Punjab State Board PSEB 11th Class Environmental Education Important Questions Chapter 16 ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਨੂੰਨ, ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ Important Questions, and Answers.
PSEB 11th Class Environmental Education Important Questions Chapter 16 ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਨੂੰਨ, ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ
(ਓ) ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫੈਕਟਰੀ ਐਕਟ, 1948 ॥
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘‘ਦ ਵਰਕਰ ਐਕਟ’’ (The Worker Act) ਕਦੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
15 ਅਪਰੈਲ, 1987 ।
ਪਸ਼ਨ 3.
‘‘ਦ ਮਾਈਨ ਐਕਟ’’ (The Mine Act) 1952 ਦਾ ਕੀ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਦਾਨ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੋ ਜਲਨਸ਼ੀਲ ਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਡਾਈਇਥਾਈਲ ਈਥਰ, ਪੈਟਰੋਲ, ਐਸੀਟੋਨ, ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਗੈਸ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੋ ਜਲਨਸ਼ੀਲ ਠੋਸ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਨਾਈਟਰੋ-ਸੈਲੂਲੋਸ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਕਾਰਬਾਈਡ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿਸ਼ਾਕਤ ਜਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਦੀ ਚਮੜੀ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ‘ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਦੀ ਚਮੜੀ ਵਿਚ ਖਿੱਚ, ਜਖ਼ਮ ਜਾਂ ਫੋੜੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ILO ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸੰਗਠਨ (Intemational Labour Organisation) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮੁੱਢਲਾ ਇਲਾਜ (First Aid) ਕੌਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੜਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਸਹਾਇਕ ਹੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਜਾਂ ਇਲਾਜ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਆਪਾਤਕਾਲੀਨ ਹਾਲਤ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਕਿਹੜੇ ਢੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜਾਗਰੁਕ ਸਤਰ, ਅਖਬਾਰ, ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ, ਨੋਟਿਸ ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਘੋਸ਼ਣਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਾਲੇ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਕੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜ਼ਰੂਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੀ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਾਮਾਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਰੋਗ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਰੋਗ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਾਸਤੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
1948 ਦੇ ਫੈਕਟਰੀ ਐਕਟ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿੰਨੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
29 ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
1948 ਦੇ ਫੈਕਟਰੀ ਐਕਟ ਵਿਚ ਆਖਿਰੀ ਸੰਸ਼ੋਧਨ ਕਦੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
1987 ਵਿਚ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
1986 ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਧਾਰਾ ਵਿਚ ਘਾਤਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਰੱਖ-ਰਖਾਵ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਧਾਰਾ 8 ਵਿਚ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਐਕਟ ਕਦੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
1995 ਵਿਚ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਿਚ ਕਰੰਟ, ਉਬਲਦੇ ਦ੍ਰਵ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨਾਲ ਜਾਂ ਜਲਨ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆਂ ਉੱਪਰ ਟੈਲੀਫੋਨ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਕੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆਂ ਉੱਪਰ ਟੈਲੀਫੋਨ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਉਸ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਇਕ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਲਈ, ਮਨੁੱਖੀ ਪੀੜਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਕੰਮ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਵਾਤਾਵਰਣ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਕਿਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਿਯੰਤਰਨ ਬੋਰਡ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ (Environment Protection Act) ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਐਕਟ 1986 ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਫੈਕਟਰੀ ਐਕਟ 1948 Factory Act, 1948) ਦੇ ਘੇਰੇ ਹੇਠ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਸੰਖਿਆ 29 ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਿਵਸ (National Safety Day) ਕਦੋਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਦਿਵਸ 4 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਿਵਸ ਕੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਦਿਵਸ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੌਂਸਲ (National Security Day) ਦੇ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਅੱਗ ਫੜਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜਿਹੜੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਨਿਪੀੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ, ਤਰਲ ਵਿਚ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਦਬਾਉ ਹੇਠ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲਿਆ ਜਾ ਸਕੇ, ਉਹਨਾਂ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਗੈਸਾਂ ਆਖਦੇ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਕੁੱਝ ਠੋਸ ਜਲਣਸ਼ੀਲ (Flammable) ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ !
ਉੱਤਰ-
ਇਥਾਈਲ ਈਥਰ, ਐਲਕੋਹਲ, ਪੈਟਰੋਲ , ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਆਦਿ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਕੁਝ ਠੋਸ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫਾਸਫੋਰਸ, ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ, ਮਾਚਸ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਸੈਲੂਲੋਜ਼ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28.
TNT ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
Trinitrotoluene.
(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (Type I)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਦ ਫੈਕਟਰੀ ਐਕਟ’ (The Factory Act) ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦ ਫੈਕਟਰੀ ਐਕਟ ਨਾਲ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਕਲਿਆਣ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਈ ਪੜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਤੇ ਕਿੱਤੇ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੈਅ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਾਨੂੰਨ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
“ਦ ਮਾਈਨ ਐਕਟ (The Mine Act) 1952 ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
‘ਦ ਮਾਈਨ ਐਕਟ” ਦੇ ਅਧੀਨ ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦਿੱਤੇ ਹਨ –
- ਘਾਤਕ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ।
- ਅਨੁਦਾਨ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਇਜ਼ਾਜਤ !
- ਖਦਾਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੰਤਰਾਂ, ਉਪਕਰਨਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜਨ ਉੱਤਰਦਾਇਤਵ ਬੀਮਾ ਐਕਟ (Public Liability Insurance Act) ਦੀ ਕੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਐਕਟ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬੀਮੇ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਦੇਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਅਤੇ ਘਾਤਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹੋਏ ਦੁਰਘਟਨਾ ਗ੍ਰਸਤ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਹਿਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬੀਮਾ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ ਦੁਰਘਟਨਾ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਭੁਗਤਾਨ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਰਾਹਤ ਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਧਨ ਰਾਸ਼ੀ ਜਮਾਂ ਕਰਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਦਯੋਗਿਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਨੂੰਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹਨਾਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ
- ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।
- ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਤੇ ਜੁਰਮਾਨਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।
- ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿਚ ਜਾਂਚ-ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।
- ਭਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵੀ ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘‘ਆਪਾਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾ’ (Emergency Management Plan) ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਿਹੜੇ ਖੇਤਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
- ਬਚਾਅ ਲਈ ਕੰਮ।
- ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ।
- ਅੱਗ, ਗੈਸ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਕਾਬੂ
- ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ।
- ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ।
- ਸੁਰੱਖਿਆ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮਾਲਕ (Employer) ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਉ !
ਉੱਤਰ-
- ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣੀ।
- ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ।
- ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਕੰਮ ਦੇਣਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਾਧਾਰਨ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੇ ਕੀ ਕੰਮ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੇ ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਕੰਮ ਹਨ
- ਦੁਰਘਟਨਾ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨੀ।
- ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨੀ ਜਿੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇ।
- ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਕੈਂਪ ਲਾਉਣੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਬਕਸੇ (First aid box) ’ਤੇ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਬਕਸਾ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਾਨ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਇਲਾਜ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਖਰਾਬ ਹੋਈਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਛੇਤੀ ਲੱਭ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(ਇ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (Type II)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ (National Safety Council) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕੰਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਰਮਚਾਰੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1966 ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਮਨੁੱਖੀ ਪੀੜਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ, ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਹੋਈ ਦੁਰਘਟਨਾ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਸ਼ਨ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੈਂਪ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨਿਯੋਜਨ ਜਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਦੁਰਘਟਨਾ ਰੋਕਣ ਲਈ ਨਿਯੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਆਪਾਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇਹ ਖੇਤਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ- ਬਚਾਉ ਦਾ ਕੰਮ, ਖ਼ਾਲੀ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ, ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਣਾ, ਅੱਗ, ਗੈਸ ਅਤੇ ਜਲ ਪਾਣੀ) ਤੇ ਕਾਬੂ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ, ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸੁਰੱਖਿਆ। ਨਿਯੋਜਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਆਪਾਤਕਾਲੀਨ ਅਤੇ ਵਿਕਸਿਤ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀਆਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ । ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੋਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਸ਼ਾਰਿਆਂ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਮਰੇ (First Aid Room) ‘ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਸਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ
- ਇਹ ਕਮਰਾ ਇਕ ਯੋਗ ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੇ ਕਾਬੂ ਵਿਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਾਲਾ ਕਮਰਾ ਹਵਾਦਾਰ ਅਤੇ ਪੁਰੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਇਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਇਸ ਵਿਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਸਾਮਾਨ, ਸਟਰੇਚਰ, ਪਹੀਆ ਕੁਰਸੀ ਅਤੇ ਬਿਸਤਰ ਆਦਿ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਕਮਰਾ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਹੋਵੇ ਕਿ ਜਿੱਥੋਂ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਇਹ ਕਮਰਾ ਕਾਫ਼ੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕੇ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਤੁਰਨ-ਫਿਰਨ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾ ਆਵੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਨ ਉਤਰਦਾਇਵਤ ਬੀਮਾ ਐਕਟ 1991 (Public Liability Insurance Act 1991) ਕਦੋਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਐਕਟ ਜਿਹੜਾ 1991 ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇਸ ਐਕਟ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਖ਼ਤਰਾ ਭਰਪੂਰ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਬੀਮੇ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਇਸ ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਿਕ ਕਾਰਖ਼ਾਨਿਆਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਐਕਟ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਬੀਮਾ ਕਰਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬੀਮੇ ਦੀ ਰਕਮ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਰਕਮ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਰਲੀਫ਼ ਸਹਾਇਤਾ ਫੰਡ (Environment Relief Fund) ਵਿੱਚ ਜਮਾ ਕਰਾਉਣੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਹਾਦਸਾ ਗ੍ਰਸਤ ਹੋਏ ਕਾਮੇ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸਹਾਇਤਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਈ ਜਾ ਸਕੇ ।
(ਸ) ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ‘ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲਾ ਸਹਾਇਕ ਤੁਰੰਤ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ (Protection of first-aider)-ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਈ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਹੈਪਾਟਾਈਟਸ, ਹਰਪੀਸ, ਐੱਚ. ਆਈ. ਵੀ. ਮੁੱਖ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਖ਼ੂਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ (Training of first-aider)-ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜਗਾ ਜਾਂ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਸਿਖਲਾਈ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮੁੱਢਲੇ ਸਹਾਇਕ ਨੇ ਕਿਸੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੰਸਥਾ ਤੋਂ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ-
- ਹੱਡੀ ਟੁੱਟਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇਲਾਜ।
- ਅੰਗ ਵਿਸ਼ੇਦਨ ਪ੍ਰਹਾਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇਲਾਜ।
- ਸਦਮਾ, ਦਮ ਘੁਟਣ ਦਾ ਇਲਾਜ।
- ਸੱਟ ਲੱਗਣਾ, ਖਿੱਚ ਅਤੇ ਮੋਚ ਦਾ ਇਲਾਜ
- ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਕਰੰਟ ਦੇ ਸਦਮੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇਲਾਜ।
- ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਜਾਂ ਡੰਗ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ।
- ਡਾਕਟਰੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ; ਜਿਵੇਂ-ਅਸਥਮਾ, ਸ਼ੂਗਰ, ਅਲਰਜੀ ਆਦਿ ਦਾ ਇਲਾਜ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਪਲੇਨਿੰਗਾਂ ਤੇ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਦੁਰਘਟਨਾ ਜਾਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿਚ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਾ ਮਿਲਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਸੇ ਖ਼ਤਰੇ ਜਾਂ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਆਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੇਵਾ ਇਕ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਹਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ (Objectives of First-aid) –
- ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾਂ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨੀ।
- ਬੇਹੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਠੀਕ ਰੱਖਣ ਵਾਸਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣੀ
- ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜਾਂ ਅਤੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ।
- ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣੀ।
ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪਲੈਨਿੰਗ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ) (Planning of first-aid Services)-ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕੰਮ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਇਲਾਜ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ, ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਚੰਗੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।