Class 7

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਦੁਨੀਆ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਨਗਰੀ ਨਹੀਂ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 16 ਦੁਨੀਆ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਨਗਰੀ ਨਹੀਂ

(ਉ) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ-

(i) ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਸੁਖ
(ਅ) ਦੁੱਖ
(ਇ) ਦੁੱਖ ਤੇ ਸੁਖ ਦੋਵੇਂ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਦੁੱਖ ਤੇ ਸੁਖ ਦੋਵੇਂ ਹਨ । ✓

(ii) ਸਾਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਕੀ ਕੁਝ ਮਿਲਿਆ ?
(ਉ) ਪਿਆਰ ।
(ਅ) ਨਫ਼ਰਤ
(ਈ) ਦੁੱਖ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪਿਆਰ । ✓

(iii) ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਵਿਚਰਨ ਲਈ ਚੰਗਾ ਗੁਰੁ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਪਾਠ ਪੂਜਾ
(ਅ) ਹਵਨ
(ਈ) ਮੁਸਕਰਾਹਟ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਮੁਸਕਰਾਹਟ । ✓

(iv) ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦਿਲ ਕਿਵੇਂ ਖਿੱਚ ਸਕਦੇ ਹੋ ?
(ਉ) ਕੰਨੀ ਕਤਰਾ ਕੇ
(ਅ) ਕੌੜਾ ਬੋਲ ਬੋਲ ਕੇ
(ਈ) ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ । ✓

(v) ਲੇਖਕ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਕੱਢਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਆਪਣੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਰੀਆਂ
(ਅ) ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ
(ਇ) ਆਪਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕ੍ਰੋਧ ਦਾ ਡੰਗ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਆਪਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕ੍ਰੋਧ ਦਾ ਡੰਗ । ✓

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਮਿਹਰਬਾਨੀਆਂ ਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਮੁੱਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀ ਦੁਨੀਆ ਦੁੱਖ ਦੀ ਨਗਰੀ ਹੈ ਜਾਂ ਸੁਖ ਦੀ ਨਗਰੀ ॥
ਉੱਤਰ :
ਦੁਨੀਆ ਦੁੱਖ-ਸੁਖ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਨਗਰੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚੰਗੇ ਦਿਲ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਲਗਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਿਹੜਾ ਇਨਸਾਨ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਮਾੜੇ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗੇ ਇਨਸਾਨ ਵਿਚ ਈਰਖਾ, ਸਵਾਰਥ, ਮੰਦੇ-ਬੋਲ, ਘੁੱਟਿਆ ਮੱਥਾ ਤੇ ਨਿੰਦਿਆ ਆਦਿ ਮਾੜੇ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗੁਣ ਉਸ ਦਾ ਖਿੜਿਆ ਮੱਥਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਵਿਚ ਈਰਖਾ, ਸਵਾਰਥ, ਮੰਦੇ ਬੋਲ, ਘੁੱਟਿਆ ਮੱਥਾ ਤੇ ਨਿਦਿਆ ਆਦਿ ਦੇ ਔਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।

(ੲ) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨੱਕ-ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਚਾੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹੀਦਾ | ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਘਿਰਨਾ ਕੱਢ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ ਖਿੜਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ੀ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ, ਮਜਬੂਰੀਆਂ, ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਤੇ ਲੋਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸ਼ੁੱਭ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਗਿਆਂ-ਸ਼ਿਕਵਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਇਨਸਾਨ ਆਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ? ਕੀ ਇਹ ਕਥਨ ਪਾਠਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਕਥਨ ਪਾਠ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਹੀ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਇਨਸਾਨ ਆਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਦੁਜੇ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ! ਲੇਖਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਅਜ਼ਮਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਹੱਸਦੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਹੱਸਦੀ ਤੇ ਰੋਂਦੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਰੋਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸਿਰਫ਼ ਇਸੇ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਪੱਲੇ ਬੰਨ ਲੈਣ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਦੁੱਖ-ਸੁਖ ਇਕਸਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਖ਼ਸ਼, ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੇਖਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਦਾ ਆਪਣੀ ਆਤਮਾ ਦਾ ਹੀ ਖ਼ਿਆਲ ਕਰਦੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸੱਚੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਸੁਆਦ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਪਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ਦਾ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ, ਪਰ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸੇ ਭੁਲੇਖੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਤੇ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਹਰ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਛੱਡ ਕੇ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਖੁਸ਼ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੁਨੀਆ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਕਿਵੇਂ ਨਜ਼ਰ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੇਖਕ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਚੋਂ ਡੰਗ ਕੱਢ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ | ਦੁਨੀਆ ਮੈਲੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ, ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨੇਰੀਆਂ ਉੱਡ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਥੇਰਾ ਘੱਟਾ ਉੱਡਦਾ ਹੈ | ਘੜੀ-ਦੋ-ਘੜੀ ਲਈ ਜ਼ਰਾ ਹਨੇਰਾ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ‘ਚੋਂ ਇਸ ਹਨੇਰੀ ਦਾ ਘੱਟਾ ਧੋ ਦੇਈਏ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਤੇ ਟਹਿਕਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੁਖੱਲਾ ਜੀਵਨ ਕਿਵੇਂ ਜੀਵਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੁਖੁੱਲਾ ਜੀਵਨ ਜਿਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ । ਨਾ ਦੁੱਖ ਦੀ ਨਗਰੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਸੁਖ ਦੀ । ਇਹ ਦੁੱਖ-ਸੁਖ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ । ਸਾਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਖਿੜੇ-ਮੱਥੇ ਤੇ ਸ਼ੁੱਭ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਈਰਖਾ, ਗੁੱਸੇ-ਗਿਲੇ, ਸਵਾਰਥ, ਮੰਦੇ ਬੋਲਾਂ ਤੇ ਨਿੰਦਿਆਂ ਚੁਗਲੀ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਾਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ, ਮਜਬੂਰੀਆਂ, ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਤੇ ਲੋਚਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਖ਼ਾਵਤ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ਅਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਈਏ, ਉਸਦਾ ਪੂਰਾ ਚਿਤਰ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਵਸਾ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਚੂੰਡਣ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

(ਸ) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਦਇਆ, ਪ੍ਰਕ, ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼, ਲਿਆਕਤ, ਵਊ-ਵਊ ਕਰਨਾ, ਘੁਰਕੀਆਂ ਦੇਣਾ, ਹਿਮੰਡ. ਢੁੱਚਰਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਦਇਆ (ਰਹਿਮ) – ਸਾਨੂੰ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਉੱਤੇ ਦਇਆ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਪ੍ਰੇਰਕ (ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ) – ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਥਿਤੀਆਂ ਕਵੀ ਲਈ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੇਰਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
3. ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ (ਮਤਲਬੀ) – ਸਾਨੂੰ ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਲਿਆਕਤ (ਯੋਗਤਾ) – ਪੜ-ਲਿਖ ਕੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਵਿਚਰਨ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ਵਧਦੀ ਹੈ ।
5. ਵਲੂੰ-ਵਚੂੰ (ਕਰਨਾ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਬੋਲਣਾ) – ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਬੇ ਨੂੰ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ । ਜਦੋਂ ਦੇਖੋ ਵਊ-ਵਢੇ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
6. ਘੁਰਕੀਆਂ ਦੇਣਾ (ਝਿੜਕ) – ਥਾਣੇਦਾਰੀ ਦੀ ਇੱਕੋ ਘੁਰਕੀ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਗੁਨਾਹ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆ ।
7. ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ (ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ) – ਹਿਮੰਡ ਦਾ ਕੋਈ ਪਾਰਾਵਾਰ ਨਹੀਂ ।
8. ਢੁੱਚਰਾਂ (ਬਹਾਨੇ) – ਐਵੇਂ ਢੁੱਚਰਾਂ ਨਾਲ ਨਾ ਪੜ, ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਸਿੱਧੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ|
ਸ਼ਬਦ – ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਦੁੱਖ – ਸੁਖ
ਧੋਖਾ – …………
ਧਰਮ – …………
ਇਨਸਾਨ – …………
ਹੱਸਣਾ – …………
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਬਦ – ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਦੁੱਖ – ਸੁਖ
ਧੋਖਾ – ਵਫ਼ਾ
ਝੂਠ – ਸੱਚ
ਧਰਮ – ਅਧਰਮ
ਇਨਸਾਨ – ਹੈਵਾਨ
ਹੱਸਣਾ – ਰੋਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ-
ਮਾਤਾ, ਪਤਨੀ, ਧਰਮ, ਹਨੇਰਾ, ਦਇਆ, ਪੜ੍ਹਨਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
1. ਮਾਤਾ – माता – Mother
2. ਪਤਨੀ – पत्नी – Wife
3. ਧਰਮ – धर्म – Religion
4. ਹਨੇਰਾ – अंधेरा – Dark
5. ਦਇਆ – दया – Pity
6. ਪੜ੍ਹਨਾ – पढ़ना – Read.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇੱਕੋ-ਜਿਹੀ ਅਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ
ਧੱਕਾ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਆਪ ਚਣ ਸ਼ਰਮ
ਉੱਤਰ :
ਧੱਕਾ – ਪੱਕਾ ।
ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ – ਪੁਸਤਕਾਲਾ
ਆਪ – ਸਰਾਪ
ਚੁਣੇ – ਬੁਣ
ਸ਼ਰਮ – ਕਰਮ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਦਾਰੀ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਚੰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਵੱਡਿਆਂ ਤੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਛੋਟਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਜਲਦੀ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਧਿਆਨ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਨਾ ਤੇ ਨੋਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਸਕੂਲੋਂ ਘਰ ਲਈ ਮਿਲੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਕੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਆਪਣੇ ਜਮਾਤੀਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਉਸ ਨੂੰ ਖੇਡਦੇ ਸਮੇਂ ਰੋਲ ਨਹੀਂ ਮਾਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਫਾਊਲ ਖੇਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੱਚ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕੋਈ ਚੋਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ । ਪੈਸੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਖ਼ਰਚ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਤੇ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਪੂਰਾ-ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨੈਤਿਕ ਅਸੂਲਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਘਿਰਣਾ-ਨਫ਼ਰਤ । ਬੇਇਨਸਾਫੀ-ਨਿਆਂ ਨਾ ਦੇਣਾ । ਜਬਰ-ਜ਼ੁਲਮ ॥ ਦਿਹਾੜੇ-ਦਿਨ | ਕੁਰਬਾਨੀ-ਵਾਰਨ ਦਾ ਕੰਮ । ਦਿਆਨਦਾਰ-ਈਮਾਨਦਾਰ । ਹਿੱਕ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਧਰ ਕੇਦਾਅਵੇ ਨਾਲ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਹਕੀਕਤ-ਅਸਲੀਅਤ । ਦਾਤਾਂ-ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ਾਂ । ਟਪਲੇ-ਭੁਲੇਖੇ । ਦੁੱਖਨਗਰੀ-ਦੁੱਖ ਦਾ ਘਰ । ਕਾਮੀ-ਇਸਤਰੀ- ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਜਿਨਸੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਚਾਹ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ । ਅਜ਼ਮਾ-ਪਰਖ । ਇਕਸਾਰ-ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ । ਯਮ-ਯਮਦੂਤ, ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਧਰਮਰਾਜ ਦੀ ਕਚਹਿਰੀ ਵਿਚ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲਾ । ਮੁਥਾਜੀ-ਅਧੀਨਗੀ, ਗੁਲਾਮੀ ! ਮੁਸ਼ੱਕਤ-ਮਿਹਨਤ । ਹੱਥ-ਘੁੱਟਣੀ-ਪਿਆਰ । ਠੱਲ੍ਹਦੀ-ਰੋਕਦੀ। ਈਰਖਾਲਾਗਤਬਾਜ਼ੀ । ਮਸਤਕ-ਮੱਥਾ । ਹੀਆ-ਹੌਸਲਾ । ਕੰਨੀ ਨਾ ਕਤਰਾਓ-ਪਰੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ । ਨੱਕ ਮੂੰਹ ਚਾੜ੍ਹਨਾ-ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਨਾ । ਹਿਮਾਕਤ-ਮੂਰਖਤਾ । ਘਿਰਨਾਨਫ਼ਰਤ । ਨਫ਼ੇ-ਲਾਭ 1 ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼-ਮਤਲਬੀ । ਲਿਆਕਤ-ਯੋਗਤਾ । ਮਜ਼ਾਕ ਮਸ਼ਕਰੀ-ਮਖੌਲ। ਠਿਠ ਹੀ ਹੋਏ-ਸ਼ਰਮਿੰਦੇ ਹੋਏ । ਲੋਚਨਾਵਾਂ-ਇੱਛਾਵਾਂ । ਸਖ਼ਾਵਤਉਦਾਰਤਾ । ਬਿਰਖ-ਦਰੱਖ਼ਤ। ਨਿਆਈਂ-ਵਰਗਾ, ਸਮਾਨ । ਪ੍ਰੇਰਕ-ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਵਾਲਾ । ਵਲੂੰਵਢੇ ਕਰਦਿਆਂ-ਖਾਣ ਨੂੰ ਪੈਂਦਿਆਂ । ਜਾਦੂ-ਬਲ-ਜਾਦੂ ਦੀ ਤਾਕਤ । ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ-ਦਰਸ਼ਨ । ਸਵੈ-ਮੁਕਤੀ-ਆਪੇ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਰਵਾਨੀ-ਵਹਿਣ, ਚਾਲ । ਕਲ-ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ-ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ । ਢੁੱਚਰਾਂ-ਰੁਕਾਵਟ, ਬਹਾਨੇ । ਦਰਦ-ਦੁੱਖ 1 ਗਿਲੇ-ਸ਼ਕਾਇਤ । ਗੁੰਜਾਇਸ਼-ਥਾਂ । ਨਿਹੋਰੇਸ਼ਕਾਇਤਾਂ, ਗਿਲੇ । ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ-ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਚੱਕਰ ।

ਦੁਨੀਆ ਦੁੱਖ ਦੀ ਨਗਰੀ ਨਹੀਂ Summary

ਦੁਨੀਆ ਦੁੱਖ ਦੀ ਨਗਰੀ ਨਹੀਂ ਪਾਠ ਦਾ ਸੰਖੇਪ

ਧੋਖਾ, ਣਾ, ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ, ਜਬਰ, ਧੱਕਾ, ਖੋਹਾ-ਖੋਹੀ, ਸਭ ਕੁੱਝ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦੁਨੀਆ ਦੁੱਖ ਦੀ ਨਗਰੀ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਸਾਫ਼-ਦਿਲੀ, ਪੀਤ, ਇਨਸਾਫ਼, ਦਇਆ, ਤਿਆਗ ਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਵੀ ਅੰਤ ਨਹੀਂ । ਜੇ ਧੋਖਾ, ਘਿਣਾ ਤੇ ਖੋਹਾ-ਖੋਹੀ ਆਦਿ ਸੱਚ-ਮੁੱਚ ਹੀ ਵਧੇਰੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੋ ਦਿਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦੀ ।

ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਆਤਮਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤੀ ਪ੍ਰੀਤ ਹੈ । ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਇੰਨਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ, ਜਿੰਨਾ ਉਸ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਅਸਾਂ ਇੰਨੇ ਰਾਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਨਹੀਂ, ਜਿੰਨੇ ਪੁੱਛੇ ਹਨ । ਅਸਾਂ ਇੰਨੀਆਂ ਮਿਹਰਬਾਨੀਆਂ, ਦਾਤਾਂ ਮੋੜੀਆਂ ਨਹੀਂ, ਜਿੰਨੀਆਂ ਲਈਆਂ ਹਨ, ਨਾ ਪਿਆਰ ਹੀ ਇੰਨਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿੰਨਾਂ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ । ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਦਿਲ ਜਾਣਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੋਕ ‘ਕੁਰਬਾਨੀ ਆਖਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿਚ ਵਸੂਲੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਦਿੱਤੀ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾਂ ਬਹੁਤੀ ਲਈ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਭੁਲੇਖੇ ਵਿਚ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ‘ਦੁੱਖ-ਨਗਰੀ’ ਆਖਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਪਰ ਇਹ ਦੁੱਖ-ਨਗਰੀ ਜ਼ਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸੁਖ-ਨਗਰੀ ਹੈ । ਦੁੱਖ-ਸੁਖ ਦੋਵੇਂ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਪ੍ਰੇਰਕ ਹਨ ।

ਜਿਹੜਾ ਬੰਦਾ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇਸ ਅੱਖ ਨਾਲ ਵੇਖਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਦੁੱਖ ਉਸੇ ਘੜੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸੁੱਖਾਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਵੀ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਦੁਨੀਆ ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋ । ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਰੀਝਾਂ ਹਨ, ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ਸਾਨੂੰ ਦਿਸਣ ਲਗਦੀ ਹੈ । ਹੱਸਦੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਹੱਸਦੀ ਤੇ ਰੋਂਦੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਰੋਂਦੀ ਹੈ । ਕੇਵਲ ਇਹੋ ਸਚਾਈ ਸਮਝ ਲੈਣ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਤੇ ਸਭ ਦੁੱਖ-ਸੁਖ ਇੱਕ-ਸਾਰ ਸੁਆਦਲੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ । ਚੰਗੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਮੁਕਤੀ, ਪਰਲੋਕ, ਨਰਕ, ਸਵਰਗ, ਯਮ ਤੇ ਧਰਮਰਾਜ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ।

ਸਿਰਫ਼ ਇਹ ਗਿਆਨ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਉਹੀ ਕੁੱਝ ਹੈ, ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਅਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ | ਦੁਨੀਆ ਮੰਗਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਖਿੜੇ-ਮੱਥੇ ਰਹੇ । ਇਕ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਕਈਆਂ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਹੌਲੀ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਕ ਹੱਸਦੀ ਅੱਖ ਕਈਆਂ ਦੇ ਅੱਥਰੁ ਚੱਲਦੀ ਹੈ । ਇਕ ਨਿੱਘੀ ਹੱਥ-ਘੱਟਣੀ ਕਈ ਨਿਰਾਸਿਆਂ ਦੀ ਆਸ ਜਗਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਤੇ ਖੁਸ਼ ਰੱਖਣ ਜੇਡਾ ਉੱਚਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ !

ਸਿਰਫ਼ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਦਲੇਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਹੱਥੋਂ ਕੁੱਝ ਦੇ ਸਕਣ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਹੀਆ ਹੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਲਵੋ, ਦੇਣਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੰਨਾ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗਾ, ਜਿੰਨਾ ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਲ ਆਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ | ਦੁਨੀਆ ਸੱਚ-ਮੁੱਚ ਬੜੀ ਸੁਆਦਲੀ ਹੈ, ਇਹਦੇ ਲੋਕ ਸੱਚਮੁੱਚ ਬੜੇ ਭੋਲੇ ਹਨ । ਇਕ ਜ਼ਰਾ ਜਿੰਨੀ ਦਿਲੀ-ਹਮਦਰਦੀ ਦੇ ਬਦਲੇ ਸਾਰਾ ਦਿਲ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਦੁਨੀਆ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦੀ । ਇਹ ਇੰਨੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹੱਸ ਕੇ ਮਿਲੋ । ਇਸਨੂੰ ਪਾਪੀ ਸਮਝ ਕੇ ਆਪ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਵਿਚ ਗ਼ਰਕ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਨਾ ਹਰ ਵੇਲੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨੀਚ ਆਖ ਕੇ ਉਚ ਕਰਨ ਦੀ ਮੂਰਖਤਾ ਕਰਦੇ ਰਹੋ । ਸਿਰਫ਼ ਹੱਸ ਕੇ ਮਿਲਣਾ ਸਿੱਖ ਲਵੋ, ਦੁਨੀਆ ਤੁਹਾਡਾ ਮੂੰਹ ਵੇਖ ਕੇ ਠੰਢੀ ਰਹੇਗੀ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਤਾਂਘ ਕਰੇਗੀ ।

ਖ਼ੁਦਗਰਜ਼ ਦਿਲ ਕਦੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ । ਜਿਹੜੇ ਇਹ ਖ਼ਿਆਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ਦਾ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਭੁਲੇਖੇ ਵਿਚ ਹਨ | ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਦੁਨੀਆ ਵੇਖਣ ਦੀ ਵਿਹਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ । ਇਹ ਸਦਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹੀ ਵੇਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਜੋ ਮੰਦਾ ਸ਼ਬਦ ਕਿਤੇ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਹੀ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮਜ਼ਾਕ-ਮਸ਼ਕਰੀ ਦਾ ਬੁਰਾ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਹਰ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਛੱਡ ਕੇ ਕਦੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਵੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ, ਮਜਬੂਰੀਆਂ, ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਦਾਰਤਾ ਨਾਲ ਖ਼ਿਆਲ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਬੜੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਫਿਰ ਬੜਾ ਥੋੜਾ ਗੁੱਸਾ ਆਵੇਗਾ, ਨਿਰਾਸਤਾ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ, ਢਿੱਥਿਆਂ ਪੈਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ ।ਉਹ ਘਰ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਜਾਪੇਗਾ, ਜਿੱਥੇ ਹਰੇਕ ਮੁੱਖ ਚਾਨਣੀ ਕਿਰਨ ਵਰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਹਰੇਕ ਬੋਲ ਵਿਚ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਲੈ ਹੋਵੇਗੀ ! ਗ਼ਰੀਬੀ, ਅਮੀਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੋਈ ਨਹੀਂ । ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿ ਸਕਣਾ ਵਲੂੰ-ਵਢੇ ਕਰਦਿਆਂ ਰਹਿਣ ਨਾਲੋਂ ਸੁਖਾਲਾ ਹੈ ।

ਸ਼ੁੱਭ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਲਿਸ਼ਕਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵਿਚ ਇਕ ਜਾਦੂ-ਬਲ ਹੈ । ਉਸ ਦੀ ਆਤਮਾ ਇਕ ਸੂਰਜ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਹਨੇਰਾ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਹੜਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਸਵੈ-ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਸੁਆਰਥੀ ਫ਼ਲਸਫੇ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ 1 ਰਹਿਣ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਜਾਚ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸੁਖ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਕੁੱਝ ਦੁੱਖ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਹੈ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਿਉਂਕਿ ਦੁੱਖਾਂ-ਸੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਸੁਆਦ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਂਝ ਬਹੁਤਾ ਦੁੱਖ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਸਹੇੜਿਆ ਤੇ ਬੇਲੋੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜਿਦਾ ਡਰ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਇਕ ਸਰਲ ਰਵਾਨੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਸੁਖਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ । ਲੋੜ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਹੈ। ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਚਲਦੇ ਪਹੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਰੋਕ ਨਾ ਲਾਈ ਜਾਵੇ । ਆਪਣੇ ਵਿਚੋਂ ਡੰਗ ਕੱਢ ਛੱਡੋ । ਜਿੰਨਾ ਦੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਡੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਲਵੋ । ਦੁਨੀਆ ਮੈਲੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ, ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਹੀ ਸਦਾ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ।

ਕੋਸਿਆਂ-ਨਿੰਦਿਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਕੋਈ ਕੰਡਾ ਨਹੀਂ ਝੜਦਾ । ਜਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਉਹਦਾ ਪੂਰਨ ਚਿਤਰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਵਸਾਓ ਤੇ ਆਪਣੀ ਦੁਨੀਆ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਜੁੱਟ ਜਾਓ । ਇਸ ਹਿਮੰਡ ਵਿਚ ਹਰ ਇਕ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਜੋ ਚੂੰਡੋਗੇ, ਉਹੀ ਮਿਲੇਗਾ |

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਫ਼ੈਸਲਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 15 ਫ਼ੈਸਲਾ

(ਉ) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ-

(i) ਤਿੰਨੇ ਦੋਸਤ ਕਿਹੜਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਣ ਦੀਆਂ ਵਿਉਂਤਾਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਦੁਸਹਿਰੇ ਦੀਆਂ
(ਅ) ਦੀਵਾਲੀ ਦੀਆਂ
(ਇ) ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ ਦੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਦੀਵਾਲੀ ਦੀਆਂ ✓

(ii) ਮੈਡਮ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕੀ ਕਰਨ ਆਏ ਸਨ ?
(ਉ) ਸਲਾਹ ਦੇਣ
(ਅ) ਮੂਡ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ
(ਇ) ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ । ✓

(ii) ਸਰਘੀ ਦੀ ਮੰਮੀ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ‘ਤੇ ਪਟਾਕੇ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) ਸਰੀਰ ‘ਤੇ
(ਆ) ਲੱਤਾਂ ‘ਤੇ
(ਇ) ਅੱਖਾਂ ‘ਤੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਅੱਖਾਂ ‘ਤੇ । ✓

(iv) ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਲਿਆਂਦੇ ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
(ਉ) ਜੁਗਨੂੰ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੇ
(ਅ) ਖ਼ਰਚ ਲਏ
(ਇ) ਸਰਘੀ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਸਰਘੀ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ । ✓

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕੀ ਵਿਉਂਤਾਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦੀਆਂ ਵਿਉਂਤਾਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਲੇ ਮੈਡਮ ਜੁਗਨੂੰ ਨੂੰ ਕੀ ਦੱਸਣ ਆਏ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਲੇ ਮੈਡਮ ਜੁਗਨੂੰ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਲਈ ਆਏ ਸਨ ਕਿ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਤਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਧੂੰਆਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਰਤੀ ਉਤਲੀ ਜੀਵਨ ਰੱਖਿਅਕ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਡਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਡਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਦਿਵਾਲੀ ਦੇ ਦਿਨ ਚਲਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੱਖਾਂ-ਕਰੋੜਾਂ ਦੇ ਪਟਾਕੇ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚ ਕੀ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਸ਼ੈਰੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਸ਼ੈਰੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਟਾਕੇ ਨਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦੇਗਾ ।

(ੲ) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਵਿਚ ਛੇਕ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਵਿਚ ਛੇਕ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਪਰਾਬੈਂਗਣੀ ਕਿਰਨਾਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਕੇਵਲ ਫ਼ਸਲਾਂ ਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ-ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੀ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾ ਲੈਣਗੀਆਂ । ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਰ ਵਧਦਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਤਾਨ ਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਣਗੀਆਂ । ਫਲਸਰੂਪ ਮਨੁੱਖਤਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਰਾਬੈਂਗਣੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਰਾਬੈਂਗਣੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਅਸਰ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਰੁੱਕ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਕੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਦੀਵਾਲੀ ਉੱਤੇ ਪਟਾਕੇ ਨਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦਣਗੇ । ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰੁਪਇਆਂ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣੇ ਸਨ, ਉਹ ਸਰਘੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਘਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦੇਣਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਗੁਆਂਢ ਵਿਚੋਂ ਚੀਕਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਚੀਕਾਂ ਜੁਗਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਜਮਾਤਣ ਸਰਘੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰੋਂ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਲੜਕੇ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਵੱਡੇ ਪਟਾਕੇ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਕੇ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਸੁੱਟੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਚੰਗਿਆੜੀਆਂ ਉਸ
(ਸਰਘੀ ਦੀ ਮਾਂ) ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਗਈਆਂ ਸਨ | ਫਰਸਰੂਪ ਉਹ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰ ਰਹੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਕੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਪੈਸੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪਟਾਕੇ ਨਾ ਖ਼ਰੀਦਣ ਕਰ ਕੇ ਬਚੇ ਹਨ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਘੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਦੇ ਦੇਣਗੇ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਤਿੰਨੇ ਪੈਸੇ ਦੇਣ ਲਈ ਹਸਪਤਾਲ ਨੂੰ ਚਲੇ ਗਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ, ਵਿਉਂਤ, ਸਵਾਲ, ਕੁਦਰਤ, ਸਪੇਸ, ਫ਼ੈਸਲਾ, ਵਿਕਸਿਤ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ (ਰੌਣਕ) – ਦੀਵਾਲੀ ਕਰਕੇ ਅੱਜ, ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਬੜੀ ਚਹਿਲਪਹਿਲ ਸੀ ।
2. ਵਿਉਂਤ (ਢੰਗ, ਤਰਕੀਬ) – ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਰ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਸ਼ਰਾਰਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਵਿਉਂਤਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਸਵਾਲ (ਪ੍ਰਸ਼ਨ) – ਮੈਂ ਮੈਡਮ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ ।
4. ਕੁਦਰਤ (ਕਿਰਤੀ) – ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਪਸਾਰੇ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ।
5. ਸਪੇਸ (ਪੁਲਾੜ, ਖਲਾਅ) – ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਦਾ ਸਪੇਸ ਸ਼ਟਲ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ।
6. ਫ਼ੈਸਲਾ (ਮਤਾ, ਨਿਬੇੜਾ, ਆਪਸੀ ਸਲਾਹ) – ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਝਗੜੇ ਦਾ ਅੱਜ ਫ਼ੈਸਲਾ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤਾ ।
7. ਵਿਕਸਿਤ (ਵਧਣਾ-ਫੁਲਣਾ) – ਭਾਰਤ ਅਜੇ ਬਹੁਤਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਭਰੋ-
ਸਪੇਸ, ਵਿਉਂਤਾਂ, ਓਜ਼ੋਨ, ਪਰਾਬੈਂਗਣੀ, ਨੁਕਸਾਨ, ਫ਼ੈਸਲਾ
(ੳ) ਤਿੰਨੇ ਦੋਸਤ ਦੀਵਾਲੀ ਲਈ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦੀਆਂ ……… ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਅ) ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਸਾਡੇ ਬਚਾਅ ਲਈ …………. ਵਿਚ ਕੁਦਰਤੀ ਛਤਰੀ ਤਾਣੀ ਹੋਈ । ਹੈ ।
(ਈ) …………. ਦੀ ਪਰਤ ਵਿੱਚ ਪੈ ਰਹੇ ਮੋਘੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ।
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ …………. ਕਿਰਨਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਬਹੁਤ ਮਾਰੂ ਹੋਵੇਗਾ ।
(ਹ) ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ …………. ਬਾਰੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ।
(ਕ) ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਸਰਘੀ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦਾ …………. ਕੀਤਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਤਿੰਨੇ ਦੋਸਤ ਦੀਵਾਲੀ ਲਈ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦੀਆਂ ਵਿਉਂਤਾਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਅ) ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਸਾਡੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਪੇਸ ਵਿਚ ਕੁਦਰਤੀ ਛਤਰੀ ਤਾਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ।
(ਇ) ਓਜ਼ੋਨ ਦੀ ਪਰਤ ਵਿੱਚ ਪੈ ਰਹੇ ਮੋਘੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ।
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰਾਬੈਂਗਣੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਬਹੁਤ ਮਾਰੂ ਹੋਵੇਗਾ ।
(ਹ) ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ।
(ਕ) ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਸਰਘੀ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ-
ਸ਼ਬਦ – ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਖ਼ਰੀਦਣਾ – …………………
ਨੁਕਸਾਨ – …………………
ਬਾਹਰ – …………………
ਆਉਣਾ – …………………
ਸਵਾਲ – …………………
ਖ਼ਤਰਨਾਕ – …………………
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਬਦ – ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਖ਼ਰੀਦਣਾ – ਵੇਚਣਾ
ਨੁਕਸਾਨ – ਫ਼ਾਇਦਾ
ਬਾਹਰ – ਅੰਦਰ
ਆਉਣਾ – ਜਾਣਾ
ਸਵਾਲ – ਜਵਾਬ
ਖ਼ਤਰਨਾਕ – ਫ਼ਾਇਦੇਮੰਦ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ-
ਦੋਸਤ, ਦੁਪਹਿਰ, ਕਾਲ-ਵੈੱਲ, ਮੈਡਮ, ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ, ਗਰਮ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
1. ਦੋਸਤ – मित्र – Friend
2. ਦੁਪਹਿਰ – दोपहर – Noon
3. ਕਾਲ-ਵੈੱਲ – काल-बेल – Call bell
4. ਮੈਡਮ – मैडम – Madam
5. ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ – प्रदूषित – Poisonous
6. ਗਰਮ – गर्म – Hot.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ-
ਸ਼ਬਦ – ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ
ਅਧਿਆਪਕ – ਗੁਰੂ, ਉਸਤਾਦ
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – …………………
ਬਹਾਦਰ – …………………
ਪੁੱਤਰ – …………………
ਦੋਸਤ – …………………
ਰਵਾਨਾ – …………………
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਬਦ – ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ
ਅਧਿਆਪਕ – ਗੁਰੁ, ਉਸਤਾਦ
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – ਪਾੜਾ, ਸ਼ਿਸ਼
ਬਹਾਦਰ – ਦਲੇਰ, ਸੂਰਬੀਰ
ਪੁੱਤਰ – ਬੇਟਾ, ਕਾਕਾ, ਬੱਚਾ
ਦੋਸਤ – ਮਿੱਤਰ, ਬੇਲੀ
ਰਵਾਨਾ – ਜਾਣਾ, ਚਲਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
‘ਦੀਵਾਲੀ’ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ-ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਸੰਬੰਧੀ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ
ਸ਼ੈਰੀ ਤੇ ਜੁਗਨੂੰ ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ ਸਨ । ਦੋਵੇਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦੀਆਂ ਵਿਉਂਤਾਂ ਘੜ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਵਿਉਂਤਾਂ ਘੜ ਰਹੇ ਸਨ-ਸਲਾਹਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਚਹਿਲਪਹਿਲ-ਰੌਣਕ । ਕਾਲ-ਉੱਲ-ਘੰਟੀ । ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਿਆ-ਚਲਾ ਗਿਆ । ਮੂਡ-ਮਨੋਦਸ਼ਾ, ਮਨ ਦੀ ਹਾਲਤ । ਉਤਸੁਕਤਾ-ਅੱਗੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ । ਸਪੇਸ-ਪੁਲਾੜ, ਖਲਾਅ, ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਸਮਾਨ ਵਲ ਦੀ ਸਾਰੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੂਰਜ, ਚੰਦ, ਤਾਰੇ ਤੇ ਗਲੈਕਸੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ । ਚੌਕਾ ਜਿਹਾ ਗਏ-ਘਬਰਾ ਗਏ । ਓਜ਼ੋਨ-ਇਕ ਗੈਸ ਜਿਸਦੀ ਧਰਤੀ ਦੁਆਲੇ 50 ਤੋਂ 100 ਮੀਲ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤਕ ਮੋਟੀ ਪਰਤ ਚੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਪਰਤ-ਤਹਿ । ਪਰਾਲੀਝੋਨੇ ਦੀ ਨਾੜ । ਸੁਰਾਖ਼-ਮੋਰੀ, ਮੋਘਾ । ਪਰਾਬੈਂਗਣੀ-ਸੂਰਜ ਵਿਚੋਂ ਧਰਤੀ ਤਕ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਿਰਨਾਂ । ਸੰਤਾਨ-ਔਲਾਦ । ਵਿਕਸਿਤ-ਵੱਧਣਾ-ਫੁਲਣਾ । ਫ਼ੋਰਨ-ਤਦ ਫਟ, ਉਸੇ ਵੇਲੇ ।

ਫੈਸਲਾ Summary

ਫੈਸਲਾ ਪਾਠ ਦਾ ਸੰਖੇਪ

ਸ਼ੈਰੀ ਅਤੇ ਜੁਗਨੂੰ ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ ਸਨ । ਉਹ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦੀਆਂ ਸਲਾਹਾਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼ੈਰੀ ਜੁਗਨੂੰ ਦੇ ਘਰ ਆਇਆ ਤੇ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਚਾਰ ਵੱਜਣ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਕਦੋਂ ਜਾਣਾ ਹੈ ? ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਗਨ ਦਾ ਫੋਨ ਆਇਆ ਸੀ । ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਉਹ ਪੰਜ-ਸੱਤ ਮਿੰਟਾਂ ਤਕ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਸ਼ੈਰੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਗਗਨ ਦੇ “ਪੰਜ-ਸੱਤ ਮਿੰਟਾਂ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸਾਈਕਲ ਉੱਤੇ ਆਪ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਚਲਾ ਗਿਆ ।

ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਜੁਗਨੂੰ ਦੇ ਘਰ ਉਸ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਲੇ ਮੈਡਮ ਜਤਿੰਦਰ ਕੌਰ ਆ ਗਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਭਲੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਆਈ ਹੈ । ਉਹ ਦੱਸੇ ਕਿ ਉਹ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦ ਲਿਆਇਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ । ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਤਕ ਉਹ, ਸ਼ੈਰੀ ਤੇ ਗਗਨ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਬਜ਼ਾਰ ਜਾਣਗੇ ।

ਮੈਂਡਮ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਸਾਡੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਪੇਸ ਵਿਚ ਇਕ ਕੁਦਰਤੀ ਛਤਰੀ ਤਾਣੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਇੰਸ ਵਾਲੇ ਮਾਸਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੋਵੇਗਾ । ਮੈਡਮ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਫ਼ੈਕਟਰੀਆਂ, ਗੱਡੀਆਂ, ਜਾਂ ਸਾੜੀ ਜਾਂ ਪਰਾਲੀ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਇਸ ਕੁਦਰਤੀ ਛਤਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਪੁਚਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਸੁਰਾਖ਼ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਜੁਗਨੂੰ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲੱਗ ਗਈ ਕਿ ਅੱਜ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਪਟਾਕੇ ਇਸ ਪਰਤ ਦਾ ਹੋਰ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨਗੇ ।

ਮੈਡਮ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਇਹੋ ਗੱਲ ਹੀ ਸਮਝਾਉਣ ਆਈ ਸੀ । ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਧੂੰਏਂ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਬੇਖ਼ਬਰ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਓਜ਼ੋਨ ਵਿਚ ਹੋਏ ਪਰਤ ਦੇ ਮਘੋਰੇ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਪਰਾਬੈਂਗਣੀ ਕਿਰਨਾਂ ਕੇਵਲ ਫ਼ਸਲਾਂ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾ ਲੈਣਗੀਆਂ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਰ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਤਾਨ ਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਣਗੀਆਂ । ਫਲਸਰੂਪ ਮਨੁੱਖਤਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ । ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲ-ਜੁਲ ਕੇ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਮੈਡਮ ਨੇ ਜੁਗਨੂੰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿਚਲੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਪਟਾਕਿਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਧੂੰਏਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪ ਵੀ ਪੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਏ ।

ਮੈਡਮ ਦੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਜੁਗਨੂੰ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਾ ਗਿਆ, ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀਆਂ ਗਈਆਂ । ਹੁਣ ਸ਼ੈਰੀ ਤੇ ਗਗਨ ਆ ਗਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੁਗਨੂੰ ਨੂੰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹਨੀ ਛੱਡ ਕੇ ਬਜ਼ਾਰ ਚੱਲਣ ਲਈ ਕਿਹਾ । ਪਰੰਤੂ ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਟਾਕੇ ਨਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦੇਗਾ । ਉਸਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਸ਼ੈਰੀ ਤੇ ਗਗਨ ਦੋਵੇਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਏ । ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚਲਾ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਿਹਾ । ਲੇਖ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਹੋਰ ਦੇ ਹੋਰ ਹੁੰਦੇ ਗਏ ।

ਜੁਗਨੂੰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਟਾਕੇ ਨਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦੇਗਾ । ਬਾਗਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਓਜ਼ੋਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਪਰਤ ਹੀ ਧੂੰਏਂ ਨੇ ਗਾਲ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬਚੇਗਾ ਕੀ । ਸ਼ੈਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਇੰਨਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੋਚਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ।

ਅਜੇ ਤਿੰਨੇ ਮਿੱਤਰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਗੁਆਂਢ ਤੋਂ ਚੀਕਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ । ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਜੁਗਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਜਮਾਤਣ ਦੇ ਮੰਮੀ ਘਰ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਲੜਕੇ ਨੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਪਟਾਕਾ ਅੱਗ ਲਾ ਕੇ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਦੀਆਂ ਚੰਗਿਆੜੀਆਂ ਉਸ (ਸਰਘੀ ਦੀ ਮੰਮੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਗਈਆਂ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਕੇ ਉਹ ਰੋ-ਕੁਰਲਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਪੁਚਾਇਆ ਗਿਆ ।

ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰੁਪਇਆਂ ਦੇ ਪਟਾਕੇ ਖ਼ਰੀਦਣੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਰਘੀ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦੇਣਗੇ । ਇਹ ਸਲਾਹ ਬਣਾ ਕੇ ਤਿੰਨੇ ਮਿੱਤਰ ਹਸਪਤਾਲ ਵਲ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਮਹਾਨ ਧੀਆਂ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 14 ਮਹਾਨ ਧੀਆਂ

(ਉ) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

(i) ਧੀਆਂ ਕੀ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮਹਾਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ੳ) ਖ਼ਬਰਾਂ
(ਅ) ਚਿੱਠੀਆਂ
(ਇ) ਵਿੱਦਿਆ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਵਿੱਦਿਆ । ✓

(ii) ‘ਕਲਪਨਾ’ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਾਨ ਬਣੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਨਾਲ
(ਅ) ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ
(ਈ) ਘਰ ਬੈਠ ਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ✓

(iii) ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਕੌਣ ਸੀ ?
(ਉ) ਰਾਜਨੀਤਿਕ
(ਅ) ਕਵਿਤੀ
(ਈ) ਭਗਤਣੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਕਵਿਤੀ ✓

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਧੀਆਂ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨੇ ਕਿਵੇਂ ਪੂਰੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੁੜੀਆਂ ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਵਰਗੀਆਂ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਵਿਚ ਧੀਆਂ ਕਿਵੇਂ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਦੁਖ ਵੰਡਾ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੀ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਦੁਰਕਾਰਨਾ ਠੀਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਧੀਆਂ ਦਾ ਮਾਣ ਕਿਵੇਂ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ।

(ੲ) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਧੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਸਮਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੱਖਾਂ ਧੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਅਰਮਾਨ ਸਮਾਏ ਹੋਏ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ‘ਜੱਗ-ਜਣਨੀ’ ਆਖ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਦਿਓ-
ਉੱਤਰ :
ਜੱਗ-ਜਣਨੀ ਅਖਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਇਹ,
ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦਾ ਫ਼ਰਮਾਨ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਾਵਿ-ਸਤਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਕੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
“ਜੱਗ-ਜਣਨੀ” ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ

ਵਿੱਚ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਰੌਣਕ ਲਾਵਣ,
ਮਾਂਪਿਆਂ ਦੇ ਇਹ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਵਣ ।
ਜਾਂ
‘ਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਮਾਣ ਵਧਾਈਏ,
ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਰਲ ਮਿਲ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਈਏ ।
ਉੱਤਰ :
ਧੀਆਂ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਰੌਣਕ ਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਹਰ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਜਾਂ
ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਇਕ ਹੋ ਕੇ ਧੀਆਂ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਰਲਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਮਹਾਨ, ਖ਼ਾਬ, ਛੂਹਣਾ, ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਣਾ, ਅਰਮਾਨ, ਫ਼ਰਮਾਨ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਮਹਾਨ (ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ) – ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਮਹਾਨ ਧਰਮ-ਗੁਰੂ ਸਨ ।
2. ਖ਼ਾਬ (ਸੁਪਨਾ) – ਮੈਨੂੰ ਰਾਤੀਂ ਬੜਾ ਡਰਾਉਣਾ ਖ਼ਾਬ ਆਇਆ ।
3. ਛੂਹਣਾ (ਨਾਲ ਲੱਗਣਾ, ਸਪਰਸ਼) – ਛੂਹਣ-ਛੁਹਾਈ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਮੀਢੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਕੰਮ ਦੁਜੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਣਾ (ਦੁੱਖ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ, ਹਮਦਰਦੀ ਕਰਨੀ) – ਇਸ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਬੰਦੇ ਨੇ ਹਰ ਦੀਨ-ਦੁਖੀ ਦਾ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ।
5. ਅਰਮਾਨ (ਇੱਛਾ) – ਮੇਰੇ ਮਨ ਦਾ ਅਰਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਸਾਲਾਨਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਕਲਾਸ ਵਿਚੋਂ ਫ਼ਸਟ ਰਹਾਂ ।
6. ਫ਼ਰਮਾਨ (ਹੁਕਮ, ਕਥਨ) – ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਫ਼ਰਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਦਰਜਾ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ
ਮਹਾਨ : ਸ਼ਾਨ
ਅਸਮਾਨ : ………………
ਧਿਆਨ : ………………
ਦੁਰਕਾਰੋ : ………………
ਲਾਵਣ : ………………
ਵਧਾਈਏ : ………………
ਉੱਤਰ :
ਮਹਾਨ : ਸ਼ਾਨ
ਅਸਮਾਨ : ਮਹਾਨ
ਧਿਆਨ : ਅਰਮਾਨ
ਦੁਰਕਾਰੋ : ਮਾਰੋ
ਲਾਵਣ : ਦਿਖਾਵਣ
ਵਧਾਈਏ : ਵੰਡਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲੋ-

ਧੀ : ਧੀਆਂ
ਸੁਪਨਾ : ………………
ਰੌਣਕ : ………………
ਲੱਖ : ………………
ਹੁਨਰ : ………………
ਘਰ : ………………
ਉੱਤਰ :
ਧੀ : ਧੀਆਂ
ਸੁਪਨਾ : ਸੁਪਨੇ
ਰੌਣਕ : ਰੌਣਕਾਂ
ਲੱਖ : ਲੱਖਾਂ
ਹੁਨਰ : ਹੁਨਰਾਂ
ਘਰ : ਘਰਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਅਸਮਾਨ, ਸ਼ਾਨ, ਮਹਾਨ, ਅਰਮਾਨ, ਧਿਆਨ, ਫ਼ਰਮਾਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
1. ਅਸਮਾਨ – आकाश – Sky
2. ਸ਼ਾਨ – शान – Dignity
3. ਮਹਾਨ – महान् – Great
4. ਅਰਮਾਨ – लालसा – Longing
5. ਧਿਆਨ – ध्यान – Attention
6. ਫ਼ਰਮਾਨ – आदेश – Edict.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
“ਮਹਾਨ ਧੀਆਂ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ ॥

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-

(ਓ) ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਬਣਨ ਮਹਾਨ,
ਧੀਆਂ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ।
ਮਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਖ਼ਾਬ ਸਜਾਵਣ,
ਪੁਰੇ ਕਰਕੇ ਇਹ ਦਿਖਾਵਣੇ ।
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਬਣੀ ‘ਕਲਪਨਾ’,
ਤਾਂਹੀਓਂ ਛੂਹਿਆ ਹੈ ਅਸਮਾਨ ॥
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਬਣਨ ਮਹਾਨ,
ਧੀਆਂ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ।

ਉੱਤਰ :
ਧੀਆਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮਹਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਇਰਾਦੇ ਦੀਆਂ ਬੜੀਆਂ ਪੱਕੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਮਨ ਵਿਚ ਜੋ ਸੁਪਨੇ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਕੇ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ।ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੀ ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਪੁਲਾੜਾਂ ਵਿਚ ਉੱਚੀਆਂ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਈ ਸੀ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ ਕੇ ਮਹਾਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਘਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਖ਼ਾਬ-ਸੁਪਨੇ । ਕਲਪਨਾ-ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੁਲਾੜੀ ਵਿਮਾਨਾਂ ਵਿਚ ਉਡਾਰੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-

(ਅ) ਵਿੱਚ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਰੌਣਕ ਲਾਵਣ,
ਮਾਂਪਿਆਂ ਦੇ ਇਹ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਵਣ ।
ਜੱਗ ਜਣਨੀ ਅਖਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਇਹ,
ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦਾ ਫ਼ਰਮਾਨ ॥
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ……………!

ਉੱਤਰ :
ਧੀਆਂ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਰੌਣਕ ਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਹਰ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਆਖਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਕੇ ਮਹਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਜੱਗ ਜਣਨੀ-ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ । ਫ਼ਰਮਾਨ-ਕਥਨ, ਹੁਕਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-

(ਈ) ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਨਾ ਦੁਰਕਾਰੋ,
ਕੋਮਲ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਮਾਰੋ ।
ਹੁਨਰ ਕਈ ਨੇ ਛਿਪੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ,
ਪਾਲਣਾ ਕਰੀਏ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ॥
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ………… ।

ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਕੋਮਲ ਸੁਪਨੇ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰੋ ਨਾ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਹੁਨਰ ਛਿਪੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਸਾਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਪੂਰੇ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਕਰੀਏ । ਇਹ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਮਹਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਦੁਰਕਾਰਨਾ-ਦੂਰ ਕਰਨਾ, ਪਰੇ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਕਰਨਾ । ਹੁਨਰ-ਕਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ-
(ਸ) ਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਮਾਣ ਵਧਾਈਏ,
ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਰਲ ਮਿਲ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਈਏ ।
ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪਾਟਿਲ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਵਾਂਗੂੰ,
ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਅਰਮਾਨ ।
ਵਿੱਦਿਆ ਪੜ ਕੇ
ਧੀਆਂ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ।

ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਇਕ ਹੋ ਕੇ ਧੀਆਂ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਵੀ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪਾਟਿਲ ਅਤੇ ਕਵਿਤ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਵਾਂਗੂੰ ਲੱਖਾਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਹਨ । ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿ ਧੀਆਂ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਕੇ ਵਿਦਵਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ‘ਕੱਠੇ-ਇਕੱਠੇ । ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪਾਟਿਲ-ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ । ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ-ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵਿਤੀ । ਅਰਮਾਨ-ਇੱਛਾ, ਚਾਹ !

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਦਲੇਰੀ ਭਰੀ ਮਿਸਾਲ-ਮਾਈ ਭਾਗੋ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 13 ਦਲੇਰੀ ਭਰੀ ਮਿਸਾਲ-ਮਾਈ ਭਾਗੋ

(ਉ) ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਝਬਾਲ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਨੇ ਘਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਸਤਰ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੇਜ਼ੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਿਦਰਾਣੇ ਦੀ ਢਾਬ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਨਾਂ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੁਕਤਸਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਮੁਕਤਿਆਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਚਾਲੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਬਿਰਾਜੇ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਿੰਦਵਾੜਾ ਵਿਚ ।

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਝਬਾਲ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸ੍ਰੀ ਮਾਲੇ ਸ਼ਾਹ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਬਹਾਦਰ, ਹੌਂਸਲੇ ਵਾਲੇ ਤੇ ਸਿੱਖੀ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ । ਉਹ ਜ਼ੁਲਮ ਨਹੀਂ ਸਨ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰ ਰਸਦ-ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਿਉਂ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਤੋਂ ਮੁਗ਼ਲ ਫ਼ੌਜਾਂ ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਘੇਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰ ਰਸਦ-ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਇੱਛਾ ਦੱਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਇਹ ਇੱਛਾ ਦੱਸੀ ਕਿ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬੇਦਾਵੇ ਵਾਲਾ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਪਾੜ ਦੇਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਮਾਝੇ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਮੇਲ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਮਾਝੇ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਮੇਲ ਹੋਇਆ ?

(ੲ) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਨੇ ਅਨਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਅਨਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਔਖਾ ਵੇਲਾ ਕਿਉਂ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਔਖਾ ਵੇਲਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਹਰੋਂ ਉਸ ਦੁਆਲੇ ਮੁਗ਼ਲ ਫ਼ੌਜਾਂ ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਘੇਰਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅੰਦਰ ਰਸਦ-ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਆ ਗਈ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੇਦਾਵਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਜਦੋਂ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੀ ਸਲੂਕ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਬੇਦਾਵਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰੀਂ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂਵਾਂ, ਭੈਣਾਂ ਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਾਹਣਤਾਂ ਪਾਉਣ ਲੱਗੀਆਂ । ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੰਗਾਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਬੈਠਣ ਤੇ ਉਹ ਆਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਲੜਨਗੀਆਂ । ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੋਲਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੇਦਾਵੀਏ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜ ਸੁੱਟਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬੇਦਾਵੇ ਵਾਲਾ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਪਾੜ ਕੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬੇਦਾਵੇ ਵਾਲਾ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਪਾੜ ਕੇ ਟੁੱਟੀ ਗੰਢ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਵਰ ਦਿੱਤਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦ ਚਾਲੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਆਪਣੀ ਹੱਥੀਂ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਯਾਦ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਤੇ ਹੋਰ ਅਦਾਰੇ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ।

(ਸ) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ
ਸਿੱਧ, ਨੇਜ਼ੇਬਾਜ਼ੀ, ਰਸਦ-ਪਾਣੀ, ਸੰਸਕਾਰ, ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਪ੍ਰਸਿੱਧ (ਮਸ਼ਹੂਰ) – ਜਲੰਧਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸਮਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ।
2. ਨੇਜ਼ੇਬਾਜ਼ੀ (ਨੇਜ਼ਾ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਕਲਾ) – ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਨੇ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਨੇਜ਼ੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ।
3. ਰਸਦ-ਪਾਣੀ (ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਸਮਾਨ) – ਮੁਗ਼ਲ ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਘੇਰਾ ਪਾਇਆ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਰਸਦ-ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਆ ਗਈ ।
4. ਸੰਸਕਾਰ (ਮੁਰਦੇ ਨੂੰ ਸਾੜਨਾ) – ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਵਿੱਚ ਮੁਰਦਿਆਂ ਦਾ ਦਾਹ-ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
5. ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ (ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ) – ਗੁਰਬਾਣੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-
(ੳ) ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ …………… ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ।
(ਅ) ਗੁਰੁ ਜੀ ਨੇ ਟਿੱਬੀ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਉੱਤਰ ਕੇ ……….. ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ।
(ਈ) ਹਰ ਸਾਲ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸੰਗਤਾਂ ਇਸ ………….. ’ਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀਆਂ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਸ) ਚਾਲੀ ਮੁਕਤਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ …………… ਵਿਚ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਹ) ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ……… ਰਹੇਗਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਗ ਭਰੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ।
(ਆ) ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਟਿੱਬੀ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਉੱਤਰ ਕੇ ਇਕੱਲੇ-ਇਕੱਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ।
(ਇ) ਹਰ ਸਾਲ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸੰਗਤਾਂ ਇਸ ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀਆਂ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਸ) ਚਾਲੀ ਮੁਕਤਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਵਿਚ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਹ) ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਰਹੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ-
ਜਨਮ, ਯੁੱਧ, ਜਲ, ਸੰਸਕਾਰ, ਪ੍ਰੇਰਨਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਜਨਮ – जन्म – Birth
ਯੁੱਧ – युद्ध – Battle
ਜਲ – जल – Water
ਸੰਸਕਾਰ – संस्कार – Cremation
ਪ੍ਰੇਰਨਾ – प्रेरणा – Motivation.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਿੱਖ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਾਤਾ ਖੀਵੀ ਜੀ, ਮਾਤਾ ਭਾਨੀ ਜੀ, ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ, ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ ਜੀ, ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣ ਵਲ ਨੂੰ ਚੱਲ ਪਏ ਅਤੇ ਨਾਂਦੇੜ ਪਹੁੰਚੇ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਇਕਲੌਤੀ-ਇਕੱਲੀ । ਦਲੇਰੀ-ਹੌਸਲਾ । ਵਿਰਸੇ ਵਿਚੋਂ-ਪਿਓਦਾਦਿਆਂ ਤੋਂ । ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ-ਹਥਿਆਰ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਕਲਾ । ਨੇਜ਼ੇਬਾਜ਼ੀ-ਨੇਜ਼ਾ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਕਲਾ । ਕੁਰਬਾਨੀ-ਬਲੀਦਾਨ । ਅਨਿਆਂ-ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ । ਰਸਦ-ਪਾਣੀਖਾਣ- ਪੀਣ ਦਾ ਸਮਾਨ । ਬੇਦਾਵਾ-ਸੰਬੰਧ ਨਾ ਰੱਖਣਾ । ਝੰਜੋੜਿਆ-ਹਿਲਾਇਆ ਦਰਮਿਆਨਵਿਚਕਾਰ । ਗਹਿਗੱਚ-ਡੱਟ ਕੇ । ਖ਼ਿਲਾਫ਼-ਵਿਰੁੱਧ । ਸਹਿਕ ਰਹੇ-ਕੋਈ ਕੋਈ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹੋਣਾ । ਟੁੱਟੀ ਗੰਢ ਦਿੱਤੀ-ਟੁੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਆ । ਸਸ਼ੋਭਿਤ-ਸੋਭਾ ਦੇਣਾ । ਪਾਵਨਪਵਿੱਤਰ । ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ-ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ।

ਦਲੇਰੀ ਭਰੀ ਮੂਰਤ-ਮਾਈ ਭਾਗੋ Summary

ਦਲੇਰੀ ਭਰੀ ਮੂਰਤ-ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਦਾ ਨਾਂ ਬੜੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਝਬਾਲ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ ਵਿਚ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਮਾਲੇ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਗ ਭਰੀ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬੜਾ ਦਲੇਰੀ ਭਰਿਆ ਸੀ । ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਮੁਗਲਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜੇ । ਬਹਾਦਰੀ, ਹੌਂਸਲਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਪਿਆਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਰਸੇ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਬਾਰੇ ਸੁਣ ਕੇ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਨੇਜ਼ੇਬਾਜ਼ੀ ਸਿੱਖਣੀ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੀ । ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਦਾ ਆਪ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ।

ਜਦੋਂ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਯੁੱਧ ਚਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੁਗਲਾਂ ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਰਸਦ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤੰਗੀ ਆ ਗਈ । ਇਸ ਮੌਕੇ ਕੁੱਝ ਸਿੰਘ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਬੇਦਾਵਾ ਲਿਖ ਕੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਘਰ ਵਾਪਸ ਪੁੱਜੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂਵਾਂ, ਭੈਣਾਂ ਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਲਾਹਣਤਾਂ, ਪਾਈਆਂ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਬੈਠਣ, ਪਰ ਉਹ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਲੜਨਗੀਆਂ ।

ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੋਲਾਂ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜਿਆ । ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਉਹ ਸਿੰਘ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਖਿਦਰਾਣੇ ਪੁੱਜੇ । ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਦੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਸੂਬਾ ਸਰਹੰਦ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਗਹਿਗਚ ਲੜਾਈ ਹੋਈ । ਬੇਦਾਵੀਏ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੜੀ ਵਿਉਂਤਬੰਦ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਲੜਦਿਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਨੇੜਿਓਂ ਹੀ ਟਿੱਬੀ ਤੋਂ ਤੀਰਾਂ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਵਰਖਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜੜਾ ਪੈ ਗਈਆਂ ।

ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਵੀ ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਬੜੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਲੜੇ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ । ਲੜਾਈ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਏ ਤੇ ਇਕੱਲੇ-ਇਕੱਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਸਹਿਕ ਰਹੇ ਸਨ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਪਾਇਆ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਦੱਸੋ । ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਬੇਦਾਵੇ ਵਾਲਾ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਪਾੜਨ ਲਈ ਕਿਹਾ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬੇਦਾਵਾ ਪਾੜ ਕੇ ਟੁੱਟੀ ਗੰਢ ਲਈ ਤੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਵਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਖਿਦਰਾਣੇ ਦੀ ਢਾਬ ਨੂੰ ਮੁਕਤਸਰ ਦਾ ਨਾਂ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ । ਇੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ । ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਚਾਲੀ ਮੁਕਤਿਆਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ।

ਉੱਥੇ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਸਥਿਤ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਮਾਝੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਾਪ ਹੋਇਆ । ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਉਸ ਅਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਾਲਮਾਂ ਦਾ ਡਟ ਕੇ ਟਾਕਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ।

ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਦੱਖਣ ਵਲ ਚੱਲ ਪਏ ਅਤੇ ਨਾਂਦੇੜ ਪਹੁੰਚੇ । ਇੱਥੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਲ ਭੇਜਿਆ । ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਨਾਂਦੇੜ ਵਿਖੇ ਭਜਨ-ਬੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਰਹੇ । ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਤਪ-ਜਪ ਸਥਾਨ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ-ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਮਗਰੋਂ ਆਪ ਬਿਦਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਧਰਮ-ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਨਾਮ-ਬੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਪਿੰਡ ਜਿੰਦਵਾੜਾ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਬਿਰਾਜੇ । ਇੱਥੇ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਇਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ । ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਇੱਥੇ ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਤੇ ਹੋਰ ਅਦਾਰੇ ਚਲ ਰਹੇ ਹਨ । ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਆਉਂਦੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਦਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਰਹੇਗਾ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਸਮਾਂ ਨਾ ਗੁਆ ਬੋਲੀਆ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 12 ਸਮਾਂ ਨਾ ਗੁਆ ਬੋਲੀਆ

(ਉ) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

(i) ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਗੁਆਉਣ ਤੋਂ ਮਨ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਮਾਂ
(ਅ) ਪੈਨ
(ਈ) ਪੈਸੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸਮਾਂ ✓

(ii) ਕਾਹਦੇ ਦਿਨ ਨੇੜੇ ਆ ਗਏ ਹਨ ?
(ਉ) ਵਿਆਹ ਦੇ
(ਅ) ਨਤੀਜੇ ਦੇ
(ਇ) ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ । ✓

(iii) ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਆੜੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?’
(ਉ) ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲ
(ਅ) ਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ
(ਈ) ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ । ✓

(iv) ਚੰਗੀ ਲਿਖਾਈ ਦਾ ਕੀ ਫਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ
(ਅ) ਨੌਕਰੀ
(ਈ) ਪ੍ਰਸੰਸਾ !
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ✓

(v) ਨਸੀਬ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ
(ਅ) ਕੰਮ ਨਾਲ
(ਈ) ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ । ✓

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬੇਲੀ ਕੌਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਿੱਤਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਵੀ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਵਰਜਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਜਾਈਂ ਸਮਾਂ ਗੁਆਉਣ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਵੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਕੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਮਾਂ ਨਾ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਵੀ ਕਿਹੜੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ।

(ੲ) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਵੀ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਗੱਲਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਖੇਡਾਂ ਤੇ ਟੀ. ਵੀ. ਦੇਖਣਾ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਪਾਵੇ ।ਉਹ ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨੇ । ਉਹ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਧਾਰਨ ਕਰੇ, ਉਹ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਖਾਈ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਕਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੇ ਗੁਣਾਂ ਕਰ ਕੇ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਦੇ ਕੇ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਮਾਂ ਅਜਾਈਂ ਨਾ ਆਉਣਾ, ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ, ਹਿੰਮਤ ਧਾਰਨ ਕਰਨੀ ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰਨੀ ਚੰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹਨ । ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨੰਬਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੰਬਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

(ਸ) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਸਮਾਂ, ਜੀਅ, ਆੜੀ, ਹਿੰਮਤ, ਨਸੀਬ, ਗੁਰ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸਮਾਂ (ਵਕਤ, ਟਾਈਮ) – ਸਾਨੂੰ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਅਜਾਈਂ ਨਹੀਂ ਗੁਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
2. ਜੀਅ (ਮਨ) – ਭਿਆਨਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿਚ ਮੌਤਾਂ ਨੇ ਮੇਰਾ ਜੀਅ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
3. ਆੜੀ (ਸਾਥੀ, ਬੇਲੀ) – ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਆੜੀ ਲੁਕਣ-ਮੀਚੀ ਖੇਡ ਰਹੇ ਸਾਂ ।
4. ਹਿੰਮਤ (ਉੱਦਮ) – ਹਿੰਮਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਬਦਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।
5. ਨਸੀਬ (ਕਿਸਮਤ) – ਵਿਚਾਰੀ ਦੇ ਨਸੀਬ ਹੀ ਮਾੜੇ ਸਨ । ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ । |
6. ਗੁਰ (ਤਰੀਕਾ) – ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਬੱਚੇ ਕੰਮ ਦੇ ਗੁਰ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆ ਤੋਂ ਹੀ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਕੋ-ਜਿਹੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੁੱਝ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ
ਅਭਿਆਸ – ਆਸ
ਨਾਮ – …………..
ਗੁਆਉਂਦਾ – …………..
ਪਿਆਰ – …………..
ਬੱਚੇ – …………..
ਮੰਨ – …………..
ਉੱਤਰ :
ਅਭਿਆਸ – ਆਸ
ਨਾਮ – ਸ਼ਾਮ
ਗੁਆਉਂਦਾ – ਸਮਝਾਉਂਦਾ
ਪਿਆਰ – ਤਿਆਰ
ਬੱਚੇ – ਸੱਚੇ
ਮੰਨ – ਧੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ਕਹਿਣਾ, ਗਲ, ਪਰੀਖਿਆ, ਜੀਅ, ਨਸੀਬ)
(ਉ) ਦਿਨ ……….. ਦੇ ਨੇੜੇ ਗਏ ਆ ਬੇਲੀਆ।
(ਅ) ਟੀ.ਵੀ. ਤੇ ਨਾਟਕਾਂ ਨਾਲ ……….. ਪਰਚਾ ਲਿਆ ।
(ੲ) ਮਾਪੇ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ‘ ……….. ਲੈ ਮੰਨ ਵੇ ।
(ਸ) ਨਾਲ ਹਿੰਮਤਾਂ ……….. ਲੈ ਬਣਾ ਬੇਲੀਆ ।
(ਹ) ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੀ ਮਾਲਾ …………. ਪਾ ਬੇਲੀਆ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦਿਨ ਪਰੀਖਿਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗਏ ਆ ਬੇਲੀਆ।
(ਅ) ਟੀ.ਵੀ. ਤੇ ਨਾਟਕਾਂ ਨਾਲ ਜੀਅ ਪਰਚਾ ਲਿਆ ।
(ੲ) ਮਾਪੇ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਲੈ ਮੰਨ ਵੇ ।
(ਸ) ਨਾਲ ਹਿੰਮਤਾਂ ਨਸੀਬ ਲੈ ਬਣਾ ਬੇਲੀਆ 1
(ਹ) ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੀ ਮਾਲਾ ਗਲ ਪਾ ਬੇਲੀਆ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ-
(ਉ) ਮਾਪੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਲੈ ਮੰਨ ਵੇ,
ਚੰਗੇ ਨੰਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਹੋ ਜਾਊ ਧੰਨ ਧੰਨ ਵੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਮਿੱਤਰਾ ! ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਜਾ । ਜੇਕਰ ਇਮਤਿਹਾਨਾਂ ਵਿਚ ਤੂੰ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ, ਤਾਂ ਤੇਰੀ ਹਰ ਪਾਸੇ ਬੱਲੇਬੱਲੇ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।

(ਅ) ਸਭਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਮਤਾਂ ਦੇ, ਗੁਰ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੀ ਮਾਲਾ, ਗਲ ਪਾ ਬੇਲੀਆ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਮਿੱਤਰਾ ! ਉਹ ਸਭ ਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਮਤ ਅਜਿਹਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਮਤ ਬਦਲੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਤੈਨੂੰ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਗਲ ਪਾ ਕੇ ਚੰਗਾ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਚੰਗਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ-
ਸਮਾਂ, ਖੇਡ, ਵਿਸ਼ਾ, ਮਾਪੇ, ਅਧਿਆਪਕ, ਮਿੱਤਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਸਮਾਂ – समय – Time
ਖੇਡ – खेल – Game
ਵਿਸ਼ਾ – विषय – Subject
ਮਾਪੇ – मायके – Parents
ਅਧਿਆਪਕ – अध्यापक – Teacher
ਮਿੱਤਰ – मित्र – Friends.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
‘ਸਮਾਂ ਨਾ ਗੁਆ ਬੋਲੀਆ’ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਯਾਦ ਕਰਨ ॥

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ਉ) ਹੁਣ ਗੱਲੀਂ ਬਾਤੀਂ, ਸਮਾਂ ਨਾ ਗੁਆ ਬੇਲੀਆ,
ਮਿਹਨਤਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਗਿਆ, ਆ ਬੇਲੀਆ।
ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਸੌਣ ਵਿਚ, ਸਮਾਂ ਤੂੰ ਬਿਤਾ ਲਿਆ,
ਟੀ.ਵੀ. ਤੇ ਨਾਟਕਾਂ ਨਾਲ, ਜੀਅ ਪਰਚਾ ਲਿਆ ।
ਹੁਣ ਗੱਲੀਂ ਬਾਤੀ …………..!

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਮਿੱਤਰਾ ! ਹੁਣ ਤੂੰ ਐਵੇਂ ਗੱਲਾਂ-ਬਾਤਾਂ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਨਾ ਗੁਜ਼ਾਰ ਸਗੋਂ ਸਚਮੁੱਚ ਮਿਹਨਤ ਕਰ । ਤੇਰਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਹੈ । ਹੁਣ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਹੁਣ ਤੂੰ ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਸੌਣ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਨਾ ਗੁਜ਼ਾਰ । ਤੂੰ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਟੈਲੀਵਿਯਨ ਉੱਤੇ ਨਾਟਕਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ-ਦੇਖ ਕੇ ਬਥੇਰਾ ਜੀ ਪਰਚਾ ਲਿਆ ਹੈ । ਹੁਣ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਅਜਿਹੀਆਂ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਦਾ ਵੇਲਾ ਨਹੀਂ । ਹੁਣ ਤੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਬੇਲੀਆ-ਮਿੱਤਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ਅ) ਦਿਨ ਪਰੀਖਿਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗਏ, ਆ ਬੇਲੀਆ,
ਲਾ ਕੇ ਮਨ ਹਰ ਵਿਸ਼ਾ ਕਰ ਲੈ ਤਿਆਰ,
ਘਰ ਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ, ਮਿਲੂ ਤੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ॥
ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਆੜੀ ਲੈ ਤੂੰ, ਪਾ ਬੇਲੀਆ |
ਹੁਣ ਗੱਲੀਂ ਬਾਤੀਂ …………… !

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਮਿੱਤਰਾ ! ਦੇਖ ਤੇਰੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ ਦਿਨ ਨੇੜੇ ਆ ਗਏ ਹਨ । ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਮਨ ਲਾ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਤੈਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚੋਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚੋਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਮਿਲੇਗਾ । ਤੈਨੂੰ ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਗੱਲਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਪਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਲਈ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਪਰੀਖਿਆ-ਇਮਤਿਹਾਨ । ਆੜੀ-ਮਿੱਤਰਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ੲ) ਕਰ ਲੈ ਤੂੰ ਯਾਦ, ਨਾਲੇ ਕਰ ਅਭਿਆਸ ਵੇ,
ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰੇ, ਨੰਬਰਾਂ ਦੀ ਆਸ ਵੇ ।
ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਮਨ ‘ਚ ਵਸਾ ਬੇਲੀਆ ।
ਹੁਣ ਗੱਲੀਂ ਬਤੀਂ ………..

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਮਿੱਤਰਾ ! ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਰ ਇਕ ਪਾਠ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਲੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਵੀ ਮੁੜ ਮੁੜ ਲਿਖ ਕੇ ਯਾਦ ਕਰ ਲੈ । ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰਾਂ ਦੀ ਆਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਲਿਖਾਈ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਤੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿਚਲੇ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਗੱਲਾਂ-ਬਾਤਾਂ ਮਨ ਵਿਚ ਬਿਠਾ ਲੈ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਅਭਿਆਸ-ਲਿਖ ਕੇ ਯਾਦ ਕਰਨਾ, ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ਸ) ਮਾਪੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਲੈ ਮੰਨ ਵੇ,
ਚੰਗੇ ਨੰਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋ ਜਾਉ ਧੰਨ ਧੰਨ ਵੇ
ਨਾਲ ਹਿੰਮਤਾਂ ਨਸੀਬ ਲੈ ਬਣਾ ਬੇਲੀਆ ,
ਹੁਣ ਗੱਲੀਂ ਬਾਤੀਂ …………।

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਮਿੱਤਰਾ ! ਹੁਣ ਤੂੰ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਗੱਲਾਂ-ਬਾਤਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਛੱਡ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਜਾ । ਜੇਕਰ ਇਮਤਿਹਾਨਾਂ ਵਿਚ ਤੂੰ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਂਗਾ, ਤਾਂ ਤੇਰੀ ਹਰ ਪਾਸੇ ਬੱਲੇ-ਬੱਲੇ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ । ਤੂੰ ਹਿਮੰਤ ਕਰ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਬਣਾ ਲੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਧੰਨ-ਧੰਨ-ਬੱਲੇ-ਬੱਲੇ । ਨਸੀਬ-ਕਿਸਮਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ਹ) ਮਿਹਨਤੀ ਮਨੁੱਖ ਕਦੇ ਸਮਾਂ ਨਾ ਗੁਆਉਂਦਾ ਹੈ। |
ਸਭਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਮਤਾਂ ਦੇ, ਗੁਰ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੀ ਮਾਲਾ, ਗਲ ਪਾ ਬੇਲੀਆ।
ਹੁਣ ਗੱਲੀਂ ਬਾਤੀਂ…………।

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਮਿੱਤਰਾ ! ਮਿਹਨਤੀ ਆਦਮੀ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਗੁਆਉਂਦਾ । ਉਹ ਸਭ ਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਮਤ ਅਜਿਹਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਮਤ ਬਦਲੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਤੈਨੂੰ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਮਾਲਾ ਗਲ ਪਾ ਕੇ ਚੰਗਾ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਚੰਗਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਤੈਨੂੰ ਕੇਵਲ ਗੱਲਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ, ਸਗੋਂ ਸਚਮੁੱਚ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 11 ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦਾ ਸਿਰਾ : ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 11 ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦਾ ਸਿਰਾ : ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ

(ਉ) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

(i) ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 20 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1937
(ਅ) 21 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1935
(ੲ) 20 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1936.
ਉੱਤਰ :
(ੲ) 20 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1936. ✓

(ii) ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਸ: ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ
(ਅ) ‘ਸ: ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
(ੲ) ਸ: ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸ: ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ✓

(iii) ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਕਦੋਂ ਰੋਮ ਉਲੰਪਿਕ ਵਿਚ ਖੇਡਿਆ ?
(ਉ) 1958
(ਅ) 1960
(ੲ) 1965.
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 1960 ✓

(iv) 1966 ਤੋਂ 1967 ਵਿਚ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਕਿਹੜੀ ਟੀਮ ਦਾ ਕੈਪਟਨ ਰਿਹਾ ?
(ੳ) ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ
(ਅ) ਮੋਹਨ ਬਾਗਾਨ
(ੲ) ਪੰਜਾਬ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ॥
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਮੋਹਨ ਬਾਗਾਨ ✓

(v) ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 21 ਅਕਤੂਬਰ, 2000
(ਅ) 12 ਅਕਤੂਬਰ, 2001
(ੲ) 16 ਅਕਤੂਬਰ, 2000.
ਉੱਤਰ :
(ਉ) 21 ਅਕਤੂਬਰ, 2000 ✓

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ਕੌਣ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਿੰਡ ਕਿਹੜਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਨਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਖਿੱਦੋ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਿਤਾ ਅਕਸਰ ਕੀ ਆਖਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਆਖਦਾ ਸੀ, “ਪੁੱਤ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਠੀਕ ਰੱਖੀਂ ।”

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਮੋਹਨ ਬਾਗਾਨ ਵਲੋਂ ਕਦੋਂ ਖੇਡਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
1966-67 ਵਿਚ ।

(ੲ) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ । ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਜਨਮ ਦਾ ਸਥਾਨ ਵੀ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 20 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1936 ਨੂੰ ਹੋਇਆ । ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ: ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਬਚਨ ਕੌਰ ਸੀ । ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਚੱਕ ਨੰ: 272, ਤਹਿਸੀਲ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਕਲੱਬਾਂ ਵਲੋਂ ਖੇਡਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਪੋਰਟਿੰਗ ਕਲੱਬ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਕਲੱਬ ਤੇ ਮੋਹਨ ਬਾਗਾਨ ਕਲੱਬਾਂ ਵਲੋਂ ਖੇਡਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ :
1960 ਵਿਚ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਵਲੋਂ ਰੋਮ ਉਲੰਪਿਕ ਵਿਚ ਖੇਡਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਵਰਲਡ ਇਲੈਵਨ ਲਈ ਵੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ । ਇਸੇ ਉਲੰਪਿਕ ਵਿਚ ਇਟਲੀ ਦੇ ਲੋਕ ਉਸ ਦੇ ਆਸ਼ਕ ਬਣ ਗਏ । 1962 ਵਿਚ ਜਕਾਰਤਾਂ ਵਿਖੇ ਹੋਈਆਂ ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੱਟ ਲੱਗਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵਿਰੋਧੀ ਟੀਮਾਂ ਸਿਰ ਗੋਲ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸੋਨੇ ਦਾ ਤਮਗਾ ਜਿੱਤਿਆ । 1966-67 ਵਿਚ ਉਹ “ਏਸ਼ੀਅਨ ਆਲ ਸਟਾਰ ਟੀਮ ਦਾ ਕਪਤਾਨ ਬਣਿਆ ।

(ਸ) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ਰੋਮ ਉਲੰਪਿਕ, ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ, ਤਿੰਨ, ਫੁਟਬਾਲ, 1967)
(ੳ) ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ……………… ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।
(ਅ) ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਹੀ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਵਿਚ ………… ਖੇਡਣ ਦਾ ਅਵੱਲਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ ।
(ੲ) ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ 1960 ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਵਲੋਂ ……….. ਖੇਡਿਆ ।
(ਸ) 1958 ਤੋਂ …………. ਤਕ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ ।
(ਹ) ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ………… ਸਾਲ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਕੀਤੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ !
(ਅ) ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਹੀ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਵਿਚ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਣ ਦਾ ਅਵੱਲਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ ।
(ੲ) ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ 1960 ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਵਲੋਂ ਰੋਮ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਿਆ ।
(ਸ) 1958 ਤੋਂ 1967 ਤਕ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ ।
(ਹ) ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਕੀਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਲਿਖੋ-
ਖਿਡਾਰੀ, ਅਭਿਆਸ, ਪਰਿਵਾਰ, ਕਪਤਾਨ, ਫੁੱਟਬਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਖਿਡਾਰੀ – खिलाड़ी – Player
ਅਭਿਆਸ – अभ्यास – Exercise
ਪਰਿਵਾਰ – परिवार – Family
ਕਪਤਾਨ – कप्तान – Captain
ਫੁੱਟਬਾਲ – फुटबाल – Football.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ-

(i) ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਮੁਹਾਰਿਤ
(ਅ) ਮੁਹਰਤ
(ਈ) ਮੁਹਾਰਤ
(ਸ) ਮੁਹਿਰਤ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਮੁਹਾਰਤ ✓

(ii) ‘ਹਿੰਮਤ’ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ-
(ੳ) ਆਲਸ
(ਅ) ਉੱਦਮ
(ਈ) ਕਪਤਾਨ
(ਸ) ਜਿੱਤ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਉੱਦਮ ✓

(iii) ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਫੁੱਟਬਾਲ
(ਅ) ਗੋਲ
(ਈ) ਕਪਤਾਨ
(ਸ) ਮਹਾਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਮਹਾਨ । ✓

(ਹ) ਕਿਰਿਆਤਮਕ ਕਾਰਜ 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖਿਡਾਰੀ ਬਾਰੇ ਦਸ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ ਹੈ । ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਜੁਲਾਈ, 1980 ਨੂੰ ਸ: ਸਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਪਲਾਹਾ ਦੇ ਘਰ ਜਲੰਧਰ ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਫ਼ਿਕਟ ਵਿਚ ਲਗਨ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਤੇ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ਦਾ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ । ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੋਚ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਤੋਂ ਬੈਟਸਮੈਨ ਦੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ, ਪਰੰਤੂ ਉਸ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਸਪਿੰਨ ਬਾਉਲਿੰਗ ਕਰਨ ਲੱਗਾ । ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਅਭਿਆਸ ਕਰਾਇਆ । ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ।ਉਹ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਫ ਸਪਿੰਨਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਟੈਸਟ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਹੈਟਿਕ ਬਣਾਈ । ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ 1998 ਵਿਚ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਮੈਚ ਖੇਡਦਿਆਂ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ । ਉਸ ਦੀ ਹਮਲਾਵਰ ਬਾਊਲਿੰਗ ਦੇਖ ਕੇ ਦਰਸ਼ਕ ਦੰਗ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਜਲੰਧਰ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ । 2015 ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਐਕਟ੍ਰੈਸ ਗੀਤਾ ਬਸਰਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ । ਜਲੰਧਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਉਸ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਆਪਣੀ ਮਨ-ਪਸੰਦ ਖੇਡ ਬਾਰੇ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਮੇਰੀ ਮਨ-ਪਸੰਦ ਖੇਡ ਹੈ । ਇਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ‘ਮਾਂ ਖੇਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਲਗਪਗ ਸਾਰੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਤਕੜਾਈ, ਦਮ, ਦੌੜ, ਘੋਲ, ਛਾਲਾਂ, ਵੀਣੀ ਫ਼ੜਨਾ, ਧੱਕੇ-ਧੱਫੇ, ਚੁਸਤੀ ਫੁਰਤੀ ਸਭ ਕੁੱਝ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ।

ਇਹ ਇਕ ਟੀਮ-ਖੇਡ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਸੱਤ-ਸੱਤ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਟੀਮਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਅੱਧਾ-ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਵੰਡ ਕੇ ਖੇਡਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸਦੇ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਕੇਂਦਰੀ ਲਕੀਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁੱਝ ਥਾਂ ਹੁੰਦੇ ਬਣਾ ਕੇ ਰਾਖਵੀਂ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਥੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਕ ਟੀਮ ਦਾ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਕਬੱਡੀ-ਕਬੱਡੀ ਬੋਲਦਾ ਹੋਇਆ, ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਸਨੇ ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਛੂਹ ਕੇ ਦਮ ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਪਾਸੇ ਵਲ ਆਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਦਾ ਛੂਹਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁੱਟ ਜਾਂ ਲੱਤਾਂ ਤੋਂ ਫੜ ਕੇ ਜਾਂ ਜੱਫਾ ਮਾਰ ਕੇ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਧੌਲ-ਧੱਫੇ ਵੱਜਦੇ ਹਨ, ਗੁੱਟ ਤੇ ਲੱਤਾਂ ਫੜਨ ਤੇ ਛੁਡਾਉਣ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਤਕੜਾ ਘੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਹਮਲਾਵਾਰ ਖਿਡਾਰੀ ਦਮ ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛੁੱਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਾਸੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਨੰਬਰ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਉਸ ਦਾ ਫੜੋ-ਫੜੇ ਦਾ ਦਮ ਟੁੱਟ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਨੰਬਰ ਫੜਨ ਵਾਲੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਛੱਡਵੀਂ ਕੈਂਚੀ ਮਾਰਨ ਨੂੰ ਫਾਉਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਫੜਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਟੀਮ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖਿਡਾਰੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਟ ਹੋ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਖੇਡ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਂਝ ਇਹ ਮੈਚ 40 ਕੁ ਮਿੰਟ ਚਲਦਾ ਹੈ । ਵੱਧ ਨੰਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਜੇਤੂ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਖੇਡ ਖੇਡ ਕੇ ਜਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਨੰਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿਚ ਚਿਪਕਾਓ ।
ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਵਰਗੀ ਹਲੀਮੀ ਦਾ ਮਾਲਕ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੇ “ਬੱਬਰ ਸ਼ੇਰ’ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਵਾਲਾ ਜਰਨੈਲ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦਾ ਸ਼ਾਹ ਸਵਾਰ ਸੀ ।

ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ : ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ Summary

ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ : ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਪਾਠ ਦਾ ਸੰਖੇਪ

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੇ “ਬੱਬਰ ਸ਼ੇਰ` ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 20 ਫ਼ਰਵਰੀ, 1936 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਸ: ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਰਬਚਨ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਚੱਕ ਨੰਬਰ 272, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਉਸ ਨੂੰ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਹੀ ਫੁਟਬਾਲ ਖੇਡਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ । ਉਹ ਨਿੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਲੀਰਾਂ ਦੀ ਖਿੱਦੋ ਬਣਾ ਕੇ ਖੇਡਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਣਾ ਸਿੱਖਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਖਿੱਦੋ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਆਰੰਭ ਕਰੋ ।

ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਬਾਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਕੂਲ, ਚੱਕ ਨੰ: 48 ਵਿਖੇ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ । ਇੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਦਾ ਰਹਿੰਦਾ । ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਰਤ ਪੁੱਜਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ, ਜ਼ਿਲਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗਾ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਅੱਠਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । 1951-52 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ 10ਵੀਂ ਸਰਹਾਲ ਮੁੰਡੀ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਫਿਰ ਉਹ ਆਰ. ਕੇ. ਆਰੀਆ ਕਾਲਜ, ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਕ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਚੰਗੇ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੇ ਇਸ ਹੀਰੇ ਦੀ ਪਰਖ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੀ. ਟੀ. ਆਈ. ਸ: ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤੀ । ਫਿਰ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ, ਮਹਿਲਪੁਰ ਦੇ ਡੀ. ਪੀ. ਆਈ. ਸ: ਹਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਮਹਿਲਪੁਰ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ 1954 ਤਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਰਾਸ਼ਿਆ । ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸ: ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਆਪ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੇ ਬੇਹੱਦ ਸ਼ੁਕੀਨ ਸਨ ।

1958 ਵਿਚ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨਾਮਵਰ ਕਲੱਬ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਪੋਰਟਿਗ ਕਲੱਬ ਦਾ ਸਟਾਪਰ ਬਣ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਡੀ. ਸੀ. ਐੱਮ. ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਖੇਡਿਆ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਮੁਹਾਰਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਕਲੱਬ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਪਰੰਤੂ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅਸਲ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਕਲਕੱਤੇ ਦੀ ਨਾਮਵਰ ਕਲੱਬ ਮੋਹਨ ਬਾਗਾਨ ਵੱਲੋਂ ਖੇਡਣ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਇਹ ਸੁਪਨਾ 1959 ਈਸਵੀ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ। 1960 ਵਿਚ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਵੱਲੋਂ ਰੋਮ ਉਲੰਪਿਕ ਵਿਚ ਖੇਡਿਆ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਉਹ ਵਰਲਡ ਇਲੈਵਨ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ । 1964 ਵਿਚ ਉਹ ਕਲਕੱਤੇ ਦਾ ਬੈਸਟ ਪਲੇਅਰ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ । ਇਸੇ ਸਾਲ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । 1966 ਅਤੇ 67 ਵਿਚ ਉਹ ਮੋਹਨ ਬਾਗਾਨ ਦਾ ਕੈਪਟਨ ਰਿਹਾ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿਚ ਜਿੱਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ।

1958 ਤੋਂ 1967 ਤਕ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਵਿਚ ਖੇਡਿਆ ॥ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਖੇਡ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮਨਵਾਇਆ । 1962 ਵਿਚ ਜਕਾਰਤਾ ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਸੱਟ ਲੱਗਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸਨੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਸਿਰ ਕਈ ਗੋਲ ਕਰ ਕੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ । 1965 ਤੋਂ 1967 ਤਕ ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਕੀਤੀ । 1966-67 ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਏਸ਼ੀਅਨ ਆਲ ਸਟਾਰ ਟੀਮ ਦਾ ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 1 1962 ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਖੇਡ-ਕਲਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਡ ਸੈਕਟਰੀ ਏ. ਐੱਲ. ਫ਼ਲੈਟਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਖੇਡ ਮਹਿਕਮੇ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਦੁਆ ਦਿੱਤੀ । 1970 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਸੰਤੋਸ਼ ਟਰਾਫੀ ਜਿੱਤ ਕੇ ਇਸ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤਾਰਿਆ ਤੇ 1974 ਵਿਚ ਇਸ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਦੁਹਰਾਇਆ | ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖੇਡ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸੀਨੀਅਰ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ਉੱਤੇ ਰਿਹਾ ਤੇ 1994 ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਇਆ ।

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਚੰਗਾ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਸੀ । 2000 ਈ: ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਪੁੱਤਰ ਹਰਸ਼ ਮੋਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਕੈਨੇਡਾ ਗਿਆ । ਜਿੱਥੇ 13 ਅਕਤੂਬਰ, 2000 ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਉਹ ਛਾਤੀ ਵਿਚ ਦਰਦ ਹੋਣ ਨਾਲ ਪਰਲੋਕ ਸੁਧਾਰ ਗਿਆ ।

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਖੇਡ-ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਵਲੋਂ ਸਾਲ 2002 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ‘ਉਲੰਪੀਅਨ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਕਮੇਟੀ’ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰ ਕੇ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵੱਲੋਂ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਗੜਸ਼ੰਕਰ ਵਿਚ ਰਾਜ-ਪੱਧਰੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਦੀਵੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜੀ ਨੂੰ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਉੱਪਰਾਲਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 10 ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਹੋ ? Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 10 ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਹੋ ?

(ਉ) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

(i) ਸਾਡੇ ਗੁਣਾਂ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟਾਂ ਤੋਂ
(ਅ) ਸਾਡੇ ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ
(ਇ) ਸਾਡੇ ਦੱਸਣ ਤੋਂ
(ਸ) ਬੂਹੇ ਲੱਗੀ ਤਖ਼ਤੀ ਤੋਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸਾਡੇ ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ ✓

(ii) ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਚੰਗਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ?
(ਉ) ਮਿਹਨਤ
(ਅ) ਹੰਕਾਰ
(ਇ) ਹਿੰਮਤ
(ਸ) ਸਫ਼ਾਈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਹਿੰਮਤ ✓

(iii) ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਜੀ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਪੜਾਇਆ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ
(ਅ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
(ਇ) ਸਾਇੰਸ
(ਸ) ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇ । ✓

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਹਿਲਾ ਪੀਰੀਅਡ ਕਿਸ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਕੂਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਹਰਸ਼ਿੰਦਰ ਕੌਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
“ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਹੋ ਪਾਠ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਮਰਾਟ ਅਕਬਰ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਗੁਣਵਾਨ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ਕਿੱਥੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੋਹਰ ਨੇ ।

(ਇ) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚੰਗੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਕੋਈ ਪੰਜ ਗੁਣ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਮਿਹਨਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਨਵੇਂ ਤੋਂ ਨਵਾਂ ਗਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਵਿਚ ਸੰਜਮ ਦਾ ਗੁਣ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਹੋਣ ਸੰਬੰਧੀ ਕੀ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸੰਬੰਧੀ ਉੱਤਰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਮਨੋਹਰ ਨੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਦੱਸਣ ਲਈ ਅਗਲੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਦਿਖਾਉਣਗੇ । ਬਲਬੀਰ ਚੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਤਖ਼ਤੀ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਾਰੇ ਲਿਖ ਕੇ ਬੂਹੇ ਉੱਤੇ ਲਾ ਦੇਣਗੇ । ਚੰਚਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਾਉਂਦਿਆਂ ਅਗਲੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਦੇਣਗੇ । ਗੁਣਵੰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੇ ਹੀ ਅਗਲੇ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹਰੀ ਮੋਹਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਨੇ ਕੀ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਸਚਮੁੱਚ ਹੀ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਥਾਂ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਥਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ । ਅਸੀਂ ਚਾਹੀਏ, ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਹੀ ਸਿੱਖਦੇ ਰਹੀਏ । ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸਦਾ ਸਿੱਖਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਗਿਆਨ ਬਾਸੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ।

(ਸ) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋਸਫ਼ਾਈ, ਮਿਹਨਤੀ, ਹਿੰਮਤ, ਹਸਮੁੱਖ, ਪੜ੍ਹਾਈ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸਫ਼ਾਈ (ਗੰਦਗੀ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਣਾ) – ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. ਮਿਹਨਤੀ (ਕੰਮ ਵਿਚ ਜੀ ਲਾ ਕੇ ਲੱਗਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ) – ਹਰ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਲਈ ਮਿਹਨਤੀ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
3. ਹਿੰਮਤੀ (ਉਤਸ਼ਾਹ ਵਾਲਾ) – ਹਿੰਮਤੀ ਬੰਦੇ ਸਦਾ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
4. ਹਸਮੁੱਖ (ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ) – ਹਸਮੁੱਖ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
5. ਪੜ੍ਹਾਈ (ਵਿੱਦਿਆ) – ਬੱਚੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
6. ਵਿਦਿਆਰਥੀ (ਪੜ੍ਹਾਕੂ) – ਮੈਂ ਸੱਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
ਸ਼ਨ, ਥਾਂਵਾਂ, ਸਿਆਣੇ, ਮਨੁੱਖ, ਹੰਕਾਰ ।
(ਉ) ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਬੜੇ ………….. ਹੋ ।
(ਅ) ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ…………ਤੋਂ ਵੀ ਸਿੱਖਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਈ) ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ …………ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ।
(ਸ) ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ………… ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੇ ਮਨੀਟਰ ਨੇ ।
(ਹ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਚੰਗਾ………… ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਤੁਸੀ, ਤਾਂ ਬੜੇ ਸਿਆਣੇ ਹੋ ।
(ਅ) ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਿੱਖਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਈ) ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ।
(ਸ) ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੇ ਮਨੀਟਰ ਨੇ ।
(ਹ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਚੰਗਾ ਮਨੁੱਖ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ-
ਨਾਂਵ – ਹੌਲੀ
ਪੜਨਾਂਵ – ਦੌੜਨਾ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਮਨੋਹਰ
ਕਿਰਿਆ – ਉਹ
ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਸੋਹਣਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ – ਮਨੋਹਰ
ਪੜਨਾਂਵ – ਉਹ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਸੋਹਣਾ
ਕਿਰਿਆ – ਦੌੜਨਾ
ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਹੌਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਕਿਥੋਂ-ਕਿਥੋਂ ਸਿੱਖਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਸੀਂ ਲਾਇਬਰੇਰੀ, ਖੇਡਾਂ, ਯਾਤਰਾ, ਸਭਾਵਾਂ ਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਆਪਣੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਪੰਜ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਦੋ-ਦੋ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂ – ਗੁਣ
1. ਮਨੋਹਰ – ਮਿਹਨਤੀ, ਸਫ਼ਾਈ ।
2. ਗਗਨਦੀਪ – ਮਿਹਨਤੀ, ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਾਬੰਦ ।
3. ਚਰਨਜੀਤ – ਹਸਮੁੱਖ, ਸੰਜਮੀ ।
4. ਮਨਜਿੰਦਰ – ਹਿੰਮਤੀ, ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਾਬੰਦ ॥
5. ਕੁਲਪ੍ਰੀਤ – ਮਿਹਨਤੀ, ਸਿਹਤਮੰਦ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਆਪਣੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ਤੇ ਹੋਰ ਜਿਹੜੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਲਿਆਉਣੇ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਉਹ ਵੀ ਨੋਟ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਇਕ ਮਿਹਨਤੀ ਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਨੇਮ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਹਸਮੁੱਖ ਤੇ ਹਿੰਮਤੀ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਿੱਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ । ਮੈਂ ਸੰਜਮੀ ਹਾਂ ਤੇ ਫ਼ਜੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ਮੈਂ ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਾਬੰਦ ਹਾਂ ਤੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਈਂ ਨਹੀਂ ਗੁਆਉਂਦਾ । ਮੈਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮੇਰੀ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਹੈ ।

ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਘਰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਵਿਚ ਹੱਥ ਘੱਟ ਵਟਾਉਂਦਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਮੈਂ ਅੱਗੋਂ ਇਸ ਵਿਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਵਾਂਗਾ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਸੋਚੀਂ ਪੈ ਗਏ-ਸੋਚਣ ਲੱਗ ਪਏ । ਸੁੱਝਦਾ-ਅਹੁਵਦਾ, ਮਨ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀ ਗੱਲ । ਵਿਹਾਰ-ਵਰਤੋਂ ਵਿਹਾਰ, ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ । ਸ਼ੋਭਦਾ-ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ | ਬੋਲਬਾਣੀ-ਗੱਲ-ਬਾਤ ਹਾਸਲ-ਪ੍ਰਾਪਤ । ਮਾਹਰ-ਨਿਪੁੰਨ । ਚੌਕਸ-ਚੁਕੰਨਾ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ ॥ ਹਸਮੁੱਖ-ਹੱਸਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸੁਚੀ-ਲਿਸਟ, ਵੇਰਵਾ । ਸਾਉ-ਕੁਲਾ ਬੰਦਾ । ਇਨਸਾਨ, ਵਿਅਕਤੀ-ਬੰਦਾ, ਆਦਮੀ । ਅੱਖਰ ਗਿਆਨ-ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ । ਕੋਰੇ-ਸੱਖਣੇ, ਖਾਲੀ । ਸਮਰਾਟ-ਬਾਦਸ਼ਾਹ | ਸੋਨੇ ਤੇ ਸੁਹਾਗਾਗੁਣਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ । ਬਾਸੀ-ਬੇਹਾ | ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ-ਖੁਸ਼ੀ । ਕਾਰ-ਵਿਹਾਰਵਰਤੋਂ ਵਿਹਾਰ, ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ | ਗੁਣਵਾਨ-ਗੁਣਾਂ ਵਾਲਾ ।

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਹੋ ? Summary

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਹੋ ? ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਸ਼ਹਿਰ ਗਏ ਹੋਏ ਸਨ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਾਡਾ ਇਹ ਪੀਰੀਅਡ ਸਾਡੀ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਮੈਡਮ ਹਰਸ਼ਿੰਦਰ ਕੌਰ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੜ-ਲਿਖ ਜਾਣਗੇ, ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਹਨ ।

ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੋਚਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਗਏ । ਮੈਡਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਜੋ ਵੀ ਉੱਤਰ ਸੁੱਝਦਾ ਹੈ ਦੇਣ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮਨੋਹਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਅਗਲੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਦਿਖਾਉਣਗੇ । ਬਲਵੀਰ ਚੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਤਖ਼ਤੀ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਤੇ ਜਮਾਤਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਬੂਹੇ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲਾ ਦੇਣਗੇ । ਚੰਚਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਾਉਂਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਦੇਣਗੇ । ਗੁਣਵੰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸੰਬੰਧੀ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਵੀ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਸੁਣ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ । ਉਸ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਹਨ । ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਦੱਸ ਸਕਣਾ ਵੀ ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਹੋਣ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ ।

ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਡੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਸਾਡੇ ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਹਰ ਵੇਲੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦੇ । ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਨਾਂ ਪੁੱਛੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਾ ਸ਼ੋਭਦਾ ਵੀ ਨਹੀਂ । ਸਾਡੇ ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ ਹੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਹਾਂ ।

ਮੈਡਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਿੱਠੀ ਬੋਲ-ਬਾਣੀ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਨਾ, ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੈਣ ਤੇ ਨਾ ਘਬਰਾਉਣਾ, ਔਖੇ ਵੇਲੇ ਦੁਜਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਣਾ ਆਦਿ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਮੈਡਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਕ ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਬੰਦੇ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਗੁਣ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਹਰ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਕ-ਇਕ ਗੁਣ ਬਾਰੇ ਕਾਲੇ ਫੱਟੇ ਉੱਤੇ ਲਿਖੇ ।

ਮੈਡਮ ਦੇ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੇ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ, ਦੂਜੇ ਨੇ ਮਿਹਨਤੀ ਹੋਣਾ, ਤੀਜੇ ਨੇ ਆਮ ਗਿਆਨ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਚੌਥੇ ਨੇ ਨਵਾਂ ਗਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕਰਨ, ਪੰਜਵੇਂ ਨੇ ਹਰ ਕੰਮ ਵਿਚ ਨਿਪੁੰਨਤਾ, ਛੇਵੇਂ ਨੇ ਹਿੰਮਤ ਤੇ ਚੌਕਸੀ, ਸੱਤਵੇਂ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵੰਡਣਾ, ਅੱਠਵੇਂ ਨੇ ਹੱਸਮੁਖਤਾ ਤੇ ਨੌਵੇਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਨਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਵਿਹਾਰ ਦਾ ਚੰਗਾ ਗੁਣ ਲਿਖਿਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ, ਸੰਜਮ, ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਦਵਰਤੋਂ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।

ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਾਊ, ਕੋਈ ਸਿਆਣਾ ਤੇ ਕੋਈ ਸੱਜਣ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਈ ਮਨੁੱਖ ਸਕੁਲ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪੜੇ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਅੱਖਰ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਕੋਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਗੁਥਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਸਮਰਾਟ ਅਕਬਰ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਨ । | ਹਰੀ ਮੋਹਨ ਦੇ ਪੁੱਛਣ ਉੱਤੇ ਮੈਡਮ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਸਕੁਲ ਸਚਮੁੱਚ ਹੀ ਚੰਗੀ ਥਾਂ ਹੈ, ਪਰ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰਨਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ । ਅਸੀਂ ਚਾਹੀਏ, ਤਾਂ ਸਾਰੀ । ਉਮਰ ਸਿੱਖਦੇ ਰਹੀਏ । ਜੇਕਰ ਸਿੱਖਣਾ ਛੱਡ ਦੇਈਏ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਗਿਆਨ ਬੇਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਮੈਡਮ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਖ਼ੁਸ਼ ਸਨ । ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਚਮੁੱਚ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਉਹ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ-ਸਿੱਖਦੇ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਕੋਈ ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਕਹੇਗਾ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਦਿਖਾ ਕੇ ਜਾਂ ਮੂੰਹੋਂ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਰ-ਵਿਹਾਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਗੁਣਵਾਨ ਲੱਗਣਗੇ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 9 ਰੁੱਤ-ਰੁੱਤ ਦੇ ਰੋਗ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 9 ਰੁੱਤ-ਰੁੱਤ ਦੇ ਰੋਗ

(ਉ) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਸ਼ਬਦ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ : ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

(i) ਬਰਸਾਤ ਕਿਸਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ?
(ਓ) ਪੁਨੀਤ ਨੂੰ
(ਅ) ਸੁਖਮਨ ਨੂੰ
(ਈ) ਦਾਦੀ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਓ) ਪੁਨੀਤ ਨੂੰ ✓

(ii) ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਏ ਸਨ ?
(ਉ) ਦਾਦੀ ਨੇ
(ਅ) ਸੁਖਮਨ ਨੇ
(ਈ) ਮੰਮੀ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਮੰਮੀ ਨੇ । ✓

(iii) ਤੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਸ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਗਰਮੀ
(ਅ) ਸਰਦੀ
(ਈ) ਬਰਸਾਤ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਬਰਸਾਤ । ✓

(iv) ਬਾਤ ਕਿਸ ਨੇ ਸੁਣਾਈ ?
(ਉ) ਮੰਮੀ ਨੇ
(ਆ) ਦਾਦੀ ਨੇ
(ਈ) ਪੁਨੀਤ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਦਾਦੀ ਨੇ ✓

(v) ਕਿਹੜੀ ਰੁੱਤ ਨੂੰ ਸੋਹਣੇ ਹੋਣ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਸੀ ?
(ਉ) ਬਰਸਾਤ
(ਅ) ਸਰਦੀ
(ਇ) ਬਸੰਤ
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਬਸੰਤ ✓

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੁਨੀਤ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲੋਂ ਦੁਖੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਚਿੱਕੜ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰੁੱਤ-ਰੁੱਤ ਦੇ ਰੰਗ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਆਈਆਂ ਰੁੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਗਰਮੀ, ਸਰਦੀ, ਬਰਸਾਤ, ਪਤਝੜ ਤੇ ਬਸੰਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਰਸਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਪੀਂਘ ਦਿਸਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਤਰੰਗੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਬੁੱਢੀ ਔਰਤ ਕਿੱਥੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੇਕਿਆਂ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਪਕਵਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਖੀਰ ਤੇ ਪੂੜੇ ।

(ਬ) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੜੀ ਰੁੱਤ ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ਦਗ-ਦਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਗਰਮੀ ਦੀ ਰੁੱਤ ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ਦਗ-ਦਗ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਤਿਉਹਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਤੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜੀ ਰੁੱਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੋਹਣੇ ਹੋਣ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੋਹਣੇ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਾਰੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ ਨੇ ਬੁੱਢੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ਕੀ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਭਰਪੂਰ ਆਨੰਦ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੁਨੀਤ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਛੱਤ ਉੱਪਰ ਕਿਉਂ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਦੇਖਣ ।

(ਸ) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ-
ਗਰਮੀ – ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀ
ਸਰਦੀ – ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ
ਬਰਸਾਤ – ਸ਼ਰਬਤ
ਪਤਝੜ – ਖੋਏ ਦੀਆਂ ਪਿੰਨੀਆਂ
ਬਸੰਤ – ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਗਰਮੀ – ਸ਼ਰਬਤ
ਸਰਦੀ – ਖੋਏ ਦੀਆਂ ਪਿੰਨੀਆਂ
ਬਰਸਾਤ – ਖੀਰ-ਪੂੜੇ
ਪਤਝੜ – ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ
ਬਸੰਤ – ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ
ਚਿੱਕੜ, ਦੂਰ, ਦਾਤਾਂ, ਕਰੂੰਬਲਾਂ, ਸੋਹਲ, ਚਾਹ, ਨਖ਼ਰਾ, ਬਰਸਾਤ, ਮੌਸਮ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ, ਕੁਦਰਤ, ਹਰਿਆਵਲ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਚਿੱਕੜ (ਗਾਰਾ) – ਬਰਸਾਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੱਚੀਆਂ ਗੱਲੀਆਂ ਚਿੱਕੜ ਨਾਲ ਭਰ ਗਈਆਂ ।.
2. ਦੂਰ (ਫ਼ਾਸਲਾ) – ਸਾਡਾ ਸਕੂਲ ਘਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ।
3. ਦਾਤਾਂ (ਬਖ਼ਸ਼ਿਸਾਂ) – ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਕੁਦਰਤ ਦੀਆਂ ਦਾਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ ।
4. ਕਰੂੰਬਲਾਂ (ਟਹਿਣੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਗਲਾ ਹਿੱਸਾ, ਜਿੱਥੋਂ ਨਵੇਂ ਪੱਤੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ) – ਬਸੰਤ ਵਿਚ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਟਹਿਣੀਆਂ ਉੱਤੇ ਨਵੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ ।
5. ਸੋਹਲ (ਨਾਜ਼ੁਕ) – ਬੱਚੇ ਦੇ ਅੰਗ ਬਹੁਤ ਸੋਹਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
6. ਚਾਅ (ਇੱਛਾ) – ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਮਕਾਨ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਦੀ ਚਾਅ । ਨਹੀਂ ।
7. ਨਖ਼ਰਾ (ਸ਼ੋਖੀ) – ਇੱਕ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਨਖ਼ਰੇ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ । ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਪਸੰਦ ਹੈ ।
8. ਬਰਸਾਤ (ਵਰਖਾ) – ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਾਉਣ-ਭਾਦਰੋਂ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਹਨ ।
9. ਮੌਸਮ (ਇਕ ਸਮੇਂ ਦੀ ਰੁੱਤ) – ਅੱਜ ਮੌਸਮ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਹੈ ।
10. ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ (ਸੰਬੰਧੀ) – ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਇੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
11. ਕੁਦਰਤ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) – ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਬੇਅੰਤ ਹੈ ।
12. ਹਰਿਆਵਲ (ਹਰੇ ਰੰਗ ਪਸਾਰ) – ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਨਾਲ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਹਰਿਆਵਲ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਲਿਖੋ-
ਸੋਹਣੀ, ਰੁੱਤ, ਖੂਹ, ਘਾਹ, ਸਤਰੰਗੀ ਪੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੋਹਣੀ – सुन्दर
ਰੁੱਤ – ऋतु
ਖੂਹ – कुआं
ਘਾਹ – घास
ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ – इन्द्र धनुष

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
ਖੜ-ਖੜ, ਵਰਦੀ, ਖੂਹ, ਖੀਰ-ਪੂੜੇ, ਸੋਹਣੀ, ਪੇਕਿਆ, ਬੱਸਾਂ, ਗੱਡੀਆਂ, ਅਨੰਦ, ਬੱਦਲੀਆਂ, ਖੂਹ
(ਉ) ਅੱਜ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਸਾਰੀ ………… ਭਿੱਜ ਗਈ ।
(ਅ) ਮੈਨੂੰ ………… ਤਾਂ ਚੰਗੇ ਲਗਦੇ ਨੇ ।
(ਈ) ਬੁੱਢੀ ਔਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ………… ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ।
(ਸ) ਹਰੇਕ ਰੁੱਤ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ-ਦੂਜੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ………… ਆਖ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਪਿੱਪਲ ਦਿਆ ਪੱਤਿਆ ਵੇ ਕੇਹੀ ………… ਲਾਈ ਆ ।
(ਕ) ਹਰ ਰੁੱਤ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਸੋਹਣੀ ਤੇ ………… ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਖ) ਬੁੱਢੀ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ………… ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਗ) ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਵਾਂਗ ………… ਤੇ ………… ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ।
(ਘ) ਬਰਸਾਤ ਕਾਲੀਆਂ-ਚਿੱਟੀਆਂ ………… ਦੀ ਚੁੰਨੀ ਲਹਿਰਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਆਈ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਅੱਜ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਸਾਰੀ ਵਰਦੀ ਭਿੱਜ ਗਈ ।
(ਅ) ਮੈਨੂੰ ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਤਾਂ ਚੰਗੇ ਲਗਦੇ ਨੇ
(ੲ) ਬੁੱਢੀ ਔਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਖੂਹ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ।
(ਸ) ਹਰੇਕ ਰੁੱਤ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ-ਦੂਜੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਹਣੀ ਆਖ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਪਿੱਪਲ ਦਿਆ ਪੱਤਿਆ ਵੇ ਕੇਹੀ ਖੜ-ਖੜ ਲਾਈ ਆ ।
(ਕ) ਹਰ ਰੁੱਤ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਸੋਹਣੀ ਤੇ ਅਨੰਦ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਖ) ਬੁੱਢੀ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਪੇਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਗ) ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਵਾਂਗ ਬੱਸਾਂ, ਗੱਡੀਆਂ ਤੇ ਕਾਰਾਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ।
(ਘ) ਬਰਸਾਤ ਕਾਲੀਆਂ-ਚਿੱਟੀਆਂ ਬੱਦਲੀਆਂ ਦੀ ਚੁੰਨੀ ਲਹਿਰਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਆਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ-
ਪੱਤੇ, ਗ਼ਰੀਬ, ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ, ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ॥
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
‘ਪੱਤੇ – पत्ते – Leaves
ਗਰੀਬ – निर्धन – Poor
ਮੁੰਗਫ਼ਲੀ – मूंगफली – Peanut.
ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ – वसंत ऋतु – Spring Season
ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ – प्रकृति – Nature.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ-
ਦੁਸ਼ਮਣ – ਬਰਸਾਤ
ਖ਼ੁਸ਼ੀ – ਸੁੰਦਰ
ਮੀਂਹ – ਵੈਰੀ
ਸੋਹਣਾ – ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ
ਉੱਤਰ :
ਦੁਸ਼ਮਣ – ਵੈਰੀ
ਖ਼ੁਸ਼ੀ – ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ
ਮੀਂਹ – ਬਰਸਾਤ
ਸੋਹਣਾ – ਸੁੰਦਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਤੇ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ-
ਉਦਾਸ, ਪੁਨੀਤ, ਸੁਖਮਨ, ਸੋਹਣਾ, ਲਹਿਰਾਉਣਾ, ਉਹ, ਤੁਰਨਾ, ਪਿੱਪਲ, ਝੂਮਦੀਆਂ, ਠੰਢੀ-ਮਿੱਠੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ – ਪੁਨੀਤ, ਸੁਖਮਨ, ਪਿੱਪਲ ॥
ਪੜਨਾਂਵ – ਉਹ ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਉਦਾਸ, ਸੋਹਣਾ, ਠੰਢੀ-ਮਿੱਠੀ ।
ਕਿਰਿਆ – ਲਹਿਰਾਉਣਾ, ਤੁਰਨਾ, ਝੂਮਦੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੁੱਤਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿਚ ਲਾਓ

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਬੁੜ-ਬੁੜ ਕਰਨਾ-ਦੱਬੇ ਗੁੱਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੰਹ ਵਿਚ ਬੋਲਣਾ । ਪਰੋਸਦਿਆਂ-ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਅੱਗੇ ਰੱਖਦਿਆਂ । ਮੇਵੇ-ਫਲ 1 ਪ੍ਰਸੰਗ-ਕਥਾ, ਕਹਾਣੀ, ਸੰਬੰਧ । ਬਾਤ-ਕਹਾਣੀ । ਸੁਘੜ-ਸਿਆਣੀ । ਦਾਤਾਂ-ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ਾਂ । ਕਾਵਾਂ-ਰੌਲੀਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੌਲਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਸਮਝ ਨਾ ਲੱਗੇ । ਦਗ-ਦਗ ਕਰਦੀ-ਚਮਕਦੀ, ਬਲਦੀ । ਕਿਰਤੀ-ਕੁਦਰਤ ! ਸੁਨੱਖਾਂ-ਸੋਹਣੇ ਰੂਪ ਵਾਲਾ । ਤੀਆਂ-ਇਕ ਤਿਉਹਾਰ । ਛਮ-ਛਮ-ਮੀਂਹ ਦੇ ਪੈਣ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ । ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ-ਘੋਨ ਮੋਨ, ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਨਾ .. ਹੋਣਾ । ਮਨਹੂਸ-ਨਹਿਸ਼, ਅਸ਼ੁੱਭ । ਰੋਣ ਹਾਕਾ-ਰੋਣ ਵਾਲਾ । ਟੌਹਰ-ਸ਼ਾਨ, ਸਜ-ਧਜ ।

ਰੁੱਕ-ਰੁੱਤ ਦੇ ਰੰਗ Summary

ਰੁੱਕ-ਰੁੱਤ ਦੇ ਰੰਗ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਪੁਨੀਤ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਉਸ ਦੀ ਸਾਰੀ ਵਰਦੀ ਭੱਜ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਬੂਟ ਚਿੱਕੜ ਨਾਲ ਦੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਉਸ ਦੀ ਦਾਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਕਰਕੇ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਪੁਨੀਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਮੌਸਮ ਗੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਸੁਖਮਨ ਉਸ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਾ ਹੋਈ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਰੁੱਤ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਲਗਦੀ ਹੈ । ਪੁਨੀਤ ਦੇ ਮੰਮੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਅੱਜ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਰੁੱਤ ਚੰਗੀ ਲੱਗੇਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਘਰ ਵਿੱਚ ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਦਾਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਰੁੱਤ-ਰੁੱਤ ਦੇ ਰੰਗ, ਰੁੱਤ-ਰੁੱਤ ਦੇ ਮੇਵੇ ਚੰਗੇ ਹੀ ਲਗਦੇ ਹਨ ਤੇ ਚੰਗੇ ਲਗਣੇ ਵੀ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ “। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਪੁਨੀਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਲਗਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਚਿੱਕੜ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ।

ਦਾਦੀ ਨੇ ਪੁਨੀਤ ਨੂੰ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਇੱਕੋ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਬਾਤ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਹਰ ਰੁੱਤ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਸੋਹਣੀ ਤੇ ਅਨੰਦ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਦਾਦੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰੀ ਇਕ ਬੁੱਢੀ ਔਰਤ ਪੇਕਿਆ ਦਿਓ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਥੱਕ ਜਾਣ ਕਰ ਕੇ ਇਕ ਖੂਹ ਉੱਤੇ ਪਿੱਪਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਹੇਠਾਂ ਅਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਬੈਠ ਗਈ । ਉਹ ਬੁੱਢੀ ਬਹੁਤ ਸੁਘੜ-ਸਿਆਣੀ ਸੀ । ਉਹ ਪਿੱਪਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਬੈਠੀ ਕੁਦਰਤ ਦੀਆਂ ਦਾਤਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਨੇ ਗਰਮੀ, ਬਰਸਾਤ, ਪਤਝੜ, ਸਰਦੀ ਤੇ ਬਸੰਤ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਲੜਦੀਆਂ ਸੁਣਿਆਂ । ਹਰੇਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ-ਦੂਜੀ ਤੋਂ ਵੱਧ · ਸੋਹਣੀ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ । ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਸ ਵਿਚ ਲੜਨ ਨਾ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਉਸ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਾ ਹੋਈਆਂ । ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਇਕੱਲੀ-ਇਕੱਲੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਆਉਣੁ ਲਈ ਕਿਹਾ ।

ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਰਮੀ ਆਈ । ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ਉਹ ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ਦਗ-ਦਗ ਕਰਦੀ ਸੋਹਣੀ ਹੈ । ਉਸ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲਾਂ ਪੱਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਸੁਨਹਿਰੀ ਕਣਕਾਂ ਉੱਤੇ ਜੋਬਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਖਾਣ ਲਈ ਖ਼ਰਬੂਜ਼ੇ, ਤਰਬੂਜ਼ ਠੰਢੀ ਮਿੱਠੀ ਕੁਲਫ਼ੀ ਤੇ ਪੀਣ ਲਈ ਸ਼ਰਬਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਆਪਣੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸੁਣ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਈ ਗਰਮੀ ਦੁੜੰਗੇ ਮਾਰਦੀ ਦੌੜ ਗਈ ।

ਫਿਰ ਬਰਸਾਤ ਆਪਣੀ ਕਾਲੀਆਂ-ਚਿੱਟੀਆਂ ਬਦਲੀਆਂ ਦੀ ਚੁੰਨੀ ਲਹਿਰਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਆਈ । ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਸੋਹਣੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਨੂੰ ਧੋ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਵਲ ਪਸਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਖਾਣ ਲਈ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਪੰਜਾਬਣਾਂ ਤੀਆਂ ਲਾਉਂਦੀਆਂ ਤੇ ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟਦੀਆਂ ਹਨ । ਆਪਣੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਬਰਸਾਤ ਛਮ-ਛਮ ਕਰਦੀ ਚਲੀ ਗਈ ।

ਹੁਣ ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ ਅਤੇ ਉਦਾਸ ਚਿਹਰੇ ਵਾਲੀ ਪਤਝੜ ਆਈ ! ਉਸ ਨੇ ਰੋਣ ਹਾਕਾ ਮੁੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਰੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਨਹੂਸ ਸਮਝਦੇ ਹਨ । ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਉਹ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਦਰੱਖ਼ਤ ਦੇ ਪੱਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਹੀ ਰਹਿਣ । ਉਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਵੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਨਹੀਂ ਟੁੱਟ ਸਕਦੀਆਂ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਪਤਝੜ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਚਲੀ ਗਈ ।

ਇਸ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਰਜ਼ਾਈ ਸੰਭਾਲਦੀ ਹੋਈ ਸਰਦੀ ਆ ਗਈ । ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸੋਹਣੀ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਮੱਖੀ-ਮੱਛਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ । ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਲੰਮੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖਾਣ ਲਈ ਪੰਜੀਰੀ, ਪਿੰਨੀਆਂ, ਸਾਗ, ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ, ਮੂਲੀ, ਮੇਥੀ ਦੇ ਪਰੌਂਠੇ, ਗਚਕ, ਮੂੰਗਫਲੀ ਤੇ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਕੋਟ ਪੈਂਟ ਉਹ ਹੀ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਸਰਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸੁਣ ਕੇ ਚਲੀ ਗਈ ।

ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਬਸੰਤ ਆਈ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸੋਹਣੀ ਕਹੇਗੀ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸੋਹਣੇ ਹੋਣ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਜੇਕਰ ਹੋਰ ਰੁੱਤਾਂ ਨਾ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪੁੱਛੇ ਹੀ ਨਾ । ਬਸੰਤ ਨੇ ਬੁੱਢੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੁੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ । ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਰੁੱਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਸੋਹਣੀਆਂ ਹਨ ।

ਅਖ਼ੀਰ ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਪੁਨੀਤ ਤੇ ਸੁਖਮਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੁੱਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਸੋਹਣੀਆਂ ਤੇ ਆਨੰਦ ਭਰਪੂਰ ਹਨ । ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ‘ਤੇ ਆਨੰਦ ਦੀ ਪਛਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਹੁਣ ਮੀਂਹ ਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਛੱਤ ਉੱਤੇ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਦੇਖਣ ਚਲੇ ਗਏ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 8 ਹੋਲੀ ਦਾ ਗੀਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 8 ਹੋਲੀ ਦਾ ਗੀਤ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੋਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਦੀ ਘੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਰੰਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੋਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਖੇੜੇ-ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਕਿਵੇਂ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਹੋਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਆਪਸੀ ਪ੍ਰੇਮ-ਪਿਆਰ, ਸਤਿਕਾਰ, ਦੋਸਤੀ ਤੇ ਅਮਨ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਹੋਲੀ ਖੇਡ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਖੇੜੇ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਇੱਕ ਰੰਗ ਹੋਵੇ ਅਮਨ ਦਾ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਅਮਨ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹਰ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਅਰਸ਼, ਭੇਤ, ਪਿਆਰ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਖੇੜੇ, ਸੰਗ ।
ਉੱਤਰ :
1, ਅਰਸ਼ (ਅਸਮਾਨ) – ਸੂਰਜ ਅਰਸ਼ ਵਿਚ ਚਮਕਦਾ ਹੈ ।
2. ਭੇਤ (ਗੁੱਝੀ ਗੱਲ) – ਉਹ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦਾ ਭੇਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ।
3. ਪਿਆਰ (ਪ੍ਰੇਮ) – ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਜ਼ਿੰਦਗੀ (ਜੀਵਨ) – ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
5. ਖੇੜੇ (ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ) – ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਚਾਰ-ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ-ਖੇੜੇ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
6. ਸੰਗ (ਸਾਥ, ਨਾਲ) – ਪਰਮਾਤਮਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਡੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ-
ਹੋਲੀ, ਰੰਗ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਛਿੜਕੀਏ, ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਦੇਵਨਾਗਰੀ
ਹੋਲੀ – होली
ਰੰਗ – रंग
ਜ਼ਿੰਦਗੀ – ज़िन्दगी
ਛਿੜਕੀਏ – छिड़कें
ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ – खुशियां

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇਕੋ-ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜੇ ਲੱਭੋ-
ਪਿਆਰ – ਸਤਿਕਾਰ
ਘੋਲੀਏ – …………….
ਪ੍ਰੀਤ – …………….
ਅਮਨ – …………….
ਰੰਗ – …………….
ਉੱਤਰ :
ਪਿਆਰ – ਸਤਿਕਾਰ
ਘੋਲੀਏ – ਹੋਲੀਏ
ਪ੍ਰੀਤ – ਪ੍ਰਤੀਤ
ਅਮਨ – ਦਮਨ
ਰੰਗ – ਸੰਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਬੰਦ ਵਿਚੋਂ ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ
(ਕ) ਇਕ ਰੰਗ ਹੋਵੇ ਅਮਨ ਦਾ,
ਜਿਹੜਾ ਵਿਰੋਧੀ ਦਮਨ ਦਾ !
ਜੰਗਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢੀਏ,
ਅਮਨਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲੀਏ ।
ਹੋਲੀਏ ਨੀ ਹੋਲੀਏ,
ਆ ਰੰਗ ਵੱਖਰੇ ਘੋਲੀਏ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ-ਰੰਗ, ਅਮਨ, ਦਮਨ, ਜੰਗਾਂ, ਅਮਨਾਂ, ਬੋਲੀ, ਹੋਲੀਏ । ਪੜਨਾਂਵ-ਜਿਹੜਾ । ਕਿਰਿਆ-ਹੋਵੇ, ਕੱਢੀਏ, ਬੋਲੀਏ, ਘੋਲੀਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
“ਅਸੀਂ ਹੋਲੀ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਈਂ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਕੁੱਝ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੋਲੀ ਦੇ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠੇ ਤੇ ਹੋਲੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ । ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਤੇ ਭਾਬੀਆਂ ਉੱਤੇ ਰੰਗ ਸੁੱਟਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫੇ ਚੁੱਕੀ ਮੇਰੇ ਦੁਆਲੇ ਹੋ ਗਈਆਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਸਿਰ-ਮੁੰਹ ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ । ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਮੈਂ ਇਕ ਰੁੱਸੇ ਹੋਏ ਗੁਆਂਢੀ ਮਿੱਤਰ ਉੱਤੇ ਰੰਗ ਸੁੱਟ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਸੁਲਾਹ ਕੀਤੀ । ਫਿਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਿੱਤਰ ਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਗਲੀ ਵਿਚ ਇਕਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਰੰਗੇ ਸੁੱਟਦੇ ਰਹੇ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਹੋਲਿਕਾ ਜਲਾਈ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੋਲੀ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਕੀ ਖ਼ਰੀਦਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਰੰਗ, ਪਿਚਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਭੁਕਾਨੇ ।

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ਉ) ਹੋਲੀਏ ਨੀ ਹੋਲੀਏ ।
ਆ ਰੰਗ ਵੱਖਰੇ ਘੋਲੀਏ ।
ਕਦੀ ਅਰਸ਼ ਤਾਈਂ ਨਾਪੀਏ,
ਕਦੀ ਧਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਤੋਲੀਏ ।
ਹੋਲੀਏ ਨੀ………

ਉੱਤਰ :
ਹੋ ਹੋਲੀਏ, ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ । ਆ, ਅਸੀਂ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ ਰੰਗ ਘੋਲੀਏ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਛਿੜਕਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਅਰਸ਼ਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਈਏ ਤੇ ਸਭ ਧਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗਾਹ ਦੇਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ਅ) ਇੱਕ ਰੰਗ ਹੋਵੇ ਪਿਆਰ ਦਾ,
ਸਭਨਾਂ ਤਾਈਂ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ।
ਹਰ ਇੱਕ ਉੱਪਰ ਛਿੜਕੀਏ,
ਹਰ ਇੱਕ ਉੱਪਰ ਡੋਲ੍ਹੀਏ ।
ਹੋਲੀਏ ਨੀ………… ।

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਹੋਲੀਏ ! ਸਾਡੇ ਘੋਲੇ ਹੋਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਰੰਗ ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਭਨਾਂ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਇਕ ਉੱਪਰ ਛਿੜਕੀਏ ਤੇ ਹਰ ਇਕ ਦੇ ਉੱਪਰ ਡੋਲ੍ਹੀਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ੲ) ਇੱਕ ਰੰਗ ਹੋਵੇ ਪ੍ਰੀਤ ਦਾ,
ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪਰਤੀਤ ਦਾ ।
ਹਰ ਕੋਈ ਮਿੱਤਰ ਬਣੇ ।
ਅਸੀਂ ਭੇਤ ਸਾਰੇ ਖੋਲੀਏ
‘ਹੋਲੀਏ ਨੀ….

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਹੋਲੀਏ ! ਸਾਡੇ ਘੋਲੇ ਹੋਏ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਰੰਗ ਪਿਆਰ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਯਕੀਨ ਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਰ ਕੋਈ ਸਾਡਾ ਮਿੱਤਰ ਬਣ ਜਾਵੇ ਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਭੇਤ ਉਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦੇਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ਸ) ਇਕ ਰੰਗ ਹੋਵੇ ਅਮਨ ਦਾ ।
ਜਿਹੜਾ ਵਿਰੋਧੀ ਦਮਨ ਦਾ,
ਜੰਗਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢੀਏ ।
ਅਮਨਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲੀਏ ।
ਹੋਲੀਏ ਨੀ….

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਹੋਲੀਏ ! ਸਾਡੇ ਘੋਲੇ ਹੋਏ ਨਵੇਂ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਰੰਗ ਅਮਨ ਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਨਾਸ਼ ਦਾ ਵਿਰੋਧੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਆ ਇਸ ਰੰਗ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਜੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦੇਈਏ ਤੇ ਅਮਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰੀਏ । ਔਖੇ , ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਦਮਨ-ਨਾਸ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ-
(ਹ) ਇੱਕ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਰੰਗ ਹੈ ।
ਇਸ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਸੰਗ ਹੈ !
ਆ ਖੇੜੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵੰਡੀਏ,
ਦਿਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਫੋਲੀਏ !
ਹੋਲੀਏ, ਨੀ ਹੋਲੀਏ ।
ਆ ਰੰਗ ਵੱਖਰੇ ਘੋਲੀਏ ॥

ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਹੋਲੀਏ ! ਸਾਡੇ ਘੋਲੇ ਹੋਏ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਰੰਗ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਪੱਕਾ ਸਾਥ ਹੈ । ਆ ਅਸੀਂ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਰੰਗ ਛਿੜਕਦੇ ਹੋਏ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ ਹਾਸੇ ਵੰਡੀਏ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਦਿਲ ਫੋਲਦੇ ਹੋਏ ਉਸਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰੀਏ । ਹੇ ਹੋਲੀਏ ! ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪੁਕਾਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ । ਤੂੰ ਆ ਅਸੀਂ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ ਰੰਗ ਘੋਲੀਏ । ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਸੰਗ-ਸਾਥ । ਖੇੜੇ-ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Punjabi Book Solutions Chapter 7 ਅਣਖੀਲਾ ਯੋਧਾ : ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Punjabi Chapter 7 ਅਣਖੀਲਾ ਯੋਧਾ : ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ

(ੳ) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

(i) ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੋਇਆ ?
(ੳ) ਰੋਪੜ
(ਅ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
(ਈ) ਸੁਨਾਮ
(ਸ) ਬਰਨਾਲਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਸੁਨਾਮ ✓

(ii) ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਕੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ
(ਅ) ‘ਰਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦ
(ਈ) ਅਣਖੀਲਾ ਊਧਮ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ‘ਰਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦ ✓

(iii) ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਖੂਨੀ ਸਾਕਾ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 23 ਮਾਰਚ
(ਅ) 13 ਅਪ੍ਰੈਲ
(ਈ) 28 ਸਤੰਬਰ
(ਸ) 15 ਅਗਸਤ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 13 ਅਪ੍ਰੈਲ ✓

(iv) ਯਤੀਮਖ਼ਾਨੇ ਰਹਿ ਕੇ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ?
(ਉ) ਅੱਠਵੀਂ
(ਅ) ਦਸਵੀਂ
(ਇ) ਬੀ.ਏ.
(ਸ) ਪੰਜਵੀਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਦਸਵੀਂ ✓

(v) ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਇੰਗਲੈਂਡ ਕਦੋਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ?
(ਉ) 1926
(ਅ) 1930
(ਇ) 1937
(ਸ) 1942.
ਉੱਤਰ :
(ਇ) 1937 ✓

(ਅ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੁਨਾਮ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
26 ਦਸੰਬਰ, 1898 ਈ: ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜੀ ਘਟਨਾ ਨੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦਿਲ ‘ਤੇ ਗਹਿਰਾ ਅਸਰ ਪਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਖੂਨੀ ਸਾਕੇ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਰ ਮਾਈਕਲ ਓਡਵਾਇਰ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸ਼ਹੀਦ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ :
31 ਜੁਲਾਈ, 1940 ਈ: ਨੂੰ ।

ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਇਹ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਚਲ ਵਸੇ ਤੇ ਉਹ ਯਤੀਮ ਹੋ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
13 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1919 ਨੂੰ ਜਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੇ ਨਿਹੱਥੇ, ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕਾਂ ਉੱਪਰ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਕੇ ਖੂਨ ਦੀ ਹੋਲੀ ਖੇਡੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਲਾਸ਼ਾਂ, ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਦੀ ਕੁਰਲਾਹਟ ਨੇ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਵਜੋਂ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ, ਚੁਪ-ਚਾਪ, ਸ਼ਾਂਤ-ਸੁਭਾ, ਸਿਰੜੀ, ਹਿੰਮਤੀ ਤੇ ਲਗਨ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਾਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਕੈਕਸਟਨ ਹਾਲ ਵਿਚ ਕੀ ਪਹਿਨ ਕੇ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਕੈਕਸਟਨ ਹਾਲ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅੰਦਾਜ਼ ਦੇ ਕੱਪੜੇ, ਓਵਰਕੋਟ ਅਤੇ ਹੈਟ ਪਹਿਨ ਕੇ ਗਿਆ ।

(ਸ) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ/ਮੁਹਾਵਰਿਆਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ| ਸੰਘਰਸ਼, ਪ੍ਰਤੀਕ, ਰਹਿਮ-ਦਿਲ, ਬਲੀ ਚੜ੍ਹਨਾ, ਬੇਕਸੂਰ, ਸਿਰੜ, ਸਾਹ ਨਾ ਲੈਣਾ, ਵਚਿੱਤਰ, ਆਦੀ, ਦਲੇਰੀ, ਫ਼ਰਜ਼ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸੰਘਰਸ਼ (ਘੋਲ) – ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਲੰਮਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ |
2. ਪ੍ਰਤੀਕ ਚਿੰਨ੍ਹ) – ਹਾਸ਼ਮ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ‘ਚਰਖ਼ਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ।
3. ਰਹਿਮ-ਦਿਲ (ਰਹਿਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) – ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਗਰੀਬ ਤੇ ਲਾਚਾਰ ਬੰਦਿਆਂ ਲਈ ਰਹਿਮ-ਦਿਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਬਲੀ ਚੜ੍ਹਨਾ (ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਣਾ) – ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਬਲੀ ਚੜ੍ਹੀ ।
5. ਬੇਕਸੂਰ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਕਸੂਰ ਨਾ ਹੋਵੇ) – ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਗੋਲੀ ਨਾਲ ਚਾਰ ਤੋੜ-ਭੰਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਚ ਗਏ ਪਰੰਤੂ ਇਕ ਬੇਕਸੂਰ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ।
6. ਸਿਰੜ (ਸਿਦਕ) – ਸਿਰੜ ਨਾਲ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਮੈਦਾਨ , ਵਿਚ ਫ਼ਤਿਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
7. ਸਾਹ ਨਾ ਲੈਣਾ (ਅਰਾਮ ਨਾ ਕਰਨਾ) – ਸ: ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਉਹ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਤੋਂ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ ਦੇ ਖੂਨੀ ਕਾਂਡ ਦਾ ਬਦਲਾ ਨਹੀਂ ਲਏਗਾ, ਉਹ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ ।
8. ਵਚਿੱਤਰ (ਅਦਭੁੱਤ) – ਪਰੀ-ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਚਿੱਤਰ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੇ ਪਾਤਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
9, ਆਦੀ ਆਦਤ ਪੱਕੀ ਹੋਣੀ) – ਬਲਵਿੰਦਰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਦਾ ਆਦੀ ਹੈ ।
10. ਦਲੇਰੀ (ਹੌਂਸਲਾ) – ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਬੜਾ ਦਲੇਰੀ ਭਰਿਆ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ |
11. ਫ਼ਰਜ਼ (ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ) – ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਸਭ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
1. ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ………… ਸੀ ।
2. ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ……….. ਹੋ ਗਿਆ ।
3. ਉਸ ਦਾ ਮਕਾਨ …….. ਦਾ ਅੱਡਾ ਬਣ ਗਿਆ ।
4. 1932 ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਨੇਤਾ ਜੀ ……….. ਹੋਈ ।
5. ……….. ਤੇ ਨਿਹੱਥੇ ਤੇ ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਟਹਿਲ ਸਿੰਘ ਸੀ ।
2. ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਯਤੀਮ ਹੋ ਗਿਆ ।
3. ਉਸ ਦਾ ਮਕਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਅੱਡਾ ਬਣ ਗਿਆ ।
4. 1932 ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਨਾਲ ਹੋਈ ।
5. ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੇ ਨਿਹੱਥੇ ਤੇ ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ।

(ਹ) ਵਿਆਕਰਨ

ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ
(i) ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ :
(ਉ) ਸੁਤੰਤਰਤਾ
(ਆ) ਗੁਲਾਮੀ
(ਈ) ਸਤਿਕਾਰ
(ਸ) ਪ੍ਰਸਿੱਧ ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਗੁਲਾਮੀ ✓

(ii) ‘ਵਿਸਾਰਨਾ’ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ ।
(ਉ) ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ
(ਅ) ਭੁਲਾਉਣਾ
(ਈ) ਸਮਝਾਉਣਾ
(ਸ) ਸੁਧਾਰਨਾ |
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਭੁਲਾਉਣਾ ✓

(iii) ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਪਰਤੀਕ
(ਅ) ਪਰਿਤੀਕ
(ਈ) ਪ੍ਰਤੀਕ
(ਸ) ਤਿਕ ॥
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਪ੍ਰਤੀਕ ✓

(iv) ‘ਚੌਕੀਦਾਰ’ ਨੂੰ ਲਿੰਗ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ ।
(ਉ) ਚੌਕੀਦਾਰੀ
(ਅ) ਚੌਕੀਦਾਰਨੀ
(ਇ) ਚੌਕੀਦਾਰ’
(ਸ) ਚੌਕੀਦਰਾਣੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਚੌਕੀਦਾਰਨੀ ✓

(v) ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ
(ੳ) ਖੇਡਣਾ ।
(ਅ) ਸੁੰਦਰ
(ਇ) ਊਧਮ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਉਹ ॥
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਹ ॥ ✓

(ਸ) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਦਸ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ: ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਯੋਧਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਰਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਅਜ਼ਾਦ ਵਧੇਰੇ ਪਸੰਦ ਸੀ, ਜੋ . ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਾਂਝ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ । ਰੇਲਵੇ ਫਾਟਕ ਦੇ ਚੌਂਕੀਦਾਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕੰਬੋਜ ਬਰਾਦਰੀ ਨਾਲ ਸੀ । ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਟਹਿਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ 26 ਦਸੰਬਰ, 1898 ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਨਾਰਾਇਣ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ । ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਮ ਦਿਲ ਵਿਅਕਤੀ ਚੈਂਚਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕੇਂਦਰੀ ਯਤੀਮਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ । ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ।

ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਖੂਨੀ ਸਾਕਾ ਵਾਪਰਿਆ ! ਯਤੀਮਖ਼ਾਨੇ ਵਲੋਂ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਇਕ ਜਥਾ ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਸਾਕੇ ਨੇ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ । ਉਸ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਇੰਨਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜਾਗ ਪਈ 1 ਹੰਟਰ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸਾਕੇ ਵਿੱਚ 379 ਬੰਦੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਫੱਟੜ ਹੋਏ । ਉਸਨੇ ਇਸ ਖ਼ੂਨੀ ਸਾਕੇ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ।

ਭਾਰਤ ਛੱਡ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਤੇ ਫਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਪੁੱਜਾ । ਫਿਰ ਉਹ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਇਕ ਮਕਾਨ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗਾ । ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਰਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਅਜ਼ਾਦ ਰੱਖ ਲਿਆ । ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਅੱਡਾ ਬਣ ਗਿਆ । 30 ਅਗਸਤ, 1927 ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਸੀ. ਆਈ. ਡੀ. ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਕੈਦ ਰਿਹਾ । 1932 ਵਿਚ ਉਹ ਰਿਹਾ ਹੋਇਆ । ਉਹ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਫਰਾਂਸ, ਜਰਮਨੀ ਤੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ । ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਉਸਨੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਹੋਇਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਲੰਡਨ ਜਾ ਕੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕੀਤੀ ਤੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਕ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਤਾਂ ਮਰ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਰਹਿ ਚੁੱਕਾ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮਾਈਕਲ ਉਡਵਾਇਰ ਅਜੇ ਜਿਊਂਦਾ ਸੀ । 13 ਮਾਰਚ 1940 ਨੂੰ ਇਕ ਦਿਨ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕਿ ਓਡਵਾਇਰ ਕੈਕਸਟਨ ਹਾਲ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੀ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਵੇਗਾ । ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵੀ ਅਗਰੇਜ਼ੀ ਭੇਸ ਵਿਚ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ । ਜਦੋਂ ਓਡਵਾਇਰ ਭਾਸ਼ਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿਸਤੌਲ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਚਿੱਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜੇ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਉੱਥੋਂ ਭੱਜ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਸਨੂੰ ਬਹਿਕਸਟਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ।ਉਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, “ਮੈਂ ਮਰਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦਾ । ਮੈਂ ਓਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਖੂਨ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲਿਆ । 31 ਜੁਲਾਈ, 1940 ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।

31 ਜੁਲਾਈ, 1974 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀਆਂ ਅਰਥੀਆਂ ਭਾਰਤ ਲਿਆ ਕੇ ਉਸਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਪੂਰੇ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਉਸਦਾ ਇਕ ਆਕਮ ਕੱਦ ਬੁੱਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਸਕੂਲ, ਕਾਲਜ, ਹਸਪਤਾਲ, ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ, ਨਗਰ ਤੇ ਕਈ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਸੇ ਦਸ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਾਓ ।
ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਦਿਲ-ਕੰਬਾਊ ਤੇ ਦਰਦਨਾਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਆਪਣੀ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖਿਆ ਸੀ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਚੌਂਕੀਦਾਰ-ਪਹਿਰੇਦਾਰ । ਦੇਹਾਂਤ-ਮੌਤ । ਯਤੀਮਖ਼ਾਨਾਯਤੀਮਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਥਾਂ । ਸਾਕਾ-ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ । ਇਨਕਲਾਬ-ਵੱਡੀ ਤਬਦੀਲੀ । ਕੁਰਬਾਨੀ-ਬਲੀਦਾਨ । ਫ਼ਰਜ਼-ਕਰਤੱਵ । ਸੂਰਮਾ-ਬਹਾਦਰ ।

ਅਣਖੀਲਾ ਯੋਧਾ : ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ Summary

ਅਣਖੀਲਾ ਯੋਧਾ : ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਸ: ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਯੋਧਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਰਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਅਜ਼ਾਦ ਵਧੇਰੇ ਪਸੰਦ ਸੀ, ਜੋ . ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਾਂਝ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ । ਰੇਲਵੇ ਫਾਟਕ ਦੇ ਚੌਂਕੀਦਾਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕੰਬੋਜ ਬਰਾਦਰੀ ਨਾਲ ਸੀ । ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਟਹਿਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ 26 ਦਸੰਬਰ, 1898 ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਨਾਰਾਇਣ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ | ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਮ ਦਿਲ ਵਿਅਕਤੀ ਚੈਂਚਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕੇਂਦਰੀ ਯਤੀਮਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ । ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ।

ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਖੂਨੀ ਸਾਕਾ ਵਾਪਰਿਆ ! ਯਤੀਮਖ਼ਾਨੇ ਵਲੋਂ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਇਕ ਜਥਾ ਜ਼ਖ਼ਮੀਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਸਾਕੇ ਨੇ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ | ਉਸ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਇੰਨਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜਾਗ ਪਈ 1 ਹੰਟਰ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸਾਕੇ ਵਿੱਚ 379 ਬੰਦੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਫੱਟੜ ਹੋਏ । ਉਸਨੇ ਇਸ ਖ਼ੂਨੀ ਸਾਕੇ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ।

ਭਾਰਤ ਛੱਡ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਤੇ ਫਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਪੁੱਜਾ । ਫਿਰ ਉਹ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਇਕ ਮਕਾਨ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗਾ । ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਰਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਅਜ਼ਾਦ ਰੱਖ ਲਿਆ । ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਅੱਡਾ ਬਣ ਗਿਆ । 30 ਅਗਸਤ, 1927 ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਸੀ. ਆਈ. ਡੀ. ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਕੈਦ ਰਿਹਾ | 1932 ਵਿਚ ਉਹ ਰਿਹਾ ਹੋਇਆ । ਉਹ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਫਰਾਂਸ, ਜਰਮਨੀ ਤੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ । ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਉਸਨੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਹੋਇਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਲੰਡਨ ਜਾ ਕੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕੀਤੀ ਤੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਕ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਤਾਂ ਮਰ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਰਹਿ ਚੁੱਕਾ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮਾਈਕਲ ਉਡਵਾਇਰ ਅਜੇ ਜਿਊਂਦਾ ਸੀ । 13 ਮਾਰਚ 1940 ਨੂੰ ਇਕ ਦਿਨ ਉਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕਿ ਓਡਵਾਇਰ ਕੈਕਸਟਨ ਹਾਲ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੀ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਵੇਗਾ । ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵੀ ਅਗਰੇਜ਼ੀ ਭੇਸ ਵਿਚ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ । ਜਦੋਂ ਓਡਵਾਇਰ ਭਾਸ਼ਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿਸਤੌਲ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਚਿੱਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜੇ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਉੱਥੋਂ ਭੱਜ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਸਨੂੰ ਬਹਿਕਸਟਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ।ਉਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, “ਮੈਂ ਮਰਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦਾ । ਮੈਂ ਓਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਖੂਨ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲਿਆ । 31 ਜੁਲਾਈ, 1940 ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।

31 ਜੁਲਾਈ, 1974 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀਆਂ ਅਰਥੀਆਂ ਭਾਰਤ ਲਿਆ ਕੇ ਉਸਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਪੂਰੇ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਉਸਦਾ ਇਕ ਆਕਮ ਕੱਦ ਬੁੱਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਸਕੂਲ, ਕਾਲਜ, ਹਸਪਤਾਲ, ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ, ਨਗਰ ਤੇ ਕਈ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ।