराले
उत्तर :
कोमल के।

प्रश्न 2.
किन-किन की गालों में गड्ढे पड़ते हैं ?
उत्तर :
सोनू के।

प्रश्न 3.
कौन-सा बच्चा अपनी नाक को जीभ 1 के द्वारा छू सकता है ?
उत्तर :
राहुल।

प्रश्न 4.
कौन सा बच्चा अपनी जीभ को दोनों तरफ से मोड़ कर एक नली की तरह बना सकता।
उत्तर :
जैसीका।

क्रिया 3.
निम्नलिखित में से कौन-कौन सी आदतें किस-किस में विद्यमान हैं ? ‘हाँ’ के लिए (✓) और ‘ना’ के लिए (✗) का चिह्न लगाएं :

उत्तर :
नोट : यहां काल्पनिक तथा x लगाए हैं। आप अपने परिवार अनुसार उत्तर दें।

पृष्ठ-14

प्रश्न 1.
निम्नलिखित वाक्यों के सामने सही (✓) या गलत (x) का चिह्न लगाएं :
(क) सभी लोग एक जैसी वस्तुएं पसंद करते
(ख) हरेक व्यक्ति में कोई-न-कोई गुण होता है।
(ग) सुंदर लिखाई सबको अच्छी लगती है।
(घ) हमें व्यायाम नहीं करना चाहिए।
(ङ) दूध में सारे तत्त्व मौजूद होते हैं।
उत्तर :
(क) ✗
(ख) ✓
(ग) ✓
(घ) ✗
(ङ) ✓

प्रश्न 2.
सही उत्तर के सामने सही (✓) का चिह्न लगाएं :
(क) कौन सा गुण हम परिश्रम करके प्राप्त करते हैं ?
नयन-नक्श
अच्छी सेहत
उत्तर :
अच्छी सेहत

(ख) कौन-से राज्य के लोग मछली ज्यादा खाते हैं ?
पंजाब के
बंगाल के
हरियाणा के
उत्तर :
बंगाल के

(ग) बिहार के लोग क्या खाना पसंद करते हैं ?
रोटी
चावल
मछली
उत्तर :
चावल

प्रश्न 3.
हमें दूध क्यों पीना चाहिए ?
उत्तर :
दूध पूर्ण आहार है। यह हमारे स्वास्थ्य के लिए उत्तम आहार है।

प्रश्न 4.
हमारे खाने-पीने की आदतों पर कौनसी बातों का असर होता है ?
उत्तर :
क्षेत्र में उपलब्ध खाने-पीने की वस्तुओं, जलवायु, क्षेत्र तथा परिवार के सभ्याचार का।

पृष्ठ-18

प्रश्न 5.
रिक्त स्थानों की पूर्ति करें :
(क) हैलन केलर …………… नहीं सकती थी।
(ख) छूकर पढ़ने वाली लिपि को कहते हैं।
(ग) …………. बिमारी के कारण बच्चे चलने फिरने में असमर्थ हो जाते हैं।
उत्तर :
(क) देख तथा सुन
(ख) ब्रेल,
(ग) पोलियो।

प्रश्न 6.
देख न सकने वाले व्यक्तियों की कौन-सी शक्तियाँ तेज़ होती हैं ?
उत्तर :
जो लोग देख नहीं सकते उनकी सुनने तथा छूने की शक्ति तेज़ होती है।

प्रश्न 7.
हैलन केलर के जीवन से हमें क्या प्रेरणा मिलती है ? .
उत्तर :
हमें किसी भी स्थिति में हिम्मत नहीं हारनी चाहिए तथा प्रत्येक मुश्किल का सामना डट कर करना चाहिए।

PSEB 5th Class EVS Guide पसंद अपनी-अपनी Important Questions and Answers

1. ठीक पर (✓) लगाएं

(i) ……… पूर्ण आहार है
(क) दूध
(ख) दालें
(ग) चाय
(घ) कोई नहीं।
उत्तर :
(क) दूध

(ii) शारीरिक विशेषताएँ हैं
(क) चेहरा
(ख) लम्बाई
(ग) नैन नक्श
(घ) सभी।
उत्तर :
(घ) सभी।

(iii) हैलन केलर
(क) सुन नहीं सकती थी
(ख) देख नहीं सकती थी
(ग) पाँच भाषाएँ जानती थीं
(घ) सभी ठीक।
उत्तर :
(घ) सभी ठीक।

2. एक/दो वाक्यों में उत्तर दें

प्रश्न 1.
माता-पिता से कौन-से गुण अनुवांशिक मिलते हैं ?
उत्तर :
रंग-रूप, लम्बाई, नैन-नक्श आदि।

प्रश्न 2.
हैलन केलर की सुनने की शक्ति, देखने की शक्ति कब समाप्त हो गई ?
उत्तर :
जब वह अभी डेढ़ वर्ष की थी तो एक रोग के कारण सुनने तथा देखने की शक्ति समाप्त हो गई।

प्रश्न 3.
हैलन केलर के अध्यापक का नाम लिखें।
उत्तर :
एनी सुलीवान।

प्रश्न 4. हैलन केलर ने एक दिन में कितने शब्द सीख लिए ?
उत्तर :
उसने एक दिन में 30 शब्द सीख लिए।

प्रश्न 5.
हैलन केलरको कितनी भाषाएँ आती थीं ?
उत्तर :
उसको पाँच भाषाएँ आती थीं।

प्रश्न 6.
आप दांतों की संभाल के लिए क्या करते हो ? कोई एक काम लिखो।
उत्तर :
दाँतों की ब्रुश से सफाई करता हूँ, दूध पीता हूँ।

3. रिक्त स्थान भरें

(i) अर्श की लम्बाई …………………………………… थी।
(ii) दूध में सारे आवश्यक …………………………………… तत्त्व होते हैं।
(iii) भिन्न-भिन्न लोगों में भिन्न-भिन्न …………………………………… होते
(iv) हमें शारीरिक विशेषताएँ अपने …………………………………… से …………………………………… में प्राप्त होती हैं।
(v) हैलन केलर न …………………………………… सकती थी तथा न …………………………………… सकती थी।
उत्तर :
(i) 4 फुट 7 इंच
(ii) पौष्टिक
(iii) गुण
(iv) माता-पिता, विरासत
(v) सुन, देख।

4. ठीक/गलत

(i) ब्रेल लिपि का प्रयोग जो सुन नहीं सकते वे लोग करते हैं।
(ii) बंगाली लोग मछली नहीं खाते हैं।
(iii) दूध को सम्पूर्ण भोजन कहा गया है।
(iv) ऐनी सुलीवान, हेलन केलर की अध्यापिका थी।
(v) दूरदर्शन पर उन व्यक्तियों के लिए भी समाचार आते हैं जो बोल सुन नहीं सकते।
उत्तर :
(i) गलत,
(ii) गलत,
(iii) ठीक,
(iv) ठीक,
(v) ठीक।

5. मिलान करें

(i) हैलन केलर (क) अध्यापिका
(ii) एनी सुलीवान (ख) ब्रेल
(iii) न देख सकने वाले लोगों की लिपि – (ग) देख नहीं सकती थी
उत्तर :
(i) (ग),
(ii) (क),
(iii) (ख)

6. दिमागी कसरत (माइंड मैप)

उत्तर :

7. पाँच/छः वाक्यों में उत्तर दें

प्रश्न 1.
विशेष रूप से योग्य व्यक्ति की अन्य शक्तियों में वृद्धि क्यों हो जाती है ?
उत्तर :
विशेष रूप से योग्य व्यक्ति में किसी एक या एक से अधिक शक्ति की कमी हो जाती है। उनका दिमाग अन्य शक्तियों पर केन्द्रित होकर उनमें वृद्धि करता है। जैसे सुनने में कमज़ोर लोग अपनी आँखों का अधिक तथा बढ़िया प्रयोग करते हैं। जो लोग देख नहीं सकते उनकी सुनने तथा छूने की शक्ति मजबूत होती है।

प्रश्न 2.
हैलन केलर के संबंध में कुछ वाक्य लिखें।
उत्तर :
हैलन केलर बहरी तथा अन्धी थी। जब वह डेढ़ वर्ष की थी तब उसको एक रोग हुआ जिसके कारण उसने अपनी इन शक्तियों को खो दिया। उसके माता-पिता ने उसके लिए एक योग्य अध्यापिका का प्रबन्ध किया जिसका नाम ऐनी सुलीवान था। उसने हैलन केलर को अच्छे ढंग से सिखाया।

हैलन केलर एक अच्छी लेखिका बनी, उसने बहुत-सी पुस्तकें लिखीं। उसे पाँच भाषाओं का ज्ञान था जो उसने ब्रेल लिपि द्वारा सीखीं। वह बहुत सारे लोगों के लिए प्रेरणादायक व्यक्तित्व तथा प्रकाश स्तम्भ है।

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 2 प्रवास Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 2 प्रवास

EVS Guide for Class 5 PSEB प्रवास Textbook Questions and Answers

पृष्ठ-7

प्रश्न 1.
अगर आपको कभी अपना पहला स्कूल छोड़कर किसी दूसरे स्कूल जाना पड़े तो शुरू के कुछ दिन आप वहां क्या महसूस करोगे?
उत्तर :
जब मेरे पिता जी की बदली हो गई थी। तो मुझे दूसरे स्कूल जाना पड़ा था। मेरा वहाँ मन नहीं लगता था। मुझे मेरे पुराने दोस्तों की याद आती थी। पुराने स्कूल के अध्यापकों की भी याद आती थी। वे मुझे बहुत प्यार करते थे। मेरा यहाँ खेलने का भी मन नहीं करता था।

प्रश्न 2.
आपके स्कूल में किसी दूसरे स्थान से कोई नया विद्यार्थी आया है? तो उससे पूछे कि वह कैसा महसूस कर रहा है?
उत्तर :
मेरे स्कूल में केरला का एक विद्यार्थी आया है। वह थोड़ी-थोड़ी हिन्दी बोल लेता है। उसे हमारा रहन-सहन तथा खाना-पीना पसंद नहीं आ रहा है। उसको भाषा की समझ नहीं लगती। वह अकेलापन महसूस करता है।

पृष्ठ – 9

क्रियाकलाप 1.
आप अपने महल्ले या गाँव में उन परिवारों की सूची बनाएँ जो पिछले कुछ वर्षों में दूसरे स्थान से आकर यहाँ बसे हों। यह भी पता लगाएँ कि उन्हें इस नए स्थान पर क्यों आना पड़ा और इस नए स्थान पर आकर उन्हें किन कठिनाइयों का सामना करना पड़ा?
उत्तर :
स्वयं करें।

क्रियाकलाप 2.
आप अपनी जान-पहचान वाले उन लोगों की सूची बनाएँ जो विदेश जाकर रह रहे हों। ऐसे लोगों से मिलने पर या टैलीफ़ोन पर बात करते समय यह जानने का प्रयत्न करें कि उन्हें वहाँ रहते हुए किन मुश्किलों का सामना करना पड़ा है?
उत्तर :
स्वयं करें।

प्रश्न 1.
ठीक शब्द चुनकर रिक्त स्थान भरें : (प्रवासी, रोज़गार, थर्मल प्लांट, कठिनाइयों)
(क) शहर से दूर ……………. बन रहा था।
(ख) दूसरे प्रान्तों से काम करने आए लोगों को ………. कहा जाता है।
(ग) बहुत से लोगों को ……………. के लिए दूर-दूर जाना पड़ता है।
(घ) वर्षा आने पर झुग्गियों में रहने वाले लोगों को बहुत …………… का सामना करना पड़ता है।
उत्तर :
(क) थर्मल प्लांट,
(ख) प्रवासी,
(ग) रोज़गार,
(घ) कठिनाइयों।

पृष्ठ-10

प्रश्न 2.
ठीक उत्तर के सामने सही (✓) का चिह्न लगाएं:

(क) सोनू के पिता जी क्या काम करते थे?
अध्यापक
डॉक्टर
इंजीनियर।
उत्तर :
इंजीनियर

(ख) सड़क को बढ़ाने के लिए क्या तोड़ना पड़ता था?
मकान
झुग्गियाँ।
कोठियाँ।
उत्तर :
झुग्गियाँ

(ग) छोटे कमरों में रहना कैसे लगता है?
मुश्किल।।
आसान।।
पता नहीं।
उत्तर :
मुश्किल

(घ) थर्मल प्लांट में काम करने वालों के लिए बनाया गया था। फलैट क्लोनी बहु-मंजिली इमारत
उत्तर :
क्लोनी

प्रश्न 3.
सोनू के पिता को नए स्थान पर क्यों आना पड़ा?
उत्तर :
सोनू के पिता जी थर्मल प्लांट में इंजीनियर थे तथा उनकी बदली नए बने थर्मल प्लांट में हो गई थी। जो घर से बहुत दूर था। इसलिए सोनू के पिता को नए स्थान पर आना पड़ा।

प्रश्न 4.
प्रवासी किन लोगों को कहा जाता
उत्तर :
जो लोग अन्य प्रान्तों से आकर किसी अन्य प्रान्त में अपनी रोजी-रोटी कमाने के लिए बस जाते हैं, उन्हें प्रवासी लोग कहते हैं। उनके पास साधन कम होते हैं तथा उनको झोपड़ियों तथा तंबुओं में रहना पड़ता है।

प्रश्न 5.
लोगों को प्रवास क्यों करना पड़ता
उत्तर :
लोगों को अपने रोज़गार के लिए प्रवास करना पड़ता है। कई बार उनको नौकरी में बदली हो – जाने के कारण प्रवास करना पड़ता है या कई बार प्राकृतिक आपदाओं के कारण भी प्रवास करना पड़ता है।

प्रश्न 6.
प्रवासी लोगों के बच्चों को पढ़ने में कठिनाई क्यों आती है?
उत्तर :
उनकी भाषा भिन्न होती है तथा उनको स्कूल में बोली तथा पढ़ी-लिखी जाने वाली भाषा समझने में मुश्किल आती है। उनका काम भी एक शहर में नहीं होता उनको बार-बार शहर या गाँव बदलना पड़ता है।

PSEB 5th Class EVS Guide प्रवास Important Questions and Answers

1. ठीक पर (✓) लगाएं
(i) सोनू के पिता जी थे
(क) डॉक्टर
(ख) इंजीनियर
(ग) मज़दूर
(घ) कोई नहीं।
उत्तर :
(ख) इंजीनियर

(ii) प्रवासी कहाँ के होते हैं?
(क) उसी राज्य के
(ख) जालंधर के।
(ग) अन्य राज्य के
(घ) कोई नहीं।
उत्तर :
(ग) अन्य राज्य के

2. एक/दो वाक्यों में उत्तर दें

प्रश्न 1.
सोनू को कौन-सी समस्या का सामना करना पड़ा?
उत्तर :
सोनू के नए स्कूल में दोस्त नहीं थे तथा अन्य लड़के उसके उच्चारण का मज़ाक बनाते थे।

प्रश्न 2.
लोग अन्य राज्यों से क्यों आते हैं?
उत्तर :
वह यहाँ अपने राज्य की तुलना में अधिक कमाई कर लेते हैं।

3. रिक्त स्थान भरें

(i) सोनू के पिता जी एक ……………………………….. थे।
(ii) सोनू ने नए स्कूल में ……………………………….. लिया।
(iii) लड़कों ने सोनू की ……………………………….. का मज़ाक बनाया।
(iv) ……………………………….. की समस्या अधिक हो जाने के कारण सड़कों की चौड़ाई बढ़ाई जा रही है।
उत्तर :
(i) इंजीनियर
(ii) दाखिला ले
(iii) बोली
(iv) ट्रैफ़िक।

4. ठीक/गलत

(i) सोनू नए स्कूल में खुश था।
(ii) दूसरे राज्यों के लोग यहाँ मज़दूरी करने आते
(iii) सोनू के पिता जी डॉक्टर थे।
उत्तर :
(i) गलत
(ii) ठीक
(iii) गलत।

5. मिलान करें :

(i) सोनू के पिता – (क) अन्य राज्यों से
(ii) प्रवासी – (ख) शहर से दूर
(iii) थर्मल प्लांट – (ग) इंजीनियर।
उत्तर :
(i) (ग)
(ii) (क)
(iii) (ख)

6. दिमागी कसरत (माइंड मैप)

उत्तर :

7. पाँच/छः वाक्यों में उत्तर दें

प्रश्न 1.
प्रवासियों के बारे में आप क्या जानते हो?
उत्तर :
प्रवासी ऐसे लोग हैं जो अन्य राज्यों से यहाँ पैसे कमाने आते हैं। वे छोटे-छोटे कमरों में बड़ी मुश्किल से रहते हैं। वे पैसे कमा कर अपने परिवार को भेजते हैं। उनका जीवन कठिनाई वाला होता है। उनके बच्चों को यहाँ की भाषा नहीं आती तथा उन्हें पढ़ाई करने में मुश्किल होती है।

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 1 बदलता वक्त-बदलता परिवार Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 1 बदलता वक्त-बदलता परिवार

EVS Guide for Class 5 PSEB बदलता वक्त-बदलता परिवार Textbook Questions and Answers

पृष्ठ-2

अपने माता-पिता या दादा-दादी से निम्नलिखित जानकारी लें

प्रश्न 1.
उनके खिलौने कैसे होते थे?
उत्तर :
उनके खिलौने मिट्टी के तथा लकड़ी के बने होते थे।

प्रश्न 2.
उनके पास पहनने के लिए कितने कपड़े होते थे?
उत्तर :
उनके पास पहनने के लिए बहुत ही कम कपड़े होते थे। घर पर पहनने के लिए साधारण से दो-तीन जोड़े कपड़े तथा कहीं रिश्तेदार के घर जाने के लिए एक अच्छा सूट ही होता था जिसे धो बना कर बार-बार पहनते रहते थे। अन्य भाई-बहनों के कपड़े भी पहन लिए जाते थे। अपने चाचा जी, ताया जी के बच्चों के कपड़े भी पहन लेते थे।

प्रश्न 3.
इसकी तुलना अपने साथ करें और बताएं कि आपके पास ज्यादा सुविधाएँ हैं या आपके बड़ों के पास थीं?
उत्तर :
हमारे पास अधिक सुविधाएँ हैं।

पृष्ठ-3

प्रश्न 1.
आप प्रतिदिन कितना समय टेलीविज़न देखते हैं?
उत्तर :
मैं प्रति-दिन एक घंटा टेलीविज़न देखता

प्रश्न 2.
घर के काम-काज में आप किस प्रकार सहायता करते हैं?
उत्तर :
मैं घर के सारे काम-काज में सहायता करता हूँ-जैसे; बर्तन मांजना, झाडू-पोछा लगाना, बिस्तर बिछाना, दूध गर्म करना आदि।

प्रश्न 3.
आप अपने दादा-दादी जी के साथ कितना समय बिताते हैं?
उत्तर :
मैं अपना अधिक समय लगभग 3-4 घण्टे अपने दादा-दादी के साथ बिताता हूँ।

पृष्ठ-5
प्रश्न 4.
ठीक शब्द चुनकर रिक्त स्थानों की पूर्ति करें : (मशीनों, बड़े, सुविधाएँ, विज्ञान, देश, ज़रूरतें)

(क) पहले परिवार बहुत …………………………………… होते थे।
(ख) पुराने समय में लोगों की …………………………………… कम होती थीं।
(ग) आजकल …………………………………… ने बहुत उन्नति कर ली है।
(घ) अपना …………………………………… अपना ही होता है।
(ङ) आजकल बहुत से काम …………………………………… के साथ हो जाते हैं।
(च) नई पीढ़ी को …………………………………… चाहिए।
उत्तर :
(क) बडे,
(ख) ज़रूरतें,
(ग) विज्ञान,
(घ) देश,
(ङ) मशीनों,
(च) सुविधाएँ।

प्रश्न 5.
निम्नलिखित वाक्यों के सामने सही (✓) अथवा गलत (✗) का चिह्न लगाएं :
(क) दादा जी के समय सिर्फ मिट्टी के खिलौने होते थे।
(ख) स्वतन्त्रता के पश्चात् शिक्षा का प्रसार हुआ
(ग) बच्चों को माता-पिता की देखभाल की ज़रूरत नहीं होती।
(घ) हमें टेलीविज़न कम देखना चाहिए।
(ङ) हमें अपने दादा-दादी के साथ समय व्यतीत करना चाहिए।
उत्तर :
(क) ✓
(ख) ✓
(ग) ✗
(घ) ✓
(ङ) ✓

प्रश्न 6.
प्राचीन समय में बच्चों के खिलौने कैसे हुआ करते थे?
उत्तर :
प्राचीन समय में बच्चों के खिलौने मिट्टी के होते थे।

प्रश्न 7.
आजकल के नवयुवक और बच्चे कौन-सी सुविधाएँ चाहते हैं?
उत्तर :
कम्प्यूटर, नए मॉडल का मोबाइल फ़ोन, मोटर-साइकिल।

पृष्ठ-6

प्रश्न 8.
कुछ नवयुवक दूसरे देशों में क्यों जाना चाहते हैं?
उत्तर :
उन्हें लगता है वहाँ जाकर अधिक धन कमा सकते हैं तथा उच्च स्तर का तथा सरल जीवन यापन कर सकेंगे।

प्रश्न 9.
संयुक्त परिवार में रहने के क्या लाभ होते हैं?
उत्तर :
संयुक्त परिवार में रहने से सभी काम बांट लिए जाते हैं तथा सभी की कमाई एक ही मुख्य व्यक्ति के पास एकत्र होती है। इस प्रकार थकावट भी नहीं होती तथा खर्चा भी अधिक नहीं होता है। बच्चों की देखभाल भी अच्छी प्रकार से हो जाती है। घर पर सदा ही कोई-न-कोई रहता ही है, कोई भी घर का सदस्य घर की चिन्ता किए बगैर कहीं भी आ-जा सकता है।

प्रश्न 10.
समय में परिवर्तन के साथ परिवारों में क्या परिवर्तन आ रहे हैं?
उत्तर :
पहले परिवार संयुक्त होते थे। इनमें दादा– दादी, चाचा-चाची, ताया-ताई तथा उनके बच्चे होते थे। तब परिवार में सदस्यों की संख्या 10-15 या अधिक होती थी। अब परिवार छोटे होते जा रहे हैं इनमें केवल माता-पिता तथा बच्चे ही होते हैं।

PSEB 5th Class EVS Guide बदलता वक्त-बदलता परिवार Important Questions and Answers

अन्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

1. ठीक पर (✓) लगाएं

(i) ……………………………… परिवार में 8 से अधिक सदस्य होते हैं।
(क) संयुक्त
(ख) ईकाई
(ग) दोनों
(घ) कोई नहीं।
उत्तर :
(ख) ईकाई

(ii) ……………………………… बच्चे सुरक्षित रहते हैं।
(क) इक्ट्ठे
(ख) संयुक्त परिवार में
(ग) सड़क पर
(घ) कोई नहीं।
उत्तर :
(क) इक्ट्ठे

2. एक/दो वाक्यों में उत्तर दें

प्रश्न 1.
राजू ने अपनी गर्मी की छुट्टियाँ कहाँ व्यतीत की?
उत्तर :
उसने अपनी छुट्टियाँ दादा जी के गाँव में व्यतीत की।

प्रश्न 2.
राजू के दादा जी को कौन मिलने आया था?
उत्तर :
दादा जी के मित्र सरदार प्रताप सिंह।

प्रश्न 3.
पहले परिवार कैसे होते थे?
उत्तर :
पहले परिवार संयुक्त होते थे।

प्रश्न 4.
आजकल माता-पिता के पास बच्चों की देख-भाल का समय क्यों नहीं हैं?
उत्तर :
दोनों, माता तथा पिता को घर का खर्चा चलाने के लिए नौकरी करनी पड़ती है उनके पास बच्चों की देखभाल का समय कम ही बचता है।

प्रश्न 5.
आपको अपने दादा-दादी जी से उनके समय में प्रयोग होने वाले खिलौने तथा कपड़ों के बारे में जानकारी लेनी है। इसके लिए आप उनसे कैसे-कैसे प्रश्न पूछोगे? सोचो तथा कोई दो प्रश्न लिखें।
उत्तर :
(क) दादा जी जब आप छोटे थे तो किस प्रकार के खिलौनों से खेलते थे?
(ख) दादा जी, आपके पास कितने कपड़े होते थे? आप नए कपड़े कब-कब खरीदते थे?

3. रिक्त स्थान भरें :
(i) अब तो बच्चों ने …………………………. में दम कर रखा है।
(ii) राजू के दादी जी …………………………. पीढ़ी के थे।
(iii) बच्चे अपनी दुनिया में …………………………. रहते हैं।
(iv) नई पीढ़ी को हर हालत में …………………………. चाहिए।
उत्तर :
(i) नाक,
(ii) पुरानी,
(iii) मस्त,
(iv) सुविधाएँ।

4. ठीक/गलत
(i) पुराने समय में इच्छाओं की सीमा नहीं थी।
(ii) आजकल के बच्चे नये खिलौने खरीद कर खुश होते हैं।
(iii) आजकल औरतें अफ़सर बन कर काम कर रही हैं।
(iv) पुराने समय में संयुक्त परिवार को बढ़िया समझते थे।
उत्तर :
(i) गलत,
(ii) ठीक,
(iii) ठीक,
(iv) ठीक।

5. मिलान करें

(क) – (ख)
(i) दादा जी – (क) संयुक्त परिवार
(ii) आप – (ख) बुजुर्ग
(iii) कई परिवार के सदस्य इकट्ठे रहते हैं – (ग) इकाई परिवार
(iv) केवल माता-पिता तथा बच्चे रहते हैं। – (घ) नई पीढ़ी
(v) बच्चों द्वारा समय का प्रयोग – (ङ) टी०वी० देखना
उत्तर :
(i) (ख),
(ii) (घ),
(iii) (क),
(iv) (ग),
(v) (ङ)।

6. दिमागी कसरत (माइंड मैप)

उत्तर :

7. पाँच/छः वाक्यों में उत्तर दें’

प्रश्न 1.
दादा जी के संयुक्त परिवार के बारे में क्या विचार हैं?
उत्तर :
दादा जी संयुक्त परिवार को पसंद करते हैं। ऐसे परिवारों में बच्चे सुरक्षित रहते हैं तथा उनकी देखभाल ठीक प्रकार से हो जाती है। बड़े लोग बच्चों को कहानियाँ सुनाते हैं। संयुक्त परिवार में ताया जी तथा चाचा जी का रुतबा, पिता जी जैसा होता है।

प्रश्न 3.
आजकल के बच्चे अपना समय कैसे व्यतीत करते हैं?
उत्तर :
आजकल के बच्चे आराम से रहना चाहते हैं। वे वीडियो गेम खेलते हैं, अपनी ज़िन्दगी में ही मस्त रहते हैं। वह बड़े लोगों की बातें सुनना पसंद नहीं करते। वे टी० वी० पर कार्टून आदि देखकर समय व्यतीत करते हैं।

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 23 ਖੇਤ ਤੋਂ ਪਲੇਟ ਤੱਕ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 23 ਖੇਤ ਤੋਂ ਪਲੇਟ ਤੱਕ

EVS Guide for Class 5 PSEB ਖੇਤ ਤੋਂ ਪਲੇਟ ਤੱਕ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ – 67

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਾਨਾ ਜੀ ਦੇ ਦੱਸਣ ਅਨੁਸਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇੜ ਕਿਵੇਂ ਵਾਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤ ਬਲਦਾਂ ਨਾਲ ਹਲ ਚਲਾ ਕੇ ਵਾਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਟਰੈਕਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੱਲ ਨੂੰ ਟਰੈਕਟਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਖੇਤ ਵਾਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੁਹਾਗੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢੇਲੇ ਤੋੜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਰਾਹੇ ਨਾਲ ਖੇਤ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਆਰੇ ਬਣਾ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਖਾਦ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖੇਤ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਬੀਜਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੋਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਪਨੀਰੀ ਲਗਾ ਕੇ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਝੋਨਾ, ਬੈਂਗਣ, ਟਮਾਟਰ ਆਦਿ।

ਪੇਜ – 168

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੋਈ ਪੰਜ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ਜਿਹੜੀਆਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਕਣਕ, ਮੱਕੀ, ਬਾਜਰਾ, ਗੁਆਰਾ, ਜੁਆਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇੱਕ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਝੋਨਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵੱਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਪੇਜ-169

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਸਾਧਨ ਵੀ ਹਨ, ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਪਤਾ ਕਰਕੇ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਵਰਖਾ, ਖੂਹ, ਤਲਾਬ, ਨਦੀਆਂ, ਫੁਹਾਰਾ ਸਿੰਚਾਈ, ਤੁਬਕਾ ਸਿੰਚਾਈ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠਾਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨਾਂਵਾਂ ਸਮੇਤ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਕੀਕੀ ਕੰਮ ਲੈਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।

1. ਟਰੈਕਟਰ …………………………………
2. ਹਲ …………………………………
3. ਸੁਹਾਗਾ …………………………………
4. ਬੀਜ ਪੋਰ …………………………………
ਉੱਤਰ.
1. ਟਰੈਕਟਰ – ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
2. ਹਲ ਖੇਤ ਵਾਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
3. ਸੁਹਾਗਾ – ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢੇਲੇ ਤੋੜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
4. ਬੀਜ ਪੋਰ – ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਪੋਰ ਦੁਆਰਾ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੇਜ – 170

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ਹਾਨੀਕਾਰਕ, ਖਾਦ, ਨਦੀਨ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ, ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ)
1. ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਕੀਟਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ …………………………. ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਨਦੀਨਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ …………………………. ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
3. ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ …………………………. ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
4. ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੁੱਝ …………………………. ਵੀ ਉੱਗ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
5. ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਲਈ …………………………. ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
1. ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ,
2. ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕ,
3. ਖਾਦ,
4. ਨਦੀਨ,
5. ਹਾਨੀਕਾਰਕ।

ਪੇਜ਼ – 172

ਕਿਰਿਆ-
ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਚਿੱਤਰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਸਕਰੈਪ-ਬੁੱਕ ਵਿੱਚ ਲਗਾਓ।
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਕਰੋ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਅਤੇ ਦਾਣੇ ਕੱਢਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਫ਼ਸਲ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਦਾਤੀ ਨਾਲ ਕੱਟ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਰੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਇੱਕ ਜਗਾ ਤੇ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਾਣੇ ਕੱਢਣ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਥਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਦਾਣੇ ਅਤੇ ਤੂੜੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਰ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤੂੜੀ ਵਿਚੋਂ ਦਾਣੇ ਵੱਖ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਕਰਕੇ ਭਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਪੱਕੀ ਜਗਾ ਤੇ ਲਿਜਾ ਕੇ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗਹਾਈ ਕਰਕੇ ਦਾਣੇ ਕੱਢਣ ਲਈ ਬਲਦਾਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ!

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਕੰਬਾਈਨ ਨੇ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸੁਖਾਲਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕੰਬਾਈਨਾਂ ਫ਼ਸਲ ਕੱਟਦੇ-ਕੱਟਦੇ ਹੀ ਦਾਣੇ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ : ਕਿਸਾਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਮਾਂ ਵੀ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੇਜ – 174

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਤੋਂ ਕੀ-ਕੀ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ? .
ਉੱਤਰ :
ਕੜਾਹ, ਸੂਜੀ ਦਾ ਹਲਵਾ, ਸੂਜੀ ਦੀ ਖੀਰ, ਸੇਵੀਆਂ, ਦਲੀਆ, ਕਣਕ ਭੁੰਨ ਕੇ ਗੁੜ ਨਾਲ ਖਾਧੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਆਟੇ ਤੋਂ ਵੀ ਰੋਟੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮੱਕੀ ਦੇ ਆਟੇ ਤੋਂ, ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਆਟੇ ਤੋਂ, ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ), ਦਓ ਦੇ ਆਟੇ ਤੋਂ ਨਰਾਤਿਆਂ ਵਿਚ) .

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਮੌਕੇ, ਜਾਂ ਦਿਨ-ਤਿਉਹਾਰ ਤੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੰਗਰਾਂਦ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਹਲਵਾ, ਬਸੰਤ ਨੂੰ ਪੀਲੇ ਚੌਲ, ਲੋਹੜੀ ਮਾਘੀ ਤੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਸਾਗ, ਰੀਨੇ ਦੇ ਰਸ ਦੀ ਖੀਰ, ਕੰਜਕਾਂ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਪੁਰੀ ਹਲਵਾ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਪੱਕਣ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਉਸ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਪੱਕਣ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਵਾਢੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਮੇਲੇ ਲਗਦੇ ਹਨ ਸਾਰੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਨਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਗਿੱਧਾ, ਭੰਗੜਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਚਾਵਲ ਤੋਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਮਿੱਠੇ ਚਾਵਲ, ਖੀਰ, ਪੁਲਾਵ, ਇੱਡਲੀ, ਡੋਸਾ ਆਦਿ।

PSEB 5th Class EVS Guide ਖੇਤ ਤੋਂ ਪਲੇਟ ਤੱਕ Important Questions and Answers

1. ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ (ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ (✓) ਲਗਾਓ)

(i) ਰੱਬੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ
(ਉ) ਕਣਕ
(ਅ) ਸਰੋਂ
(ਈ) ਛੋਲੇ
(ਸ) ਸਾਰੇ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ

(ii) ਖਰੀਫ਼ ਫ਼ਸਲ ਹੈ
(ਉ) ਝੋਨਾ
(ਆ) ਮੱਕੀ
(ਇ) ਦੋਵੇਂ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਦੋਵੇਂ

(iii) ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਰਦੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਜਵਾਰ
(ਅ) ਮੱਕੀ
(ਇ) ਚੌਲ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਮੱਕੀ

(iv) ਫ਼ਸਲ ਪੱਕਣ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਦੀਵਾਲੀ
(ਅ ਰੱਖੜੀ
(ਇ) ਦੁਸਹਿਰਾ
(ਸ) ਵਿਸਾਖੀ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਵਿਸਾਖੀ

(v) …………………………… ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵੱਧਦੀ ਹੈ।
(ਉ) ਮਿੱਟੀ
(ਅ) ਖਾਦ
(ਈ) ਪੱਥਰ
(ਸ) ਕੂੜਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਖਾਦ

2. ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰਬੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਣਕ, ਸਰੋਂ, ਛੋਲੇ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰਬੀ ਫ਼ਸਲ ਕਦੋਂ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿਚ ਕਟਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖਰੀਫ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਕਦੋਂ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਜੂਨ-ਜੁਲਾਈ ਵਿਚ ਬੀਜੀ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰਅਕਤੂਬਰ ਵਿਚ ਕਟਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(i) …………………………………………. ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਵਾਢੀ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
(ii) ਝੋਨਾ ਇੱਕ …………………………………………. ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ।
(iii) …………………………………………. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢੇਲੇ ਤੋੜਨ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
(iv) ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ …………………………………………. ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਰੱਬੀ
(ii) ਖਰੀਫ਼
(iii) ਕਰਾਹਾ
(iv) ਆਰਗੇਨਿਕ।

4. ਸਹੀ/ਗਲਤ

(i) ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ।
(ii) ਘਾਹ, ਬਾਬੂ ਅਤੇ ਚੁਲਾਈ ਆਦਿ ਨਦੀਨ ਹਨ।
(iii) ਜਦੋਂ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਸੁੱਕ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਧਰਤੀ ਬੰਜਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
(iv) ਕਰਾਹਾ ਖੇਤ ਨੂੰ ਪੱਧਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਹੀ,
(ii) ਸਹੀ,
(iii) ਸਹੀ,
(iv) ਗਲਤ।

5. ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

(i) ਝੋਨਾ – (ਉ) ਨਦੀਨ
(ii) ਕਰਾਹਾ (ਅ) ਰੱਬੀ
(iii) ਘਾਹ। – (ਈ) ਖਰੀਫ਼
(iv) ਕਣਕ – (ਮ) ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢੇਲੇ ਤੋੜਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ :
(i) (ਏ)
(ii) (ਸ),
(iii) (ੳ),
(iv) ਅ।

6. ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ (ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ

ਉੱਤਰ :

7. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਤੂੜੀ ਤੰਦ ਸਾਂਭ ਹਾੜੀ ਵੇਚ ਵੱਟ ਕੇ, ਲੰਬੜਾਂ ਤੇ ਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਕੱਟ ਕੇ, ਪੱਗ ਝੱਗਾ ਚਾਦਰਾ ਨਵਾਂ ਸਿਵਾਇ ਕੇ, ਸੰਮਾਂ ਵਾਲੀ ਡਾਂਗ ਉੱਤੇ ਤੇਲ ਲਾਇ ਕੇ, ਕੱਛੇ ਮਾਰ ਵੰਝਲੀ ਅਨੰਦ ਛਾ ਗਿਆ, ਮਾਰਦਾ ਦਮਾਮੇ ਜੱਟ ਮੇਲੇ ਆ ਗਿਆ।

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 24 ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 24 ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

EVS Guide for Class 5 PSEB ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ – 177

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ, ਖੇਤਰ, ਗੇਮਾਂ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ, ਇਲਾਜ)
(ਉ) ਕੰਪਿਊਟਰ . ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ………………………… ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ
(ਅ) ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ………………………… ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਬੱਚੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ………………………… ਖੇਡਦੇ ਹਨ।
(ਸ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮਰੀਜ਼ ਦਾ ………………………… ਦੂਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(ਹ) ਹੁਣ ਟੀ.ਵੀ. ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ………………………… ਤੇ ਵੀ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਖੇਤਰ,
(ਅ) ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ,
(ਇ) ਗੇਮਾਂ,
(ਸ) ਇਲਾਜ,
(ਹ) ਇੰਟਰਨੈੱਟ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਠੀਕ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :
(ਉ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੇਵਲ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
(ਅ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਵਧੀਆ ਸਾਧਨ ਹੈ।
(ਇ) ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਬਿੱਲਾਂ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
(ਸ) ਸਿਹਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੋਈ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ
(ਹ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਗਾਣੇ ਸੁਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ)
(ਅ)
(ਈ)
(ਸ)
(ਹ)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਿਹੜੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਗਭਗ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ-ਬੈਂਕ, ਘਰ, ਸਿੱਖਿਆ, ਮਨੋਰੰਜਨ, ਸਿਹਤ, ਖੇਡਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਘਰ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਮਨੋਰੰਜਨ, ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਰੱਖਣਾ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੇ ਬਿੱਲਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ, ਦੂਰ ਬੈਠੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਰਾਹੀਂ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਆਦਿ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :
ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਖੇਤਰ ਦਾ ਨਾਂ

1. ਡਿਜੀਟਲ ਸਕੋਰ-ਬੋਰਡ (ੳ) ਮਨੋਰੰਜਨ
2. ਐਕਸ-ਰੇਅ (ਅ) ਬੈਂਕ
3. ਗੇਮਾਂ – (ਈ) ਸਿੱਖਿਆ
4. ਏ.ਟੀ.ਐੱਮ. – (ਸ) ਖੇਡਾਂ
5. ਟਾਈਮ-ਟੇਬਲ – (ਹ) ਸਿਹਤ
ਉੱਤਰ :
1. (ਸ)
2. (ਹ)
3. (ਉ)
4. (ਆ)
5. (ਈ)

PSEB 5th Class EVS Guide ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ Important Questions and Answers

1. ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ (✓) ਲਗਾਓ)

(i) ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
(ਉ) ਵਪਾਰ
(ਅ) ਬੈਂਕ
(ਇ) ਸਿੱਖਿਆ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ

(ii) ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
(ੳ) ਰੋਟੀ
(ਅ) ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ
(ਈ) ਕਾਪੀ
(ਸ) ਕੁੱਝ ਵੀ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ

(iii) ਏ. ਟੀ. ਐੱਮ. ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ?
(ਉ) ਸਕੂਲ ਨਾਲ
(ਅ) ਹਸਪਤਾਲ ਨਾਲ
(ਇ) ਬੈਂਕ ਨਾਲ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਭ ਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਬੈਂਕ ਨਾਲ

(iv) ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ?
(ਉ) ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਣਾ-ਵੇਚਣਾ
(ਅ) ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ
(ਇ) ਗਾਣੇ ਸੁਣਨਾ .
(ਸ) ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ।

2. ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਸ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਪੈਸੇ ਕੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਏ. ਟੀ. ਐੱਮ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਕਿਹੜੇ ਬਿੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਬਿਜਲੀ, ਪਾਣੀ, ਟੈਲੀਫੋਨ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅਧਿਆਪਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਕੰਮ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਰਿਕਾਰਡ ਰੱਖਣ, ਟਾਈਮ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਆਦਿ ਲਈਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4,
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਕੋਈ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

(i) ………… ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੈਂਕ, ਵਪਾਰ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
(ii) ………… ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
(iii) . …………… ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਆਨਲਾਈਨ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਕੰਪਿਊਟਰ,
(ii) ਸਿਹਤ,
(iii) ਇੰਟਰਨੈੱਟ।

4. ਸਹੀ/ਗਲਤ

(i) ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਸੌਖੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।
(ii) ਨੈੱਟ-ਬੈਂਕਿੰਗ ਜਰੀਏ ਅਸੀਂ ਬੈਂਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਗ਼ਲਤ,
(ii) ਸਹੀ।

5. ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ 

(i) ਏ.ਟੀ.ਐੱਮ. (ੳ) ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਭੇਜਣ ਲਈ
(ii) ਫੈਕਸ (ਅ) ਬੈਂਕ
(iii) ਟੀ.ਵੀ. (ਈ) ਮਨੋਰੰਜਨ।
ਉੱਤਰ :
(i) (ਅ),
(ii) (ੳ),
(iii) (ਈ)

6. ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ (ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ)

ਉੱਤਰ :

7. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਘਰ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਕੰਮ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਰੱਖਣ, ਖ਼ਰਚੇ ਦੇ ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਬਿਜਲੀ, : ਪਾਣੀ, ਟੈਲੀਫੋਨ ਦੇ ਬਿੱਲਾਂ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 22 ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 22 ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ

EVS Guide for Class 5 PSEB ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ – 154

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੇਂਦੁਏ ਜਾਂ ਹੋਰ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਸਾਡੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵੱਲ ਕਿਉਂ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਸਾਡੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਲ ਆ ਰਹੇ ਹਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਹੈ ਭਾਵ ਕਿਸੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਨੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਜਾਂ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ – ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਾਂਬਰ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਏ

ਪੇਜ-155

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁਦਰਤੀ ਸ੍ਰੋਤ ਕੀ ਹਨ ? ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਉ।
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਕੁਦਰਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੋਮਿਆਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਮਨੁੱਖ ਜਿਹੜੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸ੍ਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹਨ-ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਕੋਲਾ, ਮਿੱਟੀ, ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ, ਜੰਗਲ, ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਬਾਕੀ ਸੂਚੀ ਪੂਰੀ ਕਰੋ :
ਉੱਤਰ :
ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ – ਨਾ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ
ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ – ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ
ਜੰਗਲ – ਕੋਲਾ
ਹਵਾ – ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ
ਪਾਣੀ – ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ
ਮਿੱਟੀ – ਡੀਜ਼ਲ

ਕਿਰਿਆ 1.
ਕਿਸੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਦੀ ਇੱਕ ਟਾਹਣੀ ਨੂੰ। ਬਿਨਾਂ ਤੋੜੇ ਪਕੜ ਕੇ ਇੱਕ ਪੋਲੀਥੀਨ ਦੇ ਲਿਫਾਫੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਲਿਫਾਫੇ ਦਾ ਮੂੰਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਸ ਕੇ ! ਬੰਨ੍ਹ ਦੇਵੋ। ਦੂਸਰੇ ਦਿਨ ਵੇਖੋ।
ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਵੇਖਦੇ ਹੋ ? ਕੀ ਪੋਲੀਥੀਨ ਦੇ ਲਿਫਾਫੇ ਅੰਦਰ ਕੁਝ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ? ਇਸ ਤੋਂ ਜੋ ਸਿੱਟਾ ਨਿਕਲਿਆ ਉਸਨੂੰ ਕਾਪੀ ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ।

ਪੇਜ-156

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪਦਾਰਥ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਲੱਕੜੀ, ਫਲ, ਜੜੀਆਂਬੂਟੀਆਂ, ਗੂੰਦ, ਰਬੜ, ਰੰਗ ਆਦਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਘਰ ਬਣਾਉਣ, ਬਾਲਣ ਅਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੱਕੜੀ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੰਗਲ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਉਪਜਾਊ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਨਸਪਤੀ ਦੇ ਕੁਝ ਭਾਗ ਜਿਵੇਂ-ਸੱਕ, ਪੱਤੇ, ਫੁੱਲ, ਟਾਹਣੀਆਂ, ਫ਼ਲ, ਆਦਿ ਗਲਣ-ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਉਪਜਾਊ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੰਗਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਵੱਧਦੀ ਹੋਈ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰਹਿਣ ਲਈ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ, ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਉਣ ਲਈ, ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਛਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਜੰਗਲ ਕੱਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਪੇਜ – 157

ਕਿਰਿਆ 2.
ਆਓ ! ਇਕ ਪੌਣ ਚੱਕੀ ਬਣਾਈਏ।

• ਇੱਕ ਵਰਗਾਕਾਰ ਕਾਗਜ਼ ਲਓ
• ਉਸ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਕੱਟ ਲਗਾਓ।.
• ਚਾਰੋਂ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਪਕੜ ਕੇ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਮੋੜੋ ਤੇ ਇਕੱਠਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਿੰਨ ਲਗਾਓ।
• ਪਿੰਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਾਨੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਕੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਮੋੜ ਦਿਓ।
• ਹੁਣ ਪੌਣ ਚੱਕੀ ਤਿਆਰ ਹੈ।

ਇਸ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਪਕੜ ਕੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਦੌੜੋ ਜਾਂ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ ਪੱਖੇ ਵੱਲ ਕਰ ਦਿਓ। ਇਹ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਚਿੱਤਰ-ਪੌਣ ਚੱਕੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਦੀ ਭੰਬੀਰੀ

ਚਿੱਤਰ-ਪੌਣ ਚੱਕੀ ਦੁਆਰਾ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ

ਪੇਜ਼ – 158

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ :

• ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ।
• ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਕੇ।
• ਜੰਗਲ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰਕੇ।
• ਵੱਧਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਦੇ ਲਈ ਜੰਗਲ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੌਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਿਰਿਆ ਲਈ ਹਵਾ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਾਰਬਨ-ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ

ਪਸ਼ਨ 8.
ਸਜੀਵ (ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਜੰਤ) ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਹਵਾ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਕਸੀਜਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਜੀਵ (ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਜੰਤੂ) ਸਾਹ ਲੈਣ ਸਮੇਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ ਗੈਸ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਾਰਬਨ-ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ।

ਪੇਜ – 160

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਦੱਸੋ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ?
ਉੱਤਰ :

• ਲੱਕੜ ਜਲਾਉਣ ਨਾਲ – ਹੁੰਦੀ ਹੈ
• ਟਾਇਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਭਰਨ ਨਾਲ – ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
• ਸਾਹ ਲੈਣ ਨਾਲ – ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ
• ਪੱਖਾ ਚਲਾਉਣ ਨਾਲ – ਨਹੀਂ
• ਹਨੇਰੀ ਆਉਣ ਨਾਲ – ਨਹੀਂ
• ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ – ਹੁੰਦੀ ਹੈ
• ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ – ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਆਤਿਸ਼ਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪਟਾਖੇ ® ਚਲਾਉਣ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਧੁੰਏਂ ਕਾਰਨ – ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਪੇਜ – 161

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਤੁਸੀਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੀਣ ਲਈ, ਨਹਾਉਣ ਲਈ, ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਲਈ, ਫਲਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਧੋਣ ਲਈ, ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਲਈ, ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਕਾਰਖ਼ਾਨਿਆਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸਾਡੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਅਜਾਈਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ :

• ਦੰਦਾਂ ਤੇ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਚਲਦਾ ਨਾ ਛੱਡ ਕੇ।
• ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਧੋ ਕੇ ਬਚੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ।
• ਕੱਪੜੇ ਧੋ ਕੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪੋਚਾ ਲਗਾਓ।
• ਕਾਰਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਗਿੱਲੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ। ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਾ ਧੋਇਆ ਜਾਵੇ।
• ਵਰਖਾ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ, ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੇਜ-162

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਆਮ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਖੇਤ ਵਿਚ, ਬਰਤਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਇੱਟਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਅਤੇ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸੁਝਾਅ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :

• ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।
• ਪਾਲੀਥੀਨ, ਪਲਾਸਟਿਕ, ਥਰਮੋਕੋਲ ਵਰਗੇ ਵਿਅਰਥ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਨਾ ਸੁੱਟੋ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੀ ਨਾ ਕਰੋ।
• ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਕੇ।
• ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ।
• ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਰੁੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਚਾ ਕੇ।

ਪੇਜ – 163

ਕਿਰਿਆ 3.
ਵਾਹਨ ਚਾਲਕ ਕੋਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਕਿਸ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਦਾ ਹੋਣਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਕਰੋ।

ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ।

ਕਿਰਿਆ 4.
ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪਤਾ ਕਰਕੇ ਲਿਖੋ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਬਾਲਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ? ਕੀ ਇਹ ਬਾਲਣ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਹੈ ਜਾਂ ਨਾ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ? ਇਹ ਵੀ ਲਿਖੋ ਕਿ ਉਹ ਬਾਲਣ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕੁੱਝ ਕਰਦੇ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਨਾ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਸ੍ਰੋਤ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :

ਪੇਜ-164

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਹ ਲੈਣ, ਅੱਗ ਬਾਲਣ, ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਣ, ਤੂੜੀ ਵਿਚੋਂ ਦਾਣੇ ਵੱਖ ਕਰਨ ਲਈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਜਦੋਂ ਸਕੂਟਰ, ਕਾਰਾਂ, ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ ਟਰੱਕ ‘ ਆਦਿ ਵਾਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਈਂਧਨ (ਬਾਲਣ ਬਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਹਵਾ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਹੜੀ ਗੈਸ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਕਸੀਜਨ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਾਲਣ ਬਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਗੈਸ ਛੱਡਦੇ ਹਨ।

ਪੇਜ-165

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ

• ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਉਣਾ।
• ਕੂੜੇ-ਕਰਕਟ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਜਲਾ ਦੇਣਾ।
• ਕੂੜੇ-ਕਰਕਟ ਨੂੰ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਣਾ, ਸਿਗਰੇਟ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਆਦਿ।
• ਕਾਰਖ਼ਾਨਿਆਂ, ਵਾਹਨਾਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਧੂੰਏਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਗੈਸਾਂ ਕਾਰਨ।
• ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਅੱਗ।
• ਦੀਵਾਲੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਪਟਾਕੇ ਅਤੇ ਆਤਿਸ਼ਬਾਜ਼ੀ ਚਲਾਉਣਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਤੁਸੀਂ ਹਵਾ ਨੂੰ ਗੰਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ) ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ :

• ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਾਂਗੇ।
• ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਹੋਣ ਤੇ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਵਾਂਗੇ।
• ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਅੱਗ ਨਾ ਲਗਾ ਕੇ।
• ਪਟਾਖੇ, ਆਤਿਸ਼ਬਾਜੀ ਨਹੀਂ ਚਲਾਵਾਂਗੇ।

PSEB 5th Class EVS Guide ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ Important Questions and Answers

1. ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ (ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ (✓) ਲਗਾਓ)

(i) ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
(ਉ) ਪਾਣੀ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਚਲਾਉਣ ਵਿਚ
(ਆ) ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿਚ
(ਇ) ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ
(ਸ) ਸਾਰੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ।

(ii) ਨਾ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮੇ ਹਨ
(ੳ) ਕੋਲਾ
(ਅ) L.P.G.
(ਇ) ਪੈਟਰੋਲ
(ਸ) ਸਾਰੇ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ

(iii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਕੋਲਾ
(ਅ) ਹਵਾ
(ਇ) ਪੈਟਰੋਲ
(ਸ) ਰਸੋਈ ਗੈਸ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਹਵਾ

2. ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁਦਰਤੀ ਵਰਤਾਰੇ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਕਿਵੇਂ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਤੇ ਹਨੇਰੀ ਕਾਰਨ ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹਵਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪੌਣ ਚੱਕੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

(i) ਜੰਗਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ …………………………….. ਸੋਮੇ ਹਨ।
(ii) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਸਮੇਂ ਪੌਦੇ …………………………….. ਗੈਸ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ …………………………….. ਗੈਸ ਛੱਡਦੇ ਹਨ।
(iii) ਬਾਲਣ ਜਲਣ ਲਈ। …………………………….. ਗੈਸ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
(iv) …………………………….. ਨਾ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਾ ਹੈ
ਉੱਤਰ :
(i) ਕੁਦਰਤੀ,
(ii) ਕਾਰਬਨ-ਡਾਈ ਆਕਸਾਈਡ, ਆਕਸੀਜਨ,
(iii) ਆਕਸੀਜਨ,
(iv) ਕੋਲਾ।

4. ਸਹੀ/ਗਲਤ

(i) ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ 5 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(ii) ਰੁੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
(iii) ਮਿੱਟੀ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਹੀ,
(ii) ਸਹੀ,
(iii) ਸਹੀ।

5. ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

(i) ਵਿਸ਼ਵ ਧਰਤੀ ਦਿਵਸ – (ਉ) ਜੁਲਾਈ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਫ਼ਤਾ
(ii) ਵਣ ਮਹਾਂਉਤਸਵ – (ਅ) ਨਾ-ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਸੋਮਾ
(iii) ਕੋਲਾ – (ਈ) 22 ਅਪ੍ਰੈਲ
(iv) ਹਵਾ (ਸ) ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਸੋਮਾ।
ਉੱਤਰ :
(i) (ਬ),
(ii) (ੳ),
(iii) (ਅ),
(iv) (ਸ)।

6. ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ (ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ)

ਉੱਤਰ :

7. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਲਾਭ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੰਗਲ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਾ ਹਨ। ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਸੋਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੰਗਲ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਾਸ਼ਪ ਛੱਡਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੰਗਲ ਵਰਖਾ ਹੋਣ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਧੁਨੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਵੀ ਘਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੀਵਾਲੀ ਸਮੇਂ ਪਟਾਕੇ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :

• ਪਟਾਕੇ ਚਲਾਉਣ ਨਾਲ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਧੁਨੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਕਈ ਵਾਰ ਬੱਚੇ ਦਾ ਹੱਥ ਜਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਮਾਏ ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 21 ਝਲਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 21 ਝਲਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ

EVS Guide for Class 5 PSEB ਝਲਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ Textbook Questions and Answers

ਚਿੱਤਰ – ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦਾ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਘੰਟਾ ਘਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(ੳ) ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਬਾਰੇ ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ, ਆਓ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ।
(ੳ) ਇਮਾਰੂਤ ਦਾ ਨਾਮ ……………………………….
(ਅ) ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ……………………………….
(ਇ) ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਕਦੋਂ ਬਣੀ ……………………………….
(ਸ) ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ……………………………….
(ਹ) ਇਸਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ……………………………….
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਘੰਟਾ ਘਰ।
(ਅ) ਫਰੀਦਕੋਟ, 1902, ਵਿਚ,
(ਸ) 115 ਫੁੱਟ,
(ਹ) ਰਾਜਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ।

ਇਸ ਵਿੱਚ ਲਗੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਹਰ ਘੰਟੇ ਖੜਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਇਮਾਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।

ਪੇਜ਼ – 44

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(ਅ) ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਬਠਿੰਡਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਿਖੋ।
(ੳ) ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਾਮ ……………………………….
(ਅ) ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ……………………………….
(ਇ) ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਿਸਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ……………………………….
(ਸ) ਰਾਜਾ ਜੈਪਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਕਿਸ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ……………………………….
(ਹ) ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ ਨੇ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ……………………………….
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ (ਕਿਲ੍ਹਾ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ
(ਅ) ਬਠਿੰਡਾ
(ਇ) ਬਿਨੈਪਾਲ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਦੇਵ ਨੇ,
(ਸ) ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ,
(ਹ) ਲਗਭਗ 4 ਸਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(ਈ) ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ਹੋ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਬਿਨੈਪਾਲ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਦੇਵ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਰਾਜਾ ਜੈਪਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਤੇ ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ ਨੂੰ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1754 ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਫੁਲਕੀਆ ਮੁਖੀ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਇਸ ਦੇ 32 ਛੋਟੇ ਅਤੇ 4 ਵੱਡੇ ਬੁਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜਾ ਉੱਤਰ ਵਲ ਹੈ।

ਚਿੱਤਰ 1. ਡਾਟਾਂ ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ

ਚਿੱਤਰ 2. ਡਾਟ ਅੰਦਰ ਡਾਟਾਂ

ਕਿਰਿਆ 1.
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਡਾਟਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਮੂਨਾ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ? ਜੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਲਿਖੋ ਕਿੱਥੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ? ਉਸ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੋਵੇ ਉਹ ਵੀ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਲਿਖੋ।

ਪੇਜ – 147

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਜ – ਕੱਲ੍ਹ ਸੜਕੀ ਦੂਰੀ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਤਰੀਕਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਤੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ( ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਵੱਡੇ – ਵੱਡੇ ਬੋਰਡਾਂ ਤੇ ਦੂਰੀਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਿਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਪੇਜ – 148

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜਾਂ ਘਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਮੈਂਬਰ ਤੋਂ ਪਤਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ ਕਿ ਸਰਾਵਾਂ ਬਣਵਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਉਦੇਸ਼ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਹਿਲੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਘੱਟ ਸਨ ਤੇ ਰਾਹਗੀਰਾਂ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਰਾਤ ਕੱਟਣ ਲਈ ਸਰਾਵਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਪੇਜ – 149

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ ? ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਭਰੋ।
ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ। ਇਹ ਇਮਾਰਤਾਂ ਜਿਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਭਰ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ। ਇਸ ਕਾਰਜ ਲਈ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਜਾਵੇ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਾਏ ਅਕਬਰ (ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ), ਤਖ਼ਤੇ ਅਕਬਰੀ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ), ਸਰਾਏ ਨੂਰ ਮਹਿਲ (ਜਲੰਧਰ), ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ (ਬਠਿੰਡਾ), ‘ਕੋਸ ਮਿਨਾਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ)।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :
1. ਨੂਰ ਮਹਿਲ ਦੀ ਸਰਾਂ (ੳ) ਸੰਘੋਲ
2. ਤਖ਼ਤੇ ਅਕਬਰੀ। (ਅ) ਅਮਾਨਤ ਖਾਂ
3. ਆਮ ਖਾਸ ਬਾਗ਼ (ਬ) ਨੂਰ ਮਹਿਲ
4. ਬੋਧੀ ਸਤੂਪ (ਸ) ਕਲਾਨੌਰ
5. ਸਰਾਏ ਅਕਬਰ (ਹ) ਸਰਹੰਦ ॥
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ),
2. (ਸ),
3. (ਹ),
4. (ਉ),
5. (ਅ)।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ :

ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਮਹਿਕਮਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ – ਸੰਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਿਸੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਇਮਾਰਤ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ, ਇਮਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤਾ ਸਾਮਾਨ, ਇਸ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਆਦਿ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਰਜ਼ੀਆ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕਿਸ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਧੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਰਜ਼ੀਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਕਤਲ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਜ਼ੀਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਰਜ਼ੀਆ ਦੇ ਭਰਾ ਮੁਇਜ਼ਦੀਨ ਬਹਿਰਾਮ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕੈਥਲ ਨੇੜੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਜਿਹਾ ਰਾਜ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਹੋਇਆ।

PSEB 5th Class EVS Guide ਝਲਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ Important Questions and Answers

1. ਬਹੁ – ਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ (ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ (✓) ਲਗਾਓ)

(i) ਦੌਲਤੇ ਖ਼ਾਸ ਨੂੰ ਨੇ ਬਣਾਇਆ।
(ਉ) ਜਹਾਂਗੀਰ
(ਅ) ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ
(ਈ) ਅਲਤੂਨੀਆ
(ਸ) ਰਜੀਆ ਸੁਲਤਾਨ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ

(ii) ਨੂਰਮਹਿਲ .. ਦੇ ਨੇੜੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।
(ਉ) ਲੁਧਿਆਣਾ
(ਅ) ਜਲੰਧਰ
(ਏ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
(ਸ) ਸੰਗਰੂਰ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਜਲੰਧਰ

2. ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਮਾਮ ਅਤੇ ਸਰੋਦਖਾਨਾ ਕਿਸਨੇ ਬਣਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਹਾਂਗੀਰ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੋਸ ਮਿਨਾਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਕੋਸ ਮਿਨਾਰ ਬਣਵਾਏ ਸਨ। ਇਹ ਰਸਤਿਆਂ ਤੇ ਹਰੇਕ ਮੀਲ ਬਾਅਦ ਬਣਵਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਦੂਰੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨੂਰਮਹਿਲ ਦੀ ਸਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸਨੇ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਨੂੰ ਮਲਕਾ ਨੂਰਜਹਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਬੇਗਮ ਸੀ।

3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

(i) ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਇੱਟਾਂ ਨੂੰ ਇੱਟਾਂ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
(ii) ਨੂੰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਵਿਚ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
(iii) ਨੇ ਆਮ ਖਾਸ ਬਾਗ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।
(iv) ਨੂਰਮਹਿਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ।
(v) ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਤੇ ਕੋਸ ਮੀਨਾਰ ਬਣਵਾਏ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਲਾਹੌਰੀ,
(i) ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ,
(iii) ਬਾਬਰ,
(iv) ਜਲੰਧਰ,
(v) ਹਰੇਕ ਮੀਲ।

4. ਸਹੀ/ਗਲਤ

(i) ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।
(ii) ਨੂਰਮਹਿਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਹੈ।
(iii) ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਗ਼ਲਤ,
(ii) ਗ਼ਲਤ,
(iii) ਸਹੀ

5. ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

(i) ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ – (ਉ) ਲਾਹੌਰੀ ਇੱਟਾਂ
(ii) ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਇੱਟਾਂ – (ਅ) ਜਹਾਂਗੀਰ .
(iii) ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ – (ਬ) ਮਲਕਾ ਨੂਰਜਹਾਂ
(iv) ਨੂਰਮਹਿਲ ਦੀ ਸਰਾਂ – (ਸ) ਬਠਿੰਡਾ
ਉੱਤਰ :
(i) (ਸ),
(ii) (ੳ),
(iii) (ਆ),
(iv) (ਈ)

6. ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ (ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ)

ਉੱਤਰ :

(* ਜੰਮੂ – ਕਸ਼ਮੀਰ ਹੁਣ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।)

7. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਹਨ, ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :

• ਕੱਚਾ ਕਿਲ੍ਹਾ – ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
• ਥੇਹ ਗੱਟੀ – ਜਲੰਧਰ
• ਬੋਧੀ ਸਤੂਪ – ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ
• ਕੋਸ ਮੀਨਾਰ – ਲੁਧਿਆਣਾ
• ਸਰਾਏ ਅਕਬਰ – ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
• ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ – ਬਠਿੰਡਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਚਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਭਰੋ :
ਜਾਂ
ਇਤਹਾਸਿਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਚਾਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਭਰੋ।
(ੳ) ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
(ਅ) ਬਠਿੰਡਾ
(ਈ) ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ
(ਸ) ਜਲੰਧਰ

ਉੱਤਰ :

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 20 ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਕਾਸ਼ ਤੱਕ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 20 ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਕਾਸ਼ ਤੱਕ

EVS Guide for Class 5 PSEB ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਕਾਸ਼ ਤੱਕ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ-133

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀ ਤੁਹਾਡਾ ਵੀ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ? ਜੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਲਿਖੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਣ ਕਿਸ ਸਾਧਨ ਰਾਹੀਂ ਜਾਂਦੇ ਹੋ? ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹੋ !

ਉੱਤਰ :

ਪੇਜ਼-134

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਲਿਖੀ ਹੋਵੇ? ਕੀ ਉਸ ਉੱਪਰ ਕੋਈ ਚਿੱਤਰ ਵੀ ਬਣਿਆ ਸੀ? ਆਓ ਲਿਖੀਏ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਈਏ।

ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਕਰੋ।

ਪੇਜ-135

ਕਿਰਿਆ 1.
ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਚਿੱਤਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰੋ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ‘ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵੀ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ?

ਉੱਤਰ :

ਕਿਰਿਆ 2.
ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਹਰ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਹਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੀਮਤ ਹੈ?
ਪੈਟਰੋਲ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਲਿਟਰ
ਡੀਜ਼ਲ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਲਿਟਰ
ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਲਿਟਰ
ਰਸੋਈ ਗੈਸ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਸਿਲੰਡਰ
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਕਰੋ

ਕਿਰਿਆ 3.
ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਖ਼ਰਚ ਪਤਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਲਿਖੋ
ਪੈਟਰੋਲ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ
ਡੀਜ਼ਲ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ
ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ
ਰਸੋਈ ਗੈਸ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ
ਕੋਲਾ। ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ
ਲੱਕੜ ……………………………… ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ॥
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਕਰੋ।

ਪੇਜ – 136

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੁਸੀਂ ਰਸੋਈ ਗੈਸ, ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਰਸੋਈ ਗੈਸ, ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਾਲਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ, ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗੈਰ-ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਬਾਲਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਬਾਲਣ ਸੋਮੇ ਬਚਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਹੋਰ ਉਪਾਅ; ਜਿਵੇਂ-ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸੋਮੇ ਬਚਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਕਿਰਿਆ 4.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਚੁੱਕੇ ਹੋ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਆਓ ਇਕ ਸੂਚੀ ਬਣਾਈਏ
ਦਰੱਖ਼ਤ, ਦੁਕਾਨਾਂ, ……………….., ………………..
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਕਰੋ।

ਪੇਜ – 137

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੋਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਵੱਡਾ ਹੋ ਕੇ ਡਾਕਟਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹਾਂਗਾ।

ਪੇਜ – 138

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(ਉ) ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪਹਾੜੀ ਸਥਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(ਅ) ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵਾਹਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਹੈ? ਜਾਂ ਪੈਦਲ …………………………..
ਉੱਤਰ :
ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਤੇ ਕੁਝ ਪੈਦਲ।

ਪੇਜ – 139

ਕਿਰਿਆ –
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਪਿਕਨਿਕ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਹੈ? ਜੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣਾ ਤਜ਼ਰਬਾ ਆਪਣੀ ਨੋਟਬੁੱਕ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਕਰੋ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
ਪਾਇਲਟ, ਬਿਜਲੀ, ਗਰਮੀ, ਦਬਾਅ, ਹਵਾ, ਸੀਮਿਤ, ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ)
(ਉ) ……………….. ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ, ਅੰਦਰਲੀ ……………….. ਅਤੇ ਉੱਚ ……………….. ਕਾਰਨ ਇਹ ਤੇਲ, ਗੈਸ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ।
(ਅ) ਕੋਲੇ ਨੂੰ ਬਾਲ ਕੇ ……………….. ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
(ਇ) ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਰ ……………….. ਸੀ।
(ਸ) ਊਰਜਾ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ……………….. ਹਨ।
(ਹ) ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ……………….. ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਹਵਾ, ਗਰਮੀ, ਦਬਾਅ,
(ਅ) ਬਿਜਲੀ,
(ਇ) ਪਾਇਲਟ,
(ਸ) ਸੀਮਿਤ,
(ਹ) ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਲਿਖੋ।

1. ਬਡੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਕੌਣ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਬਸੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਇੱਕ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੇਸਟ ਤੇ ਫਤਹਿ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ।

2. ਧਰਤੀ ਹੇਠਾਂ ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ, ਰਸੋਈ ਗੈਸ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ? ‘ ,
ਉੱਤਰ :
ਕਈ ਲੱਖਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਧਰਤੀ ਤੇ ਘਟੀ ਕਿਸੇ ਘਟਨਾ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਧਰਤੀ ਹੇਠਾਂ ਦਬੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਚੱਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਗਈ ਹਵਾ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਦਬਾਓ ਕਾਰਨ ਇਹ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਜੰਤੂ, ਇਹ ਤੇਲ, ਗੈਸ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ।

3. ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਰ ਕੌਣ ਸੀ? ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਰ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਹੈ ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਹੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ।

4. ਪੈਟਰੋਲ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :

• ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
• ਜੇਕਰ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਪੈਦਲ ਜਾਂ ਸਾਈਕਲ ਤੇ ਜਾਉ ॥
• ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਪਬਲਿਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
• ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਸਰਵਿਸ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਕਰਾਉਣ ਨਾਲ ਤੇਲ ਦੀ ਖਪਤ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

PSEB 5th Class EVS Guide ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਕਾਸ਼ ਤੱਕ Important Questions and Answers

1. ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ। ਸਹੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ (ਲਗਾਓ)

(i) ਸਹੀ ਕਥਨ ਹੈ
(ਉ) LPG, ਕੋਲਾ ਆਦਿ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮੇ ਹਨ
(ਅ) ਸਾਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮੇ ਬਚਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ
(ਏ) ਸੁਖਦੀਪ ਸਾਲ 2009 ਵਿਚ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਪਾਇਲਟ ਬਣੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ

(ii) ……………………………. ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
(ਉ) ਹਵਾ
(ਆ) ਪਾਣੀ
(ਏ) ਪਾਲੀਥੀਨ
(ਸ) L.P.G.
ਉੱਤਰ :
(ਏ) ਪਾਲੀਥੀਨ

2. ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪਾਇਲਟ ਇਨਸਟਰਕਟਰ ਕੌਣ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਰਬਤਾਰੋਹਣ ਕੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪਹਾੜਾਂ ‘ਤੇ ਸਿਰਫ ਪੈਰਾਂ ਸਹਾਰੇ ਚੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਪਰਬਤਾਰੋਹਣ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੇਸਟ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕੌਣ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਬਸੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹੈ ਜੋ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੇਸਟ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹੀ।

3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

(i) ਪੈਟਰੋਲ ਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦੇ ਸੋਮੇ ………………….. ਹਨ।
(ii) ਪੈਟਰੋਲ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸੋਮੇ ਜਿਵੇਂ ………………….. ਅਤੇ ਆਦਿ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
(iii) ਸੁਖਦੀਪ ਦਾ ਜਨਮ ………………….. ਨੂੰ ਹੋਇਆ।
(iv) ਸਿਰਫ਼ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਪਹਾੜ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ………………….. ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸੀਮਤ,
(ii) ਕੋਲਾ, ਗੈਸ,
(iii) 13 ਮਈ, 1986,
(iv) ਪਰਬਤਾਰੋਹਣ।

4. ਸਹੀ/ਗਲਤ

(i) ਪੈਟਰੋਲ ਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦੇ ਸੋਮੇ ਸੀਮਿਤ ਹਨ।
(ii) LPG ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਾ ਹੈ।
(iii) ਕੋਲੇ ਨੂੰ ਜਲਾ ਕੇ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਹੀ,
(ii) ਸਹੀ,
(iii) ਸਹੀ।

5. ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

(i) ਟਰੱਕ (ਉ) ਪੈਟਰੋਲ
(ii) ਟੋਨ (ਅ) ਡੀਜ਼ਲ
(iii) ਸਕੂਟਰ (ਇ) ਬਿਜਲੀ
(iv) ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਚੁਲ੍ਹਾ (ਸ) ਗੈਸ।
ਉੱਤਰ :
(i) (ਅ)
(ii) (ਈ)
(iii) (ੳ)
(iv) (ਸ)

6. ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ)

ਉੱਤਰ :

7. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਬਦਰੀ ਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪਹਾੜ ਦੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਬਸੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਜਦੋਂ 12 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪਿਕਨਿਕ ਵਾਸਤੇ ਗਈ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਪਹਾੜ ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ 4000 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਚੜ੍ਹ ਗਈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਟੈਂਟ ਦੇ ਰਾਤ ਕੱਟਣੀ ਪਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਪਰਬਤਾਰੋਹਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਅਤੇ ਐਵਰੈਸਟ ਉੱਤੇ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਰੋਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।

Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 19 ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 19 ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆ

EVS Guide for Class 5 PSEB ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ – 128 – 129

ਕਿਰਿਆ 1.
ਇਕ ਮਠਿਆਈ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਵਾਲਾ ਖ਼ਾਲੀ ਡੱਬਾ ਲਓ। ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕਾਗਜ਼ ਚਿਪਕਾਓ। ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਘਾਹ-ਫੂਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸੁੰਦਰ ਬਨਸਪਤੀ ਦਰਸਾਓ ਥਰਮੋਕੋਲ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਰੰਗ ਕੇ ਚੱਟਾਨਾਂ/ਪੱਥਰ ਬਣਾਓ। ਹੁਣ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੱਛੀਆਂ/ਜਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਚਿਪਕਾਓ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਉੱਪਰੋਂ ਲੈਮੀਨੇਸ਼ਨਸ਼ੀਟ ਨਾਲ ਕਵਰ ਕਰ ਦਿਓ। ਐਕੁਏਰੀਅਮ ਦਾ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ !

ਮਗਰਮੱਛ, ਕੱਛੂ, ਡੱਡੂ, ਆਕਟੋਪਸ, ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ, ਡਾਲਫਿਨ, ਮਰਗਾਬੀ, ਬੱਤਖ।

ਪੇਜ – 129

ਕਿਰਿਆ 2.
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਲੀ-ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿਖਾ ਕੇ ਹਰੇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ।
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਕਰੋ।

ਪੰਜ – 130

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਕਮਲ, ਦੁਨੀਆ, ਵੇਲ੍ਹ, ਜਲੀ

(ੳ) ਪਾਣੀ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ………………………….. ਵੱਸਦੀ ਹੈ।
(ਅ) ………………………….. ਜੀਵ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ………………………….. ਹੈ।
(ਸ) ………………………….. ਦਾ ਪੱਤਾ ਰੋਟੀ ਵਾਂਗ ਗੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੁਨੀਆ,
(ਅ) ਜਲੀ,
(ਏ) ਵੇਲ਼,
(ਸ) ਕਮਲ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਹੀ ਕਥਨ ਤੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਤੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜੰਤੁ ਥਲੀ ਜੀਵ ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ।
(ਅ) ਵੇਲ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਹੈ।
(ਇ) ਜਲ ਲਿੱਲੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪੌਦਾ ਹੈ।
(ਸ) ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਨਸਪਤੀ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ✗
(ਅ) ✓
(ਇ) ✓
(ਸ) ✓

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਸ਼ਾਰਕ – (ਉ) ਅੱਠ ਲੱਤਾਂ
2. ਆਕਟੋਪਸ – (ਅ) ਗਲਫ਼ੜੇ।
3. ਕੱਛੂ’ – (ਈ) ਤਿੱਖੇ ਦੰਦ
4. ਮੱਛੀ – (ਸ) ਸਖ਼ਤ-ਖੋਲ
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ) ✗
2. (ੳ) ✓
3. (ਸ) ✓
4. (ਅ) ✓

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਤੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵ ਹੈ?
ਸ਼ਾਰਕ
ਮਗਰਮੱਛ
ਵੇਲ਼ੇ
ਉੱਤਰ :
ਮਗਰਮੱਛ।

(ਅ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਫੁੱਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਖਿੜਦਾ ਹੈ?
ਗੁਲਾਬ
ਸੂਰਜਮੁਖੀ
ਜਲ-ਲਿਲੀ
ਉੱਤਰ :
ਜਲ-ਲਿਲੀ।

(ਇ) ਮੱਛੀਆਂ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ?
ਨੱਕ
ਫੇਫੜੇ
ਗਲਫ਼ੜੇ
ਉੱਤਰ :
ਗਲਫ਼ੜੇ !

(ਸ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ?
ਟਟਿਹਰੀ
ਬੱਤਖ
ਮੋਰ
ਉੱਤਰ :
ਬੱਤਖ।

(ਹ) ਡੂੰਘੇ-ਖਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
ਡੱਡੂ
ਕੱਛੂ
ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ
ਉੱਤਰ :
ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੋਈ ਪੰਜ ਜਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕੁੱਝ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਹਨ-ਸਟਾਰ ਫਿਸ਼, ਆਕਟੋਪਸ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਘੋੜਾ, ਸੀਲ ਵੇਲ, ਸ਼ਾਰਕ ਮੱਛੀ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਡੱਡੂ, ਮਗਰਮੱਛ, ਕੱਛੂਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਲ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕਮਲ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਵੇਲ੍ਹ ਮੱਛੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਤਖਾਂ, ਹੰਸ, ਮੁਰਗਾਬੀਆਂ, ਬਗਲੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਵੇਲ਼ (Whale) ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਹੈ। ਇਹ 90 ਤੋਂ 100 ਫੁੱਟ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਭਾਰ 120 ਤੋਂ 150 ਟਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮੱਛੀਆਂ ਸਾਹ ਕਿਵੇਂ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ? (4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ
ਉੱਤਰ :
ਮੱਛੀਆਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲੀ ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਗ ਗਲਫ਼ੜਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਕਮਲ ਦੇ ਪੌਦੇ ਬਾਰੇ 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਮਲ ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਾ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪੱਤਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਰੋਟੀ ਵਾਂਗ ਗੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲ ‘ ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਗੁਲਾਬੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਡੰਡੀ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

PSEB 5th Class EVS Guide ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆ Important Questions and Answers

1. ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ (ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ (✓) ਲਗਾਓ)

(i) ਕੀਟ-ਪਤੰਗਿਆਂ ਵਿਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ……….. ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
(ਉ) ਗਲਫੜੇ
(ਅ) ਫੇਫੜੇ
(ੲ) ਸਾਹ ਨਲੀ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ
ਉੱਤਰ :
(ੲ) ਸਾਹ ਨਲੀ

(ii) ………… ਪੰਛੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਤੈਰਦਾ ਹੈ।
(ੳ) ਪੈਂਗੁਇਨ
(ਅ) ਡੱਡੂ
(ਈ) ਮੱਛੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੈਂਗੁਇਨ

(iii) ਮਗਰਮੱਛ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਵੀ ਰਹਿ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ……………….. ਜੀਵ ਹੈ।
(ਉ) ਜਲੀ
(ਅ) ਥਲੀ
(ਈ) ਜਲਥਲੀ
(ਸ) ਭੱਦਾ
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਜਲਥਲੀ

2. ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਕੌਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੌਦੇ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਖੁਦ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਲ-ਕੁੰਭੀ ਪੌਦੇ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਵੇਲ-ਨੁਮਾ ਪੌਦਾ ਹੈ ਜੋ ਖੜੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੋਮਿਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੱਛੂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਜੀਵ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਇੱਕ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸੁਸਤ ਹੈ।

3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

(i) ਮੱਛੀ ਦੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ …………………………………. ਹੁੰਦੇ ਹਨ
(ii) ਕੀਟ-ਪਤੰਗਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ …………………………………. ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
(iii) ਜਲ ਲਿਲੀ ਤੇ ਜਲ …………………………………. ਪਾਣੀ ਤੇ ਤੈਰਦੇ ਹਨ।
(iv) ਨੀਲੀ ਵੇਲ ਦਾ ਭਾਰ …………………………………. ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਗਲਫੜੇ,
(ii) ਸਾਹ ਨਲੀਆਂ,
(iii) ਕੁੰਭੀ,
(iv) 120 ਤੋਂ 150 ਟਨ।

4. ਸਹੀ/ਗਲਤ

(i) ਪੈਂਗੁਇਨ ਪੰਛੀ ਹੈ ਪਰ ਤੈਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(ii) ਮੱਛੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਸਕੇਲਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਗਿੱਲਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦੀਆਂ।
(iii) ਸਮੁੰਦਰੀ ਘੋੜਾ, ਸਟਾਰਫਿਸ਼ ਆਦਿ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
(iv) ਕੱਛੂ, ਮਗਰਮੱਛ ਵਾਂਗ ਜਲਥਲੀ ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਹੀ
(ii) ਸ਼ਹੀ
(iii) ਸਹੀ
(iv) ਗਲਤ।

5. ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

(i) ਮਗਰਮੱਛ – (ਉ) ਚਮੜੀ
(ii) ਡੱਡੂ – (ਅ) ਜਲ-ਬਲੀ ਜੀਵ
(iii) ਮੱਛੀ – (ਇ) ਫੇਫੜੇ
(iv) ਕਛੂਆ – (ਸ) ਗਲਫੜੇ
ਉੱਤਰ :
(i) (ਅ)
(ii) (ੳ)
(iii) (ਸ)
(iv) (ਇ)

6. ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ (ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ)

ਉੱਤਰ :

7. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਦੋ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵਾਂ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਅਜਿਹੇ ਜੀਵ ਜੋ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੋਵਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ ਮਗਰਮੱਛ, ਡੱਡੂ, ਕੱਛੂ ਆਦਿ। ਮਗਰਮੱਛ-ਇਸ ਦੇ ਦੰਦ ਤਿੱਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਬਾੜਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਪਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਦਬੋਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

ਡੱਡੂ-ਇਹ ਪਾਣੀ ਅੰਦਰ ਤੈਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਉੱਚੀਆਂ-ਲੰਬੀਆਂ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਆਪਣੀ ਲੰਬੀ ਜੀਭ ਨਾਲ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਫੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।