Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 21 ਡਾ. ਏ. ਪੀ. ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 21 ਡਾ. ਏ. ਪੀ. ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ
(i) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਵੁਲ ਪਾਕਿਰ ਜੈਨੁਲ ਆਬਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ, 1931 ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨ ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡਾ ਕਲਾਮ ਦੀ ਉਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਕਿਸ ਨੇ ਉਠਾਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਪ ਦੀ ਭੈਣ ਜੋਹਰਾ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਜਲਾਲੁਦੀਨ ਨੇ ॥
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4,
ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਕਲਾਮ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਮਿਲਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਡਾ: ਕਲਾਮ ਤੇ ਆਪ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਮਿਲਿਆ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਦੀ ਸਫਲ ਪਰਖ ਕਦੋਂ ਹੋਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਤੰਬਰ, 1985 ਵਿੱਚ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੀ ਸਿਖਰ ਕਿਹੜੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ 2002 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੁਣਿਆ ਜਾਣਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾ ਕਿਵੇਂ ਨਿਭਾਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਪੂਰੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਮਿਹਨਤ, ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਤੇ ਸਾਦਗੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਕਿਸ ਨਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਮੈਨ ॥
(ii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਜੈਨੁਲ ਅਬਾਦੀਨ ਸੀ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਪੜਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼ਮਸਦੀਨ ਨਾਲ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵੰਡਣ ਤੇ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੇ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੇ 1957 ਵਿਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਐਰੋਨਾਟਿਕਸ, ਬੰਗਲੌਰ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਅਗਵਾਈ – …………. – …………
ਪਰਖ – …………. – …………
ਨਿਰਮਾਣ – …………. – …………
ਪ੍ਰਾਪਤੀ – …………. – …………
ਅਚਾਨਕ – …………. – …………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪ੍ਰਸਿੱਧ – प्रसिद्ध – Reputed
ਅਗਵਾਈ – अगवानी – Leadership
ਪਰਖ – परख – Test
ਨਿਰਮਾਣ – निर्माण – develop
ਪ੍ਰਾਪਤੀ – प्राप्ति – Achievement
ਅਚਾਨਕ – अचानक – Suddenly
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਪਰਮੁੱਖ, ਪੁਰਜੇ, ਸਥਾਪਤ, ਸਖਸ਼ੀਅਤ, ਗਿਆਰਵਾਂ, ਭਾਸ਼ਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਰਮੁੱਖ – ਪ੍ਰਮੁੱਖ
ਪੁਰਜੇ – ਪੁਰਜ਼ੇ
ਸਥਾਪਤ – ਸਥਾਪਿਤ
ਸਖਸ਼ੀਅਤ – ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ
ਗਿਆਰਵਾਂ – ਗਿਆਰਵਾਂ
ਭਾਸ਼ਣ – ਭਾਸ਼ੇਨ ॥
ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :
(ੳ) ਕਲਾਮ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਆਸ਼ੀਅੰਮਾ ਸੀ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) ਉਸਦੇ ਚਾਰ ਜਮਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨੀਵੀਂ ਉਡਾਣ ਵਾਲੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਈ) ਇੱਥੇ ਮਿਲੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪ ਨੇ ਬੜੀ ਤਨਦੇਹੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਇਆ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਅਣਹੋਣੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਲਾਮ, ਮਾਤਾ, ਆਸ਼ੀਅੰਮਾ ।
(ਅ) ਚਾਰ, ਨੀਵੀਂ, ਲੜਾਕੂ ।
(ਇ) ਆਪ
(ਸ) ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ।
ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
I. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਏ. ਪੀ. ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ, 1931 ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨ ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਅਲ ਪਾਕਿਰ ਜੈਨੁਲ ਆਬਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਸੀ । ਇਸ ਲੰਮੇ ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਵੁਲ ਉਸ ਦੇ ਪੜਦਾਦੇ, ਪਾਕਿਰ ਦਾਦੇ ਅਤੇ ਜੈਨੁਲ ਆਬਦੀਨ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ । ਪਿਤਾ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚੋਂ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਵਾਲੇ ਮਲਾਹਾਂ ਲਈ ਬੇੜੀਆਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਦਿੰਦਾ ਸੀ । ਕਲਾਮ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਆਸ਼ੀਅੰਮਾ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਭੈਣ ਤੇ ਤਿੰਨ ਭਰਾ ਹੋਰ ਸਨ ।
ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕਲਾਮ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਬੱਚਾ ਸੀ । ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਸ਼ਮਸਦੀਨ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵੰਡਣ ਤੇ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦਾ । ਦਸਵੀਂ ਉਸ ਨੇ ਰਾਮਾਨਾਥਾਪੁਰਮ ਦੇ ‘ਸ਼ਵਾਰਟਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ’ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੰਟਰ ਮੀਡੀਏਟ ਤਰਿਚਨਾਪਲੀ ਦੇ ਸੇਂਟ ਜੋਸਫ਼ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ।ਉੱਥੋਂ ਹੀ 1950 ਤੋਂ 1954 ਤੱਕ ਉਸ ਨੇ ਬੀ. ਐੱਸ-ਸੀ. ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਪਿਤਾ ਕੋਲ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਸ ਦੀ ਵਿਆਹੀ ਭੈਣ ਜ਼ੋਹਰਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਜਲਾਲੁਦੀਨ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਅਗਲੀ ਪੜਾਈ ਦਾ ਬੀੜਾ ਉਠਾਇਆ । ਕਲਾਮ ਮਦਰਾਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ‘ਐਰੋਨਾਟਿਕ ਇੰਜੀਨਿਅਰਿੰਗ’ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਡਾ: ਏ.ਪੀ.ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 10 ਅਕਤੂਬਰ, 1931
(ਅ) 5 ਅਕਤੂਬਰ, 1941
(ਈ) 15 ਅਕਤੂਬਰ, 1931
(ਸ) 15 ਅਕਤੂਬਰ, 1949.
ਉੱਤਰ :
15 ਅਕਤੂਬਰ, 1931.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡਾ: ਏ. ਪੀ. ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਅਵੁਲ ਪਾਕਿਰ ਜੈਨੁਲ ਆਬਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ
(ਅ) ਅਬੁਲ ਪਰਿਕਰ ਜੈਨੁਲ ਆਬਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ
(ਈ) ਅਬੁਲ ਪਰਿਕਰ ਜੈਨਬਲ ਅਵਲਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ
(ਸ) ਅਦੁਲ ਕਿਰ ਜੈਨਬੁਲ ਆਬਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ
ਉੱਤਰ :
ਅਵੁਲ ਪਾਕਿਰ ਜੈਨੁਲ ਆਬਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ॥
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦਾ ਬਾਪ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਕਿਸ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੇੜੀਆਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸੀ ?
(ੳ) ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ
(ਅ) ਲੁਟੇਰੇ ਫੜਨ
(ਈ) ਮਗਰਮੱਛ ਫੜਨ
(ਸ) ਕੱਛੂਕੁੰਮੇ ਫੜਨ ॥
ਉੱਤਰ :
ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਦਾਦੀ ਅੰਮਾ
(ਅ) ਨਾਨੀ ਅੰਮਾ
(ਈ) ਆਸ਼ੀਅੰਮਾ
(ਸ) ਮਾਸੀ ਅੰਮਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਆਸ਼ੀਅੰਮਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਡਾ: ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਕਰਾਰ ਦੀ
(ਅ) ਕਰਮਦੀਨ
(ਈ) ਸ਼ਮਸਦੀਨ
(ਸ) ਅਲਾਉਦੀਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਮਸਦੀਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਕਿਹੜੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ?
(ਉ) ਧਮਾਰਦਸ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
(ਅ) ਸ਼ਵਾਰਟਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
(ਈ) ਕਵਾਟਰਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ
(ਸ) ਰੀ ਐਲਟਰਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਵਾਰਟਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੇ ਬੀ. ਐੱਸ. ਸੀ. ਕਦੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ?
(ਉ) 1950 ਤੋਂ 1954
(ਅ) 1952 ਤੋਂ 1956
(ਈ) 1956 ਤੋਂ 1960
(ਸ) 1958 ਤੋਂ 1962.
ਉੱਤਰ :
1950 ਤੋਂ 1954.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦੀ ਭੈਣ ਜ਼ੋਹਰਾ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਅਲਾਉਦੀਨ
(ਅ) ਬਹਾਉਦੀਨ
((ਈ)) ਰਹਿਮਤ ਉਲਾ
(ਸ) ਜਲਾਲੁਦੀਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਜਲਾਲੁਦੀਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੇ ਮਦਰਾਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤੋਂ ਕਿਹੜੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ?
(ੳ) ਇਲੈਕਟ੍ਰੋ ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ
(ਅ) ਜੈਨੈਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ
(ਈ) ਐਰੋਨਾਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ
(ਸ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ।
ਉੱਤਰ :
ਐਰੋਨਾਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ।
II. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ
ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਲੰਮੇ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਯੋਗਿਕ ਪਰਖ ‘ਡੈਵਿਲ’ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨਾਲ 1984 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਸਤੰਬਰ, 1985 ਵਿੱਚ ‘ਤਿਸ਼ਲ’ ਦੀ ਸਫਲ ਪਰਖ ਹੋਈ । 1988 ਵਿਚ ਉਸਦੇ “ਪਿਥਵੀ’ ਮਾਡਲ ਦੀ ਸਫਲ ਪਰਖ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਦੀ ਰੇਂਜ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ 1989 ਵਿੱਚ “ਅਗਨੀ’ ਨਾਂ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾਗ ਕੇ ਪਰਖੀ ਗਈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਮੈਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ ਕਲਾਮ ਨੂੰ 1990 ਵਿੱਚ ‘ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ’ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਜਾਦਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੇ ਆਈ. ਆਈ. ਟੀ. ਬੰਬਈ ਮੁੰਬਈ) ਨੇ ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਆਨਰੇਰੀ ਡੀ. ਐੱਸ. ਸੀ. ਵੀ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਦਿੱਤੀ ।
ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਉਪਰੰਤ ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਐਟਮੀ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1998 ਦੇ ਪੋਖਰਾਨ ਵਿਸਫੋਟਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ । ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ 1997 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਨਾਂ ਦੇ ਸਰਬ-ਉੱਚ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਅਲੰਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੀ ਸਿਖਰ 2002 ਵਿੱਚ ਕਲਾਮ ਨੇ ਉਦੋਂ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਗਿਆਰਵਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ । ਪੂਰੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਹਨਤ, ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਤੇ ਸਾਦਗੀ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ । 2007 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਛੱਡ ਕੇ ਉਹ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਚਿੰਤਕ ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾਜਨਕ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਜੋਂ ਬੱਚਿਆਂ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਸਭ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਏ । 27 ਜੁਲਾਈ, 2015 ਨੂੰ ਉਹ ਦਿੱਲੀਂ ਤੋਂ ਗੁਹਾਟੀ ਤੇ ਗੁਹਾਟੀ ਤੋਂ ਸ਼ਿਲਾਂਗ ਪਹੁੰਚੇ । ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਨ ਦੇਣਾ ਸੀ । ਭਾਸ਼ਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਿਆਂ ਹੀ ਅਚਾਨਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਬੀਅਤ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਗਈ । ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ‘ਫ਼ਸਟ ਏਡ’ ਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ, ਪਰ ਕਲਾਮ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰੀ ਸਲਾਮ ਬੁਲਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲੈ ਚੁੱਕਾ ਸੀ । ਅਣਹੋਣੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਅਕਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਤੇ ਮਹਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਯਾਦ ਰੱਖਣਗੇ । ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਧਾਰਨ ਤੋਂ ਅਸਧਾਰਨ ਬਣੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਲੰਮੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਯੋਗਿਕ ਪਰਖ ਕਿਹੜੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨਾਲ ਹੋਈ ?
(ਉ) ਅਗਨੀ
(ਅ) ਨਾਗ
(ਈ) ਡੈਵਿਲ
(ਸ) ਪ੍ਰਿਥਵੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਡੈਵਿਲ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
“ਪ੍ਰਿਥਵੀਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪਰਖ ਕਦੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
(ਉ) 1984
(ਅ) 1985
(ਈ) 1988
(ਸ) 1989.
ਉੱਤਰ :
1988.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਕਿਹੜੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ ?
(ਉ) ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪੁਰਸ਼
(ਅ) ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਮੈਨ
(ੲ) ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਮੈਨ
(ਸ) ਅਗਨੀ ਮੈਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਮੈਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
1990 ਵਿਚ ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹੜਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਪਦਮ ਸ੍ਰੀ
(ਅ) ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ
(ਈ) ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ
(ਸ) ਭਾਰਤ ਰਤਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
1998 ਵਿਚ ਕਿੱਥੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਵਿਸਫੋਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ?
(ਉ) ਪੋਖਰਾਨ ਵਿਚ
(ਅ) ਅਕਾਸ਼ ਵਿਚ
(ਈ) ਧਰਤੀ ਹੇਠ
(ਸ) ਸਮੁੰਦਰ ਹੇਠ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੋਖਰਾਨ ਵਿਚ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
1997 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ
(ਅ) ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਮੈਨ
(ਈ) ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਮੈਨ
(ਸ) ਭਾਰਤ ਰਤਨ ॥
ਉੱਤਰ :
ਭਾਰਤ ਰਤਨ ॥
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕਦੋਂ ਬਣੇ ?
(ਉ) 1997
(ਅ) 1998
(ਇ) 2001
(ਸ) 2002.
ਉੱਤਰ :
2002.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 27 ਜੁਲਾਈ, 1915
(ਅ) 27 ਅਗਸਤ, 1914
(ਈ) 27 ਜੁਲਾਈ, 1916
(ਸ) 27 ਸਤੰਬਰ, 1918.
ਉੱਤਰ :
27 ਜੁਲਾਈ, 1915.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) ਦਿੱਲੀ
(ਅ) ਤ੍ਰਿਚਨਾਪਲੀ
(ਈ) ਸ਼ਿਲਾਂਗ
(ਸ) ਗੁਹਾਟੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਿਲਾਂਗ ॥
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਡਾ: ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਅਸਧਾਰਨ ਇਨਸਾਨ ਬਣੇ ?
(ਉ) ਅਮੀਰ
(ਅ) ਉੱਚ
(ਇ) ਸਧਾਰਨ
(ਸ) ਨੀਵੇਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਧਾਰਨ ।
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :
ਸਮਰੱਥਾ-ਸ਼ਕਤੀ, ਤਾਕਤ । ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ-ਕਾਇਲ ਕਰ ਲਿਆ, ਮੋਹ ਲਿਆ । ਤਨਦੇਹੀ-ਤਨ ਮਨ ਨਾਲ । ਸਾਜ਼ਗਾਰ-ਸਹਾਇਕ, ਮੱਦਦਗਾਰ । ਅਸੈਂਬਲ ਕਰਨੇ-ਜੋੜਨੇ । ਅਸਤਰ-ਦੂਰ ਜਾ ਕੇ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਥਿਆਰ । ਨਿਰਮਾਣਰਚਨਾ, ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ । ਅਲੰਕ੍ਰਿਤ-ਸ਼ਿੰਗਰਿਆ, ਸਜਾਇਆ । ਸੁਹਿਰਦਤਾ-ਵਲ-ਛਲ ਰਹਿਤ ਵਿਹਾਰ, ਦਿਲੋਂ । ਬਲੰਦੀਆਂ-ਉਚਾਈਆਂ ।
ਡਾ: ਏ. ਪੀ. ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ Summary
ਡਾ: ਏ. ਪੀ. ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਏ.ਪੀ.ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਕਤੂਬਰ, 1931 ਨੂੰ ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਅਵੁਲ ਪਾਕਿਰ ਜੈਨੁਲ ਆਬਦੀਨ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਸੀ । ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚੋਂ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਤੇ ਮਲਾਹਾਂ ਲਈ ਬੇੜੀਆਂ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਆਪ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਆਸ਼ੀਅੰਮਾ ਸੀ ।
ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਕਲਾਮ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਬੱਚਾ ਸੀ । ਪੜਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਸ਼ਮਸਦੀਨ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਉਹ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵੰਡਣ ਤੇ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਦਸਵੀਂ ਆਪ ਨੇ ਰਾਮਾਨਾਥਾਪੁਰਮ ਦੇ ਸ਼ਵਾਰਸ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਤੇ ਬੀ. ਐੱਸ. ਸੀ. ਤਰਿਚਨਾਪਲੀ ਦੇ ਸੇਂਟ ਜੋਸਫ਼ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਆਪਣੀ ਵਿਆਹੀ ਭੈਣ ਜੋਹਰਾ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਆਪ ਨੇ ਮਦਰਾਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਚ ਐਰੋਨਾਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ । ਇੱਥੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਕਹੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਆਪ ਨੇ ਲੜਾਕੂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤਿਆਰ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ।
ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਲੈ ਕੇ ਕਲਾਮ ਨੇ 1957 ਵਿਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਐਰੋਨਾਟਿਕਸ, ਬੰਗਲੌਰ ਵਿਖੇ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਇੰਡੀਅਨ ਕਮੇਟੀ ਫ਼ਾਰ ਸਪੇਸ (ਪੁਲਾੜ ਰਿਸਚਰਚ ਬਣੀ, ਤਾਂ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਿਕਰਿਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ । ਸਾਰਾਭਾਈ ਨੇ ਆਪ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਆਪ ਨੂੰ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਰੋਨਾਟਿਕਸ ਐਂਡ ਸਪੇਸ ਐਡਮਿਨਿਸਟੈਸ਼ਨ ਨਾਸਾ) ਵਿਖੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ । ਇੱਥੇ ਆਪ ਨੇ ਇਕ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਲ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਵੇਖੀ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਕਟਾਂ ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਇਸਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕਲਾਮ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਰਾਕਟ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਜਾਗ ਪਏ । 1969 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਕਮੇਟੀ ਫਾਰ ਸਪੇਸ ਰਿਸਰਚ ਦੀ ਥਾਂ ਇਸਰੋ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ।
ਕਲਾਮ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣੇ ਤੇ 1982 ਤਕ ਇੱਥੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਰਹੇ । ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਲਾਂਚ ਵਹੀਕਲ (ਐੱਸ. ਐੱਲ. ਵੀ.) ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 10 ਲੱਖ ਪੁਰਜ਼ੇ ਅਸੈਂਬਲ ਕਰਨੇ ਸਨ । ਇਸ ਦੇ ਸਫਲ ਪਰਖ ਬਰੇਲੀ ਦੀ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਸੁਖੋਈ-16 ਸੈੱਟ ਜਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ।
1974 ਵਿਚ ਸੈਂਟੌਰ ਰਾਕਟ ਦੀ ਪਰਖ ਹੋਈ । ਐੱਸ.ਐੱਲ. ਵੀ. ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਟੈਸਟ ਉਡਾਰੀ 10 ਅਗਸਤ, 1979 ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜੋ ਅਸਫਲ ਰਹੀ । ਆਖਰ 18 ਜੁਲਾਈ, 1980 ਨੂੰ ਉਹ ਐੱਸ. ਐੱਲ. ਵੀ. ਨਾਲ ਰੋਹਣੀ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋ ਗਏ । ਇਸ ਦੀ ਅਗਲੀ ਸਫਲ ਉਡਾਣ 31 ਮਈ, 1981 ਨੂੰ ਹੋਈ । ਫਿਰ ਇਸ ਦੇ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਵਿਕਸਿਤ ਰੂਪਾਂ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਹੋਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਏ. ਐੱਸ. ਐੱਲ. ਵੀ. ਤੋਂ ਜੀ. ਐਲ. ਵੀ. ਤਕ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ । ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਡਾ: ਕਲਾਮ ਡਿਫੈਂਸ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ਨ ਵਿਚ ਆ ਗਏ । 26 ਜਨਵਰੀ, 1981 ਨੂੰ ਆਪ ਨੂੰ ‘ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।
ਅਪਰੈਲ, 1982 ਵਿਚ ਡਾ: ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਡੀ.ਆਰ. ਡੀ. ਲੈਬ: ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇੱਥੇ ਆਪ ਨੇ ਗਾਈਡਡ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤੇ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਕਾਸ਼, ਛੋਟੀ ਰੇਂਜ਼, ਮੀਡੀਅਮ ਰੇਂਜ, ਵੱਡੀ ਰੇਂਜ, ਸਧਾਰਨ ਤੇ ਹਲਕੇ ਯੁੱਧ ਅਸਤਰ, ਭਾਰੀ ਤੇ ਐਟਮੀ ਅਸਤਰ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ 1 ਟੈਕਨੀਕਲ ਕੋਰ ਵਹੀਕਲ ਨੂੰ ‘ਤਿਸ਼ਲ, ਟੈਂਕ ਤੋੜਨ ਵਾਲੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੂੰ “ਨਾਗ’, ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਤਕ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੂੰ “ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਆਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੂੰ ਅਗਨੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ । ਅਗਨੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ।
ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਯੋਗਿਕ ਪਰਖ ‘ਡੈਵਿਲ’ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨਾਲ 1984 ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਸਤੰਬਰ, 1985 ਵਿੱਚ ਤਿਥੂਲ ਦੀ ਪਰਖ ਹੋਈ । 1989 ਵਿਚ ਅਗਨੀ ਨਾਂ ਦੀ ਰੀਐਂਟਰੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਪਰਖ ਹੋਈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਡਾ: ਕਲਾਮ ਦਾ ਨਾਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਮੈਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਤੇ 1990 ਵਿਚ ਆਪ ਨੂੰ ‘ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਜਾਦਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੇ ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਮੁੰਬਈ ਨੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਨਰੇਰੀ ਡੀ. ਐੱਸ. ਸੀ.ਵੀ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਦਿੱਤੀ ।
ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦਿਆਂ 1998 ਵਿੱਚ ਪੋਖਰਾਨ ਵਿਸਫੋਟਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ । 1993 ਵਿਚ ਆਪ ਨੂੰ ‘ਭਾਰਤ ਰਤਨ’ ਦਾ ਸਰਬ-ਉੱਚ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । 2002 ਵਿੱਚ ਆਪਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਸਦਕੇ ਆਪ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੁਣੇ ਗਏ ।
2007 ਤੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਆਪ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਚਿੰਤਕ ਤੇ ਨਾਜਨਕ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਵਜੋਂ ਬੱਚਿਆਂ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੇ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਏ । 27 ਜੁਲਾਈ, 2015 ਨੂੰ ਉਹ ਸ਼ਿਲਾਂਗ ਵਿਚ ਇਕ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਨ ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਆਪ ਸਵਰਗ ਸਿਧਾਰ ਗਏ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਧਾਰਨ ਤੋਂ ਅਸਧਾਰਨ ਬਣੇ ਮਹਾਨ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।