Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 4 ਭਿੰਨਾਤਮਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 4.6 Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 4 ਭਿੰਨਾਤਮਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 4.6
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨ ਦੱਸੋ :
(a) \(\frac{2}{5}\), \(\frac{2}{3}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{2}{5}\), \(\frac{2}{3}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਛੋਟਾ , ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{2}{3}\);\(\frac{2}{5}\) ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨ ਹੈ । 7 7
(b) \(\frac{7}{9}\), \(\frac{7}{12}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{7}{9}\), \(\frac{7}{12}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ ਨੰ; \(\frac{7}{9}\); \(\frac{7}{12}\) ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(c) \(\frac{1}{8}\), \(\frac{1}{4}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{1}{8}\), \(\frac{1}{4}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ, \(\frac{1}{4}\) ; \(\frac{1}{8}\) ਜੇ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(d) \(\frac{4}{6}\), \(\frac{4}{8}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{4}{6}\), \(\frac{4}{8}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{4}{6}\), \(\frac{4}{8}\) ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(e) \(\frac{3}{7}\), \(\frac{3}{11}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{3}{7}\), \(\frac{3}{11}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{3}{7}\) ; \(\frac{3}{11}\) ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(f) \(\frac{5}{8}\), \(\frac{7}{8}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{7}{9}\), \(\frac{4}{9}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਹਰ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ । ਇਸ ਲਈ \(\frac{7}{9}\) ; \(\frac{4}{9}\) ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(g) \(\frac{3}{4}\), \(\frac{1}{4}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{3}{4}\), \(\frac{1}{4}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਹਰ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{3}{4}\) ; \(\frac{1}{4}\) ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(h) \(\frac{5}{8}\), \(\frac{7}{8}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{5}{8}\), \(\frac{7}{8}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਹਰ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ :
ਇਸ ਲਈ \(\frac{7}{8}\) ; \(\frac{5}{8}\) ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਭਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਦੱਸੋ :
(a) \(\frac{3}{5}\), \(\frac{3}{4}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{3}{5}\), \(\frac{3}{4}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ । ਇਸ ਲਈ 53 ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{3}{5}\) ; \(\frac{3}{4}\) ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਹੈ ।
(b) \(\frac{5}{8}\), \(\frac{5}{12}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{5}{8}\), \(\frac{5}{12}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{5}{12}\) ; \(\frac{5}{8}\) ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਹੈ ।
(c) \(\frac{7}{9}\), \(\frac{4}{9}\)
ਹੱਲ:
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਹਰ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{4}{9}\) ; \(\frac{7}{9}\) ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(d) \(\frac{3}{6}\), \(\frac{3}{8}\)
ਹੱਲ:
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{3}{8}\) ; \(\frac{3}{6}\) ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(e) \(\frac{5}{7}\), \(\frac{5}{11}\)
ਹੱਲ:
ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{5}{11}\) ; \(\frac{5}{7}\) ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ । 85
(f) \(\frac{8}{12}\), \(\frac{5}{12}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{8}{12}\), \(\frac{5}{12}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਹਰ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਉਹ ਭਿੰਨ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{5}{12}\) ; \(\frac{8}{12}\) ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(g) \(\frac{9}{4}\), \(\frac{7}{4}\)
ਹੱਲ:
ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਹਰ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਉਹ ਭਿੰਨ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{7}{4}\) ; \(\frac{9}{4}\) ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
(h) \(\frac{9}{8}\), \(\frac{7}{8}\)
ਹੱਲ:
ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਹਰ ਇਕ-ਸਮਾਨ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਉਹ ਭਿੰਨ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{7}{8}\) ; \(\frac{9}{8}\) ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਭਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧਦੇ ਕ੍ਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖੋ :
(a) \(\frac{7}{12}\), \(\frac{4}{12}\), \(\frac{1}{12}\), \(\frac{5}{12}\)
(b) \(\frac{5}{12}\), \(\frac{5}{9}\), \(\frac{5}{7}\), \(\frac{5}{4}\)
(c) \(\frac{6}{11}\), \(\frac{4}{11}\), \(\frac{9}{11}\), \(\frac{3}{11}\)
(d) \(\frac{7}{8}\), \(\frac{7}{12}\), \(\frac{7}{4}\), \(\frac{7}{2}\)
(e) \(\frac{12}{15}\), \(\frac{12}{13}\), \(\frac{12}{17}\), \(\frac{12}{10}\)
ਹੱਲ :
(a) \(\frac{7}{12}\), \(\frac{4}{12}\), \(\frac{1}{12}\), \(\frac{5}{12}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦੇ ਹਰ ਇਕ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ, ਜਿਸ ਤਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਹੈ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚ \(\frac{1}{12}\) ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
\(\frac{1}{12}\), \(\frac{4}{12}\), \(\frac{5}{12}\), \(\frac{7}{12}\) ਵੱਧਦਾ ਕ੍ਰਮ ਹੈ ।
(b) \(\frac{5}{12}\), \(\frac{5}{9}\), \(\frac{5}{7}\), \(\frac{5}{4}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਸਾਰੀਆਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚ \(\frac{5}{12}\) ਭਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
\(\frac{5}{12}\), \(\frac{5}{9}\), \(\frac{5}{7}\), \(\frac{5}{4}\) ਵੱਧਦਾ ਕੂਮ ਹੈ ।
(c) \(\frac{6}{11}\), \(\frac{4}{11}\), \(\frac{9}{11}\), \(\frac{3}{11}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਸਾਰੀਆਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦੇ ਹਰ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਜਿਹੜੀ ਭਿੰਨ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਹੈ, ਉਹ ਭਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ । ਭਾਵ \(\frac{3}{11}\) ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
\(\frac{3}{11}\), \(\frac{4}{11}\), \(\frac{6}{11}\), \(\frac{9}{11}\) ਵੱਧਦਾ ਕੂਮ ਹੈ ।
(d) \(\frac{7}{8}\), \(\frac{7}{12}\), \(\frac{7}{4}\), \(\frac{7}{2}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਸਾਰੀਆਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ, ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ ।ਉਹ ਭਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚੋਂ \(\frac{7}{12}\) ਭਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
\(\frac{7}{12}\), \(\frac{7}{8}\), \(\frac{7}{4}\), \(\frac{7}{2}\) ਵੱਧਦਾ ਗ਼ਮ ਹੈ ।
(e) \(\frac{12}{15}\), \(\frac{12}{13}\), \(\frac{12}{17}\), \(\frac{12}{10}\)
ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚ ਸਾਰੀਆਂ ਭਿੰਨਾਂ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ, ਜਿਸ ਭਿੰਨ ਦਾ ਹਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ । ਉਹ ਭਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿਚੋਂ \(\frac{12}{17}\) ਭਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਭਿੰਨ ਹੈ ।
\(\frac{12}{17}\), \(\frac{12}{15}\), \(\frac{12}{13}\), \(\frac{12}{10}\) ਵੱਧਦਾ ਗ਼ਮ ਹੈ ।
ਦਸ਼ਮਲਵ ਨੂੰ ਭਿੰਨ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖਣਾ ਯਾਦ ਰੱਖੋ-
ਜੇਕਰ ਦਸ਼ਮਲਵ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1 ਅੰਕ ਹੈ ਤਾਂ ਹਰ 10, 2.ਅੰਕ ਹੋਣ ਤਾਂ ਹਰ 100 ਅਤੇ 3 ਅੰਕ ਹੋਣ ਤਾਂ ਹਰ 1000 ਹੋਵੇਗਾ ।