Class 7

Punjab State Board PSEB 7th Class Home Science Book Solutions Chapter 5 ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Home Science Chapter 5 ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ

Home Science Guide for Class 7 PSEB ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਫ਼ਾਈ, ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ, ਮੱਛਰ-ਮੱਖੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰੁੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਜਦੋਂ ਰੁੱਤ ਬਦਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਰੁੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੀ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਿੱਲਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਜਾਂ ਗੁੱਡੀ ਕਾਗ਼ਜ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟਾਇਲਟ, ਗੁਸਲਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਫਿਨਾਇਲ ਕਿਉਂ ਛਿੜਕੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਾਇਲਟ ਅਤੇ ਗੁਸਲਖ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਫਿਨਾਇਲ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲੀ ਹਵਾ ਲੱਗਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਮੱਖੀ, ਮੱਛਰ ਦੇ ਘਰ ਬਣ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-

1. ਕਮਰੇ ਦਾ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਰਸੋਈ, ਗੁਸਲਖ਼ਾਨਾ ਤੇ ਨਾਲੀਆਂ ਵੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਾਫ਼ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
3. ਸਪਤਾਹਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਦਰੀ ਜਾਂ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਝਾੜਨਾ, ਕੰਧਾਂ ਤੋਂ ਜਾਲੇ ਲਾਹੁਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਲਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
4. ਰੋਜ਼ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਨਾ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ, ਪਰਦੇ, ਚਾਦਰਾਂ ਆਦਿ ਸਾਫ਼ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
5. ਟਾਇਲਟ ਅਤੇ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਿਨਾਇਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਰੁੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਕੰਧਾਂ ਤੇ ਫਰਸ਼ ਝਾੜ ਕੇ ਲਿੱਪ ਪੋਚ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਟੁੱਟ-ਫੁੱਟ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸਫ਼ੈਦੀ ਕਰਵਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
7. ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਲਿਸ਼ ਜਾਂ ਵਾਰਨਿਸ਼ ਕਰਵਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਪਤਾਹਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਕੀ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਪਤਾਹਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ-

1. ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰੀ ਬਿਸਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਮਾਨ-ਫਰਨੀਚਰ ਆਦਿ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਜ਼ਰੂਰ ਲਗਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
3. ਕਮਰੇ, ਵਿਹੜੇ ਅਤੇ ਪੌੜੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫਰਨੀਚਰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਕੰਧਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਜਾਲੇ ਆਦਿ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਣ ।
5. ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਮਾਨ ਕੱਢ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਉਚਿਤ ਥਾਂ ਤੇ ਲਗਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਜੇਕਰ ਫਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਦਰੀ ਵਿਛੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਝਾੜ ਲਓ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ ਧੋ ਕੇ ਗਿੱਲੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਪੋਚਾ ਫੇਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
7. ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬਲਬ ਅਤੇ ਸ਼ੇਡ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵੀ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
8. ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਫਿਨਾਇਲ ਛਿੜਕ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕੀਟਾਣੂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਜਾਵੇ ।
9. ਪਖਾਨੇ ਵਿਚ ਫਿਨਾਇਲ ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਚੁਨੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਭਾਵ ਉਸ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਹੈ ਜੋ ਘਰ ਵਿਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਸੁਆਣੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਦੇ ਉੱਠਣ-ਬੈਠਣ, ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ, ਸੌਣ ਦੇ ਕਮਰੇ, ਰਸੋਈ, ਵੇਹੜਾ, ਗੁਸਲਖ਼ਾਨਾ, ਬਰਾਮਦਾ ਅਤੇ ਟਾਇਲਟ ਦੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰੇ । ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਖਿੱਲਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਿਕਾਉਣਾ, ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਝਾੜਨਾ ਪੂੰਝਣਾ, ਫਰਸ਼ ਤੇ ਝਾੜੂ ਕਰਨਾ, ਗਿੱਲਾ ਪੋਚਾ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਅੱਜ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁਗ ਵਿਚ ਵਿਅਸਤ ਸੁਆਣੀਆਂ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੁਆਣੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਦੀ ਵੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਰੁੱਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜਦੋਂ ਵਰਖਾ ਰੁੱਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਦੁਸਹਿਰੇ ਜਾਂ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਾਰਸ਼ਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕਲੀ, ਪਾਲਿਸ਼ ਆਦਿ ਕਰਵਾਉਣ ਨਾਲ ਘਰ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤਾਂ ਵਧਦੀ ਹੀ ਹੈ ਰੋਗ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੀਟਾਣੂ ਵੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਸਿਹਤ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਘਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਫ਼ਾਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

PSEB 7th Class Home Science Guide ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਾਖਾਨੇ ਅਤੇ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ……………………….. ਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫਿਨਾਇਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਪਤਾਹਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ …………………… ਦੀ ਵੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਦੀਵਾਰਾਂ ਤੇ ਲੱਗੇ ਜਾਲੇ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਘਰ ਵਿੱਚ ਗੰਦਗੀ ਦਾ ਇਕ ਪ੍ਰਕਿਰਤਕ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੱਕੜੀ ਦੇ ਜਾਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮੱਖੀਆਂ ਅਤੇ ਮੱਛਰ ਗੰਦਗੀ ਦੀ ਦੇਣ ਹਨ । (ਠੀਕ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਟਾਇਲਟ, ਗੁਸਲਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਫਿਨਾਇਲ ਛਿੜਕਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਫ਼ਾਈ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ।
(ਉ) ਰੋਜ਼ਾਨਾ ।
(ਅ) ਹਫ਼ਤਾਵਾਰ
(ੲ) ਮੌਸਮ ਅਨੁਸਾਰ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਤੇ ਘਰ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਫ਼ਾਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸਨ 2.
ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਦੋ ਮਹੱਤਵ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਸਫ਼ਾਈ
2. ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਰੀਰਕ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਨਿਯਮਿਤ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਭਾਵ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੈਨਿਕ ਜਾਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉੱਠਣ-ਬੈਠਣ ਅਤੇ ਸੌਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ, ਗੁਸਲਖਾਨਾ, ਟਾਇਲਟ, ਰਸੋਈ, ਵਿਹੜਾ ਅਤੇ ਬਰਾਮਦਾ (ਬਰਾਂਡਾ ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖ਼ਾਸ ਸ਼ਫ਼ਾਈ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੁੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਕੇ ਠੀਕ ਰੱਖਰਖਾਵ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰਨਾ । ਜਿਵੇਂ-ਸਰਦੀ ਗਰਮੀ ਦੇ ਕੱਪੜੇ, ਅਨਾਜ ਸੰਰੱਖਿਅਣ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਅਚਾਨਕ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਚਾਨਕ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਣ ਤੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਵਿਆਹ ਸ਼ਾਦੀ ਤੇ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਛੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-

1. ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ
2. ਸਪਤਾਹਿਕ ਸਫ਼ਾਈ
3. ਮਾਸਿਕ ਸਫ਼ਾਈ
4. ਖ਼ਾਸ ਸਫ਼ਾਈ
5. ਸਾਲਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ
6. ਅਚਾਨਕ ਸਫ਼ਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਕੀ-ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੰਮ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕਰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-

1. ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਮਰਿਆਂ ਦੇ ਫਰਸ਼, ਖਿੜਕੀਆਂ, ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀ ਦੀ ਝਾੜ ਪੂੰਝ ਕਰਨਾ ।
2. ਘਰ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਕੁੜੇ-ਦਾਨ ਆਦਿ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨਾ ।
3. ਟਾਇਲਟ ਅਤੇ ਗੁਸਲਖ਼ਾਨੇ ਆਦਿ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨਾ ।
4. ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘਰ ਵਿਚ ਗੰਦਗੀ ਹੋਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਪ੍ਰਾਕਿਰਤਕ ਕਾਰਨ-ਧੂੜ ਦੇ ਕਣ, ਵਰਖਾ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਰੋੜ੍ਹ ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਗੰਦਗੀ, ਮਕੜੀ ਦੇ ਜਾਲੇ, ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗੰਦਗੀ ।
2. ਮਾਨਵ ਵਿਕਾਰ-ਮਲ-ਮੂਤਰ, ਕਫ, ਬੁੱਕ, ਖੰਘਾਰ, ਪਸੀਨਾ ਅਤੇ ਵਾਲ ਝੜਨਾ ।
3. ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ–ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾਲ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲਾ ਕੁੜਾ, ਸਾਗ-ਸਬਜ਼ੀਫਲ ਆਦਿ ਦੇ ਛਿਲਕੇ, ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ, ਭਾਂਡੇ ਆਦਿ ਦਾ ਧੋਵਨ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ, ਸਾਬਣ ਦੀ ਝੱਗ, ਮੈਲ, ਨੀਲ, ਸਟਾਰਚ, ਰੱਦੀ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਟੁੱਕੜੇ, ਸਿਲਾਈ ਦੀਆਂ ਕਰਨਾਂ, ਕਤਾਈ ਜੀ ਨੂੰ ਅਤੇ ਛਿੱਜਣ ਆਦਿ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਨਾਲ ਚਾਰ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਦੇ ਹਾਂਦੈਨਿਕ ਜਾਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ, ਸਪਤਾਹਿਕ ਸਫ਼ਾਈ, ਮਾਸਿਕ ਸਫ਼ਾਈ, ਸਾਲਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ।

1. ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਾਂ ਦੈਨਿਕ ਸਫ਼ਾਈ – ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਭਾਵ ਉਸ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਹੈ ਜੋ ਘਰ ਵਿਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਸੁਆਣੀ ਦਾ ਇਹ ਮੁੱਖ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਦੇ ਉੱਠਣ-ਬੈਠਣ, ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ, ਸੌਣ ਦੇ ਕਮਰੇ, ਰਸੋਈ ਘਰ, ਵਿਹੜਾ, ਗੁਸਲਖ਼ਾਨਾ, ਬਰਾਮਦਾ ਅਤੇ ਟਾਇਲਟ ਦੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰੇ । ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਖਿਲਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਉਣਾ, ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਨੂੰ ਝਾੜਨਾ, ਪੁੰਝਣਾ, ਫਰਸ਼ ਤੇ ਝਾੜ ਲਾਉਣਾ, ਗਿੱਲਾ ਪੋਚਾ ਫੇਰਨਾ ਆਦਿ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।

2. ਸਪਤਾਹਿਕ ਸਫ਼ਾਈ – ਇਕ ਚੰਗੀ ਸੁਆਣੀ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਹੀ ਦਿਨ ਵਿਚ ਘਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰ ਸਕੇ | ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਘਰ ਵਿਚ ਜੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਜਾਂ ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਕੰਧਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਤੇ ਜਾਲੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ । ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ, ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ, ਬਿਸਤਰ ਝਾੜਨਾ ਤੇ ਧੁੱਪ ਲਗਵਾਉਣਾ, ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਦਰੀ ਕਾਲੀਨ ਨੂੰ ਝਾੜਨਾ ਤੇ ਧੁੱਪ ਲਗਵਾਉਣਾ ਆਦਿ ਕੰਮ ਸਪਤਾਹ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਕੀੜੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

3. ਮਾਸਿਕ ਸਫ਼ਾਈ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਮਰਿਆਂ ਜਾਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਰੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਖਾਧ-ਸਮੱਗਰੀ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਖ਼ਰੀਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਭੰਡਾਰ ਹਿ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਝਾੜ-ਪੂੰਝ ਕੇ ਹੀ ਉਸ ਵਿਚ ਖਾਧਸਮੱਗਰੀ ਰੱਖੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਮਾਸਿਕ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਅਨਾਜ, ਦਾਲਾਂ, ਅਚਾਰ, ਮੁਰੱਬੇ ਤੇ ਮਸਾਲੇ ਆਦਿ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਲਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਅਲਮਾਰੀ ਦੇ ਜਾਲੇ, ਬਲਬਾਂ ਦੇ ਸ਼ੇਡ ਆਦਿ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

4. ਸਾਲਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ – ਸਾਲਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਭਾਵ ਸਾਲ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਸਾਰੇ ਘਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨਾ ਹੈ 1 ਸਾਲਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਘਰ ਵਿਚ ਕਲੀ ਕਰਨਾ, ਟੁੱਟੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ, ਖਿੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਚੁਗਾਠਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਰੰਗ ਰੋਗਨ ਕਰਵਾਉਣਾ, ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਵਾਰਨਿਸ਼, ਪਾਲਿਸ਼ ਆਦਿ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਚੂਨਾ, ਪੈਂਟ ਜਾਂ ਡਿਸਟੈਂਪਰ ਕਰਵਾਉਣਾ, ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਰਗੜ ਕੇ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਦਾਗ ਧੱਬੇ ਹਟਾਉਣਾ, ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨਾ ਸਾਲਾਨਾ ਕੰਮ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾਲ ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨਵੀਨ ਰੂਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਰਜਾਈ, ਗੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਰੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਵਾਉਣਾ, ਧੂਣਾਈ ਆਦਿ ਵੀ ਸਾਲ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਵਰਖਾ ਰੁੱਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਦੁਸਹਿਰੇ ਜਾਂ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਲਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਲਿੱਪਣ-ਪੋਚਣ ਅਤੇ ਪਾਲਿਸ਼ ਕਰਵਾਉਣ ਨਾਲ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤਾਂ ਵਧਦੀ ਹੀ ਹੈ, ਰੋਗ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੀਟਾਣੂ ਵੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਸਿਹਤ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਸਾਲ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਘਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਫ਼ਾਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Home Science Book Solutions Chapter 4 ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Home Science Chapter 4 ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ

Home Science Guide for Class 7 PSEB ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਪਕਾਉਣ ਨਾਲ ਕੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਲੂਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਪਤਲਾ ਛਿਲਕਾ ਉਤਾਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਛਿਲਕਿਆਂ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਹੇਠਾਂ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਲੂਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੋਟੇ ਛਿਲਕੇ ਉਤਾਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡੱਬਾਬੰਦ ਭੋਜਨ ਖਰੀਦਣ ਸਮੇਂ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਡੱਬੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਚੀਜ਼ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲੱਗੇ ਇਹ ਦੇਖ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡੱਬਾ ਫੁੱਲਿਆ ਹੋਇਆ ਜਾਂ ਪਿਚਕਿਆ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਫੁੱਲੇ ਹੋਏ ਡੱਬੇ ਵਿਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜਿੱਥੋਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ ਡੱਬੇ ਚੰਗੀ ਫ਼ਰਮ ਦੇ ਬਣੇ ਹੀ ਵਰਤਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਮਾਲ ਬਹੁਤਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਸੋਡੇ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਸਮੇਂ ਕਿਉਂ ਵਰਜਿਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਸਮੇਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ-ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-

1. ਚੋਕਰ ਆਟੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ B ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਰੋਟੀ ਸੇਕਣ ਤੋਂ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਪਹਿਲਾਂ ਆਟਾ ਗੁੰਨ੍ਹ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਗਿੱਲੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖੋ ।
2. ਚੌਲ ਪਕਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਨਾ ਧੋਵੋ, ਇਸ ਨਾਲ ਖਣਿਜ ਲਵਣ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
3. ਭੋਜਨ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਾਫ਼ ਬਰਤਨ ਵਿਚ ਹੀ ਪਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਸੁਆਣੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਅਤੇ ਨਹੁੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
5. ਰਸੋਈ ਘਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਜਿਵੇਂ-ਤੌਲੀਆ, ਨੈਪਕਿਨ, ਝਾੜਨ, ਪੋਚਾ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਇਸ ਨਾਲ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਦਾ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਡਿੱਗਣ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
7. ਦਾਲ, ਸਬਜ਼ੀ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਕੇਵਲ ਉਨਾ ਹੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਪੱਕ ਜਾਵੇ । ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਫਿਰ ਸੁੱਟਣ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖਣਿਜ ਲਵਣ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
8. ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਮੱਧਮ ਸੇਕ ਤੇ ਪਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਭਾਫ਼ ਦੁਆਰਾ ਪਕਾਉਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
9. ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਢੱਕਣਦਾਰ ਭਾਂਡੇ ਵਿਚ ਪਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
10. ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਮੱਧਮ ਅੱਗ ਤੇ ਨਾ ਉਬਾਲ ਕੇ ਤੇਜ਼ ਅੱਗ ਤੇ ਉਬਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
11. ਮੀਟ ਅਤੇ ਆਂਡੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਪਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ !
12. ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸੋਡੇ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘B’ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
13. ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ । ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿਰਚ ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਘਿਓ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਖ਼ਰਾਬ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
14. ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰੋਸਣ ਵਿਚ ਦੇਰ ਨਾ ਕਰੋ । ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਫਿਰ ਗਰਮ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਨਿਜੀ ਸਫਾਈ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਹੈ-

1. ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੁਕਾਮ, ਗਲਾ ਖਰਾਬ, ਖੰਘ, ਫਲੂ, ਫੋੜੇ ਆਦਿ ਹੋਣ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
2. ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹੱਥ ਅਤੇ ਨਹੁੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਾਫ਼ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਕੱਪੜੇ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
3. ਕੱਚੇ ਮੀਟ, ਮੱਛੀ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਦੇ ਛਿਲਕਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
4. ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੜਛੀ ਜਾਂ ਚਮਚ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਿੱਥੋਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
5. ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਜੇਕਰ ਛਿੱਕ ਜਾਂ ਖੰਘ ਆਉਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਢਕ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਜਿਸ ਚਮਚ ਦੇ ਨਾਲ ਖਾਣੇ ਦਾ ਸੁਆਦ ਦੇਖਣਾ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਫਿਰ ਧੋ ਕੇ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਰਸੋਈ ਅਤੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰਸੋਈ ਅਤੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ-

1. ਰਸੋਈ ਘਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਉੱਤੇ ਜਾਲੀ ਲੱਗੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਮੱਖੀ, ਮੱਛਰ ਆਦਿ ਅੰਦਰ ਨਾ ਆ ਸਕਣ ।
2. ਰਸੋਈ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੂਠੇ ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਹਫਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰੀ ਜਾਲੇ ਉਤਾਰ ਕੇ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਲ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰੀ ਜਾਂ ਦੋ ਵਾਰੀ ਸਫ਼ੈਦੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
3. ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਵਾਰੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਮੀਟ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਾਕੂ ਨੂੰ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਬਰਤਨਾਂ ਜਾਂ ਸੈਲਫ਼ ਜਿੱਥੇ ਮੀਟ, ਮੁਰਗਾ ਜਾਂ ਮੱਛੀ ਰੱਖੀ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਦੂਜੀਆਂ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
5. ਜੂਠੇ ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਬਰਤਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਜੂਠੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਜਾਂ ਡਿਟਰਜੈਂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਬਰਤਨ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਕੀਟਾਣੂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਜੇਕਰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਚਮਕ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ-

1. ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਸਮੇਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਪਤਲੇ ਛਿਲਕੇ ਉਤਾਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
2. ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧੋਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤਕ ਭਿਉਂ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
3. ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਢੱਕ ਕੇ ਪਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਜਿਸ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਕਾਇਆ ਜਾਏ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁੱਟਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
5. ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸੋਡਾ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
6. ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਕੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਭੋਜਨ ਖ਼ਰੀਦਣ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਖ਼ਰੀਦਣ ਵੇਲੇ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ

• ਭੋਜਨ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ । ਜਿਸ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਮੱਖੀਆਂ, ਮੱਛਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਅਤੇ ਚੂਹੇ ਆਦਿ ਹੋਣ ਉੱਥੋਂ ਖਾਣ ਦੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
• ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਸਾਫ਼ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਸਾਫ਼ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਹੋਵੇ । ਜੇਕਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾਂਸੀ ਜਾਂ ਜ਼ੁਕਾਮ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲੋਂ ਖਾਣ ਦੀ ਵਸਤੂ ਨਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
• ਮੀਟ ਖ਼ਰੀਦਣ ਸਮੇਂ ਇਹ ਦੇਖ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਾਨਵਰ ਬਿਮਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਮੋਹਰ ਵੀ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ ।
• ਡੱਬੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਚੀਜ਼ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲੱਗੇ ਇਹ ਦੇਖ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡੱਬਾ ਫੁੱਲਿਆ ਹੋਇਆ ਜਾਂ ਪਿਚਕਿਆ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਫੁੱਲੇ ਹੋਏ ਡੱਬੇ ਵਿਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜਿੱਥੋਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ ਡੱਬੇ ਚੰਗੀ ਫ਼ਰਮ ਦੇ ਬਣੇ ਹੀ ਵਰਤਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਮਾਲ ਬਹੁਤਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
• ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਸੜੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ।
• ਦਾਲਾਂ, ਚੌਲ, ਆਟੇ ਆਦਿ ਵਿਚ ਕੀੜੇ ਜਾਂ ਸੁਸਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
• ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਖੱਟੀ ਬਦਬੂ ਨਹੀਂ ਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
• ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਫਲ ਜਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਮਿੱਟੀ ਪਈ ਹੋਣ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਮੱਖੀਆਂ ਬੈਠੀਆਂ ਹੋਣ, ਨਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ।
• ਪੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਖਾਣਾ ਖ਼ਰੀਦਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਤਸੱਲੀ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
• ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਿਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁੱਕੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੁੱਕੇ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚ ਭਰ ਕੇ ਰਸੋਈ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ ਜਾਂ ਸਟੋਰ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਰਸੋਈ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰਸੋਈ ਦੇ ਹਰ ਇਕ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਧੋ-ਪੂੰਝ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਚਿਆ ਹੋਇਆ ਭੋਜਨ ਦੂਸਰੇ ਸਾਫ਼ ਭਾਂਡਿਆਂ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਜਾਲੀਦਾਰ ਅਲਮਾਰੀ ਜਾਂ ਰੈਫ਼ਰੀਜਰੇਟਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੂਠੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਹੀ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਗਿੱਲੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੁੱਕੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਪੂੰਝ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਉੱਚਿਤ ਸਥਾਨ ਤੇ ਟਿਕਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨਲ, ਫ਼ਰਸ਼, ਸਿੰਕ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਸੁੱਕਾ ਰੱਖਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਰਸੋਈ ਘਰ ਦੀ ਚੌਂਕੀ, ਤਖ਼ਤ, ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫ਼ਰਸ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਿੰਕ ਨੂੰ ਝਾੜੂ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕੂਚੀ ਨਾਲ ਰਗੜ ਕੇ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਭੋਜਨ ਘਰ ਲਿਆਉਣ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸੁੱਕੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਘਰ ਲਿਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁੱਕੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੁੱਕੇ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚ ਭਰ ਕੇ ਰਸੋਈ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ ਜਾਂ ਸਟੋਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਰਿਜ਼ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਠੰਡੀ ਥਾਂ ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਮੀਟ ਲਿਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੇਕਰ ਫ਼ਰਿਜ਼ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਠੰਡੇ ਖਾਨੇ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਪਕਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਦੁੱਧ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉਬਾਲ ਕੇ ਜਾਲੀ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਫ਼ਰਿਜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਠੰਡੀ ਥਾਂ ਤੇ ਦੁੱਧ ਵਾਲੇ ਭਾਂਡੇ ਨੂੰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 7th Class Home Science Guide ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਦੇ ਛਿਲਕਿਆਂ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਹੇਠਾਂ …………………….. ਅਤੇ ………………….. ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿਟਾਮਿਨ, ਖਣਿਜ ਲੂਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
………………………. ਸਹਿਤ ਆਟੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਇਸ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ B ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੌਕਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਵੇਤਸਾਰ ਦੇ ਕਣ ਪਕਾਉਣ ਤੇ ਫੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਜਿਲੇਟੀਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੈਰੋਟੀਨ …………………………… ਵਿਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਾਣੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਧੇਰੇ ਗਰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਸ਼ੱਕਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਗਰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਤਰਲ ਪ੍ਰੋਟੀਨ …………………….. ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਠੋਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਭੋਜਨ ਨੂੰ …………………. ਸੇਕ ਤੇ ਪਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਧਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਰਸੋਈ ਘਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੱਖੋ । (ਠੀਕ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ-
ਗ਼ਲਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਪਤਲਾ ਉਤਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੈ-
(ੳ) ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਸੋਡੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਲੂਣ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ੲ) ਕੁੱਝ ਵਿਟਾਮਿਨ ਭਾਫ਼ ਨਾਲ ਉਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਪਚਣ ਯੋਗ ਬਣਾਉਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਪਕਾਉਣ ਤੇ ਪਚਣ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤਰਲ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਠੋਸ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਤੇ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਕਾਉਣ ਨਾਲ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਪਚਣ ਯੋਗ ਅਤੇ ਮਿੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਚਿਕਨਾਈ ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਕਾਉਣ ਨਾਲ ਚਿਕਨਾਈ ਪਿਘਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਚਣ ਯੋਗ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਬਜ਼ੀ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਭਾਵ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਸੈਲੂਲੋਜ਼ ਨੂੰ ਮੁਲਾਇਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਫ਼ੈਦ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਫੁਲਾ ਕੇ ਜਿਲੇਟਿਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਦਲਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਿਹੜੇ ਖਣਿਜ ਤੱਤਾਂ ਤੇ ਤਾਪ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕੈਰੋਟੀਨ ਪਕਾਉਣ ਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਨਾਲ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਅਤੇ ‘ਸੀਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਿਉਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਤੇ ਤਾਪ ਦੁਆਰਾ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸ਼ੱਕਰ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ੱਕਰ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਹੜੇ ਪਦਾਰਥ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਹਵਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਚੇ ਸਲਾਦ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਹਵਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰਸੋਈ ਘਰ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ ?
(ਉ) ਤਿਆਰੀ ਕੇਂਦਰ
(ਅ) ਪਕਾਉਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਤਿਆਰੀ ਕੇਂਦਰ – ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਦਾਲ-ਚੌਲ ਚੁਣਨਾ ਅਤੇ ਧੋਣਾ, ਸਾਗ-ਸਬਜ਼ੀ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਕੱਟਣਾ, ਆਟਾ ਛਾਨਣਾ, ਗੁੰਨ੍ਹਣਾ ਆਦਿ ਜਿਹੇ ਕੰਮ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਸ਼ੈਲਫ਼ਾਂ ਦੀ ਉਚਾਈ ਸੁਆਣੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉੱਚਿਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੁਆਣੀ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਔਖਿਆਈ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ੈਲਫ਼ਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿਚ ਉਪਯੋਗ ਵਿਚ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਾਮਾਨ ਆਟਾ, ਦਾਲਾਂ ਆਦਿ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

(ਅ) ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਦਾ ਕੇਂਦਰ – ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੁਆਣੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੱਜ ਦੌੜ ਨਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇ । ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸਥਾਨ ਜਾਂ ਅਲਮਾਰੀ ਹੋਵੇ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਮਸਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਸ਼ੀਸ਼ੀਆਂ ਘਿਓ ਅਤੇ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਹੋਣ ।

ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ-ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ੈਲੀ । ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਖਾਣਾ ਥਾਲੀ, ਕਟੋਰੀਆਂ ਵਿਚ ਪਰੋਸ ਕੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਰਸੋਈ ਘਰ ਵਿਚ ਚੌਂਕੀ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਪਟਰੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਖਾਣਾ ਡਿੱਗਿਆਂ ਵਿਚ ਭਰ ਕੇ ਮੇਜ਼ ਤੇ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪ ਪਰੋਸ ਕੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰਸੋਈ ਘਰ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਦੀ ਧੁਆਈ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਉੱਤਮ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੂਠੇ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਪਕਾਏ ਹੋਏ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਨਿਸਚਿਤ ਸਥਾਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਭਾਂਡੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਕੋਲ ਸਿੰਕ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਸਿੰਕ ਦੇ ਕੋਲ ਇਕ ਪਾਸੇ ਗੰਦੇ ਭਾਂਡੇ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਧੋਤੇ ਭਾਂਡੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸ਼ੈਲਫ਼ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਸਿੰਕ ਕਦੀ ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ | ਇਸ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਵਿਮ, ਛਾਈ ਹੋਈ ਸੁਆਹ, ਸਰਫ਼, ਮਿੱਟੀ, ਬੁਰਸ਼, ਸਪੰਜ ਅਤੇ ਝਾੜੂ ਆਦਿ ਰੱਖਣ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Home Science Book Solutions Chapter 3 ਭੋਜਨ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Home Science Chapter 3 ਭੋਜਨ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ

Home Science Guide for Class 7 PSEB ਭੋਜਨ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਨਾਜਾਂ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਾਲਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਹੜਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰੋਟੀਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫਲਾਂ ਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਫਲਾਂ ਤੋਂ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਲੂਣ ਅਤੇ ਮਿੱਠੇ ਫਲਾਂ ਤੋਂ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਨਹੀਂ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਲੋਹਾ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਸੀ’ ਤੱਤ ਨਹੀਂ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੁੱਕੇ ਮੇਵਿਆਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਲੋਹਾ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਤੋਂ ਕਿਹੜਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਸੀ’।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੋਇਆਬੀਨ ਕਿਸ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਦਾ ਵਧੀਆ ਸਾਧਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਗੁੜ, ਖੰਡ ਅਤੇ ਸ਼ਕਰ ਤੋਂ ਕਿਹੜਾ ਆਹਾਰੀ ਤੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ: 9.
ਭੋਜਨ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਸਮੂਹ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਦੇ ਸੱਤ ਸਮੂਹ ਹਨ-

1. ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਅਨਾਜ
2. ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ
3. ਭਾਂਤ-ਭਾਂਤ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ
4. ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ
5. ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ
6. ਮੀਟ ਸਮੂਹ
7. ਗੁੜ, ਖੰਡ, ਤੇਲ ਅਤੇ ਤੇਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਨ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਉਹ ਆਹਾਰ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਸਾਡੀ ਸਰੀਰਕ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ, ਉੱਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ (Balanced Food) ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ-ਇਸ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਪੱਤੇ ਵਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਪੱਤੇ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਲਵਣ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ।
ਹਰੇ ਮਟਰ, ਲੋਬੀਏ ਦੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
ਫਲ – ਫਲਾਂ ਵਿਚ ਗੁਲੂਕੋਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬੜੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਫਲਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਚਿਕਨਾਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਪਰੰਤੂ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’, ‘ਸੀ’ ਅਤੇ ਲੋਹਾ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕੁਝ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸੋਇਆਬੀਨ ਦਾ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦਹੀਂ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੋਇਆਬੀਨ ਦਾ ਦੁੱਧ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ 3-4 ਘੰਟੇ ਤਕ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਿਉਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਹੁਣ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਸੁਕਾ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਉਤਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਹੁਣ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਿਉਂ ਕੇ ਰਗੜਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਛਿਲਕਾ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ 10 ਮਿੰਟ ਤਕ ਸੋਡੀਅਮ ਬਾਈਕਾਰਬੋਨੇਟ ਦੇ ਗਰਮ ਘੋਲ ਵਿਚ ਭਿਉਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਨ ਨੂੰ 15 ਮਿੰਟ ਤਕ ਉਬਾਲ ਕੇ ਠੰਢਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਛਾਣ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਇਆਬੀਨ ਦਾ ਦੁੱਧ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਦਹੀਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਖੰਡ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਦ ਮਿਲਾ ਕੇ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਖੱਟਾ ਮਿਲਾ ਕੇ ਦੁੱਧ ਜਮਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਚੌਲਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾਉਣ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦੇ ਪੌਸ਼ਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੌਲਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਮੰਡ ਨਾ ਕੱਢ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦਾਲ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਦਾਲ ਸੋਇਆਬੀਨ ਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਇਕ ਸਾਧਾਰਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕਿਨ੍ਹਾਂ-ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਭੋਜਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਧਾਰਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਭੋਜਨ-

ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥ	ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ (ਗ੍ਰਾਮ)	ਮਾਸਾਹਾਰੀ (ਗ੍ਰਾਮ)
ਅਨਾਜ	400	400
ਦਾਲਾਂ	55	55
ਹਰੀਆਂ ਪੱਤੇ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ	100	100
ਜੜ੍ਹ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ	75	75
ਦੂਜੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ	75	75
ਫਲ	30	30
ਦੁੱਧ	200 ਮਿ: ਲੀ:	30
ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਗੁੜ	30	100 ਮਿ: ਲੀ.
ਘਿਓ ਅਤੇ ਤੇਲ	40	30
ਮੀਟ ਜਾਂ ਮੱਛੀ	–	40
ਅੰਡਾ	–	30

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਤੋਂ ਕੀ-ਕੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ? ਦੁੱਧ, ਮੀਟ, ਕਣਕ, ਸੋਇਆਬੀਨ।
ਉੱਤਰ-
ਦੁੱਧ ਤੋਂ – ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਚਿਕਨਾਈ, ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’, ‘ਬੀ’ ਅਤੇ ‘ਡੀ’ ਚੂਨਾ ਅਤੇ ਫਾਸਫੋਰਸ।
ਮੀਟ ਤੋਂ – ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਲੋਹਾ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’ ਅਤੇ ‘ਬੀ’ ।
ਕਣਕ ਤੋਂ – ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਲਵਣ।
ਸੋਇਆਬੀਨ ਤੋਂ – ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਚਿਕਨਾਈ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਲੋਹਾ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਕੀ ਕਣਕ ਸੰਪੂਰਨ ਭੋਜਨ ਹੈ ? ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨ ਭੋਜਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਾਂ, ਕਣਕ ਸੰਪੂਰਨ ਭੋਜਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਦੁਸਰੇ ਅਨਾਜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਲੂਣ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਦੂਜੇ ਅਨਾਜਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਛਿਲਕੇ ਦੇ ਕੋਲ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਆਟਾ ਜੇਕਰ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਬਰੀਕ ਪੀਸਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਦੇ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨ ਭੋਜਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦਾਲਾਂ, ਦੁੱਧ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਦੁਸਰੇ ਆਹਾਰ ਦਾ ਵੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਕਣਕ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਦੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਣਕ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਦੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ-

ਕਣਕ ਵਿਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ	ਮੱਕੀ ਵਿਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ
ਕਣਕ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੂਸਰੇ ਅਨਾਜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਖਣਿਜ ਲੂਣ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡੇਟ, ਲੋਹਾ, ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।	ਇਸ ਵਿਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਕਣਕ ਜਿੰਨੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚ ਕਣਕ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਚਿਕਨਾਈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਆਪਣੇ ਲਈ ਇਕ ਦਿਨ ਦੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪਣੇ ਲਈ ਇਕ ਦਿਨ ਦੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੂਚੀ-

PSEB 7th Class Home Science Guide ਭੋਜਨ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਦਾ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਕਿਸ ਅਨਾਜ ਤੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੌਲਾਂ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰੌਂਗੀ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਖਣਿਜ ਲਵਣ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦਾਲਾਂ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਕੀ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਦੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕਤਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੁੰਗਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਦਾਲਾਂ ਕਿਸ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦਾ ਉੱਤਮ ਸੋਮਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਸੀ’ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਨਾਲ ਕਿਹੜਾ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਸੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ……………………….. ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਂਵਲਾ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਭੋਜਨ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਸਮੂਹ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੱਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਣਕ …………………….. ਆਹਾਰ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੰਪੂਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਜੜ੍ਹ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿਚ …………. ਵਧੇਰੇ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਚੀਨੀ ਤੋਂ ਕੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਊਰਜਾ (ਕਾਰਬੋਜ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮੱਕੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਵਿਟਾਮਿਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਅੰਗੂਰ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? (ਠੀਕ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਮੱਖਣ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-
(ਉ) ਚਿਕਨਾਈ
(ਅ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ
(ੲ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ?
(ਉ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ
(ਅ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ
(ੲ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ
(ਸ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਰੀਆਂ ਸਾਗ-ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਲੋਹਾ, ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’, ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਸੀ’ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਣਿਜ ਲਵਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੱਚਿਆਂ, ਗਰਭਵਤੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪਿਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ ਕਿਹੜੇ ਫਲਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਪੀਤਾ, ਅੰਬ ਅਤੇ ਦੁਸਰੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਫਲਾਂ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਆਹਾਰ ਵਿਚ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਸਾਲੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਗੰਧਿਤ, ਆਕਰਸ਼ਕ, ਸੁਆਦੀ ਅਤੇ ਪਚਣ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਅਨਾਜ ਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਲਗਪਗ 70 ਤੋਂ 80% ਲੋਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੋਇਆਬੀਨ ਤੇ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਚਿਕਨਾਈ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਲੋਹਾ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਆਦਿ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੰਤੂਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜੰਤੂਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ-

1. ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ-ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨਕਰੀਮ, ਦਹੀਂ, ਮੱਖਣ, ਮੱਠਾ, ਘਿਓ, ਪਨੀਰ ।
2. ਮੀਟ
3. ਮੱਛੀ
4. ਆਂਡੇ
5. ਜੰਤੂਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਚਿਕਨਾਈ ਅਤੇ ਤੇਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੀਟ, ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਆਂਡਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਕੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੀਟ, ਮੱਛੀ, ਮੁਰਗਾ ਆਦਿ ਵਿਚ ਉੱਤਮ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਉੱਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਮੱਛੀਆਂ ਵਿਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਆਂਡੇ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਸੀ’ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੂੰਗਫਲੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੂੰਗਫਲੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਉੱਤਮ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦਾ ਛਿਲਕਾ ਲਾਹ ਕੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ | ਲਈ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਭਿਉਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਹੁਣ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਲ ਤੇ ਜਾਂ ਮਿਕਸੀ ਵਿਚ ਪੀਹ ਕੇ | ਲੁਗਦੀ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਕ ਕਿਲੋ ਗਰਾਮ ਲੁਗਦੀ ਵਿਚ 30 ਕੱਪ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਉਸ ਭੋਜਨ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਵਿਚ 1/2 ਕੱਪ ਚੁਨੇ ਦਾ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਘੋਲ ਨੂੰ ਛਾਣ ਕੇ 25 ਮਿੰਟ ਤਕ ਉਬਾਲਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚ ਖੰਡ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਦੁੱਧ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫਲਾਂ ਦੇ ਰਸ ਉਪਯੋਗੀ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਹਨ, ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਇਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਸ਼ੱਕਰ, ਖਣਿਜ ਲੂਣ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਆਦਿ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ।
2. ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
3. ਇਹ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਠੰਢਾ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਇਹ ਸੁਆਦੀ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚਾਹ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਤੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ; ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਾਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੀਣ ਨਾਲ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-

1. ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਨ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਕੇ ਖੂਨ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਗਤੀ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
2. ਪਸੀਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
3. ਟੈਨਿਕ ਐਸਿਡ ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਬਜ਼ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਰਹਿਣ ਲਗਦੀ ਹੈ ।
4. ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਦਾ ਰੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
5. ਭੁੱਖ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹਰੀਆਂ ਸਾਗ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਤੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਹਰੀਆਂ ਸਾਗ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ-ਪਾਲਕ, ਬਾਥੂ, ਚੁਲਾਈ, ਧਨੀਆ ਅਤੇ ਦੂਜੀਆਂ ਪੱਤੇਦਾਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਲੋਹਾ, ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’ ਅਤੇ ‘ਸਿੰ’ ਤੇ ਖਣਿਜ ਲਵਣ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਗਰਭਵਤੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪਿਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬਨਸਪਤੀ ਦੁੱਧ ਦੀ ਕੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਨਸਪਤੀ ਦੁੱਧ-ਇਹ ਬਨਸਪਤੀ ਪਦਾਰਥ ਸੋਇਆਬੀਨ ਅਤੇ ਮੂੰਗਫਲੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਚਿਕਨਾਈ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਲੋਹਾ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ ਆਦਿ ਸਭ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪੋਸ਼ਕ ਪਦਾਰਥ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮੱਕੀ ਵਿਚਲੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਚਿਕਨਾਈ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਬੀ’ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Home Science Book Solutions Chapter 2 ਸਰੀਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Home Science Chapter 2 ਸਰੀਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ

Home Science Guide for Class 7 PSEB ਸਰੀਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ 11 ਤੋਂ 15 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਵਾਨੀ ਜਾਂ ਮੁਟਿਆਰਪਨ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ 11 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਜਵਾਨੀ ਜਾਂ ਮੁਟਿਆਰਪਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਜਵਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
12-15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁੰਡੇ ਜਵਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੁਟਿਆਰਪਨ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਕਿਉਂ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁਟਿਆਰਪਨ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਬਦੀਲੀ ਮਾਸਿਕ ਧਰਮ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੱਦ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਗੋਲਾਈਆਂ ਭਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਛਾਤੀਆਂ ਉਭਰਨ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਫੁਲਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਪੇਂਡੂ (Pelvis) ਚੌੜੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਸਰੀਰ ਦੀ ਬਨਾਵਟ ਕਾਰਨ ਮੁਟਿਆਰ ਹੁਣ ਹੋਰ ਭਰਵੀਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਔਰਤ ਵਰਗੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਵੀ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਿਚ ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਇਹ ਸਮਾਂ ਲੰਮਾ ਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਲੰਮਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਬੇਢੰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਠੋਡੀ ਤੇ ਵਾਲ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਅਵਾਜ਼ ਫਟਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਹ ਆਵਾਜ਼ ਭਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਵਰਗੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੋਢੇ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਚੌੜੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਇਹਨਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੇ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ । ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਸੁਸਤੀ ਵੀ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਸੌਣ ਅਤੇ ਹਾਜ਼ਮੇ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਸਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਤੀਰੇ ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਲਿੰਗ ਚੇਤਨਾ ਜਾਗਣ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਨ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਜੀਅ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਜਲਦੀ ਉਕਤਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ਜਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨ ਲਗਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਦਿਲ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੋਂਹਦੀਆਂ | ਵੱਡਿਆਂ ਵੱਲ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜਾਗਦੀ ਹੈ । ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣ ਨੂੰ ਜੀਅ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਕੁਝ ਦੇਰ ਲਈ ਮੁੰਡਿਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਵਿਰੋਧ ਜਾਗਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਇਹ ਖਿੱਚ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਹੀ ਡੁੱਬਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਵਾਨੀ (Puberty) ਸਮੇਂ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕੀ ਫ਼ਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਸਮਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਫ਼ਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵੱਲ ਵਧੇਰੇ ਪਿਆਰ, ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਿਖਾਉਣ । ਜੇਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਠੀਕ ਵਤੀਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸਮਾਂ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਅਤੇ ਠੀਕ ਮੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਬਤੀਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
8 ਤੋਂ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲੜਕਿਆਂ ਵਿਚ ਕੀ-ਕੀ ਸਰੀਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਬੱਚਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗਿਆਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਘੁਮੰਡ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਉਸ ਦਾ ਭਾਰ ਅਤੇ ਲੰਬਾਈ ਲਗਪਗ ਸਮਾਨ ਰੂਪ ਨਾਲ ਵਧਦੇ ਹਨ । ਉਸ ਦਾ ਮੱਥਾ ਚੌੜਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬੁੱਲ਼ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਨੱਕ ਵੱਡਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉੱਪਰਲੇ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਜਬਾੜੇ ਦੇ ਆਪਸੀ ਮੇਲ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਬਚਪਨਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਉਹ ਛੋਟਾ ਆਦਮੀ ਜਾਂ ਛੋਟੀ ਇਸਤਰੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗਣ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਹੱਥ, ਪੈਰ, ਲੱਤਾਂ ਅਤੇ ਬਾਹਵਾਂ ਵੀ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ । ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਚਮਕ ਘੱਟ ਹੋਣ ਲਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਰੁੱਖੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਬੱਚਾ ਭਾਵੁਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇਪਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦਾ ਅਸਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
8 ਤੋਂ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਵਿਚ ਕੀ-ਕੀ ਸਰੀਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
11 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੋ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ 11 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ (Puberty) ਆਖਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਦੇ ਰਸਾਂ ਕਾਰਨ ਲਿੰਗ ਅੰਗਾਂ ਵਿਚ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕੁਦਰਤ ਵਲੋਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸ ਵਿਚ ਸੰਤਾਨ ਉਤਪੱਤੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨਅੰਦਰਲੀਆਂ ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਅਤੇ ਬਾਹਰਲੀਆਂ । ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਿੰਗ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਜੋ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਕੁੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਵਿਚ ਵੀ ਅੰਤਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

PSEB 7th Class Home Science Guide ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
5-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਹੜੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਗੁਆਚਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
11 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੌਰ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਿਚ ………………………… ਸਮਾਂ ਲੰਬਾ ਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜਵਾਨੀ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਹੁਤ ਨਾਜ਼ੁਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । (ਠੀਕ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬਚਪਨ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਭਾਗ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) 5-6 ਸਾਲ
(ਅ) 8-11 ਸਾਲ
(ੲ) 15-20 ਸਾਲ
(ਸ) 2-10 ਸਾਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 8-11 ਸਾਲ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
5-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਤਬਦੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
5-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਬੜੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਹੀ ਗੁਆਚਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁਟਿਆਰਪਨ ਜਾਂ ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਗੁਆਚਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁੰਡੇ ਜਵਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
12 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁੰਡੇ ਜਵਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
5 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਲਗਪਗ ਪੰਜ-ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਬੜੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਬੱਚੇ ਇਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਭਾਵਾਤਮਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਭਾਵਨਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਤੀਰੇ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬੱਚੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੁੱਤਿਆਂ ਹੀ ਬਿਸਤਰੇ ਤੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਬੱਚੇ ਅੰਗੂਠਾ ਚੂਸਦੇ, ਤੁਤਲਾਂਦੇ ਜਾਂ ਬੇਚੈਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਿੰਗ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਨੂੰ ਅੱਡ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
11-12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂਵਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
11-12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂਵਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾ ਦੇਣ ਤਾਂ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਉਣ ਤਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਘਬਰਾਉਣ ਨਾ ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਸਕਣ । ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਮਾਸਿਕ ਧਰਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕੁਦਰਤੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਕਰਾ ਦੇਣ, ਤਾਂ ਜੋ ਲੜਕੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਗ਼ਲਤ ਧਾਰਨਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਨਾ ਸਮਝਣ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ ਸੁਝਾਵਾਂ ਵਿਚ ਨਾ ਫਸਣ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Home Science Book Solutions Chapter 1 ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Home Science Chapter 1 ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ

Home Science Guide for Class 7 PSEB ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਚਮੜੀ ਦੀ ਕੀ ਪਛਾਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੀਕਣੀ, ਠੋਸ ਅਤੇ ਥਾਂ ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਵਸਥ ਵਾਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਮਕੀਲੇ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅੱਖਾਂ ਨਿਰੋਗ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਧੂਏਂ, ਧੂੜ, ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਬਿਧੀ ਚਮੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਚਮੜੀ ਠੀਕ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਢੰਗ ਅਪਣਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਬਿਧੀ ਚਮੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁੰਹ ਧੋ ਕੇ ਗਲਿਸਰੀਨ ਵਿਚ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਪਾ ਕੇ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਦੀ ਥਾਂ ਵੇਸਣ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੁਖਦੀਆਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਜ਼ੁਕਾਮ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਰੁਮਾਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਜਾਂ ਜ਼ੁਕਾਮ ਇਕ ਛੂਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਅੱਖਾਂ ਦੁਖਦੀਆਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਜ਼ੁਕਾਮ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰੁਮਾਲ ਵੱਖਰਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਰੋਗ ਦੂਸਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਫੈਲ ਜਾਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਿੱਖੀ ਚੀਜ਼ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਫੇਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ? (From Board M.Q.P.)
ਉੱਤਰ-
ਕੰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਿੱਖੀ ਚੀਜ਼ ਚਲਾਉਣ ਨਾਲ ਬਾਹਰਲੇ ਕੰਨ ਵਿਚ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਰਦਾ ਵੀ ਪਾਟ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਕੰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਿੱਖੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਫੇਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਨੱਕ, ਗਲੇ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੱਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਖ਼ੁਰਾਕ, ਕਸਰਤ, ਸੌਣਾ ਜਾਂ ਆਰਾਮ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਸਵਸਥ ਅਤੇ ਠੀਕ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਸਕੇ ।

ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਨੱਕ ਸਾਹ ਲੈਣ ਅਤੇ ਕੱਢਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਚਿਪਚਿਪਾ ਜਾਂ ਲੇਸਦਾਰ ਪਦਾਰਥ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅੰਦਰੋਂ-ਬਾਹਰੋਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਨੱਕ ਵਿਚ ਗੰਦਗੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਾਹ ਨਾਲੀ ਵਿਚ ਰੋਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਮੂੰਹ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ । ਨੱਕ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੁਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਨੱਕ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੇ ਕਿਰਮ ਸਾਹ ਨਲੀ ਦੁਆਰਾ ਕੰਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਗਲੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਗਲੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਗਰਾਰੇ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚੇ ਦਾ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਗਲਾ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਦਾ ਗਲਾ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਉਬਾਲ ਕੇ ਕੋਸਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਨਮਕ ਪਾ । ਕੇ ਗਰਾਰੇ ਕਰਵਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੱਚਾ ਬਿਮਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

ਚੇਹਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਹਰ ਰੋਜ਼ ਚੇਹਰੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧੀਆ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਾਬਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਮਲ ਕੇ ਮੁੰਹ ਤੇ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਵਾਰ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ਼ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂੰਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਮੁਸਾਮ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
(ੳ) ਸੁਹਣੇ ਲੱਗਣ ਲਈ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੁਹਣੇ ਲੱਗਣ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਇਕ ਵਧੀਆ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਚੇਹਰੇ ਨੂੰ ਧੋ ਕੇ ਸਾਫ਼ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਪੂੰਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਚੇਹਰੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅੱਖਾਂ, ਨੱਕ, ਕੰਨ, ਗਲਾ, ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਜੋ ਰੁਮਾਲ, ਤੌਲੀਆ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
(ਅ) ਚਮੜੀ ਕਿਉਂ ਗੰਦੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਚਮੜੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਪਸੀਨਾ ਇਕ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਪਦਾਰਥ ਜਿਵੇਂ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ, ਧੂੜ ਦੇ ਕਣ ਆਦਿ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਨੇਕਾਂ ਜੀਵਾਣੂ ਵੀ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੜਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨਾਲ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈ । ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤਾਜ਼ੇ ਜਾਂ ਹਲਕੇ ਕੋਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੇ ਮੁਸਾਮ ਖੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਸੀਨਾ ਨਿਕਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਚਮੜੀ ਤੋਂ ਗੰਦਗੀ ਹਟ ਜਾਣ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ । ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਬਣ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਰਗੜਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਹੋ ਸਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ :

1. ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰੀ ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਤੇਲ ਲਾ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਪੂੰਝ ਕੇ, ਫਿਰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਛੱਡ ਕੇ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
3. ਜਦੋਂ ਤਕ ਵਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਸੁੱਕ ਜਾਣ ਜੁੜਾ ਜਾਂ ਗੁੱਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
4. ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੋ ਵਾਰ ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਕੰਘੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
5. ਕੰਘੀ ਜਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਧੋ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਸੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

PSEB 7th Class Home Science Guide ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੰਨ ਨੂੰ …………… ਵਸਤੂ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਉੱਤਰ-
ਨੁਕੀਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤਵਚਾ ਵਿਚੋਂ ਪਸੀਨਾ ਅਤੇ ………………………. ਪਦਾਰਥ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਫਾਲਤੂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਇਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਰੋਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅੱਖਾਂ ਨਿਰੋਗ ਰੱਖਣ ਲਈ ………. ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਫ਼ਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨਿਯਮਿਤ ਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਕਿਸਦੇ ਮੂੰਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁਸਾਮਾਂ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
…………………. ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਨਹੀਂ ਪੂੰਝਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ-
ਗੰਦੇ ਰੁਮਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
………………….. ਵਾਲ ਚਮਕੀਲੇ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਵਸਥ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਨਿਯਮਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਾ ਇਕ ਲਾਭ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਿਰ ਧੋਣ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਪਾਉਡਰ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਂਵਲੇ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਨਿਯਮਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? (ਠੀਕ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪਾਇਓਰਿਆ ਰੋਗ ਕਿਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ
(ਉ) ਦੰਦ
(ਅ) ਕੰਨ
(ੲ) ਅੱਖ
(ਸ) ਗਲਾ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੰਦ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
WHO ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿਚ ਸਿਹਤ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
WHO (ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸੰਪੁਰਨ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸੰਵੇਗਾਤਮਕ ਕਲਿਆਣ ਨਿਹਿਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸੁਖੀ ਰਹਿਣ ਦੇ ਲਈ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਦਾ ਸਵਸਥ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੋਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਮੜੀ ਵਿਚੋਂ ਪਸੀਨਾ ਅਤੇ ਵਿਅਰਥ ਪਦਾਰਥ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਮੈਲ ਜੰਮ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਚਮੜੀ ਦੇ ਛੇਕ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਖੋਖਲੇ ਹੋਣ ਤੋਂ, ਡਿਗਣ ਤੋਂ, ਦਰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੰਨ ਦਾ ਰੋਗ ਹੋਣ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੁਰੰਤ ਕਿਉਂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਨ ਦਾ ਰੋਗ ਹੋਣ ਤੇ ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਮਾਗ਼ ਤਕ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੁਰੰਤ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਨਿਯਮਿਤ ਕਸਰਤ ਤੇ ਉੱਤਮ ਆਸਣ ਸਰੀਰ ਦੇ ਲਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ, ਸੁਗਠਿਤ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਕਰੀਜ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਭੋਜਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕੁੱਲਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ,
2. ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਕੇਰੀਜ ਰੋਗ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੰਦਾਂ ਵਿਚ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਸੜਨ ਨਾਲ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਐਸਿਡ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਇਨੈਮਲ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਾਇਓਰੀਆ ਰੋਗ ਦੇ ਕੀ ਲੱਛਣ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਮਸੂੜੇ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,
2. ਮਸੂੜਿਆਂ ਵਿਚ ਪੀੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,
3. ਮਸੂੜਿਆਂ ਤੋਂ ਦੰਦ ਵੱਖ ਹੋਣ ਲਗਦੇ ਹਨ,
4. ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਅੱਖਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੁਕੰਨੀਆਂ, ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਵਿਹੀਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਨੱਕ ਦੀ ਕੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਬੁੱਲ੍ਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੰਦਰੁਸਤ ਮੂੰਹ ਸੰਨ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਬੁੱਲ਼ ਲਾਲ ਅਤੇ ਗਿੱਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਗਲਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਫ਼, ਗਿੱਲੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕਾਵਟ ਵਾਲੇ ਗਲੇ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਦੰਦ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਫ਼, ਸਹੀ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਸ਼ਟ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਮਸੂੜੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਠੋਸ ਅਤੇ ਲਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਲਾਲ ਹੋਣ ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆਂ ਹੋਣ ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਵਾਰ ਵਧੀਆ ਸਾਬਣ ਜਾਂ ਸ਼ੈਪੂ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਤੇਲ ਵੀ ਝੱਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਜੂੰਆਂ ਆਦਿ ਨਹੀਂ ਪੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ।

ਛੋਟੋ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਸਰਤ ਸਰੀਰ ਲਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਸਰਤ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਿਰੋਗ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਕਾਰਨ ਹਨ-

1. ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਛੇਤੀ ਪਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਲਗਦੀ ਹੈ ।
2. ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਿਯਮਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਿਯਮਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲਾਭ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-

1. ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
2. ਮੁਸਾਮਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
3. ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੌਲੀਏ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਰਗੜਨ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਨਹਾਉਣ ਨਾਲ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੇ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
5. ਧੋ ਕੇ ਵਹਿ ਜਾਣ ਨਾਲ ਪਸੀਨੇ ਦੀ ਬਦਬੂ ਜਾਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ? ਨਹੁੰਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਹੁੰਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ , ਭੋਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ, ਜੀਵਾਣੂ ਆਦਿ ਆਹਾਰ ਨਲੀ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਖ਼ਰਾਬੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨਗੇ । ਨਹੁੰਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਆਦਿ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਮੰਨੀ ਹੋਈ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸਰੀਰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ ਉਹ ਜੀਵਨ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸੰਸਾਰਿਕ ਸੁੱਖਾਂ ਦਾ ਉਪਭੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਬਿਮਾਰ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਦੂਸਰਿਆਂ ਲਈ ਭਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਣਾ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨਿਜੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਸਰੀਰਕ ਜਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰ ਇਕ ਅੰਗ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ।

ਨਿਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਸਫ਼ਾਈ ਆਉਂਦੀ ਹੈ-

• ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਇਸ ਨਾਲ ਦੰਦ ਖੋਖਲੇ ਹੋਣ, ਡਿਗਣ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਰੋਗ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
• ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਇਸ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਚੁਕੰਨੀਆਂ, ਸਾਫ਼, ਬਿਨਾਂ ਮੈਲ ਤੋਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਰੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
• ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਇਸ ਨਾਲ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਖਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦਾ ਹਮਲਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
• ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਫੁਰਤੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
• ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਨਹੁੰਆਂ ਵਿਚ ਮੈਲ ਜਮਾਂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕਈ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮੁੰਹ ਵਿਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
• ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਤੇ ਮਨ ਪ੍ਰਸੰਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਗੰਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਰੋਗ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਰੋਗੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ-ਅੱਖਾਂ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤਾਂ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਅਖਾਉਤ ‘ਅੱਖਾਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜਹਾਨ ਹੈ’ ਆਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ-

• ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਜਿਵੇਂ ਧੂੜ-ਮਿੱਟੀ, ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਆਦਿ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕੁਝ ਧੂੜ ਅਤੇ ਜੀਵਾਣੂ ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਜੇ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਰਮਲ ਸੈਲਾਈਨ ਜਾਂ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਧੋਣ ਅਤੇ ਪੁੰਝਣ ਨਾਲ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
• ਗੰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਜਾਂ ਗੰਦੇ ਰੁਮਾਲ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਨਹੀਂ ਪੰਝਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ, ਨਾ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰਗੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਤੌਲੀਏ, ਸਾਬਣ, ਬਾਲਟੀ, ਮੱਗ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਪੂੰਝਣ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਦੂਸਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕਰਦੇ ਹੋਣ, ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਦੁਖਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ।
• ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ, ਤੇਜ਼ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਧੁੱਪ ਦੀ ਐਨਕ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
• ਘੱਟ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣਾ, ਪੜ੍ਹਨਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਮਹੀਨ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅੱਖਾਂ ਲਈ ਮਾਰੂ ਸਿੱਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
• ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ-ਰੋਹੇ ਆਦਿ ਤੋਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਰੋਗ ਹੋਵੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਕਿਸੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ !

ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – ਨੱਕ ਸਾਹ ਲੈਣ ਅਤੇ ਕੱਢਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਚਿਪਚਿਪਾ ਜਾਂ ਲੇਸਦਾਰ ਪਦਾਰਥ ਨਿਕਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅੰਦਰੋਂ-ਬਾਹਰੋਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਨੱਕ ਵਿਚ ਗੰਦਗੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਾਹ ਨਲੀ ਵਿਚ ਰੋਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਮੂੰਹ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ । ਨੱਕ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਸੁਣਕਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਨੱਕ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੇ ਕਿਰਮ ਸੁਣਨ ਵਾਲੀ ਨਲੀ ਦੁਆਰਾ ਕੰਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ? ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖੁਦ ਕਰੋ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 8 ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 8 ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼

Computer Guide for Class 7 PSEB ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਪ੍ਰਾਈਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਨੂੰ ………….. ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਇਨਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ (Internal memory)
(ਅ) ਐਕਸਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ (External memory)
(ੲ) ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਮੈਮਰੀ (Physical memory)
(ਸ) ਐਗਜ਼ਿਲਰੀ ਮੈਮਰੀ (Auxiliary memory)
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਇਨਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ (Internal memory),

II. …………… ਮੈਮਰੀ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
(ਉ) ROM
(ਅ) PROM
(ੲ) EPROM
(ਸ) RAM.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ROM,

III. ……………….. ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਇਸ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
(ਉ) ਐਕਸਟਰਨਲ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ (External Hard Disk)
(ਅ) ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ (Pen Drive)
(ੲ) ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (Hard Disk Drive)
(ਸ) ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ (Memory Card).
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (Hard Disk Drive),

IV. ਮੈਮਰੀ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ …………….. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੈੱਲ (Cells)
(ਅ) ਏਰੀਆ (Area)
(ੲ) ਇੰਟਰ-ਸੈੱਕਸ਼ਨ (Inter-section)
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸੈੱਲ (Cells),

V. USB ਦਾ ਮਤਲਬ . …………… ਹੈ ।
(ਉ) ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਸਰਵਿਸ ਬੁੱਕ (Uniform Service Book)
(ਅ) ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (Universal Serial Bus)
(ੲ) ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸਟੇਟ ਬੱਸ (Universal Straight Bus)
(ਸ) ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (Uniform Serial Bus).
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (Universal Serial Bus).

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਕਿੰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
1.4 MB.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ (CD) ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਕਿੰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
650-700 MB.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਮਾਪਣ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੀ ਮੈਮਰੀ ਇਕਾਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-1
GB ਮੈਮਰੀ ਇਕਾਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
CD ਅਤੇ DVD ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
DVD ਦੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐੱਨ ਡਰਾਈਵ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਕਿਸ ਪੋਰਟ ਨਾਲ ਅਟੈਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
USB Port.

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਮੈਮਰੀ ਕੀ ਹੈ ? ਮੈਮੋਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੁੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੈਮੋਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਲਈ ਇਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਹੋਲਡਿੰਗ ਜਗ੍ਹਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮੈਮੋਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ, ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ-ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੋਈ ਚਾਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
Floppy Disk, Hard Disk, CD, DVD.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ, ਜੋ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰਾ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ ਕੰਸੋਲ, ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ ਡਾਟਾ, ਚਿੱਤਰ, ਸੰਗੀਤ, ਸੇਵ ਕੀਤੀਆਂ ਗੇਮਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੰਪਿਊਟਰ (Computer) ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਰਗੇ ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ । ਉਹ ਸੀਡੀ ਜਾਂ ਡੀਵੀਡੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸੰਖੇਪ ਅਤੇ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸੀਡੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਮੈਮਰੀ ਕਾਰਡ ਵਿਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਡਾਟਾ ਕਾਰਡ ਰੀਡਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਐੱਨ ਡਰਾਈਵ ਉੱਪਰ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (ਯੂ ਐੱਸ ਬੀ) ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮੋਰੀ ਉਪਕਰਣ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਟਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਦੂਸਰੇ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕਸ ਜਾਂ ਡੀਵੀਡੀ/ਸੀਡੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ USB ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਵੱਡੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਹਨ, ਉਹ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਸੀ. ਡੀ. ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ ਇਕ ਫਲੈਟ, ਗੋਲ, ਆਪਟੀਕਲ ਸਟੋਰੇਜ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਕਾਢ ਜੇਮਜ਼ ਰਸਲ ਦੁਆਰਾ ਕੱਢੀ ਗਈ ਸੀ । ਇਹ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲਸਟੋਰੇਜ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜੋ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਹੋਰ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ । ਇਹ ਡਿਸਕਾਂ 650-700 MB ਦੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਟੋਰੇਜ ਮੀਡੀਆ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਉੱਪਰ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ (Primary Memory)-ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਐਕਸੈੱਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ – ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿੱਚ ਰੋਮ ਅਤੇ ਰੈਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. (CPU) ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਬਹੁਤ ਅਸਥਿਰ (Volatile) ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਮਤਲਬ ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੰਮ ਜਾਂ ਸਮੱਗਰੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਇੱਕ ਅਰਧ-ਕੰਡਕਟਰ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਰਧ-ਕੰਡਕਟਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਰਮਿਤ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਮਹਿੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ –
(i) ਰੈਮ (RAM) – ਰੈਮ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ । ਇਹ ਇਕ ਅਸਥਿਰ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡਾਟਾ ਜਾਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਸਟੋਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ | ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਰੈਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਇਸ ਡਾਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ ਰੈਮ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਗੁਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਰੈਮ ਬਾਰੇ ਸਮਝਣ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਰੈਮ ਮੈਮੋਰੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਤੀ ਗੀਗਾਬਾਈਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ । ਰੈਮ ਦੀ ਉੱਚ ਕੀਮਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਰੈਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ- SRAM (ਸਟੈਟਿਕ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ) ਅਤੇ DRAM (ਡਾਇਨੈਮਿਕ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ) ।

(ii) ਰੋਮ (ROM)-ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ । ਇਹ ਇਕ ਸਥਿਰ (Non-volatile) ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਥਾਈ ਹੈ । ਇਹ ਪੀ.ਸੀ. ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਈ.ਸੀ. (IC-Integrated Circuit) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਰੋਮ ਨੂੰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਰੋਮ ਇਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਬੂਟਸਟਰੈਪ ਲੋਡਰ (Bootstrap Loader) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਪਾਵਰ ਸਵਿੱਚ ਚਾਲੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੀ. ਸੀ. ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਜਾਂਚ ਆਰੰਭ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਰੋਮ ਸਿਰਫ਼ ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਦੁਆਰਾ ਪੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।

ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ (ROM) ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ-

1. PROM (Programmable Read Only Memory)-ਇਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਵਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿਚਲੇ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
2. EPROM (Erasable Programmable Read Only Memory) – ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਅਲਟਰਾ ਵਾਇਲਟ ਲਾਈਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਓ । ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਮਿਟਾਓ ।
3. EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) – ਇਲੈਕਟਿਕ ਫੀਲਡ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਡਾਟਾ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ | ਅਲਟਰਾ ਵਾਇਲਟ ਲਾਈਟ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ । ਅਸੀਂ ਚਿੱਪ ਦੇ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਮਿਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
HDD ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ (Hard Disk)-ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਟੋਰੇਜ਼ ਡਿਵਾਈਸ ਸਿੱਧੇ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਡਿਸਕ ਕੰਟਰੋਲਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਹ ਫਲੈਟ, ਗੋਲਾਕਾਰ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਬਣੀ ਪਲੇਟ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਕੋਟ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪਲੇਟਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 5400 ਤੋਂ 7200 ਚੱਕਰ/ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਅਟੁੱਟ ਸਟੋਰੇਜ ਸਪੇਸ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ 20 ਜੀਬੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 500 ਜੀਬੀ ਤੱਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਡਿਵਾਈਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਚਿੱਤਰ, ਵੀਡੀਓ ਆਦਿ ।

ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ –

• ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (Internal hard drive)-ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਇਕ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਕੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
• ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (External hard drive-ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਉਪਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ USB ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਬੈਕਅਪ ਲੈਣ ਜਾਂ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਕਿਸੇ ਇਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਡਿਵਾਈਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ (Secondary Memory)-ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਸਥਾਈ (Permanent) ਮੈਮਰੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਮੈਮਰੀ ਦੁਆਰਾ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਉਦੋਂ ਵੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪਾਵਰ ਬੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਡੇ ਡਾਟਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਚੁੰਬਕੀ ਮੈਮਰੀ ਨਾਲ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਮੀਡੀਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕਸ, ਚੁੰਬਕੀ ਡਿਸਕਾਂ, ਚੁੰਬਕੀ ਟੇਪਾਂ ’ਤੇ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਮੈਮਰੀ ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕਸ – ਸੀ. ਡੀ. ਰੋਮ ਤੇ ਆਪਟੀਕਲ ਤੇ ਵੀ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ (Hard Disk)-ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸ ਸਿੱਧੇ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਡਿਸਕ ਕੰਟਰੋਲਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਹ ਫਲੈਟ, ਗੋਲਾਕਾਰ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਬਣੀ ਪਲੇਟ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਕੋਟ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪਲੇਟਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 5400 ਤੋਂ 7200 ਚੱਕਰ/ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਅਟੁੱਟ ਸਟੋਰਜ ਸਪੇਸ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ 20 ਜੀਬੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 500 ਜੀਬੀ ਤੱਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਡਿਵਾਈਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਚਿੱਤਰ, ਵੀਡੀਓ ਆਦਿ । ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-

• ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (Internal hard drive)-ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਇਕ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਕੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
• ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (External hard drive)-ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਉਪਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ USB ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਬੈਕਅਪ ਲੈਣ ਜਾਂ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
CD/DVD ਵਰਤਦੇ ਸਮੇਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੀਡੀ ਅਤੇ ਡੀਵੀਡੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –

1. CD/DVD ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਵਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. CD/DVD ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਚਮਕਦਾਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
3. CD/DVD ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਚਮਕਦਾਰ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ॥
4. CD/DVD ਨੂੰ ਮੋੜਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
5. CD/DVD ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਨਰਮ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐਕਸਟਰਨਲ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ ਕੀ ਹੈ ? ਇਸਦੇ ਲਾਭ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (External hard drive-ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਉਪਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ USB ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਬੈਕਅਪ ਲੈਣ ਜਾਂ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਅਸਲ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਮ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਫਲਾਪੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ………….. ਇੰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 2.5
(ਅ) 3.5
(ੲ) 4.5
(ਸ) 5.25.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 3.5,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੀ. ਡੀ. …………. MB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) 600
(ਅ) 700
(ੲ) 800
(ਸ) 200.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) 200.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
1 GB ………….. MB ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 512
(ਅ) 8.
(ੲ) 1024
(ਸ) 256.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) 1024,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਨੂੰ ………….. ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ੲ) ਖਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ । .
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੋ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ………….. ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੀ.ਡੀ.
(ਅ) ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. (ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ)
(ੲ) ਬੀ.ਡੀ.
(ਸ) ਫਲਾਪੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. (ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ)|

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ –

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੁੱਖ ਮੈਮੋਰੀ ਇਲੈਕਟੋਨਿਕ ਚਿੱਪ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ –
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ 700 MB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ –
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਕ ਡੀ. ਵੀ. ਡੀ. 4.7 GB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ –
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੀ. ਡੀ. ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਨੁਕੀਲੇ ਪੈਂਨ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ –
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਫਲਾਪੀ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਕ, ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਨਾ ਰੱਖੋ ।
ਉੱਤਰ –
ਗਲਤ ॥

ਪੂਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ-

1. KB – ਕਿਲੋਬਾਈਟ
2. MB – ਮੈਗਾਬਾਈਟ
3. GB – ਗੀਗਾਬਾਈਟ
4. TB – ਟੈਰਾਬਾਈਟ
5. ROM – ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ
6. RAM – ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ
7. CD – ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ
8. DVD – ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

• RAM (ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ)
• ROM (ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚਾਰ ਸਟੋਰੇਜ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਸੀ.ਡੀ. (ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ)
2. ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. (ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ)
3. ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ
4. ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
RAM ਅਤੇ ROM ਵਿਚ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
RAM-ਰੈਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ‘ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈਂਸ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਰੀਡ (ਪੜ੍ਹਨਾ) ਅਤੇ ਰਾਈਟ (ਲਿਖਣਾ) ਮੈਮੋਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਆਰਜ਼ੀ (Temporary) ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਚ ਪਿਆ ਡਾਟਾ (Data) ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ –

• ਸਟੈਟਿਕ ਰੈਮ
• ਡਾਇਨੈਮਿਕ ਰੈਮ

ROM-ਰੋਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ‘ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਪੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਇਸ ਵਿਚ ਸੂਚਨਾ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਟੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਇਸ ਵਿਚ ਪਿਆ ਡਾਟਾ ਨਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

1. PROM (ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ)
2. EPROM (ਇਰੇਜ਼ੇਬਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ)
3. EEPROM (ਇਲੈੱਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇਰੇਜ਼ੇਬਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਇਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਉਪਕਰਣ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਗੋਲਾਕਾਰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਪਲੇਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ 3.5 ਇੰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ 1.44 MB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
CD ROM ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
CD ROM ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ “ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਹ 700 MB ਤਕ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਸੀ.ਡੀ. ਵਿਚ ਸੂਚਨਾ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਵਾਰ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
DVD-ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਵਿਚ 4.7 GB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 7 ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 7 ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ

Computer Guide for Class 7 PSEB ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ ਇਹ ਹਨ …………. ਅਤੇ …
(ਉ) ਤਸਵੀਰਾਂ, ਆਵਾਜ਼
(ਅ) ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ
(ੲ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ
(ਸ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ,

II. ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਹਨ …………… ਅਤੇ ….. .
(ਉ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ਅ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ
(ੲ) ਰਾਸਟਰ, ਬਿੱਟਮੈਪ
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ।

III. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ………….. ਅਤੇ …………… ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) ਤਸਵੀਰਾਂ, ਆਵਾਜ਼
(ਅ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ੲ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ
(ਸ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ|

IV. ਇਨਪੁੱਟ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ …………. ਅਤੇ …………… ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਮਾਨੀਟਰ, ਪ੍ਰਿੰਟਰ
(ਅ) ਰੈਮ, ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ
(ੲ) ਕੀਬੋਰਡ, ਮਾਊਸ
(ਸ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਕੀਬੋਰਡ, ਮਾਊਸ

V. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ………… …………… ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ਅ) ਰਾਸਟਰ, ਬਿੱਟਮੈਪ
(ੲ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-Analog ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਵੀਡੀਓਜ਼ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਟੈਕਸਟ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੈਂਕਸਟ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-ਸਟੈਟਿਕ (Static) ਟੈਕਸਟ ਅਤੇ ਹਾਈਪਰ (Hyper) ਟੈਕਸਟ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਾਥ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ Visual ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਕਵੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਵਿਧੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਕਮਬਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਵੀਡੀਓ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚਲਾ ਕੇ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਕਾਰਟੂਨ ਫਿਲਮਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵੀਡੀਓ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੈਕਸਟ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਭਾਗ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਇਹ ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਦੋ ਦਾ ਹੈ”ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ :

1. ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ (Static Text)-ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਾਠ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ (Hyper Text)-ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹੋਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਲਿੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਟੈਕਸਟ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਅਤੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਟੈਕਸਟ ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਅਸਾਨੀ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪੇਜ ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਾਨਫਰੈਂਸਿੰਗ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ, ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਸੰਦਾਂ (Tools) ਜਿਵੇਂ ਕੈਮਰਾ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ, ਡਿਸਪਲੇਅ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਅਤੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਟੈਕਸਟ, ਚਿੱਤਰ, ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ, ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮ ਦੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਧਾਰਤ ਤਕਨੀਕ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ, ਕਿਰਿਆ, ਸੰਚਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ –

• ਟੈਕਸਟ (Text)-ਟੈਕਸਟ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਭਾਗ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਇਹ ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ । ਟੈਕਸਟ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੁਨੇਹੇ ਭੇਜਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
  1. ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ (Static Text)-ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਾਠ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  2. ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ (Hyper Text)-ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹੋਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਲਿੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
• ਚਿੱਤਰ (Pictures)-ਚਿੱਤਰ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਚਿੱਤਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਚਿੱਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੁਆਰਾ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿੱਟਮੈਪ ਜਾਂ ਰਾਸਟਰ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਵੈਕਟਰ ਚਿੱਤਰ ॥
• ਆਡੀਓ (Audio)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਆਡੀਓ ਦਾ ਮਤਲਬ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ, ਆਵਾਜ਼ ਚਲਾਉਣਾ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ । ਆਡੀਓ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭਾਗ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਭਾਗ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ । ਅਸੀਂ ਆਡੀਓ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਆਡੀਓ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਣ, ਸੰਗੀਤ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | MIDI, Digital Audio.
• ਵੀਡੀਓ (Video) ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣਾ । ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਢੰਗ (way) ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ : analog video, digital video.
• ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (Animation)-ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਕਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਕਾਰਟੂਨ ਫਿਲਮਾਂ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ Path animation, frame Animation.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ, ਫੀਕਸ, ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਵੀਡਿਓਜ਼ ਆਦਿ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਕਈ ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ, ਬਜਟ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :
I. ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ (Hardware Requirements): ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਐਪਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਇਨਪੁੱਟ, ਆਊਟ ਪੁੱਟ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :
1. ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Input Devices)-ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਉਹ ਡਿਵਾਇਸਿਜ਼ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ, ਗਾਫਿਕਸ, ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਵਿਡਿਓਜ਼ ਆਦਿ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਇਸਿਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ –

• ਕੀਬੋਰਡ (Keyboard)
• ਮਾਊਸ (Mouse)
• ਸਕੈਨਰ (Scanner)
• ਟੱਚ ਸਕਰੀਨ (Touch Screen)
• ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ (Microphone)
• ਵਾਇਸ ਰੈਕੋਗਨੀਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ (Voice Recognition System)
• ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰਾ (Digital Camera)
• ਜੋਇਸਟਿਕ (Joystick)
• ਲਾਲਟ ਪੈਨ (Light Pen)

2. ਆਊਟਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Output Devices)-ਆਊਟਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਉਹ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਪਰਿਣਾਮ ਲੈਣ ਲਈ ਜਾਂ ਸਕਰੀਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਉਣ (Display) ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕੱਢਣਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਜਾਂ ਵੀਡਿਓ ਨੂੰ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਚਲਾਉਣਾ । ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਆਊਟ ਪੁੱਟ ਯੰਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ-

1. ਮਾਨੀਟਰ (Monitor)
2. ਆਡੀਓ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Audio Devices)
3. ਵੀਡਿਓ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Video Devices)
4. ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰਜ਼ (Projectors)
5. ਸਪੀਕਰਜ਼ (Speakers)
6. ਪ੍ਰਿਟਰਜ਼ ਆਦਿ (Printers etc)

3. ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Storage Devices)-ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ :

• ਹਾਰਡਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (Hard Disk Drive)
• ਮੈਗਨੇਟਿਕ ਟੇਪ (Magnetic Tape)
• ਰੈਮ (RAM)
• ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕਾਂ (CD-R, CD-RW, DVD)
• ਪੈੱਨ ਡਰਾਇਵ (Pen Drive)
• ਐਕਸਟਰਨਲ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (External Disk Drive)

II. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ (Software Requirements)-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਅਜਿਹੇ ਟੂਲਜ਼ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੱਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਕਸਟ, ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ, ਅਵਾਜ਼, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਐਡਿਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਖਾਸ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :

• ਅਡੋਬ ਡਾਇਰੈਕਟਰ (Adobe Director)
• ਕਰੀਏਟ ਟੂਗੈਦਰ (Create Together)
• ਮੀਡੀਆ ਬਲੈਂਡਰ (Media Blander)
• ਮੀਡੀਆ ਵਰਕਸ 6.2 (Media Works 6.2)
• ਪਲੇਅ ਮੋ (Play mo)
• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਿਲਡਰ (Multimedia Builder)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ ? ਇਸਨੂੰ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ (Multimedia Presentation)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਉਹ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੂਜਿਆਂ ਤਕ ਭੇਜਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ, ਵੀਡੀਓ, ਆਡੀਓ ਜਾਂ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਫਾਰਮ, ਪੋਪਅਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਲਗਭਗ ਜਾਰੀ ਹਨ । ਤੁਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਹਨ | ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ ਜੋ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ tools ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ |ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੈਜੈਂਟੇਸ਼ਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –

• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਆਡੀਓ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧੀਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਯੂਜ਼ਰ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵਾਸਤੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਮਾਊਸ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਛੋਟਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪਜੈਂਟੇਸ਼ਨ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ –

• ਵਰਚੁਅਲ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ (Virtual Presentation)-ਜਿੱਥੇ ਹੋਸਟ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕ ਰਿਮੋਟਲੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਦੇ ਹਨ, ਆਮ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਹ ਇਕ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਤਰ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਉੱਚ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਟੂਲਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਕ ਵਰਚੁਅਲ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
• ਸਲਾਈਡ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ (Slide Presentation)-ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪੰਨਾ ਹੈ । ਸਮੂਹਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਸਲਾਈਡਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਡੌਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਸਲਾਇਡ ਸ਼ੋਅ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਡਿਵਾਈਸ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਸ਼ਨ ਸਕ੍ਰੀਨ ਵਿੱਚ ਸਲਾਇਡਾਂ ਜਾਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੈ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਇਕ ਸਲਾਇਡ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰ ਨਾਲ ਵੇਖੀ ਗਈ 35 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਦੀ ਸਲਾਈਡ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ |ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸਲਾਈਡਾਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿਚ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ, ਐਪਲ ਕੀਨੋਟ, ਲਿਬਰੇਆਫਿਸ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਜੀ ।

ਵੈੱਬਪੇਜ (Web pages)-ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵੈਬ ਪੇਜਾਂ ਵਿਚ ਸਥਿਰ ਫੋਟੋਆਂ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਡੀਓ , ਵਿਡੀਓ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਵੈੱਬਪੇਜਾਂ ਵੈਬ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਕਾਰਜ (Applications of Multimedia) –
(i) ਸਿੱਖਿਆ (Education)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਾਸਟਰ (ਗਾਈਡ) ਵਜੋਂ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀਆਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਧੁਨੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

(ii) ਕਾਰੋਬਾਰ (Business)-ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀਆ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ, ਵਿਗਿਆਪਨ, ਨੈੱਟਵਰਕ ਸੰਚਾਰ, ਆਦਿ ਹਨ |ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੰਕਲਪ (product) ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਤਪਾਦਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਤਰੀਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਮ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

(iii) ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ (Advertisement)-ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਉਦਯੋਗ, ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ, ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਲਈ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿਗਿਆਪਨ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ ਜੋ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

(iv) ਮਨੋਰੰਜਨ (Entertainment)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਐਪਸ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵੱਧਣ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਣ ਹਨ । ਖੇਡ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਗੇਮਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਬਣਾਇਆ ।

(v) ਬੈਂਕ (Bank)-ਲੋਕ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਸੇਵਿੰਗ/ਕਰੰਟ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣ, ਫੰਡ ਜਮਾ ਕਰਨ, ਪੈਸੇ (withdraw) ਕਢਵਾਉਣ, ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿੱਤੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ, ਕਰਜ਼ੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਆਦਿ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਹਰ ਬੈਂਕ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ, ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਬੈਂਕ ਗਾਹਕਾਂ ਲਈ ਬਾਕੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਗਏ ਇੱਕ ਪੀਸੀ ਮਾਨੀਟਰ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਅੱਜ ਆਨ-ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਬੈਂਕਿੰਗ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ।

(vi) ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (Technology-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ । ਇਹ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਾਰਮੈਟ ਕੀਤੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਭੇਜਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ । ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ।

(vii) ਸਾਫਟਵੇਅਰ (Software)-ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਮਨੋਰੰਜਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਡਿਜੀਟਲ ਗੇਮਜ਼ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ।

(viii) ਹਸਪਤਾਲਾਂ (Hospitals)-ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਜੇ ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਨਰਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਗਾ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ online ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਾਰ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੋਰਲ ਡਰਾਅ ………….. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ
(ਅ) ਵਰਡ
(ੲ) ਸਿਸਟਮ
(ਸ) ਗਾਫਿਕਸ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਗਾਫਿਕਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਿਕਸ ………….. ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ੲ) ਚਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਦੀ ਹਿਲ ਜੁਲ ਨੂੰ ……….. ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
(ੳ) ਮੋਸ਼ਨ
(ਅ) ਮੂਵ
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ
(ਸ) ਇਫੈਕਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਗਤੀਮਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਿੱਟਮੈਪ ਇਮੇਜ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵੈਕਟਰ ਇਮੇਜ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੈਕਸਟ ਭਰਿਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ ॥

ਪਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ –

1. RTF
2. TIFF
3. DIB
4. BMP
5. GIF
6. JPEG
7. PNG
8. WAV
9. MP3
10. AIFF
11. WMA
12. RA
13. AVI
14. MPEG.
ਉੱਤਰ-
1. RTF: Rich Text Format
2. TIFF: Tagged Image File Format
3. DIB: Device Independent Bitmap
4. BMP: Bitmap
5. GIF: Graphical Interface Format
6. JPEG: Joint Photographic Expert Group
7. PNG: Portable Network Graphics
8. WAV: Waveform Audio File Format
9. MP3: MPEG Layer 3 Format
10. AIFF: Audio Interchange File Format
11. WMA: Windows Media Audio
12. RA: Real Audio Format
13. AVI: Audio/Video Interleave
14. MPEG : Moving Picture Expert Group.

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਾਪ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਨੂੰ ਵੱਖ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਪੇਂਟ, ਅਡੋਬ ਫੋਟੋਸ਼ਾਪ, ਕੋਰਲ ਡਰਾਅ, ਗ੍ਰਾਫੀਕਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਧਿਅਮ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇਕੱਠ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੀਡੀਆ ਜਿਵੇਂ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਟੈਕਸਟ, ਆਵਾਜ਼, ਮੂਵੀ ਆਦਿ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਵਾਸਤੇ, ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

• ਟੈਕਸਟ-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਲਿਖਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
• ਚਿੱਤਰ-ਜੇਕਰ ਲਿਖਤ ਦੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਚਿੱਤਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਲਚਸਪ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।
• ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ-ਸਥਿਰ ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹਿਲ-ਜੁੱਲ ਨੂੰ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
• ਅਵਾਜ਼-ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਵਿਚ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲੋਂ ਸੁਣ ਕੇ ਸਿੱਖਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
• ਫ਼ਿਲਮ-ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਹੈ । ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

1. ਸਾਊਂਡ ਕਾਰਡ
2. ਮੋਨੀਟਰ
3. ਸੀ. ਡੀ. ਰੋਮ ਡਰਾਈਵ
4. ਮਾਇਕੋਫੋਨ
5. ਵੈੱਬ ਜਾਂ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕੈਮਰਾ
6. ਹੱਡ ਫੋਨ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 6 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-4) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 6 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-4)

Computer Guide for Class 7 PSEB ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-4) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਜਾਣ ਲਈ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ……….. ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕੰਟਰੋਲ (Ctrl).
(ਅ) ਸ਼ਿਫ਼ਟ (Shift)
(ੲ) ਟੈਬ (Tab)
(ਸ) ਹੋਮ (Home) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਟੈਬ (Tab),

II. ਟੇਬਲ ਬਟਨ …….. ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਹੋਮ (Home)
(ਅ) ਲੇਅ ਆਊਟ (Layout)
(ੲ) ਇਨਸਰਟ (Insert)
(ਸ) ਵਿਊ (View) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਇਨਸਰਟ (Insert),

III. ਅਸੀਂ ਕਾਲਮ ਦੀ ਚੌੜਾਈ ਟੇਬਲ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ………….. ਬਟਨ ਤੋਂ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ੳ) ਸਿਲੈਕਟ (Select)
(ਅ) ਵਿਊ ਗਰਿੱਡ ਲਾਈਨਜ਼ (View Gridlines)
(ੲ) ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ (Properties)
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ (Properties),

IV. ਇਕ ……….. ਕਾਲਮਜ਼ ਅਤੇ ਰੋਅਜ਼ ਤੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਡਾਕੂਮੈਂਟ (Document)
(ਅ) ਟੇਬਲ (Table)
(ੲ) ਵਿਊ (View)
(ਸ) ਡਾਟਾ (Data) ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਟੇਬਲ (Table),

V. ਇਕ ………… ਕਾਲਮ ਅਤੇ ਰੋਅ ਦੇ ਕਾਟ ਖੇਤਰ (ਇੰਟਰਸੈਕਸ਼ਨ) ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੈੱਲ (Cell)
(ਅ) ਟੇਬਲ (Table)
(ੲ) ਵਿਊ (View)
(ਸ) ਡਾਟਾ (Data) ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸੈੱਲ (Cell)।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਕਿਸ ਕੀਅ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਰਸਰ ਟੇਬਲ ਵਿੱਚ ਅਗਲੇ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Tab ਕੀਅ ਜਾਂ ਰਾਈਟ ਐਰੋ ਕੀਅਜ਼ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ‘ਤੇ ਕਰਸਰ ਅਗਲੇ ਸੈੱਲ ਵਿਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਰੋਅ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਦੇ ਕਾਟ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਦੇ ਕਾਟ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸੈੱਲ (Cell) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਸਪਲਿਟ ਸੈੱਲ ਆਪਸ਼ਨ Layout ਟੈਬ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਪਲਿਟ ਸੈੱਲ ਆਪਸ਼ਨ ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ਦੇ ਮਰਜ (Merge) ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਕਿਸ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Merge ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਮੁਖੀ ਸਾਧਨ ਹੈ । ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ (Rows) ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ (Columns) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਜਾਂ ਅੰਕੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ।
ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਕਤਾਰ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੈੱਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸਿਖਾਂਗੇ ਕਿ ਇਕ ਟੇਬਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਜੋੜਨਾ ਹੈ, ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਫਾਰਮੈਟ ਕਰਨਾ ਹੈ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵਰਡ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਟੇਬਲ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਬਟਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ : ਟੇਬਲ ਬਟਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਕਦਮ ਹਨ –

• ਆਪਣੇ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਇਨਸਰਟ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਟੇਬਲ ਕਮਾਂਡ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਹੁਣ ਇੱਕ ਗਰਿੱਡ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
• ਇਸ ਡ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰੋਅਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣਿਆ ਸਾਰਣੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਇਨਸਰਟ ਟੇਬਲ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ : ਇਨਸਰਟ ਟੇਬਲ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਪੜਾਅ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ-

1. ਇਨਸਰਟ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਟੇਬਲ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਟੇਬਲ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
2. ਇੱਕ ਡਰਾਪਡਾਊਨ ਮੀਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਉੱਪਰ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਮੀਨੂੰ ਤੋਂ Insert Table ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਹੁਣ ਇਨਸਰਟ ਟੇਬਲ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ ।
4. ਇਸ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਰੋਅਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਬਟਨ Ok ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਡਰਾਅ ਟੇਬਲ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ : ਡਰਾਅ ਟੇਬਲ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਦਮ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ

1. ਇਨਸਰਟ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਟੇਬਲ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਟੇਬਲ ਕਮਾਂਡ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
2. ਇੱਕ ਡਰਾਪਡਾਊਨ-ਮੀਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ ਜਿਵੇਂ ਉੱਪਰ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਮੀਨੂੰ ਤੋਂ Draw Table ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਮਾਊਸ ਪੁਆਇੰਟਰ ਇੱਕ ਪੈਨਸਿਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ ।
4. ਪੇਜ ‘ਤੇ ਪੈਨਸਿਲ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇਕ ਚਤੁਰਭੁਜ ਖਿੱਚੋ ।
5. ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਲਮ ਅਤੇ ਕਤਾਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੰਬਕਾਰੀ ਅਤੇ ਖਿਤਿਜੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਬਣਾਓ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਸਪਲਿਟ ਸੈੱਲ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਬੰਧੀ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਸੈੱਲ ਨੂੰ ਕਈ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਸਮਝਾਂਗੇ ਕਿ ਸੈੱਲ ਨੂੰ ਕਈ ਛੋਟੇ ਉੱਪ-ਸੈੱਲਾਂ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਵੰਡਿਆ ਜਾਵੇ।ਆਪਣੇ ਮਾਊਸ ਪੁਆਇੰਟਰ ਨੂੰ ਸੈੱਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲਿਆਓ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਕਈ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
ਹੁਣ ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਪਲਿਟ ਸੈੱਲਜ਼ (Split Celis) ਬਟਨ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਇਕ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛੇਗਾ ।

• ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਗਿਣਤੀ ਚੁਣੋ ।
• Ok ਬਟਨ ਨੂੰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਮਰਜਡ ਸੈੱਲ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਬੰਧੀ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਸੈੱਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਟੇਬਲ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਕਸਰ ਉਪਰਲੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਮਿਲਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇਗੀ । ਤੁਸੀਂ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਰੋ-ਵਾਰ ਜਾਂ ਕਾਲਮ-ਵਾਰ ਮਿਲਾ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਤੁਸੀਂ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਤਿਰਛਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾ ਸਕਦੇ । ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਮਿਲਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ।
ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ’ਤੇ Merge ਸਮੂਹ ਤੋਂ Merge Cells ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਇਹ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਟੇਬਲ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਕਿਵੇਂ ਦਾਖਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਪੜਾਅ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ :

1. ਉਸ ਸੈੱਲ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. ਹੁਣ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
3. ਅਗਲੇ ਸੈੱਲ ਵਿਚ ਜਾਣ ਵਾਸਤੇ Tab ਬਟਨ ਦਬਾਓ ਜਾਂ Right arrow ਬਟਨ ਦਬਾਓ ।
   ਜਾਂ
4. ਤੁਸੀਂ ਕਾਪੀ ਪੇਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟੈਕਸਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟਸ ਵਿੱਚ ਟੇਬਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨਸਰਟ ਕਰੋਗੇ ? ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਮੁਖੀ ਸਾਧਨ ਹੈ । ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ (Rows) ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ (Columns) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਜਾਂ ਅੰਕੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ
ਹੋ ।

ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਕਤਾਰ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੈਂਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਟੇਬਲ ਬਟਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਕਦਮ ਹਨ-

1. ਆਪਣੇ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. ਇਨਸਰਟ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਟੇਬਲ ਕਮਾਂਡ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਹੁਣ ਇੱਕ ਗਰਿੱਡ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
4. ਇਸ ਡ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰੋਅਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਲਮ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
5. ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣਿਆ ਸਾਰਣੀ ਸਕੀਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
Layout ਟੈਬ ਦੇ Properties ਬਟਨਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ (Table Properties)- ਟੇਬਲ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਟੇਬਲ ਦੀ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਅਤੇ ਰੋਅ, ਕਾਲਮ ਜਾਂ ਸੈੱਲ ਦਾ ਸਾਈਜ਼ ਘਟਾ-ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸਪਲਿਟ ਜਾਂ ਮਰਜ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਟੇਬਲ ਦੀ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਬਦਲਣਾ (Changing Alignment of Table) ਟੇਬਲ ਦੀ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ

• ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Layout ਟੈਬ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Table ਗਰੁੱਪ ’ਤੇ Properties ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਵਿਚ Table ਟੈਬ ਨੂੰ ਸਿਲੈਕਟ ਕਰੋ ।

Table Properties ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਚੁਣੋ

OK ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
ਰੋਅ, ਕਾਲਮ ਜਾਂ ਸੈੱਲ ਦਾ ਆਕਾਰ ਬਦਲਣਾ (Changing Size of Row, Column or Cell) –

1. ਉਸ ਸੈੱਲ, ਰੋਅ, ਕਾਲਮ ਵਿਚ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਬਦਲਣਾ ਹੈ ।
2. Layout ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. Table ਗਰੁੱਪ ਵਿਚ Properties ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । (ਇਕ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਆਵੇਗਾ)
4. ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ Row, Columns ਜਾਂ ਸੈੱਲ ਟੈਬ ਚੁਣੋ ।
5. ਰੋਅ ਵਾਸਤੇ Height, ਕਾਲਮ ਵਾਸਤੇ Width ਵਿਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਮੁੱਲ ਭਰੋ ।
6. OK ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-4) Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ………….. ………… ਅਤੇ ………… ਬਟਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਡਰਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) Home, Insert, Design ਟੇਬਲ
(ਅ) ਟੇਬਲ, ਇਨਸਰਟ, ਡਰਾਅ ਟੇਬਲ
(ੲ) ਦੋਵੇਂ ਵਿਕਲਪ ਸਹੀ ਹਨ
(ਸ) ਦੋਵੇਂ ਵਿਕਲਪ ਗਲਤ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਟੇਬਲ, ਇਨਸਰਟ, ਡਰਾਅ ਟੇਬਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
……………………. ਨੂੰ ਕਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਮਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੈੱਲ
(ਅ) ਟੇਬਲ
(ੲ) ਡਾਕੂਮੈਂਟਸ
(ਸ) ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਟੇਬਲ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਟੇਬਲ ਕਮਾਂਡ …………….. ਟੈਬ ’ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Home
(ਅ) Design
(ੲ) Review
(ਸ) Insert.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Insert.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
……………. ਆਪਸ਼ਨ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਟੇਬਲ ਡਰਾਅ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ਉ) Insert table
(ਅ) Add table
(ੲ) Draw table
(ਸ) Quick table.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) Draw table

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
……………. arrow ਬਟਨ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ‘ਤੇ ਕਰਸਰ ਅਗਲੇ ਸੈੱਲ ਵਿਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) Left arrow
(ਅ) Right arrow
(ੲ) Down arrow
(ਸ) Up arrow.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Right arrow

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ………….. ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Insert table
(ਅ) Convert table to text
(ੲ) Draw table
(ਸ) Convert text to table.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Convert text to table.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
Split ਟੇਬਲ ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ਦੇ ਗਰੁੱਪ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Merge
(ਅ) Clipboard
(ੲ) Style
(ਸ) Design.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Design.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
…………………. ਆਪਸ਼ਨ ਮੌਜੂਦਾ ਸੈੱਲ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਸੈੱਲ ਜੋੜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Autofill
(ਅ) Insert right
(ੲ) Insert left
(A) Merge cell.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Insert right

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
……………………… ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Merge Table
(ਅ) Split Table
(ੲ) Remove
(ਸ) Delete Table.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Delete Table.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
Insertion point ਦੇ ਉੱਪਰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਰੋਅ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਸਤੇ …………. ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Insert row
(ਅ) Insert below
(ੲ) Insert above
(ਸ) ਇਹ ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) Insert above

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਪੁਆੜ ਹਨ ? ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੇਬਲ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨਾ (Convert Table into Text)-

• ਟੇਬਲ ਦੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੋ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ’ਤੇ Data ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ Convert ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

Convert Table ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ Separate Text With ਦੇ ਹੋਠਾਂ ਵੱਖਰੇ ਅੱਖਰ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਕਾਲਮ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ । ਕਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਾਲ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।

OK ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਟੈਬਜ਼ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਟੇਬਲ ਵਿਚ ਮਾਡੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਲੇਆਊਟ ਟੈਬਜ਼ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਟੇਬਲ ਵਿਚ Modifications ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲੇਆਊਟ ਟੈਬ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਰੋਅ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦੇ Steps ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਕਤਾਰ (Row) ਜੋੜਨ ਦਾ ਕਦਮ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ –

ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਟੇਬਲ ਵਿੱਚ ਉੱਥੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਕਤਾਰ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
ਲੇਆਊਟ (layout) ਟੈਬ ਦੇ Rows & Columns ਸਮੂਹ ਤੋਂ Insert Above/Insert Below ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਤਾਰ ਸੰਮਿਲਨ ਬਿੰਦੂ ਦੇ ਉੱਪਰ/ਹੇਠਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੱਜੇ ਕਲਿੱਕ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਾਲਮ ਜੋੜਨ ਦੇ Steps ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

• ਸੰਮਿਲਨ ਬਿੰਦੂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਇੱਕ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਨਵਾਂ ਕਾਲਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ।
• ਮਾਊਸ ’ਤੇ ਸੱਜਾ ਬਟਨ ਦਬਾਓ । ਇੱਕ ਮੀਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ |

• ਇਸ ਮੀਨੂੰ ਤੋਂ Insert ਆਪਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਜੇ ਤੁਸੀਂ Insertion Point ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਨਵਾਂ ਕਾਲਮ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ Insert Column to the left ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸੰਮਿਲਨ ਬਿੰਦੁ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਨਵਾਂ ਕਾਲਮ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ Insert Column to the right ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਹੁਣ ਕਰਸਰ ਦੇ ਸੱਜੇ ਜਾਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਕਾਲਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਦੇ Steps ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਤਾਰ ਜਾਂ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣਾ –
ਇਕ ਕਤਾਰ ਜਾਂ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਕਦਮ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ –

1. ਕਤਾਰ ਜਾਂ ਕਾਲਮ ਚੁਣੋ ।
2. ਆਪਣੇ ਮਾਉਸ ’ਤੇ ਸੱਜਾ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਇੱਕ ਮੀਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।
3. ਡਿਲੀਟ ਸੈੱਲਜ਼ ਆਪਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
4. ਹੁਣ ਇੱਕ ਡਿਲੀਟ ਸੈੱਲ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ ।

5. Delete entire row ਜਾਂ Delete entire column ਨੂੰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
6. ਉੱਚਿਤ ਕਤਾਰ/ਕਾਲਮ ਮਿਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 5 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-3) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 5 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-3)

Computer Guide for Class 7 PSEB ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-3) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ ਅਪਲਟ ਗਈ

I. ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਸਿਲੈਕਟ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ……………. ਟੈਬ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਫ਼ਾਰਮੈਟ (Format)
(ਅ) ਪੇਜ ਲੇਅ-ਆਊਟ (Page Layout)
(ੲ) ਇਨਸਰਟ (Insert)
(ਸ) ਵਿਊ (View) ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਫ਼ਾਰਮੈਟ (Format),

II. ਅਸੀਂ ਰੈਪ ਟੈਕਸਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ………… .. ਆਪਸ਼ਨ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ਉ) ਸਕੇਅਰ (Square)
(ਅ) ਟਾਈਟ (Tight)
(ੲ) ਬਿਹਾਈਂਡ ਟੈਕਸਟ (Behind Text)
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ।

III. ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਬੇਲੋੜੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ . ………. , ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ
(ਉ) ਕਰਾਪ (Crop)
(ਅ) ਰੋਟੇਟ (Rotate)
(ੲ) ਗਰੁੱਪ (Group)
(ਸ) ਕੰਪਰੈੱਸ (Compress) ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਕਰਾਪ (Crop),

IV. Format ਟੈਬ ਦੇ Adjust ਗਰੁਪ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ……………. ਆਪਸ਼ਨ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
(ਉ) Corrections
(ਅ) Artistic Effects
(ੲ) Remove Background
(ਸ) Picture Styles.
ਉੱਤਰ-
(ਸ) Picture Styles.

V. ਅਸੀਂ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਵਿੰਡੋ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ……………. ਬਾਰ ਵਿਚ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ਉ) ਟਾਸਕ ਬਾਰ (Task Bar)
(ਅ) ਸਟੇਟਸ ਬਾਰ (Status Bar)
(ੲ) ਟਾਈਟਲ ਬਾਰ (Title Bar)
(ਸ) ਸਕਰੌਲ ਬਾਰ (Scroll Bar) ॥
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਸਟੇਟਸ ਬਾਰ (Status Bar)

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਕਿਹੜੀ ਆਪਸ਼ਨ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Format ਟੈਬ ਵਿੱਚੋਂ Page Setup ਸਮੂਹ ਤੋਂ Columns ਆਪਸ਼ਨ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕਿਹੜੀ ਪੇਜ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ ਪੇਜ ਨੂੰ ਹੋਰੀਜੋਂਟਲ (ਲੇਟਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Landscape ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਕਿਸ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਹੀ ਆਬਜੈਕਟ ਹੋਵੇ ?
ਉੱਤਰ-
Layout ਟੈਬ ਵਿੱਚ Arrange ਸਮੂਹ ਤੋਂ Group ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਆਬਜੈਕਟ ਵਾਂਗ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪਿਕਚਰ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Picture Format ਟੈਬ ਤੋਂ Adjust ਸਮੂਹ ਵਿਚੋਂ Color ਆਪਸ਼ਨ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
Review ਟੈਬ ਵਿਚੋਂ Proofing ਸਮੂਹ ਤੋਂ Word Count ਆਪਸ਼ਨ ਜਾਂ Status ਬਾਰ ਤੋਂ Word Count Dialogue box ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸ਼ਬਦ ਗਿਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਮਾਰਜਨ (Margins) ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਰਜਨ (Margin)-ਪੇਜ ਮਾਰਜਨ ਪੇਜ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਈ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਅਸੀਂ ਮਾਰਜਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਆਈਟਮਜ਼ ਦੀ ਪੁਜ਼ੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਹੈਡਰਜ਼, ਫੁੱਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਪੇਜ ਨੰਬਰ | ਮਾਰਜਨ ਆਪਸ਼ਨ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਈ ਮਾਰਜਨ ਸਾਈਜ਼ ਉਪਲੱਬਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੰਪਰੈੱਸ ਪਿਕਚਰ (Compress Picture) ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਬਟਨ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਸੰਕੁਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ, ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਦਾ ਰੈਜ਼ੋਲਿਊਸ਼ਨ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕੱਟੇ (Crop) ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਮਿਟਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਰੀਸੈਂਟ ਪਿਕਚਰ (Reset Picture) ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਇਕ ਤਸਵੀਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ Reset Picture ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ । ਇਹ ਬਟਨ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਲ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

• ਤਸਵੀਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਫਾਰਮੈਟ (Format) ਟੈਬ ਵਿਚ ਐਡਜਸਟ (Adjust) ਸਮੂਹ ਤੋਂ Reset Picture ਚੋਣ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਕਰਾਪ (Crop) ਆਪਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਅਣਚਾਹੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਵਿਕਲਪ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਪਾਸੇ ਕਾਲੇ ਹੈਂਡਲ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ । ਜਦੋਂ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਾਊਸ ਪੁਆਇੰਟਰ ਨੂੰ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵੱਲ ਡਰੈਗ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ (Orientation) ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪੋਰਟਰੇਟ ਤੋਂ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਪੇਜ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲਣ ਲਈ

• ਪੇਜ ਲੇਆਉਟ ਟੈਬ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਪੇਜ ਸੈਟਅਪ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ (Orientation) ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਪੇਜ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੋਰਟਰੇਟ (Portrait) ਜਾਂ ਲੈਂਡਸਕੇਪ (Landscape) ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਫਾਰਮੈਟ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਪੇਜ ਲੇਟਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੋਰਟਰੇਟ ਫਾਰਮੈਟ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੰਬਕਾਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ VI.
Picture Tools-Format ਟੈਬ ਦੇ Adjust ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
Correction, Picture Colour, Artistic Effect, Compress Picture, Change Picture, Reset Picture, Remove Background.

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਵਰਡ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਗੁਪਤ (Confidential) ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਇਕ ਤਸਵੀਰ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਧੁੰਦਲੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਡਰਾਫਟ (Draft) ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ Draft Copy Stamp ਦੇ ਨਾਲ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਤੁਸੀਂ Duplicate Stamp ਨਾਲ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦੇ ਪੜਾਅ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ –

1. ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. Page Layout ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਟੈਂਡਰਡ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਵਿਕਲਪਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲਈ Watermark ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਤੁਸੀਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਉਪਲੱਬਧ ਸਟੈਂਡਰਡ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਵਰਡ ਦੀ ਸਪੈਲਿੰਗ ਅਤੇ ਗਰਾਮਰ ਚੈੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਉੱਪਰ ਨੋਟ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਪੈਲਿੰਗ ਅਤੇ ਗਰਾਮਰ (Spelling and Grammar-ਵਰਡ ਸਪੈਲਿੰਗ ਚੈਕਿੰਗ ਲਈ ਕਈ ਆਪਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਕਈ spelling and grammar ਚੈੱਕ ਨੂੰ ਚਲਾ ਕੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਵਰਡ ਟਾਈਪ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਇਹ spelling ਨੂੰ automatically ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ
ਹਾਂ । Spelling and Grammar ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਲਈ ਪੜਾਅ –

1. Review tab ’ਤੇ ਜਾਓ ।
2. Spelling & Grammar ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

3. Spelling & Grammar ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ | ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਹੋਈ ਹਰ ਗਲਤੀ ਲਈ, ਵਰਡ ਇਕ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁਝਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ | ਅਸੀਂ ਇਕ ਸੁਝਾਅ ਨੂੰ ਸਿਲੈਕਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਗਲਤੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ Change ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

4. ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸੁਝਾਅ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਗਲਤੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ manually ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੈਂਪ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜਦ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨਾ ਵੀ ਚਾਹਾਂਗੇ । Print Preview ਅਜਿਹੀ ਆਪਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਖਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਆਪਸ਼ਨ Print ਵਿੰਡੋ ਨਾਲ Print pane ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਬਾਈਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪੜਾਅ –
1. Print pane ’ਤੇ ਜਾਓ । ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿੰਡੋ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੀ ਤਸਵੀਰ ਅਨੁਸਾਰ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ ।

2. ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਪੇਜ ਹੀ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਕ ਰੇਂਜ ਅਨੁਸਾਰ ਪੇਜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਹੋਰ ਲਈ Print All Pages ਆਪਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. Number of copies ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
4. ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਲਿਸਟ ਸਾਈਜ਼ Printer ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
5. Print ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-3) Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਰਸੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੈਰੇ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਐਰੋ ਕੀਅਜ਼ ਅਤੇ ………….. ਕੀਅ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਦਬਾ ਕੇ ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸਪੈਸ਼ਲ
(ਅ) ਸ਼ਿਫਟ
(ਬ) ਨੰਬਰ
(ਸ) ਫੰਕਸ਼ਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਸ਼ਿਫਟ ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡਿਫਾਲਟ ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ……….. ਪੁਆਇੰਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ੳ) ਸਿੰਗਲ
(ਅ) ਡਬਲ
(ੲ) ਟਿਪਲ
(ਸ) ਚਾਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਸਿੰਗਲ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਛਿੱਲ ਕਲਰ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ………….. ਵਿਚ ਰੰਗ ਭਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ
(ਅ) ਲਾਈਨ
(ੲ) ਸੇਪ
(ਸ) ਵਰਡ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸੇਪ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਰਡਰ ਅਤੇ ਸ਼ੇਡਿੰਗ ਲਈ ……….. ਮੀਨੂੰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ੳ) ਫਾਈਲ
(ਅ) ਐਡਿਟ
(ੲ) ਫਾਰਮੈਟ
(ਸ) ਹੋਮ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਫਾਰਮੈਟ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਆਟੋ ਸ਼ੇਪਸ ………….. ਟੂਲ ਬਾਰ ਤੋਂ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) ਸ਼ੇਪਸ
(ਅ) ਹੋਮ
(ੲ) ਵਰਡ
(ਸ) ਡਰਾਇੰਗ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਡਰਾਇੰਗ ॥

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਪੂਰੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਸਿਲੈੱਕਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਊਸ ਦਾ ਖੱਬਾ ਬਟਨ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

2. ਬਾਏ ਡਿਫਾਲਟ ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਟੈਕਸਟ ਰਾਈਟ ਅਲਾਇਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

3. ਸ਼ੇਡਿੰਗ ਲਈ ਇਨਡੈਨਟੇਸ਼ਨ ਕਮਾਂਡ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

4. ਕਲਿੱਪ ਆਰਟ ਭਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ : ਇਨਸਰਟ → ਪਿਕਚਰ → ਕਲਿੱਪ ਆਰਟ.
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

5. ਏਰੀਅਲ ਅਤੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਨਿਊ ਰੋਮਨ ਫੌਂਟ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ ॥

ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

A	B
1. Ctrl+B	1. ਡਬਲ ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ਲਈ
2. Ctrl +E	2. ਬੋਲਡ ਕਰਨ ਲਈ
3. Ctrl+ 2	3. ਖੱਬੇ, ਸੱਜੇ, ਵਿਚਕਾਰ, ਜਸਟੀਫਾਈ
4. ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ	4. ਸੈਂਟਰ ਅਲਾਈਨ ਲਈ
5. ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਉੱਤਰ	5. ਬੋਲਡ, ਇਟੈਲਿਕ, ਅੰਡਰਲਾਈਨ

ਉੱਤਰ-

A	B
1. Ctrl + B	1. ਬੋਲਡ ਕਰਨ ਲਈ
2. Ctrl + E	2. ਸੈਂਟਰ ਅਲਾਈਨ ਲਈ
3. Ctrl + 2	3. ਡਬਲ ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ਲਈ
4. ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ	4. ਬੋਲਡ, ਇਟੈਲਿਕ, ਅੰਡਰਲਾਈਨ
5. ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ	5. ਖੱਬੇ, ਸੱਜੇ, ਵਿਚਕਾਰ, ਜਸਟੀਫਾਈ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿਕਚਰ ਬਾਰਡਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਿਕਚਰ ਬਾਰਡਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿਸੇ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਦੀ ਲਕੀਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿਕਚਰ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਿਕਚਰ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪਿਕਚਰ ਕਿਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਪਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੇਜ਼ ਲੇ-ਆਊਟ ਵਿਚ ਕੀ ਕੁਝ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੇਜ਼ ਲੇਅ-ਆਉਟ ਟੈਬ ਵਿਚ ਇਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ Page layout ਅਤੇ Formatting ਆਪਸ਼ਨਜ਼ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਕ ਪੇਜ ਦੇ ਕਾਨਟੈਂਟ ਦੀ ਦਿੱਖ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ Page orientation, paper size ਅਤੇ Page margin ਨੂੰ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਾਰਜਨ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੇਜ ਮਾਰਜਨ ਪੇਜ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਈ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ, ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਨੂੰ ਮਾਰਜਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪਿਟ ਯੋਗ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਿਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਅਸੀਂ ਮਾਰਜਨ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਆਈਟਮਜ਼ ਦੀ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ-ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਹੈਡਰਜ਼, ਫੁੱਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਪੇਜ ਨੰਬਰ | ਮਾਰਜਨ ਆਪਸ਼ਨ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਈ ਮਾਰਜਨ ਸਾਈਜ਼ ਉਪਲੱਬਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੇਜ ਮਾਰਜਨ ਫ਼ਾਰਮੈਟ ਕਰਨ ਦੇ ਪੱਗ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

• Page layout ਟੈਬ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Margins ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਆਪਸ਼ਨ ਦਾ ਇਕ ਮੀਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ | ਬਾਈ-ਡਿਫਾਲਟ Normal ਸਿਲੈਂਕਟ ਹੋਵੇਗਾ ।
• ਅਸੀਂ ਜਿਹੜਾ Pre defined margin size ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਸਟਮ ਮਾਰਜਨ ਵਰਤਣ ਲਈ ਪੜਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਪੇਜ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਟੈਬ ਵਿਚੋਂ ਮਾਰਜਨ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਸਟਮ ਮਾਰਜਨ ਚੁਣੋ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੇਜ ਸੈਂਟ-ਅੱਪ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ ।

2. ਪੇਜ ਦੀ ਹਰ ਸਾਈਡ ਲਈ ਮਾਰਜਨ ਸਾਈਜ਼ ਐਡਜਸਟ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਓਕੇ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਪੇਜ ਦਾ ਪੋਰਟਰੇਟ ਜਾਂ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਫ਼ਾਰਮੈਟ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪੇਜ ਨੂੰ ਹੋਰੀਜੈਂਟਲੀ (ਲੇਟਵਾਂ) ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੋਰਟਰੇਟ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪੇਜ ਨੂੰ ਵਰਟੀਕਲੀ (ਖੜ੍ਹਵੇਂ) ਪਾਸੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੇਜ-ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਬਦਲਣ ਦੇ ਪੜਾਅ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
1. ਪੇਜ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਟੈਬ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
2. ਪੇਜ ਸੈਂਟ-ਅਪ ਗਰੁੱਪ ਵਿਚੋਂ ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

3. ਪੇਜ ਓਰੀਐਨਟੇਸ਼ਨ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੋਰਟਰੇਟ ਪੇਜ ਜਾਂ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੇਪਰ ਸਾਈਜ਼ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੜਾਅ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
1. ਪੇਜ ਲੇਅ-ਆਊਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
2. ਪੇਜ-ਸਾਈਜ਼ ਕਮਾਂਡ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਕ ਡਰਾਪ-ਡਾਊਨ ਮੀਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ । ਚਾਲੂ ਪੇਜ-ਸਾਈਜ਼ ਹਾਈਲਾਈਟ ਹੋਵੇਗਾ ।

3. ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਈਜ਼ ਆਪਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਦਾ ਪੇਜ-ਸਾਈਜ਼ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਾਲਮ ਆਪਸ਼ਨ ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਆਪਸ਼ਨ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਦੋ ਜਾਂ ਵੱਧ ਕਾਲਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 4 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-2) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 4 ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-2)

Computer Guide for Class 7 PSEB ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-2) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I.
ਪੂਰੇ ਵਰਡ ਨੂੰ ਚੁਣਨ (ਸਿਲੈਕਟ ਕਰਨ) ਲਈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ………….. ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
(ੳ) ਸਿੰਗਲ (ਇੱਕ ਵਾਰ)
(ਅ) ਡਬਲ (ਦੋ ਵਾਰ)
(ੲ) ਟਰਿਪਲ (ਤਿੰਨ ਵਾਰ)
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ !
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਡਬਲ (ਦੋ ਵਾਰ),

II.
…………….. ਗਰੁੱਪ ਸਾਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਫੌਂਟ, ਸਟਾਈਲ, ਸਾਈਜ਼, ਰੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਦਲਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
(ਓ) ਫੌਂਟ (Font)
(ਅ) ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ (Paragraph
(ੲ) ਸਟਾਈਲਜ਼ (Styles)
(ਸ) ਐਡੀਟਿੰਗ (Editing)
ਉੱਤਰ-
(ਓ) ਫੌਂਟ (Font),

III.
…………….. ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ-ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਦੇ ਨਿੱਚੇ (ਹੇਠਾਂ) ਲਾਈਨ ਖਿੱਚਣਾ ।
(ਉ) ਬੋਲਡ (Bold)
(ਅ) ਇਟੈਲਿਕ (Italic)
(ੲ) ਅੰਡਰਲਾਈਨ (Underline)
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਅੰਡਰਲਾਈਨ (Underline),

IV. …….. ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਹਾਈਲਾਈਟਰ ਪੈਂਨ ਨਾਲ ਮਾਰਕ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਫੌਂਟ ਕਲਰ
(ਅ) ਟੈਕਸਟ ਕਲਰ
(ੲ) ਟੈਕਸਟ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕਲਰ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਟੈਕਸਟ ਹਾਈਲਾਈਟ ਕਲਰ ,

V. ਸ਼ੇਪ ਨੂੰ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਇਕ ਨਵਾਂ ਟੈਬ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ …………. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਡਰਾਇੰਗ ਟੂਲ ਫਾਰਮੈਟ
(ਅ) ਸ਼ੇਪ ਟੂਲ ਫਾਰਮੈਟ
(ੲ) ਡਰਾਇੰਗ ਸ਼ੇਪ ਫਾਰਮੈਟ
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਡਰਾਇੰਗ ਸ਼ੇਪ ਫਾਰਮੈਟ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ ਕੀਅਜ਼ ਲਿਖੋ –

I. ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + X,

II. ਕੱਟ ਜਾਂ ਕਾਪੀ ਕੀਤੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਪੇਸਟ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl+ V,

III. ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼ ਵੱਡਾ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl+ >,

IV. ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl+ U,

V. ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤੇ ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਕੇਸ ਚੇਂਜ (Change Case) ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Shift + F3,

VI. ਸੈਂਟਰ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + E,

VII. ਡਬਲ ਲਾਈਨ ਸਪੇਸਿੰਗ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + 2,

VIII. ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਰਿਪਲੇਸ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + H,

IX. ਆਖਰੀ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਅਨਰੂ ਕਰਨ ਲਈ
ਉੱਤਰ-
Ctrl + Z,

X. ਪੇਜ ਬੇਕ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਲਈ ।
ਉੱਤਰ-
Ctrl + Return

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਨਭੂ (UNDO) ਕਮਾਂਡ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਨਡੂ (Undo) ਫੀਚਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਿਛਲੀ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਗਾ (ਅਨਡੂ) ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨਡੂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਤੁਸੀਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ Save ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਵਰਡ ਵਿਚ ਲੱਗਭਗ ਅਸੀਮਿਤ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਕਿਸੇ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਗਾ ਕਰਨ ਲਈ Title ਬਾਰ ਤੋਂ ਅਨਡੂ ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਜਾਂ Ctrl +Z ਕੁੰਜੀਆਂ ਨੂੰ ਦਬਾਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਸਿਕ ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ

• ਬੋਲਡ (Bold)-ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਮੋਟਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਬੋਲਡ (B) ਵਿਕਲਪ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।
• ਇਟੈਲਿਕ (Italic)-ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ Italicize ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਇਟੈਲਿਕ (I) ਵਿਕਲਪ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।
• ਅੰਡਰਲਾਈਨ (Underline)-ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਅੰਡਰਲਾਈਨ (U) ਵਿਕਲਪ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਹੈਡਰ ਅਤੇ ਫੁਟਰ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
Header ਅਤੇFooter ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਉਹ ਹਿੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਪੇਜ ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸੰਖਿਆ,
ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ, ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਲੋਗੋ, ਕੋਈ ਵੀ ਫੋਟੋ ਆਦਿ । ਹਰ ਪੰਨੇ ਦੇ ਸਿਖਰ `ਤੇ Header ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਪੰਨੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ Footer ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਬਦਲਣ (Change Cases) ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਆਪਸ਼ਨ ਹਨ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਵਿਚ ਕੇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪੰਜ ਵਿਕਲਪ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ –

1. ਵਾਕ ਕੇਸ (Sentence case)-ਇਹ ਹਰੇਕ ਵਾਕ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
2. ਲੋਅਰ ਕੇਸ (Lower case-ਇਹ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਅਪਰ ਕੇਸ ਤੋਂ ਲੋਅਰ ਕੇਸ ਵਿਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ |
3. ਅਪਰ ਕੇਸ (Upper case-ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. Capitalise each word-ਇਹ ਹਰੇਕ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
5. ਟੌਗਲ ਕੇਸ (Toggle case)- ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋ ਕੇਸ ਦਿਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ : Capitalize Each Word ਅਤੇ CAPITALIZEACH WORD ਵਿਚਕਾਰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ ਕੀਅਜ਼ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ, ਜੋ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ

1. Align Text Left (Ctrl + L)-ਇਹ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਖੱਬੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
2. Align Text Right (Ctrl+ R)-ਇਹ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
3. Center (Ctrl + E)-ਇਹ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੇ ਅੰਦਰ (Center) ਵਿਚ ਇਕਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
4. Justify (Ctrl+J) – ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਖੱਬੇ ਅਤੇ ਸੱਜੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੋਵਾਂ ’ਤੇ ਇਕਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ VI.
ਅਸੀਂ ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਪੇਜ ਬੇਕ ਕਿਵੇਂ ਦਾਖਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
Page Break ਕਰਨ ਦੇ ਕਦਮ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ –

• ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਜਾਂ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਪੇਜ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ (Page Break) ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• Insert ਟੈਬ ਵਿੱਚ Pages ਸਮੂਹ ਦੇ ਪੇਜ ਬ੍ਰੇਕ (Page Break) ਵਿਕਲਪ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਜਾਂ Ctrl + Return keys ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ Home ਟੈਬ ਦੇ Clipboard ਗਰੁੱਪ ਦੀਆਂ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਲਿੱਪਬੋਰਡ ਸਮੂਹ ਹੋਮ ਟੈਬ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਪਹਿਲਾ ਸਮੂਹ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ 4 ਕਮਾਂਡਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ cut, copy, paste, format printer. Copy Paste Option-ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਾਪੀ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ | ਕਾਪੀ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਨਕਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ I MS Word ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪੇਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਢੰਗ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ –

1. ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੋ ਜਿਸ ਦੀ ਤੁਸੀਂ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. ਹੋਮ ਟੈਬ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਾਪੀ (copy) ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਪੇਸਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
4. ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਪੇਸਟ (Paste) ਕਮਾਂਡ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

Cut Paste Option-ਕੱਟ ਵਿਕਲਪ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਜਗਾ ਲਿਜਾਣਾ | ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਰਡ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚੋਂ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਕੱਟ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਸ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਇਕ ਹੋਰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਜਾਂ ਉਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਪੇਸਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।
ਟੈਕਸਟ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਕਲਿੱਪਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । MS Word ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ Cut ਅਤੇ Paste ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਢੰਗ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ –

• ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੋ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ Cut ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਹੋਮ ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ Cut ਕਮਾਂਡ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਪੇਸਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਪੇਸਟ (Paste) ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਫਾਰਮੈਟ ਪੇਂਟਰ (Format Painter) ਫਾਰਮੈਟ ਪੇਂਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚਲੇ ਟੈਕਸਟ ਉੱਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਫਾਰਮੈਟ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕੀਤੇ ਕਾਪੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ (Steps) ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ-

1. ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੋ, ਜਿਸ ਦੀ ਤੁਸੀਂ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
2. ਹੋਮ ਟੈਬ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ Format Painter ਕਮਾਂਡ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਰੱਖੋ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਪੇਸਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
4. ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚ ਪੇਸਟ (Paste) ਕਮਾਂਡ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
5. ਹੁਣ ਮਾਊਸ ਪੁਆਇੰਟਰ ਬੁਰਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ ।
6. ਉਸ ਟੈਕਸਟ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਨਕਲ ਕੀਤੇ ਫਾਰਮੈਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
7. ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਰੱਦ ਕਰਨ ਲਈ Esc key ਦਬਾਓ ਜਾਂ ਫਿਰ ਫਾਰਮੈਟ ਪੇਂਟਰ ਕਮਾਂਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿੱਚ Home ਟੈਬ ਦੇ Font ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਹੋਮ (Home) ਟੈਬ ਦਾ ਫੌਂਟ (Font) ਸਮੂਹ ਸਾਨੂੰ ਚਰਿੱਤਰ ਫਾਰਮੈਟ (Character Formatting) ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਮਾਂਡਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਇਹ ਕਮਾਂਡਾਂ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

1. ਫੌਂਟ ਸਟਾਈਲ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਫੌਂਟ ਦੀ ਕਿਸਮ (Font face) ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
2. ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਫੌਂਟ ਅਕਾਰ (Font size) ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
3. ਫੌਂਟ ਰੰਗ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਫੌਂਟ ਰੰਗ (Font color) ਬਦਲਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
4. ਬੋਲਡ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਬੋਲਡ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
5. ਇਟੈਲਿਕ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਇਟੈਲਿਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
6. ਅੰਡਰਲਾਈਨ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
7. ਟੈਕਸਟ ਕੇਸ ਬਦਲਣਾ-ਪੂਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਜਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ UPPER CASE, lower case ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪੂੰਜੀਕਰਣ (Capitalization) ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
8. ਗੋ ਫੁੱਟrow ਫੌਂਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਅਕਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਅਕਾਰ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
9. ਸ਼ਰਿੰਕ ਫੌਂਟ-Shrink ਫੌਂਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਅਕਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਅਕਾਰ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
10. Strike through-ਇਹ ਬਟਨ ਇੱਕ ਡੌਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿਚ ਲਾਈਨ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
11. ਸਬਸਕ੍ਰਿਪਟ-ਟੈਕਸਟ ਬੇਸਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ |
12. ਸੁਪਰਸਕ੍ਰਿਪਟ-ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਉਪਰ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਬਟਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ X2.
13. ਸਾਫ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ (Clear Formatting)-ਇਹ ਵਿਕਲਪ ਟੈਕਸਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ `ਤੇ ਲਾਗੂ ਫਾਰਮੈਟਿੰਗ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
14. ਟੈਕਸਟ ਹਾਈਲਾਈਟ ਰੰਗ-ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚੁਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ (Highlight) ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਵਰਡ ਆਰਟ ਕੀ ਹੈ ? ਵਰਡ ਆਰਟ ਨੂੰ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਦਾਖਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਟਾਈਲ ਜਾਂ 3D ਆਰਟ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਡੌਕੂਮੈਂਟ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ Slanted, Wavy, Shadow, Inflated ਲੁੱਕ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

• ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੋ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ।
• ਫਿਰ Insert ਟੈਬ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Text ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਵਰਡਆਰਟ (WordArt) ਡਰਾਪ ਡਾਉਨ ਐਰੋ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

• ਵਰਡਆਰਟ ਸਟਾਈਲ ਦਾ ਇੱਕ ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ । ਜੋ Style ਤੁਸੀਂ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Word ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਟੈਕਸਟ ਲਈ ਇੱਕ ਟੈਕਸਟ ਬਾਕਸ ਬਣਾਏਗਾ ਅਤੇ ਟੈਕਸਟ ਚੁਣੀ Style ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਮੈਟਿੰਗ (ਭਾਗ-2) Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
………….. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਵਿੰਡੋ
(ਅ) ਡਾਸ ।
(ੲ) ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ
(ਸ) ਸਪਰੈਡ ਸ਼ੀਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਵਰਡ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ………….. ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ
(ੲ) ਵਰਡ
(ਬ) ਡਾਸ
(ਸ) ਨੰਬਰ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਵਰਡ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਟੂਲ ਬਾਰ ………….. ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) 2
(ਅ) 3
(ੲ) 4
(ਸ) 5.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 2,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
………….. ਇਕ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦੀ ਡੰਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਮਾਊਸ
(ਅ) ਇਨਸਰਸ਼ਨ ਪੁਆਇੰਟ
(ਬ) ਕਮਾਂਡ
(ਸ) ਲਾਲੀ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਇਨਸਰਸ਼ਨ ਪੁਆਇੰਟ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
………….. ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਉੱਤੇ ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
(ਉ) ਸ਼ਬਦ
(ਅ) ਟੈਕਸਟ
(ੲ) ਵਾਕ
(ਸ) ਪੈਰਾ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸ਼ਬਦ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੱਟ ਅਤੇ ਕਾਪੀ ਕਮਾਂਡ ………….. ਮੀਨੂੰ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) ਫਾਈਲ
(ਅ) ਐਡਿਟ
(ੲ) ਫਾਰਮੈਟ
(ਸ) ਹੈਲਪ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਐਡਿਟ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਰਸਰ ਤੋਂ ਹੱਥ ਵਾਲਾ ਅੱਖਰ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨ ਲਈ ਬੈਕ ਸਪੇਸ ਕੀ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੱਜੇ
(ਅ) ਖੱਬੇ
(ੲ) ਉੱਪਰ
(ਸ) ਹੇਠਾਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਖੱਬੇ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਵਰਡ ਗਲਤ ਸਪੈਲਿੰਗ ਹੇਠਾਂ ………… ਰੰਗ ਦੀ ਲਕੀਰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਹਰੀ
(ਅ) ਪੀਲੀ
(ੲ) ਲਾਲ
(ਸ) ਨੀਲੀ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਲਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
………….. ਅਤੇ ………….. ਵਿਚ ਪੇਜ ਨੰਬਰ, ਪਾਠ ਦਾ ਨਾਮ, ਤਾਰੀਖ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਆਦਿ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਪੰਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਅਪਰ, ਲੋਅਰ .
(ਅ) ਹੈਡਰ, ਫੁੱਟਰ
(ੲ) ਮਾਰਜਿਨ, ਫੁੱਟਰ
(ਸ) ਵਰਡ, ਸਪਰੈਡ ਸ਼ੀਟ
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਹੈਡਰ, ਫੁੱਟਰ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਪੇਜ ਸੈਟਅੱਪ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਮਾਰਜ਼ਨ ਅਤੇ ………….. ਟੈਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਪੇਜ
(ਅ) ਲੇਅ ਆਉਟ
(ੲ) ਇਨਸਰਟ .
(ਸ) ਫਾਈਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਲੇਅ ਆਉਟ ।

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟਾਈਟਲ ਬਾਰ ਵਰਡ ਦੀ ਸਕਰੀਨ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗ਼ਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਰਡ ਪੈਡ ਇਕ ਵਰਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪੈਕੇਜ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗ਼ਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿੰਡੋ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਛੋਟੀ ਵਿੰਡੋ ਨੂੰ ਟਾਸਕ ਪੇਨ (pane) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟੈਕਸਟ ਉੱਥੇ ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਰਸ਼ਨ ਪੁਆਇੰਟ ਹੋਵੇ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਲਈ ਫਾਈਲ > ਐਗਜ਼ਿਟ ਮੀਨੂੰ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ ।

ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ –

A	B
(1) ਸ਼ਬਦ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(1) ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕ
(2) ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(2) ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ
(3) ਪੂਰਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਸਿਲੈੱਕਟ ਕਰਨਾ	(3) ਬੈਕ ਸਪੇਸ ਜਾਂ ਡਿਲੀਟ ਬਟਨ
(4) ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨਾ	(4) Ctrl+ A
(5) ਟੈਕਸਟ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨਾ	(5) Ctrl+P

ਉੱਤਰ

A	B
(1) ਸ਼ਬਦ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(1) ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ
(2) ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ਼ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(2) ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕ
(3) ਪੂਰਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨਾ	(3) Ctrl+ A
(4) ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨਾ	(4) Ctrl + P
(5) ਟੈਕਸਟ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨਾ	(5) ਬੈਕ ਸਪੇਸ ਜਾਂ ਡਿਲੀਟ ਬਟਨ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਾਊਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੈਂਕਸਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੈਪ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਕਰਸਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਓ ।
2. ਮਾਊਸ ਨੂੰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਇਸ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਮਾਊਸ ਨੂੰ ਡਰੈਗ ਕਰਕੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।
3. ਮਾਊਸ ਦਾ ਬਟਨ ਛੱਡ ਦਿਓ । ਟੈਂਕਸਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀਅ ਬੋਰਡ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੈਕਸਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੈਪ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਕਰਸਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਓ ।
2. ਸ਼ਿਫਟ-ਕੀਅ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਐਰੋਜ਼ ਕੀਅ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਰਡ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਟੈਂਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਦੇ ਪੜਾਅ –

• ਪੂਰਾ ਸ਼ਬਦ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਪੂਰਾ ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਇਲੈੱਕਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਮਾਊਸ ਦਾ ਖੱਬਾ ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ਉਸਦਾ ਕਰਸਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਬਲਾਕ ਉੱਪਰ ਡਰੈਗ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫੌਂਟ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਫੌਂਟ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਫ਼ੇਸ ਅਤੇ ਸਾਈਜ਼ ਦਾ ਦਿਸਣ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਟੈਕਸਟ ਕਰੈਕਟਰਜ਼ (ਅੱਖਰ) ਦਾ ਸੈੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਫੌਂਟ ਦੇ ਸੈੱਟ ਦਾ ਟਾਈਪ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਫੌਂਟ ਫ਼ੇਸ/ਟਾਈਪ ਫ਼ੇਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟੈਂਕਸਟ ਮਾਡੀਫਾਈ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੰਪ ਨਾ !
ਉੱਤਰ-

• ਜਿਸ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਮਾਡੀਫ਼ਾਈ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।
• ਡੌਟ ਫ਼ੇਸ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਡਾਪ ਡਾਊਨ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚੋਂ ਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼ ਨੂੰ ਇਕੱਠਿਆਂ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਟੈਂਕਸਟ ਕੇਸ ਬਦਲਾਉਣ ਦੇ ਪਗ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੈਂਕਸਟ ਕੇਸ ਬਦਲਣ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਗ ਹਨ

1. ਜਿਸ ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਕੇਸ ਬਦਲਣਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।
2. ਹੋਮ ਟੈਬ ਵਿੱਚਸ ਫੌਂਟ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚੋਂ Change Case ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ Sentence case, lowercase, UPPERCASE, Capitalize Each Word ਅਤੇ tOGGLE CASE ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਅਲਾਇਨਮੈਂਟ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਲਾਇਨਮੈਂਟ ਪੰਰਾਰਾਫ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਅਤੇ ਓਰੀਐਂਨਟੇਸ਼ਨ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੈਫਟ ਐਲਾਇਨ ਟੈਕਸਟ, ਰਾਈਟ ਅਲਾਇਨ ਟੈਕਸਟ, ਸੈਂਟਰਡ ਟੈਂਕਸਟ ਜਾਂ ਜਸਟੀਫਾਈਡ ਟੈਕਸਟ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਖੱਬ ਜਾਂ ਸੱਜੇ ਮਾਰਜਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਲਾਇਨ ਹੈ (ਇਹ ਕਾਮਨ ਅਲਾਇਨਮੈਂਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ),
ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫ ਦਾ ਖੱਬਾ ਕਿਨਾਰਾ ਖੱਬੇ ਮਾਰਜਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਲਾਇਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪਜ ਬਰਕ ਡੀਲੀਟ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੱਸ !
ਉੱਤਰ-
ਅਸੀਂ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਰਾਹੀਂ ਦਾਖ਼ਲ ਕੀਤੀ ਪੇਜ-ਬ੍ਰੇਕ ਡਿਲੀਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਉਸਦੇ ਤਰੀਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ-

1. ਜਿਸ ਪੇਜ ਬ੍ਰੇਕ ਨੂੰ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਸ ਪੇਜ-ਬੇਕ ’ਤੇ ਜਾਓ ।
2. ਮਾਰਜਨ ਦੇ ਅੱਗੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਡਾਟਿਡ ਲਾਈਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਪੇਜ ਬੇਕ ਨੂੰ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕਰੋ ।
3. ਆਪਣੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਤੋਂ ਡਿਲੀਟ-ਕੀਅ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈਸ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸ਼ੇਪਸ ਨੂੰ Format ਕਰਨ ਦੇ ਪਗ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ-

• ਉਸ ਸ਼ੇਪ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਨਵਾਂ ਜਾਂ ਵੱਖਰਾ Quick Style ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ।
• ਸ਼ੇਪ ਸਟਾਈਲ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ Drawings tool format ਟੈਬ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸਟਾਈਲ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਇਸਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰੋ ।