Bhagya

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome LifeBook Solutions Chapter 4 हृदय में इनके लिए प्रेम रखें Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 4 हृदय में इनके लिए प्रेम रखें

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB हृदय में इनके लिए प्रेम रखें Textbook Questions and Answers

(क) अपने राज्य के बारे में जानकारी और सांझें

मौखिक प्रश्न :

प्रश्न 1.
पंजाब में पहले कितने दरिया (नदियां) थे?
ਉੱਤਰ :
पांच।

प्रश्न 2.
पंजाब में आजकल कौन-से तीन दरिया हैं?
ਉੱਤਰ :
सतलुज, ब्यास, रावी।

प्रश्न 3.
पंजाब में कौन-सी भाषा बोली जाती
ਉੱਤਰ :
पंजाबी।

प्रश्न 4.
पंजाब में कौन-कौन सी फ़सलें होती
ਉੱਤਰ :
गन्ना, गेहूँ, चावल, मक्की।

प्रश्न 5.
पंजाबियों का प्रमुख व्यवसाय कौनसा है?
ਉੱਤਰ :
कृषि।

प्रश्न 6.
पंजाब के प्रमुख मेले कौन-कौन से
ਉੱਤਰ :
जरग का, छपार का, होला मोहल्ला, वैसाखी का, प्रो० मोहन सिंह मेला।

प्रश्न 7.
पंजाबियों का स्वभाव कैसा है?
ਉੱਤਰ :
खुल-दिला, खुशमिज़ाज और दूसरों के काम आने वाला।

प्रश्न 8.
आपको पंजाब कैसा लगता है?
ਉੱਤਰ :
बहुत ही बढ़िया।

(ख) मातृ भाषा से प्रेम

मौखिक प्रश्न :

प्रश्न 1.
मनुष्य की कौन-सी तीन माताएं होती
ਉੱਤਰ :
धरती मां, मां बोली, जन्म देने वाली मां।

प्रश्न 2.
पंजाबियों की मातृ भाषा ( मां-बोली) कौन-सी है?
ਉੱਤਰ :
पंजाबी।

प्रश्न 3.
क्या कंप्यूटर पर भी पंजाबी लिखी अथवा पढ़ी जा सकती है?
ਉੱਤਰ :
हां जी।

प्रश्न 4.
आज की बातचीत में से हमने क्या सीखा है?
ਉੱਤਰ :
हमें अपनी मां बोली पंजाबी को मन से भूल कर अन्य भाषाएं नहीं सीखनी चाहिएं। परंतु अन्य भाषाएं भी सीखनी ज़रूरी हैं। गायिकाओं और लेखकों के नाम मालूम चलें।

(ग) देश की अन्य भाषाओं के बारे में

मौखिक प्रश्न :

प्रश्न 1.
भारत में सैंकड़े भाषाएं बोली जाती हैं? ठीक है कि गलत?
ਉੱਤਰ :
ठीक।

प्रश्न 2.
पंजाबी, हिंदी और अंग्रेजी के अतिरिक्त कोई दो अन्य भाषाओं के नाम बताएं।
ਉੱਤਰ :
मराठी, बोडो, कश्मीरी।

प्रश्न 3.
रविंद्रनाथ टैगोर कहां के रहने वाले थे?
ਉੱਤਰ :
बंगाल के।

प्रश्न 4.
अधिक भाषाएं सीखने का कोई लाभ होता है कि नहीं?
ਉੱਤਰ :
इससे हमारे लिए ज्ञान के अन्य दरवाजे खुल जाते हैं।

(घ) देश के सभी लोगों से प्रेम

मौखिक प्रश्न :

प्रश्न 1.
क्या हम सभी भारतीय एक हैं?
ਉੱਤਰ :
हां हम सभी भारतीय एक हैं।

प्रश्न 2.
हमें दूसरों की मदद करनी चाहिए कि नुकसान?
ਉੱਤਰ :
मदद करनी चाहिए।

प्रश्न 3.
प्रेम से रहने के क्या लाभ हैं?
ਉੱਤਰ :
सभी की और देश की उन्नति होती है।

प्रश्न 4.
देश भी तो एक बड़ा परिवार है। ठीक है कि ग़लत?
ਉੱਤਰ :
ठीक।

प्रश्न 5.
क्या सभी मनुष्यों का रक्त एक जैसा होता है कि अलग-अलग?
ਉੱਤਰ :
एक जैसा।

प्रश्न 6.
क्या धर्म, जाति अथवा इलाके के आधार पर झगड़ना अच्छी बात है?
ਉੱਤਰ :
नहीं, यह बहुत बुरी बात है।

प्रश्न 7.
क्या आप बड़े होकर लोगों को प्रेम से रहने के लिए समझाएंगे?
ਉੱਤਰ :
हां, मैं अभी से ही शुरू कर दूंगा।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide हृदय में इनके लिए प्रेम रखें Important Questions and Answers

अन्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

बहुविकल्पीय प्रश्न :

1. वर्तमान पंजाब में कौन-सा दरिया नहीं है?
(क) सतलुज
(ख) जेहलम
(ग) ब्यास
(घ) रावी।
ਉੱਤਰ :
(ख) जेहलम।

2. देश कब आज़ाद हुआ?
(क) 1950
(ख) 1947
(ग) 1974
(घ) 1945.
ਉੱਤਰ :
(ख) 1947.

3. पंजाब कैसा राज्य है?
(क) सीमावर्ती
(ख) समुद्र किनारे
(ग) रेतीला
(घ) सभी ग़लत।
ਉੱਤਰ :
(क) सीमावर्ती।

4. भारतीय रुपए पर कितनी भाषाएं होती
(क) 10
(ख) 17
(ग) 11
(घ) 21.
ਉੱਤਰ :
(ख) 17.

5. टैगोर किस भाषा में लिखते थे?
(क) पंजाबी
(ख) बांग्ला
(ग) उर्दू
(घ) हिंदी।
ਉੱਤਰ :
(ख) बांग्ला

6. मुंशी प्रेम चंद क्या थे?
(क) लेखक
(ख) कवि
(ग) अभिनेता
(घ) गीतकार।
ਉੱਤਰ :
(क) लेखक।

7. भारत का राष्ट्र गान किसने लिखा?
(क) रविंद्र नाथ टैगोर
(ख) मुंशी प्रेमचंद
(ग) अमृता प्रीतम
(घ) कोई नहीं।
ਉੱਤਰ :
(क) रविंद्र नाथ टैगोर।

8. कितने देशों में पंजाबी लोग पहुंच चुके
(क) 160 से अधिक
(ख) 95 से कम
(ग) 340
(घ) 460.
ਉੱਤਰ :
(क) 160 से अधिक।

9. किसने गीत में कहा है कि माता तीन होती है?
(क) सरताज
(ख) बटालवी
(ग) मनमोहन वारिस
(घ) हरभजन मान।
ਉੱਤਰ :
(ग) मनमोहन वारिस।

10. मशहूर लेखक हैं?
(क) शिव कुमार बटालवी
(ख) नरेंद्र सिंह कपूर
(ग) गुरदयाल सिंह
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

11. हमें अपनी मां-बोली से ………… करना चाहिए।
(क) प्रेम
(ख) फर्क
(ग) नफ़रत
(घ) उपरोक्त सभी।
ਉੱਤਰ :
(क) प्रेम।

12. अध्यापक जी कंप्यूटर पर कौन-सी अख़बार पढ़ते हैं?
(क) पंजाबी ट्रिब्यून
(ख) नया ज़माना
(ग) अजीत
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

रिक्त स्थान भरें :

1. हम ……………. राज्य के निवासी हैं।
2. पंजाब के लोग अपनी ……………. के कारण दुनिया भर में प्रसिद्ध हैं।
3. पंजाबी बोलने वालों की गिनती के आधार पर यह संसार में ……………. नंबर की भाषा है।
4. …………. राज्य होने के कारण पंजाब को अधिकतर जंगों का सामना करना पड़ता है।
5. पंजाब ……… करके भी बहुत प्रसिद्ध है।
6. भारत का राष्ट्रीय गान ‘जन-गन-मन’ ……………. ने लिखा हुआ है।
7. किसी ………… को साथ लेकर चलना ही वास्तविक नेकी है।
ਉੱਤਰ :
1. पंजाब,
2. बहादुरी,
3. दसवें-ग्यारहवें,
4. सीमावर्ती,
5. कृषि,
6. रविंद्र नाथ टैगोर,
7. कमज़ोर।

सही/ग़लत का चिन्ह लगाएं :

1. पंजाब का नाम सात दरियाओं से पड़ा।
2. पंजाब सीमावर्ती राज्य होने के कारण यहां सदैव ही शांति बनी रहती है।
3. पंजाब की बोली डोगरी है।
4. नाचना-गाना पंजाबियों की रूह की खुराक
5. पंजाब में गेहूं, चावल, मक्की और गन्ने की भरपूर फ़सल होती है।
6. भारतीय रुपए पर 17 भाषाओं में नोट राशि लिखी मिलती है।
7. मुंशी प्रेमचंद हिंदी के बहुत बड़े लेखक थे।
8. हमारे बीच ऊंच-नीच की भावना नहीं होनी – चाहिए।
ਉੱਤਰ :
1. ग़लत,
2. ग़लत,
3. ग़लत,
4. सही,
5. सही,
6. सही,
7. सही,
8. सही।

माईंड मैपिंग :

ਉੱਤਰ :

मिलान करो:

1. पंजाब (क) टैगोर
2. पंजाब का मेला (ख) सुरजीत पात्र
3. पंजाबी कवि (ग) सीमावर्ती राज्य
4. बंगाली लेखक (घ) जरग का।
ਉੱਤਰ :
1. (ग)
2. (घ)
3. (ख)
4. (क)।

लघु उत्तरीय प्रश्न

प्रश्न 1.
पंजाब का नाम कौन-से पांच दरियाओं (नदियों) से पड़ा?
ਉੱਤਰ :
सतलुज, ब्यास, रावी, चनाब और जेहलम।

प्रश्न 2.
आज-कल पंजाब में कितने दरिया
ਉੱਤਰ :
तीन-सतलुज, ब्यास, रावी।

प्रश्न 3.
पंजाब में से दो दरिया कैसे कम हो गए?
ਉੱਤਰ :
1947 के विभाजन में दो दरिया पाकिस्तान में चले गए।

प्रश्न 4.
पंजाब के लोक-नृत्य कौन-से हैं?
ਉੱਤਰ :
पुरुषों का भंगड़ा और औरतों का गिद्धा।

प्रश्न 5.
पंजाब के शहीदों के नाम लिखो।
ਉੱਤਰ :
शहीद भगत सिंह, शहीद करतार सिंह सराभा, शहीद ऊधम सिंह।

प्रश्न 6.
पंजाब की बोली कौन-सी है?
ਉੱਤਰ :
पंजाब की बोली पंजाबी है।

प्रश्न 7.
पंजाब की बोली संसार में कितने नंबर पर है?
ਉੱਤਰ :
पंजाबी बोलने वालों की गिनती के आधार पर यह संसार में दसवें-ग्यारहवें नंबर की भाषा है।

प्रश्न 8.
मातृ भाषा क्या होती है?
ਉੱਤਰ :
मातृ भाषा (मां बोली) वह होती है जो बच्चा शुरू से ही अपने माता-पिता अथवा परिवार से बोलना सीखता है।

प्रश्न 9.
कोई दो गीत जिनमें मातृ भाषा के बारे में बताया गया है, कौन-से हैं?
ਉੱਤਰ :
हरभजन मान का-मैनूं इऊं ना मनों विसार, वे मैं तेरी मां दी बोली हां। सतिन्द्र सरताज का-मैं गुरमुखी दा बेटा।

प्रश्न 10.
गुरमुखी क्या है?
ਉੱਤਰ :
यह पंजाबी भाषा की लिपि है।

प्रश्न 11.
मनमोहन वारिस के गीत के अनुसार कौन-सी तीन माताएं होती हैं?
ਉੱਤਰ :
धरती मां, मां-बोली, जन्म देने वाली मां।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome LifeBook Solutions Chapter 3 ज़िम्मेदारी Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 3 ज़िम्मेदारी

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ज़िम्मेदारी Textbook Questions and Answers

(क) आप कितना जानते हो?

प्रश्न 1.
(क) क्या परिवार में रहना ज़रूरी
ਉੱਤਰ :
जी हां।

(ख) परिवार में से हम क्या प्राप्त करते हैं?
ਉੱਤਰ :
मूल्य, सुरक्षा, भोजन, वस्त्र, अन्य ज़रूरतों की पूर्ति, प्यार, समाज में रहने-सहने का ढंग आदि परिवार में रहकर ही सीखते हैं।

(ग) क्या हमें अपने माता-पिता का कहना मानना चाहिए?
ਉੱਤਰ :
जी हां।

(घ) माता-पिता द्वारा दिए काम को किस ढंग से करना चाहिए?
ਉੱਤਰ :
ज़िम्मेदारी से।

(ख) ज़िम्मेदारी को कैसे जानें और समझें?

प्रश्न 2.

उत्तर :

(ग) ज़िम्मेदारी का क्षेत्र

प्रश्न 1.
माता-पिता और बड़ों के प्रति कौनसी ज़िम्मेदारी होती है?
ਉੱਤਰ :
कहना मानना, कही हुई बात का विरोध न करना, कही बात को ध्यान में रखना।

प्रश्न 2.
घरेलू कार्यों प्रति कौन-सी ज़िम्मेदारी
ਉੱਤਰ :
समय पर उठना, शरीर की सफाई, घर की संभाल है।

(घ) आओ जिम्मेदारी को अपनाएं

प्रश्न 3.
क्या ठीक है और क्या गलत और क्यों? बताएं।
1. सफ़ाई ठीक होती है। क्यों? बताएं ……………………… ( )
2. नहाना नहीं चाहिए। ( ) क्यों? बताएं ……………………… ( )
3. नाखुनों को समय पर काटना चाहिए। क्यों? बताएं ……………………… ( )
4. बाल महीने में एक बार धोएं। क्यों? बताएं ……………………… ( )
5. पीले दाँत सुन्दर लगते हैं। क्यों? बताएं ……………………… ( )
उत्तर :
1. (✓) इससे बीमारियों से बचाव हो जाता
2. (✗) नहाने से शरीर में से दुर्गंध आने लगती है।
3. (✓) नाखुनों में गंदगी फंस जाती है और खाना खाते समय यह हमारे पेट में जाकर हमें रोगी कर सकती है।
4. (✗) बाल देर से धोने से इनसे दुर्गंध आने लगती है, जुएं पैदा हो सकती हैं।
5. (✗) पीले दाँत रोग की निशानी होते हैं। इनकी सफ़ाई करते रहना चाहिए।

प्रश्न 4.
शारीरिक सफाई के लिए बच्चो आप क्या-क्या करते हैं?

1. मैं सुबह उठने के बाद नहा कर काम करता [ ]
2. मैं रोज़ाना दाँत साफ करता हूं। [ ]
3. मैं सप्ताह में दो बार बाल धोता हूं। [ ]
4. मैं बालों को संवार कर रखता हूं। [ ]
5. मैं समय पर नाखुन काटता हूं। [ ]
6. मैं खाना खाने से पहले हाथ धोता हूं। [ ]
7. मैं खाना खाने के बाद हाथ धोता हूं। [ ]
8. मैं साफ कपड़े पहनता हूं। [ ]
9. मैं रोज़ाना कपड़े बदलता हूं। [ ]
10. मैं अपने पास रूमाल रखता हूं। [ ]
जोड़ → कुल अंक → दर्जाबंदी →
ਉੱਤਰ :
(1) 1
(2) 1
(3) 1
(4) 1
(5) 0
(6) 1
(7) 1
(8) 1
(9) 0
(10) 0
कुल अंक = 7, दर्जाबंदी = बढ़िया
नोट-आप अपने लिए स्वयं अंक प्राप्त करें।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ज़िम्मेदारी Important Questions and Answers

अन्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

बहु-विकल्पीय प्रश्न :

1. किसी भी कार्य को …………. करना ही ज़िम्मेदारी है।
(क) मेहनत
(ख) लगन
(ग) वफ़ादारी
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

2. घरेलू कार्यों के बारे में ज़िम्मेदारी है।
(क) शरीर की सफ़ाई
(ख) समय पर उठना
(ग) घर की देखभाल
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

3. घरेलू कार्यों के बारे में ज़िम्मेदारी नहीं
(क) शरीर की सफ़ाई
(ख) समय पर उठना
(ग) घर की देखभाल
(घ) कहना मानना।
ਉੱਤਰ :
(घ) कहना मानना।

4. माता-पिता और बड़ों के प्रति ज़िम्मेदारी
(क) शरीर की सफ़ाई
(ख) समय पर उठना
(ग) घर की देखभाल
(घ) कही बात का विरोध न करना।
ਉੱਤਰ :
(घ) कही बात का विरोध न करना।

5. ……….. अच्छी आदत है।
(क) सप्ताह बाद नहाना
(ख) नाखुनों को न काटना
(ग) महीने में एक बार बाल धोना
(घ) रोज़ाना दांत साफ़ करना।
ਉੱਤਰ :
(घ) रोज़ाना दांत साफ़ करना।

6. परिवार में रह कर हम कौन-सी आदत सीखते हैं?
(क) गुस्सा करना
(ख) लड़ाई करना
(ग) बड़ों का आदर करना
(घ) देर से उठना।
ਉੱਤਰ :
(ग) बड़ों का आदर करना।

रिक्त स्थान भरें :

1. किसी कार्य को मेहनत, लगन, वफ़ादारी ……………………. और समय पर करना ही ……………………. है।
2. ……………………. की सफ़ाई घरेलू कार्यों के प्रति ज़िम्मेदारी है।
3. कही गई बात को ध्यान में रखना ……………………. के प्रति ज़िम्मेदारी है।
ਉੱਤਰ :
1. ज़िम्मेदारी
2. शरीर
3. माता-पिता।।

सही/गलत का चिन्ह लगाएं :

1. घर का रख-रखाव माता-पिता के प्रति ज़िम्मेदारी है।
2. कही बात का गुस्सा न करना माता-पिता के प्रति ज़िम्मेदारी है।
3. शरीर की सफाई और समय पर उठना घरेलू कार्यों के प्रति ज़िम्मेदारी है।
4. प्रेम से रहने का कोई लाभ नहीं।
ਉੱਤਰ :
1. गलत
2. सही
3. सही
4. गलत।

माईंड मैपिंग :

ਉੱਤਰ :

मिलान करें :

1. घरेलू कार्यों के प्रति ज़िम्मेदारी – (क) माता-पिता के प्रति ज़िम्मेदारी
2. माता-पिता के प्रति ज़िम्मेदारी – (ख) ज़िम्मेदारी
3. कार्य को मेहनत से करना – (ग) समय पर उठना
4. कही बात को ध्यान में रखना – (घ) कहना मानना।
ਉੱਤਰ :
1. (ग)
2. (घ)
3. (ख)
4. (क)।

लघु उत्तरीय प्रश्न

प्रश्न 1.
ज़िम्मेदारी से क्या अभिप्राय है?
ਉੱਤਰ :
किसी कार्य को मेहनत, वफादारी, लगन और समय पर करना ही ज़िम्मेदारी है।

प्रश्न 2.
अपने बड़ों के प्रति जिम्मेदारियां बताओ।
ਉੱਤਰ :
कहना मानना, कही बात का गुस्सा न करना, कही बात को ध्यान में रखना।

प्रश्न 3.
घरेलू कार्यों के प्रति जिम्मेदारियां बताएं
ਉੱਤਰ :
समय पर उठना, घर का रख-रखाव, शरीर की सफ़ाई।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome LifeBook Solutions Chapter 2 भ्रातृभाव सांझ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 2 भ्रातृभाव सांझ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB भ्रातृभाव सांझ Textbook Questions and Answers

(क) कक्षा स्तर पर

कुछ माटो :

• विद्या एक अमूल्य है गहना जिसने पढ़ा उसने पहना
• बेटी, पानी और वृक्ष बचाओ – कुदरत का संतुलन बनाओ
• गुरुओं ने है बात समझाई मेहनत की करो कमाई
• ऐसी कोई मुश्किल नहीं जिसका कोई हल नहीं
• जाति-पाति रंग-धर्म की हमारी नहीं लड़ाई हमारा कोई दुश्मन नहीं, हम हैं भाई-भाई

I. अपने विचार बताएं :

प्रश्न 1.
माटो एक में विद्या के बारे में क्या बात कही गई है?
ਉੱਤਰ :
विद्या एक अमूल्य गहना है जो विद्यार्थी पढ़ाई में मेहनत कर लेंगे उनको ही विद्या का गहना प्राप्त होना है।

प्रश्न 2.
माटो दो में कौन-कौन सी चीज़ों को बचाने की बात कही गई है और क्यों?
ਉੱਤਰ :
माटो में बेटी, पानी और वृक्षों को बचाने की बात कही गई है। क्योंकि लोग बेटियों को गर्भाशय में ही समाप्त कर रहे हैं, पानी दूषित किया जा रहा है और वृक्षों को तथा जंगलों को नष्ट किया जा रहा है। इसलिए इन सभी को बचाने की ज़रूरत है।

प्रश्न 3.
हमें मेहनत की कमाई क्यों करनी चाहिए?
ਉੱਤਰ :
मेहनत की कमाई से भाव है हाथों से मेहनत कर अपना जीवन निर्वाह करो। फालतू बैठकर अथवा छीना-झपटी से न खाओ।

प्रश्न 4.
हमें आपस में कैसे रहना चाहिए?
ਉੱਤਰ :
हमें आपस में प्यार के साथ, मिलजुल कर और भ्रातृभाव से रहना चाहिए।

प्रश्न 5.
‘ऐसी कोई मुश्किल नहीं जिसका कोई हल नहीं’ इसका क्या भाव है?
ਉੱਤਰ :
हम किसी समस्या के आने से घबरा जाते हैं, यहां पर यह बताया गया है कि प्रत्येक समस्या का हल हो जाता है। हमें घबराना नहीं चाहिए।

(ख) स्कूल स्तर पर

II. प्रश्न

प्रश्न 1.
आपके स्कूल की हस्त-लिखित पत्रिका का क्या नाम है?
ਉੱਤਰ :
निक्के-निक्के तारे।

प्रश्न 2.
क्या आपकी कोई रचना स्कूल पत्रिका में छपी है? यदि हां तो उसका नाम बताएं और सुनाएं।
ਉੱਤਰ :
हां, छपी है, एक कविता है जिसका नाम है-मच्छर।

मच्छर
यह छोटा-सा करता रहता भी-भी हमारे कानों में, तंग कर देता है हमें।

पापा को पूछा यही सवाल कि यह किस तरह मिलता है हमें।

उन्होंने बताया कि यह हमारे शरीर की गर्मी से लेता है ढूँढ़ हमें।

होता है यह बहुत खतरनाक कर सकता है इसका डंक बीमार हमें।

हो सकता है मलेरिया, डेंगू और चिकनगुनिया हमें।

इससे बचाव के लिए कहीं भी पानी न होने दो इकट्ठा कर दो इसका काम तमाम सोनू।

प्रश्न 3.
जिस बच्चे को पहेली आती है, सुनाओ। शेष बच्चे सुलझाएंगे। पहेली-कौन-सा पक्षी बताएं ऐसा, जिसकी पूँछ पर टिका (ठहरा) पैसा।
ਉੱਤਰ :
मोर।

प्रश्न 4.
सुन्दर लिखाई वाले बच्चों और सिखाने वाले अध्यापक का नाम बताएं।
ਉੱਤਰ :
गुरलीन, गुरविंदर ने जसमीत सिंह अध्यापक से सुंदर लिखाई सीखी।

प्रश्न 5.
कुछ बाल-पत्रिकाओं के नाम बताएं।
ਉੱਤਰ :
प्राइमरी शिक्षा, पंखुड़ियां, आले-भोले।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide भ्रातृभाव सांझई Important Questions and Answers

अन्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

बहु-विकल्पीय प्रश्न :

1. भ्रातृभाव सांझ है :
(क) एक-दूसरे के प्रति विश्वास
(ख) प्रेम
(ग) समर्पण
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

2. शरणजीत कौर ने कौन-सा माटो बताया?
(क) विद्या एक अमूल्य है गहना जिसने पढ़ा उसने पहना।
(ख) बेटी, पानी और वृक्ष बचाओ कुदरत का संतुलन बनाओ।
(ग) गुरुओं ने है बात समझाई मेहनत की करो कमाई।
(घ) ऐसी कोई मुश्किल नहीं जिसका कोई हल नहीं।
ਉੱਤਰ :
(ख) बेटी, पानी और वृक्ष बचाओ कुदरत का संतुलन बनाओ।

3. पेंटिंग कौन कर सकता था?
(क) गुरलीन
(ख) शिवम
(ग) करणवीर सिंह
(घ) गगनदीप।
ਉੱਤਰ :
(ग) करणवीर सिंह।

4. गुरविंदर और गुरलीन ने सुंदर लिखाई किससे सीखी?
(क) जसमीत सिंह सर से
(ख) लैंबर सिंह सर से
(ग) शरणजीत सर से
(घ) कर्मजीत सर से।
ਉੱਤਰ :
(क) जसमीत सिंह सर से।

5. स्कूल की पत्रिका का क्या नाम था?
(क) पंखुड़ियां
(ख) निक्के-निक्के तारे
(ग) आले-भोले।
(घ) कोई नहीं।
ਉੱਤਰ :
(ख) निक्के-निक्के तारे।

रिक्त स्थान भरें :

1. कई बच्चों से ………………………………… बनती है।
2. स्कूल की पत्रिका का नाम था ……………………………….. .
3. पत्रिका का मुख्य पन्ना बना ………………………………… ने के बारे में कहा।
ਉੱਤਰ :
1. कक्षा
2. निक्के-निक्के तारे
3. गुरसेवक।

सही/गलत का चिन्ह लगाएं :

1. गुरविंदर की लिखाई सुन्दर है।
2. शरणजीत कौर ने गीत गा कर सुनाया।
3. खुशी ने दादी की पहेलियां कॉपी कर लिखी थीं।
4. विष्णु और हरप्रीत ने कविताएं बनाई थीं।
ਉੱਤਰ :
1. सही
2. सही
3. सही
4. गलत।

माईंड मैपिंग

उत्तर :

मिलान करें:
1. करणवीर सिंह (क) गीत गाया
2. गुरलीन (ख) पेंटिंग कर सकता
3. स्कूल का मैगज़ीन (ग) सुन्दर लिखाई
4. शरणजीत कौर (घ) निक्के-निक्के तारे।
ਉੱਤਰ :
1. (ख)
2. (ग)
3. (घ)
4. (क)

लघु उत्तरीय प्रश्न

प्रश्न 1.
भ्रातृभाव सांझ कैसे पैदा होती है?
ਉੱਤਰ :
हमारी जीवन में बहुत-सी ज़रूरतें हैं, जिस कारण हम अन्य से सम्बन्ध बनाते हैं। हमारी ज़रूरतें ही भ्रातृभाव सांझ पैदा करती हैं।

प्रश्न 2.
गाँव स्तर पर निकाली जाने वाली रैली में किस प्रकार के आदर्श वाक्य होने चाहिएं?
ਉੱਤਰ :
मानवीय मूल्य, शुद्ध वायु, खेलें, साफ़सफ़ाई, पढ़ाई, पानी की बचत आदि।

प्रश्न 3.
तानिया ने स्कूल के मैगज़ीन का क्या नाम बताया?
ਉੱਤਰ :
उसने इसका नाम ‘सांझ बढ़ाएं’ बताया।

प्रश्न 4.
तानिया और अरुण की कविताएं किसके बारे में थीं?
ਉੱਤਰ :
मम्मी, फ़ौजी चाचा, कुलफ़ी, तितली के बारे में।

प्रश्न 5.
नशा छोड़ने के बारे में एक माटो लिखो।
ਉੱਤਰ :
लोगो जागो, नशा त्यागो।

प्रश्न 6.
गाँव स्तर पर रैली में किस तरह के माटो होंगे?
ਉੱਤਰ :
मानवीय मूल्यों, पढ़ाई, पानी की बचत, वृक्ष बचाने के बारे में, नशे छोड़ने के बारे में, साफसफ़ाई के बारे में मोटो होंगे।

प्रश्न 7.
गांव स्तर पर की रैली के लिए कुछ माटो लिखो।
ਉੱਤਰ :
(क) विद्या एक अनमोल है गहना जिसने पढ़ा उसने पहना।
(ख) बेटी, पानी और वृक्ष बचाओ कुदरत का संतुलन बनाओ।
(ग) गुरुओं ने है बात समझाई मेहनत की करो कमाई।
(घ) ऐसी कोई मुश्किल नहीं जिसका कोई हल नहीं।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome LifeBook Solutions Chapter 1 स्वास्थ्य और सफ़ाई Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 1 स्वास्थ्य और सफ़ाई

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB स्वास्थ्य और सफ़ाई Textbook Questions and Answers

(क) कीटाणु और बीमारियाँ

क्रिया-1:

हाथ मिलाना :
कक्षा के सभी बच्चों को एक गोल चक्कर में खड़ा करो। एक बच्चे के हाथ में टैलकम पाऊडर डालो, उस बच्चे को अगले बच्चे के साथ हाथ मिलाने के लिए कहें। इस तरह यह हाथ मिलाने का सिलसिला आगे जारी रखें। जब तक सभी बच्चे हाथ न मिला लें। अब बच्चों को अपनी कापी, किताब, पेन, पैंसिल आदि पकड़ने के लिए कहें। बच्चों को बताएं कि जैसे पाउडर एक बच्चे के हाथ से दूसरे बच्चे के हाथों में चला जाता है और चीजें (वस्तुएं) स्पर्श करने पर चीज़ों में चला जाता है, कीटाणु भी इस तरह एक से दूसरे तक हाथों द्वारा फैलते हैं।
ਉੱਤਰ :
स्वयं करें।

प्रश्न 1.
रिक्त स्थान भरें :
1. कीटाणु सदैव …………………….. द्वारा फैलते (आँखों/हाथों)
2. खांसते छींकते समय …………………….. इस्तेमाल करना चाहिए। (हाथों/रूमाल)
3. शौच के बाद हाथ अच्छी तरह …………………….. के साथ धोने चाहिए। (साबुन/मिट्टी)
4. कीटाणु जानवरों से भोजन तक …………………….. से फैलते हैं। (स्पर्श/खाने)
ਉੱਤਰ :
1. हाथों
2. रूमाल
3. साबुन
4. स्पर्श।

प्रश्न 2.
सुखदीप ने अपने घर में कुत्ता रखा हुआ है। वह प्रतिदिन उसके साथ खेलता है। अचानक वह बीमार पड़ गया और डाक्टर के पास गया। डाक्टर ने उसको बीमार होने का कारण बताया। निम्नलिखित कारणों में से सही कारण का चुनाव करें :
घर में कुत्ता रखना [  ]
कुत्ते के साथ खेलना [  ]
कुत्ते से खेलने के बाद हाथ न धोना [  ]
इनमें से कोई भी नहीं [  ]
ਉੱਤਰ :
कुत्ते के साथ खेलने के बाद हाथ न धोना।

प्रश्न 3.
आओ समझ जांचें :

1. कीटाणु कैसे फैलते हैं?
(क) स्पर्श करने से
(ख) खांसने/छींकने से
(ग) हवा से
(घ) इन सभी से।
ਉੱਤਰ :
(घ) इन सभी से।

2. कीटाणुओं से बचाव के लिए प्राथमिक इलाज क्या है?
(क) बाहर न जाना
(ख) नाक ढक कर रखना
(ग) किसी के नज़दीक न जाना
(घ) स्वच्छता।
ਉੱਤਰ :
(घ) स्वच्छता।

3. इनमें से कौन-सी बीमारी कीटाणुओं से नहीं होती?
(क) डायरिया
(ख) जुकाम
(ग) अंधराता।
(घ) टी० बी०।
ਉੱਤਰ :
(ग) अंधराता।

4. कीटाणु कहां रहते हैं?
(क) हवा में
(ख) पानी में
(ग) मिट्टी में
(घ) प्रत्येक स्थान पर।
ਉੱਤਰ :
(घ) प्रत्येक स्थान पर।

(ख) हवा, पानी, भोजन और स्वास्थ्य

क्रिया-1:

प्रश्न 4.
कहानी का रोल-प्ले।

ਉੱਤਰ :
स्वयं करें।

क्रिया-2:

प्रश्न 5.
हवा, पानी और भोजन अपनी बिगड़ती हुई परिस्थिति के कारण बहुत परेशान हैं।

ਉੱਤਰ :
हवा-वाहनों और फैक्टरियों के धुएं के कारण हवा की शुद्धता समाप्त हो रही है, जिससे मनुष्य का स्वास्थ्य भी बिगड़ रहा है।

पानी-मनुष्यं ने इसको गंदगी और रसायनों के साथ मैला और ज़हरीला कर दिया है। व्यर्थ बहाव के कारण पीने योग्य पानी भी कम हो गया है।

भोजन-पानी के ज़हरीलेपन से और कीटनाशकों के कारण भोजन के पोषक तत्त्व भी समाप्त हो रहे हैं।

क्रिया-3:

प्रश्न 6.
आओ तैयार करें –
हवा और पानी के प्रदूषण सम्बन्धी जागरुकता रैली निकालने के लिए बैनर और स्लोगन।
ਉੱਤਰ :
स्वयं करें।

प्रश्न 7.
यह बताएं :
कहानी के आधार पर बताएं कि भोजन की बिगड़ती हुई परिस्थिति के कारण उसमें क्या बढ़ गया और क्या कम हो गया है?

उत्तर :
बढ़ गए हैं – घट गए हैं
1. ज़हरीलापन बढ़ गए हैं। – 1. पोषक तत्त्व गया है कम हो गए हैं।
2. कीटनाशक बढ़ गया है। – 2. स्वाद कम हो गए हैं।

प्रश्न 8.
हवा प्रदूषण को कम करने के लिए वाहनों के इस्तेमाल की प्राथमिकता का कौन-सा विकल्प सही है और क्यों?

ਉੱਤਰ :
हमें नज़दीक की दूरियां पैदल, थोड़ी दूर साइकिल पर, थोड़ा और अधिक दूर मोटरसाइकिल/ स्कूटर पर जाना चाहिए। हमें जनतक वाहनों जैसेबस को ज्यादा इस्तेमाल करना चाहिए और कार में भी पूल करके ही जाना चाहिए। हमें पैट्रोल डीजल के वाहनों को जहां तक सम्भव हो सके इस्तेमाल नहीं करना चाहिए।

प्रश्न 9.
आओ समझ जांचें :

1. मनुष्य के स्वास्थ्य पर किसके गंदे होने का बुरा प्रभाव पड़ता है?
(क) हवा
(ख) पानी
(ग) भोजन
(घ) इन सभी से।
ਉੱਤਰ :
(घ) इन सभी से।

2. ज़हरीली हवा से किस चीज़ का नुकसान होता है?
(क) भोजन तत्त्वों का
(ख) फेफड़ों का
(ग) फैक्ट्रियों का
(घ) पानी का।
ਉੱਤਰ :
(ख) फेफड़ों का।

(ग) सफ़ाई

क्रिया-1:

प्रश्न 10.
रिक्त स्थान भरें :
उत्तर :

क्रिया-2:

प्रश्न 11.
अपने घर/स्कूल में उन स्थानों की सूची बनाएं जहां सफ़ाई की ज़रूरत है और ढंग भी सुझाइए।

स्थान	सुझाव

उत्तर :

स्थान	सुझाव
1. शौचालय	अच्छी तरह पानी फेंककर और फिनाइल आदि से साफ़ करना चाहिए।
2. आँगन	झाड़ से साफ किया जा सकता है।
3. लाइब्रेरी	कपड़े के साथ बैंच, कुर्सियां, किताबें आदि को साफ किया जा सकता है।

यह बताएं :

प्रश्न 12.
निजी सफ़ाई में क्या-क्या शामिल
उत्तर :
शरीर की सफ़ाई, चेहरे की सफ़ाई, कपड़ों की सफ़ाई शामिल हैं।

प्रश्न 13.
मैं सफ़ाई हूँ; मैं प्रत्येक स्थान पर रहना चाहती हूँ परन्तु मैं वहां ही रहूंगी, जहां आप मुझे रखना चाहोगे।आप मुझे कौन-कौन से स्थानों पर रखना चाहोगे और बताएं उन स्थानों में मैं कहां हूँ और कहां नहीं हूँ?
ਉੱਤਰ :
मैं सफाई को सभी स्थानों पर रखना चाहूंगा। जैसे घर पर, स्कूल में, गलियों में, पार्को, बस स्टैंड आदि सभी स्थानों पर। प्रायः पब्लिक स्थानों जैसे पार्को, बस स्टैंड, रेलवे स्टेशन, शौचालयों, सड़कों आदि पर सफ़ाई की कमी होती है।

स्थान – मैं हूं (✓) मैं नहीं हूं (✗)

• स्कूल (✓)
• पार्क (✗)
• अस्पताल (✓)
• घर (✓)
• बस स्टैंड (✗)
• रेलवे स्टेशन (✗)
• पाखाना (✗)
• सड़कें (✗)

प्रश्न 14.
गलत (✓) सही (✗) चुनें :

1. सफ़ाई रखना सरकार की ज़िम्मेदारी है।
2. सफ़ाई करने से सफ़ाई रखना आसान है।
3. सफ़ाई रखने से हम स्वस्थ रहते हैं।
ਉੱਤਰ :
1. (✗)
2. (✓)
3. (✓)

प्रश्न 15.
आओ समझ जांचें :

1. सफ़ाई की शुरुआत कहां से करनी चाहिए?
(क) अपने घर से
(ख) अपने आस-पास से
(ग) अपने आप से
(घ) अपने पड़ोसी से।
ਉੱਤਰ :
(ग) अपने आप से।

2. हमें सफ़ाई क्यों करनी चाहिए?
(क) सुन्दरता और स्वच्छता के लिए
(ख) स्वस्थ रहने के लिए
(ग) गंदगी से छुटकारा पाने के लिए
(घ) ऊपरलिखित सभी।
ਉੱਤਰ :
(घ) ऊपरलिखित सभी।

(घ) प्रीति बहुत समझदार है

क्रिया-1: चर्चा:

प्रश्न 16.
क्या प्रीति सचमुच समझदार है, अगर हां तो क्यों?
ਉੱਤਰ :
स्वयं करें।

क्रिया-2:

प्रश्न 17.
प्रीति की अच्छी स्वास्थ्य आदतों की सूची बनाएं।
ਉੱਤਰ :

• प्रतिदिन ब्रश करना,
• नहाना,
• साफ-सुथरे वस्त्र पहनना,
• घर को स्वच्छ रखना,
• कूड़े को कूड़ेदान में फेंकना,
• गली में झाड़ लगाना,
• अच्छी भोजन की आदतें
• गंदे हाथों से नंगा भोजन न करना,
• हरी सब्जियां, फल और सलाद खाना आदि।

क्रिया-3:

प्रश्न 18.
प्रीति ने अच्छी स्वास्थ्य आदतों पर एक भाषण तैयार करना है। भाषण लिखने में उसकी मदद करो।

ਉੱਤਰ :
मेरे आदरणीय अध्यापक साहिबान जी और मेरे प्यारे साथियो सभी को प्यार भरी सत श्री अकाल! मैं, प्रीति पांचवीं कक्षा की छात्रा आपके सामने अच्छी स्वास्थ्य आदतों पर विचार पेश करने जा रही हूं। यह कहा जाता है कि यदि स्वास्थ्य अच्छा है तो सारी दुनिया स्वर्ग लगती है। परन्तु अच्छा स्वास्थ्य बना रहे यह हमारे ही हाथ में है। हमें इसके लिए अच्छी स्वास्थ्य आदतों का पालन करना चाहिए। हमें प्रत्येक सुबह उठकर हल्का गर्म पानी धीरे-धीरे पीना चाहिए और शौचालय का इस्तेमाल करने के बाद अपने हाथों को साबुन के साथ धोना चाहिए। दाँतों पर ब्रश अथवा दातुन करनी चाहिए।

शरीर पर तेल की मालिश करनी चाहिए और प्रतिदिन नहाना चाहिए। बालों को भी ज़रूरत के अनुसार बढ़िया साबुन अथवा शैम्पू से धोना चाहिए। साफ़-सुथरे वस्त्र पहनने चाहिएं। घर में इस्तेमाल किए जाने वाले बिस्तर आदि को समयसमय पर धूप में रखना चाहिए और जो धोए जा सकें ऐसे कपड़े ज़रूरत के अनुसार धोने चाहिएं। अपने आस-पास, घर की, मुहल्ले की, स्कूल की सफ़ाई रखनी चाहिए। खाने से पहले हाथों को अच्छी तरह धो लेना चाहिए।

बाहर रखे नंगे भोजन पदार्थ नहीं खाने चाहिएं। फास्ट-फूड, कोल्ड ड्रिंक का इस्तेमाल नहीं करना चाहिए, नींद समय पर लेनी चाहिए। सोने से पहले ब्रश करना चाहिए। दिन में कम-सेकम आधा घंटा कसरत ज़रूर करनी चाहिए। यदि कसरत सुबह की जाए तो बहुत अच्छी बात है। इस तरह हम अपने स्वास्थ्य का ध्यान रख कर बीमार नहीं होंगे और डाक्टरों को दी जाने वाली फीस भी बचा सकते हैं और लम्बी आयु तंदरुस्ती से व्यतीत कर सकते हैं।

प्रश्न 19.
आओ समझ जांचें :

1. प्रीति क्यों समझदार है?
(क) उसकी आयु अधिक है।
(ख) वह दूध पीती है।
(ग) वह सुन्दर है।
(घ) उसको अच्छी आदतों की जानकारी
ਉੱਤਰ :
(घ) उसको अच्छी आदतों की जानकारी

2. गंदे कपड़े पहनने से क्या होता है?
(क) दुर्गंध आती है।
(ख) कीटाणु फैलते हैं।
(ग) बीमारी लग जाती है।
(घ) यह सभी कुछ।
ਉੱਤਰ :
(घ) यह सभी कुछ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide स्वास्थ्य और सफ़ाई Important Questions and Answers

अन्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

बहु-विकल्पीय प्रश्न :

1. कीटाणुओं से कौन-सी बीमारियां हो जाती हैं?
(क) जुकाम
(ख) हैजा
(ग) पेचिश
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

2. पब्लिक स्थान कौन-से हैं?
(क) बस अड्डा
(ख) रेलवे स्टेशन
(ग) पार्क
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

3. निजी सफ़ाई कौन-सी है?
(क) शरीर की
(ख) चेहरे की
(ग) वस्त्रों की
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

4. इसमें कौन-सा ठीक तथ्य नहीं है?
(क) हमें बाज़ार से नंगी वस्तुएं नहीं खानी चाहिएं।
(ख) हमें प्रतिदिन नहाने की ज़रूरत नहीं है।
(ग) हमें दाँतों की सफ़ाई दो बार करनी चाहिए।
(घ) इर्द-गिर्द की सफ़ाई करनी चाहिए।
ਉੱਤਰ :
(ख) हमें प्रतिदिन नहाने की ज़रूरत नहीं

5. चेहरे की सफ़ाई में शामिल नहीं है?
(क) आंखों की सफ़ाई
(ख) नाक की सफ़ाई
(ग) कानों की सफ़ाई
(घ) नाखुनों को काटना।
ਉੱਤਰ :
(घ) नाखुनों को काटना।

रिक्त स्थान भरें :

1. बुखार, जुकाम, खांसी हमें ……………………….. होता है।
2. शौचाल्य के इस्तेमाल के बाद हाथ अच्छी तरह ……………………….. से धोने चाहिएं।
3. मनुष्य ने पानी को गंदगी और ……………………….. के साथ मैला और ज़हरीला कर दिया है।
4. सफ़ाई रखने से हम ……………………….. रहते हैं।
ਉੱਤਰ :
1. कीटाणुओं
2. साबुन
3. रसायनों
4. स्वस्थ।

सही/गलत का चिन्ह लगाएं :
1. कीटाणु अलग-अलग ढंगों से इर्द-गिर्द की गंदगी से हमारे नाखुनों और हाथों तक पहुंच जाते हैं।
2. कपड़ों की सफ़ाई घर की सफ़ाई के अन्तर्गत आती है।
3. पानी के विषैलेपन के कारण भोजन के स्वाद और पोषक तत्त्व समाप्त हो जाते हैं।
ਉੱਤਰ :
1. सही
2. गलत
3. सही।

माईंड मैपिंग :

ਉੱਤਰ :

मिलान करें :

1. कानों की सफ़ाई – (क) बस अड्डा।
2. शौचालय की सफ़ाई – (ख) साबुन से धोना।
3. बाल – (ग) गीले वस्त्र से।
4. पब्लिक स्थान – (घ) फ़िनायल से।
ਉੱਤਰ :
1. (ग)
2. (घ)
3. (ख)
4. (क)।

लघु उत्तरीय प्रश्न

प्रश्न 1.
कीटाणु फैलने के दो कारण बताएं।
ਉੱਤਰ :
कीटाणु बीमार व्यक्ति के शौचालय से दूसरे व्यक्तियों तक सम्पर्क के द्वारा, गंदे हाथों से भोजन पकाने से और खाने से फैल सकते हैं।

प्रश्न 2.
कीटाणुओं से कौन-सी बीमारियां हो जाती हैं?
ਉੱਤਰ :
पेचिश, हैजा, टाइफाइड, खसरा, खांसी आदि।

प्रश्न 3.
सफाई के नियम कौन-से हैं?
ਉੱਤਰ :
खाना पकाने और खाने से पहले, नाक को साफ़ करने के बाद, शौचालय जाने के बाद और कच्चे भोजन को स्पर्श के बाद हाथ ज़रूर धोने चाहिएं।

प्रश्न 4.
कौन-से वस्त्रों की सफ़ाई की जाती है?
ਉੱਤਰ :
पहनने वाले और बिस्तरे आदि की सफ़ाई की जाती है।

प्रश्न 5.
सफ़ाई रखना किसकी ज़िम्मेदारी
ਉੱਤਰ :
सफ़ाई रखना सभी की ज़िम्मेदारी है।

प्रश्न 6.
जाए तो क्या होगा?
ਉੱਤਰ :
मक्खी से हैज़ा और मच्छर से मलेरिया हो सकता है।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 9 ਉਲਝਣ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 9 ਉਲਝਣ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਉਲਝਣ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ Textbook Questions and Answers

(ੳ) ਆਓ ਪਤੰਗ ਉਡਾਈਏ

ਅੱਜ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ‘ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਹੋਈ ਮਾਣਯੋਗ ਅਧਿਆਪਕ ਸ੍ਰੀ ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਹਲਵੀ ਜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹਾਂ…….

ਉਡਦੇ ਹੋਏ ਪਤੰਗ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਮ ਦੇਖੇ ਹੋਣੇ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਚੋਂ ਕਈ तमस्त ਬਚਪਨ ਚ ਮੈਂ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗਾ ਸੀ ਮੈਂ ਵੀ ਪਤੰਗ ਉਡਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਬਸੰਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਆੜੀ ਨਿੰਮਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾ ਰਹੇ ਸਨ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ‘ਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਪਤੰਗ ਉਡਾ ਰਹੇ ਸੀ ਪੇਚੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਸਾਂ ਰੌਲਾ – ਰੱਪਾ ਤੇ ਸ਼ੋਰਸ਼ਰਾਬਾ ਸੀ ਅਸੀਂ ਵੀਦੋਵੇਂ ਪੂਰੀ ਮੌਜ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ।

ਅਚਾਨਕ ਨਿੰਮੇ ਕੋਲੋਂ ਡੋਰ ਉਲਝ ਗਈ। ਮੈਂ ਹੋਰ ਡੋਰ ਛੱਡਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਡੋਰ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲ ਪੈ ਗਏ। ਸਾਰਾ ਮਜ਼ਾ ਕਿਰਕਿਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਤੰਗ ਸੰਭਾਲੀ ਨਾ ਗਈ ਤੇ ਕੱਟੀ ਗਈ। ਮੈਨੂੰ ਨਿੰਮੇ ਤੇ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ ਨਿੰਮੇ ਨੇ ਆਪਣਾ ਗੁੱਸਾ ਚਰਖੜੀ ‘ਤੇ ਕੱਢਿਆ।

ਹੁਣ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ, ਨਿੰਮੇ ਦਾ ਕੋਈ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਸੂਰ ਚਰਖੜੀ ਦਾਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਸੂਰ ਡੋਰ ਵਿੱਚ ਪਈ ਗੁੰਝਲਦਾਸੀ, ਉਲਝਣ ਦਾ ਸੀ। ਸੋ, ਜੇ ਗੁੰਝਲ ਨਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਪਤੰਗ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉੱਡਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕਹਾਣੀ ਕਿੱਥੋਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਈ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚੋਂ !

2. ਪਤੰਗ ਕੱਣ – ਕੌਣ ਉਡਾ ਰਿਹਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਲੇਖਕ (ਸ੍ਰੀ ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਹਲਵੀ) ਅਤੇ ਨਿੰਮਾ।

3. ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕਿਰਕਿਰਾ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ?
ਉੱਤਰ :
ਡੋਰ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਾਂ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ।

4. ਕਸੂਰ ਕਿਸ ਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁੰਝਲਾਂ ਦਾ।

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆਗਿਆਕਿ
ਉਲਝਣਾਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਗ ਹਨ ਇਹ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਵੀ ਹਨ, ਪਰ ਹਰ ਉਲਝਣਦਾ ਹੱਲ ਹੈ।

ਸੋ ਆਓ ਗਾਈਏ ………..
ਜੇ ਸਵਾਲ ਸਮਝ ਨਾ ਆਵੇ,
ਜੇ ਵੱਡਾ ਬੱਚਾ ਧਮਕਾਵੇ,
ਕੋਈ ਵੀ ਜੇ ਫ਼ਿਕਰ ਸਤਾਵੇ,
ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਕੋਲ ਜਾਈਏ,
ਨਾ ਕਦੇ ਡਰੀਏ,
ਨਾ ਡਰਾਈਏ।

(ਅ) ਹਰ ਮਸਲੇ ਦਾ ਹੱਲ
ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ (ਰਾਜ – ਦਰਬਾਰ) ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬੱਚਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਦਿਖਾਈ ਜਾਏਗੀ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਚਿਹਰੇ ਫ਼ਿਕਰਮੰਦ ਹੋਣਗੇ।

ਪੰਜ ਬੱਚੇ ਪੰਜ ਕਾਵਿ –
ਟੁਕੜੀਆਂ ਬੋਲਣਗੇ
ਬੈਠਾਰਾਜਾ, ਖੜ੍ਹਵਜ਼ੀਰ॥

ਦੂਜਾ ਬੱਚਾ –
ਗੁੰਝਲ ਹੈ ਸੱਚਮੁੱਚ ਗੰਭੀਰ,
ਕੱਠੇ ਹੋਣ, ਭੈਣਾਂ ਤੇ ਵੀਰ।

ਤੀਜਾ ਬੱਚਾ –
ਪੂਰੀ ਸਭਾ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹੈ,
ਦਰਬਾਰੀ ਹੈਰਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਚੌਥਾ ਬੱਚਾ –
ਆਜਾਣ ਸਾਰੇ ਗੁਣੀ – ਗਿਆਨੀ,
ਸੂਝਵਾਨ ਵੱਡੇ ਵਿਗਿਆਨੀ।

ਪੰਜਵਾਂ ਬੱਚਾ –
ਲੱਭ ਜਾਣਾਮਸਲੇ ਦਾ ਹੱਲ,
ਪੈਜਾਏਗੀ ਆਫ਼ਤ ਨੂੰ ਠੱਲ।

ਸੋ ਬੱਚਿਓ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਿੱਟੇ ਤੇ ਪੁੱਜੇ ਹਾਂ ਕਿ:
1. ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ / ਉਲਝਣ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।
2. ਮੁਸ਼ਕਲ / ਉਲਝਣ ਵੇਲੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
3. ਤਰਕ ਅਤੇ ਦਲੀਲ ਗੁੰਝਲਦਾ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੋ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪੋ – ਆਪਣੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਉਲਝਣ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਮੈਂ ਭੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਲਈ ਮੀਂਹ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਛੁੱਟੀ ਕਰਨੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਆਪੋ – ਆਪਣੀ ਉਲਝਣ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕੀਤਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
1. ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬਸਤੇ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਵਿਚ ਰੱਖ ਲੈਂਦਾ ਸੀ।
2. ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਬਰਸਾਤੀ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਉਪਰ ਲਪੇਟ ਕੇ ਸਕਲ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਉਲਝਣ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰ ਲਿਆ।

(ਇ) ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਨੋਟ

ਸਵਿਜੋਤ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਉਹ ਖਿਝਿਆਖਿਝਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਘਟ ਗਿਆ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਦਾ

ਅਧਿਆਪਕ ਤੇ ਸਵਿਜੋਤ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ
ਅਧਿਆਪਕ – ਸਵਿਜੋਤ ਕੀ ਗੱਲ, ਤੂੰ ਹੁਣ ‘ਰੀਡਿੰਗ – ਕਾਰਨਰ’ ’ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ?
ਸਵਿਜੋਤ – ਸਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਮੇਂ ਦੀ ਥੁੜ੍ਹ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਬਈ? ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਤੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੋ ਕੇ ਹਰ ਨਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ।
ਸਵਿਜੋਤ – ਪਹਿਲਾਂ ਠੀਕ ਸੀ ਸਰ, ਹੁਣ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ

ਅਧਿਆਪਕ – ਪਰ ਕਾਰਨ ਤਾਂ ਦੱਸ।
ਸਵਿਜੋਤ – ਜੀ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਹਨ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਕੀ ਗੱਲ ਹੋਈ ਹੈ?
ਸਵਿਜੋਤ – ਸਰ ਟੈਸਟ ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਟੀ.ਬੀ. ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਡਰੋ ਨਾ, ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਹੈ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ‘ਚੋਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਸਵਿਜੋਤ – ਹਾਂਸਰ , ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਉੱਥੋਂ ਹੀ ਇਲਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਬਸ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਦੋਵੇਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।
ਸਵਿਜੋਤ – ਠੀਕ ਹੈ ਸਰ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਤੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕਰ ਤੇਰਾ ਸਿਲੇਬਸ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਤੋਂ ਡਰਨਾ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੀਂ ਤੂੰ ਸਾਡਾ ਸਿਆਣਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈਂ।

ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ : ਟੀ.ਬੀ, ਛੂਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਦੇਖ – ਭਾਲ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਮਾਸਕ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਬਿਸਤਰੇ ਦੀ ਚਾਦਰ ਵੀ ਬਦਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਸਵਿਜੋਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਿਉਂ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਟੀ.ਬੀ. ਨਾਮ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

2. ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਟੀ.ਬੀ. ਦੀ।

3. ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਉੱਤਰ :
ਡਰੋ ਨਾ, ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ‘ਚੋਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

4. ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਟੀ.ਬੀ., ਕੋਰੋਨਾ।

ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਵਿੱਚ ਸਵਿਜੋਤ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਉਲਝਣ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਕਿਹੜੇ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ ਛਪੀ ਘਟਨਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਈ ਗਈ?
(ਉ) ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ
(ਅ) ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚ
(ਇ) ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ
(ਸ) ਨਾਵਲ ਵਿਚ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ।

2. ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਘਟਨਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ?
(ਉ) ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਹਲਵੀ
(ਇ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ
(ਸ) ਦੁਸ਼ਅੰਤ ਕੁਮਾਰ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਹਲਵੀ।

3. ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਕਿਸ ‘ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ?
(ਉ) ਨਿੰਮੇ `ਤੇ
(ਅ) ਖੁਦ ‘ਤੇ
(ਇ) ਪਤੰਗ ’ਤੇ
(ਸ) ਗੁਆਂਢੀ ‘ਤੇ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਨਿੰਮੇ ‘ਤੇ।

4. ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ ਅਸਲ ਕਸੂਰ ਕਿਸ ਦਾ ਸੀ?
(ਉ) ਨਿੰਮੇ ਤੇ
(ਅ) ਚਰਖੜੀ ਦਾ
(ਇ) ਗੁੰਝਲ ਦਾ
(ਸ) ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਗੁੰਝਲ ਦਾ।

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਵਿਜੋਤ ਪੰਜਵੀਂ ਦਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰ …………………………. ਹੈ।
2. ਸਵਿਜੋਤ ਦੇ …………………………. ਜੀ ਨੂੰ ਟੀ.ਬੀ. ਨਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਸੀ।
3. ਟੀ.ਬੀ. …………………………. ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਵਿਦਿਆਰਥੀ
2. ਪਿਤਾ
3. ਛੂਤ।

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਟੀ.ਬੀ. ਛੂਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
2. ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ। ਟੀ.ਬੀ. ਦੀ ਦਵਾਈ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
3. ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ ਤਾਂ ਕਸੂਰ ਨਿੰਮੇ ਦਾ ਸੀ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਠੀਕ
3. ਗਲਤ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਬਸੰਤ (ਉ) ਰੀਡਿੰਗ ਕਾਰਨਰ
2. ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ (ਅ) ਛੂਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ
3. ਟੀ.ਬੀ. (ਇ) ਪਤੰਗ
4. ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਨਾ : (ਸ) ਡੋਰ ਵਿਚ ਗੁੰਝਲਾਂ
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ)
2. (ਸ)
3. (ਅ)
4. (ਉ)

(ੳ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ ਤਾਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਸੂਰ ਕਿਸ ਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਡੋਰ ਵਿਚ ਪਈਆਂ ਰੀਝਲਾਂ ਦਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਵਿਤੋਜ ਦੇ ਘਰ ਕੀ ਉਲਝਣ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਟੀ.ਬੀ. ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਟੀ. ਬੀ. ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਿੱਥੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਮੁਫ਼ਤ ਇਲਾਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟੀ. ਬੀ. ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 8 ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 8 ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਕਰਾਟਿਆਂਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ

ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਆਪਣੇ-ਆਪ ਦਾ ਬਚਾਅ। ਜੇ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ?

ਬੱਚਿਓ, ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਰਾਟਿਆਂ ਦੀ ਨਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਨਾ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ? ਉਹ ਇਸ ਕਰਕੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਕੁੜੀਆਂ ਕਰਾਟੇ ਸਿੱਖ ਕੇ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਆਪ ਕਰ ਸਕਣ ਕਿਸੇ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਆਪਣੇ-ਆਪ ਦਾ ਬਚਾਅ।

(2) ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਰਾਟਿਆਂ ਦੀ ਖੇਡ ਦੇਖੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ, ਦੇਖੀ ਹੈ।

(3) ਕਰਾਟਿਆਂਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਾਟੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹਥਿਆਰ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਹਥਿਆਰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ ਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਹਥਿਆਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤਣ ਲਈ ਕਰਾਟੇ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ ਕੁਝ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਐਕਸ਼ਨ ਰਾਹੀ ਦੂਜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੇਗਾ

(ਅ) ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ

ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਖੇਡ ਹੈ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਜਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਇਸ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ “ਪਿਸਟੇ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਖੇਡ ਬੰਦ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਦੋਵੇਂ ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ‘ਤੇ ਵਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆਂ ਲਈ ਢਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਟੀ.ਵੀ. ਤੇ ਲੜੀਵਾਰ ਨਾਟਕ ‘ਰਾਮਾਇਣ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀਦੇ ਜੌਹਰ ਦੇਖੇ ਹੋਣਗੇ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਪਿਸਟੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

(2) ਤੁਸੀਂਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਕਿੱਥੇ ਦੇਖੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਟੀ.ਵੀ. ਦੇ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮਾਂ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਰਾਮਾਇਣ। ਅਤੇ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿਚ।

(3) ਤਲਵਾਰ ਦੇ ਵਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਲਈ ਢਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

(ੲ) ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ

ਅਧਿਆਪਕ ਪੋਸਟਰ ਰਾਹੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਖੇਡ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ ਦੌਰਾਨ ਕਿਵੇਂ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੱਸੇਗਾ। ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਖੇਡ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਖੇਡ ਦੀ ਭਾਵਨਾ,ਉੱਥੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ (ਗੱਤਕਾ ਇੱਕ ਜੰਗੀ ਕਲਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੰਗਬੰਦੀ ਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨਾਲ ਟਾਕਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਲਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੋਈ ਵੀ ਮਰਦ ਔਰਤ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਇਸ ਕਲਾ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਣਗਿਣਤ ਕਲਾਵਾਂ ‘ਚੋਂ ਇੱਕ ਕਲਾ ਹੈ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਇਕ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ, ਗੱਤਕਾ ਜੋ ਵਧੇਰੇ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆ ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਸੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਲੇ-ਮਹੱਲੇ ’ਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਝਲਕੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਜਾਪਾਨ ਦੀ ਖੇਡ ਕਰਾਟੇ ਸਵੈ-ਰੱਖਿਆ ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਹੈ ਉਵੇਂ ਹੀ ਗੱਤਕਾ ਬਚਾਅ ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਹੈ ਗੱਤਕੇ ਵਿੱਚ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਹੱਥ ਲੰਬਾ ਡੰਡਾ ਅਤੇ ਛੋਟੀਢਾਲ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਤੁਸੀਗੱਤਕੇ ਦੀ ਖੇਡ ਕਿੱਥੇ ਦੇਖੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਲੇ-ਮਹੱਲੇ ਤੇ।

(2) ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਖੇਡ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਖੇਡ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕੋਈ ਵੀ ਮਰਦ ਜਾਂ ਔਰਤ ਇਸ ਨੂੰ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।

(ਸ) ਚੰਗਾ ਛੂਹਣਾ,ਮਾੜਾ ਛੂਹਣਾ Good Touch, Bad Touch
ਅਧਿਆਪਕ ਸਰੀਰਕ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਪੋਸਟਰ ਰਾਹੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ-ਮਾੜੀ ਛੋਹ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਵੇਗਾ

ਮੌਖ਼ਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਛੂਹਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਜੇਕਰ ਘਰ ਦੇ ਛੋਂਹਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵਧੀਆ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਛੂਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬੁਰਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

(2) ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਛੂਹੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਕੀ ਕਰੋਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਰੋਕਾਂਗੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ।

(3) ਤੁਸੀ ਬਜ਼ਾਰ/ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਵਿਚਰਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਬਾਜ਼ਾਰ/ਮੇਲਿਆਂ ਵਿਚ ਧਿਆਨਪੂਰਵਕ ਵਿਚਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਸਾਡੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਆ ਸਕੇ।ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਮਾੜੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਛੂਹ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸਾਡਾ ਸਮਾਨ ਵੀ ਚੋਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਖੁਦ ਹੀ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।

(ਹ) ਵਾਰਤਾਲਾਪ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਕੀ ਤੁਸੀ ਬਜ਼ਾਰ ‘ਚ, ਮੇਲੇ ‘ਚ, ਜਾਂ ਕਿੱਧਰੇ ਤਿੱਥ-ਤਿਉਹਾਰ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋ?
ਬੱਚੀਆਂ : ਹਾਂ ਜੀ।

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਭੀੜ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾਵੀ ਜਾਂਦੇ ਹੋਵੋਗੇ?
ਬੱਚੀਆਂ : ਝਾਕੀਆਂ ਦੇਖਣ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤੀ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਧੱਕਾ-ਮੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਅਜਿਹੀ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਬੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ,ਜੋ ਬੱਚੀਆਂਜਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਦੇ ਨੇ
ਬੱਚੀਆਂ : ਅਧਿਆਪਕਾਦੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਦੇਖਦਿਆਂ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਸੁਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਛੂਹੇ। ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਲਗਦਾ ਹੈ?
ਬੱਚੀਆਂ : (ਸਾਰੀਆਂ ਇੱਕਠੀਆਂ) ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਾੜਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਸ਼ਾਬਾਸ਼ !ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾੜਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਛੂਹ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ?
ਬੱਚੀਆਂ : (ਸਾਰੀਆਂ ਚੁੱਪ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਡਰਨਾ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਘਬਰਾਉਣਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਜਾਂ ਫੇਰ ਰੌਲਾ ਪਾਓ ਸਮਝੀਆਂ ਮੇਰੀ ਗੱਲ?
ਬੱਚੀਆਂ : ਹਾਂ ਜੀ ਜੇ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਛੁੰਹਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫੇਰ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਹੈ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਤੁਸੀਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀਆਂ ਬੇਟੀਆਂ ਹੋ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਕੀ ਤੁਸੀ ਝਾਕੀਆਂ ਦੇਖਣ ਜਾਂਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ, ਕਈ ਵਾਰ।

(2) ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਓਪਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।

(3) ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਛੂਹੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਕੀ ਕਰੋਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਅਤੇ ਰੌਲਾ ਪਾਵਾਂਗੇ।

ਅਧਿਆਪਕਾ ਬੱਚੀਆਂ ਨਾਲ ਸੁਖਾਵੇਂ ਮਾਹੌਲ ‘ਚ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਾੜੀ ਛੋਹ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਣਾ ਹੈ, ਸਮਝਾਏਗੀ

(ਕ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਮਿੰਨੀ !

ਮਿੰਨੀ ਪੰਜਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਹੈ ਉਹ ਕਲਾਸ ਦੀ ਮੋਨੀਟਰ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਖੋ-ਖੋ ਦੀ ਵਧੀਆ ਖਿਡਾਰਨ ਹੈ।

ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖੋ-ਖੋ’ ਅਤੇ ‘ਕਬੱਡੀ ਆਦਿ ਖੇਡਾਂ ਖਿਡਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ-ਮੁੰਡੇ ਰਲ ਕੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ।

ਐਤਵਾਰ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ ਲੜੀਵਾਰ ਰਾਮਾਇਣ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਮਿੰਨੀ ਟੀ.ਵੀ ਮੂਹਰੇ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਮੰਮੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਮਿੰਨੀ ਕੁੱਝ ਦੁਖਦਾਤਾਂ ਨਹੀਂ??? “ਨਹੀਂ ਮੰਮੀ ਮਿੰਨੀ ਨੇ ਟੀ.ਵੀ. ਬੰਦ ਕਰਦਿਆਂ, ਚੁੱਪ ਜਿਹੀ ਚੋਂ ਜੁਆਬ ਦਿੱਤਾ। “ਫੇਰ ਮੇਰੀਤਿਤਲੀ ਅੱਜ ਮੁਰਝਾਈ ਜਿਹੀ ਕਿਉਂ ਬੈਠੀ ਹੈ? ਮੰਮੀ ਨੇ ਮੋਢੇ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕਿਹਾ। “ਮੰਮੀ ਇਉਂ ਦੱਸੋ ਕੁਝ ਸੋਚਦਿਆਂ ਮਿੰਨੀ ਬੋਲੀ। “ਹਾਂ ਬੋਲ ਮੇਰੀ ਲਾਡੋ ਮੰਮੀ ਨੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਹੱਥ ਫੜਦਿਆ ਕਿਹਾ। “ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਮੋਢੇ ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖਿਆ ਤਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਮਿੰਨੀ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਬੋਲ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕੁਝ ਯਾਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੋਵੇ। (ਮੰਮੀ ਉਸਦੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਥੋੜਾ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਦੇਖ ਰਹੀ ਸੀ)

ਕੱਲ਼ ਖੇਡਦਿਆਂ ਜਦ ਕਿਸੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਹੱਥ ਮੇਰੇ ਮੋਢੇ ‘ਤੇ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਖੇਡ ਨਹੀਂ ਸਕੀ। ਮਿੰਨੀ ਮੰਮੀ ਦੇ ਜੁਆਬ ਲਈ ਉਸ ਵੱਲ ਝਾਕਣ ਲੱਗੀ। “ਆਹੀ ਸੀ ਤੇਰੀ ਚੁੱਪ ਦਾ ਕਾਰਨ?” ਮਿੰਨੀ ਨੂੰ ਬੁੱਕਲ ਚ ਲੈਂਦਿਆ ਮਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀ ਰਾਣੀ ਧੀਏ ਜਦ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਛੂੰਹਦੀ ਹਾਂ ਚਾਹੇ ਉਹ ਮੋਢਾ ਹੋਵੇ , ਮੂੰਹ ਜਾਂ ਹੱਥ ਹੋਵੇ, ਤੈਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮਾਂਹਾਂ ਇਸ ਛੋਹ ਨੂੰ ਤੂੰ ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆ ਤੋਂ ਜਾਣਦੀ ਹੈ ਤੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।

“ਹਾਂ ਮੰਮੀ ! ਮਿੰਨੀਨੇ ਲਾਡ ਨਾਲ ਚਿੰਬੜਦਿਆਂ ਕਿਹਾ। ‘ਪਿਆਰੀ ਮਿੰਨੀਏ ! ਜਦੋ ਇਹਨਾਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਕੋਈ ਬੇਗਾਨਾ ਛੁਹਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਬੁਰਾ ਲਗਦੈ ਨਾ ਮਾਂ ਨੇ ਮਿੰਨੀ ਵੱਲ ਝਾਕਦਿਆਂ ਪੁੱਛਿਆ। “ਬਹੁਤ ! ਮਿੰਨੀਨੇ ਬੁਰਾ ਜਿਹਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਕਿਹਾ। “ਹਾਂਰਾਜੇ !ਇਹਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੂੰਹ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ, ਮਾੜੀ ਹੈ?? ਮੰਮੀ ਨੇ ਸਮਝਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ। “ਮਿੰਨੀ ਪੁੱਤ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ, ਜੋ ਛੋਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ, ਅਸਹਿਜ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਮਾੜੀ ਹੀ ਹੈ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਮਾੜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਛੂਹੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਦੱਸੋ, ਪਾਪਾ ਜਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ, ਪਰ ਚੁੱਪ ਰਹੋ।

‘ਫ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕਰੋ ਮਾਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੰਨੀ ਏਨੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਕਿ ਗ਼ਲਤ ਛੂਹਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਵੇਗੀ ਮੈਂ ਖਿਡਾਰੀਜੋ ਹਾਂ?? ਮੰਨੀਨੇ ਟੀ ਵੀ ਆਨ ਕਰਦਿਆਂ ਹੱਸ ਕੇ ਕਿਹਾ। “ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਮਿੰਨੀਏ !ਮਾਂ ਨੇ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਲੈਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵੱਡਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

(2) ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ-ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਖੇਡਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਖੋ-ਖੋ ਅਤੇ ਕਬੱਡੀ।

(3) ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੰਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

(4) ਤੁਸੀਂ ਟੀ.ਵੀ.’ਤੇ ਕਿਹੜਾ ਨਾਟਕ ਦੇਖਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਰਮਾਇਣ

(ਕ) ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ

ਜੋ ਬਿਮਾਰੀ ਇੱਕ ਹੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਖਵੱਖ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਪਲੇਗ, ਚੇਚਕ, ਹੈਜਾ ਅਤੇ ਕੋਰੋਨਾ ਆਦਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਇਹਦੇ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਉਪਾਅ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸੇਗਾ।

• ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਇੱਕ ਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਸਮਝਾਏਗਾ ਜਿਵੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗੋਲ-ਚੱਕਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ ਬੱਚੇ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਖੜੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਗੋਲ- ਚੱਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਵੇਗਾ।
• ਅਧਿਆਪਕ ਇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਧੱਕਾ ਦੇਣ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਬੱਚਾ ਧੱਕਾ ਦੇਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮੂਹਰਲਾ ਬੱਚਾ ਡਿੱਗਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ‘ਤੇ ਡਿੱਗਦੇ ਜਾਣਗੇ।

(ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਲਾਗ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਗੇ)

ਅਧਿਆਪਕ ਫੇਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੋਲ-ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਹੇਗਾ। ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਕਹੇਗਾ ਬੱਚਾ ਫੇਰ ਧੱਕਾ ਮਾਰੇਗਾ ਬੱਚੇ ਡਿੱਗਦੇ ਜਾਣਗੇ। ਅਧਿਆਪਕ ਇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਉਸ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਚੋ ਬਾਂਹ ਫੜ ਕੇ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਵੇਗਾ ਹੁਣ ਬੱਚੇ ਡਿੱਗਣੇ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।

(ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਚ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਦੂਰੀ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਲੜੀ ਚਲਦੀ ਰਹੇਗੀ।ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਇਸ ਲੜੀ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣੀ, ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਮਾਸਕ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ, ਖੰਘ ਛਿੱਕ ਵੇਲੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਰੁਮਾਲ ਜਾਂ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ, ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 20 ਸੈਕਿੰਡ ਧੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਮਾਸਕ ਪਾਉਣਾ

ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਣਾ

ਸਰੀਰਕ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀਦਾਨਾਂਦੱਸੋ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ, ਇਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਕਰੋਨਾ, ਨਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ।

(2) ਕੋਰੋਨਾਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਨੱਕ ਤੇ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਮਾਸਕ ਪਾ ਕੇ ਰੱਖੋ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਵੋ, ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਰਹੋ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਦੂਰ ਆਪਣੇ ਆਲੇਦੁਆਲੇ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖੋ।

(3) ਕੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?
(ੳ) ਕਰਾਟੇ
(ਅ) ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ
(ਇ) ਗੱਤਕਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ

2. ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
(ਉ) ਪਿਸਟੇ
(ਆ) ਢਾਲ
(ਈ) ਐਸਟੋਟਰਫ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪਿਸਟੇ।

3. ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੈ
(ਉ) ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਬਚਾਅ
(ਅ) ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਖੇਡ ਹੈ।
(ਇ) ਗੱਤਕਾ ਇੱਕ ਜੰਗੀ ਕਲਾ ਹੈ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

4. ਗਲਤ ਤੱਥ ਹੈ
(ਉ) ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
(ਅ) ਗੱਤਕਾ ਸਿਰਫ ਮਰਦ ਹੀ ਸਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(ਈ) ਗੱਤਕਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖੇਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(ਸ) ਕਰਾਟੇ ਜਪਾਨ ਦੀ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਗੱਤਕਾ ਸਿਰਫ ਮਰਦ ਹੀ ਸਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।

5. ਕਰਾਟੇ ਕਿੱਥੇ ਦੀ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾ ਹੈ?
(ਉ) ਜਪਾਨ
(ਅ) ਭਾਰਤ
(ਈ) ਕੇਰਲ
(ਸ) ਨਾਰਵੇ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਜਪਾਨ।

6. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਚ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ?
(ਉ) ਹੈਜ਼ਾ
(ਅ) ਪਲੇਗ
(ਈ) ਕੋਰੋਨਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

7. ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਮਾਸਕ ਪਾਉਣਾ
(ਅ) ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਣਾ
(ਇ) ਸਰੀਰਕ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

8. ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਹੈ?
(ਉ) ਕੈਰਮ ਬੋਰਡ
(ਅ) ਕਰਾਟੇ
(ਈ) ਹਾਕੀ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਕਰਾਟੇ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਗੱਤਕੇ ਵਿਚ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਹੱਥ ……………………….. ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਢਾਲ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. ਕਰਾਟੇ ……………………….. ਦੀ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾ ਹੈ।
3. ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ……………………….. ਹੈ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
4. ਮੰਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਫਿਰ ਅੱਜ ਮੇਰੀ ……………………….. ਮੁਰਝਾਈ ਕਿਉਂ ਬੈਠੀ ਹੈ।
5. ……………………….. ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ
ਉੱਤਰ :
1. ਲੰਬਾ ਡੰਡਾ
2. ਜਪਾਨ
3. ਛੋਂਹਦਾ
4. ਤਿੱਤਲੀ
5. ਕੋਰੋਨਾ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਜੇਕਰ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਗ਼ਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਛੋਂਹਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2. ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ।
3. ਮਿੰਨੀ ਪੰਜਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਮੋਨੀਟਰ ਸੀ।
ਉੱਤਰ :
1. ਠੀਕ
2. ਠੀਕ
3. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਕਰਾਟੇ – (ਉ) ਪੰਜਾਬ
2. ਗੱਤਕਾ – (ਅ) ਮਹਾਂਮਾਰੀ
3. ਕੋਰੋਨਾ – (ਇ) ਪਿਸਟੇ
4. ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ – (ਸ) ਜਪਾਨ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਸ)
2 (ੳ)
3. (ਅ)
4. (ਇ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁਝ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਾਟੇ, ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ, ਗੱਤਕਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗੱਤਕਾ ਕਿੱਥੇ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੱਤਕਾ ਖੇਡਣ ਲਈ ਕੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਹੱਥ ਲੰਬਾ ਡੰਡਾ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਢਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਖੇਡ ਕਿੱਥੇ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਖੁਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਜਾਂ ਬੰਦ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਸਕ ਪਾ ਕੇ ਰੱਖੋ, ਵਾਰ ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਵੋ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਨਾ ਮਿਲਾਓ, ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਛੂਹੋ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਛੂਹੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰੋਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਅਤੇ ਰੌਲਾ ਪਾਵਾਂਗੇ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 7 ਸਹਿਯੋਗ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 7 ਸਹਿਯੋਗ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਸਹਿਯੋਗ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਮਦਦ ਕਰੋ, ਚੰਗੇ ਬਣੋ:

ਕਹਾਣੀ : ਇੱਕ ਪਿਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਚੰਗਾ ਕਿਹੜਾ ਹੈ? ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਇਸ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਤੁਸੀਂ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਹਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਵੇਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡੀ ਚੰਗਿਆਈਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੋਂ ਆਗਿਆ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਰ ਪਏ

ਵੱਡੇ ਬੱਚੇ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ, “ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਪੈਸਾ ਕਮਾਵਾਂਗਾ ਮੇਰਾ ਕਮਾਇਆ ਪੈਸਾ ਵੇਖ ਕੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣਗੇ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਹੋਣ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦੇਣਗੇ?

ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਹੱਟੀ ਪਾ ਲਈ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਸਸਤਾ ਮਾਲ ਲਿਆ ਕੇ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਵੇਚਦਾ ਰਿਹਾ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਚੰਗਾ ਪੈਸਾ ਕਮਾਲਿਆ ਛੋਟਾ ਬੇਟਾ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ ਉਹ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਤੁਰਦਾ ਗਿਆ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਮਿਲੇ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਰੋ ਰਹੇ ਸਨ

“ਬਾਬਾ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਉਂ ਰੋ ਰਹੇ ਹੋ??? ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬੁੱਢੇ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਦੇ ਡੱਸਣ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਨੌਜਵਾਨ ਬੇਟੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਸਾਡਾ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਸਹਾਰਾ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਭੁੱਖੇ ਮਰ ਜਾਵਾਂਗੇ? ਬੁੱਢਾਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਰੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।

“ਬਾਬਾ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਰੋਵੇ ਨਾ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੁੱਤਰ ਹੀ ਸਮਝੋ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਾਂਗਾ ਉਹ ਮੁੰਡਾ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਲੈ ਗਿਆ ਪੂਰਾ ਸਾਲ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ-ਬਾੜੀ ਵੇਖਦਾ ਰਿਹਾ ਜਦੋਂ ਫ਼ਸਲ ਪੱਕ ਗਈ ਤਾਂ ਦਾਣੇ ਕੱਢ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਆਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਸੀ ਉਹ ਬੁੱਢਾ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਅਗਲੀ ਫ਼ਸਲ ਬੀਜਣ ਤੱਕ ਮੁੜ ਆਉਣ ਦਾ ਕਹਿ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਿਆ

ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ, “ਮੈਂ ਇੱਕ ਦੁਕਾਨ ਲਈ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਕਮਾ ਲਿਆਹੈ? ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਪਿਤਾ ਜੀ, ਮੈਂ ਕੋਈ ਵੀ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ ਕਮਾਇਆ ਮੈਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਰੋਂਦੇ ਹੋਏ ਮਿਲੇ ਸਨ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਰੂਪ ਜਾਪੇ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ, ਅਸੀਸਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕਮਾਲਈਆਂ ਹਨ?

ਪਿਤਾ ਜੀ ਛੋਟੇ ਬੇਟੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਏ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਬੇਟਾ ਜੀ, ਪੈਸੇ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਜੱਗ ਹੀ ਕਮਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਕਮਾਈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਚੰਗਿਆਈ ਹੈ ਛੋਟੇ ਨੇ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਜੋ ਜਸ ਖੱਟਿਆ ਹੈ ਇਹ ਸਭ ਕਮਾਈਆਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਹੈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੋਟੇ ਕੋਲ ਵੱਡੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਚੰਗਿਆਈ ਹੈ।ਫਿਰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਵੱਡੇ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਹੱਥ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਪੁੱਤਰ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾਵਾਂਗ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਵਾਂਗ ਹੀ ਚੰਗਾ ਬਣ ਕੇ ਦਿਖਾਉਣਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ:
1. ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂਦਾਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਲੈਣਾ ਚਾਹਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗਿਆਈ ਦਾ।

2. ਵੱਡੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਕੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੇ ਹੱਟੀ ਪਾ ਲਈ ਤੇ ਬਹੁਤ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ।

3. ਛੋਟੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਕੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ।

4. ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਬੇਟੇ ਦਾ ਕੰਮ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਤੇ ਕਿਉਂ?
ਉੱਤਰ :
ਛੋਟੇ ਬੇਟੇ ਦਾ ਕੰਮ ਪਸੰਦ ਆਇਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਇਕ ਬੁੱਢੇ-ਬੁੱਢੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਕੇ ਦੁਆਵਾਂ ਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਕਮਾਈਆਂ ਸਨ।

5. ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਾਇਆ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗਿਆਈ ਦਾ।

(ਨੋਟ ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਕਰਵਾਵੇਗਾ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵੀ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਕਿਰਿਆਵਾਂ – (ਉ) ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉੱਪਰ ਜਿਲਦਾਂ ਚੜ੍ਹਵਾਉਣੀਆਂ
(ਅ) ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਵਾਉਣਾ

(ਅ) ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ?
(ਅਧਿਆਪਕ ‘ਮਦਦ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਾਥੀ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀ ਕੋਈ ਵੀ ਘਟਨਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਘਟਨਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੌਖ਼ਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਿਆਂ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਹੀ ਹੋਏ ਸਨ ਹੁਣ ਸਰਦੀ ਦੀ ਰੁੱਤ ਅਲਵਿਦਾ ਆਖ ਰਹੀ ਸੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਠੰਢ ਹੋ ਗਈ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਟੀਆਂ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਖੜੇ ਕਰ ਲਏ ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਕੋਟੀਆਂ ਨਹੀਂ ਪਾ ਕੇ ਆਏ ਸਨ, ਉਹ ਕੋਟੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਆਉਣ ਲਈ ਘਰ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਦੋ ਕੁੜੀਆਂ ਅਜੇ ਵੀ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਸਨ

“ਬੇਟਾ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਘਰ ਜਾਕੇ ਕੋਟੀਆਂ ਪਾਕੇ ਆਓ ” ਮੈਂ ਕਿਹਾ

“ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੈ ਨਹੀਂ ਸਰ ਜੀ?
“ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਜੇਵਰਦੀਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪਾਆਓ ” ਮੈਂ ਫਿਰ ਕਿਹਾ
“ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਬੋਲੀ

“ਬੇਟਾ, ਤੁਸੀਂ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ? ਉਹ ਕੁੜੀਆਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬੁੱਕਲਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਇਹ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੋਟੀ ਪਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਬੱਚੀਆਂ ਨੇ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਲਈ

ਮੈਂ ਫਿਰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਬੇਟਾ! ਤੁਸੀਂ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਇੰਝ ਹੀ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ? ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦੱਸਿਆ?? ਮੇਰਾ ਮਨ ਬੜਾ ਦੁਖੀ ਹੋਇਆ

ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਦੋ ਕੋਟੀਆਂ ਲਿਆ ਕੇ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਦਫ਼ਤਰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਲਓ ਪੁੱਤਰ, ਹੁਣ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਕੋਟੀਆਂ ਲਿਆ ਕੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨੇ। ਇਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਲਈ, ਆਪਣੇ ਲਈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਘਰਦਿਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੇ ਨੰਬਰ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ?

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ :
1. ਕਦੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

2. ਬੱਚਿਓ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕੋਈ ਇੱਕ ਮਦਦ ਦੱਸੋ
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਵਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫੋਨ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਮਾਤਾ ਜੀ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਨੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਦੀ ਗਲੀ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

3. ਤੁਸੀਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਵਿਚ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਡਿੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ, ਕਿਸੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਵਾ ਕੇ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਉਹ ਲਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ ਘਰ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

ਕਵਿਤਾ

ਮੰਮੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ,
ਭਾਂਡੇ ਮੈਂ ਫੜਾਉਂਦਾ ਹਾਂ।

ਡੈਡੀ ਕੰਮ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਨੇ,
ਪਾਣੀ ਮੈਂ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹਾਂ,
ਪਾਪਾਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ,
ਫਿਰ ਕੰਧੇੜੇ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਇੰਝ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਦਾਦਾਜੀਨੇ ਕਿਤੇ ਜਾਣਾ ਹੋਵੇ,
ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਲਗਾਣਾ ਹੋਵੇ,
ਨਵਾਂ ਸੂਟ ਕੋਈ ਪਾਣਾ ਹੋਵੇ,
ਮੈਂ ਲਿਆਕੇ ਕੋਲੇ ਧਰਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਇੰਝ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕੁਝ ਸਿਖਾਉਣਾ ਹੋਵੇ,
ਸਾਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨੇ ਪਾਉਣਾ ਹੋਵੇ,
ਕੰਮ ਚੈੱਕ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੋਵੇ,
ਜਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਕੁਝ ਸੁਣਾਉਣਾ ਹੋਵੇ,
ਮੈਂਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਇੰਝ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਘਰਦਾ ਹੋਵੇ, ਬੇਗਾਨਾ ਹੋਵੇ,
ਚਾਚਾ, ਤਾਇਆ, ਮਾਮਾ ਹੋਵੇ,
ਮੈਂ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੋੜਾਂਨਾ,
ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਦਿਲ ਤੋੜਾਂਨਾ,
ਜੋ ਰਾਹ ਦੱਸਿਆਏ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ,
ਮੈਂ ਪੱੜੀ-ਪੱੜੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਇੰਝ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ

1. ਬੱਚਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਭਾਂਡੇ ‘ਫੜਾ ਕੇ, ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾ ਕੇ।

2. ਬੱਚਾ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਕਲਾਸ ਨੂੰ ਪਾਠ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

3. ਉਹ ਦਾਦਾਜੀਦੀ ਕਿਵੇਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਤੇਲ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਫੜਾਉਂਦਾ ਹੈ।

4. ਉਹ ਸਿਰਫ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਭ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬੇਸ਼ਕ ਉਹ ਬੇਗਾਨੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ।

ਨੋਟ: ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸਭ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਦੱਸਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ-ਕਿਸਦਾ ਕਿਵੇਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ।

(ਈ) ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮੰਮੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਮੰਮੀ ਰੋਟੀ ਪਕਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਭਾਂਡੇ ਫੜਾਉਂਦਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤੁਸੀਂ ਦਾਦਾ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਲਗਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਫੜਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਸਹਿਯੋਗ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਸਹਿਯੋਗ ਪਾਠ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਕੀ ਸੋਚਿਆ ?
(ੳ) ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਬਾਰੇ
(ਅ) ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕ ਜਾਣ ਬਾਰੇ
(ਈ) ਵਿਹਲੇ ਰਹਿਣ ਬਾਰੇ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਬਾਰੇ।

2. ਬੁੱਢਾ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰ ਗਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਕੇ
(ਅ) ਸੱਪ ਦੇ ਡੱਸਣ ਨਾਲ
(ਈ) ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿਚ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੱਪ ਦੇ ਡੱਸਣ ਨਾਲ

3. ਦੋ ਕੁੜੀਆਂ ਕਿਉਂ ਖੜੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ?
(ਉ) ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਕੋਟੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ
(ਅ) ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੂਰ ਸਨ
(ਈ) ਉਹ ਘਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡਰਦੀਆਂ ਸਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗ਼ਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਕੋਟੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ।

4. ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਕੋਟੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਏ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ……..!
(ਉ) ਘਰ ਭੇਜਿਆ।
(ਆ) ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ
(ੲ) ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਘਰ ਭੇਜਿਆ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਪਹਿਲੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸੋਚਿਆ।
2. ਉਹ ਮੁੰਡਾ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ …………………………. ਲੈ ਗਿਆ।
3. ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਦੋ …………………………. ਲਿਆ ਕੇ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਉੱਤਰ :
1. ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ
2. ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ
3. ਕੋਟੀਆਂ

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
2. ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਦੀ ਫਸਲ-ਬਾੜੀ ਕੀਤੀ।
3. ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੂਜੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ।
4. ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਠੀਕ
3. ਠੀਕ
4. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ – (ਉ) ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਦੀ ਸੇਵਾ
2. ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ – (ਅ) ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਜਾਣਾ
3. ਮੀਂਹ ਪੈਣਾ – (ਇ) ਕੋਟੀ ਨਾ ਹੋਣਾ
4. ਦੋ ਕੁੜੀਆਂ – (ਸ) ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣਾ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਸ)
2. (ਉ)
3. (ਅ)
4. (ਇ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਵਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਕੀ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸਨੇ ਹੱਟੀ ਖੋਲ੍ਹ ਲਈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਕਿਉਂ ਰੋ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਸੱਪ ਦੇ ਡੱਸਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਚੰਗਿਆਈ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੈਸੇ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਜੱਗ ਕਮਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਕਮਾਈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਚੰਗਿਆਈ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਨਿਮਨ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਮਦਦ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :

• ਪਹਿਲੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
• ਦੂਜੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਸਮਾਨ ਦੇ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 6 ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 6 ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਸਮਾਜਕ ਮੇਲ-ਜੋਲ
ਲੋਕ-ਕਿੱਤਾਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ

ਅਭਿਆਸ : 1
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

ਉੱਤਰ :

ਅਭਿਆਸ: 2
ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੰਦਿਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੈ ਇਹ ਸਾਰੇ ਧੰਦੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਕ ਲੋੜ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ ਕੋਈ ਵੀ ਧੰਦਾ ਚੰਗਾ-ਮਾੜਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸਾਰੇ ਧੰਦਿਆਂ ਦਾ ਆਪਸ ‘ਚ ਗੂੜ੍ਹਾ ਸੰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਲੋਕ-ਕਿੱਤਾਕਾਰ ਲੋਕ-ਕਲਾਕਾਰ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਹਰ ਲੋਕ-ਕਿੱਤੇ ਦੀ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਵੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਧੰਦੇ ਆਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਆਰਹੇ ਹਨ

ਅਭਿਆਸ: 3
ਹਰੇਕ ਲੋਕ-ਧੰਦੇ ਦੀ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਕੋਲੋਂ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇਗਾ ਤੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰਨ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ

ਲੋਕ-ਧੰਦਾ – ਸਮੱਗਰੀ
ਤਰਖਾਣਾ ਕੰਮ – ਲੱਕੜੀ
ਲੁਹਾਰਾ ਕੰਮ – ……………………….
ਸੁਨਿਆਰ – ……………………….
ਜੁੱਤੀਆਂ – ……………………….
ਬਣਾਉਣਾ – ……………………….
ਉੱਤਰ :
ਲੋਕ-ਧੰਦਾ – ਸਮੱਗਰੀ
ਤਰਖਾਣਾ ਕੰਮ – ਲੱਕੜੀ
ਲੁਹਾਰਾ ਕੰਮ – ਲੋਹਾ
ਸੁਨਿਆਰ – ਸੋਨਾ
ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣਾ – ਚਮੜਾ

(ਅ) ਅਸੀਂ ਸਭ ਬਰਾਬਰ ਹਾਂ !
ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਜੰਗਲ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਤੱਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਸੂ ਤੋਂ ਸਮਾਜਕ ਪਸੂ ਬਣਨ ਲਈ ਕਰੋੜਾਂ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ ਆਰੰਭ ‘ਚ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਜੰਗਲ ਹੀ ਜੰਗਲ ਸਨ ਮਨੁੱਖ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਚ ਵੱਸਦੇ ਸਨ ਉਹ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਉੱਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਟਿਕਾਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਰੁੱਤਾਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਤਾਂ ਉਹ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਵੀ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਕੱਪੜਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਉਹ ਪੱਥਰ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਾਸ ਖਾਲੈਂਦੇ ਤੇ ਖੱਲ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਦੇਹ ਉੱਤੇ ਲੈ ਲੈਂਦੇ

ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਜੰਗਲ ‘ਚ ਅੱਗ ਲੱਗਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਡਰ ਜਾਂਦੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਅੱਗ ਬਹੁਤ ਡਰਾਉਣੀ ਅਤੇ ਬੇਕਾਬੂ ਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਸੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪੱਥਰ ਦੇ ਅੱਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ, ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਰਗੜ ਨਾਲ ਅਚਾਨਕ ਅੱਗ ਦੀ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨਿਕਲੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਇਹ ਸੋਚ ਉੱਭਰੀ ਕਿ ਇਸ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾਏ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ ਇਸ ਖੋਜ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜਿਉਣ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਉਹ ਮਾਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ‘ਤੇ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗਾ ਉਹ ਅੱਗ ਨਾਲ਼ ਲੋੜ ਜੋਗਾ ਜੰਗਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤੇ ਉਸ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ ਤੇ ਖੇਤੀਕਰਨਲੱਗਪਿਆ

ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਲਈ ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਮਨੁੱਖ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦਾ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਸੰਕੇਤਾਂ ਜਾਂ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਫਿਰ ਉਹ ਹਰੇਕ ਸ਼ੈਅ ਨੂੰ ਨਾਂ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ।

ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਤਕੜਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣ ਦੀ ਖ਼ਾਹਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਉਹ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ੈਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲੱਗਾ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਉਹ ਘੋਗੇ-ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਈ ਵਰਤਦਾ ਰਿਹਾ ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣ ਦੀ ਇਹ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਤੱਕ ਲੈ ਗਈ

ਜੰਗਲ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਤੱਕ ਆਉਂਦਿਆਂ, ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਬੜਾ ਕੁਝ ਸਿਰਜਿਆ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸਨੇ ਕੱਪੜਾ ਬੁਣਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਲੋਹੇ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਬਣਨ ਲੱਗੇ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਤਰਾਸ਼ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਣ ਲੱਗੀਆਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਨੰਗੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਫਿਰ ਇਸ ਨੇ ਮੋਏ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ

ਵਕਤ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਭਟਕਣ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਉਹ ਇੱਕ ਥਾਂ ਟਿਕ ਕੇ ਜਿਉਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣ ਲੱਗਾ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਉਹਨੇ ਘਾਹ-ਫੂਸ ਦੇ ਚਾਰੇ ਤੇ ਝੌਪੜੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਚੀਆਂ ਤੇ ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਇੱਟਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਪੱਕੇ ਮਕਾਨ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਜ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਸਿਖ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਛੋਹ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਸਿੱਟਾ : ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀ ਇਸ ਸਿੱਟੇ । ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜਾਤੀ ਨੇ ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਮਿਹਨਤ ਭਰੇ ਸਫ਼ਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੱਜ ਵਾਲਾ ਮੁਕਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਇਹ ਗੱਲ ਯਾਦ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵਾਲੇ ਮੁਕਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆਹੈ ਸੋ, ਸਭ ਮਨੁੱਖ ਬਰਾਬਰ ਹਨ

ਅਭਿਆਸ : 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਆਰੰਭ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ………………………….. ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ (ਗੁਫ਼ਾ, ਝੋਪੜੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਆਰੰਭ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ………………………….. ਪਹਿਨਦਾ ਸੀ ਕੱਪੜੇ, ਖੱਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ ………………………….. ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਮਾਸ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗਾ (ਅੱਗ, ਪਾਣੀ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4, ਮਨੁੱਖ ਘੋਗੇ ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਈ ਵਰਤਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਠੀਕ ਜਾਂ ਗਲਤ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ : ਮਨੁੱਖ ਲੋੜ ਜੋਗਾ ………………………….. ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਉਸ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ ………………………….. ਕਰਨ ਲੱਗਾ। (ਖੇਤੀ, ਜੰਗਲ)
ਉੱਤਰ :
1. ਗੁਫ਼ਾ
2. ਖੱਲ
3. ਅੱਗ
4. ਠੀਕ
5. ਜੰਗਲ, ਖੇਤੀ।

ਅਭਿਆਸ : 2
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੇ
ਉੱਤਰ :
1. ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ-ਮਾਸ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗੇ।
2. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ-ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
3. ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣਾ-ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਕੱਪੜਾ ਬੁਣਨਾ, ਲੋਹੇ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ, ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਪਣੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਲਈ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਝੌਪੜੀਆਂ ਤੇ ਫਿਰ ਘਰ ਪਾ ਲਏ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਸੋਨੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਲੁਹਾਰ
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ
(ੲ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ।

2. ਲੋਹੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਲੁਹਾਰ
(ਅ) ਭਠਿਆਰਨ
(ੲ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਲੁਹਾਰ।

3. ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਤਰਖਾਣ
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ
(ਇ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਤਰਖਾਣ।

4. ਭਠਿਆਰਨ ਲਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ।
(ੳ) ਲੱਕੜੀ
(ਅ) ਦਾਣੇ
(ੲ) ਸੋਨਾ
(ਸ) ਲੋਹਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਦਾਣੇ।

5. ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ?
(ੳ) ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਝੌਪੜੀ ਵਿਚ
(ਏ) ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ
(ਸ) ਪੱਕੇ ਘਰ ਵਿਚ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ।

6. ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿੱਤਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਕਿਹੜਾ ਕਥਨ ਸਹੀ ਹੈ?
(ੳ) ਕੋਈ ਵੀ ਕਿੱਤਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
(ਅ) ਵੱਧ ਕਮਾਈ ਵਾਲੇ ਕਿੱਤੇ ਹੀ ਉੱਤਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਕਥਨ ਸਹੀ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਮਨੁੱਖ ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ………………………. ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲਗ ਪਿਆ।
2. ਸੁਨਿਆਰ ………………………. ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
3. ………………………. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਮਾਸ
2. ਸੋਨੇ
3. ਕਿਸਾਨ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਘੁਮਿਆਰ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
3. ਨੰਗੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਪਾ ਲਈਆਂ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਗਲਤ
3. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ, – (ਉ) ਸੋਨੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ
2. ਸੋਹਣੀ ਦਿੱਖ – (ਅ) ਮਾਸ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣਾ
3. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ – (ਇ) ਘੁਮਿਆਰ
4. ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ – (ਸ) ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਉੱਤਰ :
1. (ਅ)
2. (ਉ)
3. (ਸ)
4. (ਇ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁਝ ਕਿੱਤਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੁਨਿਆਰ, ਕਿਸਾਨ, ਭਠਿਆਰਨ, ਲੁਹਾਰ, ਤਰਖਾਣ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਲੁਹਾਰ ਦਾ ਕੀ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਲੋਹੇ ਦਾ ਸਮਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਨਿਆਰ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ‘ਤੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿੰਨੇ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਸਫਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਅੱਜ ਦੇ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦਾ ਸਫਰ ਕਰ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਅੱਜ ਦੇ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 5 ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 5 ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂਦੀਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼

ਕਹਾਣੀ / ਝੋਲੇ ਵਾਲੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ
ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਉਹ ਇਹ ਗੱਲ ਜਾਣਨ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਸਨ ਕਿ ਨਵੇਂ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਅਤੇ ਰੋਟੀ ਵਾਲਾ ਡੱਬਾ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬਣੇ ਥੈਲੇ ‘ਚ ਹੀ ਕਿਉਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ “ਝੋਲੇ ਵਾਲੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸੀ ਅੱਜ ਰਾਣੇ ਨੇ ਝਿਜਕਦਿਆਂ ਪੁੱਛ ਹੀ ਲਿਆ, “ਸਰ ਜੀ, ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਕਿੰਨੇ ਸੋਹਣੇ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਥੈਲਾਹੀ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹੋ?

ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਮੁਸਕਰਾਏ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸਨ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, “ਪਿਆਰੇ ਬੱਚਿਓ ! ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਆਪਸੀ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਪੁੱਛ ਨਹੀਂ ਰਹੇ….. ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਦੱਸਦਾਂ, ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਪੱਲੇ ਬੰਨੋ ਕਿ ਕਦੇ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਝਿਜਕ ਨਾ ਮੰਨੋ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ …” “ਜੀ ..

ਸਰ ਜੀ.. ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਰਲ਼ ਕੇ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ ‘ਚ ਬੋਲਦੇ ਹਨ “ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੇ ਹੋ, ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਵੀ … ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਗੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈ , “ਝੋਲੇ ਦੀ ਗੱਲ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਕ ਸਤਰ ‘ਚ ਦੱਸਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਝੋਲਾ ਰੱਖਣਾ ਮੇਰੀ ਆਦਤ ਹੈ ਮੈਂ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਕੁਝ ਖਰੀਦ ਕੇ ਲਿਆਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਇਹ ਥੈਲਾ ਕੋਲੇ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ ..”

“ ਕਿਉਂ ਸਰ ਜੀ? ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਫ਼ਾਇਦਾ ਈ ਬਹੁਤ ਐ ,

ਵਰਤੋ ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿਓ .. ਸੁੱਖੇ ਨੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ “
ਬੱਚਿਓ! ਇਹ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਨੇ …”
“ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਜੀ??? ਰਾਣੀ ਕੌਰ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੀਂ , ਸਗੋਂ ਅਨੇਕਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਨੇ … ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਸੁਣਨ ਲੱਗੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਗੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈ , ਜਿਵੇਂ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ

ਕਿਹੈ. ਵਰਤੋ ਤੇ ਸੱਟ ਦੇਵੇ , ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸੁਣੇ … ਇਹ ਹਵਾ ਨਾਲ ਉੱਡ ਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਾਣੀ ਫਿਰ ਗਲੀਆਂ ‘ਚ ਖੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਮੱਖੀ ਮੱਛਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ , ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ …) “ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ ਸਹੀ ਹੈ ਸਰ ਜੀ, ਕਈ ਦਿਨ ਹੋਗੇ , ਸਾਡੀ ਗਲੀ ‘ਚ ਵੀ ਇਉਂ ਹੀ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ ਸੀ , ਨਾਲੀ ‘ਚ ਆਹ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਹੀ ਫਸੇ ਹੋਏ ਸਨ … ਹਰਗੁਣ ਨੇ ਦੱਸਿਆ

“ ਬਿਲਕੁਲ ! ਹੋਰ ਸੁਣੋ .. , ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਡੰਗਰ-ਪਸ਼ੂ ਵੀ ਕੁਝ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਗਲ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਅਸੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਛਿੱਲੜ ਜਾਂ ਬੇਹੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ‘ਚ ਪਾ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੰਨੇ ਆਂ .. “ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਹੁੰਦਾਜੀ??? ਗੁਰਲੀਨ ਨੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ “ ਇਹ ਹਜ਼ਮ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਪੁੱਤ , ਕਿੰਨੇ ਪਸ਼ੂ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਹੀ ਮਰੇ ਨੇ … ਨਹਿਰਾਂ, ਨਦੀਆਂ ‘ਚ . ਸੁੱਟਣ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ …” “ਅੱਛਾਜੀ ! ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਸਨ “ਸਰ ਜੀ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਤਾਂ … ਪਰਦੀਪ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਦੀ ਗੱਲ ਜਚ ਗਈ “ਪਰ ਬੱਚਿਓ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਂਦੇ ਆਂ, ਇਹਨਾਂ ‘ਚੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਗੈਸਾਂ

ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਨੇ ,ਜੋਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ … “ਫੇਰ ਤਾਂ ਜੀ , ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ‘ਚ ਦੱਬ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦੈ …ਨਾ ਤਾਂ ਫੇਰ ਉੱਡ ਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰਨ, ਨਾ ਹੀ ਖਾਕੇ ਡੰਗਰ ਮਰਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਾੜੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨਿਕਲਣ … ਸੀਰਤ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਤੇਰੀ ਗੱਲ ਠੀਕ ਐ ਸੀਰਤ ! ਪਰ ਹੁਣ ਦੱਬਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਵੀ ਸੁਣ ਲਓ, ਇਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਗਲਦੇ ਨਹੀਂ, ਮਿੱਟੀ ‘ਚ ਉਵੇਂ ਹੀ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ .. ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦਾਉਪਜਾਊਪਣ ਘਟ ਜੂ, ਸਾਡੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹੋਣੋਂ ਹਟ ਜਾਣਗੀਆਂ ਆਹ ਜਿਹੜੇ ਫੁੱਲ-ਬੂਟੇ ਨੇ, ਇਹ ਨੀ ਹੋਣੇ …ਤੇ “ਓ ਹੋ, ਫੇਰ ਤਾਂ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਸਹੀ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਵੀ ਅੱਜ ਤੋਂ ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਆਂ ਜੀ… ਕਈ ਬੱਚੇ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਬੋਲੇ “ਵੈਰੀ ਗੁੱਡ ! ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ !ਫੇਰ ਆਏ ਦੱਸੋ , ਬਈ ਹੁਣ ਸਬਜ਼ੀ , ਖੰਡ-ਚਾਹ ਕਾਹਦੇ ‘ਚ . ਲਿਆਇਆ ਕਰੋਗੇ ਹੱਟੀ-ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ …

“ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬਣੇ ਝੋਲਿਆਂ ‘ਚ ਜੀ … ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੇ ਬੋਲੇ

ਸੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ! ਤੁਸੀਂ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪ-ਪਲੇਟਾਂ, ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਆਦਿ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਨੇ … ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ

ਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਨੇ … “ਹਾਂ ਜੀ, ਜਿਵੇਂ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ, ਧੁੱਪ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਨੇ ਤੇ ਇਹ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦੇ ਨੇ…? ਗਿਆਨਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ “ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ! ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਇਹ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਆਪ ਨਹੀਂ ਵਰਤੋਂਗੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਨੂੰ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੋਗੇ … “ਹਾਂ ਜੀ …” ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ ‘ਚ ਕਿਹਾ “ਸਰ ਜੀ , ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਇੱਕ ਬੋਲੀ ਜੋੜੀ ਐ ਜੀ ਹੁਣੇ ਬੈਠੇ-ਬੈਠੇ ਨੇ … ਸੁਣਾਵਾਂ ਜੀ??? ਰਾਣੇ ਨੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ

“ਸੁਣਾਓ ਬੇਟੇ ..“
“ਸਾਵੇ…ਸ਼ਾਫੇ .. ਸਾਫ
ਮਿੱਤਰੋ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣੇ
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ …”

ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਤਾੜੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ

ਮੌਖਿਕ ਸੁਆਲ-ਜੁਆਬ :

1. ਅਧਿਆਪਕ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਥੈਲਾਕਿਉਂ ਵਰਤਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਜਾਂ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ।

2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :

• ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਪਸ਼ੂ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
• ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ।
• ਇਹ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਓ ਰੋਕਦੇ ਹਨ।
• ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮੱਛਰ ਮੱਖੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
• ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਉਣ ਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

3. ਕੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਛਿੱਲੜ, ਬੇਹੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁੰਨਿਆ ਆਟਾ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ‘ਚ ਪਾ ਕੇ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਲਿਫ਼ਾਫੇ ਸਮੇਤ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।

4. ਸਾਨੂੰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ?
ਉੱਤਰ :
ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

5. ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ?
ਉੱਤਰ :
ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਥੈਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

6. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਝੋਲੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬਜ਼ਾਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

7. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਘਟਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਘਟਦੀ ਹੈ।

8. ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

9. ਨਾਲੀਆਂ, ਖਾਲੂ ਤੇ ਸੀਵਰੇਜ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

10. ਉਕਤ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਿਆਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਕਤ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਸਮਝਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਤੋਂ ਬਣੇ। ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ ਕਾਰਜ

ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਛੋਟੀ ਇਕਾਂਗੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਾਂ ਰੋਲ-ਪਲੇਅ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕਰਵਾ ਸਕਦਾਹੈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਦਿਲਚਸਪ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤੇ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਮੌਖਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸੁਆਲ-ਜੁਆਬ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ

ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕੰਮ ਦੇਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਘਰੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਨੂੰ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਗੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਗੇ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕਰਦਿਆਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਕੀ-ਕੀਸਿਆ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਿਖ ਕੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਗੇ

ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨਾਲ ਇਕ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਦੋਂ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਸੱਦਾ-ਪੱਤਾ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸਨ ਕੀ ਉਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਸਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਰੁੱਖ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡੀ ਗਈ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਸੋਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਲਗਾਓ ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਚਾਓ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਰੁੱਖ ਲਗਾ ਕੇ ਜੀਵਨ ਕਿਵੇਂ ਬਚਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਰੁੱਖ ਕੱਟੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਉਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਰੁੱਖ ਸੋਖ ਲੈਣਗੇ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਰੁੱਖ ਹੋਣਗੇ ਤਾਂ ਕਈ ਜੀਅ-ਜੰਤੂਆਂ ਦਾ ਵਸੇਰਾ ਵੀ ਬਚਿਆ ਰਹੇਗਾ ਤੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਚਿਆ ਰਹੇਗਾ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ?
(ਉ) 7 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਅ) 3 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਬ) 2 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਸ) 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 3 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ।

2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ :
(ਉ) ਨਾਲੀਆਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ
(ਅ) ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ
(ਇ) ਪਸ਼ੂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

3. ਕਿਹੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ‘ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਜੋ ਕਦੇ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇ
(ਅ ਜੋ ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ
() ਜੋ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਂਦੇ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਜੋ ਕਦੇ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇ।

4. ਠੀਕ ਤੱਥ ਨਹੀਂ ਹੈ
(ੳ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।
(ਅ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਪਸ਼ੂ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
(ਈ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗ਼ਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।

5. ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
(ੳ) ਪੈਟਰੋਲ
(ਅ) ਹਵਾ
(ਇ) ਪਾਣੀ
(ਸ) ਧੁੱਪ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੈਟਰੋਲ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੇ ……………………………….. ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ……………………………….. ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
3. ……………………………….. ਦਾ ਸਮਾਨ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਵਿਦਿਆਰਥੀ
2. ਖਤਰਨਾਕ
3. ਪਲਾਸਟਿਕ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਇਕ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਗਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
3. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
4. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਵਰਤਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਗਲਤ
3. ਗਲਤ
4. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ – (ਉ) ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦਾ ਗਲਨਾ – (ਅ) ਤਿੰਨ ਦਿਨ
3. ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ – (ਇ) ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ
4. ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ – (ਸ) ਹਵਾ
ਉੱਤਰ :
1. (ਅ)
2 (ਇ)
3. (ਸ)
4. (ੳ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੋ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਨਹੀਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਦੱਬ ਦੇਣ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਤੱਕ ਗਲਦੇ ਨਹੀਂ ਤੇ ਸਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਦੇਣਗੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਉਹ ‘ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਹਨ-ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ, ਧੁੱਪ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਨੂੰ ਰੁੱਖ ਕਿਉਂ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਹਵਾ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਸ ਗੈਸ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ਜਿਹੜੀ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
ਆਕਸੀਜਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਇਕ ਮਾਟੋ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ, ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਚਾਓ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅਸੀਂ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਖਾਦ ਦੇ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਾਨੂੰ ਕੂੜਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਕੂੜਾ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 4 ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 4 ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ Textbook Questions and Answers

(ੳ) ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾਂ

ਰੰਗਲਾ ਸਾਡਾ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਬੇਲੀਓ!
ਫੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਫੁੱਲ ਜਿਉਂ ਗੁਲਾਬ ਬੇਲੀਓ !
ਰੱਖਦੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੂਰ ਲੋਕ ਏਥੋਂ ਦੇ,
ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਦੇਖਦੇ ਨੇ ਖ਼ਾਬ ਬੇਲੀਓ !

ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਜ ਹੈ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਪਛਾਣ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਂ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ, ਰਾਵੀ, ਚਨਾਬ ਅਤੇ ਜਿਹਲਮ ਤੋਂ ਪਿਆਹੈ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੋ ਦਰਿਆ ਚਨਾਬ ਅਤੇ ਜਿਹਲਮ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਇੱਥੇ ਤਿੰਨ ਦਰਿਆਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਰਾਵੀਵਗਦੇ ਹਨ

ਪੰਜਾਬ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜ ਹੈ ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਜੰਗਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰਸਾ ਬਹਾਦਰੀ ਭਰਿਆ ਹੈ ਦੇਸ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਕਰਕੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਦਸਵੀਂ-ਗਿਆਰਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਸਾਡੇ ਗੁਰੂਆਂ, ਸੂਫ਼ੀਆਂ, ਫ਼ਕੀਰਾਂ, ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਇਆਹੈ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਭਾਸ਼ਾ ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ-ਨਾਚ ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਗਿੱਧਾ ਹਨ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਨਾਚ ਦਾ ਨਾਂ ਭੰਗੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਚ ਦਾ ਨਾਂ ਗਿੱਧਾਹੈ ਇਹ ਨਾਚ ਕਿਸੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਨੱਚਣਾ-ਗਾਉਣਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹੈ

ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਕਰਕੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਬੜੀ ਉਪਜਾਊ ਹੈ ਇੱਥੇ ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਗੰਨੇ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਫ਼ਸਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤਰਫਲ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਨਾਜ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਿੱਤਾ ਹੈ

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਮੇਲਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਬੜਾ ਚਾਅ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੇਲੇ ਵੀ ਲਗਦੇ ਹਨ ਇਹਨਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿਚ ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਛਪਾਰ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਜਰਗ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਹੋਲਾ-ਮਹੱਲਾ, ਮਾਘੀ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਮੇਲਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸੁਭਾਅ ਪੱਖੋਂ ਬੜੇ ਖੁੱਲ੍ਹ-ਦਿਲੇ , ਖੁਸ਼-ਮਿਜ਼ਾਜ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਲਈ ਲੰਗਰ ਲਗਾਉਣੇ, ਛਬੀਲਾਂ ਲਗਾਉਣੀਆਂ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਮੁੱਢ-ਕਦੀਮੀ ਸੁਭਾਅ ਹੈ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿੰਨੇ ਦਰਿਆ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜ।

2) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਕਿਹੜੇ ਤਿੰਨ ਦਰਿਆ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ, ਰਾਵੀ।

3) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ।

4) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਗੰਨਾ, ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਮੱਕੀ।

5) ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਿੱਤੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਖੇਤੀਬਾੜੀ।

6) ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੇਲੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਜਰਗ ਦਾ, ਛਪਾਰ ਦਾ, ਹੌਲਾ ਮਹੱਲਾ, ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ, ਪ੍ਰੋ: ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਮੇਲਾ।

7) ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਖੁੱਲ੍ਹ ਦਿਲਾ, ਖੁਸ਼ਮਿਜ਼ਾਜ ਅਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ।

8) ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ।

(ਅ) ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ

ਅਧਿਆਪਕ : ਬੱਚਿਓ, ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ

ਅੰਕੁਰ : ਸਰ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਬੱਚਿਓ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਉਹ ਬੋਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਬੱਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ।

ਬਲਜੀਤ : ਸਰ, ਜੇ ਬੱਚਾ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ, ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਕਿਉਂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂ ਬਈ, ਬਲਜੀਤ ਤੂੰ ਬੜਾ ਸੋਹਣਾ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਹੈ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਮਾਂ ਕੋਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਸ਼ਾਇਦ ਤਾਂ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੈ ਗਿਆਹੋਣਾ। ਸਰ, ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ ਦਾ ਇਕ ਗੀਤ ਹੈ-ਮੈਨੂੰ ਇਉਂ ਨਾ ਮਨੋਂ ਵਿਸਾਰ, ਵੇ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਹਾਂ

ਅਧਿਆਪਕ : ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਪੁੱਤ ਤੂੰ ਬੜੇ ਸੋਹਣੇ ਗੀਤ ਦਾ ਚੇਤਾ ਕਰਵਾਇਆਹੈ

ਬਲਜੀਤ : ਸਰ , ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਗੀਤ ਹੈ- ਮੈਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦਾ ਬੇਟਾ

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂ ਪੁੱਤ, ਉਹ ਵੀ ਬੜਾ ਸੋਹਣਾ ਗੀਤ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਬੜੇ ਸੋਹਣੇ ਗੀਤ ਸੁਣਦੇ ਹੋ ਪੁੱਤ,ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੱਸੀ ਹੈ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਸਵਿਤਾ : ਸਰ ਸਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ ਨਾ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂਜੀ, ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ

ਸਵਿਤਾ : ਸਰ, ਫਿਰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਕੀ ਹੈ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਪੁੱਤ ਗੁਰਮੁਖੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਲਿਪੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਜਿਹੜੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਿਪੀ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਓ ਅ ੲ ਸਿਹਾਰੀ, ਬਿਹਾਰੀ, ਬਿੰਦੀ, ਟਿੱਪੀ ਜਿਹੜੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਲਿਪੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ

ਸਵਿਤਾ : ਸਰ, ਕਈ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੇ ਨੇ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਬੱਚਿਓ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੜੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਕੋਈ ਦਸਵੇਂ-ਗਿਆਰਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕੋਈ 160 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਪੁੱਜ ਚੁੱਕੇ ਨੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਈ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਉਸ ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂਵਾਲੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤ ਪਾਲੈਂਦੇ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰ, ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਦੇ ਨੇ ਸਾਡਾ ਪੱਕਾ ਘਰ ਯੂ ਪੀ. ਵਿੱਚ ਹੈ ਸਾਡੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵੀ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਦੇ ਨੇ

ਅਧਿਆਪਕ : ਬੇਟੇ, ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਫਿਰ ਹਿੰਦੀ ਹੋਈ ਕੋਈ ਨਾ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣਾਂ ਭੈਣਾਂ ਨੇ ਹਰ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦਾ ਸਾਡੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਬੜਾ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਸੁਣੀ ਅਤੇ ਪੜੀ ਗੱਲ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-

ਬਲਜੀਤ: ਹਾਂਜੀ ਸਰ, ਇਹ ਤਾਂ ਹੈ

ਅਧਿਆਪਕ : ਪਰ ਬੱਚਿਓ, ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਣੀਆਂ ਬੱਸ ਇੰਨਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਕੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਣੀਆਂ ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ ਇਹੋ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ-ਮੈਨੂੰ ਇਉਂ ਨਾ ਮਨੋ ਵਿਸਾਰ

ਬਲਜੀਤ : ਸਰ, ਮੇਰੇ ਪਾਪਾ ਦੇ ਫ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ ਦਾ ਇਕ ਗੀਤ ਹੈ, ਮਾਂਵਾਂ ਤਿੰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ

ਅਧਿਆਪਕ : ਬਲਜੀਤ ਤੇਰੇ ਪਾਪਾ ਵੀ ਬੜੇ ਸੋਹਣੇ ਗੀਤ ਸੁਣਦੇ ਨੇ ਮੈਂ ਵੀ ਉਹ ਗੀਤ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂਵਾਂ ਤਿੰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ, ਇਕ ਮਾਂ ਧਰਤੀ, ਦੂਜੀ ਮਾਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ, ਤੀਜੀ ਮਾਂ ਜਨਮਦਾਤੀ ਸੱਚੀ ਬੱਚਿਓ, ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਸਾਨੂੰ ਪਾਲਦੀਆਂ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਲਾਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸਵਿਤਾ: ਸਰ, ਮੇਰੇ ਚਾਚਾ ਜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜਦੇ ਨੇ

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂ ਬੱਚਿਓ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ, ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ, ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਅਤੇ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ ਵਰਗੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ

ਅੰਕੁਰ : ਸਰ, ਮੇਰੇ ਵੀਰ ਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਨੇ

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂ ਬੱਚਿਓ, ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਬੜਾ ਕੁਝ ਹੈਗਾ ਮੈਂ ਵੀ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠ ਕੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ‘ਤੇ ਹੀ ਤਿੰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ-ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ, ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਅਤੇ

ਅਜੀਤ : ਚਲੋ ਬੱਚਿਓ !ਆਪਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਏਥੇ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਫਿਰ ਅੱਜ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੁਸੀਂ ? ਭਾਰਤੀ ਸਰ, ਅੱਜ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ

ਅਧਿਆਪਕ : ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ! ਚਲੋ, ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਗੱਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ –

ਮੈਨੂੰ ਕਈਆਂਨੇ ਆਖਿਆਕਈਵਾਰੀ,
ਤੂੰ ਲੈਣਾ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾਨਾਂ ਛੱਡ ਦੇ
ਜਿਦੀ ਗੋਦੀ ਚ ਪਲ ਕੇ ਜਵਾਨ ਹੋਇਓ,
ਜਾਈਆਂ ਉਹ ਮਾਂ ਛੱਡ ਦੇ ਤੇ ਗਰਾਂ ਛੱਡ ਦੇ

ਦਿਓ ਜੇ ਪੰਜਾਬੀ-ਪੰਜਾਬੀਈ ਕੂਕਣਾਈ,
ਖਲੋਤਾਉਹ ਥਾਂ ਛੱਡ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾ
ਭੁਲਾ ਦਿਓ। ਮੈਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾਲੋਕੀਂ
ਆਖਦੇ ਨੇ, ਤੂੰ ਪੁੱਤਰਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਛੱਡ ਦੇ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1) ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮਾਂਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਮਾਂ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ, ਜਨਮ-ਦਾਤੀ ਮਾਂ।

2) ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ।

3) ਕੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖੀ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

4) ਅੱਜ ਦੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿੱਚੋਂ ਅਸੀਂ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਮਨੋਂ ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਿਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ। ਪਰ ਦੂਸਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵੀ ਸਿੱਖਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਚਾਹੀਦੀਆਂ। ਹਨ। ਗਾਇਕਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇ।

(ੲ) ਦੇਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਬੋਲੀਆਂ ਬਾਰੇ

ਜਿਵੇਂ ਸਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ, ਉਵੇਂ ਹੀ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਨੇ ਕਈ ਤਾਂ ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਨੇ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ

ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਇਸ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਮੇਤ 17 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਰਾਸ਼ੀ ਲਿਖੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਭਾਸ਼ੀ ਦੇਸ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਗੁਲਦਸਤਾ ਹੈ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਹਰ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਬਣਦਾ ਹੱਕ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਨਿੰਦਣਾਵੀਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾਓਨੀ ਹੀ ਪਿਆਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੰਨੀ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾਹੁੰਦੀ ਹੈ

ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਤਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਬੋਲਣੀ ਵੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਹੋਰ ਬੋਲੀਆਂ ਵੀ ਸਿੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਿੱਖੇ ਬਿਨਾਂ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਨਹੀਂ ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰਾਜਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿਣਾ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉੱਥੋਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਸਿੱਖ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਇਹ ਸਿੱਖ ਲੈਣ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ ਵੈਸੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਜਿੰਨੀਆਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਸਾਡੇ ਲਈ ਗਿਆਨ ਦੇ ਓਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੰਗਲਾ, ਅਸਾਮੀ, ਮਰਾਠੀ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ, ਬੋਡੋ, ਕੰਨੜ, ਮਲਿਆਲਮ, ਗੁਜਰਾਤੀ, ਡੋਗਰੀ, ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲ ਆਦਿ ਹਨ

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਲੇਖਕ ਸਨ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਨਾਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸੁਣਿਆ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਟੈਗੋਰ ਬੰਗਾਲੀ ਸਨ ਉਹ ਬੰਗਲਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਸਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਾਣ ‘ਜਨ-ਗਣ-ਮਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਸੋ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਸਮਝਣੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ

ਦੇਸ ਮੇਰੇ ਦੀਆਂ ਸਭ ਬੋਲੀਆਂ ਨਿਆਰੀਆਂ
ਦੇਸ ਦੀ ਅਮੀਰੀ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਸਾਰੀਆਂ
ਜਿੰਨੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ,
ਗਿਆਨ ਦੀਆਂਓਨੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਬਾਰੀਆਂ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1) ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੈਂਕੜੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਗਲਤ?
ਉੱਤਰ :
ਠੀਕ।

2) ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਦੋ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂਦੱਸੇ
ਉੱਤਰ :
ਮਰਾਠੀ, ਬੋਡੋ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ।

3) ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਕਿੱਥੋਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਬੰਗਾਲ ਦੇ।

4) ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਡੇ ਲਈ ਗਿਆਨ ਦੇ ਹੋਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

(ਸ) ਦੇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ

ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾ ਦੇਸ-ਪਿਆਰ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਮਨੁੱਖੀ ਗੁਣ ਹੈ ਇਹ ਪਿਆਰ ਨਿਰਾ ਦੇਸ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ-ਵਸਤਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਸਲੀ ਦੇਸ-ਪਿਆਰ ਦੇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦੇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਭਾਵ ਦੇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਦੇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਅਸੀਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੇਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਹਾਂ ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਤੀ ਕੋਈ ਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ ਜਾਂ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ

ਕੋਈ ਨਾਗਰਿਕ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਦੇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਉਚ-ਨੀਚ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦਾ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਨਾ ਸੋਚੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਹੇਰਾ-ਫੇਰੀ ਨਾ ਕਰੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨਾ ਹੀ ਦੇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ

ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਹੈ, ਦੇਸ ਦੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਸਾਨੂੰ ਗ਼ਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੁਖਾਲਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਦੇਸ ਤਾਂ ਹੀ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਦੇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ, ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹੋਣ ਕਿਸੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਚੱਲਣਾ ਹੀਤਾਂ ਅਸਲੀ ਨੇਕੀ ਹੈ ਆਓ, ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜਦੇ ਹਾਂ:

ਆਓ, ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰੀਏ,
ਦਿਲਾਂ ਚ ਕਦੇ ਨਾਨਫ਼ਰਤ ਭਰੀਏ।
ਸਾਰੇ ਹੀ ਨੇ ਆਪਣੇ, ਬੇਗਾਨਾ ਕੋਈ ਨਾ,
ਪਿਆਰ ਜਿਹਾ ਜੱਗ ਚਤਰਾਨਾ ਕੋਈ ਨਾ।
ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਦਿਲ ਚ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੀਏ,
ਦਿਲ ’ਚ ਨਾਕਦੇ ਹੰਕਾਰ ਰੱਖੀਏ।
ਵੰਡੀਆਂਦਿਲਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇਈਏ ਨਾ,
ਝਗੜਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ਪਾਉਣ ਦੇਈਏ ਨਾ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ:
1) ਕੀ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਇੱਕ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਇੱਕ ਹਾਂ।

2) ਸਾਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਨੁਕਸਾਨ?
ਉੱਤਰ :
ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

3) ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦੇ ਕੀਲਾਭ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

4) ਦੇਸ ਵੀ ਤਾਂ ਇਕ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੈ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਲਤ ?
ਉੱਤਰ :
ਠੀਕ।

5) ਕੀ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਇੱਕੋ-ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰਾ?
ਉੱਤਰ :
ਇਕੋ ਜਿਹਾ।

6) ਕੀ ਧਰਮ,ਜਾਤ ਜਾਂ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਲੜਨਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਗੱਲ ਹੈ।

7) ਕੀਤੁਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਮਝਾਉਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ, ਮੈਂ ਹੁਣ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਆਂਗਾ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :
1. ਹੁਣ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਦਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਤਲੁਜ
(ਅ) ਜਿਹਲਮ
(ਇ) ਬਿਆਸ
(ਸ) ਰਾਵੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਜਿਹਲਮ।

2. ਦੇਸ਼ ਕਦੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 1950
(ਅ) 1947
(ਇ) 1974
(ਸ) 1945.
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 1947.

3. ਪੰਜਾਬ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਰਾਜ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਰਹੱਦੀ
(ਅ) ਸਮੁੰਦਰ ਕਿਨਾਰੇ
(ਈ) ਰੇਤਲਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਰਹੱਦੀ

4. ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਤੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) 10
(ਅ) 17
(ਈ) 11
(ਸ) 21.
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 17.9

5. ਟੈਗੋਰ ਕਿਸ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ
(ਅ) ਬੰਗਾਲੀ
(ੲ) ਉਰਦੂ
(ਸ) ਹਿੰਦੀ !
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਬੰਗਾਲੀ।

6. ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਕੀ ਸਨ ?
(ਉ) ਲਿਖਾਰੀ
(ਅ) ਕਵੀ
(ਬ) ਐਕਟਰ
(ਸ) ਗੀਤਕਾਰ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਲਿਖਾਰੀ।

7. ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰ ਗਾਣ ਕਿਸ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਟੈਗੋਰ
(ਅ) ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ
(ੲ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਟੈਗੋਰ।

8. ਕਿੰਨੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਪੁੱਜ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ?
(ਉ) 160 ਤੋਂ ਵੱਧ
(ਅ) 95 ਤੋਂ ਘੱਟ
(ਇ) 340
(ਸ) 460.
ਉੱਤਰ :
(ੳ) 160 ਤੋਂ ਵੱਧ।

9. ਕਿਸਨੇ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂਵਾਂ ਤਿੰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਸਰਤਾਜ
(ਅ) ਬਟਾਲਵੀ
(ਈ) ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ
(ਸ) ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ।

10. ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੇਖਕ ਹਨ ?
(ਉ) ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ
(ਅ) ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ
(ਈ) ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

11. ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨਾਲ … ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਪਿਆਰ
(ਅ) ਵਿਤਕਰਾ
(ਈ) ਨਫ਼ਰਤ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਭ ਕੁਝ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪਿਆਰ।

12. ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੀ ਅਖਵਾਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ
(ਅ) ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ
(ਬ) ਅਜੀਤ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
1. ਅਸੀਂ …………………………… ਰਾਜ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਾਂ।
2. ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ …………………………… ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ।
3. ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ …………………………… ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ।
4. …………………………… ਨੰਬਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਰਾਜ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਜੰਗਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
5. ਪੰਜਾਬ …………………………… ਕਰਕੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।
6. ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਾਣ ‘ਜਣ ਗਣ ਮਨ’ …………………………… ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
7. ਕਿਸੇ …………………………… ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਚਲਨਾ ਹੀ ਅਸਲੀ ਨੇਕੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਪੰਜਾਬ
2. ਬਹਾਦਰੀ
3. ਦਸਵੇਂਗਿਆਰਵੇਂ
4. ਸਰਹੱਦੀ
5. ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ
6. ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ
7. ਕਮਜ਼ੋਰ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਸੱਤ ਦਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆ
2. ਪੰਜਾਬ ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਥੇ ਸਦਾ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
3. ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਡੋਗਰੀ ਹੈ।
4. ਨੱਚਣਾ ਗਾਉਣਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹੈ।
5. ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਗੰਨੇ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਫ਼ਸਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
6. ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਉਪਰ 17 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਨੋਟ ਰਾਸ਼ੀ ਲਿਖੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
7. ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਲੇਖਕ ਸਨ।
8. ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਊਚ-ਨੀਚ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਗਲਤ
3. ਗਲਤ
4. ਠੀਕ
5. ਠੀਕ
6. ਠੀਕ
7. ਠੀਕ
8. ਠੀਕ।

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਪੰਜਾਬ (ਉ) ਟੈਗੋਰ,
2. ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੇਲਾ (ਅ) ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ
3. ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ (ਇ) ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜ
4. ਬੰਗਾਲੀ ਲੇਖਕ (ਸ) ਜਰਗ ਦਾ
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ)
2. (ਸ)
3. (ਅ)
4. (ੳ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਂ ਕਿਹੜੇ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ, ਰਾਵੀ, ਚਨਾਬ ਅਤੇ ਜਿਹਲਮ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਦਰਿਆ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨ : ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਰਾਵੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੇ ਦੋ ਦਰਿਆ ਕਿਵੇਂ ਘੱਟ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ :
1947 ਦੀ ਵੰਡ ਵਿਚ ਦੋ ਦਰਿਆ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਨਾਚ ਗਿੱਧਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ, ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

ਪਸ਼ਨ 7.
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਦਸਵੇਂ-ਗਿਆਰਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਉਹ ਬੋਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬੱਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਬੋਲਣਾ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੋਈ ਦੋ ਗੀਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਇਉਂ ਨਾ ਮਨੋਂ ਵਿਸਾਰ, ਵੇ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਹਾਂ। ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦਾ- ਮੈਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦਾ ਬੇਟਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਗੁਰਮੁਖੀ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਲਿਪੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ ਦੇ ਗੀਤ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮਾਂਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਮਾਂ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ, ਜਨਮ-ਦਾਤੀ ਮਾਂ।