Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 21 ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ : ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 21 ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ : ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ (1st Language)
Punjabi Guide for Class 8 PSEB ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ : ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ Textbook Questions and Answers
ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ : ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ
1. ਦੱਸੋ :
(ੳ) ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ? ਇਸ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤਰਫਲ ਕਿੰਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਜਲੰਧਰ-ਕਪੂਰਥਲਾ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤਰਫਲ 72 ਏਕੜ ਹੈ।
(ਅ) ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਦੋਂ ਖੋਲਿਆ ਗਿਆ ?
(ੲ) ਸਪੇਸ-ਥਿਏਟਰ ਤੇ ਆਮ ਸਿਨਮੇ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਪੇਸ ਥੀਏਟਰ ਤੇ ਆਮ ਸਿਨਮੇ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਪੇਸ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਆਮ ਸਿਨਮੇ ਨਾਲੋਂ 10 ਗੁਣਾਂ ਵੱਡੀ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਦਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਬੱਦਲ ਗਰਜਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੁਈ ਡਿਗਣ ਤਕ ਦੀ ਅਵਾਜ ਸਾਫ਼ ਠ ਕੇ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੋ।
(ਸ) ਫ਼ਲਾਈਟ-ਸਿਮੁਲੇਟਰ ਤੇ ਅਰਥਕੁਏਕ-ਸਿਮੁਲੇਟਰ ਦਾ ਸ਼ੋਅ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਫਲਾਈਟ-ਸਿਮੂਲੇਟਰ ਵਿਚ ਬੈਠਿਆਂ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਇਕ ਅਜੀਬ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 5 ਡਿਗਰੀ ਦੀ ਚਾਲ ਵਾਲੀ ਇਸ ਸਵਾਰੀ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਦਰਸ਼ਕ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵੇਖੇਗਾ, ਤਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਹੋਵੇ। ਜੇਕਰ ਦਰਸ਼ਕ ਰੋਲਰ ਕੋਸਟਰ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵੇਖੇਗਾ, ਤਾਂ ਇੰਝ ਮਹਿੰਸੂਸ ਕਰੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਰੋਲਰ ਕੋਸਟਰ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਸਿਮੁਲੇਟਰ ਬਰਤਾਨੀਆ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
(ਅਰਥਕੁਏਕ ਸਿਮੂਲੇਟਰ ਵਿਚ ਬੈਠਿਆਂ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਭੁਚਾਲ ਦੇ ਅਸਲੀ ਝਟਕਿਆਂ ਵਰਗਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲੱਗੀ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਰਸ਼ਕ ਘਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੈਕਟਰ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਦੇ ਭੁਚਾਲ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭੁਚਾਲ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਇਕ ਦਮ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(ਹ) 3-ਡੀ ਸ਼ੋਅ ਕੀ ਹੈ ? ਲੇਜ਼ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਵਿਚ 3-ਡੀ ਸ਼ੋਅ ਸਪੈਸ਼ਲ ਐਨਕਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਮਾਲ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਵਿਚ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਬੈਠਿਆਂ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗੇਗਾ, ਜਿਵੇਂ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਸਕਰੀਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਛੋਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੇਜ਼ਰ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ। ਲੇਜ਼ਰ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਰੈਟੀਨਾ ਦੀ ਵੈਲਡਿੰਗ, ਕੈਂਸਰ ਥੈਰੇਪੀ ਤੇ ਚੀਰਾ-ਰਹਿਤ ਉਪਰੇਸ਼ਨ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
(ਕ) ਸਿਹਤ-ਗੈਲਰੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੁਝ ਦੇਖਣਯੋਗ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦੀ ਐਕਸਪਲੋਰੀਅਮ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਿਚ ਬਣੀ ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਦੇ ਰਹੱਸਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ 12 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਦਿਲ ਦੇ ਮਾਡਲ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਦਿਲ ਦੇ ਧੜਕਣ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਬੋਲ ਕੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਦਿਨ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਧੜਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਦਰਸ਼ਕ ਆਪ ਸੀ. ਟੀ. ਸਕੈਨ ਤੇ ਉਪਰੇਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰ ਕੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੀ. ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦਾ ਮਾਡਲ ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ।
(ਖ) ਉਰਜਾ-ਪਾਰਕ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਵਿਚ ਉਰਜਾ ਪਾਰਕ ਤਿੰਨ ਏਕੜ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੇਵਲ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਹੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸੇਧ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸੂਰਜ-ਸ਼ਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਬੈਟਰੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰ ਕੇ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਨਾ ਚੜ੍ਹਨ ‘ਤੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਪਣ-ਸ਼ਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਉਰਜਾ ਪਾਰਕ ਦਾ ਖਿੱਚ ਭਰਿਆ ਕੇਂਦਰ ਹੈ ਇੱਥੇ ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਦਾ ਮਾਡਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਡਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਬੰਬ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੀ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ !
(ਗ) ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ‘ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਮਾਡਲ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਆਪ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ – ਚਰਚਾ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਬਣੀ ਇਕ ਝੀਲ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਇਕ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਰੱਖੇ ਲਗਪਗ 44 ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਮਾਡਲ ਦੇਖ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਦੇ ਇਹ ਵੱਡ-ਅਕਾਰੇ ਡਰਾਉਣੇ ਜੀਵ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੇ ਫਟਣ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦਾ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਾਡਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਹਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
(ਘ) ਜੰਗੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਗੈਲਰੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੁਝ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੰਗੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਇਕ ਮਿਗ-23 ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਗਸਤ 1980 ਵਿਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1981-82 ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਬਸਟੈਕ ਤੇ ਕਾਰਗਿਲ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ। ਇੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਬਣਿਆ ਸਦੇ ਵਿਜੈਅੰਤਾ ਟੈਂਕ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ 1971 ਦੀ ਜੰਗ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ।
(੩) ਸਪੋਰਟਸ-ਗੈਲਰੀ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ-ਗੈਲਰੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦੀ ਸਪੋਰਟਸ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਖੇਡਾਂ ਪਿੱਛੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਰਹੱਸਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਵਿਚ ਬਾਲ ਕਿਵੇਂ ਸਪਿੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਕੀ, ਬਾਸਕਟਬਾਲ, ਵਾਲੀਬਾਲ ਆਦਿ ਖੇਡਾਂ ਪਿੱਛੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਮੈਟਰੋ, ਜਪਾਨ ਦੀ ਬੁਲਿਟ ਟੇਨ ਅਤੇ ਕਾਲਕਾ ਦੀ ਸ਼ਿਮਲਾ ਮੇਲ ਦੇ ਮਾਡਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
2. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :
- ਅਹਿਮ : ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ
- ਯੋਗਦਾਨ : ਸਹਿਯੋਗ, ਦੇਣ
- ਥਿਏਟਰ : ਨਾਟਕ-ਘਰ, ਤਮਾਸ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ
- ਕਿਰਦਾਰ : ਪਾਤਰ
- ਉਪਰਾਲੇ : ਜਤਨ, ਹੀਲੇ, ਉਪਾਅ
- ਵਿਕਾਸ : ਤਰੱਕੀ, ਉੱਨਤੀ
- ਗਲੋਬ : ਧਰਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਗੋਲੇ ਉੱਤੇ ਬਣਾਇਆ ਨਕਸ਼ਾ, ਭੂ-ਮੰਡਲ
- ਦਾਸਤਾਨ : ਕਹਾਣੀ, ਵਿਥਿਆ
- ਗਲੈਕਸੀ : ਅਕਾਸ਼-ਗੰਗਾ, ਤਾਰਿਆਂ ਦਾ ਝੁਰਮਟ
- ਸੈਟੇਲਾਈਟ : ਉਪਗ੍ਰਹਿ
- ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ : ਤਰੀਕਾ, ਅਮਲ
- ਰਹੱਸ : ਭੇਤ, ਗੁੱਝੀ ਗੱਲ
- ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ : ਨੁਮਾਇਸ਼, ਦਿਖਾਵਾ
- ਆਕਰਸ਼ਣ : ਖਿੱਚ, ਕਸ਼ਸ਼
- ਟੈਲੀਸਕੋਪ : ਦੂਰਬੀਨ
3. ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ :
ਜਾਗਰੂਕ, ਸਕਰੀਨ, ਪੁਲਾੜ, ਮਾਡਲ, ਮੇਕ-ਅਪ, ਨਿੰਗ, ਲਾਹੇਵੰਦ, ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ
ਉੱਤਰ :
- ਜਾਗਰੂਕ ਜਾਤ, ਚੇਤੰਨ)-ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਸਕਰੀਨ ਪਰਦਾ)-ਫ਼ਿਲਮ ਸਿਨਮੇ ਦੀ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਦਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਪੁਲਾੜ ਖਿਲਾਅ)-ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਛੱਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਮਾਡਲ ਨਮੂਨਾ)-ਗਲੋਬ ਅਸਲ ਵਿਚ ਧਰਤੀ ਦਾ ਇਕ ਛੋਟਾ ਮਾਡਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਮੇਕ-ਅੱਪ (ਸ਼ਿੰਗਾਰ)-ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿਚ ਪਾਤਰਾਂ ਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮੇਕ-ਅੱਪ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ (ਸਿਖਲਾਈ)-ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਲਾਈ-ਕਢਾਈ ਦੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਲਾਹੇਵੰਦ ਲਾਭ ਦੇਣ ਵਾਲਾ)-ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਕੋਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਧੰਦਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ :
- ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ (ਉਹ ਚੀਜ਼ ਜਿਸ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ ਦਿਸੇ)-ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ।
ਵਿਆਕਰਨ : ਵਿਸਮਕ
ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਜਿਹੜੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਸੁਤੇ-ਸਿੱਧ ਨਿਕਲਨ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗ਼ਮੀ, ਤਰਸ, ਹੈਰਾਨੀ, ਭੈ, ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਆਦਿ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਵਿਸਮਕ ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ :- ਹਾਏ, ਓ ਹੋ, ਵਾਹ-ਵਾਹ, ਬੱਲੇ-ਬੱਲੋ, ਜਿਉਂਦਾ ਰਹੁ, ਭਲਾ ਹੋਵੇ। ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਸਮਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!) ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹੋ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸਮਕ-ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਾਲੇ ਦਸ ਵਾਕ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ।
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੋਈ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਆਦਿ ਦੇਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਵਰਨਣ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਮੈਂ ਅਗਰਤਲਾ ਵਿਚ ਸਾਂ। ਉੱਥੇ ਚਿਲਡਰਨ ਗਰਾਊਂਡ ਵਿਚ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਡੀਪਾਰਟਮੈਂਟ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਰਿਸਰਚ ਅਤੇ ਨਿੰਗ ਸੰਸਥਾ ਵਲੋਂ ਇਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਹਰ ਸਾਲ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ।
ਇਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਉੱਭਰਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਨਵੀਨ ਕਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਵਿਚ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਖੋਜ ਕਰਨ ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਦੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਨੌਜਵਾਨ ਡਾਕਟਰ ਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਣਨ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਰੱਖਦੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਅਜਿਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬਣਨ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਰੱਖਦੇ ਹੋਣ।
ਇਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਾਡਲ ਤੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨਵੇਂ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਡਲਾਂ ਵਿਚ ਭੁਚਾਲ ਦੇ ਅਸਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਨਵੇਂ ਯਗ ਦੀਆਂ ਇਕਾਲੋਜੀਕਲ ਪਾਰਕਾਂ, ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਖੇਤੀ ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਦਸਤਕਾਰੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਬੁਣਾਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਮਾਡਲ ਸਨ।
ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੇ ਇਹ ਕਾਢ ਕੱਢੀ ਸੀ ਕਿ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਨੂੰ ਪੈਟਰੋਲ ਦੀ ਥਾਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਕ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਸਾਬਣ ਤੋਂ ਕੇਵਲ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਵੀ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਮਾਡਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਕਾਫ਼ੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਭਰੀ ਸੀ।
PSEB 8th Class Punjabi Guide ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ : ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ Important Questions and Answers
ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
“ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ : ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੋਚ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦੇ ਯਤਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਸੇ ਅਮਲ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦਿਆਂ ਜਲੰਧਰ-ਕਪੂਰਥਲਾ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ 72 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾ ਨੀਂਹ-ਪੱਥਰ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਦੁਆਰਾ 17 ਅਕਤੂਬਰ, 1997 ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜੀ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਮਨੋਰੰਜਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਾਉਣਾ ਹੈ। 19 ਮਾਰਚ, 2005 ਨੂੰ ਇਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੋਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਤਕ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚੋਂ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਇਸ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਗਲੋਬ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੀਆਂ 25 ਲੱਖ ਟਾਇਲਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਇਕ ਥੀਏਟਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਆਮ ਸਿਨਮੇ ਨਾਲੋਂ 10 ਗੁਣਾਂ ਵੱਡੀ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਦਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਸਪੇਸ-ਥੀਏਟਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਗਰਜਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੁਈ ਡਿਗਣ ਤਕ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਫ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਪੁਲਾੜੀ-ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੈਨੀਟੋਰੀਅਮ ਦਾ ਸ਼ੋਅ ਵੀ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਦਮ ਰਾਤ ਦੇ ਅਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ, ਤਾਰਿਆਂ ਦਾ ਟੁੱਟਣਾ, ਗਲੈਕਸੀਆਂ ਦਾ ਬਣਨਾ ਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਹਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ ਇੱਥੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦੀ ਪੁਲਾੜੀ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਬਾਰੇ ਬਹੁਮੁੱਲਾ ਗਿਆਨ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਪੋਲ ਸਟਾਰ ਲਾਂਚਿੰਗ ਵਹੀਕਲ ਵੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਛੱਡਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਪੇਸ ਸ਼ਟਲ ਦਾ ਮਾਡਲ ਵੀ ਸਭ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ।
ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਫਲਾਈਟ ਸਿਮੂਲੇਟਰ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਇਕ ਅਜੀਬ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ . 5 ਡਿਗਰੀ ਦੀ ਚਾਲ ਵਾਲੀ ਇਸ ਸਵਾਰੀ ਉੱਤੇ ਜੇਕਰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇਖੀਏ, ਤਾਂ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਹੀ ਉੱਡ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਰੋਲਰ ਕੋਸਟ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇਖਦਿਆਂ ਦਰਸ਼ਕ ਰੋਲਰ ਕੋਸਟਰ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਅਰਥਕੁਏਕ ਸਿਮੂਲੇਟਰ ਦਾ ਸ਼ੋਅ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਭੁਚਾਲ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਅਸਲੀ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲੱਗੀ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੈਕਟਰ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਦੇ ਭੁਚਾਲ ਨੂੰ ਕਿੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋਗੇ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭੁਚਾਲ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਇਕ ਦਮ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦਾ 3-ਡੀ ਸ਼ੋਅ ਸਪੈਸ਼ਲ ਐਨਕਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਥਿਏਟਰ ਵਿਚ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਸਕਰੀਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਛੋਹ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਲੇਜ਼ਰ-ਸ਼ੋਅ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਾਇੰਸ ਐਕਸਪਲੋਰੀਅਮ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਿਚ ਬਣੀ ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਦੇ ਰਹੱਸਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਗੈਲਰੀ ਦੇ ਅੰਦਰ 12 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਦਿਲ ਦੇ ਮਾਡਲ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦੀ ਅਸਲੀ ਧੜਕਣ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਬੋਲ ਕੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਦਿਨ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਧੜਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਇੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਵੀ ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਅਤੇ ਉਪਰੇਸ਼ਨ ਕਰ ਕੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਐੱਚ. ਆਈ. ਵੀ. ਏਡਜ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਗੈਲਰੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਮੋਸਕੋਮ ਅਤੇ ਡੀ.ਐੱਨ.ਏ. ਆਦਿ ਦੇ ਮਾਡਲ ਵੀ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਕ ਹੋਰ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵੋਰਟੈਕਸ ਦੀ ਘੁੰਮਣਘੇਰੀ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਦਰਸ਼ਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿਚ ਜਿਸ ਥਾਂ ਉਹ ਖੜ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਘੁੰਮ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ, ਸਿਰਫ਼ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਹੀ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਕ ਤਸਵੀਰ ਵਿਚੋਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਵੀ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਵਰਚੁਅਲ ਰਿਐਲਟੀ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਲੱਗੀ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜੇ ਦਰਸ਼ਕ ਦੀ ਹਿਲਜੁਲ ਦੇ ਨਾਲ ਹਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਪਰ ਆ ਕੇ ਬੈਠ ਗਈਆਂ ਹੋਣ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਛਾਵਿਆਂ ਨਾਲ ਛੱਲੇ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇੱਥੇ ਵਰਚੁਅਲ ਲੈਂਡ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਰੇਗਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹੋਵੋ ਤੇ ਰੇਤ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਪਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਸ ਰੇਤ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪ ਵੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ ਇੱਥੇ ਇਕ ਚਮਤਕਾਰੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਫੁੱਲ ਖਿੜਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ ਪੈਰ ਰੱਖੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਮੇਕ-ਅੱਪ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਜਵਾਨ ਤੇ ਜਵਾਨ ਨੂੰ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਰਹੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਇੱਥੇ ਤਿੰਨ ਏਕੜ ਵਿਚ ਊਰਜਾ ਪਾਰਕ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਹੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸੇਧ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜੀ ਉਰਜਾ ਸਟੋਰ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਨਾ ਚੜ੍ਹਨ ‘ਤੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਸੰਗੀਤਕ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠਦਿਆਂ ਹੀ ਮੀਂਹ ਪੈਣਾ ਆਰੰਭ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮਿੱਠੀ ਸੰਗੀਤਕ ਧੁਨ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਖੜੇ ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਹਾਥੀ ਪਾਣੀ ਸੁੱਟਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਪਣ-ਸ਼ਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿਖੇ ਰੱਖਿਆ ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਦਾ ਮਾਡਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਇਸ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਸਾਡੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਬਣੀ ਝੀਲ ਵਿਚ ਇਕ ਟਾਪੂ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਲਗਪਗ 44 ਮਾਡਲ ਹਨ, ਜੋ ਕੁਦਰਤੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਪੌਦੇ ਵੀ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਲਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਥੇ ਇਕ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦਾ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਾਡਲ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ।
ਜੰਗੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਅਗਸਤ 1980 ਵਿਚ ਬਣਿਆ ਮਿੱਗ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 1981-1982 ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਉਪਰੇਸ਼ਨ ਬਰਾਸਟੈਕ ਅਤੇ ਕਾਰਗਿਲ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ। ਇੱਥੇ ਪਿਆ ਵਿਜੈਅੰਤਾ ਟੈਂਕ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੀ ਬਣਿਆ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਰੱਖਿਆ ਸਵਾੜੀ ਐੱਲ ਟੀ. ਜਹਾਜ਼ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨਾਂ ਦੀ ਇੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਦਾ ਆਕਾਸ਼ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਕ ਸਾਇੰਸ ਆਫ਼ ਸਪੋਰਟਸ ਗੈਲਰੀ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਪਿੱਛੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਟੇਨ ਤੇ ਕਾਲਕਾ ਦੀ ਸ਼ਿਮਲਾ ਰੇਲ ਦੇ ਮਾਡਲ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਇੱਥੇ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਰੰਭ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲਾ “ਲਾਈਫ਼ ਥਰੂ ਏਜਿਜ਼’ ਦਾ ਪੈਨੋਰਮਾ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਓਬਜੈਕਟ ਥੀਏਟਰ ਵਿਚ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸ਼ੋਅ ਵੀ ਦਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਹ ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ, ਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ ਹੈ।
1. ਵਾਰਤਕ-ਟੁਕੜੀ/ਪੈਰੇ ਦਾ ਬੋਧ।
1. ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਾਸਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੋਚ ਦਾ ਹੋਣਾ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜਲੰਧਰ-ਕਪੂਰਥਲਾ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ 72 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ‘‘ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ’ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦਾ ਨੀਂਹ-ਪੱਥਰ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ ਵਲੋਂ 17 ਅਕਤੂਬਰ, 1997 ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
ਇਸ ਉਪਰਾਲੇ ਦਾ ਮੰਤਵ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਹੈ। 19 ਮਾਰਚ, 2005 ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਪ ਇੱਕ ਸਮਾਜ-ਸੇਵਕਾ ਸਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਆ ਕੇ ਅਨੰਦ ਮਾਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੁਪਨਸਾਜ਼ ਡਾ: ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ
(ਈ) ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ
(ਸ) ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ : ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ !
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਸੰਗਮ : ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਜਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
(ਉ) ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ
(ਅ) ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ
(ੲ) ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਸੁਖਦੇਵ ਮਾਦਪੁਰੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੀ ਸੋਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਧਾਰਮਿਕ
(ਅ) ਅਫ਼ਿਰਕੂ
(ਈ) ਵਿਗਿਆਨਿਕ
(ਸ) ਤਰਕਸ਼ੀਲ
ਉੱਤਰ :
(ੲ) ਵਿਗਿਆਨਿਕ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਕਿੱਥੇ ਬਣਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਜਲੰਧਰ-ਕਪੂਰਥਲਾ ਸੜਕ ਉੱਤੇ
(ਅ) ਜੀ.ਟੀ. ਰੋਡ ਉੱਤੇ
(ਈ) ਬਾਈਪਾਸ ਉੱਤੇ
(ਸ) ਟਾਂਡਾ ਰੋਡ ਉੱਤੇ !
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜਲੰਧਰ-ਕਪੂਰਥਲਾ ਸੜਕ ਉੱਤੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਕਿੰਨੇ ਏਕੜਾਂ ਵਿਚ ਬਣਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) 70
(ਅ) 72
(ਈ) 75
(ਸ) 80
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 72
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਕਦੋਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) 17 ਅਕਤੂਬਰ, 1997
(ਅ) 15 ਅਗਸਤ, 1987
(ਈ) 26 ਜਨਵਰੀ, 1980
(ਸ) 2 ਅਕਤੂਬਰ, 2001.
ਉੱਤਰ :
(ੳ) 17 ਅਕਤੂਬਰ, 1997.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਕਿਸ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ?
(ੳ) ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ
(ਅ) ਸ੍ਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ
(ਈ) ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ
(ਸ) ਸ੍ਰੀ ਚਰਨ ਸਿੰਘ।
ਉੱਤਰ :
(ੲ) ਸ੍ਰੀ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਦੋਂ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ?
(ਉ) 17 ਅਕਤੂਬਰ, 1997
(ਅ) 19 ਮਾਰਚ, 2005
(ਇ) 10 ਅਕਤੂਬਰ, 2001
(ਸ) 10 ਜੂਨ, 1999.
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 19 ਮਾਰਚ, 2005.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਸੀ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ ਦੀ ਕੀ ਲਗਦੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਦਾਦੀ
(ਆ) ਮਾਤਾ
(ਈ) ਪਤਨੀ
(ਸ) ਚਾਚੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਮਾਤਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਰਲਤਾ ਨਾਲ
(ਅ) ਖੇਡ-ਖੇਡ ਵਿਚ
(ਈ) ਮਨੋਰੰਜਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ
(ਸ) ਚਲਦੇ-ਚਲਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਮਨੋਰੰਜਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਪ੍ਰਾਣੀ
(ਅ) ਪੀੜ੍ਹੀ
(ਇ) ਦੇਸ਼
(ਸ) ਭਾਰਤ/ਜਲੰਧਰ-ਕਪੂਰਥਲਾ ਸੜਕ/ਕੇਂਦਰ/ਪੰਜਾਬ/ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ/ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ/ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਭਾਰਤ/ਜਲੰਧਰ-ਕਪੂਰਥਲਾ ਸੜਕ ਕੇਂਦਰ/ਪੰਜਾਬ/ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ/ਸ੍ਰੀ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ/ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਆਮ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਗੁਜਰਾਲ
(ਅ) ਦੀ ਤਰੱਕੀ
(ਇ) ਅਨੰਦ।
(ਸ) ਸਮਾਜ/ਪ੍ਰਾਣੀ/ਵਿਸ਼ਾ/ਸੜਕ/ਸਰਕਾਰ/ਏਕੜ/ਜ਼ਮੀਨ/ਨੀਂਹ-ਪੱਥਰ/ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ/ਪੀੜੀ/ਮਾਤਾ/ਨਾਂ/ਸਮਾਜ-ਸੇਵਕਤਰੀਕੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਮਾਜ/ਣੀ/ਦਿਸ਼ਾ/ਸੜਕ/ਸਰਕਾਰ/ਏਕੜ/ਜ਼ਮੀਨ/ਨੀਂਹ-ਪੱਥਰ/ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ/ਪੀੜੀ/ਮਾਤਾ/ਨਾਂ/ਸਮਾਜ-ਸੇਵਕ/ਤਰੀਕੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ੳ) ਪਾਣੀ
(ਅ) ਲੋਕਾਂ
(ਇ) ਪੀੜ੍ਹੀ
(ਸ) ਅਨੰਦ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਲੋਕਾਂ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ –
(ਉ) ਲੋਕ
(ਆ) ਪੁਸ਼ਪਾ ਗੁਜਰਾਲ
(ਇ) ਸਮਾਜ-ਸੇਵਕਾ .
(ਸ) ਤਰੱਕੀ/ਸੋਚ/ਗਿਆਨ/ਉਪਰਾਲੇ/ਮੰਤਵ/ਵਿਗਿਆਨ/ਸਿਧਾਂਤਾਂ/ਅਨੰਦ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਤਰੱਕੀ/ਸੋਚ/ਗਿਆਨ/ਉਪਰਾਲੇ/ਮੰਤਵ ਵਿਗਿਆਨ/ਸਿਧਾਂਤਾਂ/ਅਨੰਦ ॥
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਪੀੜ੍ਹੀ
(ਅ) ਲੋਕ
(ਇ) ਗੁਜਰਾਲ
(ਸ) ਹਰ/ਵਿਗਿਆਨਿਕ/72 ਏਕੜ/ਸਾਬਕਾ/ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ/17 ਨੌਜਵਾਨ ਮਨੋਰੰਜਕ/ਸਮਾਜ-ਸੇਵਕ/ਲੱਖਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਹਰ/ਵਿਗਿਆਨਿਕ/72 ਏਕੜ/ਸਾਬਕਾ/ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ/17/ਨੌਜਵਾਨ ਮਨੋਰੰਜਕ/ਸਮਾਜ-ਸੇਵਕ/ਲੱਖਾਂ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ –
(ਉ) ਵਿਗਿਆਨ
(ਅ) ਸਿਧਾਂਤਾਂ
(ਇ) ਸਮਾਜ-ਸੇਵਕ
(ਸ) ਹੈ/ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈਰੱਖਿਆ ਗਿਆ/ਕਰਨਾ ਹੈ/ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ/ਮਾਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਹੈ/ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ/ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ/ਕਰਨਾ ਹੈ/ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ/ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ/ਮਾਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਨੌਜਵਾਨ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਜਵਾਨੀ
(ਅ) ਮੁਟਿਆਰ
(ਈ) ਹੁੰਦੜਹੇਲ
(ਸ) ਜਵਾਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਮੁਟਿਆਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਭਾਰਤ
(ਅ) ਪ੍ਰਾਣੀ
(ਇ) ਰੱਖਿਆ।
(ਸ) ਸਮਾਜ !
ਉੱਤਰ :
(ੲ) ਰੱਖਿਆ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ
ਉੱਤਰ :
ਇਸ, ਆਪ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
‘ਨੀਂਹ-ਪੱਥਰ/ਪੰਜਾਬ/ਅਕਤੂਬਰ’ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਲਿੰਗ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ੲ) ਜੋੜਨੀ
(ਸ) ਛੁੱਟ-ਮਰੋੜੀ
(ਹ) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡੰਡੀ ( । )
(ਅ) ਕਾਮਾ ( , )
(ਈ) ਜੋੜਨੀ ( – )
(ਸ) ਛੁੱਟ-ਮਰੋੜੀ ( ‘ )
(ਹ) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ( ” ” )
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ
ਉੱਤਰ :
2. ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ ਦੀ ਸਾਇੰਸ ਐਕਸਪਲੋਰੀਅਮ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਨਜ਼ਰ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, 12 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਦਿਲ ਦੇ ਮਾਡਲ ਉੱਪਰ, ਜਿਸ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ ਲੰਘਦਿਆਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿਲ ਦੀ ਅਸਲੀ ਧੜਕਣ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਥਿਏਟਰ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਧੜਕਦਾ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਇਹ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਬੋਲ ਕੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੈਲਰੀ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਅਤੇ ਉਪਰੇਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰ ਕੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦਾ ਮਾਡਲ ਸੀ. ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਜਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ
(ਅ) ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਦੀ ਸਾਇੰਸ ਐਕਸਪਲੋਰੀਅਮ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਗੈਲਰੀ ਬਣੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ
(ਅ) ਵਰਚੂਅਲ ਰਿਆਲਿਟੀ ਗੈਲਰੀ
(ਈ) ਵਿਗਿਆਨ ਗੈਲਰੀ
(ਸ) ਊਰਜਾ ਸ਼ੈਲੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 12 ਫੁੱਟ ਉੱਚਾ ਕੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਿਲ ਦਾ ਮਾਡਲ
(ਅ) ਦਿਮਾਗ਼ ਦਾ ਮਾਡਲ
(ਇ) ਜਿਗਰ ਦਾ ਮਾਡਲ
(ਸ) ਗੁਰਦੇ ਦਾ ਮਾਡਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦਿਲ ਦਾ ਮਾਡਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦਿਲ ਦੇ ਮਾਡਲ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਕੀ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ
(ਅ) ਖੰਘਣ ਦੀ ਅਵਾਜ਼
(ਇ) ਛਾਤੀ ਦੀ ਸਾਂ-ਸਾਂ
(ਸ) ਪੇਟ ਦੀ ਗੁੜ-ਗੁੜ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਥਿਏਟਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਾਰੇ ਸਰੀਰ ਦੀ
(ਆ) ਜਿਗਰ ਦੀ
(ਈ) ਦਿਲ ਦੀ
(ਸ) ਗੁਰਦੇ ਦੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਾਰੇ ਸਰੀਰ ਦੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਬੋਲਦਾ ਹੈ
(ਅ) ਸੁਣਦਾ ਹੈ
(ਇ) ਹੱਸਦਾ ਹੈ
(ਸ) ਰੋਂਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬੋਲਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਸੀ. ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਕੌਣ ਜਾਣੂ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦਾ ਮਾਡਲ
(ਅ) ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਮਸ਼ੀਨ
(ੲ) ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ
(ਸ) ਦਿਮਾਗ਼ ਦਾ ਮਾਡਲ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦਾ ਮਾਡਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
“ਅਸੀਂ ਦਿਨ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰੀ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਬੋਲ ਕੇ ਕੌਣ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸੀ. ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦਾ ਮਾਡਲ
(ਅ) ਦਿਲ ਦਾ ਮਾਡਲ
(ਇ) ਫੇਫੜਿਆਂ ਦਾ ਮਾਡਲਸ
(ਸ) ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ !
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ.. .
(ੳ) ਸੁਣਾਈ
(ਅ) ਸਾਰੀ
(ਇ) ਉਪਰੇਸ਼ਨ
(ਸ) ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ/ਸਾਇੰਸ ਐਕਸਪਲੋਰੀਅਮ/ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ /ਥੀਏਟਰ/ ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ/ਸਾਇੰਸ ਐਕਸਪਲੋਰੀਅਮ/ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਮਨੁੱਖ ਥੀਏਟਰ/ ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਆਮ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ
(ਅ) ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ
(ਇ) ਧੜਕਦਾ
(ਸ) ਬਿਲਡਿੰਗ/ਸਰੀਰ/ਦਿਲ/ਮਾਡਲ/ਧੜਕਣ/ਦਿਲ/ਸਾਹ/ਮਨੁੱਖ/ਉਪਰੇਸ਼ਨ/ ਮਾਡਲ ਨੂੰ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਬਿਲਡਿੰਗ/ਸਰੀਰ/ਦਿਲ/ਮਾਡਲ/ਧੜਕਣ/ਦਿਲ/ਸਾਹ/ਮਨੁੱਖ/ਉਪਰੇਸ਼ਨ ਮਾਡਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਮਾਡਲ
(ਅ) ਦੇਖ
(ਈ) ਜਾਦੂ
(ਸ) ਸਾਡੇ/ਇਸ/ਜਿਸ/ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਨੂੰ ਸਾਡਾ/ਅਸੀਂ/ਤੁਸੀਂ/ਖੁਦ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਡੇ ਇਸ/ਜਿਸ/ਤੁਹਾਨੂੰ/ਸਾਨੂੰ/ਸਾਡਾ/ਅਸੀਂ/ਤੁਸੀਂ/ਖੁਦ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਸੰਖਿਆਵਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) 12 ਫੁੱਟ/ਸਾਰੇ
(ਇ) ਕਿੰਨੀ
(ਸ) ਸਾਰੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) 12 ਫੁੱਟ/ਸਾਰੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ–
(ੳ) ਸਕੈਨ
(ਅ) ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
(ਈ) ਸਾਨੂੰ
(ਸ) ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਹੈ/ਪੈਂਦੀ ਹੈ/ਸੁਣਾਈ ਦੇਵੇਗੀ/ਲਗਦਾ ਹੈ/ਧੜਕਦਾ ਹੈਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਦੱਸਦਾ ਹੈਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ/ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਹੈ/ਪੈਂਦੀ ਹੈ/ਸੁਣਾਈ ਦੇਵੇਗੀ/ਲਗਦਾ ਹੈ/ਧੜਕਦਾ ਹੈਲੈਂਦੇ ਹਾਂ/ਦੱਸਦਾ ਹੈਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ/ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
‘ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਰਵਾਉਂਦੀ
(ਅ) ਕਰਵਾਈ
(ੲ) ਕਾਰਵਾਈ
(ਸ) ਕਰਾਂਮਦੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਰਵਾਉਂਦੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚ ਕਿਰਿਆ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਮਨੁੱਖ
(ਅ) ਧੜਕਦਾ ਹੈ
(ੲ) ਦਿਲ
(ਸ) ਸਾਹ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਧੜਕਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
“ਧੜਕਣ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ।
ਉੱਤਰ :
ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪੜਨਾਂਵ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ/ਤੁਸੀਂ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ –
(ਉ) ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ੲ) ਜੋੜਨੀ
(ਸ) ਬਿੰਦੀ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡੰਡੀ ( । )
(ਅ) ਕਾਮਾ ( , )
(ਈ) ਜੋੜਨੀ ( – )
(ਸ) ਬਿੰਦੀ ( . )
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਿਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ –
ਉੱਤਰ :
3. ਇਸ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਹੀ ਵਰਚੁਅਲ ਰਿਆਲਿਟੀ ਗੈਲਰੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਲਾਈ ਗਈ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਸਕਰੀਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹੇ ਦਰਸ਼ਕ ਦੀ ਹਿਲ-ਜੁਲ ਦੇ ਨਾਲ ਹਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਪਰ ਆ ਕੇ ਬੈਠ ਗਈਆਂ ਹੋਣ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਦਿਲਕਸ਼ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਛੱਲੇ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਭਰਪੂਰ ਕੰਮ ਹੈ ਪਰਛਾਵਿਆਂ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਚੂਅਲ ਸੈਂਡ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਇੱਕ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਹੈ, ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋ ਅਤੇ ਰੇਤ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਪਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਰੇਤ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪ ਵੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇੱਥੇ ਚਮਤਕਾਰੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਸ਼ ‘ਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਫੁੱਲ ਖਿੜਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ ਪੈਰ ਰੱਖੋਗੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਜਾਣਗੇ। ਇੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਮੇਕ-ਅਪ ਨਾਲ ਸਿਰਫ ਦੋ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਜਵਾਨ ਤੇ ਜਵਾਨ ਨੂੰ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤਿਤਲੀਆਂ ਕਿਹੜੀ ਗੈਲਰੀ ਵਿਚ ਹਨ ?
(ੳ) ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ
(ਅ) ਸਿਹਤ ਗੈਲਰੀ
(ਈ) ਵਰਚੂਅਲ ਰਿਆਲਿਟੀ ਗੈਲਰੀ
(ਸ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਗੈਲਰੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਵਰਚੂਅਲ ਰਿਆਲਿਟੀ ਗੈਲਰੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤਿਤਲੀਆਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਹਿਲ-ਜੁਲ ਨਾਲ
(ਆ) ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਦੇਖਣ ਨਾਲ
(ਈ) ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਉਡਾਉਣ ਨਾਲ
(ਸ) ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਛੇੜਨ ਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਹਿਲ-ਜੁਲ ਨਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਨਾਲ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ?
(ਉ) ਪਾਣੀ
(ਅ) ਛੱਲੇ
(ਈ) ਵੰਝਾਂ
(ਸ) ਮੁੰਦਰੀਆਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਛੱਲੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੜੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹੋ ?
(ਉ) ਵਰਚੂਅਲ ਸੈਂਡ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ
(ਅ) ਵਰਚੂਅਲ ਰਿਆਲਟੀ ਗੈਲਰੀ
(ੲ) ਬੁਲਬੁਲਾ ਗੈਲਰੀ
(ਸ) ਪਰਛਾਵਾਂ ਗੈਲਰੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਵਰਚੂਅਲ ਸੈਂਡ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਰਚੂਅਲ ਸੈਂਡ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਕਾਹਦੇ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ‘ਤੇ
(ਅ) ਤਿਤਲੀਆਂ ‘ਤੇ
(ਇ) ਰੇਗਸਤਾਨ ‘ਤੇ
(ਸ) ਪਰਛਾਵਿਆਂ ‘ਤੇ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਪਰਛਾਵਿਆਂ ‘ਤੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਚਮਤਕਾਰੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿਚ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਫ਼ਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਫੁੱਲ ਖਿੜਨ ਲਗਦੇ ਹਨ
(ਅ) ਫੁੱਲ ਮੁਰਝਾਉਣ ਲਗਦੇ ਹਨ
(ਈ) ਫੁੱਲ ਝੜਨ ਲਗਦੇ ਹਨ
(ਸ) ਫੁੱਲ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂਆਂ ਛੱਡਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਫੁੱਲ ਖਿੜਨ ਲਗਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਫੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਉਹ ਕਿਸਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਲਗਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ
(ਅ) ਪਾਣੀ ਦਾ
(ਈ) ਹਵਾ ਦਾ
(ਸ) ਦੁੱਧ ਦਾ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇੱਥੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋ ਮਿੰਟ ਵਿਚ ਹੀ ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਜਵਾਨ ਤੇ ਜਵਾਨ ਨੂੰ ਬੁੱਢਾ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ?
(ਉ) ਸੋਟੀ ਫੜ ਕੇ
(ਅ) ਚਿੱਟੀ ਦਾੜੀ ਲਾ ਕੇ
(ਈ) ਮੇਕ-ਅੱਪ ਨਾਲ
(ਸ) ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਮੇਕ-ਅੱਪ ਨਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ।
(ੳ) ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ
(ਅ) ਤਿਤਲੀਆਂ
(ਈ) ਬੁਲਬੁਲੇ।
(ਸ) ਵਰਚੂਅਲ ਰਿਆਲਿਟੀ ਗੈਲਰੀ/ਵਰਚੂਅਲ ਸੈਂਡ ਗੈਲਰੀ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਵਰਚੂਅਲ ਰਿਆਲਿਟੀ ਗੈਲਰੀ/ਵਰਚੂਅਲ ਸੈਂਡ ਗੈਲਰੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਆਮ ਨਾਂਵ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ।
(ਉ) ਬਿਲਕੁਲ
(ਅ) ਇੱਥੇ
(ਇ) ਚੁਣੌਤੀ
(ਸ) ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ/ਸਕਰੀਨ/ਤਿਤਲੀਆਂ/ਦਰਸ਼ਕ/ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ/ਪਰਛਾਵੇਂ/ਛੱਲੇ/ ਕੰਮਰੇਗਸਤਾਨ/ਫੁੱਲਾਂ/ਫ਼ਰਸ਼/ਪੈਰ/ਮੇਕ-ਅੱਪ/ਮਿੰਟ !
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ/ਸਕਰੀਨ/ਤਿਤਲੀਆਂ/ਦਰਸ਼ਕ/ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ/ਪਰਛਾਵੇਂ/ਛੱਲੇਕੰਮ/ਰੇਗਸਤਾਨ/ਫੁੱਲਾਂ/ਫ਼ਰਸ਼/ਪੈਰ/ਮੇਕ-ਅੱਪ/ਮਿੰਟ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ।
(ਉ) ਫੁੱਲ
(ਅ) ਤਿਤਲੀਆਂ
(ਇ) ਰੇਤ/ਲੱਕੜੀ/ਬੱਦਲ
(ਸ) ਸਾਨੂੰ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਰੇਤ/ਲੱਕੜੀ/ਬੱਦਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ।
(ਉ) ਕਾਹਲੀ
(ਅ) ਇਹ/ਤੁਹਾਡੇ/ਤੁਸੀਂ/ਜੋ/ਤੁਹਾਨੂੰ
(ਈ) ਬੁੱਢੇ
(ਸ) ਜਵਾਨ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਇਹ/ਤੁਹਾਡੇ/ਤੁਸੀਂ/ਜੋ/ਤੁਹਾਨੂੰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ।
(ਉ) ਤੁਸੀਂ
(ਅ) ਤੁਹਾਡੇ
(ਈ) ਇਹ
(ਸ) ਇਕ ਹੋਰ/ਦਿਲਕਸ਼/ਆਪਣੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ/ਚਮਤਕਾਰੀ/ਬੁੱਢੇ/ਜਵਾਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਇਕ ਹੋਰ/ਦਿਲਕਸ਼/ਆਪਣੇ/ਵੱਖ-ਵੱਖ/ਚਮਤਕਾਰੀ/ਬੁੱਢੇ/ਜਵਾਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ :
(ਉ) ਤੁਸੀਂ
(ਅ) ਚਮਤਕਾਰੀ ਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ
(ਸ) ਹੈਦਿਸਦੀਆਂ ਹਨਹੁੰਦਾ ਹੈ/ਬੈਠ ਗਈਆਂ ਹੋਣਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ//ਆ ਰਹੀ ਹੈ/ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ/ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ/ਰੱਖੋਗੇ/ਧਾਰਨ ਕਰ ਜਾਣਗੇ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਹੈਦਿਸਦੀਆਂ ਹਨਹੁੰਦਾ ਹੈ/ਬੈਠ ਗਈਆਂ ਹੋਣਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋਕਰਵਾਉਂਦੀ … ਹੈ/ਹੋਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ/ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ/ਰੱਖੋਗੇ/ਧਾਰਨ ਕਰ ਜਾਣਗੇ/ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
‘ਤਿਤਲੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪੁਲਿੰਗ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਤਿਤਲਾਂ
(ਅ) ਤੋਤਲਾ
(ਈ) ਤਿੱਤਲ
(ਸ) ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚ ਕਿਰਿਆ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਮਹਿਸੂਸ
(ਅ) ਅਹਿਸਾਸ
(ਇ) ਹੋਰ
(ਸ) ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਉੱਤਰ :
(ਸੀ) ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
‘ਦਰਸ਼ਕ / ‘ਬੁਲਬੁਲਾ / ‘ਬੱਦਲ ‘ਫੁੱਲ ‘ਛੱਲਾਂ ‘ਰੇਗਸਤਾਨ /‘ਪਰਛਾਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਲਿੰਗ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
‘ਗੈਲਰੀ / ‘ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ / ‘ਸੈਂਡ / ‘ਰੇਤ’ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ? .
ਉੱਤਰ :
ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
“ਫੁੱਲਾਂ ‘ਬੱਦਲਾਂ ‘ਤਿਤਲੀਆਂ ਸ਼ਬਦ ਇਕਵਚਨ ਹੈ ਜਾਂ ਬਹੁਵਚਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਹੁਵਚਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪੜਨਾਂਵ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਇਹ, ਤੁਸੀਂ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ਈ) ਜੋੜਨੀ
(ਸ) ਛੁੱਟ-ਮਰੋੜੀ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡੰਡੀ ( । )
(ਅ) ਕਾਮਾ ( , )
(ਈ) ਜੋੜਨੀ ( – )
(ਸ) ਛੁੱਟ-ਮਰੋੜੀ ( ‘ )
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ
ਉੱਤਰ :
4. ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਝੀਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਟਾਪੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਲਗਪਗ 44 ਮਾਡਲ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਆਪ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫ਼ਾਈਬਰ ਦੇ ਬਣੇ ਇਹ ਮਾਡਲ ਲਗਪਗ ਕੁਦਰਤੀ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਵੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹੀ ਲਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਦਾ ਅੰਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਥਿਉਰੀਆਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੇ ਫਟਣ ਕਾਰਨ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਾਡਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਲਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਤਾਂ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ ਵਿਚ ਟਾਪੂ ਕਿੱਥੇ ਬਣਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ
(ਆ) ਝੀਲ ਵਿਚ
(ਈ) ਦਰਿਆ ਵਿਚ
(ਸ) ਤਲਾ ਵਿਚ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਝੀਲ ਵਿਚ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 4 ਮਾਡਲ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ ?
(ੳ) ਆਦਿ ਮਨੁੱਖ ਦੇ
(ਅ) ਏਪ ਦੇ
(ਈ) ਚਿੰਪਾਜੀਆਂ ਦੇ
(ਸ) ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਮਾਡਲ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ?
(ੳ) ਮਿੱਟੀ ਦੇ
(ਅ) ਗੱਤੇ ਦੇ
(ਈ) ਚੀਨੀ ਦੇ
(ਸ) ਫ਼ਾਈਬਰ ਦੇ।
ਉੱਤਰ :
ਫ਼ਾਈਬਰ ਦੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਪੌਦੇ ਕਿਸ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ ?
(ਉ) ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ
(ਅ) ਏਪ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ।
(ਈ) ਆਦਿ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ
(ਸ) ਚਿਪਾਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ !
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸਿਧਾਂਤ ਕੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਭੂਚਾਲ
(ਅ) ਹੜ੍ਹ
(ਇ) ਤੂਫ਼ਾਨ
(ਸ) ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦਾ ਫਟਣਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦਾ ਫਟਣਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਾਡਲ ਕਿਸ ਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਦਾ
(ਆ) ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦਾ
(ਇ) ਬੱਦਲ ਦਾ
(ਸ) ਹੜ੍ਹ ਦਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੇ ਮਾਡਲ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਲਾਏ ਗਏ ਹਨ ?
(ਉ) ਮਰੇ ਹੋਏ
(ਅ) ਸਹਿਕਦੇ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ
(ਸ) ਹਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਹਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ ਦੇ ਮਾਡਲ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ
(ਅ) ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ
(ਈ) ਰੱਬ ਨਾਲ
(ਸ) ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ/ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ।
(ਉ) ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ
(ਅ) ਡਾਇਨਾਸੋਰ
(ਇ) ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ
(ਸ) ਪਾਰਕ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਾਇੰਸ ਸਿਟੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਆਮ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ।
(ਉ) ਸਾਇੰਸ-ਸਿਟੀ
(ਆ) ਠੀਕ ਇ ਅੰਦਰ
(ਸ) ਝੀਲ/ਟਾਪੂਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ/ਮਾਡਲ/ਕਹਾਣੀ/ਪਾਰਕ/ਪੌਦੇਜਵਾਲਾਮੁਖੀ/ਗੱਲਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਝੀਲ ਟਾਪੂਡਾਇਨਾਸੋਰਾਂ/ਮਾਡਲ/ਕਹਾਣੀ/ਪਾਰਕ/ਪੌਦੇ/ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ/ਗੱਲਾਂ !
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ।
(ਉ) ਜਿਸ/ਆ/ਇਹ/ਇਸ/ਇਨ੍ਹਾਂ
(ਅ) ਜਿਵੇਂ
(ਈ) ਪ੍ਰਚਲਿਤ
(ਸ) ਸਿਧਾਂਤ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜਿਸ/ਆਪ/ਇਹ/ਇਸ/ਇਨ੍ਹਾਂ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ੳ) ਇਕ/ਲਗਪਗ/ਇਹ/ਕੁਦਰਤੀ/ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ/ਠੀਕ
(ਸ) ਮਾਡਲ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਇਕ/ਲਗਪਗ/ਇਹ/ਕੁਦਰਤੀ/ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ/ਠੀਕ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13,
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਵਿਸ਼ਾਲ
(ਅ) ਮਾਡਲ
(ਈ) ਡਾਇਨਾਸੋਰ
(ਸ) ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈਕਰਦੇ ਹਨ/ਲਗਦੇ ਹਨ/ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ/ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ/ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ/ਲਾਏ ਗਏ ਹਨਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈਕਰਦੇ ਹਨਲਗਦੇ ਹਨ।ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ/ਹੋਇਆਂ/ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ/ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈਲਾਏ ਗਏ ਹਨਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
‘ਡਾਇਨਾਸੋਰ ਦਾ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਡਾਇਆਸੋਰੀ (ਅ ਡਾਇਨਾਸੋਰਨ
(ਅ) ਇਹ
(ਈ) ਡਾਇਨਾਸੋਰਨੀ।
(ਸ) ਡਾਇਆਸੂਰੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਡਾਇਨਾਸੋਰਨੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਉਪਰੋਕਤ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਯਤਨ
(ਅ) ਮਾਡਲ
(ਇ) ਗੱਲਾਂ
(ਸ) ਡਾਇਨਾਸੋਰ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਯਤਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਵਾਤਾਵਰਨ “ਮਾਡਲ’, ‘ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਲਿੰਗ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ਇ) ਜੋੜਨੀ
(ਸ) ਛੁੱਟ-ਮਰੋੜੀ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡੰਡੀ ( । )
(ਅ) ਕਾਮਾ ( , )
(ਇ) ਜੋੜਨੀ ( – )
(ਸ) ਛੁੱਟ-ਮਰੋੜੀ ( ‘ )
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ-
ਉੱਤਰ :
2. ਵਿਆਕਰਨ ਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਸਮਿਕ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਓ।
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਮਨ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗਮੀ, ਹੈਰਾਨੀ ਆਦਿ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਵਿਸਮਿਕ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ-ਹੈਂ, ਵਾਹ-ਵਾਹ, ਵਾਹ, ਅਸ਼ਕੇ, ਬੱਲੇ-ਬੱਲੇ, ਉਫ, ਹਾਇ, ਉਹ-ਹੋ, ਆਹ, ਸ਼ਾਬਾਸ਼, ਲੱਖ ਲਾਹਨਤ, ਨਹੀਂ ਰੀਸਾਂ ਆਦਿ।
3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ
- ਅਹਿਮ-ਜ਼ਰੂਰੀ।
- ਯੋਗਦਾਨ-ਦੇਣ।
- ਥੀਏਟਰ-ਨਾਟ-ਘਰ, ਤਮਾਸ਼ਾ ਵਿਖਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ।
- ਕਿਰਦਾਰ-ਪਾਤਰ ਉਪਰਾਲੇ-ਯਤਨ, ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ, ਹੀਲੇ।
- ਵਿਕਾਸ-ਉੱਨਤੀ।
- ਗਲੋਬ-ਧਰਤੀ ਦਾ ਇਕ ਗੋਲੇ ਉੱਤੇ ਬਣਿਆ ਨਕਸ਼ਾ ਦਾਸਤਾਨ-ਕਹਾਣੀ, ਵਿੱਥਿਆ।
- ਗਲੈਕਸੀ-ਅਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ, ਤਾਰਿਆਂ ਦਾ ਝੁਰਮੁਟ।
- ਸੈਟੇਲਾਈਟ-ਉਪਗ੍ਰਹਿ।
- ਰਹੱਸ-ਭੇਤ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ !
- ਆਕਰਸ਼ਣ-ਖਿੱਚ
- ਟੈਲੀਸਕੋਪ-ਦੂਰਬੀਨ
