Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 19 ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 19 ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆ
EVS Guide for Class 5 PSEB ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆ Textbook Questions and Answers
ਪੇਜ – 128 – 129
ਕਿਰਿਆ 1.
ਇਕ ਮਠਿਆਈ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਵਾਲਾ ਖ਼ਾਲੀ ਡੱਬਾ ਲਓ। ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕਾਗਜ਼ ਚਿਪਕਾਓ। ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਘਾਹ-ਫੂਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸੁੰਦਰ ਬਨਸਪਤੀ ਦਰਸਾਓ ਥਰਮੋਕੋਲ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਰੰਗ ਕੇ ਚੱਟਾਨਾਂ/ਪੱਥਰ ਬਣਾਓ। ਹੁਣ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੱਛੀਆਂ/ਜਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਚਿਪਕਾਓ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਉੱਪਰੋਂ ਲੈਮੀਨੇਸ਼ਨਸ਼ੀਟ ਨਾਲ ਕਵਰ ਕਰ ਦਿਓ। ਐਕੁਏਰੀਅਮ ਦਾ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ !
ਮਗਰਮੱਛ, ਕੱਛੂ, ਡੱਡੂ, ਆਕਟੋਪਸ, ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ, ਡਾਲਫਿਨ, ਮਰਗਾਬੀ, ਬੱਤਖ।
ਪੇਜ – 129
ਕਿਰਿਆ 2.
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਲੀ-ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿਖਾ ਕੇ ਹਰੇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ।
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਕਰੋ।
ਪੰਜ – 130
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਕਮਲ, ਦੁਨੀਆ, ਵੇਲ੍ਹ, ਜਲੀ
(ੳ) ਪਾਣੀ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ………………………….. ਵੱਸਦੀ ਹੈ।
(ਅ) ………………………….. ਜੀਵ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ………………………….. ਹੈ।
(ਸ) ………………………….. ਦਾ ਪੱਤਾ ਰੋਟੀ ਵਾਂਗ ਗੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੁਨੀਆ,
(ਅ) ਜਲੀ,
(ਏ) ਵੇਲ਼,
(ਸ) ਕਮਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਹੀ ਕਥਨ ਤੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਤੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :
(ਉ) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜੰਤੁ ਥਲੀ ਜੀਵ ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ।
(ਅ) ਵੇਲ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਹੈ।
(ਇ) ਜਲ ਲਿੱਲੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪੌਦਾ ਹੈ।
(ਸ) ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਨਸਪਤੀ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ✗
(ਅ) ✓
(ਇ) ✓
(ਸ) ✓
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :
1. ਸ਼ਾਰਕ – (ਉ) ਅੱਠ ਲੱਤਾਂ
2. ਆਕਟੋਪਸ – (ਅ) ਗਲਫ਼ੜੇ।
3. ਕੱਛੂ’ – (ਈ) ਤਿੱਖੇ ਦੰਦ
4. ਮੱਛੀ – (ਸ) ਸਖ਼ਤ-ਖੋਲ
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ) ✗
2. (ੳ) ✓
3. (ਸ) ✓
4. (ਅ) ✓
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਤੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :
(ਉ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵ ਹੈ?
ਸ਼ਾਰਕ
ਮਗਰਮੱਛ
ਵੇਲ਼ੇ
ਉੱਤਰ :
ਮਗਰਮੱਛ।
(ਅ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਫੁੱਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਖਿੜਦਾ ਹੈ?
ਗੁਲਾਬ
ਸੂਰਜਮੁਖੀ
ਜਲ-ਲਿਲੀ
ਉੱਤਰ :
ਜਲ-ਲਿਲੀ।
(ਇ) ਮੱਛੀਆਂ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ?
ਨੱਕ
ਫੇਫੜੇ
ਗਲਫ਼ੜੇ
ਉੱਤਰ :
ਗਲਫ਼ੜੇ !
(ਸ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ?
ਟਟਿਹਰੀ
ਬੱਤਖ
ਮੋਰ
ਉੱਤਰ :
ਬੱਤਖ।
(ਹ) ਡੂੰਘੇ-ਖਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
ਡੱਡੂ
ਕੱਛੂ
ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ
ਉੱਤਰ :
ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੋਈ ਪੰਜ ਜਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕੁੱਝ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਹਨ-ਸਟਾਰ ਫਿਸ਼, ਆਕਟੋਪਸ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਘੋੜਾ, ਸੀਲ ਵੇਲ, ਸ਼ਾਰਕ ਮੱਛੀ ਆਦਿ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਡੱਡੂ, ਮਗਰਮੱਛ, ਕੱਛੂਆ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਲ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕਮਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਵੇਲ੍ਹ ਮੱਛੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਤਖਾਂ, ਹੰਸ, ਮੁਰਗਾਬੀਆਂ, ਬਗਲੇ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਵੇਲ਼ (Whale) ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਹੈ। ਇਹ 90 ਤੋਂ 100 ਫੁੱਟ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਭਾਰ 120 ਤੋਂ 150 ਟਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮੱਛੀਆਂ ਸਾਹ ਕਿਵੇਂ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ? (4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ
ਉੱਤਰ :
ਮੱਛੀਆਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲੀ ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਗ ਗਲਫ਼ੜਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਕਮਲ ਦੇ ਪੌਦੇ ਬਾਰੇ 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਮਲ ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਾ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪੱਤਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਰੋਟੀ ਵਾਂਗ ਗੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲ ‘ ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਗੁਲਾਬੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਡੰਡੀ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
PSEB 5th Class EVS Guide ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆ Important Questions and Answers
1. ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ (ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ (✓) ਲਗਾਓ)
(i) ਕੀਟ-ਪਤੰਗਿਆਂ ਵਿਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ……….. ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
(ਉ) ਗਲਫੜੇ
(ਅ) ਫੇਫੜੇ
(ੲ) ਸਾਹ ਨਲੀ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ
ਉੱਤਰ :
(ੲ) ਸਾਹ ਨਲੀ
(ii) ………… ਪੰਛੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਤੈਰਦਾ ਹੈ।
(ੳ) ਪੈਂਗੁਇਨ
(ਅ) ਡੱਡੂ
(ਈ) ਮੱਛੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੈਂਗੁਇਨ
(iii) ਮਗਰਮੱਛ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਵੀ ਰਹਿ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ……………….. ਜੀਵ ਹੈ।
(ਉ) ਜਲੀ
(ਅ) ਥਲੀ
(ਈ) ਜਲਥਲੀ
(ਸ) ਭੱਦਾ
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਜਲਥਲੀ
2. ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਕੌਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੌਦੇ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਖੁਦ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਲ-ਕੁੰਭੀ ਪੌਦੇ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਵੇਲ-ਨੁਮਾ ਪੌਦਾ ਹੈ ਜੋ ਖੜੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੋਮਿਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੱਛੂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਜੀਵ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਇੱਕ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸੁਸਤ ਹੈ।
3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(i) ਮੱਛੀ ਦੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ …………………………………. ਹੁੰਦੇ ਹਨ
(ii) ਕੀਟ-ਪਤੰਗਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ …………………………………. ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
(iii) ਜਲ ਲਿਲੀ ਤੇ ਜਲ …………………………………. ਪਾਣੀ ਤੇ ਤੈਰਦੇ ਹਨ।
(iv) ਨੀਲੀ ਵੇਲ ਦਾ ਭਾਰ …………………………………. ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਗਲਫੜੇ,
(ii) ਸਾਹ ਨਲੀਆਂ,
(iii) ਕੁੰਭੀ,
(iv) 120 ਤੋਂ 150 ਟਨ।
4. ਸਹੀ/ਗਲਤ
(i) ਪੈਂਗੁਇਨ ਪੰਛੀ ਹੈ ਪਰ ਤੈਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(ii) ਮੱਛੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਸਕੇਲਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਗਿੱਲਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦੀਆਂ।
(iii) ਸਮੁੰਦਰੀ ਘੋੜਾ, ਸਟਾਰਫਿਸ਼ ਆਦਿ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
(iv) ਕੱਛੂ, ਮਗਰਮੱਛ ਵਾਂਗ ਜਲਥਲੀ ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਹੀ
(ii) ਸ਼ਹੀ
(iii) ਸਹੀ
(iv) ਗਲਤ।
5. ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ
(i) ਮਗਰਮੱਛ – (ਉ) ਚਮੜੀ
(ii) ਡੱਡੂ – (ਅ) ਜਲ-ਬਲੀ ਜੀਵ
(iii) ਮੱਛੀ – (ਇ) ਫੇਫੜੇ
(iv) ਕਛੂਆ – (ਸ) ਗਲਫੜੇ
ਉੱਤਰ :
(i) (ਅ)
(ii) (ੳ)
(iii) (ਸ)
(iv) (ਇ)
6. ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ (ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ)
ਉੱਤਰ :
7. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਦੋ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵਾਂ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਅਜਿਹੇ ਜੀਵ ਜੋ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੋਵਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ ਮਗਰਮੱਛ, ਡੱਡੂ, ਕੱਛੂ ਆਦਿ। ਮਗਰਮੱਛ-ਇਸ ਦੇ ਦੰਦ ਤਿੱਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਬਾੜਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਪਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਦਬੋਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਡੱਡੂ-ਇਹ ਪਾਣੀ ਅੰਦਰ ਤੈਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਉੱਚੀਆਂ-ਲੰਬੀਆਂ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਆਪਣੀ ਲੰਬੀ ਜੀਭ ਨਾਲ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਫੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।