Class 5

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 17 ਹਿੰਦਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 17 ਹਿੰਦਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼ (1st Language)

ਪਾਠ ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼’ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਸਰਾਭਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਚ ਹੈ ।
2. ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਮਈ, 1896 ਵਿਚ ਹੋਇਆ ।
3. ਆਪ ਦੇ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਸ. ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਸਨ ।
4. ਆਪ ਨੂੰ 19 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ 16 ਨਵੰਬਰ, 1915 ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ. ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਿੰਡ ਸਰਾਭਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਕਿਉਂ ਹੋਈ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਆਰੰਭਣ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਗਾ ਕੇ ਸੁਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ ।)

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ “ਪੜੋ ਤੇ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ ।
(ੳ) ਖ਼ਾਤਰ ਵਤਨ ਦੀ ਲੱਗੇ ਹਾਂ ਚੜ੍ਹਨ ਫਾਂਸੀ,
ਸਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਨਹੀਂ ਘਬਰਾ ਜਾਣਾ ।
-ਕੌਣ ਫਾਂਸੀ ਚੜ੍ਹਨ ਲੱਗੇ ਸਨ ਤੇ ਕਿਉਂ ?

(ਅ) ਹੁੰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਅਤੇ ਪਾਸ ਥੋੜੇ ।
ਵਤਨ ਵਾਸੀਓ ਦਿਲ ਨਾ ਢਾਹ ਜਾਣਾ ।
-ਵਤਨ-ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?

(ੲ) ਪਿਆਰੇ ਵੀਰਨੋ ਚੱਲੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ,
ਏਸੇ ਰਸਤਿਓਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆ ਜਾਣਾ ।’
-ਕਿਹੜੇ ਰਸਤੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਗਦਰੀ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਆਦਿ ਫਾਂਸੀ ਚੜ੍ਹਨ ਲੱਗੇ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1914 15 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲੜਾਈ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ ਸੀ ।

(ਅ) ਵਤਨ-ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਪਾਸ ਹੋਣ ਲਈ ਜਾਨ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣੀ ਤੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿਚ ਪਾਸ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੇ ਦੇਸ਼-ਵਾਸੀਓ, ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ ਦੇ ਬਿਖੜੇ ਰਾਹ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਤੇ ਦਿਲ ਨਾ ਛੱਡ ਜਾਇਓ ।

(ੲ) ਦੇਸ਼-ਪਿਆਰ ਦੇ ਰਾਹ ਉੱਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਜਾਨਾਂ , ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਰਾਹ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲਿਖੋ :
ਵਤਨ, ਇਸ਼ਕ, ਫਾਂਸੀ, ਥੋੜ੍ਹ, ਦਿਲੀ, ਕੌਮ ।.
ਉੱਤਰ:
ਵਤਨ-ਦੇਸ਼, ਜਨਮ-ਭੂਮੀ ।
ਇਸ਼ਕ – ਪਿਆਰ।
ਫਾਂਸੀ – ਫਾਹਾ ।
ਧੋਹ – ਧੋਖਾ, ਗ਼ਦਾਰੀ । ,
ਦਿਲੋਂ – ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ।
ਕੌਮ – ਜਾਤੀ, ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਕਬੀਲੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੋਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :-
ਵਤਨ, ਧੋਹ, ਦਾਗ਼, ਕੌਮ, ਸੇਵਕ, ਫਾਂਸੀ, ਖ਼ਾਤਰ, ਜੇਲ, ਇਸ਼ਕ, ਦਿਨੀਂ । ਨ।
ਉੱਤਰ:

1.  ਵਤਨ (ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼)-ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ | ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਵਤਨ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਵਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ।
2. ਥੋਹ (ਧੋਖਾ, ਗ਼ਦਾਰੀ)-ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ | ਗਦਰੀ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋਹ ਕਮਾਇਆ ।
3. ਦਾਗ਼ ਧੱਬਾ)-ਇਹ ਸਾਬਣ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ਪਏ ਸਾਰੇ ਦਾਗ ਧੋ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਕੌਮ ਜਾਤੀ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ)-ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਕੌਮ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ ।
5. ਸੇਵਕ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ)-ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਲਾਸਾਨੀ ਦੇਸ਼-ਸੇਵਕ ਸੀ ।
6. ਫਾਂਸੀ (ਫਾਹਾ)-ਸ: ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਫਾਂਸੀ ਚੜਿਆ ।
7. ਖ਼ਾਤਰ (ਲਈ)-ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਜਾਨਾਂ ਵਾਰੀਆਂ ।
8. ਜੇਲ੍ਹ ਕੈਦਖ਼ਾਨਾ)-ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਕਈ ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬੰਦ ਰਹੇ ।
9. ਇਸ਼ਕ (ਪਿਆਰ)-ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਹੀਰ-ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖੀ ।
10. ਦਿਨੀਂ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ)-ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਕਰ ਕੇ ਸਾਡੇ ਦਿਨੀਂ ਦੇਸ਼-ਪਿਆਰ ਜਗਾਇਆ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਗ਼ਦਰੀ ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਮਰਨ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼’ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ ਪੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼’ ਪਾਠ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਵਿਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
24 ਮਈ, 1896 (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ:
16 ਨਵੰਬਰ, 1915 (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਫਾਂਸੀ ਲੱਗਣ ਸਮੇਂ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੀ ਉਮਰ ਕਿੰਨੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
19 ਸਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੇ ਕਿਉਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿੱਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੇਸ਼ (ਵਤਨ) ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੇਸ਼-ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਵਰਜਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹ ਤੋਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਵਤਨ ਸੇਵਕਾਂ ਲਈ ਜੇਲਾਂ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਲਜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸ ਨੇ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹ ਗਦਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਤੁਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸਤਰ ਪੂਰੀ ਕਰੋ :
ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ ਰੱਖਣਾ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ
ਕਿਤੇ ਦਿਲਾਂ ਤੋਂ ………………
(ਉ) ਨਾ ਭੁਲਾ ਜਾਣਾ
(ਅ) ਪਰ੍ਹਾਂ ਕਰਾ ਜਾਣਾ
(ੲ) ਉਰੇ ਨਾ ਜਾਣਾ ।
(ਸ) ਨਾ ਵਗਾਹ ਜਾਣਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਨਾ ਭੁਲਾ ਜਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਤੇ ਤੁਕਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ :
………………………. ਪਾ ਜਾਣ ।
………………….. ਢਾਹ ਜਾਂਦਾ c
ਉੱਤਰ:
ਜੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਕਾਲਜ ਵਤਨ ਸੇਵਕਾ ਦੇ, ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਕੇ ਡਿਗਰੀਆਂ ਪਾ ਜਾਣ ਹੁੰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਅਤੇ ਪਾਸ ਥੋੜੇ , ਵਤਨ ਵਾਸੀਓ ਦਿਲ ਨਾ ਢਾਹ ਜਾਂਦਾ ।

ਨੋਟ – ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਲਈ ਪੜੋ “ਐੱਮ. ਬੀ. ਡੀ. ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਸਾਧਨ ਵਿਚ ਇਕ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਕਿਤੇ
(ਅ) ਕਾਲਜ
(ੲ) ਕਰਕੇ
(ਸ) ਕਿਰਪਾਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਕਿਰਪਾਨ ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਵਤਨ ਦਾ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ‘ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਪ੍ਰੋਹ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ ?
(ਉ) ਗ਼ਦਾਰ
(ਅ) ਗਦਾਰੀ
(ੲ) ਗ਼ਦਰ
(ਸ) ਧੋਖਾ
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਗਦਾਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹਨ
(ਉ) ਫ਼ੇਲ੍ਹ
(ਅ) ਫੇਲ
(ੲ) ਫੇਹਲ
(ਸ) ਫ਼ਿਹਲ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਫ਼ੇਲ੍ਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ ਰੱਖਣਾ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ ।’ ਇਸ ਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪੜਨਾਂਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ
(ਅ) ਰੱਖਣਾ
(ੲ) ਯਾਦ
(ਸ) ਸਾਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਸਾਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :-
ਹਿਦ, ਚੜਨ, ਮੋਤ, ਬਦਲ, ਵਾਗੂੰ, ਜਾਦ, ਜੋਲਾ, ਫ਼ੇਲ, ਥੋੜੇ ।
ਉੱਤਰ:
ਹਿੰਦ, ਚੜ੍ਹਨ, ਮੌਤ, ਬੱਦਲ, ਵਾਂਗੂੰ, ਜੇਲਾਂ, ਫੇਲ੍ਹ, ਥੋੜੇ ।

VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :-
(ਉ) ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ ਰੱਖਣਾ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ,
…………………… ।
ਉੱਤਰ:
ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ ਰੱਖਣਾ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ,
ਕਿਤੇ ਦਿਲਾਂ ਤੋਂ ਨਾ ਭੁਲਾ ਜਾਣਾ ।

(ਅ) ਖ਼ਾਤਰ ਵਤਨ ਦੀ ਲੱਗੇ ਹਾਂ ਚੜ੍ਹਨ ਫਾਂਸੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਖ਼ਾਤਰ ਵਤਨ ਦੀ ਲੱਗੇ ਹਾਂ ਚੜ੍ਹਨ ਫਾਂਸੀ,
ਸਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਨਹੀਂ ਘਬਰਾ ਜਾਣਾ ।

(ੲ) ਸਾਡੀ ਮੌਤ ਨੇ ਵਤਨ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ,
………………………।
ਉੱਤਰ:
ਸਾਡੀ ਮੌਤ ਨੇ ਵਤਨ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ,
ਦਿਨੀਂ ਵਤਨ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਜਗਾ ਜਾਣਾ ਹੈ ।

(ਸ) ਦੇਸ ਵਾਸੀਓ ਚਮਕਣਾ ਚੰਦ ਵਾਂਗੂੰ,
……………………….।
ਉੱਤਰ:
ਦੇਸ ਵਾਸੀਓ ਚਮਕਣਾ ਚੰਦ ਵਾਂਗੂੰ,
ਕਿਤੇ ਬੱਦਲਾਂ ਹੇਠ ਨਾ ਆ ਜਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :-
(ਉ) ਕਰ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਥੋਹ ਯਾਰੋ,
…………………………… ।
ਉੱਤਰ:
ਕਰ ਕੇ ਦੇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਧੋਹ ਯਾਰੋ,
ਦਾਗ਼ ਕੌਮ ਦੇ ਮੱਥੇ ਨਾ ਲਾ ਜਾਣਾ ।

(ਅ) ਮੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਰਪਾਲ, ਨਵਾਬ ਵਾਂਗੂੰ,
…………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਮੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਰਪਾਲ, ਨਵਾਬ ਵਾਂਗੂੰ,
ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਨਾ ਕਿਤੇ ਕਹਾ ਜਾਣਾ ।

(ੲ) ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਕਾਲਜ ਵਤਨ-ਸੇਵਕਾਂ ਦੇ,
…………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਕਾਲਜ ਵਤਨ-ਸੇਵਕਾਂ ਦੇ,
ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਕੇ ਡਿਗਰੀਆਂ ਪਾ ਜਾਣਾ ।

(ਸ) ਹੁੰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਅਤੇ ਪਾਸ ਥੋੜੇ,
……………………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਹੁੰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਅਤੇ ਪਾਸ ਥੋੜੇ ,
ਵਤਨ ਵਾਸੀਓ ਦਿਲ ਨਾ ਢਾਹ ਜਾਣਾ ।

(ਹ) ਪਿਆਰੇ ਵੀਰਨੋ ਚੱਲੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ,
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਪਿਆਰੇ ਵੀਰਨੋ ਚੱਲੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ,
ਏਸੇ ਰਸਤਿਓਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆ ਜਾਣਾ ।

VI. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿਤਰ ਵਿਚ ਰੰਗ ਭਰੋ :

ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠਾ ਮੇਲਾਂ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ “ਲੇਖ ਰਚਨਾ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼ – ਅਖ਼ੀਰਲਾ ਸੁਨੇਹਾ, ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਸਮੇਂ ਦਿੱਤਾ ਸੁਨੇਹਾ ।
ਸਾਨੂੰ – ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ । ਲੜਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗ਼ਦਰੀ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ 1914-1915.
ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਉੱਤੇ ਟੰਗ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।
ਵਤਨ – ਦੇਸ਼, ਜਨਮ-ਭੂਮੀ ।
ਦਿਲੀ – ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ।
ਇਸ਼ਕ – ਪਿਆਰ ।
ਥੋਹ – ਧੋਖਾ ।
ਦਾਗ਼ – ਧੱਬਾ, ਬਦਨਾਮੀ ।
ਮੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਰਪਾਲ, ਨਵਾਬ ਅਮਰ ਸਿੰਘ – ਮੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਨਵਾਬ ਖਾਂ ਤੇ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗ਼ਦਰੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਨਾਲ ਗ਼ਦਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ।
ਵਤਨ ਸੇਵਕਾਂ – ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ।
ਡਿਗਰੀਆਂ – ਪਦਵੀਆਂ ।
ਦਿਲ ਢਾਹੁਣਾ – ਹਿੰਮਤ ਹਾਰਨੀ ।
ਚੱਲੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ – ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਦਿਆਂ ਫਾਂਸੀਆਂ ਦੇ ਰੱਸੇ ਚੁੰਮ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ-ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 16 ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ-ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ’ ਇਕਾਂਗੀ ਵਿਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਗੱਲਾਂ ਯਾਦ ਕਰਨ ਯੋਗ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:

1. ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਨਵੰਬਰ, 1780 ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਵਾਲਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ।
2. ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ. ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸੀਮਤੀ ਰਾਜ ਕੌਰ ਸਨ ।
3. ਆਪ ਦੀ ਇੱਕ ਅੱਖ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ।
4. ਆਪ ਨੇ ਦਸ-ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਸੀ ।
5. ਆਪ ਨੂੰ “ਸ਼ੇਰੇ-ਪੰਜਾਬ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਿੱਥੋਂ ਲੰਘ ਰਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਾਂਡੀ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਿਰੇ ‘ਤੇ ਭਾਰ ਢੋਣ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਹਾਰਾਜ ਨੂੰ “ਪਾਰਸ’ ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ · ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਹੁਤ ਲੋਕਦਰਦੀ ਸੀ ।ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸੁਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ‘ਪਾਰਸ’ ਆਖਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਿਸ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ੇਰੇ-ਪੰਜਾਬ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ’ ਇਕਾਂਗੀ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਬੱਚਾ , ਫੁੱਲ ‘ਬੱਚਾ ਰੁਲਦੂ, ਸਿਪਾਹੀ, ਬੁੱਢੀ ਅਤੇ ਬੱਚੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬੱਚੇ ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਢੀਮਾਂ ਕਿਉਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੱਚੇ ਬੇਰੀ ਤੋਂ ਬੇਰ, ਲਾਹੁਣ ਲਈ ਢੀਮਾਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸਾਹਮਣੇ ਕਿਉਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਮਾਰੀ ਢੀਮ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਲੱਗੀ, ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿਚ ਕੀ ਪਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿਚ ਮੋਹਰਾਂ ਪਾਈਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮੋਹਰਾਂ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਢੀਮ ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਵੱਜਦੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਇਸ ਬੱਚੇ ਦੀ ਝੋਲੀ ਬੇਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਨੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਢੀਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੂੰ ਵੱਜੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਸਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿਚ ਮੋਹਰਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬੁੱਢੀ ਮਾਈ ਮਹਾਰਾਜ ਨਾਲ ਪਤੀਲਾ ਕਿਉਂ ਛੁਹਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ? (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
ਉੱਤਰ:
ਬੁੱਢੀ ਮਾਈ ਮਹਾਰਾਜ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਪਤੀਲਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਛੁਹਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮਹਾਰਾਜ ਨੂੰ ਪਾਰਸ ਸਮਝਦੀ ਸੀ ਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਆਮ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਸੀ ਕਿ ਪਾਰਸ ਨੂੰ ਛੋਹ ਕੇ ਧਾਤਾਂ ਸੋਨਾ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਆਪਣਾ ਪਤੀਲਾ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੂੰ ਛੁਹਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੋਨੇ ਦਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਜਦੋਂ ਬੁੱਢਾ ਮਹਾਰਾਜ ਤੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਉਹ ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਘਬਰਾਵੇ ਨਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਰਜਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ :-
ਢੀਮ, ਮੋਹਰਾਂ, ਬੇਰੀ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਤੀਲਾ, ਫ਼ਰਿਆਦ, ਕੁੰਦਨ, ਐਲਾਨ, ਪਾਂਡੀ, ਮਿਹਰ, ਉਪਕਾਰ, ਭੇਸ, ਖ਼ਿਮਾ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਢੀਮ (ਕੱਚਾ ਰੋੜਾ, ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਢੇਲਾ)ਵਾਹੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਵੱਡੀਆਂ ਢੀਮਾਂ ਪਈਆਂ ਸਨ ।
2. ਮੋਹਰਾਂ ਸੋਨੇ ਦੇ ਸਿੱਕੇ)-ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੁੱਢੀ ਦਾ ਪਤੀਲਾਂ ਮੋਹਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
3. ਬੇਰੀ (ਇਕ ਫਲਦਾਰ ਤੇ ਕੰਡੇਦਾਰ ਰੁੱਖ)-ਇਸ ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੇਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ।
4. ਮਹਾਰਾਜ (ਰਾਜਾ, ਰਾਜੇ ਦਾ ਸੰਬੋਧਨ ਰੂਪਬੁੱਢੇ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ‘ਮਹਾਰਾਜ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰੋ ।
5. ਪਤੀਲਾ (ਇਕ ਬਰਤਨ)-ਪਤੀਲੇ ਵਿਚ ਸਬਜ਼ੀ। ਰਿੱਝ ਰਹੀ ਹੈ ।
6.  ਫ਼ਰਿਆਦ (ਬੇਨਤੀ, ਪੁਕਾਰ)-ਦੁਖੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਫ਼ਰਿਆਦ ਕੀਤੀ ।
7. ਕੁੰਦਨ (ਖ਼ਾਲਸ ਸੋਨਾ)-ਗਹਿਣੇ ਭੱਠੀ ਵਿਚ ਗਾਲ ਕੇ ਸੁਨਿਆਰੇ ਨੇ ਸ਼ੁੱਧ ਕੁੰਦਨ ਵੱਖ ਕਰ ਲਿਆ ।
8. ਐਲਾਨ (ਇਤਲਾਹ, ਢੰਡੋਰਾ, ਘੋਸ਼ਣਾ)-ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਮੰਗਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ
9. ਪਾਂਡੀ ਪੰਡ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲਾ, ਮਜ਼ਦੂਰ)-ਬੁੱਢੇ ਦੀ ਕਣਕ ਦੀ ਭਾਰੀ ਪੰਡ ਪਾਂਡੀ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿਚ ਆਏ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਚੁੱਕੀ ।
10. ਮਿਹਰ (ਕਿਰਪਾ)-ਰੱਬ ਦੀ ਮਿਹਰ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ।
11. ਉਪਕਾਰ ਸਹਾਇਤਾ, ਦੂਜੇ ਦੀ ਭਲਾਈ ਦਾ ਕੰਮ)-ਸੇਠ ਨੇ ਯਤੀਮ ਬੱਚਿਆਂ ਉੱਤੇ ਉਪਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਦੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਗਰਮ ਕੋਟੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ।
12. ਭੇਸ (ਪਹਿਰਾਵਾ)-ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੇਸ ਬਦਲ ਕੇ ਪਰਜਾ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੂਹ ਲੈਂਦਾ ਸੀ ।
13. ਖ਼ਿਮਾ (ਮਾਫ਼ੀ)-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਗ਼ਲਤੀ ਦੀ ਖ਼ਿਮਾ ਮੰਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ ?

1. ‘‘ਓਏ ! ਤੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਢੀਮ ਕਿਉਂ ਮਾਰੀ ਏ ?
2. ‘ਛੱਡ ਦਿਓ, ਇਸ ਨੂੰ ਕੀ ਗੱਲ ਏ, ਮਾਈ ?
3. ‘ਦਾਦਾ ਜੀ ! ਇਹ ਕਣਕ ਦੀ ਪੰਡ ਘਰ ਕਿਵੇਂ ਜਾਵਾਂਗੇ ?”
4. ‘‘ਘਬਰਾ ਨਾ ਬਾਬਾ ! ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਏ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪਰਜਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਾਂ ।”

ਉੱਤਰ:

1. ਇਹ ਵਾਕ ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ।
2. ਪਹਿਲਾ ਵਾਕ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਤੇ ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਵਾਕ ਮਾਈ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ।
3. ਇਹ ਵਾਕ ਬੱਚੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੁੱਢੇ ਦਾਦੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ।
4. ਇਹ ਵਾਕ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ · ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਕਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ
(ੳ) ਉਏ ! ਤੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ………… ਕਿਉਂ ਮਾਰੀ ਏ ।’
(ਅ) “ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਇਹ …………. ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਛੁਹਾਉਣਾ ਏ ।
(ੲ) “ਧੰਨ ! ਮੇਰੇ ਪਾਂਡੀ ………………. ਧੰਨ ਹੋ ! ਤੁਸੀਂ ਧੰਨ ਹੋ ।” ‘
(ਸ) ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਏ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ……………… ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਚੀਮ
(ਅ) ਪਤੀਲਾ
(ੲ) ਪਾਤਸ਼ਾਹ
(ਸ) ਪਰਜਾ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ’ ਇਕਾਂਗੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਤਿੰਨ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜਾ, ਸਿਪਾਹੀ ਤੇ ਬੁੱਢਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਇਕਾਂਗੀ’ ਵਿਚ ਮਹਾਰਾਜ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਰਜਾ ਦਾ ਸੇਵਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਪਾਂਡੀ’ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਡ (ਭਾਰ) ਢੋਣ ਵਾਲਾ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਇਕਾਂਗੀ ਕਿਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੇਵਲ ਧਾਲੀਵਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਧਾਲੀਵਾਲ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਰਚਨਾ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਇਕਾਂਗੀ ਪੜਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ, ਪਾਤਸ਼ਾਹ’ ਇਕਾਂਗੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪਾਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ .
ਉੱਤਰ:
ਮੁੰਡਾ/ਸਿਪਾਹੀ/ਮਹਾਰਾਜ/ਬੁੱਢੀ/ਬੁੱਢਾ/ ਰੁਲਦੂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੁੰਡਾ/ਸਿਪਾਹੀ/ਬੱਚਾ/ਬੁੱਢੀ/ਬੁੱਢਾ/ਰੁਲਦੂ ਕਿਸ ਇਕਾਂਗੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ’ ਇਕਾਂਗੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
‘ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ’ ਇਕਾਂਗੀ ਦੀ ਘਟਨਾ ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਲਾਹੌਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਅਸਲ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
‘ਸਾਡਾ ਪਾਰਸ ਸਾਡਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ’ ਇਕਾਂਗੀ ਵਿਚ ਇਕ ਬੱਚੇ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁਲਦੂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਇਕਾਂਗੀ ਦੇ ਆਰੰਭ ਵਿਚ ‘ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਢੀਮਾਂ ਕੌਣ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੱਚੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬੱਚੇ ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਢੀਮਾਂ ਕਿਉਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੇਰ ਝਾੜਨ ਲਈ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਇਕ ਢੀਮ ਕਿਸਨੂੰ ਵੱਜਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਢੀਮ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਸਿਪਾਹੀ ਫੜ ਕੇ ਕਿਸਦੇ ਅੱਗੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜ ਅੱਗੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਮਹਾਰਾਜ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੀ ਦੇਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜ ਮੋਹਰਾਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਬੁੱਢੀ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਲਾ ਪਤੀਲਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਬੁੱਢੀ ਦੇ ਕਾਲੇ ਪਤੀਲੇ ਨਾਲ ਕੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਕੱਪੜੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਬੁੱਢੀ, ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਦੀ ਸੀ ? ‘
ਉੱਤਰ:
ਪਾਰਸ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨਾਲ ਛੁਹਾ ਕੇ ਸੋਨਾ ਬਣਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਿੱਤਲ ਦਾ ਪਤੀਲਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਮਹਾਰਾਜਾ ਬੁੱਢੀ ਦਾ ਪਤੀਲਾ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਭਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਹਰਾਂ ਨਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਮਹਾਰਾਜੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਨੂੰ ਪਾਰਸ ਕਿਸਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਜਾ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਗਰੀਬ-ਗੁਰਬਿਆਂ ਲਈ ਕਿੱਥੋਂ ਕਣਕ ਵੰਡਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਵਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਦੀਖ਼ਾਨੇ ਤੋਂ  (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਬੱਚਾ ਤੇ ਬੁੱਢਾ ਕੀ ਘਸੀਟੀ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਣਕ ਦੀ ਭਾਰੀ ਪੰਡ ਨੂੰ  (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਪਾਂਡੀ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਨਾ ਲੈ ਰਿਹਾ ਪਾਂਡੀ ਕਿਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਿਹਤ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਲਗੀਆਂ ਵਾਲੇ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
“ਓਏ ! ਤੂੰ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਢੀਮ ਮਾਰੀ ਏ ।’ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸਨੇ ਕਿਸਨੂੰ ਕਹੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ  (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ? .
ਉੱਤਰ:
ਸ: ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਰਾਜ ਕੌਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਕਿੰਨੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਲੜੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਸ ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਕਿਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ (✓) ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਉਤਲੀ’ ਨਾਲ ਹੇਠਲੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਥੋੜ੍ਹੀ’ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ ?
(ਉ) ਬਹੁਤੀ
(ਅ) ਵਾਹਵਾ
(ੲ) ਘੱਟ
(ਸ) ਮਾਮੂਲੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਬਹੁਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲੱਗੇਗਾ ?’
‘‘ਢੀਮ ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਵੱਜੀ ਏ”,
(ਉ) ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ੲ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
(ਸ) ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਡੰਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਰੁਆਉਣਾ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ‘ਹਸਾਉਣਾ’ ਨਾਲ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਕਾਹਲੋਂ’ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਧੀਰਜ
(ਅ) ਤੇਜ਼ੀ
(ੲ) ਫੁਰਤੀ
(ਸ) ਨਰਮੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਧੀਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਫੜਾਉਂਦਾ
(ਅ) ਫੜੀਂਦਾ
(ੲ) ਫੜਾਂਦਾ
(ਸ) ਫੜਾਵਦਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਫੜਾਉਂਦਾ ।
ਨੋਟ – ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਯਾਦ ਕਰੋ–

ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਥੋਹੜੀ – ਥੋੜੀ
ਜਬਰਦਸਤੀ – ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ
ਰੁਔਣਾ – ਰੁਆਉਣਾ
ਬੱਜਦੀ – ਵੱਜਦੀ
ਮੁਹਰਾਂ – ਮੋਹਰਾਂ
ਸਬਾਰੀ – ਸਵਾਰੀ
ਛੂਹੋਣਾ – ਛੁਹਾਉਣਾ
ਛੁਹਾਵੰਗੀ – ਛੁਹਾਵਾਂਗੀ
ਕਨਕ – ਕਣਕ
ਲਿਜਾਵਾਂਗੇ – ਲਿਜਾਵਾਂਗੇ
ਮੁੜਕਾ – ਮੁੜ੍ਹਕਾ
ਬੁੱਡਾ – ਬੁੱਢਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ ।’ ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਪੜਨਾਂਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਮੈਂ
(ਅ) ਮਜ਼ਦੂਰੀ
(ੲ) ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ
(ਸ) ਨਹੀਂ
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਮੈਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹੜਾ ਪਹਿਲਾਂ ਆਵੇਗਾ :
(ਉ) ਬੱਚਾ
(ਅ) ਬੇਰੀ
(ੲ) ਬੁੱਲ
(ਸ) ਬੁੱਢਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਬੱਚਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
‘ਬੇਰੀ ਉੱਤੇ ਸੂਹੇ-ਸੂਹੇ ਬੇਰੇ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਸੂਹੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਹੜਾ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਆਵੇਗਾ ?
(ਉ) ( !)
(ਅ) ( – )
(ੲ) ( ? )
(ਸ) (। ) ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ( – ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਹੜਾ ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਪੱਖੋਂ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਾਰਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਏ
(ਅ) , ਮੈਂ ਪਾਰਸ ਆਪਣੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਏ .
(ੲ) ਮੈਂ ਪਾਰਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਆਪਣੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਏ
(ਸ) ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਾਰਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਏ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਾਰਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :-
ਰੁਆਉਣਾ, ਸਾਣੇ, ਖੁਸ਼ੀ, ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ, ਭਰਿਆ, ਦੁੱਖ, ਗਰੀਬ !
ਉੱਤਰ:
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ :-
ਰੁਆਉਣਾ : ਹਸਾਉਣਾ
ਸਾਮਣੇ : ਪਿੱਛੇ
ਖ਼ੁਸ਼ੀ : ਗਮੀ
ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ : ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ
ਭਰਿਆ : ਸੱਖਣਾ
ਦੁੱਖ : ਸੁਖ
माठीप : ਅਮੀਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ :
ਦਾਦਾ, ਬੱਚਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮੁੰਡਾ, ਬੁੱਢੀ, ਭਰਾ, ਬਾਬਾ, ਮਰਦ ।
ਉੱਤਰ:
ਦਾਦਾ – ਦਾਦੀ
ਬੱਚਾ – ਬੱਚੀ
ਮਹਾਰਾਜੇ – ਮਹਾਰਾਣੀ
ਮੁੰਡਾ – ਕੁੜੀ
ਬੁੱਢੀ – ਬੁੱਢਾ
ਭਰਾ – ਭੈਣ
ਬਾਬਾ – ਦਾਦੀ
ਮਰਦ – ਔਰਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਾਓ :-

1. ਢੀਮ ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਵੱਜੀ ਏ’
2. ਚੱਲ ਤੁਰ ਫਿਰ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਸਾਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਹੋ
3. ਹੈਂ ਮੇਰਾ ਪਤੀਲਾ ਮੋਹਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ
4. ਓਏ ਪਾਂਡੀ ਭਰਾਵਾ ਆਪਣੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਤਾਂ ਲੈ ਜਾ
5. ‘‘ਤੁਸੀਂ ਛੱਡੋ ਨਾਂ ਚੋਂ ਕੀ ਲੈਣਾ ਏ

ਉੱਤਰ:

1. ‘ ‘ਢੀਮ ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਵੱਜੀ ਏ ।’ ‘
2. ‘ ‘ਚੱਲ ਤੁਰ ਫਿਰ ! ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਸਾਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਹੋ ।’ ‘
3. ਹੈਂ ! “ਮੇਰਾ ਪਤੀਲਾ ਮੋਹਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ ।’ ‘
4. “ਓਏ ਪਾਂਡੀ ਭਰਾਵਾ ! ਆਪਣੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਤਾਂ ਲੈ ਜਾ ‘ ‘
5. ‘ ‘ਤੁਸੀਂ ਛੱਡੋ, ਨਾਂ ‘ਚੋਂ ਕੀ ਲੈਣਾ ਏ ?”

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ/ ਅਧਿਆਪਕਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਮੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ/ਅਧਿਆਪਕਾ ਜੀ,
ਸਰਕਾਰੀ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ,
ਪਿੰਡ ……………….. ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ/ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਨਾਨਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਹਨ ਤੇ ਉੱਥੇ ਮੇਰੇ ਮਾਮੇ ਦਾ ਵਿਆਹ 16 ਅਕਤੂਬਰ, 20…. ਨੂੰ ਹੋਣਾ ਨਿਯਤ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਮੈਂ ਆਪਣੇ | ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਉਸ ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਜਾਣਾ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ 15 ਤੋਂ 19 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ । ਆਪ ਦੀ ਬਹੁਤੇ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ ।

ਆਪਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰੀ,
ਰੋਲ ਨੰ: 48
ਜਮਾਤ-ਪੰਜਵੀਂ (ਏ)

ਮਿਤੀ : 10 ਅਕਤੂਬਰ, 20…

VII. ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿਚ ਇਕਾਂਗੀ ਦਾ ਮੰਚਨ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਇਕਾਂਗੀ ਦਾ ਮੰਚਨ ਤੂ ਕਰਨ ।)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਪਿੱਠਭੂਮੀ – ਨਾਟਕ ਦੀ ਸਟੇਜ ਦਾ ਪਿਛਲਾ ਪਾਸਾ ।
ਢੀਮ – ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਡਲਾ ।
ਰਵਾਉਣ – ਰੁਆਉਣ ।
ਮੋਹਰ – ਅਸ਼ਰਫੀ, ਇਕ ਪੁਰਾਣਾ ਸੋਨੇ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ।
ਪਾਰਸ – ਇਕ ਕਲਪਿਤ ਪੱਥਰ, ਜਿਸ ਦੇ ਛੋਹਣ ਨਾਲ ਲੋਹਾ ਆਦਿ ਧਾਤਾਂ ਸੋਨਾ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਦਰਬਾਰੀ – ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ।
ਕੁੰਦਨ – ਸ਼ੁੱਧ ਸੋਨਾ ।
ਭੇਸ – ਪਹਿਰਾਵਾ ।
ਸਾਰ – ਖ਼ਬਰ ।
ਮੋਦੀਖ਼ਾਨਾ – ਰਸਦ-ਖ਼ਾਨਾ, ਜਿੱਥੇ ਅੰਨ ਸੰਭਾਲਿਆ ਹੋਵੇ ।
ਪੈਂਡਾ – ਸਫ਼ਰ, ਰਾਹ ।
ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਕਲਗੀਆਂ ਵਾਲਾ – ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ।
ਉਪਕਾਰ – ਦੂਜੇ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਕੀਤਾ ਕੰਮ ।
ਪਾਂਡੀ – ਪੰਡ (ਭਾਰ) ਢੋਣ ਵਾਲਾ ।
ਖ਼ਿਮਾ – ਮਾਫ਼ ।
ਪਰਜਾ – ਰਾਜੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਲੋਕ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 15 ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਗੱਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਕੋਠੜੀ ਨੂੰ “ਕੋਕੂਨ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. 15 ਕੋਕੂਨ ਉਬਾਲ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ 1 ਗ੍ਰਾਮ ਰੇਸ਼ਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ਮ ਕਰਨਾਟਕ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਿਸ ਵਰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੌਲ ਦੇ ਦਾਣੇ ਵਰਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਉਮਰ ਕਿੰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹੀਨਾ ਡੇਢ ਮਹੀਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤਿਤਲੀ ਬਣ ਕੇ ਇਹ ਕੀੜਾ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲੀ ਬਣ ਕੇ ਇਹ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਸਨੂੰ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੇਸ਼ਮ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੋ-ਇਕ ਖੱਡੀਆਂ ਨਾਲ ਤੇ ਦੂਜਾ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਪੈਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਚੌਦਾਂ ਅੱਖਾਂ । ਇਸ ਦੇ ਜਬਾੜਿਆਂ ਦੇ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਦੋ ਨਿੱਕੇ| ਨਿੱਕੇ ਸੁਰਾਖ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ , ਤੇ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਚੀਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ – ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕੀ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਆਂਡੇ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਦਰਖਤਾਂ ਦੀਆਂ ਨਰਮ ਪੱਤੀਆਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਖਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਇਸ ਦੀ ਮਨਭਾਉਂਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹੈ ਮਹੀਨੇ ਡੇਢ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਇਹ ਲਗਭਗ ਇਕ ਮਣ ਭਰ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹਜ਼ਮ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੇਸ਼ਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਭੇਦ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਭੇਦ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਵਲ ਚੀਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪਤਾ ਸੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਭੇਦ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਨਾ ਲੱਗਣ ਦਿੱਤਾ । ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਚੀਨ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ , ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਗਈ, ਤਾਂ ਉਹ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੁੱਝ ਕੀੜੇ ਇਕ ਖੋਖਲੇ ਬਾਂਸ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਅਤੇ ਲੁਕੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਈ । ਇਸ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਰੇਸ਼ਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਢੰਗ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੱਤਵੇਂ ਦਿਨ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਵਿਚ ਕੀ ਤਬਦੀਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਤਵੇਂ ਦਿਨ ਤਕ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਖਾ ਕੇ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਬਾਹਰਲੀ ਖੱਲ ਛੋਟੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਉਤਾਰ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਤਾਰਾਂ ਦੀ ਕੋਠੜੀ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਖਾ ਪੀ ਕੇ ਤੇ ਮਸਤ ਹੋ ਕੇ ਕਿਸੇ ਪੱਤੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਜਬਾੜਿਆਂ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਸੁਰਾਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਤਾਰ ਕੱਢਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਾਰ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੁਆਲੇ ਲਪੇਟ ਕੇ ਇੱਕ ਕੋਠੜੀ ਜਿਹੀ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਤਿਤਲੀ ਬਣ ਕੇ ਇਹ ਕੀੜਾ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲੀ ਬਣ ਕੇ ਇਹ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਸਨੂੰ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੀਆਂ ਨਰਮ-ਨਰਮ ਪੱਤੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡੇਢ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਿੰਨੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਲਗਪਗ ਇਕ ਮਣ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਲੇਖ ਕਿਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਰਚਨਾ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਪਾਠ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਜਾਂ ਤੋਂ ਲੇਖ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੇਖ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੇਸ਼ਮ ਕੌਣ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨਿੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਿੱਡਾ ਕੁ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੌਲ ਦੇ ਦਾਣੇ ਜਿੰਨਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਤੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅਜੀਬ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਪੈਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੋਲਾਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੌਦਾਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਜਬੜਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਿੰਨੇ ਛੇਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੋ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ, ਦਾ ਕਿਸਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੀਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਚੀਨ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਸ਼ਹਿਜਾਦੀ ਖੋਖਲੇ ਬਾਂਸ ਵਿਚ ਕੀ ਪਾ ਕੇ ਲੈ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਮਨ-ਭਾਉਂਦੀ ਖੁਰਾਕ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਡੇਢ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਿੰਨੀ ਖੁਰਾਕ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਮਣ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਆਪਣੀ ਖੱਲ ਉਤਾਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਾਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਖੱਲ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੋ ਕੇ ਉਤਾਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਤ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਖੱਲ ਉਤਾਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਆਪਣੀ ਤੀਜੀ ਖੱਲ ਕਦੋਂ ਉਤਾਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਦਰੂਵੇਂ ਦਿਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਤੀਹਵੇਂ ਦਿਨ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਇੰਚ ਲੰਮਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿੰਨ ਕੁ ਇੰਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਜਬਾੜਿਆ ਦੇ ਛੋਟੇਛੋਟੇ ਸੁਰਾਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੀ ਕੱਢਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਤਾਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਾਹਦੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਾਰਾਂ ਦੀ ਕੋਠੜੀ ਵਿੱਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਆਂਡੇ ਕਿਸ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲੀ ਬਣ ਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਮਨੁੱਖ ਰੇਸ਼ਮ ਲਈ ਕੀੜੇ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਮੁੱਢੇ ਨੂੰ ਕਿਸ ਵਿਚ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਪਾਲਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਰੁੱਖ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਉਮਰ ਕਿੰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਹੀਨਾ ਡੇਢ ਮਹੀਨਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਰੇਸ਼ਮ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੋ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਕੋਠੜੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੋਕੂਨ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
15 ਕੋਕੂਨ ਉਬਾਲ ਕੇ ਕਿੰਨਾ ਰੇਸ਼ਮ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਗ੍ਰਾਮ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ   (✓) ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਮਕਦਾਰ’ ਦਾ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ਧੁੰਦਲਾ’ ਨਾਲ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਖੋਖਲੇ’ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ‘ ਨਾਲ ਹੈ ? :
(ਉ) ਪੋਲਾ
(ਅ) ਸਖ਼ਤ
(ੲ) ਨਿੱਗਰ
(ਸ) ਕੱਚਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਈ) ਨਿੱਗਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਸਦੀ ਸ਼ਕਲ ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ?
(ਉ) ਸ਼ਕਲ
(ਅ) ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ
(ੲ) ਹੁੰਦੀ
(ਸ) ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਛੇਹਤੂਤ
(ਅ) ਸ਼ੈਹਤੂਤ
(ੲ) ਸ਼ਹਿਤੂਤ
(ਸ) ਸ਼ਤੂਤ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਸ਼ਹਿਤੂਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਪਹਿਲਾਂ ਆਵੇਗਾ ।
(ਉ) ਜਿਊਂਦਾ
(ਅ) ਜਿਹੜੇ
(ੲ) ਜਿਸਮ
(ਸ) ਜਿਸ
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਜਿਊਂਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜੇ ਵਾਕ ਦੀ ਬਣਤਰ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਰੇਸ਼ਮ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਉਦਯੋਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ।
(ਅ) ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਰੇਸ਼ਮ ਉਦਯੋਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ।
(ੲ) ਰੇਸ਼ਮ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਉਦਯੋਗ ਅੱਜ ਕਲ੍ਹ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ।
(ਸ) ਰੇਸ਼ਮ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਉਦਯੋਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਰੇਸ਼ਮ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਉਦਯੋਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਤੇ ਗੋਲਾ ਲਾਓ :

1. ਅਸੀਂ ਰੇਸ਼ਮੀ ਰੁਮਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ।
2. ਇਹ ਕੀੜਾ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਦੀਆਂ ਨਰਮ ਪੱਤੀਆਂ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਇਸ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਖੱਲ ਵੀ ਛੋਟੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
4. ਇਸ ਧਾਗੇ ਦਾ ਰੰਗ ਸੁਨਹਿਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਅਸੀਂ ਰੇਸ਼ਮੀ ਰੁਮਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ।
2. ਇਹ ਕੀੜਾ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਦੀਆਂ ਨਰਮ ਪੱਤੀਆਂ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਇਸ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਖੱਲ ਵੀ ਛੋਟੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
4. ਇਸ ਧਾਗੇ ਦਾ ਰੰਗ ਸੁਨਹਿਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਓ :

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ

ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਉੱਨ
(ਅ) ਚੌਲ
(ੲ) ਦਰਖ਼ਤ
(ਸ) ਜਬਾੜਿਆਂ
(ਹ) ਥਾਂਵਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਬੋਲ-ਲਿਖਤ ਕਰੋ :
ਜਿਹੜੇ
ਹੁੰਦਿਆਂ
ਸੁਰਾਖ਼
ਖੁੱਲ੍ਹਣ
ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ
ਦਸਵੇਂ
ਦੌਰਾਨ
ਰਹਿੰਦਾ
ਜਬਾੜਿਆਂ
ਬਹੁਤ
ਬੇਹੋਸ਼
ਬੇਹੋਸ਼ੀ
ਮੁੱਢੇ
ਧਾਗੇ
ਸ਼ਹਿਤੂਤ
ਜ਼ਿਆਦਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲ ਕੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਲਿਖਾਉਣ )

VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਰੇਸ਼ਮ, ਬਾਦਸ਼ਾਹ, ਸ਼ਹਿਤੂਤ, ਸੁਰਾਖ਼, ਕੋਠੜੀ, ਉਦਯੋਗ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਰੇਸ਼ਮ (ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਕੀਮਤੀ ਕੱਪੜਾ)ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
2. ਬਾਦਸ਼ਾਹ (ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ, ਰਾਜਾ)-ਅਕਬਰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸੀ ।
3. ਸ਼ਹਿਤੂਤ (ਇਕ ਰੁੱਖ ਦਾ ਨਾਂ)-ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਮਿੱਠੇ ਫਲ ਲਗਦੇ ਹਨ ।
4. ਸੁਰਾਖ਼ (ਮੋਰੀ)-ਘੜੇ ਵਿਚ ਸੁਰਾਖ਼ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਗਿਆ ।
5. ਕੋਠੜੀ (ਛੋਟਾ ਕਮਰਾ)-ਇਸ ਵੱਡੇ ਮਕਾਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਠੜੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ।
6. ਉਦਯੋਗ ਸੱਨਅਤ)-ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ਊਨੀ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਉਦਯੋਗ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ :
(ਉ) ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਾ …………… ਦਾ ਕੀੜਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ । ‘ ‘
(ਅ) ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ………………. ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ।
(ੲ) ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲਾਂ ਤਕ, …………… ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਗੁਣ ਕੇਵਲ ਚੀਨੀਆਂ ਕੋਲ ਹੀ ਰਿਹਾ ।
(ਸ) ……………… ਇਸ ਕੀੜੇ ਦੀ ਮਨ-ਭਾਉਂਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹੈ ।
(ਹ) ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਆਪੇ ਬਣਾਈ ਤਾਰਾਂ ………………. ਵਿਚ ਬਿਲਕੁਲ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਕ) ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਰੇਸ਼ਮ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ……………… ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਰੇਸ਼ਮ
(ਅ) ਚੀਨ
(ੲ) ਰੇਸ਼ਮ
(ਸ) ਸ਼ਹਿਤੂਤ
(ਹ) ਕੋਠੜੀ
(ਕ) ਉਦਯੋਗ ।

VIII. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ .

1.
ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਚੌਲ ਦੇ ਦਾਣੇ ਜਿੰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸੋਲ੍ਹਾਂ-ਸੋਲਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਪੈਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚੌਦਾਂ-ਚੌਦਾਂ ਅੱਖਾਂ । ਇਸ ਦੇ ਜਬਾੜਿਆਂ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਦੋ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਸੁਰਾਖ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ । ਇਸ ਲਈ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਤੋਂ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪਹਿਲ ਚੀਨ ਨੇ ਹੀ ਕੀਤੀ । ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਭੇਦ ਜਾਣਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਭੇਦ ਨਾ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦਿੱਤਾ । ਰੇਸ਼ਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਗੁਣ ਕੇਵਲ ਚੀਨੀਆਂ ਕੋਲ ਹੀ ਰਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਿੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਚੌਲ ਦੇ ਦਾਣੇ ਜਿੰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਸਦੀ ਸ਼ਕਲ ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਚੌਦਾਂ-ਚੌਦਾਂ ਪੈਰ ਤੇ ਸੋਲਾਂ-ਸੋਲਾਂ ਅੱਖਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸਦੇ ਜਬਾੜਿਆਂ ਦੇ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਸੁਰਾਖ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਕਿੰਨੇ-ਕਿੰਨੇ ਪੈਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਦਸ-ਦਸ
(ਅ) ਬਾਰਾਂ-ਬਾਰਾਂ
(ੲ) ਸੋਲ੍ਹਾਂ-ਸੋਲ੍ਹਾਂ
(ਸ) ਅਠਾਰਾਂ-ਅਠਾਰਾਂ
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਸੋਲ੍ਹਾਂ-ਸੋਲ੍ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ-ਕਿੰਨੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਦਸ-ਦਸ
(ਅ) ਅੱਠ-ਅੱਠ
(ੲ) ਬਾਰਾਂ-ਬਾਰਾਂ
(ਸ) ਚੌਦਾਂ-ਚੌਦਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਚੌਦਾਂ-ਚੌਦਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਜਬਾੜੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਦੇ ਜਬਾੜੇ ਦੇ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਦੋ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਸੁਰਾਖ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਜਬਾੜੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਕਿੰਨੇ ਸੁਰਾਖ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਦੋ-ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ
(ੲ) ਚਾਰ-ਚਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ-ਪੰਜ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਦੋ-ਦੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ?
(ੳ) ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ
(ਅ) ਜਪਾਨੀਆਂ ਨੇ
(ੲ) ਅਰਬੀਆਂ ਨੇ
(ਸ) ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਕਿਵੇਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਾ ਲੱਗਣ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਰੇਸ਼ਮ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੀੜਾ, ਸ਼ਕਲ, ਪੈਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਬੜੀ ਅਜੀਬ, ਸੋਲ੍ਹਾਂ-ਸੋਲ੍ਹਾ, ਰੇਸ਼ਮੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਭੇਦ ਜਾਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਭੇਤ ਜਾਣਨ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਚੌਲ ਦੇ ਦਾਣੇ ਜਿੰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਰੇਸ਼ਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਗੁਣ ਚੀਨੀਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਤਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)

2.

ਇਹ ਕੀੜਾ ਜਦੋਂ ਆਂਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਿਆਂ ਸਾਰ ਹੀ ਇਹ ਵਧਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੇਟੂ ਤਾਂ ਏਨਾ ਹੈ ਕਿ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਖਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਦੀਆਂ ਨਰਮ-ਨਰਮ ਪੱਤੀਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਇਸ ਕੀੜੇ ਦੀ ਮਨ-ਭਾਉਂਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹੈ । ਮਹੀਨੇ ਡੇਢ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੀੜਾ ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਮਣ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹਜ਼ਮ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਕੀੜਾ ਕਿੱਥੋਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਮਿੱਟੀ ਵਿਚੋਂ
(ਅ) ਪਸੀਨੇ ਵਿਚੋਂ
(ੲ) ਆਂਡੇ ਵਿਚੋਂ
(ਸ) ਬੀਜ ਵਿਚੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਆਂਡੇ ਵਿਚੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਹ ਕੀੜਾ ਕਦੋਂ ਖਾਣਾ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਨਮ ਲੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਸ ਕੀੜੇ ਦੀ ਮਨ-ਭਾਉਂਦੀ ਖੁਰਾਕ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਫਲ
(ਅ) ਫੁੱਲ
(ੲ) ਸ਼ਹਿਤੂਤ.
(ਸ) ਕਰੂੰਬਲਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਸ਼ਹਿਤੂਤ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਡੇਢ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਇਹ ਕੀੜਾ ਕਿੰਨੀ ਖੁਰਾਕ ਹਜ਼ਮ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਲਗਪਗ ਡੇਢ ਮਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੀੜਾ, ਆਂਡੇ, ਪੱਤੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਛੋਟਾ, ਪੇਟੂ, ਨਰਮ-ਨਰਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲੋ :
ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਇਸ ਕੀੜੇ ਦੀ ਮਨ-ਭਾਉਂਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਨ ਭਾਉਂਦੀਆਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ੳ) ਇਹ ਕੀੜਾ ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੀਆਂ ਨਰਮ-ਨਰਮ ਪੱਤੀਆਂ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਇਹ ਕੀੜਾ ਮਹੀਨਾ ਭਰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) (✓)
(ਅ) (✗)

3.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਰੇਸ਼ਮ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਉਦਯੋਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਸੂਤ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਬੀਜਦੇ ਹਾਂ, ਊਨੀ ਕੱਪੜਾ ਤਿਆਰ | ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਡਾਂ ਪਾਲਦੇ ਹਾਂ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਦੀ | ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦਾ ਦਰੱਖ਼ਤ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਤੇ ਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਦੀ ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਕੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਉਦਯੋਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ੳ) ਖੰਡ
(ਅ) ਚਾਵਲ
(ੲ) ਕਣਕ
(ਸ) ਰੇਸ਼ਮ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਰੇਸ਼ਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੂਤ ਅਤੇ ਉੱਨ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੂਤ ਕਪਾਹ ਤੋਂ ਤੇ ਉੱਨ ਭੇਡਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੇਸ਼ਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਹਦੇ ਬਾਗ਼ ਲਾਏ – ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਕਿੱਕਰਾਂ ਦੇ
(ਅ) ਅਮਰੂਦ ਦੇ
(ੲ) ਅੰਬਾਂ ਦੇ
(ਸ) ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਮੌਸਮ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਗਰਮੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਸਰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦਾ ਰੁੱਖ ਕਿੱਥੇ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਿੱਥੇ ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਗਰਮੀ ਹੋਵੇ ਤੇ ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਸਰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਸਤਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ, ਸੂਤ, ਕੱਪੜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਬੀਜਦੇ ਹਾਂ, ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲੋ :-
‘ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਦੀ | ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਦੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ੳ) ਸੂਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਕਪਾਹ ਬੀਜਦੇ ਹਾਂ ।
(ਅ) ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ ਗਰਮੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਰਦੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) (✓)
(ਅ) (✗)

IX. ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਪਰਖ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਲੜੀਦਾਰ-ਕੜੀਦਾਰ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਪਰਖ :

ਉੱਤਰ:

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਸੁਰਾਖ਼ – ਮੋਰੀ ।
ਢੰਗ – ਤਰੀਕਾ ।
ਭੇਦ – ਭੇਤ, ਲੁਕਵੀਂ ਗੱਲ ।
ਸਹਿਜ਼ਾਦੀ – ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਧੀ ।
ਖੋਖਲੇ – ਅੰਦਰੋਂ ਪੋਲੇ, ਖ਼ਾਲੀ ।
ਪੇਟੂ – ਬਹੁਤਾ ਖਾਣ ਵਾਲਾ ।
ਮਣ – ਤੋਲ ਦਾ ਇਕ ਪੁਰਾਣਾ ਮਾਪ, ਜੋ ਲਗਪਗ 40 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ।
ਖ਼ਰਾਕ – ਖਾਧੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ।
ਜਿਸਮ – ਸਰੀਰ ।
ਖੱਲ – ਚਮੜੀ ।
ਮਸਤ – ਜਿਵੇਂ ਨਸ਼ੇ ਵਿਚ ਹੋਵੇ, ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਤੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹ ।
ਕੋਠੜੀ – ਛੋਟਾ ਕਮਰਾ ।
ਮੁੱਢਾ – ਕੱਤਿਆਂ ਹੋਇਆ ਲੰਬਾਕਾਰ ਗੋਲਾ ।
ਪੋਟਲੀ – ਗੁਥਲੀ, ਨਿੱਕੀ ਗਠੜੀ ।
ਉਦਯੋਗ – ਸਨਅੱਤ, ਵਪਾਰਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ।
ਬਰਦਾਸ਼ਤ – ਸਹਿਣਾ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 14 ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ’ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਹਨ ।
2. ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਦਸਵੇਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਹਨ ।
3. ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ।
4. ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ (ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਰਹੰਦ ਦੇ ਨਵਾਬ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਨੇ ਜਿਊਂਦੇ ਜੀ ਨੀਂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਣਵਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਦਾਦੀ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨੀਂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਣੇ ਗਏ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਕੀ ਹਨ ?.
ਉੱਤਰ:
ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ’ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ‘ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ’ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ’ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਗਾ ਕੇ ਸੁਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਗਾਉਣ )

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਾਦੀ ਨੇ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਦਾਦੇ ਬਾਰੇ ਕੀ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਾਦੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿਤਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਾਦਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ “ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ’ ਬਣ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬੱਚੇ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਕੌਮ ਦੇ ਵਾਰਸ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੱਚੇ ਉਸ ਕੌਮ ਦੇ ਵਾਰਸ ਸਨ, ਜੋ ਧਰਮ ਤੇ ਹੱਕ-ਸੱਚ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਦਿਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਡੋਲਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ, ਵੱਡਾ ਸਾਕਾ’ ਕਿਸ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਉਸ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਘਟਨਾ ਲਈ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਰਹਿੰਦ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਨਵਾਬ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਨੀਂਹਾਂ ਵਿਚ ਚਿਣਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਿਓ-ਦਾਦੇ ਦੀ ਆਨ-ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦਾਦੀ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਕੇ ਤੋਰਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਾਦੀ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਓ-ਦਾਦੇ ਦੀ ਆਨਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸੂਬੇਦਾਰ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਧਮਕੀ ਜਾਂ ਲਾਲਚ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਨ, ਜਬਰਜ਼ੁਲਮ ਅੱਗੇ ਅਡੋਲ ਰਹਿਣ ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਯਾਦ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰ ਕੇ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਸਿਰਜਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਕੇ ਤੋਰਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ‘ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ’ ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਦਰ ਬਣ ਕੇ ਹਿੰਦ ਦੀ ਲਾਜ ਰੱਖੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ਤੇ ਦੱਸੋ ਕਿ ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਹੰਦ ਦੇ ਨਵਾਬ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਂ ਨੇ ਨੀਹਾਂ ਵਿਚ ਚਿਣਵਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ :
ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ, ਇਤਿਹਾਸ, ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ, ਕੁਰਬਾਨੀ, ਸਾਕਾ, ਨੀਰ, ਦਾਗ, ਆਨ-ਸ਼ਾਨ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ ਨਿੱਕੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ) – ਸੂਬੇਦਾਰ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਂ ਨੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ ਨੂੰ ਨੀਂਹ ਵਿਚ ਚਿਣਵਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ |
2. ਇਤਿਹਾਸ (ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਬੀਤੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ-ਬੱਧ ਵੇਰਵਾ) – ਸਾਡੇ ਕੋਰਸ ਵਿਚ ਮੁਗ਼ਲ ਇਤਿਹਾਸ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ।
3. ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ ਹਿੰਦ ਦੀ ਆਨ-ਸ਼ਾਨ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ)-ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ “ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
4. ਕੁਰਬਾਨੀ (ਬਲੀ)-ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ।
5. ਸਾਕਾ (ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਘਟਨਾ)-ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਾਕਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇਕ ਦੁਖਾਂਤਕ ਕਾਂਡ ਹੈ ।
6. ਨੀਰ (ਪਾਣੀ)-ਚਿੜੀ ਦੇ ਚੁੰਝ ਭਰ ਕੇ ਪੀਣ ਨਾਲ ਨਦੀ ਦਾ ਨੀਰ ਘਟਦਾ ਨਹੀਂ, ।
7. ਦਾਗ਼ ਧੱਬਾ)-ਸੀਤਾ ਦੇ ਮੂੰਹ ਉੱਤੇ ਮਾਤਾ ਦੇ ਦਾਗ ਹਨ ।
8. ਆਨ-ਸ਼ਾਨ (ਇੱਜ਼ਤ, ਵਡਿਆਈ) – ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਨ-ਸ਼ਾਨ ਖ਼ਾਤਰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਾਦੀ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਾਦੀ ਜੀ ਦੇ ਪੋਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੂਬਾ ਕੌਣ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਰਹੰਦ ਦਾ ਨਵਾਬ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦਾਦੀ ਜੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਨਸੀਹਤ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿ ਉਹ ਹੱਸ ਕੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ’ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਵਰਨ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸਵਰਨ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰੀ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
“ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ’ ਪਾਠ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਲੇਖ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਵਿਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4,
ਪੋਤੇ ਕੌਣ ਸਨ ?
ਜਾਂ
‘ਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦਰ ਦੂਲੇ’ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ    (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੋਹਾਂ ਪੋਤਿਆਂ ਦਾ ਪਿਤਾ ਕੌਣ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ    (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੋਤਿਆਂ ਦਾ ਦਾਦਾ ਕੌਣ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਸੀਸ ਕਿੱਥੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
‘ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ’ ਕੌਣ ਸਨ ?
ਜਾਂ
ਦਾਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਦੇਗ ਵਿਚ ਕਿਸਨੂੰ ਉਬਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ? .
ਉੱਤਰ:
ਭਾਈ ਦਿਆਲੇ ਨੂੰ  (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਦਾਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮਰਦੇ ਦਮ ਤਕ ਕੀ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸੁਬੇ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਵਾਬ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
‘ਦਾਦੀ ਦੀ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਕਵਿਤਾ’ ਕਿਹੜੇ ਛੰਦ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਵਈਆ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(i) ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦਰ ਦੂਲੇ, ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਘਬਰਾਇਓ ।
ਸੂਬੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ‘ਚ ਜਾ ਕੇ …………. ।

(ii) ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਓਸ ਕੌਮ ਦੇ ਵਾਰਸ, ਜੋ ਕੰਬੇ ਨਾ ਡੋਲੇ,
ਦੇਗਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਉਬਲਦੇ ਵੀ, ……………… ।
ਉੱਤਰ:
(i) ਦਿਲ ਨਾ ਰਤਾ ਡੁਲਾਇਓ ।
(ii) ‘ਸਤਿਨਾਮ’ ਹੀ ਬੋਲੇ ।
(ਨੋਟ – ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ੇ ।)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਦਿੱਤੇ ਤੁਕਾਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਬਣਾਓ :
……………………… ਡੋਲੇ 1
………………………. ਬੋਲੇ ।
ਉੱਤਰ:
ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਓਸ ਕੌਮ ਦੇ ਵਾਰਸ, ਜੋ ਕੰਬੇ ਨਾ ਡੋਲੇ ।
ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਉੱਬਲਦੇ ਵੀ, ‘ਸਤਿਨਾਮ ਹੀ ਬੋਲੇ’ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਗੁਰੂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਸ ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਓਸ ਦੀ ਹੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਹੋਰ ਵਖਾਇਓ । ਇਸ ਤੁਕ ਵਿਚ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਾਂਵ ਹੈ ?
(ੳ) ਆਮ ਨਾਂਵ
(ਅ) ਖਾਸ ਨਾਂਵ
(ੲ) ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਸ) ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਵਿਆਹੁਣ
(ਅ) ਵਿਔਣ
(ੲ) ਵਿਵਾਵਣ
(ਸ) ਵਿਆਹਣ
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਵਿਆਹੁਣ ।
ਨੋਟ – ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਕੁੱਝ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਯਾਦ ਕਰੋ
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਘਬਰਾਇਓ – ਘਬਰਾਇਓ
ਜਜਬਾ – ਜਜ਼ਬਾ
ਵਦਾਇਓ – ਵਧਾਇਓ
ਰੈਂਹਦੀ – ਰਹਿੰਦੀ
ਨਿਬਾਇਓ – ਨਿਭਾਇਓ
ਪਯਾਰੀ – ਪਿਆਰੀ
ਕਿਦਰੇ – ਕਿਧਰੇ
ਫਤਹਿ – ਫ਼ਤਿਹ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਬਹਾਦਰ ਦਾ ਡਰਪੋਕ’ ਨਾਲ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਨਿੱਕੀਆ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ ?
(ਉ) ਵੱਡੀਆਂ
(ਅ) ਛੋਟੀਆਂ
(ੲ) ਉੱਚੀਆਂ
(ਸ) ਨੀਵੀਂਆ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਵੱਡੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਪਹਿਲਾਂ ਆਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਦੇਗਾਂ
(ਅ) ਦਾਦਾ
(ੲ) ਦਰਬਾਰ
(ਸ) ਦਿੱਲੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਦਰਬਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਬਹਾਦਰ, ਨਵਾਂ, ਵੱਡਾ, ਜਾਂਦਾ, ਚੜ੍ਹਨਾ, ਵਧਾਇਓ, ਨਿੱਕੀਆਂ, ਜਾਇਓ, ਮੌਤ, ਹੱਸਣਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਬਹਾਦਰ – ਡਰਪੋਕ
ਵਧਾਇਓ – ਘਟਾਇਓ
ਨਵਾਂ – ਪੁਰਾਣਾ
ਨਿੱਕੀਆਂ – ਵੱਡੀਆਂ
ਵੱਡਾ – ਛੋਟਾ
ਜਾਇਓ – ਆਇਓ
ਜਾਂਦਾ – ਆਉਂਦਾ
ਮੌਤ – ਜਨਮ
ਚੜ੍ਹਨਾ – ਉੱਤਰਨਾ
ਹੱਸਣਾ – ਰੋਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਲੈਆਤਮਿਕ ਸਤਰਾਂ ਬਣਾਓ :
……………………….. ਘਬਰਾਇਓ,
………………………… ਬੁਲਾਇਓ,
………………………… ਡੋਲੇ,
………………………… ਬੋਲੇ ।
ਉੱਤਰ:
ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦਰ ਦੂਲੇ,
ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਘਬਰਾਇਓ,
ਸੂਬੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ `ਚ ਜਾ ਕੇ,
ਰੱਜ ਕੇ ਫਤਿਹ ਬੁਲਾਇਓ,
ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਉਸ ਕੌਮ ਦੇ ਵਾਰਸ, ਜੋ ਕੰਬੇ ਨਾ ਡੋਲੇ, ਦੇਗਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਉੱਬਲਦੇ ਵੀ, ‘ਸਤਿਨਾਮ’ ਹੀ ਬੋਲੇ ।

VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੀਆਂ । ਸਤਰਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ਉ) ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦਰ ਦੂਲੇ,
ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਘਬਰਾਇਓ ।
…………………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦਰ ਦੂਲੇ,
ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਘਬਰਾਇਓ ।
ਸੂਬੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ‘ਚ ਜਾ ਕੇ,
ਗੱਜ ਕੇ ਫ਼ਤਿਹ ਬੁਲਾਇਓ ।

(ਅ) ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜਾਏ,
ਦਾਦਾ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ।
…………………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜਾਏ,
ਦਾਦਾ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ।
ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਿਚ ਸੀਸ ਵਾਰਿਆ,
ਬਣ ਕੇ ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ ।

(ੲ) ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ,
ਸਾਕਾ ਵੱਡਾ ਕਰਨਾ ।
…………………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਜਿੰਦਾਂ,
ਸਾਕਾ ਵੱਡਾ ਕਰਨਾ ।
ਰਹਿੰਦੀ ਦੁਨੀਆ ਤੀਕਰ ਜਿਸ ਨੂੰ,
ਜੱਗ ਨੇ ਯਾਦ ਹੈ ਕਰਨਾ ।

(ਸ) ਪੁਰਜ਼ਾ-ਪੁਰਜ਼ਾ ਕੱਟ ਜਾਏ ਭਾਵੇਂ,
ਅੱਖ ‘ਚੋਂ ਨੀਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ।
…………………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਪੁਰਜ਼ਾ-ਪੁਰਜ਼ਾ ਕੱਟ ਜਾਏ ਭਾਵੇਂ,
ਅੱਖ ‘ਚੋਂ ਨੀਰ ਨਾ ਚੋਵੇ ।
ਸਿਰ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਜਾਵੇ,
ਸਿਰ ਨੀਵਾਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ।

(ਹ) ਲੱਖਾਂ ਲਾਲਚ ਦੇਂਦਾ ਸੁਬਾ,
ਕਿਧਰੇ ਡੋਲ ਨਾ ਜਾਣਾ ।
…………………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਲੱਖਾਂ ਲਾਲਚ ਦੇਂਦਾ ਸੂਬਾ,
ਕਿਧਰੇ ਡੋਲ ਨਾ ਜਾਣਾ ।
ਜਾਨੋਂ ਵੱਧ ਪਿਆਰੀ ਸਿੱਖੀ,
ਇਸ ਨੂੰ ਦਾਗ਼ ਨਾ ਲਾਣਾ ।

(ਕ) ਲੱਖਾਂ ਲਾਡ ਲਡਾ. ਕੇ ਦਾਦੀ,
ਖੂਬ ਸਜਾਈ ਜੋੜੀ ।
…………………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਲੱਖਾਂ ਲਾਡ ਲਡਾ ਕੇ ਦਾਦੀ,
ਖੂਬ ਸਜਾਈ ਜੋੜੀ ।
ਲਾੜੀ ਮੌਤ ਵਿਆਹੁਣ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ,
ਅੱਜ ਚੜ੍ਹਨਾ ਹੈ ਘੋੜੀ ।

VIII. ਸਮਝ ਆਧਾਰਿਤ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਪਰਖ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਚਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤਰਤੀਬਵਾਰ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ:
ਵੱਡੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ:

1. ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ
2. ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ।

ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ:

1. ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ
2. ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ  ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਦਸ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ:

1. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ
2. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ
3. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ
4. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ
5. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ
6. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ
7. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਇ ਜੀ
8. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ
9. ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ
10. ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਦਾਦੀ – ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ।
ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ – ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ-ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ਦੇ ਪੋਤੇ ਲਗਦੇ ਸਨ ।
ਦੂਲੇ – ਸੋਹਣੇ, ਜਵਾਨ ।
ਸੂਬੇ ਦਾ ਦਰਬਾਰ – ਸਰਹੰਦ ਦੇ ਨਵਾਬ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਂ ਦਾ ਦਰਬਾਰ ।
ਗੱਜ ਕੇ – ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ।
ਫ਼ਤਿਹ ਬੁਲਾਇਓ – ‘ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਿਹ ਕਹਿਣਾ ।
ਦਾਦਾ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ – ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ।
ਸੀਸ ਵਾਰਿਆ – ਸਿਰ ਦਾ ਬਲੀਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ।
ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ – ਹਿੰਦ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ-ਆਬਰੂ ਨੂੰ ਚਾਦਰ ਵਾਂਗ ਢੱਕੇ ਬਚਾਉਣਾ ।
ਵਾਰਸ – ਉਸ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹੋਣਾ, ਜੋ ਪੁਰਖਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਹੋਵੇ ।
ਜਜ਼ਬਾ – ਭਾਵ ।
ਸਾਕਾ – ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਯਾਦ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਵੱਡੀ ਘਟਨਾ ।
ਸਿਰਜ ਕੇ – ਬਣਾ ਕੇ ।
ਪੁਰਜ਼ਾ-ਪੁਰਜ਼ਾ – ਟੁਕੜੇ-ਟੁਕੜੇ ।
ਨੀਰ – ਪਾਣੀ, ਅੱਥਰੂ ।
ਆਨ-ਸ਼ਾਨ – ਵਡਿਆਈ ।
ਦਾਗ਼ ਲਾਉਣਾ – ਬਦਨਾਮ ਕਰਨਾ ।
ਪ੍ਰਣਾਇਓ – ਵਿਆਹਿਓ ।
ਇਤਿਹਾਸ – ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ।
ਡੋਲ ਨਾ ਜਾਣਾ – ਘਬਰਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ।
ਸਾਹਾਂ ਨਾਲ ਨਿਭਾਉਣਾ – ਮਰਦੇ ਦਮ ਤਕ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਫੁਲਕਾਰੀ-ਕਲਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 13 ਫੁਲਕਾਰੀ-ਕਲਾ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਪਾਠ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
2. ਫੁਲਕਾਰੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
3. ਕੁੜੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਸੁਹਾਗ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਘੋੜੀਆਂ ।
4. ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਗਿੱਧਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ-ਨਾਚ ਹਨ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਵੇਚੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਵੇਚੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਿਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜਾ ਨਾ ਦਿਸਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਛੱਮਾਸ ਵਿੱਚ ਕੀ ਲੱਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੱਮਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਜੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਆਈਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਗ਼, ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼, ਚੋਪ, ਸੁੱਭਰ, ਤਿਲਪੱਤਰਾ, ਨੀਲਕ, ਛੱਮਾਸ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਤਿਕੋਣੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਬਾਕੀ ਥਾਂ ਖ਼ਾਲੀ ਛੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤਿਲ-ਪੱਤਰੇ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਕਢਾਈ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਤਿਲ-ਪੱਤਰੇ ਦੀ ਕਢਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਕੰਨੀਆਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਸਿੱਧੀ ਜਿਹੀ । ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਰਲੀ-ਵਿਰਲੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੁੜੀਆਂ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੜੀਆਂ ਖੱਦਰ ਦੇ ਰੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਧਾਗਿਆਂ ਨਾਲ ਪੁੱਠੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕਢਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਵੇਚਦੀਆਂ ? (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
ਉੱਤਰ:
ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਨਹੀਂ ਵੇਚਦੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਫੁਲਕਾਰੀ-ਕਲਾ’ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਲੇਖ ਵਿਚ ਬਾਗ਼, ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ, ਸ਼ੁੱਭਰ, ਚੋਪ, ਤਿਲ-ਪੱਤਰਾ, ਨੀਲਕ ਤੇ ਫੁੱਲ ਫੁਲਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਛੱਮਾਸ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੱਮਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਟੁਕੜੇ ਜੜੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਵੇਚੀ ਜਾਂਦੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਖੱਦਰ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੱਟ (ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਧਾਗਿਆਂ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ’ ਲੇਖ ਵਿਚ ਆਈਆਂ ਕਿਸੇ ਦੋ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਬਾਗ਼ ਤੇ ਚੋਪ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ’ ਲੇਖ ਦਾ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਵਿਰਕ    (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਵਿਰਕ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀ-ਕਲਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾਂ ਪਾਠ ਲੇਖ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੇਖ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹਰਮੀਤ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਜੀ ਤੋਂ ਕੀ ਮੰਗ ਰਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ, ਫੁਲਕਾਰੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੁਰਾਣੇ ਲੋਕ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਵੇਚਦੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮਾਂ ਜੀ ਹਰਮੀਤ ਨੂੰ ਕਮੀਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਲੈਣ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਟੂਲ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਮਾਂ ਜੀ ਨੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਕਿੱਥੇ ਰੱਖੀਆਂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੰਦੂਕ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਜਿਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਸੰਘਣੀ ਕਢਾਈ ਕਾਰਨ ਕੱਪੜਾ ਵੀ ਨਾ ਦਿਸੇ ਉਸਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਗ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਜਿਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਤਿਕੋਣੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਵਿਆਹ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੋਪ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸ਼ੁੱਭਰ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਲਾਵਾਂ ਫੇਰਿਆਂ ਵੇਲੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸ਼ੁੱਭਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿੰਨੇ ਫੁੱਲ ਕੱਢੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿਚ ਕਢਾਈ ਵਿਰਲੀ-ਵਿਰਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਲ-ਪੱਤਰਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਵਾਲੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ , ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਨੀਲਕ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਛੱਮਾਸ ਵਿਚ ਕੀ ਜੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ੀਸ਼ੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਕੱਪੜੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਖੱਦਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੁੱਠੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਕਿਹੜੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
‘ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ’ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੱਠ   (✓) ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ‘ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਕਦਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਕਦਰਦਾਨ
(ਅ) ਬੇਕਦਰੀ
(ੲ) ਕਦਰ-ਕੀਮਤ
(ਸ) ਕਦਰਦਾਰੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਬੇਕਦਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ? .
(ਉ) ਵਿਵਾਹ
(ਅ) ਵਿਆਹ
(ੲ) ਵੇਆਹ
(ਸ) ਵਿਆ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਵਿਆਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸੰਗਣੀ
(ਅ) ਸੰਘਣੀ
(ੲ) ਸੰਨਰਾਣੀ
(ਸ) ਸੰਘਣੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਸੰਘਣੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲੱਗੇਗਾ :
ਇਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ-
(ਉ) ਡੰਡੀ (।)
(ਅ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?)
(ੲ) ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!).
(ਸ) ਕਾਮਾ (,) ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜਾ ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਕਢਾਈ ਇਸ ਦੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖ਼ਾਸ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ੲ) ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖ਼ਾਸ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਤੋਪੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕੀਤੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ ਸਾਹਮਣੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਕਢਾਈ
(ਅ) ਗੁੰਝਲਦਾਰ
(ੲ) ਸਧਾਰਨ
(ਸ) ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ
(ਹ) ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :·
ਸ਼ਗਨ, ਸੁੱਭਰ, ਰਿਵਾਜ, ਨਮੂਨੇ, ਸਫਾਈ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸ਼ਗਨ (ਸ਼ੁਭ)-ਫੁਲਕਾਰੀ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।
2. ਸੁੱਭਰ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਇਕ ਕਿਸਮ-ਸੁੱਭਰ ਲਾਵਾਂ ਫੇਰਿਆਂ ਸਮੇਂ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਰਿਵਾਜ (ਰਸਮ-ਪੰਜਾਬੀ ਜੀਵਨ ਰਸਮਾਂਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ ।
4. ਨਮੂਨੇ (ਮਾਡਲ)-ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲਈ ਨਮੂਨੇ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ।
5. ਸਫ਼ਾਈ (ਗੰਦਗੀ ਰਹਿਤ)-ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਿਚ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ :
ਸਬਾਤ, ਸੰਦੂਕ, ਅਚੰਭਾ, ਕਸੀਦਾ, ਪੱਟ, ਉਤਸੁਕਤਾ, ਸ਼ਗਨ, ਸੰਘਣੀ, ਜਾਣਕਾਰੀ, ਗੁੰਝਲਦਾਰ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸਬਾਤ ਛੱਤਦਾਰ ਰਸਤਾ, ਜੋ ਦੋ ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਏ, ਕੋਠੜੀਆਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਦਾ ਵੱਡਾ ਦਲਾਨ)-ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਘਰ ਦੀ ਸਬਾਤ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਸਾਂ ।
2. ਸੰਦੂਕ ਲੱਕੜੀ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦੀ ਬਣੀ ਆਇਤਾਕਾਰ ਪੇਟੀ)-ਮੱਰਾ ਸੰਦੂਕ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
3. ਅਚੰਭਾ (ਹੈਰਾਨੀ, ਅਨੋਖੀ ਗੱਲ-ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਬੜੀਆਂ ਅਚੰਭੇ ਭਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
4. ਕਸੀਦਾ (ਸੂਈ-ਧਾਗੇ ਨਾਲ਼ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ਵੇਲ ਬੂਟੇ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕੰਮ)-ਅੱਜ ਤੋਂ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਆਮ ਕੁੜੀਆਂ ਕਸੀਦਾ ਕੱਢਦੀਆਂ ਸਨ ।
5. ਪੱਟ (ਰੇਸ਼ਮੀ ਧਾਗਾ)-ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਪੱਟ ਦੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
6. ਉਤਸੁਕਤਾ (ਤੀਬਰ ਇੱਛਾ, ਤਾਂਘ, ਕੁੱਝ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ–ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਮੁੱਢੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਮੀਰ ਤਕ ਉਤਸੁਕਤਾ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
7. ਸ਼ਗਨ (ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੀ ਰਸਮ)-ਘਰ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਦੇ ਸ਼ਗਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
8. ਸੰਘਣੀ (ਗਾੜੀ-ਜਲੇਬੀਆਂ ਉੱਤੇ ਖੰਡ, ਦੀ . ਸੰਘਣੀ ਚਾਸ਼ਣੀ ਚੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
9. ਜਾਣਕਾਰੀ (ਪਤਾ)-ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ।
10. ਗੁੰਝਲਦਾਰ (ਔਖਾ, ਗੁੰਝਲਾਂ ਭਰਿਆ)-ਐਡਾਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਿਸਾਬ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਇਸ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੱਲ ਹੋਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ ।
(ਉ) “ਹੁਣ ਤਾਂ …………… ਉਈਂ ਮਨੋ ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨੇ ।”
(ਅ) “ਫੁਲਕਾਰੀ ਤਾਂ …………… ਦੀ ਚੀਜ਼ ਹੁੰਦੀ
(ੲ) “ਮਾਂ ਜੀ …………. ਵਿੱਚੋਂ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਕੱਢਣ ਅੰਦਰ ਸਬਾਤ ਵਲ ਚਲੇ ਗਏ ।”
(ਸ) ‘‘ਅਹਿ ਚੋਪ ਹੈ । ਇਹ ………………. ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਹੈ !
(ਹ) “……………… ਕਦੇ ਵੇਚੀਦੀ ਨਹੀਂ ।”
(ਕ) ਬਾਗ਼ ਦੀ ਕਢਾਈ ਬਹੁਤ …………….. ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਖਾ) …………… ਦੀ ਕਢਾਈ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਗ) …………….. ਕੁੜੀ ਦੀ ਡੋਲੀ ਤੋਰਨ ਸਮੇਂ ਉੱਪਰ ਤਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
(ਘ) …………………. ਦੀ ਕਢਾਈ ਸਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਝ) ……………….. ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿਚ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਜੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਚ) ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਰੰਗੇ ਖੱਦਰ ਉੱਤੇ ………………… ਦੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਪੁੱਠੇ ਪਾਸਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ
(ਅ) ਸ਼ਗਨ
(ੲ) ਸੰਦੂਕ,
(ਸ) ਵਿਆਹ,
(ਹ) ਫੁਲਕਾਰੀ,
(ਕ) ਸੰਘਣੀ,
(ਖ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼,
(ਗ) ਚੋਪ,
(ਘ) ਨੀਲਕ,
(ਝ) ਛੱਮਾਸ,
(ਚ) ਪੱਟ ।

VIII. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1.
“ਇਹ ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਹੈ !ਇਸ ਦੇ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਅਹਿ ਚੋਪ ਹੈ । ਇਹ ਵਿਆਹ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਹੈ । ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ਇਹ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਇਹ ਦੂਸਰੀਆਂ ਸਧਾਰਨ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਕਢਾਈ ਦਾ ਤੋਪਾ ਬਹੁਤ ਬਰੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਦਾਜ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਚੀਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਇਸ ਵਾਂਗ ‘ਸੁੱਭਰ` ਵੀ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਇਹਨੂੰ ਲਾਂਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਵੇਖ, ਇਹਦੇ ਵਿੱਚ ਕੰਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ਫੁੱਲ ਹੀ ਕੱਢੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਬਾਕੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਾਫ਼ ਹੈ, ਮਾਂ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਕਿਸ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿਚ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੋਪ
(ਅ) ਸੁੱਭਰ
(ੲ) ਨੀਲਕ
(ਸ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਆਹ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੋਪ
(ਅ) ਨੀਲਕ
(ੲ) ਛੱਮਾਸ
(ਸ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਚੋਪ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚੋਪ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੋਪ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕਢਾਈ ਦਾ ਤੋਪਾ ਬਹੁਤ ਬਰੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚੋਪ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ
(ਅ) ਸਧਾਰਨ
(ੲ) ਪੁੱਠੇ
(ਸ) ਸਿੱਧੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਚੋਪ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਲਾਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਸਮੇਂ
(ਅ) ਤੋਰਨ ਸਮੇਂ
(ੲ) ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਸਮੇਂ
(ਸ) ਨਹਾਉਣ ਪਿੱਛੋਂ
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਸਮੇਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸ਼ੁੱਭਰ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵੇਲੇ
(ਅ) ਲਾਂਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਵੇਲੇ ।
(ੲ) ਤੋਰਨ ਵੇਲੇ
(ਸ) ਨਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਲਾਂਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਵੇਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸੁੱਭਰ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਰ ਵਿਚ ਕੰਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ਫੁੱਲ ਹੀ ਕੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਦਾਜ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਸਾਧਾਰਨ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੋਪ
(ਅ) ਸੁੱਭਰ
(ੲ) ਨੀਲਕ
(ਸ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਚੋਪ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸੁੱਭਰ ਉੱਤੇ ਕਿੰਨੇ ਫੁੱਲ ਕੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਚਾਰ
(ੲ) ਪੰਜ
(ਸ) ਸੱਤ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਪੰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਖਾਸ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼, ਚੋਪ, ਸੁੱਭਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਇਹ, ਇਸ, ਮੈਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਧਾਰਨ, ਗੁੰਝਲਦਾਰ, ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਮਾਂ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਮਾਂਵਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦੇਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :-
(ੳ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਕੇਵਲ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਕਢਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਸੁੱਭਰ ਲਾਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਵੇਲੇ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) (✗)
(ਅ) (✓)

2.
ਫਿਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਰੁਕ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ‘‘ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਕਢਾਈ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਵੇਲੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਅਸੀਂ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਪੱਟ ਮੰਗਵਾ ਲੈਂਦੀਆਂ । ਫੇਰ ਘਰ ਦੇ ਬੁਣੇ ਖੱਦਰ ਨੂੰ ਸੂਹਾ ਰੰਗ ਕੇ ਕਢਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਕਢਾਈ ਦਾ ਚਾਅ ਏਨਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਤੜਕੇ ਨੇਰੇ ਹੀ ਉੱਠ ਕੇ ਰੋਟੀ-ਟੁੱਕ ਤੇ ਗੋਹੇ-ਕੂੜੇ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਛੱਡਣਾ । ਫਿਰ ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਕੇ ਬਹਿ ਜਾਣਾ, ਕਢਾਈ ਕਰਨ । ਤੇਰੀ ਨਾਨੀ ਦਾ ਹੱਥ ਤਾਂ ਏਨਾ ਸਾਫ਼ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਕੱਢੇ ਬਾਗਾਂ ਤੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਘਰ-ਘਰ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਨਮੂਨੇ ਕੱਢ ਲੈਂਦੀ ਸੀ ।’’

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਕੀ ਮੰਗਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਪੱਟ (ਰੇਸ਼ਮ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੂਹਾ ਰੰਗ ਕਿਹੜੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਘਰ ਦੇ ਬਣੇ ਖੱਦਰ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤੜਕੇ ਨੇਜ਼ੇ ਉੱਠ ਕੇ ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੋਟੀ-ਟੁੱਕ ਤੇ ਗੋਹੇ-ਕੁੜੇ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਾਨੀ ਕੀ ਕੱਢਦੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਬਾਗ਼ ਤੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ
(ਅ) ਰੁਮਾਲ
(ੲ) ਸਿਰਾਣੇ
(ਸ) ਚਾਦਰਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਬਾਗ਼ ਤੇ, ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨਾਨੀ ਦਾ ਹੱਥ ਕਿਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਸਾਫ਼ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਗ਼ ਤੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਰਨ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ, ਰੰਗਾਂ, ਕੁੜੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸੂਹਾ, ਸਾਫ਼, ਤੇਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ਲੈਂਦੀਆਂ, ਬਹਿ ਜਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ
(ਅ) ਕਹੀ ਹੱਸ ਪਈ
(ੲ) ਚਿੜੀਆ ਘਰ
(ਸ) ਗਤਕਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਕਢਾਈ ਦਾ ਏਨਾ ਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਤੜਕੇ ਨੇੜ੍ਹੇ ਹੀ ਉੱਠ ਕੇ ਰੋਟੀ ਟੁੱਕ ਤੇ ਗੋਹੇ-ਕੂੜੇ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਛੱਡਣਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਕਢਾਈਆਂ ਦੇ ਇੰਨੇ ਚਾਅ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਤੜਕੇ ਨੇਰੇ ਹੀ ਉੱਠ ਕੇ ਰੋਟੀ ਟੁੱਕ ਤੇ ਗੋਹੇ ਕੂੜੇ ਦੇ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਛੱਡਣੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਖਰੀਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਸੂਹਾ ਰੰਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਨਾਨੀ ਦਾ ਹੱਥ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)

IX. ਸਮਝ ਆਧਾਰਿਤ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਪਰਖ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਚਿਤਰ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 5 ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਚਿਤਰ ਵਿਚ ਪੁਰਾਣੇ ਨਮੂਨੇ ਦਾ ਇਕ ਘਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਚਾਰ ਕੁੜੀਆਂ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕੱਤਣ ਤੁੰਬਣ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਸਜੀਆਂ-ਫ਼ਬੀਆਂ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੁੰਦਰ ਸੂਟ ਪਾਏ ਹੋਏ ਹਨ । ਇਕ ਕੁੜੀ ਸਾਹਮਣੇ ਚਰਖ਼ਾ ਡਾਹ ਕੇ ਤੰਦ ਕੱਢਦੀ ਹੋਈ ਕੱਤ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ । ਅਗਲੀ ਕੁੜੀ ਕੱਤੇ ਹੋਏ ਸੂਤ ਨੂੰ ਅਟੇਰ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੱਛੀ ਵਿਚ ਗਲੋਟੇ ਪਏ ਹਨ । ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠੀ ਪਹਿਲੀ ਕੁੜੀ ਵੀ ਕਢਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ । ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਚਾਟੀ ਵਿਚ ਮਧਾਣੀ ਪਈ ਹੈ । ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਚੌਕੇ ਦਾ ਓਟਾ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਭੜੋਲੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ।

ਉੱਤਰ:

X. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਵੇਰਵੇ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ‘ਸੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਬਾਰੇ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੋਢੀ, ਜਨਮ 1469 ਈ: ਰਾਇ-ਭੋਇ ਦੀ ਤਲਵੰਡੀ, ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਮਹਿਤਾ ਕਾਲੂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਦੇਵੀ, ਭੈਣ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ, ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪਾਂਧੇ ਕੋਲ ਪੜ੍ਹਨ ਗਏ, ਪਾਂਧੇ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕੀਤਾ, ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਕਰਨ ਭੇਜਿਆ, ਵਿਆਹ ਬੀਬੀ ਸੁਲੱਖਣੀ ਜੀ ਨਾਲ, ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਬਾਬਾ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਲਖਮੀ ਦਾਸ, ਭੈਣ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਪਾਸ ਜਾਣਾ, ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦੇ ਮੋਦੀਖ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ, ਗ਼ਰੀਬਾਂ, ਸਾਧੂਆਂ-ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ, ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸਾਦਾ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ, ਦਸਾਂ-ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਕਰਨ, ਪਰਾਇਆ ਹੱਕ ਨਾ ਮਾਰਨ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼, ਇਸਤਰੀ ਜਾਤੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼, 70 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1539 ਈ: ਵਿੱਚ ਜੋਤੀ-ਜੋਤ ਸਮਾਏ ।

(ਨੋਟ – ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤਾ ‘ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਲੇਖ ।).

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਫੁਲਕਾਰੀ – ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਕਲਾ, ਫੁੱਲ ਕੱਢ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕੱਪੜਾ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਆਪਣੇ ਉੱਪਰ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ । ਵਿਆਹ ਦੇ ਸ਼ਗਨਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਖ਼ਾਸ ਮਹੱਤਵ ਸੀ ।

ਪੜਦੇ – ਪਰਦੇ ।
ਊਈਂ – ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ।
ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ – ਭੁਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ।
ਕਦਰ – ਮੁੱਲ, ਕੀਮਤ ।
ਸੁਖੀ-ਸਾਂਦੀ – ਸੁਖ ਨਾਲ ।
ਟੂਲ – ਇਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ।
ਅਚੰਭਾ – ਹੈਰਾਨੀ ।
ਸਬਾਹ – ਛੱਤਦਾਰ ਕੁਮਰਾ, ਜੋ ਦੋ ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਏ ।
ਬੈਠਕ – ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦੇ ਬੈਠਣ ਵਾਲਾ ਕਮਰਾ ।
ਗੁੰਝਲਦਾਰ – ਔਖਾ ।
ਬਾਗ਼, ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼, ਚੋਪ – ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ।
ਤਾਣਿਆ – ਸਿਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਫੜਿਆ ਜਾਂ ਬੰਨਿਆ ਕੱਪੜਾ ।
ਉਤਸੁਕਤਾ – ਅੱਗੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ।
ਤਿਲ – ਪੱਤਰਾ, ਨੀਲਕ, ਛੱਮਾਸ – ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ।
ਕਸੀਦਾ – ਕਢਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ।
ਪੱਟ – ਰੇਸ਼ਮ ।
ਨਮੂਨੇ – ਮਾਡਲ ।
ਸੂਹਾ – ਲਾਲ ।
ਦਸੂਤੀ – ਇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ।
ਤੱਕ ਨਾਲ – ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਨਾਲ ।
ਮਜਾਲ – ਹਿੰਮਤ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 12 ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ1.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸ਼ੇਰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੈ ।
2. ਕੁੱਕੜ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਬਾਂਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਕੁੱਤਾ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ।
4. ਲੂੰਬੜੀ ਚਲਾਕ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ।
5. ਸੱਚਾ ਮਿੱਤਰ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ਕੰਮ ਆਵੇ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁੱਤਾ ਅਤੇ ਕੁੱਕੜ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਲਈ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੁੱਤਾ ਕਿੱਥੇ ਲੇਟ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਰੱਖ਼ਤ ਦੀ ਖੋੜ੍ਹ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੁੱਕੜ ਨੇ ਲੂੰਬੜੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਨੇ ਲੰਬੜੀ ਦੀ ਚਲਾਕੀ ਤਾੜ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਸੁੱਤੇ ਉਸਦੇ ਦਰਬਾਨ ਨੂੰ ਜਗਾ ਦੇਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਵਿਚ, ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਗਾਉਣ )

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਕੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਪੱਕੀ ਤੇ ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੰਗਲ਼ ਵਿਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੁੱਕੜ ਕਿੱਥੇ ਸੁੱਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੁੱਕੜ ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁੱਤਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਕੁੱਕੜ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਿਵੇਂ ਪੁਗਾਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਦੋਂ ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਮੋਟੇ ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਉਸ ਲੂੰਬੜੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਗਿਆ । ਉਹ ਮੋਮੋਠਗਣੀ ਬਣ ਕੇ ਉਸ (ਕੁੱਕੜ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੀ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਰੁੱਖ ਵਲ ਵਧੀ, ਤਾਂ ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ ਦੀ ਖੋੜ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਤਾ ਜਾਗ ਪਿਆ । ਉਸ ਨੇ ਲੂੰਬੜੀ ਤੇ ਝਪਟਾ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਲੂੰਬੜੀ ਦੌੜ ਗਈ ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ ਲੂੰਬੜੀ ਤੋਂ ਬਚਾ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਪੁਗਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਹੀ ਵਾਕ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(i) ਕੁੱਤਾ ਅਤੇ ਕੁੱਕੜ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਕੀ ਕਰਨ · ਗਏ ਸਨ ?
ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਲਈ   (  )
ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ   (  )
ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ   (  )

(ii) “ਅਵਾਜ਼ ਤੇ ਮਿੱਠੀ, ਮਨਮੋਹਣੀ, ਤੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ” ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਹੇ ?
ਕੁੱਕੜ ਨੇ   (  )
ਕੁੱਤੇ ਨੇ   (  )
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ   (  )
ਉੱਤਰ:
(i) ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਲਈ   (  )
ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ (✓)
ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ   (  )

(ii) ਕੁੱਕੜ ਨੇ   (  )
ਕੁੱਤੇ ਨੇ   (  )
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ (✓)

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
“ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤਾ, ਕੁੱਕੜ ਅਤੇ ਲੂੰਬੜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੁੱਤਾ ਕਿੱਥੇ ਸੁੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ ਦੀ ਖੋੜ੍ਹ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਸ ਨੇ ਆੜੀ ਪੁਗਾਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤੇ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਲੂੰਬੜੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਲਾਕ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ’ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਭੈਲਵੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ । ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਭੈਲਵੀ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹੀ ਹੈ ।
ਜਾਂ
ਕੁੱਤਾ, ਕੁਕੜ ਤੇ ਲੂੰਬੜੀ ਕਿਸ ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ (ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ) ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ’ ਪਾਠ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਹਾਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪਾਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੁੱਕੜ ਤੇ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਕੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੱਕੇ ਯਾਰ ਸਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕੁੱਤਾ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਕੀ ਕਰਨ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ:
ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਲਈ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ ਰਾਤ ਕਿੱਥੇ ਪੈ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੰਗਲ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੁੱਕੜ ਕਿੱਥੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੌਂ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ ਦੇ ਖਲ਼ੋ (ਖੋੜ) ਵਿਚ ਕੌਣ ਸੁੱਤਾ ? .
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਕੁੱਕੜ ਨੇ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਂਗ ਦਿੱਤੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਬਾਂਗ ਸੁਣ ਕੇ ਕੌਣ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਆ ਗਿਆ ?
ਜਾਂ
ਮੋਮੋਠਗਣੀ ਬਣ ਕੇ ਕੌਣ ਬੋਲੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੂੰਬੜੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਲੂੰਬੜੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਕੀ ਦੇਖ ਕੇ ਪਾਣੀ ਆ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਟਾ ਕੁੱਕੜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਕਿਸਨੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਕੁੱਕੜੀ ਅੱਗੇ ਕੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਉਸਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਲੂੰਬੜੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਲਾਕ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਕੁੱਕੜ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਿਆਣਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਕੁੱਕੜ ਨੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਆਪ ਦਾ ਕੀ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਰਬਾਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਲੂੰਬੜੀ ਦੀ ਸੂਰਤ ਕਿਸ ਗੱਲ ਨੇ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤੀ ?
ਉੱਤਰ;
ਲਾਲਚ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਕੁੱਤਾ ਕਿਸ ਉੱਤੇ ਝਪਟਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੂੰਬੜੀ ਉੱਤੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਕਿਸ ਨਾਲ ਮਾੜੀ ਪੁਗਾਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਨਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
‘ਅਵਾਜ਼ ਤੇਰੀ ਮਿੱਠੀ ਮਨਮੋਹਣੀ ਤੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ’ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਹੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ’ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸੇ ਛੰਦ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਵੱਈਆ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ੇਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਜਾਨਵਰ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ’ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਿੱਤਰ ਉਹ ਜੋ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ਕੰਮ ਆਵੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਸ਼ਬਦ ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28.
ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :-
ਇਕ ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਲੂੰਬੜ ਦੀ ਸੀ ਗੂੜੀ ਪੱਕੀ ਯਾਰੀ ।
ਦੇ ਸਕਦੇ ਸਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ……………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਪਿਆਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 29.
ਦਿੱਤੇ ਤੁਕਾਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਬਣਾਓ :
(ੳ) ………………………. ਯਾਰੀ ।
…………………….. ਪਿਆਰੀ ।

(ਆ) …………………. ਪਾਣੀ ।
……………………… ਰਾਣੀ ॥
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਇਕ ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜੀ ਦੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਪੱਕੀ ਯਾਰੀ ।
ਦੇ ਸਕਦੇ ਸਨ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਪਿਆਰੀ ।

(ਅ) ਮੋਟਾ ਕੁੱਕੜ ਦੇਖ ਸਾਮਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਭਰਿਆ ਪਾਣੀ ।
ਮੋਮਣੋ ਰਾਣੀ ਬਣ ਕੇ ਬੋਲੀ, ਫੇਰ ਲੂੰਬੜੀ ਰਾਣੀ ।

ਨੋਟ – ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਤੁਕਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ ਸਤਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ੇ ) .

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੱਕੀ ਦੇ ਨਾਲ “ਕੱਚੀ ਦਾ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਗੂੜ੍ਹੀ ਨਾਲ ਕਿਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੋਵੇਗਾ ।
(ੳ) ਕੱਚੀ.
(ਅ) ਵਿੱਕੀ
(ੲ) ਝੂਠੀ
(ਸ) ਹੋਛੀ
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਵਿੱਕੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਰਸ਼ਨ
(ਅ) ਦਰਛਨੇ
(ੲ) ਦਰਸ਼ਣ
(ਸ) ਦਰਛਣ
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਦਰਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਕੁੱਕੜ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਹੈਸੀ, ਗਿਆ ਉਹ ਤਾੜ ਚਲਾਕੀ ਸਤਰ ਵਿਚ ਚਲਾਕੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਨਾਂਵ ਹੈ ? .
(ੳ) ਆਮ
(ਅ) ਖ਼ਾਸ
(ੲ) ਵਸਤਵਾਚਕ
(ਸ) ਭਾਵਵਾਚਕ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਭਾਵਵਾਚਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲਿਖੋ :
ਮੁਹਾਲ, ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ, ਖੋਲ, ਮੋਮੋਠਗਣੀ, ਮਨਮੋਹਣੀ, ਸੁਲੱਖਣੀ, ਭਾਗੀਂ, ਤਾੜ, ਦਰਬਾਨ, ਸੁਰਤ, ਆੜੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਮੁਹਾਲ – ਬਹੁਤ ਔਖਾ
ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ – ਬੇਪ੍ਰਵਾਹੀ
ਖੋਲ – ਖੋੜ੍ਹ
ਮੋਮੋਠਗਣੀ – ਧੋਖੇਬਾਜ਼, ਮੱਕਾਰ
ਮਨਮੋਹਣੀ – ਸੁਆਦਲੀ, ਮੋਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ
ਸੁਲੱਖਣੀ – ਭਾਗਾਂ ਭਰੀ
ਭਾਗਾਂ – ਕਿਸਮਤ ਵਿਚ
ਤਾੜ ਗਿਆ’ – ਸਮਝ ਗਿਆਂ
ਦਰਬਾਨ – ਪਹਿਰੇਦਾਰ
ਸੁਰਤ – ਹੋਸ਼, ਸਮਝ
ਆੜੀ – ਖੇਡ ਦਾ ਸਾਥੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਰਾਤ, ਉੱਤੇ, ਮੋਟਾ, ਮਿੱਠੀ, ਨੇੜੇ, ਗੂੜੀ, ਪੱਕੀ, ਦੋਸਤ, ਚੜ੍ਹਨਾ, ਠੀਕ, ਉੱਤਰ, ਸੁੱਤਾ ।.
ਉੱਤਰ:
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਰਾਤ – ਦਿਨ .
ਉੱਤੇ – ਹੇਠਾਂ
ਮੋਟਾ – ਪਤਲਾ
ਮਿੱਠੀ – ਕੌੜੀ, ਵਿੱਕੀ
ਨੇੜੇ – ਦੂਰ
ਗੂੜੀ – ਵਿੱਕੀ
ਪੱਕੀ – ਕੱਚੀ
ਦੋਸਤ – ਦੁਸ਼ਮਣ
ਚਤਨਾ – ਉੱਤਰਨਾ
ਠੀਕ – ਗ਼ਲਤ
ਉੱਤਰ – ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਸੁੱਤਾ – ਜਾਜਾਰਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋਂ :

1. ਕੁੱਕੜ, ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਆ ।
2. ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਛਲਾਂਗ ਲਾਈ ।
3. ਕੁੱਤਾ ਤਣੇ ਦੇ ਖੋਲ ਵਿਚ ਵੜ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ।

ਉੱਤਰ:

1. ਕੁੱਕੜੀ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਗਈ ।
2. ਲੰਬੜ ਨੇ ਛਲਾਂਗ ਲਾਈ ।
3. ਕੁੱਤੀ ਤਣੇ ਦੇ ਖੋਲ ਵਿਚ ਬੈਠ ਗਈ ।

VI. ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੰਛੀਆਂ/ਜਾਨਵਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਇਕ-ਇਕ ਗੱਲ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ:
1. ਕੁੱਕੜ

ਕੁੱਕੜ ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੌਂ ਗਿਆ ।

2. ਕੁੱਤਾ

ਕੁੱਤਾ ਰੁੱਖ ਦੇ ਖੋੜ੍ਹ (ਖੋਲ ਵਿਚ ਵੜ ਕੇ ਸੌਂ ਗਿਆ ।

3. ਲੂੰਬੜੀ

ਲੂੰਬੜੀ ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ।

4. ਰੁੱਖ ਦਾ ਖੋੜ੍ਹ (ਖੋਲ)

ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ ਵਿਚ ਇਕ ਖੋੜ੍ਹ ਸੀ ।

VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਅਧੂਰੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ੳ) ਇੱਕ ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦੀ ਸੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਇੱਕ ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦੀ ਸੀ,
ਗੁੜੀ, ਪੱਕੀ ਯਾਰੀ ।

(ਅ) ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ,
ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਚੱਲੇ ।

(ੲ) ਰਾਤ ਪਈ ’ਤੇ ਘਰ ਨੂੰ ਮੁੜਨਾ, .
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਰਾਤ ਪਈ ‘ਤੇ, ਘਰ ਨੂੰ ਮੁੜਨਾ,
ਹੈ ਸੀ, ਬਹੁਤ ਮੁਹਾਲ ।

(ਸ) ਕੁੱਕੜ ਰੁੱਖ ਦੇ, ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਰੁੱਖ ਦੇ, ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ,
ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ ਵਿੱਚ, ਸੱਤਾ ।

(ਹ) ਰੁੱਖ-ਤਣੇ ਦੇ, ਖੋਲ ‘ਚ ਵੜ ਕੇ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ-ਤਣੇ ਦੇ ਖੋਲ ’ਚ ਵੜ ਕੇ, .
ਲੇਟ ਗਿਆ, ਉਹ ਕੁੱਤਾ ।

(ਕ) ਸੁਬਹ-ਸਵੇਰੇ, ਉੱਠਿਆ ਕੁੱਕੜ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਸੁਬਹ-ਸਵੇਰੇ, ਉੱਠਿਆ ਕੁੱਕੜ,
ਉੱਠ ਕੇ ਦਿੱਤੀ ਬਾਂਗ ।

(ਖ) “ਅਵਾਜ਼ ਤੇਰੀ, ਮਿੱਠੀ ਮਨਮੋਹਣੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
‘‘ਅਵਾਜ਼ ਤੇਰੀ, ਮਿੱਠੀ ਮਨਮੋਹਣੀ,
ਤੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ।”

(ਗ) ਨੇੜੇ ਚੁੱਕ ਕੇ, ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਲਾਂ, ‘
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਨੇੜੇ ਚੁੱਕ ਕੇ, ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਲਾਂ,
ਜਨਮ, ਸਫਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ।

(ਘ) ਕੁੱਕੜ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਹੈ ਸੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਹੈ ਸੀ,
ਗਿਆ ਉਹ ਤਾੜ ਚਲਾਕੀ ।

(੩) “ਠੀਕ ਕਿਹਾ ਤੂੰ, ਲੂੰਬੜੀ ਰਾਣੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
“ਠੀਕ ਕਿਹਾ ਤੂੰ, ਲੂੰਬੜੀ ਰਾਣੀ,
ਮੈਂ ਜੰਗਲ ਦਾ, ਰਾਜਾ ।

(ਚ) ਉਹ ਜਾਗੂ, ਮੈਂ ਥੱਲੇ ਆ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਉਹ ਜਾਗੂ, ਮੈਂ ਥੱਲੇ ਆਊਂ,
ਕਰ ਲਈਂ ਦਰਸ਼ਨ, ਰੱਜ ਕੇ ।

(ਛ) ਏਨੇ ਨੂੰ ਕੁੱਤਾ ਵੀ ਉੱਠਿਆ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਏਨੇ ਨੂੰ ਕੁੱਤਾ ਵੀ ਉੱਠਿਆ,
ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਅੰਗੜਾਈ ।

(ਜ) ਦੇਖ ਲੂੰਬੜੀ ਝਪਟਿਆ ਕੁੱਤਾ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਦੇਖ ਲੂੰਬੜੀ ਝਪਟਿਆ ਕੁੱਤਾ,
ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ।

ਝ) ਖੂਬ ਪੁਗਾਈ ਆੜੀ ਉਹਨੇ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਖੂਬ ਪੁਗਾਈ ਆੜੀ ਉਹਨੇ,
ਮਿੱਤਰ ਤਾਈਂ ਬਚਾਇਆ ।

IX. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁੱਤੇ ਅਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਯਾਰੀ – ਦੋਸਤੀ ।
ਕੱਲਮ – ਕੱਲੇ-ਇਕੱਲੇ ।
ਮੁਹਾਲ – ਔਖਾ ।
ਸੋਚ ਦੁੜਾਈ – ਸੋਚਿਆ ।
ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ – ਬਿਨਾਂ ਫ਼ਿਕਰ ਤੋਂ ।
ਤਣੇ – ਰੁੱਖ ਦਾ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲਾ ਪਰ ਟਾਹਣੀ-ਟਹਿਣੀਆਂ ਤੋਂ ਹੇਠਲਾ ਮੋਟਾ ਹਿੱਸਾ ।
ਖੋਲ – ਖੋੜਪੋਲੀ ਥਾਂ, ਵੱਡੀ ਖੁੱਡ ।
ਸੁਬਹ – ਸਵੇਰੇ ।
ਬਾਂਗ – ਕੁੱਕੜ ਦਾ ਉੱਚੀ ਬੋਲਣਾ ।
ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਭਰਿਆ ਪਾਣੀ – ਖਾਣ ਨੂੰ ਜੀ ਕੀਤਾ ।
ਮੋਮੋਠਗਣੀ – ਮਕਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ; ਮੂੰਹੋਂ ਪਿਆਰ ਭਰੇ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲਣੇ, ਪਰ ਅੰਦਰੋਂ ਬੁਰਾ ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ।
ਮਨਮੋਹਣੀ – ਮਨ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ।
ਨੇੜੇ ਚੁੱਕ ਕੇ – ਨੇੜੇ ਹੋ ਕੇ ।
ਘੜੀ – ਮੌਕਾ ।
ਸੁਲੱਖਣੀ – ਭਾਗਾਂ ਭਰੀ ।
ਭਾਗੀ – ਕਿਸਮਤ ਵਿਚ ।
ਤਾੜ – ਜਾਣ ।
ਚਲਾਕੀ – ਚਾਲ, ਧੋਖਾ ।
ਤਾਕੀ – ਖਿੜਕੀ ।
ਦਰਬਾਨ – ਪਹਿਰੇਦਾਰ ।
ਸੁਰਤ – ਹੋਸ਼, ਸਮਝ ।
ਅੰਗੜਾਈ – ਆਕੜ ਭੰਨਣਾ ।
ਖੂਬ – ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ।
ਤਾਈਂ – ਨੂੰ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 11 ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 11 ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ’ ਕਹਾਣੀ ! ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਗੱਲਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:

1. ਹਰ ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕਰਕੇ ਚਿੜੀਆਂ ਆਦਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਛੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ।
3. ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਆਕਸੀਜਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਸਮੇਂ ਕਾਰਬਨ-ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਛੱਡਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਹੇਠ ਸੌਣ ਨਾਲ ਸਾਹ ਘੁਟਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੱਪ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਮਿੱਤਰ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਪ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਿੱਤਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਤੇ ਸੰਭਾਲੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਹਿਲਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਣੇ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਭੜੋਲੀ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਛਾਂ, ਆਕਸੀਜਨ ਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਦਿ ਲਈ ਲੱਕੜੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੀਤੋ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਵਢਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ? .
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵਢਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਇਕ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ ਹੇਠਾਂ ਡਿਗ-ਡਿਗ ਕੇ ਕੂੜਾ ਖਿਲਾਰਾ ਪਾ ਛੱਡਦੇ ਸਨ, ਦੂਜੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ‘ਚਿੜ-ਚਿੜ ਦਾ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਚਿੜੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਚਿੜੀ ‘ਤੇ ਕੀ ਗੁੱਸਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਚਿੜੀ ‘ਤੇ ਇਹ ਗੁੱਸਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਵੇਲੇ ਚੀਂ-ਚੀਂ ਲਾਈ ਰੱਖਦੀ ਸੀ । ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੌਲ ਖਾ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਫਲ ਟੁੱਕ ਦਿੰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਬਿੱਲੀ, ਰੁੱਖ ਤੇ ਸੱਪ ਸਾਰੇ ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੱਪ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਮਿੱਤਰ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਪ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਿੱਤਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਤੇ ਸੰਭਾਲੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ, ਵਿਚੋਂ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਨਾ ਰੱਖ ਕੱਟਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜੀਵਾਂ ਨਾਲ ਬੁਰਾ-ਸਲੂਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਰੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :
ਚਿੜੀ ਨੇ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਸੱਪ ਨੂੰ ਰੁੱਖ ਵਲ ਆਉਂਦਿਆਂ ਵੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ‘ਚੀਂ-ਚੀਂ ਕਰ ਕੇ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਈ । ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਵੇਖਿਆ, ਸੱਪ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਇਕਦਮ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾ ਸੱਪ ਦੀ ਪੂਛ ਉੱਤੇ ਜੜ ਦਿੱਤਾ । ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸੱਪ ਪਿਛਾਂਹ ਨੂੰ ਪਰਤਿਆ ਤਾਂ ਬਿੱਲੀ ਰੁੱਖ ਦੇ ਓਹਲੇ ਹੋ ਗਈ । ਸੱਪ ਫੇਰ ਪਰਤਿਆ ਤੇ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਆਦਮੀ ਤੇ ਉਹਦੀ ਪਤਨੀ ਵਲ ਹੋ ਗਿਆ । ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਫਿਰ ਸੱਪ ਦੀ ਪੂਛ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਓਹਲੇ ਛੁਪ ਗਈ । ਸੱਪ ਫਿਰ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਕਾਰਾ ਛੱਡਿਆ । ਸੱਪ ਦਾ ਫੰਕਾਰਾ ਸੁਣ ਕੇ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਉਹਦੀ ਪਤਨੀ ਜੀਤੋ ਵੀ ਜਾਗ ਪਏ, ਪਰ ਸੱਪ ਏਨੇ ਚਿਰ ਨੂੰ ਛੁਪਣ-ਛੋਤ ਹੋ ਗਿਆ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਚਿੜੀ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਆਉਂਦਿਆਂ ਵੇਖ ਕੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
2. ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਇਕਦਮ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
3. ਸੱਪ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਕੀ ਕੀਤਾ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਚਿੜੀ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਆਉਂਦਿਆਂ ਵੇਖ ਕੇ ਚੀਂ-ਚੀਂ ਕਰ ਕੇ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
2. ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਵਲ ਜਾਂਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਦੀ ਪੂਛ ਉੱਤੇ। ਆਪਣਾ ਪੰਜਾ ਜੜ ਦਿੱਤਾ ।
3. ਸੱਪ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਕਾਰਾ ਮਾਰਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮੁਹਾਵਰਿਆਂ ਦੇ ਅਰਥ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਨਾ, ਵਖ਼ਤ ਪਾਉਣਾ, ਗੱਲ ਮੁਕਾਉਣਾ, ਭੇਜ ਦੌੜ ਕਰਨਾ, ਛੁਪਣ ਛੋਤ ਹੋਣਾ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਨਾ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਪਸੰਦ ਨਾ ਕਰਨਾ)-ਖ਼ੀਰ ਬੜੀ ਸੁਆਦ ਹੈ । ਜ਼ਰਾ ਖਾ ਕੇ ਤਾਂ ਵੇਖ ਐਵੇਂ ਨੱਕ ਨਾ ਚਾੜ੍ਹ ।
2. ਵਖ਼ਤ ਪਾਉਣਾ ਮੁਸੀਬਤ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਨੀ)ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਵਖ਼ਤ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ।
3. ਗੱਲ ਮੁਕਾਉਣਾ (ਝਗੜਾ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ)-ਝਗੜੇ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਨਾ ਜਾਓ, ਜਿੱਥੇ ਗੱਲ ਮੁਕਦੀ ਹੈ ਮੁਕਾ ਲਓ ।
4. ਭੱਜ ਦੌੜ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ)ਬੀ.ਟੈੱਕ. ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਮੇਰੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਨੌਕਰੀ ਲੈਣ ਲਈ ਬਥੇਰੀ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਕਿਤੇ ਗੱਲ ਨਾ ਬਣੀ ।
5. ਛੁਪਣ ਛੋਤ ਹੋਣਾ (ਅਲੋਪ ਹੋਣਾ)-ਸੱਪ ਤਾਂ ਹੁਣੇ ਇੱਥੇ ਸੀ, ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਇੱਕ ਦਮ ਕਿੱਥੇ ਛੁਪਣ, ਛੋਤ ਹੋ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸਨੂੰ ਕਹੇ ?

1. ‘ਮੈਨੂੰ ਨਾ ਉਡਾ । ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮੱਦਦ ਕਰਾਂਗੀ ।’ ‘
2. ‘ਚਿੜੀਏ !ਚਿੜੀਏ !ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ।”
3. ‘ਜੀਤੋ ਭੈਣ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ। ਮੇਰੇ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਹੋਈ ।’ ‘

ਉੱਤਰ:

1. ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਚਿੜੀ ਨੇ ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
2. ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਜੀਤੋ ਨੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
3. ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸੱਪ ਨੇ ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਕਹੇ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ . ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਪਾਤਰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਰਸਾਣ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਜੀ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀ ਰੁੱਖ ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ · ਕਿਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੀਬੀ ਸੁਖਵੰਤ ਕੌਰ ਮਾਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਬੀਬੀ ਸੁਖਵੰਤ ਕੌਰ ਮਾਨ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ? .
ਜਾਂ
ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਜੀਤੋ ਕਿਸ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਹਾਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਰਸਾਣ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਘਰ ਕਿੱਥੇ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਿਰਸਾਣ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਜੀਤੋ ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ ਕੀ ਮਾਰਨ ਲੱਗੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਡੰਡਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਜੀਤੋ ਚੂਹੇ ਖਾਣੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਜੀਤੋ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜ-ਚਿੜ ਕਿਤੋਂ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਜੀਤੋ ਕਿੱਥੇ ਸੁੱਤੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਹੇਠ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸੱਪ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਵਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਉਸਦੀ ਪੂਛ ਤੇ ਕੀ ਮਾਰਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਆਦਮੀ (ਕਿਰਸਾਣ) ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਗੇ ? ‘
ਉੱਤਰ:
ਸੱਪ ਦਾ ਫੁਕਾਰਾ ਸੁਣ ਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਜੀਤੋ ਬਿੱਲੀ ਦੀ ਪਿੱਠ ਪਲੋਸ ਕੇ ਉਸਦੇ ਪੀਣ ਲਈ ਕੀ ਲਿਆਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੁੱਧ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਜੀਤੋ ਨੇ ਚਿੜੀ ਦੇ ਖਾਣ ਲਈ ਕੀ ਲਿਆਂਦਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੌਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ ਸੱਪ ਬਾਰੇ ਖ਼ਬਰਦਾਰ ਕਿਸ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਜੀਤੋ ਨੇ ਸ਼ੁਕਰਾਨੇ ਨਾਲ ਕਿਸ ਵਲ ਦੇਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਵੱਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਸੱਪ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਿਸਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੂਹੇ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਕਿਸਾਨ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੂਹਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨਾਲ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਪ ਨਾਲ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਪੰਛੀ ਕਿਉਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕਰ ਕੇ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਰੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਆਕਸੀਜਨ    (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਰਾਤ ਨੂੰ ਰੁੱਖ ਕੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਰਬਨ ਡਾਇਆਕਸਾਈਡ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਚਿੜੀ/ਸੱਪ/ਬਿੱਲੀ/ਜੀਤੋ/ਕਿਰਸਾਣ ਕਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿਲੀ ਤੇ ਸੱਪ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
‘ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪਾਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਕੀ ਸੱਪ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਹੀਂ   (✓) ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘‘ਤੂੰ ਚੂਹੇ ਖਾਣੀ ਏ ਮਾਣੋ ਬਿੱਲੀਏ. ! ਮੇਰੇ ਲਈ ਕੀ ਕਰੇਗੀ ।’ ਜੀਤੋ ਨੇ ਨੱਕ ਚਾੜਿਆ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ?
(ਉ) । (ਡੰਡੀ) ਦੇ
(ਅ) ? ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
(ੲ) ! ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
(ਸ) ” ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ) ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (ਡੰਡੀ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਉਹ ਸਾਰੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿਲ ਕੇ ਇਕ ਟੱਬਰ ਵਾਂਗ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ?’ ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਾਰੇ
(ਅ) ਟੱਬਰ
(ੲ) ਮਿਲ
(ਸ) ਉਹ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਟੱਬਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਿਸਾਨ
(ਅ) ਕਿਰਸਾਨ
(ੲ) ਕਿਰਸਾਣ
(ਸ) ਕ੍ਰਿਸਾਣ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਕਿਰਸਾਣ ।

ਨੋਟ – ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ ਯਾਦ ਕਰੋ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਵੇਹੜੇ – ਵਿਹੜੇ
ਗੂੰਜਦੀ – ਹੂੰਝਦੀ
ਅਪਨੇ – ਆਪਣੇ
ਵੋਹਦਾ – ਵਾਹੁੰਦਾ
ਰੈਂਦੇ – ਰਹਿੰਦੇ
ਗੂਹੜੀ – ਗੁੜੀ
ਤੀੜੀਆਂ – ਤਿਉੜੀਆਂ
ਪੂਸ਼ – ਪੂਛ
ਜੋਰਦਾਰ – ਜ਼ੋਰਦਾਰ
ਸੁਹਣੀ – ਸੋਹਣੀ
ਛੁਕਰਾਨਾ – ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ
ਦੁਰਬਿਹਾਰ – ਦੁਰਵਿਹਾਰ
ਜ਼ੈਹਰੀਲਾ – ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ
ਦੁਛਮਨ – ਦੁਸ਼ਮਣ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜੇ ਵਾਕ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਦੂਰ ਕਿਸੇ ਖੱਡ ਵਿਚੋਂ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ
(ਅ) ਕਿਸੇ ਖੁੱਡ ਵਿਚੋਂ ਦੂਰ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ
(ੲ) ਖੁੱਡ ਕਿਸੇ ਵਿਚੋਂ ਦੂਰ ਸੱਪ ਰਿਹਾ ਸੀ ਬੋਲ
(ਸ) ਰਿਹਾ ਸੀ ਬੋਲ ਸੱਪ ਕਿਸੇ ਦੂਰ ਖੁੱਡ ਵਿਚੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਦੂਰ ਕਿਸੇ ਖੱਡ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਚਿੜੀਏ-ਚਿੜੀਏ ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ।` , ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ ਨੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
‘ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਨਾ’ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਫ਼ਰਤ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨੀ   (✓) ।

VII. ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ/ਰੁੱਖਾਂ ਸੰਬੰਧੀ “ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
1. ਚਿੜੀ

ਚਿੜੀ ਚਿੜ-ਚਿੜ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ।

2. ਰੁੱਖ

ਰੁੱਖ ਦੇ ਪੱਤੇ ਡਿਗਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ।

3. ਬਿੱਲੀ

ਬਿੱਲੀ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਦੁੱਧ ਪੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।

4. ਸੱਪ

ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਸੱਪ ਦੀ ਪੂਛ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾ ਮਾਰਿਆ ।

VIII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਾਕ ਬਣਾਓ :
ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾਉਣਾ, ਫੁਕਾਰਾ, ਅਛੋਪਲੇ, ਟੱਬਰ, ਖ਼ਬਰਦਾਰ, ਲਾਪਰਵਾਹੀ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾਉਣਾ (ਗੁੱਸਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨਾ)-ਜਗਸੀਰ ਤੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਬਣਦੀ ਨਹੀਂ । ਜਗਸੀਰ ਨੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾ ਲਈਆਂ ।
2. ਫੁਕਾਰਾ ਸੱਪ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਸਾਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ)-ਇਸ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਤਾਂ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਸੱਪ ਫੁਕਾਰੇ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਨ ।
3. ਅਛੋਪਲੇ (ਅਚਾਨਕ)-ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਉੱਤੇ ਅਛੋਪਲੇ ਹੀ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
4. ਟੱਬਰ ਪਰਿਵਾਰ)-ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਾਰਾ ਟੱਬਰ ਬੜੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
5. ਖ਼ਬਰਦਾਰ (ਸੁਚੇਤ)-ਸਾਨੂੰ ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਖ਼ਬਰਦਾਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਲਾਪਰਵਾਹੀ (ਗੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ, ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਾ ਹੋਣਾ)-ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ‘ ਭਰੋ–
(ਉ). ‘‘ਤੂੰ ……………… ਮਾਣੋ ਬਿੱਲੀਏ । ਮੇਰੇ ਲਈ ਕੀ ਕਰੇਂਗੀ ?
(ਅ) ‘‘ਰੱਬਾ ! ਰੱਬਾ ! ਤੂੰ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਮੈਨੂੰ …………… ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
(ੲ) ਸਾਰਾ ਦਿਨ …………. ਆਪਣੀਆਂ ਪੈਲਾਂ ਵਿਚ ਵਾਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ।”
(ਸ) ………………….. ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਹ) ‘ਚਿੜੀਏ ! ਚਿੜੀਏ ! ਮੈਨੂੰ ………………. ਕਰ ਦੇ ।”
(ਕ) ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤੈ, ਚੂਹਾ ਤਾਂ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ……………. ਹੈ ।”
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਚੂਹੇ-ਖਾਣੀਏ,
(ਅ) ਵਖ਼ਤ
(ੲ) ਕਿਰਸਾਣ
(ਸ) ਸੱਪ,
(ਹ) ਮਾਫ਼,
(ਕ) ਦੁਸ਼ਮਣ

IX. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1.
ਉਸ ਪਿੱਛੋਂ ਜੀਤੋ ਰੁੱਖ ਵੱਲ ਹੋ ਗਈ, “ਰੁੱਖਾ, ਰੁੱਖਾ ! ਤੂੰ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਵਖਤ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਏ । ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ ਹੂੰਝਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹਾਂ । ਆਹ ‘ਚਿੜ-ਚਿੜ` ਵੀ ਤੇਰੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਏ । ਮੈਨੂੰ ਤੇਰਾ ਕੀ ਸੁੱਖ ਏ ? ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਵੱਢ ਦੇਣਾ ਏਂ।” ਉਹਨੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕੁਹਾੜਾ ਵਿਖਾ ਕੇ ਗੱਲ ਮੁਕਾਈ । ‘‘ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਵੱਢ ਨਾ । ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਔਖੇ ਵੇਲੇ ਮਦਦ ਕਰਾਂਗਾ ।’ ਰੁੱਖ ਬੋਲਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੀਤੋ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਰੁੱਖ ਹੇਠਾਂ ਕੀ ਹੂੰਝਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਕੁੜਾ
(ਅ) ਸੱਕ
(ੲ) ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ
(ਹ) ਕਾਗਜ਼ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਚਿੜ ਚਿੜ’ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਕੁਕੜੀ ਨੂੰ
(ਅ) ਚਿੜੀ ਨੂੰ
(ੲ) ਘੁੱਗੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਕਾਂ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਚਿੜੀ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚਿੜ-ਚਿੜ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੀਤੋ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਵੱਢਣ ਦਾ ਡਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਆਰੀ ਨਾਲ
(ਅ) ਦਾਤ ਨਾਲ ,
(ੲ) ਕੁਹਾੜੇ ਨਾਲ
(ਸ) ਗੰਡਾਸੇ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਕੁਹਾੜੇ ਨਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਰੁੱਖ ਨੇ ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਨੇ ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਵੱਢੇ ਨਾ । ਉਹ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਔਖੀ ਵੇਲੇ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ, ਪੱਤੇ, ਕੁਹਾੜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਤੂੰ, ਮੈਂ, ਤੇਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲੋ :
ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕੁਹਾੜਾ ਵਿਖਾ ਕੇ ਗੱਲ ਮੁਕਾਈ ।
ਉੱਤਰ:
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕੁਹਾੜੇ ਵਿਖਾ ਕੇ ਗੱਲਾਂ ਮੁਕਾਈਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਜਿਹੜਾ ਵਾਕ ਸਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਤੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਉੱਤੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ-
(ਉ) ਜੀਤੋ ਨੇ ‘ਚਿੜ-ਚਿੜ ਸ਼ਬਦ ਚਿੜੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ।
(ਅ) ਜੀਤੋ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਰੁੱਖ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)

2.
ਇਕ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਸੀ । ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕਿਰਸਾਣ ਆਪਣੀਆਂ ਪੈਲੀਆਂ ਵਿਚ ਹਲ ਵਾਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਘਰ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਰੋਟੀ-ਪਾਣੀ ਖਾ ਕੇ ਉਹ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਪੈ ਗਿਆ । ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਦੀ ਥੱਕੀ-ਟੁੱਟੀ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੀ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਆਪਣਾ ਮੰਜਾ ਡਾਹ ਕੇ ਪੈ ਗਈ । ਠੰਢੀ ਹਵਾ ਵਗਦੀ ਰਹੀ ਸੀ । ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ ਆ ਗਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਦਿਨ ਸੀ ?
(ਉ) ਠੰਢਾ
(ਅ) ਖੁਸ਼ਕ
(ੲ) ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਵਾਲਾ
(ਸ) ਬਰਕਤੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਵਾਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਰਸਾਣ ਕਿਉਂ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਹਲ ਵਾਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਰਸਾਣ ਕਿੱਥੇ ਲੰਮਾ ਪੈ ਗਿਆ ?
(ਉ) ਮੰਜੇ ਉਤੇ
(ਅ) ਰੁੱਖ ਹੇਠ
(ੲ) ਘਾਹ ਉੱਤੇ
(ਸ) ਵੱਟ ਉੱਤੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਰੁੱਖ ਹੇਠ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹਵਾ ਵਗ ਰਹੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਗਰਮ
(ਅ) ਠੰਢੀ .
(ੲ) ਸਿ
(ਸ) ਤੇਜ਼ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਠੰਢੀ .

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੌਣ-ਕੌਣ ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ ਸੌਂ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕਿਰਸਾਣ, ਦਿਨ, ਪੈਲੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਉਹ, ਉਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਰਾਤ ਨੂੰ ਘਰ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਘਰੀਂ ਆਏ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ ਦੀ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਹਵਾ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਈ ਪੰਜਾਖ ਪਹਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ।
(ਅ) ਕਿਰਸਾਣ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਹਲ ਵਾਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✗)
(ਅ) (✓)

3.
‘‘ਜੀਤੋ ਭੈਣ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ । ਮੇਰੇ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਹੋਈ । ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੱਟਣ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾ ਰਿਹਾ । ਉੱਥੇ ਤਾਂ ਇਕ ਚੂਹਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਮੈਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤੈ ਚੂਹਾ ਤਾਂ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੈ । ਉਹ ਰੋਜ਼ ਤੇਰੀ ਭੜੋਲੀ ਵਿੱਚੋਂ ਦਾਣੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ । ਨਾਲੇ ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਸਾਰੇ ਸੱਪ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।’ ਦੂਰ ਕਿਸੇ ਖੁੱਡ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਸੱਪ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਕਰਕੇ ਬਿੱਲੀ ਅਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਜੀਤੋ ਭੈਣ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ ।” ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਹੇ ?
(ਉ) ਚਿੜੀ ਨੇ
(ਅ) ਸੱਪ ਨੇ
(ੲ) ਬਿੱਲੀ ਨੇ
(ਸ) ਪਤੀ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਸੱਪ ਨੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੱਪ ਕਿਸ ਤੋਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਕਿਸਾਨ ਤੋਂ
(ਅ) ਬਿੱਲੀ ਤੋਂ
(ੲ) ਜੀਤੋ ਤੋਂ
(ਸ) ਚੂਹੇ ਤੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਜੀਤੋ ਤੋਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੱਪ ਕਿਸ ਨੂੰ ਫੜਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਡੱਡੂ ਨੂੰ
(ਅ) ਚੂਹੇ ਨੂੰ
(ੲ) ਚੂਹੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਚੂਹੇ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਕੌਣ ਹੈ ?
(ੳ) ਸੱਪ
(ਅ) ਚੂਹਾ
(ੲ) ਬਿੱਲੀ
(ਸ) ਕਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਚੂਹਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚੂਹਾ ਕਿੱਥੋਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦਾਣੇ ਖਾਂਦਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਬੋਰੀ ਵਿਚੋਂ
(ਅ) ਭੜੋਲੀ ਵਿਚੋਂ
(ੲ) ਖੇਤ ਵਿਚੋਂ
(ਸ) ਛਿੱਕੂ ਵਿਚੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਭੜੋਲੀ ਵਿਚੋਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੱਪਾਂ ਬਾਰੇ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਸਾਰੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
(ਅ) ਸਾਰੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ੲ) ਸਾਰੇ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਮਾਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਾਰੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੱਪ ਕਿੱਥੋਂ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਦੂਰੋਂ ਖੁੱਡ ਵਿੱਚੋਂ
(ਅ) ਝੀਥ ਵਿਚੋਂ
(ੲ) ਮੰਜੇ ਹੇਠੋਂ
(ਸ) ਰੁੱਖ ਉੱਤੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਦੂਰੋਂ ਖੁੱਡ ਵਿੱਚੋਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਸ-ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਦਾ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) ਬਿੱਲੀ ਅਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ
(ਅ) ਜੀਤੋ ਅਤੇ ਚੂਹੇ ਨੂੰ
(ੲ) ਚੂਹੇ ਅਤੇ ਚੂਹੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਸੱਪ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਬਿੱਲੀ ਅਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਭੈਣ, ਚੂਹਾ, ਸੱਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਮੈਨੂੰ, ਤੁਹਾਨੂੰ, ਉਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ
ਦੂਰ ਕਿਤੇ ਖੁੱਡ ਵਿਚੋਂ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਦੂਰ ਕਿਤੇ ਖੁੱਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਸੱਪ ਚੂਹੇ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਸਾਰੇ ਸੱਪ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)

X. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਭਰੋ :


ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਦਿਵਾਲੀ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇਕ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ‘ਦੀਵਾਲੀ’ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ “ਲੇਖ-ਰਚਨਾ’ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਭੱਜ ਜਾ – ਦੌੜ ਜਾ  ।
ਟੱਬਰ-ਪਰਿਵਾਰ ।
ਮੁਰਗੀਆਂ – ਕੁੱਕੜੀਆਂ  ।
ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਿਆ – ਨਫ਼ਰਤ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਬੁਰਾ ਮਨਾਉਣਾ  ।
ਕਾਰ – ਕੰਮ ।
ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾਉਣੀਆਂ – ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਉਣਾ  ।
ਵਖ਼ਤ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ – ਮੁਸੀਬਤ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ।
ਲਾਪਰਵਾਹੀ – ਗ਼ੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ  ।
ਗੱਲ ਮੁਕਾਈ – ਝਗੜਾ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ ।
ਪੈਲੀਆਂ – ਖੇਤਾਂ ।
ਜੜ ਦਿੱਤਾ – ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ।
ਪਰਤਿਆ – ਮੁੜਿਆ ।
ਕੁੰਕਾਰਾ – ਸੱਪ ਦਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਸਾਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ ।
ਛੁਪਣ-ਛੋਤ ਹੋਣਾ – ਛੁਪ ਜਾਣਾ, ਅਲੋਪ ਹੋਣਾ, ਲੁਕ ਜਾਣਾ ।
ਪੋਸ ਕੇ – ਪਲੋਸ ਕੇ, ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਾਰ ਕੇ ।
ਦੁਰਵਿਹਾਰ – ਬੁਰਾ ਵਰਤਾਓ ।
ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ – ਧੰਨਵਾਦ ।
ਭੱਜ-ਦੌੜ ਹੋਈ – ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ।
ਭੜੋਲੀ – ਦਾਣੇ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੱਚੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਬਰਤਨ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 10 ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 10 ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ ।
2. ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼/ਰਾਜ ਦਾ ਨਾਂ ਪੰਜਾਬ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਦਫ਼ਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ।
3. ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਿੰਨ ਖੇਤਰ ਹਨ ਮਾਝਾ, ਮਾਲਵਾ, ਦੁਆਬਾ ।
4. ਇਸ ਵਿਚ 22 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ ।
5. ਇਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਹੈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾਬੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਖਾਣ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤ੍ਰਿਵਣ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਰਖਾ ਕੱਤਦੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਭ੍ਰਵਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਗਾਉਣ )

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1.
ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ ਕੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :
ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾਉਣੀ,
ਏਹੋ ਜਿੰਦ ਜਾਨ ਸਾਡੀ।
ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਖਾਣ ਸਾਡੀ
ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਗੁਆਉਣੀ,
ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
2. ਕਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਸਾਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਭੁਲਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
2. ਕਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਖਾਨ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਭੰਡਾਰ, ਛਿੰਝਣ, ਵੰਝਲੀ, ਕਿਆਰੀ, ਅਟਾਰੀ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਭੰਡਾਰ, ਪ੍ਰਿੰਵਣ (ਚਰਖਾ ਕੱਤਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ)-ਕੁੜੀਆਂ ਭੰਡਾਰ (ਤ੍ਰਿਣ) ਵਿਚ ਬੈਠੀਆਂ ਕੱਤ ਵੀ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਗਾ ਵੀ ।
2. ਵੰਝਲੀ (ਬੰਸਰੀ)-ਰਾਂਝਾ ਬੜੀ ਮਿੱਠੀ ਵੰਝਲੀ ਵਜਾਉਂਦਾ ਸੀ ।
3. ਕਿਆਰੀ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਖੇਤ-ਕਿਆਰੀ ਵਿਚ , ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਫੁੱਲ ਖਿੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ।
4. ਅਟਾਰੀ (ਚੁਬਾਰਾ)-ਕੁੜੀਆਂ ਉੱਚੀ ਅਟਾਰੀ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਗਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਵੀ ਕਿਸ ਨੂੰ “ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਖ਼ਾਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਕਵੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ ਦਰਜ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਹਾਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਛੂਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾਬੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਵੀ ਕਿਸਨੂੰ ਭੁਲਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ?
ਜਾਂ
ਕਿਹੜੀ ਬੋਲੀ ਪ੍ਰਿੰਵਣਾਂ, ਵੰਝਲੀ ਦੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਤੇ ਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਮਿਠਾਸ ਘੋਲਦੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਯੁੱਧਾਂ ਕਮਾਈਆਂ ਤੇ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਕੌਣ ਜਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਵੀ ਕਿਸਨੂੰ ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਖਾਣ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦ-ਜਾਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਕਵੀ ਕਿਹੜੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਕਿਆਰੀ ਤੇ ਸੁਖਾਂ ਦੀ ਅਟਾਰੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
‘ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਛੰਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬਿੱਤ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
‘ਜਾਨ ਦਾ ‘ਬੇਜਾਨ ਨਾਲ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਭੁੱਲ ਦਾ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਅਭੁੱਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਆਉਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
‘ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾਉਣੀ, ਏਹੋ ਜਿੰਦਜਾਨ ਸਾਡੀ ਇਸ ਤੁਕ ਵਿਚ “ਅਸੀਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੜਨਾਂਵ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸਤਰ ਪੂਰੀ ਕਰੋ :
ਏਹੋ ਜਿੰਦ-ਜਾਨ ਸਾਡੀ,
ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਖਾਣ ਸਾਡੀ
………………………..
ਉੱਤਰ:
ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਗੁਆਉਣੀ    (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਦਿੱਤੇ ਤੁਕਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਬਣਾਓ :
(ਉ) ……………… ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿਚ ।
……………………. ਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ।

(ਅ) ……………….. ਕਿਆਰੀ ਸਾਡੀ ।
…………………….. ਅਟਾਰੀ ਸਾਡੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਤ੍ਰਿਣਾਂ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿਚ ।
ਵੰਝਲੀ ਤੇ ਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ।…

(ਅ) ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਕਿਆਰੀ ਸਾਡੀ ।
ਸੁੱਖਾਂ ਦੀ ਅਟਾਰੀ ਸਾਡੀ ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਵਾਰ’ ਦਾ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ‘ਦਿਨ ਨਾਲ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਜਿੰਦ’ ਨਾ ਕਿਸਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਾਨ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਖਾਣ, ਵਾਰ, ਜੰਗ, ਜਿੰਦ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਮਾਨਾਰਥਕ – ਸ਼ਬਦ
ਖਾਣ – ਭੰਡਾਰ
ਵਾਰ – ਦਿਨ, ਹਮਲਾ
ਜੰਗ – ਲੜਾਈ
ਜਿੰਦ – ਜਾਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਜੋੜ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰੋਭੂਲੌਣੀ, ਪ੍ਰਿੰਜਣ, ਭੰਢਾਰ, ਹੌਣੀ, ਢੋਣੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਭੁਲਾਉਣੀ, ਤ੍ਰਿਵਣ, ਭੰਡਾਰ, ਸੁਹਾਉਣੀ, ਢਾਉਣੀ ।

VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਅਧੂਰੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ਉ) ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾਉਣੀ,
……………………. । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
ਉੱਤਰ:
ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾਉਣੀ,
ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ।

(ਅ) ਏਹੋ ਜਿੰਦ ਜਾਨ ਸਾਡੀ, .
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਏਹੋ ਜਿੰਦ ਜਾਨ ਸਾਡੀ,
ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਖਾਨ ਸਾਡੀ ।

(ੲ) ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਗੁਆਉਣੀ,
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਗੁਆਉਣੀ,
ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ।

(ਸ) ਮਿੱਠੀ ਤੇ ਸੁਹਾਉਣੀ ,
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਮਿੱਠੀ ਤੇ ਸੁਹਾਉਣੀ ,
ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ।

(ਹ) ਤਿੰਵਣਾਂ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿਚ,
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਤ੍ਰਿਣਾਂ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿਚ,
ਵੰਝਲੀ ਤੇ ਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ।

(ਕ) ਜੋਧ ਤੇ ਕਮਾਈਆਂ ਵਿਚ,
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਜੋਧ ਤੇ ਕਮਾਈਆਂ ਵਿਚ,
ਜੰਗਾਂ ਤੇ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿਚ ।

(ਖ) ਏਹੋ ਜਿੰਦ ਪਾਉਂਦੀ,
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਖੀ ਏਹੋ ਜਿੰਦ ਪਾਉਂਦੀ,
ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ।

(ਗ) ਭੁੱਲ ਕੇ ਨਹੀਂ ਢਾਉਣੀ,
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਭੁੱਲ ਕੇ ਨਹੀਂ ਢਾਉਣੀ ।
ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :ਬੋਲੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਡੀ, ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾਉਣੀ । ਏਹੋ ਜਿੰਦ-ਜਾਨ ਸਾਡੀ, ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਖਾਣ ਸਾਡੀ ।
ਉੱਤਰ:
…………………………….
……………………………
……………………………..

VIII. ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਵੱਡਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਕੁੱਝ ਲੋਕ-ਗੀਤ ਦੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ) .

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਖ਼ਾਨ – ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਉਹ ਥਾਂ, ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਕੋਇਲਾ, ਲੋਹਾ, ਅਬਰਕ, ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ ਆਦਿ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ।
ਵੰਝਲੀ – ਬੰਸਰੀ ।
ਭੰਡਾਰ – ਪ੍ਰਿੰਵਣ, ਚਰਖਾ ਕੱਤ ਰਹੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ।
ਵਾਰਾਂ – ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਉਸਤਤੀ ਦੇ ਗੀਤ ।
ਜੋਧ – ਜੁਹਦ, ਯਤਨ, ਮਿਹਨਤ ।
ਅਟਾਰੀ – ਮਹਿਲ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 9 ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 9 ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਗੱਲਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:

1. ਸੁੰਢ ਗਰਮ ਅਤੇ ਹਲਦੀ ਠੰਢੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
2. ਸਾਨੂੰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਵੱਡਿਆਂ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
3. ਸਾਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
4. ਆਗਿਆਕਾਰੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਭ ਦਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ।
5. ਸਾਨੂੰ ਚੰਗੇ ਬਣਨ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਦੀ ਮਾਂ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਕ, ਇਕ ਤੇ ਦੋ ਗਿਆਰਾਂ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਦੀ ਤਾਕਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਦੋ ਮਿਲ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਤਾਕਤ ਬਹੁਤ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭਣੇਵੀਂ ਕੌਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਭੈਣ ਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਭਣੇਵੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੇ ਘੋਗੇ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਰਿਆਵਾਂ ਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਲਦੀ ਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਲਦੀ ਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਮਾਂ, ਮਾਂ ! ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਜਾਣੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਾਂ ਨੇ ਸੁੰਢ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ਤੇ ਸੁੰਢ ਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਾਂ ਨੇ ਸੁੰਢ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਹਲਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਦਰਿਆ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕੱਲੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੇਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ । ਉੱਤਰ ਵਿਚ ਸੁੰਢ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਹਲਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਉਹ ਉਦੋਂ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਕਰੇਗਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦਰਿਆ ਉੱਤੇ ਪੁਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਦੋਂ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕਹਿਣ ਉੱਤੇ ਹਲਦੀ ਨੇ ਪੁਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨੇੜੇ ਪਏ ਪੱਥਰ ਢੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ, ਤਾਂ ਹੋਰ ਮੁਸਾਫਿਰ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੱਥਰ ਢੋਣ ਲੱਗ ਪਏ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਦਰਿਆ ਉੱਤੇ ਪੁਲ ਬਣ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਿਆਰ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ? (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2000, 04)
ਉੱਤਰ:
ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹਰ ਇਕ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨਦੀ ਸੀ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਚਰਖਾ ਕਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰਸੋਈ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਵੀ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹਲਦੀ ਤੇ ਸੁੰਢ ਦੇ ਸੁਭਾ ਵਿਚ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਸੀ ? (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2002)
ਉੱਤਰ:
ਹਲਦੀ ਕੋਲ ਪਿਆਰ ਸੀ, ਉਹ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਤੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਜਦ ਕਿ ਸੁੰਢ ਰੁੱਖੀ, ਆਕੜ ਮਾਂ, ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਕੰਮ ਵਿਗਾੜਨ ਵਾਲੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਦੇ ਨਾਨਕੇ ਕਿੱਥੇ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਨਕਿਆਂ ਵਿਚ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਦੇ ਨਾਨਕੇ ਲੂਣਪੁਰ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹਲਦੀ ਤੇ ਸੁੰਢ ਦਾ ਨਾਨਾ, ਨਾਨੀ, ਮਾਮੀਆਂ, ਮਾਮੇ ਤੇ ਮਾਸੀਆਂ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਵੱਡਿਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟਿਆਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਮਾਣ-ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨੇਹ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਆਕੜ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਨਸਾਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਪਿਆਰਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਪਾਤਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਓ :

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਵਾਕ ਬਣਾਓ-
ਇੱਕ-ਇੱਕ ਤੇ ਦੋ ਗਿਆਰਾਂ, ਜਿੰਦ ਛੁੱਟਣੀ, ਕੰਧਾਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ, ਕੰਡੇ ਚੁੱਭਣੇ, ਲੱਪ, ਚੁੰਨੀ ਦਾ ਲੜ, ਬੁਹਾਰੀ ਫੇਰਨਾ, ਪੁੜਨਾ, ਫੇਰਾ ਮਾਰਨਾ, ਦਿਲਾਸਾ, ਪੈਂਡਾ, ਵਿਦਾ ਕਰਨਾ, ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਇੱਕ-ਇੱਕ ਤੇ ਦੋ ਗਿਆਰਾਂ (ਇਕੱਲੇ ਨਾਲੋਂ ਦੋ ਜਣਿਆਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਬਹੁਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ)– ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਇਹ ਕੰਮ ਇਕੱਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਨਾਲ ਰਲਾ ਲੈਂਦਾ, ਤਾਂ ਹੁਣ ਤਕ ਕੰਮ, ਮੁੱਕ ਜਾਣਾ ਸੀ । ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਇੱਕ ਇੱਕ ਤੇ ਦੋ ਗਿਆਰਾਂ ।
2. ਜਿੰਦ ਛੁੱਟਣੀ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਾ)-ਮੇਰੇ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੇਣ ਤੇ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਥਾਣਿਓ ਜਿੰਦ ਛੁੱਟੀ ।
3. ਕੰਧਾਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ (ਭਾਵ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜ਼ਰੂਰ ਲੈ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ-ਸਮਝੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਨਾਲੋਂ ਬੰਦੇ ਲਈ ਕੰਧਾਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
4. ਕੰਡੇ ਚੁੱਭਣੇ ਕੰਡੇ ਖੁੱਭ ਜਾਣੇ)-ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਤੁਰੇਂਗਾ, ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਕੰਡੇ ਚੁੱਭ ਜਾਣਗੇ ।
5. ਲੱਪ (ਇਕ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹੱਥ ਦੀ ਕੌਲੀ ਵਾਂਗ ਬਣਾਈ ਤਲੀ ਉੱਪਰ ਜਿੰਨੀ ਚੀਜ਼ ਆਵੇ)-ਮੈਂ ਮੰਗਤੇ ਨੂੰ ਲੱਪ ਕੁ ਆਟਾ ਪਾਇਆ ।
6. ਚੁੰਨੀ ਦਾ ਲੜ ਚੁੰਨੀ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ)-ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਚੁੰਨੀ ਦੇ ਲੜ ਨਾਲ ਘਰ ਦੀਆਂ ਚਾਬੀਆਂ ਬੰਨ੍ਹੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ।
7. ਬੁਹਾਰੀ ਫੇਰਨਾ ਝਾੜੂ ਫੇਰਨਾ)-ਕੁੜੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਬੁਰੀ ਫੇਰ ਰਹੀ ਹੈ ।
8. ਪੁੜਨਾ ਖੁੱਭਣਾ)-ਮੇਰੇ ਪੈਰ ਵਿਚ ਕੰਡਾ ਪੁੜ ਗਿਆ ।
9. ਫੇਰਾ ਮਾਰਨਾ ਗੇੜਾ ਲਾਉਣਾ)–ਮੇਰਾ ਚਾਚਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਾਡੇ ਘਰ ਇਕ ਫੇਰਾ ਤਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੀ ਹੈ । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2005)
10. ਦਿਲਾਸਾ (ਧੀਰਜ)-ਮਾਂ ਨੇ ਰੋਂਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦਿੱਤਾ (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2003)
11. ਪੈਂਡਾ (ਰਸਤਾ)-ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਰਦਿਆਂ ਅੰਤ ਅਸੀਂ ਲੰਮਾ ਪੈਂਡਾ ਮਾਰ ਲਿਆ ।
12. ਵਿਦਾ ਕਰਨਾ ਰਵਾਨਾ ਕਰਨਾ, ਭੇਜਣਾ) ਅਸੀਂ ਚਾਰ ਵਜੇ ਪ੍ਰਾਹੁਣਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
13. ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ਮੱਦਦ ਕਰਨੀ)-ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੀ ਹਾਂ ।

IV. ਸਮਝ-ਆਧਾਰਿਤ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਪਰਖ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਆਏ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ :
ਉੱਤਰ:
ਦਾਦਕੇ – ਨਾਨਕੇ
ਭੈਣਾਂ – ਮਾਸੀਆਂ
ਮਾਮਾ – ਮਾਮੀਆਂ
ਬਾਬਾ – ਭਣੇਵੀਂ
ਪਿਉ – ਨਾਨਾ ਨਾਨੀ ਮਾਮੀਆਂ ਦੋਹਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਕਿੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ:
3.

ਕੋਈ ਦਸ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਵੱਡਿਆਂ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨਣਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਦਰ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ।
2. ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਸਭ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ।
3. ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ।
4. ਸਰੀਰ ਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ।
5. ਸੱਚ ਬੋਲਣਾ ਤੇ ਝੂਠ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ।
6. ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ।
7. ਹੰਕਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ।
8. ਸਮਾਂ ਅਜਾਈਂ ਨਾ ਗੁਆਉਣਾ ।
9. ਕਿਸੇ ਦਾ ਬੁਰਾ ਨਾ ਸੋਚਣਾ ।
10. ਆਪ ਹੁਦਰੇ ਨਾ ਹੋਣਾ ।

V. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਤਿੰਨ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸੁੰਢ, ਹਲਦੀ ਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੁੰਢ ਦਾ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਰਤਾ ਕੌੜਾ ਤੇ ਆਕੜਖੋਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁੰਢ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਰ ਪਰਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ ।

VI. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਡਾ: ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਡਾ: ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਕਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਹਾਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਕੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ ?
ਜਾਂ
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਇਕ ਦੂਜੀ ਦੀਆਂ ਕੀ ਲਗਦੀਆਂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਕੀਆਂ ਭੈਣਾਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹਲਦੀ ਨੇ ਮਾਂ ਤੋਂ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮੰਗੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੁੰਢ ਦਾ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੜਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸੁੰਢ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਆਕੜ ਨਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਲਦੀ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਕੀ ਆਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਰਿਆ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹਲਦੀ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕਹੇ ਕੀ ਚੁੱਕ ਕੇ, ਲਿਆਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੱਥਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹਲਦੀ ਨੇ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਦਰਿਆ ਉੱਤੇ ਕੀ ਬਣਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੂਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹਲਦੀ ਨੇ ਭੁੱਖ ਲੱਗਣ ‘ਤੇ ਬੇਰੀ ਤੋਂ ਕੀ ਮੰਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੇਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਬੇਰੀ ਨੇ ਬੇਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੇਠਾਂ ਕੀ ਹੂੰਝਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੰਡੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਬੇਰੀ ਨੇ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਬੇਰ ਖਾਣ ਲਈ ਦਿੱਤੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਿੱਠੇ ਤੇ ਸੂਹੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕੌਣ ਦਾਣੇ ਭੁੰਨ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਮਾਈ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਭੱਠੀ ਵਾਲੀ ਨੇ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਦਾਣੇ ਦਿੱਤੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੱਪ ਕੁ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਹਲਦੀ ਦੇ ਨਾਨਕੇ ਕਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੂਣਪੁਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਹਲਦੀ ਕਿਸ ਨਾਲ ਕੰਮ ਵਿਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੀ ? .
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨੀ ਨਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਨਾਨੀ ਨੇ ਦੋਹਤੀ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਕੀ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੱਪੜੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਮਾਮੀਆਂ ਨੇ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਕੀ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਖੋਏ ਦੀ ਮਠਿਆਈ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਫਲਾਂ ਦੀ ਟੋਕਰੀ ਕਿਸ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ? ‘
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨੇ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਵਾਪਸ ਜਾਂਦੀ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਭੱਠੀ ਵਾਲੀ ਮਾਈ ਨੇ ਕੀ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਭੁੱਜੇ ਛੋਲੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਵਾਪਸ ਜਾ ਰਹੀ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਦਰਿਆ ਨੇ ਕੀ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੇ ਘੋਗੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਸੁੰਢ ਨਾਨਕੇ ਤੁਰਨ ਲੱਗੀ ਕਿਸ ਨਾਲ ਲੜ ਪਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਲਦੀ ਨਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਸੁੰਢ ਨੇ ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਕੀ ਤੋੜਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਰਖਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਸੁੰਢ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਵਿਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਆਕੜ ਨਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਵਾਪਸੀ ਤੇ ਬੇਰੀ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਸੁੰਢ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਚੁੱਭਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੰਡੇ (✓) ।

ਪਸ਼ਨ 28.
ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੌਣ ਪਛਤਾਈ ? ਉੱਤਰ:
ਸੁੰਢ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 29.
ਸੁੰਢ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪਿਆਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਉਸਦੇ ਕੌੜੇ ਸੁਭਾ ਤੇ ਨਿਕੰਮੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 30.
‘ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 31.
ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿਚ ਸੁੰਢ ਦੀ ਤਾਸੀਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਗਰਮ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 32.
ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿਚ ਹਲਦੀ ਦੀ ਤਾਸੀਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਠੰਢੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 33.
ਭੈਣ ਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਣੇਵੀਂ (✓) ।

VII. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਤੂੰ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਚਲੀ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਪੜਨਾਂਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਤੂੰ, ਉਸ
(ਅ) ਦੇ
(ੲ) ਨਾਲ
(ਸ) ਚਲੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਤੂੰ, ਉਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਬੇਰੀ ਉੱਤੇ ਸੂਹੇ-ਸੂਹੇ ਬੇਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਸੂਹੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ! ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਆਵੇਗਾ
(ਉ) ਡੰਡੀ (|)
(ਅ) ਜੋੜਨੀ
(ੲ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?)
(ਸ) ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!)
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਜੋੜਨੀ (-) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
“ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਕੋਈ ਨੌਕਰ ਹਾਂ !” ਸੰਢ ਨੇ । ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਖਿਝਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਗ਼ਲਤ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ ?
(ਉ) ਡੰਡੀ (।)
(ਅ) ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” ” )
(ੲ) ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!)
(ਸ) ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:
ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!) !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੱਪੜਾ ਬੁਣਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੁਲਾਹਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੰਮ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੇ ਘੋਗੇ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਰਿਆਵਾਂ ਤੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਤੋਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁੜੀਨ: ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਤੇ ਗੋਲਾ ਲਾਓ :
(i) ਤੂੰ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਚਲੀ ਜਾਵੀਂ ।
(ii) ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੋਈ ਉਹ ਚਾਅ ਨਾਲ ਗੁਣਗੁਣਾਉਣ ਲੱਗੀ ।
(iii) ਮੈਂ ਹਾਂ ਤੇਰੀ ਧੀ-ਧਿਆਣੀ ।
ਉੱਤਰ:

VIII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਠ ਲਖ ਵਾਕਾ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਭਰੋ :
(ੳ) ਸੁੰਢ ਤੇ ………………… ਦੋ ਸਕੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਸਨ । (ਹਲਦੀ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ, ਅਦਰਕ) (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2002)
(ਅ) ਨਾਨਕੇ ਘਰ ਜਾਵਾਂਗੇ ……………….. ਪੇੜੇ ਖਾਵਾਂਗੇ । (ਲੱਡੂ, ਆਲੂ, ਮਲਾਈ) (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2005)
(ੲ) ਇੱਕ ਇੱਕ ਤੇ ਦੋ ……………….. ਹੁੰਦੇ ਨੇ । (ਬਾਰਾਂ, ਦਸ, ਗਿਆਰਾਂ) (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2005)
(ਸ) ………….. ਰਤਾ ਕੌੜੇ ਸੁਭਾ ਦੀ ਸੀ । (ਸੁੰਢ, ਹਲਦੀ, ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ)
(ਹ) ਹਲਦੀ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਏ, ਸਭ ਦਾ ਹੱਥ ………………… ਏ । (ਵਟਾਉਂਦੀ, ਫੜਦੀ, ਪਲੋਸਦੀ) (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2003)
(ਕ) ਹਲਦੀ ਨੇ ……………….. ਅੱਗੇ ਤਰਲਾ ਕੀਤਾ । ( ਅੰਬ, ਬੇਰੀ, ਕਿੱਕਰ) (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2004, 05)
(ਖ) ਜਦੋਂ ਸੁੰਢ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ , ਘਰ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ……………… ਲੱਗੀ । (ਰੋਣ, ਡੁਸਕਣ, ਹੱਸਣ) (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2003)
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਹਲਦੀ,
(ਅ) ਲੱਡੂ,
(ੲ) ਗਿਆਰਾਂ
(ਸ) ਸੁੰਢ
(ਹ) ਵਟਾਉਂਦੀ,
(ਕ) ਬੇਰੀ,
(ਖ) ਡੁਸਕਣ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ :
ਡੰਡੀ (।), ਪ੍ਰਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?), ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!), ਕਾਮਾ (,), ਬਿੰਦੀ ਕਾਮਾ (,), ਬਿੰਦੀ (.), ਦੁਬਿੰਦੀ (:), ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” ” ), ਛੁੱਟ-ਮਰੋੜੀ (‘), ਜੋੜਨੀ (-) , ਡੈਸ਼ (-) ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੜਨਾਂਵ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਨਾਂਵ ਦੀ ਥਾਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਪੜਨਾਂਵ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ :-

ਸਤੀਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, “ਸਤੀਸ਼ ਸਕੂਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਸਤੀਸ਼ ਤੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ।”

ਇਹ ਵਾਕ ਬੜਾ ਅਜੀਬ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇਹ } ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੋਵੇਗਾ ।

ਸਤੀਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, “ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਤੇ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ।

ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਦੂਜੀ ਵਾਰੀ ਸਤੀਸ਼ ਵਰਤਣ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਮੈਂ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਹੀ ਪੜਨਾਂਵ ਹੈ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ, ਉਹ, ਅਸੀਂ, ਤੂੰ, ਤੁਸੀਂ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦ ਪੜਨਾਂਵ ਹਨ ।

IX. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1.
ਹਲਦੀ ਨੇ ਭੱਠੀ ਦਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਤੇ ਕੱਖ-ਕਾਣ ਦੀ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਢੇਰੀ ਲਾ, ਉਸੇ ਕੱਖ-ਕਾਣ ਵਿੱਚੋਂ ਝੋਕਾ ਭੱਠੀ ਵਿਚ ਲਾਇਆ । ਭੱਠੀ ਵਾਲੀ ਮਾਈ ਨੇ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਲੱਪ ਦਾਣਿਆਂ ਦੀ ਦਿੱਤੀ । ਦਾਣੇ ਲੈ ਕੇ ਹਲਦੀ ਅੱਗੇ ਤੁਰ ਪਈ । ਅਮੀਰ ਹਲਦੀ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ‘ਲੂਣਪੁਰ ਜਾ ਪਹੁੰਚੀ । ਉੱਥੇ ਉਹ ਸਭਨਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ-ਮੁਹੱਬਤ ਨਾਲ ਮਿਲੀ । ਉਸ ਦੇ ਨਾਨੇ, ਨਾਨੀ, ਮਾਮਿਆਂ ਤੇ ਮਾਸੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ । ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਉਹ ਕਈ ਦਿਨ ਰਹੀ । ਉੱਥੇ ਉਹ ਹਰ ਇੱਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਦੀ ।ਵਿਹਲੇ ਬੈਠ ਕੇ ਉਹ ਨਾਨੀ ਦਾ ਚਰਖਾ ਡਾਹ ਕੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਸੂਤ ਕੱਤਦੀ । ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਉਹ ਰਸੋਈ ਦੇ ਕੰਮ-ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਨਾਨੀ ਦਾ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੀ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਲਦੀ ਨੇ ਭੱਠੀ ਵਿੱਚ ਕਾਹਦਾ ਝੋਕਾ ਲਾਇਆ ?
(ਉ) ਖੋਰੀ ਦਾ
(ਅ) ਟਾਂਡਿਆਂ ਦਾ
(ੲ) ਪੱਛੀਆਂ ਦਾ
(ਸ) ਕੱਖ-ਕਾਣ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਕੱਖ-ਕਾਣ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭੱਠੀ ਵਾਲੀ ਨੇ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਕਾਹਦਾ ਲੱਪ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਦਾਣਿਆਂ ਦਾ
(ਅ) ਭਾੜੇ ਦਾ
(ੲ) ਸ਼ੱਕਰ ਦਾ
(ਸ) ਕੱਖ-ਕਾਣ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਦਾਣਿਆਂ ਦਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹਲਦੀ ਦੇ ਨਾਨਕੇ ਕਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਨ ?
(ਉ) ਜੰਡਿਆਲੇ
(ਅ) ਵਡਾਲੇ
(ੲ) ਲੂਣਪੁਰ
(ਸ) ਤਾਜਪੁਰ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਲੂਣਪੁਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹਲਦੀ ਕਿਸ-ਕਿਸ ਨੂੰ ਮੁਹੱਬਤ-ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਮਿਲੀ ?
(ਉ) ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ
(ਅ) ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ
(ੲ) ਘਰਦਿਆਂ ਨੂੰ
(ਸ) ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਕਿਸ-ਕਿਸ ਨੇ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨੇ, ਨਾਨੀ, ਮਾਮਿਆਂ ਤੇ ਮਾਸੀਆਂ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹਲਦੀ ਵਿਹਲੀ ਸਮੇਂ ਕੀ ਕਰਦੀ ?
(ਉ) ਖੇਡਦੀ
(ਅ) ਸੌਂਦੀ
(ੲ) ਚਰਖਾ ਕੱਤਦੀ
(ਸ) ਨੱਚਦੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਚਰਖਾ ਕੱਤਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹਲਦੀ ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਕਿਸ ਨਾਲ ਕੰਮ ਵਿਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੀ ?
(ਉ) ਮਾਮੀ ਨਾਲ
(ਅ) ਨਾਨੀ ਨਾਲ
(ੲ) ਮਾਸੀ ਨਾਲ
(ਸ) ਨਾਨੇ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਨਾਨੀ ਨਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
‘ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦੀ ਆਪਣੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਾਨੂੰ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਭੱਠੀ, ਮਾਈ, ਪਿੰਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਵਸਤਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।.
ਉੱਤਰ:
ਕੱਖ-ਕਾਣ, ਦਾਣਿਆਂ, ਸੂਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਉਸ, ਉਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ) ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਉਸ ਦੇ ਨਾਨੇ, ਨਾਨੀ, ਮਾਮਿਆਂ ਤੇ ਮਾਸੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਨਿਆਂ, ਨਾਨੀਆਂ, ਮਾਮੇ ਤੇ ਮਾਸੀ। ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਹਲਦੀ ਨੇ ਭੱਠੀ ਵਿਚ ਕੱਖ-ਕਾਣ ਦਾ ਝੁਕਾ ਲਾਇਆ ।
(ਅ) ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਉਹ ਇਕ ਦਿਨ ਨਾ ਰਹੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) (✓)
(ਅ) (✗)

2.
ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਸੁੰਢ ਕਾਹਲੇ-ਕਾਹਲੇ ਕਦਮ ਪੁੱਟਦੀ ਅੱਗੇ ਤੁਰ ਪਈ । ਅੱਗੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਉਹੋ ਬੇਰੀ ਆਈ । ਸੁੰਢ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭੁੱਖ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਉਹ ਬੇਰੀ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਹਲੂਣਾ ਦੇਣ ਲੱਗੀ । ਸੁੰਢ ਨੂੰ ਇਹ ਕਰਦਿਆਂ ਵੇਖ ਬੇਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ “ ਧੀਏ ! ਜੇ ਤੂੰ ਤਾਜ਼ੇ ਤੇ ਮਿੱਠੇ ਬੇਰ ਖਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਏਂ ਤਾਂ ਪਹਿਲੋਂ ਮੇਰੇ ਹੇਠ ਬੁਹਾਰੀ ਦੇ ਤੇ ਕੰਡੇ ਹੂੰਝਦੀ ਜਾ । ਹੁਣੇ ਪਿੰਡੋਂ ਬੱਚੇ ਮੇਰੇ ਬੇਰ ਖਾਣ ਆਉਣਗੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਕੰਡੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਚੁਭਣਗੇ ।” ਪਰ ਸੁੰਢ ਨੇ ਬੇਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਨਾ ਸੁਣੀ । ਉਹ ਬੇਰੀ ਦੇ ਟਾਹਣਾਂ ਨੂੰ ਹਲੂਣਦੀ ਰਹੀ ਪਰ ਮੰਦੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੀ ਬੇਰ ਹੇਠਾਂ ਨਾ ਡਿੱਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੁੰਢ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਤੁਰੀ ?
(ਉ) ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ
(ਅ) ਕਾਹਲੇ-ਕਾਹਲੇ ਕਦਮ ਪੁੱਟਦੀ
(ੲ) ਅਰਾਮ ਨਾਲ
(ਸ) ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਕਾਹਲੇ-ਕਾਹਲੇ ਕਦਮ ਪੁੱਟਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੁੰਢ ਨੇ ਬੇਰ ਲਾਹੁਣ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ? ‘
(ਉ) ਰੋੜਾ ਮਾਰਿਆ
(ਅ) ਸੋਟਾ ਮਾਰਿਆ
(ੲ) ਹਲੂਣਾ ਦਿੱਤਾ
(ਸ) ਪੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਹਲੂਣਾ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੇਰੀ ਨੇ ਸੁੰਢ ਨੂੰ ਬੁਹਾਰੀ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਆਪਣੇ ਹੇਠੋਂ ਕੰਡੇ ਹੂੰਝਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬੇਰ ਖਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਉਣਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਲੋਕਾਂ ਨੇ
(ਅ) ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ
(ੲ) ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ
(ਸ) ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਇਕ ਨਾ ਸੁਣਨੀਂ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦੀ ਆਪਣੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਕਿਹਾ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਨਾ ਸੁਣੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਦਰਿਆ, ਬੇਰੀ, ਧੀਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਭੁੱਖ, ਭਾਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਤੂੰ, ਉਨ੍ਹਾਂ, ਉਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲੋ :
ਅੱਗੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਉਹੋ ਬੇਰੀ ਆਈ ।
ਉੱਤਰ:
ਅੱਗੇ ਰਾਹਾਂ ਵਿਚ ਉਹੋ ਬੇਰੀਆਂ ਆਈਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ੳ) ਸੁੰਢ ਬੇਰੀ ਦੇ ਬੇਰ ਖਾਣੇ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ :
(ਅ) ਸੁੰਢ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਕੰਡੇ ਚੁੱਭ ਗਏ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) (✓)
(ਅ) (✗)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਗੁਣ-ਗੁਣਾਉਣਾ – ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗਾਉਣਾ ।
ਚਾਅ – ਖੁਸ਼ੀ ।
ਔਕੜਾਂ – ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ।
ਪੈਂਡਾ – ਰਸਤਾ ।
ਕੌੜੇ ਸੁਭਾ ਦੀ – ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਭਰੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ।
ਠਾਠਾਂ ਮਾਰਦਾ – ਉੱਚੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ।
ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ – ਯਾਤਰੀ ।
ਸੂਹੇ-ਸੂਹੇ – ਲਾਲ-ਲਾਲ ।
ਧੀਧਿਆਣੀ – ਪਿਆਰੀ ਧੀ ।
ਪੁੜ ਜਾਣਗੇ – ਚੁੱਭ ਜਾਣਗੇ ।
ਬੁਹਾਰੀ – ਝਾਤੂ ।
ਦਿਲਾਸਾ – ਧੀਰਜ ।
ਝੋਕਾ ਲਾਉਣਾ – ਭੱਠੀ ਵਿਚ ਘਾਹ-ਫੂਸ ਪਾਉਣਾ ।
ਲੱਪ – ਇਕ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹਥੇਲੀ ਉੱਪਰ ਜਿੰਨੀ ਚੀਜ਼ ਆ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ – ਕੰਮ ਵਿਚ ਮੱਦਦ ਕਰਨੀ ।
ਲੜ – ਚੁੰਨੀ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ ।
ਵਿਦਾ ਕੀਤਾ – ਤੋਰਿਆ ।
ਜੁਲਾਹਾ – ਕੱਪੜਾ ਬੁਣਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ।
ਨਾਨਕਿਉਂ – ਨਾਨਕਿਆਂ ਦਿਉਂ ।
ਮੋਹ – ਪਿਆਰ ।
ਦੋਹਤੀ – ਧੀ ਦੀ ਧੀ ।
ਮੰਦੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ – ਮਾੜੀ ਕਿਸਮਤ ਕਰਕੇ ।
ਬਿਖੜਾ – ਔਖਾ ।
ਅਸੀਸ – ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ।
ਹਿੱਲੀ ਹੋਈ – ਗਿੱਝੀ ਹੋਈ ।
ਡੁਸਕਣ ਲੱਗੀ – ਰੋਣ ਲੱਗੀ ।
ਪ੍ਰਣ – ਇਕਰਾਰ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 8 ਚਿੜੀਆ-ਘਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 8 ਚਿੜੀਆ-ਘਰ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਗੱਲਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:

1. ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਵਿਚ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ = ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
2. ਬਣਮਾਣਸ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਢੋਲ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
3. ਉੱਲੂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਨਾਲੋਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਚੰਗਾ : ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਮੋਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੰਛੀ ਹੈ ।
5. ਛੱਤਬੀੜ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ, ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲੇ – ਵਲ ਜਾਂਦੀ ਸੜਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਛੱਤਬੀੜ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲੇ ਵਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਸੜਕ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਣਮਾਣਸ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਣਮਾਣਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਵਡੇਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਸਿੱਧਾ ਤੁਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਢੋਲ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹਿਰਨ ਵਾਂਗ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੁੰਗੀਆਂ ਭਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਵਿਚ ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਗਾਉਣ ) ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਵੀ ਨੇ ਕਿਹੜੇ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਵੀ ਨੇ ਛੱਤਬੀੜ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਜੀਵ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਵਿਚ ਸ਼ੇਰ, ਬਣਮਾਣਸ, ਹਿਰਨ, ਮਗਰਮੱਛ, ਬਾਘ, ਬਾਰਾਂਸਿੰਝਾ, ਲੱਕੜਬੱਘਾ. ਹੰਸ, ਪਹਾੜ ਦੀ ਮੈਨਾ, ਉੱਲੂ, ਕਬੂਤਰ, ਮੋਰ, ਬਗਲੇ, ਜੰਗਲੀ ਕੁੱਕੜ, ਲੂੰਬੜੀ, ਸਹੇ ਤੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਆਦਿ ਜੀਵ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ’ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਆਖ਼ਰੀ । ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਕਵੀ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ? ।
ਉੱਤਰ:
ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਕੈਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਉਹ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਹੀ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲੋਂ ਮਰਨ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ’ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਆਏ ਕਿਸੇ ਦੋ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਉੱਲੂ ਅਤੇ ਮੋਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ’ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਆਏ ਕਿਸੇ ਦੋ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਦਰ ਤੇ ਬਾਘ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੱਤਬੀੜ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਗਰਮੱਛ ਕੀ cਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੋਸੀ ਧੁੱਪ ਸੇਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੰਸ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੰਭ ਵਿਚ ਤਰ ਰਹੇ ਹਨ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ’ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਡਾ: ਸਰਬਜੀਤ ਬੇਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਡਾ: ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀਆ-ਘਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ’ ਪਾਠ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਵਿਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਾਰੇ ਬਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ ਚਿੜੀਆਘਰ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੱਤ-ਬੀੜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ੇਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਿੰਜਰੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਂਦਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਚਲਦਾ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਢੋਲ ਵਾਂਗ ਅਵਾਜ ਕੱਢ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਣਮਾਣਸ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡਾਰ ਚੁੰਗੀਆਂ ਭਰ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਿਰਨਾਂ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੋਸੀ ਧੁੱਪ ਕਿਹੜੇ ਜੀਵ ਸੇਕ ਰਹੇ ਹਨ ? |
ਜਾਂ
ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਵਲ ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੱਗਰਮੱਛ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿਚ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਪਾਈਦਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਘ ਤੇ ਬਘੇਲੇ ਦੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਕਿਸਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਹਣੀ ਚੀਜ਼ ਉਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਕੰਮ ਆਵੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਰਾਂਸਿੰਝੇ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਬੱਚੇ ਚੁੱਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੱਕੜਬੱਘਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਛੰਭ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਤਰ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਹੰਸ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਪਹਾੜੀ ਮੈਨਾ ਦੀ ਚੁੰਝ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਨਹਿਰੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਅੱਧਸੁੱਤਾ ਉਲੂ ਸਾਨੂੰ ਮਨ ਵਿਚ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਉੱਲੂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਗੁਟਕਦੇ ਹਨ ? ‘
ਜਾਂ
ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਘੇਰੇ ਕੱਢਦੇ ਹੋਏ ਕੋਈ ਨਾਲ ਨੱਚਦੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੂਤਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਕਿਸ ਜਾਨਵਰ ਬਾਰੇ ਇਹ ਗੱਲ ਝੂਠ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗੁਟਾਰਾਂ ਨਾਲ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਰ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਬਗਲੇ ਭਗਤ ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਿੱਕੀ ਝੀਲ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਇਕੱਲਾ ਤੇ ਉਦਾਸ ਜਾਨਵਰ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੰਗਲੀ ਕੁੱਕੜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਕਾਂ ਨੂੰ ਗਵਈਆ ਆਖ ਕੇ ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਨੇ ਠਗਿਆ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਲੰਮੀ ਛਾਲ ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਮਾਰਦੇ ਹਨ ?
ਜਾਂ
ਕੱਛੂ ਕੋਲੋਂ ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਹੇ ਤੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
‘ਅੱਧ-ਸੁੱਤਾ, ਉੱਲੂ ਸਾਡੇ ਵਲ ਝਾਕਦਾ ਇਸ ਤੁਕ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੱਧ-ਸੁੱਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਛੀ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰਨਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਪਿੰਜਰੇ ਨਾਲੋਂ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੌਤ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੰਛੀ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਰਾਤ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਉੱਲੂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ’ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਛੰਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੋਰੜਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28.
ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ੳ) ਆਓ ਸਾਰੇ ਬਾਲ, ਛੱਤਬੀੜ ਚਲੀਏ ।
ਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ………………..

(ਅ) ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਜੀਵ …………….
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਮੋਹਰੇ ਹੋ ਕੇ ਚਲੀਏ ।
(ਅ) ਕਿਵੇਂ ਮਾਣਦੇ ਆਨੰਦ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 29.
ਦਿੱਤੇ ਤੁਕਾਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਬਣਾਓ :
…………………… ਜਾਈਦਾ ।.
…………………… ਪਾਈਦਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਬਾਘ ਤੇ ਬਘੇਲੇ ਦੇਖ, ਡਰ ਜਾਈਦਾ । ਭੁੱਲ ਕੇ ਨਾ ਪਿੰਜਰੇ, ਹੱਥ ਪਾਈਦਾ । (ਨੋਟ-ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਲਈ ਐੱਮ.ਬੀ.ਡੀ. ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਸਾਧਨ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਸਾਰੀ ਕਵਿਤਾ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 30.
ਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਆਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਬਾਂਦਰ
(ਅ) ਬਾਰਾਂਸਿੰਝਾ
(ੲ) ਬਾਘ
(ਸ) ਬੱਚੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਬੱਚੇ ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :ਕੈਦ, ਬੰਦ, ਧੁੱਪ, ਤਰਨਾ, ਸੁੱਤਾ, ਝੂਠ, ਰੁੱਸਣਾ, ਹਾਰਨਾ, ਮਰਨਾ, ਚੰਗਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਕੈਦ – ਅਜ਼ਾਦ
ਬੰਦ – ਖੁੱਲ੍ਹਾ
ਧੁੱਪ – ਡੁੱਬਣਾ
ਸੁੱਤਾ – ਜਾਗਦਾ
ਝੂਠ – ਸੱਚ
ਰੁੱਸਣਾ – ਮੰਨਣਾ
ਹਾਰਨਾ – ਜਿੱਤਣਾ
ਮਰਨਾ – ਜਿਊਣਾ
ਚੰਗਾ – ਮਾੜਾ, ਬੁਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਬਨਮਾਨਸ, ਛਤਬੀੜ, ਸੁਨਿਹਰੀ, ਕਾਵਾਂ, ਲਕੜਬਗਾ, ਮੇਨਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਬਨਮਾਨਸ – ਬਣ-ਮਾਣਸ
ਛੱਤਬੀੜ – ਛੱਤਬੀੜ
ਸੁਨਿਹਰੀ – ਸੁਨਹਿਰੀ
ਕਾਵਾਂ – ਕਾਂਵਾਂ
ਲਕੜਬਗਾ – ਲੱਕੜਬੱਘਾ
ਮੇਨਾ – ਮੈਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲੈਅਮਈ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਚੱਲੀਏ, ਬੰਦ, ਸੇਕਦੇ, ਤਰਦੇ, ਪਾਵਦਾ, ਜੰਗਲੀ, ਤੱਕਦਾ, ਮਾਰਦੇ ।
ਉੱਤਰ:
ਚੱਲੀਏ – ਰਲੀਏ
ਬੰਦ – ਅਨੰਦ
ਸੇਕਦੇ – ਵੇਖਦੇ
ਭਰਦੇ – ਭਰਦੇ
ਪਾਂਵਦਾ – ਜਾਂਵਦਾ
ਜੰਗਲੀ – ਰੰਗਲੀ
ਤੱਕਦਾ – ਚੱਕਦਾ
ਮਾਰਦੇ – ਹਾਰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਬੰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਲੈਅਮਈ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੱਕਣਾ
(ਅ) ਵੇਖਦੇ
(ੲ) ਰੈਣ
(ਸ) ਅਨੰਦ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਅਨੰਦ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਢਦਾ .
(ਅ) ਕਡਦਾ
(ੲ) ਕੱਡਦਾ
(ਸ) ਕੱਢਦਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਕੱਢਦਾ ।

VII. ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪੰਛੀਆਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤਾ ‘ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਵਿਚੋਂ ਪੜੀ ਕੋਈ ਇਕ-ਇਕ ਗੱਲ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ:
1. ਸ਼ੇਰ

ਸ਼ੇਰ ਰੱਖ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ ।

2. ਬਾਂਦਰ

ਬਾਂਦਰ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਹੈ।

3. ਬਣਮਾਣਸ

ਬਣਮਾਣਸ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

4. ਹਿਰਨਾਂ ਦੀ ਡਾਰ

ਹਿਰਨਾਂ ਦੀ ਡਾਰ ਚੁੰਗੀਆਂ ਭਰ ਰਹੀ ਹੈ ।

5. ਮਗਰਮੱਛ

ਮਗਰਮੱਛ ਕੋਸੀ-ਕੋਸੀ ਧੁੱਪ ਸੇਕ ਰਹੇ ਹਨ ।

6. ਬਾਘ

ਬਾਘ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਡਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

7. ਬਾਰਾਂ ਸਿੱਕੇ

ਬਾਰਾਂ ਸਿੱਕਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਕਥਾ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਹਣੀ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ।

8. ਲੱਕੜਬੱਘਾ

ਲੱਕੜਬੱਘਾ ਬੱਚੇ ਚੁੱਕ ਲਿਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

9. ਹੰਸ

ਹੰਸ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਤਰਦੇ ਹਨ ।

10. ਮੈਨਾ

ਮੈਨਾ ਦੀ ਚੁੰਝ ਸੁਨਹਿਰੀ ਹੈ ।

11. ਉੱਲੂ

ਉੱਲੂ ਅੱਧ-ਸੁੱਤਾ ਜਿਹਾ ਹੈ ।

12. ਕਬੂਤਰ

ਕਬੂਤਰ ਗੁਟਕਦੇ ਹਨ ।

13. ਮੋਰ

ਮੋਰ ਪੈਲ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

14. ਬਗਲੇ

ਬਗਲੇ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਝੀਲ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ ।

15. ਜੰਗਲੀ ਕੁਕੜੀ

ਜੰਗਲੀ ਕੁਕੜੀ ਉਦਾਸ ਤੇ ਇਕੱਲੀ ਹੈ ।

16. ਲੂੰਬੜੀ

ਲੂੰਬੜੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਸਨੇ ਕਾਂ ਨੂੰ ਗਵਈਆ ਆਖ ਕੇ ਠਗਿਆ ਸੀ ।

17. ਸਹੇ/ਖ਼ਰਗੋਸ਼

ਸਹੇ ਤੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹਨ ।

VIII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ :–
ਛੱਤਬੀੜ, ਰੱਖ, ਬਣਮਾਣਸ, ਚੁੰਗੀਆਂ, ਛੰਭ, ਦਿਖ, ਠੱਗ, ਸ਼ੇਰ, ਉਡਾਰੀ, ਲੂੰਬੜੀ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਛੱਤਬੀੜ (ਇਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ । ਇੱਥੇ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਹੈ) – ਅਸੀਂ ਕੱਲ੍ਹ ਛੱਤਬੀੜ ਦਾ ਚਿੜੀਆ| ਘਰ ਦੇਖਣ ਗਏ ।
2. ਰੱਖ (ਨਿੱਕੇ ਰੁੱਖਾਂ ਵਾਲਾ ਜੰਗਲ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਥਾਂ) – ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਛੱਤਬੀੜ ਦੇ ਰੱਖ ਵਿਚ ਬਣਿਆ ਹੈ ।
3. ਬਣਮਾਣਸ (ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਇੱਕ ਜੰਗਲੀ ਜਨੌਰ) – ਛੱਤਬੀੜ ਦੇ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਵਿਚ ਇਕ ਬਣਮਾਣਸ ਵੀ ਹੈ ।
4. ਚੰਗੀਆਂ (ਉੱਛਲ-ਉੱਛਲ ਕੇ ਦੌੜ ਲਾਉਣਾ) – ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਹਿਰਨ ਚੁੰਗੀਆਂ ਭਰ ਰਹੇ ਸਨ ।
5. ਛੰਭ (ਟੋਭੇ, ਛੱਪੜ ਤੇ ਝੀਲ ਵਾਂਗ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ) – ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਛੰਭ ਹੈ ।
6. ਦਿਖ (ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਦਿਸਦੀ ਹੈ, ਵੇਖਣ ਵਾਲੇ ਉੱਤੇ ਬਣਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ) – ਜੰਗਲੀ ਕੁੱਕੜ ਦੀ ਦਿਖ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਹੈ ।
7. ਠੱਗ (ਧੋਖਾ ਦੇ ਕੇ ਲੁੱਟਣ ਵਾਲਾ) – ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਇਕ ਠੱਗ ਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਪੈਸੇ ਠੱਗ ਲਏ ।
8. ਸ਼ੇਰ (ਇਕ ਖੂੰਖਾਰ ਜੰਗਲੀ ਪਸ਼ੂ) – ਸ਼ੇਰ ਨੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
9. ਉਡਾਰੀ (ਉੱਡਣ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਨਾਂਵ) – ਪੰਛੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰ ਕੇ ਅੱਖੋਂ ਓਹਲੇ ਹੋ ਗਿਆ ।
10. ਲੂੰਬੜੀ (ਇਕ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ) – ਲੂੰਬੜੀ ਇਕ ਚਲਾਕ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲਿਖੋ :
ਛੱਤਬੀੜ, ਰੱਖਾਂ, ਅਨੰਦ, ਬਣ-ਮਾਣਸ, ਡਾਰ, ਚੰਗੀਆਂ, ਕਥਾ, ਛੰਭ, ਗੁਟਕਦੇ ।
ਉੱਤਰ:
ਛੱਤਬੀੜ – ਇਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਸਥਿਤ ਹੈ ।
ਰੱਖਾਂ – ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹਰੀ-ਭਰੀ ਥਾਂ ।
ਅਨੰਦ – ਮੌਜ, ਮਜ਼ਾ, ਸਵਾਦ ।
ਬਣਮਾਣਸ – ਇਕ ਪਸ਼ੂ, ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਵਡੇਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਡਾਰ – ਪੰਛੀਆਂ ਜਾਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ।
ਚੰਗੀਆਂ – ਹਿਰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਛਾਲਾਂ ।
ਕਥਾ – ਕਹਾਣੀ ।
ਛੰਭ – ਛੋਟੀ ਝੀਲ, ਵੱਡਾ ਛੱਪੜ ।
ਗੁਟਕਦੇ – ‘ਕਬੂਤਰਾਂ ਦਾ ਬੋਲਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਲੱਗਅਲੱਗ ਸੂਚੀਆਂ ਬਣਾਓ :
ਕੁੱਕੜ, ਸ਼ੇਰ, ਬਣ-ਮਾਣਸ, ਕਬੂਤਰ, ਹਿਰਨ, ਮਗਰਮੱਛ, ਉੱਲੂ, ਲੱਕੜਬੱਘਾ, ਬਾਘ, ਹੰਸ, ਬਾਰਾਂਸਿੰਕਾ, ਮੈਨਾ, ਲੂੰਬੜੀ, ਮੋਰ, ਖ਼ਰਗੋਸ਼, ਕੱਛੂ, ਕਾਂ, ਬਗਲਾ ॥
ਉੱਤਰ:
ਜਾਨਵਰ (ਪਸ਼ੂ) – ਪੰਛੀ
ਸ਼ੇਰ – ਹੰਸ
ਬਣ-ਮਾਣਸ – ਕਬੂਤਰ
ਹਿਰਨ – ਉੱਲੂ
ਮਗਰਮੱਛ – ਕੁਕੜ
ਲੱਕੜਬੱਘਾ – ਮੈਨਾ
ਬਾਘ – ਮੋਰ
ਬਾਰਾਂਸਿੰਝਾ – ਕਾਂ
ਲੂੰਬੜੀ – ਬਰਲਾ
ਖ਼ਰਗੋਸ਼
ਕੱਛੂ

IX. ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ੳ) ਆਓ ਸਾਰੇ ਬਾਲ
……………………. । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2010)
ਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ
…………………… ।
ਉੱਤਰ:
ਆਓ ਸਾਰੇ ਬਾਲ
ਛੱਤਬੀੜ ਚੱਲੀਏ ।
ਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ
ਅੱਗੇ ਹੋ ਕੇ ਲੀਏ ।

(ਅ) ਰੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ੇਰ
……………………. ।
ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਜੀਵ
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਰੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ੇਰ,
ਬੰਦਾ ਪਿੰਜਰੇ ‘ਚ ਬੰਦ ।
ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਜੀਵ.
ਕਿਵੇਂ ਮਾਣਦੇ ਅਨੰਦ ॥

(ੲ) ਬਣਮਾਣਸ ਵੇਖੋ :
……………………. ।
ਕੱਢਦਾ ਅਵਾਜ਼
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਬਣਮਾਣਸ ਵੇਖੋ
ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਚੱਲਦਾ ।
ਕੱਢਦਾ ਅਵਾਜ਼
ਜਿਵੇਂ ਢੋਲ ਵੱਜਦਾ ।

(ਸ) ਹਿਰਨਾਂ ਦੀ ਡਾਰ
……………………. ।
ਹਰਾ-ਭਰਾ ਚਾਰਾ
……………………. । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
ਉੱਤਰ:
ਹਿਰਨਾਂ ਦੀ ਡਾਰ
ਭਰੇ ਚੰਗੀਆਂ ਪਈ ।
ਹਰਾ-ਭਰਾ ਚਾਰਾ
ਨਾਲੇ ਡਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।

(ਹ) ਮਗਰ-ਮੱਛ ਵੇਖੋ
……………………. ।
ਇਹ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਲ .
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਮਗਰ-ਮੱਛ ਵੇਖੋ
ਕੋਸੀ ਧੁੱਪ ਸੇਕਦੇ ।
ਇਹ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਲ
ਲੁਕ-ਛਿਪ ਵੇਖਦੇ ।

(ਕ) ਬਾਘ ਤੇ ਬਘੇਲੇ ਵੇਖ
……………………. ।
ਭੁੱਲ ਕੇ ਨਾ ਪਿੰਜਰੇ ‘ਚ
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਬਾਘ ਤੇ ਬਘੇਲੇ ਵੇਖ
ਡਰ ਜਾਈਦਾ ।
ਭੁੱਲ ਕੇ ਨਾ ਪਿੰਜਰੇ ‘ਚ
ਹੱਥ ਪਾਈਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :- .
(ਉ) ਬਾਰਾਂ ਸਿੰਝੇ ਵੇਖ
……………………. ।
ਸੋਹਣੀ ਉਹੋ ਚੀਜ਼.
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਬਾਰਾਂ ਸਿੰਥੇ ਵੇਖ
ਕਥਾ ਯਾਦ ਆਂਵਦੀ ।
ਸੋਹਣੀ ਉਹੋ ਚੀਜ਼
ਜਿਹੜੀ ਕੰਮ ਆਂਵਦੀ ।

(ਅ) ਲੱਕੜਬੱਘਾ ਨਹੀਓ
……………………. ।
ਆਖਦਾ ਸੀ ਤਾਇਆ .
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਲੱਕੜਬੱਘਾ ਨਹੀਓਂ
ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਤੱਕਦਾ ।
ਆਖਦਾ ਸੀ ਤਾਇਆ .
ਇਹ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਚੱਕਦਾ ।

(ੲ) ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਛੰਭ
……………………. ।
ਕੈਦ ਨੇ ਵਿਚਾਰੇ
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਛੰਭ
ਵਿੱਚ ਹੰਸ ਤਰਦੇ ।
ਕੈਦ ਨੇ ਵਿਚਾਰੇ
ਨਾ ਉਡਾਰੀ ਭਰਦੇ ।

(ਸ) ਸੁਨਹਿਰੀ ਚੁੰਝ ਵਾਲੀ
……………………. ।
ਸੁਨੇਹਾ ਕੋਈ ਦੇਵੇ ।
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਸੁਨਹਿਰੀ ਚੁੰਝ ਵਾਲੀ
ਮੈਨਾ ਹੈ ਪਹਾੜ ਦੀ ।
ਸੁਨੇਹਾ ਕੋਈ ਦੇਵੇ
ਮੈਨੂੰ ਵਾਜ ਮਾਰਦੀ ।

(ਹ) ਅੱਧ-ਸੁੱਤਾ ਉੱਲੂ
……………………. ।
ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ .
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਅੱਧ-ਸੁੱਤਾ ਉੱਲੂ
ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਝਾਕਦਾ ।
ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ
ਸਾਨੂੰ ਉੱਲੂ ਆਖਦਾ ।

(ਕ) ਗੁਟਕਦੇ ਕਬੂਤਰ
……………………. ।
ਜਾਪਦਾ ਏ ਜਿਵੇਂ
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਗੁਟਕਦੇ ਕਬੂਤਰ
ਕਿਵੇਂ ਘੋਰੇ ਕੱਢਦੇ ।
ਜਾਪਦਾ ਏ ਜਿਵੇਂ
ਕੋਈ ਨਾਚ ਨੱਚਦੇ ।

(ਖ) ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜਾ
……………………. ।
ਝੂਠ ਹੈ ਗੁਟਾਰਾਂ
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜਾ
ਮੋਰ ਪੈਲ ਪਾਂਵਦਾ ।
ਝੂਠ ਹੈ ਗੁਟਾਰਾਂ
ਨਾਲ ਰੁੱਸ ਜਾਂਵਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ਉ) ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਝੀਲ
……………………. ।
ਬਗਲੇ-ਭਗਤ . .
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਝੀਲ
ਵਿੱਚ ਪੱਤੇ ਨੇ ਝੜੇ ।
ਬਗਲੇ-ਭਗਤ
ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਨੇ ਖੜੇ ।

(ਅ) ਇਕੱਲਾ ਤੇ ਉਦਾਸ
……………………. ।
ਵੇਖਣ ਹੀ ਵਾਲੀ
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਇਕੱਲਾ ਤੇ ਉਦਾਸ
ਕੁੱਕੜ ਇੱਕ ਜੰਗਲੀ ।
ਵੇਖਣ ਹੀ ਵਾਲੀ
ਇਹਦੀ ਦਿੱਖ ਰੰਗਲੀ ।

(ੲ) ਲੂੰਬੜੀ ਨੂੰ ਵੇਖ
……………………. ।
ਕਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਗਵੱਈਆ ਆਖ
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਲੂੰਬੜੀ ਨੂੰ ਵੇਖ
ਬਾਤ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਏ ।
ਕਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਗਵੱਈਆ ਆਖ
ਠੱਗ ਜਾਂਦੀ ਏ ।

(ਸ) ਸਹੇ-ਖ਼ਰਗੋਸ਼
……………………. ।
ਕਦੇ-ਕਦੇ ਭਾਵੇਂ
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੇ-ਖ਼ਰਗੋਸ਼
ਲੰਮੀ ਛਾਲ਼ ਮਾਰਦੇ ।
ਕਦੇ-ਕਦੇ ਭਾਵੇਂ
ਕੱਛੂ ਕੋਲੋਂ ਹਾਰਦੇ ।

(ਹ) ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਕੈਦ
……………………. ।
ਪਿੰਜਰੇ ‘ਚ ਰਹਿਣ
……………………. । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
ਉੱਤਰ:
ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਕੈਦ
ਭੁੱਲ ਕੇ ਨਾ ਕਰਨਾ ।
ਪਿੰਜਰੇ ‘ਚ ਰਹਿਣ
ਨਾਲੋਂ ਚੰਗਾ ਮਰਨਾ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਬਾਲ – ਬੱਚੇ ।
ਛੱਤਬੀੜ – ਇਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਸਥਿਤ ਹੈ ।
ਰੱਖਾਂ – ਨਿੱਕੇ ਰੁੱਖਾਂ ਵਾਲਾ ਜੰਗਲ ।
ਅਨੰਦ – ਖੁਸ਼ੀ ।
ਬਣਮਾਣਸ – ਚਿੰਪਾਜ਼ੀ, ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਇਕ ਜਾਨਵਰ ।
ਚੁੰਗੀਆਂ – ਛਾਲਾਂ ।
ਕੋਸੀ – ਨਿੱਘੀ ।
ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ ।
ਛੰਭ – ਛੋਟੀ ਝੀਲ, ਵੱਡਾ ਛੱਪੜ ।
ਡਾਰ – ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਉੱਡਣਾ ।
ਗੁਟਕਦੇ – ਬੋਲਦੇ ।
ਗੁਟਾਰਾਂ – ਛਾਰਕਾਂ ।
ਬਗਲੇ-ਭਗਤ – ਬਗਲਾ ਇਕ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪੰਛੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੋਵਰਾਂ ਤੇ ਨਦੀਆਂ ਕੰਢੇ ਇਕ ਟੰਗ ਭਾਰ ਖੜਾ ਭਗਤੀ ਕਰਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਮੱਛੀ ਉਛਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਝਪਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।
ਦਿਖ – ਦਿਸਣ ਵਿਚ ।
ਰੰਗਲੀ – ਰੰਗਾਂ ਵਾਲੀ.।
ਠਗ – ਧੋਖਾ ਦੇ ਕੇ ਲੁੱਟਣ ਵਾਲਾ ।