Class 5

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 6 ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 6 ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਸਮਾਜਕ ਮੇਲ-ਜੋਲ
ਲੋਕ-ਕਿੱਤਾਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ

ਅਭਿਆਸ : 1
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

ਉੱਤਰ :

ਅਭਿਆਸ: 2
ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੰਦਿਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੈ ਇਹ ਸਾਰੇ ਧੰਦੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਕ ਲੋੜ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ ਕੋਈ ਵੀ ਧੰਦਾ ਚੰਗਾ-ਮਾੜਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸਾਰੇ ਧੰਦਿਆਂ ਦਾ ਆਪਸ ‘ਚ ਗੂੜ੍ਹਾ ਸੰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਲੋਕ-ਕਿੱਤਾਕਾਰ ਲੋਕ-ਕਲਾਕਾਰ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਹਰ ਲੋਕ-ਕਿੱਤੇ ਦੀ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਵੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਧੰਦੇ ਆਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਆਰਹੇ ਹਨ

ਅਭਿਆਸ: 3
ਹਰੇਕ ਲੋਕ-ਧੰਦੇ ਦੀ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਕੋਲੋਂ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇਗਾ ਤੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰਨ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ

ਲੋਕ-ਧੰਦਾ – ਸਮੱਗਰੀ
ਤਰਖਾਣਾ ਕੰਮ – ਲੱਕੜੀ
ਲੁਹਾਰਾ ਕੰਮ – ……………………….
ਸੁਨਿਆਰ – ……………………….
ਜੁੱਤੀਆਂ – ……………………….
ਬਣਾਉਣਾ – ……………………….
ਉੱਤਰ :
ਲੋਕ-ਧੰਦਾ – ਸਮੱਗਰੀ
ਤਰਖਾਣਾ ਕੰਮ – ਲੱਕੜੀ
ਲੁਹਾਰਾ ਕੰਮ – ਲੋਹਾ
ਸੁਨਿਆਰ – ਸੋਨਾ
ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣਾ – ਚਮੜਾ

(ਅ) ਅਸੀਂ ਸਭ ਬਰਾਬਰ ਹਾਂ !
ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਜੰਗਲ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਤੱਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਸੂ ਤੋਂ ਸਮਾਜਕ ਪਸੂ ਬਣਨ ਲਈ ਕਰੋੜਾਂ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ ਆਰੰਭ ‘ਚ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਜੰਗਲ ਹੀ ਜੰਗਲ ਸਨ ਮਨੁੱਖ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਚ ਵੱਸਦੇ ਸਨ ਉਹ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਉੱਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਟਿਕਾਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਰੁੱਤਾਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਤਾਂ ਉਹ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਵੀ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਕੱਪੜਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਉਹ ਪੱਥਰ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਾਸ ਖਾਲੈਂਦੇ ਤੇ ਖੱਲ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਦੇਹ ਉੱਤੇ ਲੈ ਲੈਂਦੇ

ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਜੰਗਲ ‘ਚ ਅੱਗ ਲੱਗਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਡਰ ਜਾਂਦੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਅੱਗ ਬਹੁਤ ਡਰਾਉਣੀ ਅਤੇ ਬੇਕਾਬੂ ਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਸੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪੱਥਰ ਦੇ ਅੱਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ, ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਰਗੜ ਨਾਲ ਅਚਾਨਕ ਅੱਗ ਦੀ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨਿਕਲੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਇਹ ਸੋਚ ਉੱਭਰੀ ਕਿ ਇਸ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾਏ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ ਇਸ ਖੋਜ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜਿਉਣ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਉਹ ਮਾਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ‘ਤੇ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗਾ ਉਹ ਅੱਗ ਨਾਲ਼ ਲੋੜ ਜੋਗਾ ਜੰਗਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤੇ ਉਸ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ ਤੇ ਖੇਤੀਕਰਨਲੱਗਪਿਆ

ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਲਈ ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਮਨੁੱਖ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦਾ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਸੰਕੇਤਾਂ ਜਾਂ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਫਿਰ ਉਹ ਹਰੇਕ ਸ਼ੈਅ ਨੂੰ ਨਾਂ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ।

ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਤਕੜਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣ ਦੀ ਖ਼ਾਹਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਉਹ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ੈਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲੱਗਾ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਉਹ ਘੋਗੇ-ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਈ ਵਰਤਦਾ ਰਿਹਾ ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣ ਦੀ ਇਹ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਤੱਕ ਲੈ ਗਈ

ਜੰਗਲ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਤੱਕ ਆਉਂਦਿਆਂ, ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਬੜਾ ਕੁਝ ਸਿਰਜਿਆ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸਨੇ ਕੱਪੜਾ ਬੁਣਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਲੋਹੇ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਬਣਨ ਲੱਗੇ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਤਰਾਸ਼ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਣ ਲੱਗੀਆਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਨੰਗੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਫਿਰ ਇਸ ਨੇ ਮੋਏ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ

ਵਕਤ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਭਟਕਣ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਉਹ ਇੱਕ ਥਾਂ ਟਿਕ ਕੇ ਜਿਉਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣ ਲੱਗਾ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਉਹਨੇ ਘਾਹ-ਫੂਸ ਦੇ ਚਾਰੇ ਤੇ ਝੌਪੜੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਚੀਆਂ ਤੇ ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਇੱਟਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਪੱਕੇ ਮਕਾਨ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਜ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਸਿਖ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਛੋਹ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਸਿੱਟਾ : ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀ ਇਸ ਸਿੱਟੇ । ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜਾਤੀ ਨੇ ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਮਿਹਨਤ ਭਰੇ ਸਫ਼ਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੱਜ ਵਾਲਾ ਮੁਕਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਇਹ ਗੱਲ ਯਾਦ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵਾਲੇ ਮੁਕਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆਹੈ ਸੋ, ਸਭ ਮਨੁੱਖ ਬਰਾਬਰ ਹਨ

ਅਭਿਆਸ : 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਆਰੰਭ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ………………………….. ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ (ਗੁਫ਼ਾ, ਝੋਪੜੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਆਰੰਭ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ………………………….. ਪਹਿਨਦਾ ਸੀ ਕੱਪੜੇ, ਖੱਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ ………………………….. ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਮਾਸ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗਾ (ਅੱਗ, ਪਾਣੀ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4, ਮਨੁੱਖ ਘੋਗੇ ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਈ ਵਰਤਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਠੀਕ ਜਾਂ ਗਲਤ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ : ਮਨੁੱਖ ਲੋੜ ਜੋਗਾ ………………………….. ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਉਸ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ ………………………….. ਕਰਨ ਲੱਗਾ। (ਖੇਤੀ, ਜੰਗਲ)
ਉੱਤਰ :
1. ਗੁਫ਼ਾ
2. ਖੱਲ
3. ਅੱਗ
4. ਠੀਕ
5. ਜੰਗਲ, ਖੇਤੀ।

ਅਭਿਆਸ : 2
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੇ
ਉੱਤਰ :
1. ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ-ਮਾਸ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗੇ।
2. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ-ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
3. ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣਾ-ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਕੱਪੜਾ ਬੁਣਨਾ, ਲੋਹੇ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ, ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਪਣੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਲਈ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਝੌਪੜੀਆਂ ਤੇ ਫਿਰ ਘਰ ਪਾ ਲਏ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਸੋਨੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਲੁਹਾਰ
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ
(ੲ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ।

2. ਲੋਹੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਲੁਹਾਰ
(ਅ) ਭਠਿਆਰਨ
(ੲ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਲੁਹਾਰ।

3. ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਤਰਖਾਣ
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ
(ਇ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਤਰਖਾਣ।

4. ਭਠਿਆਰਨ ਲਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ।
(ੳ) ਲੱਕੜੀ
(ਅ) ਦਾਣੇ
(ੲ) ਸੋਨਾ
(ਸ) ਲੋਹਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਦਾਣੇ।

5. ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ?
(ੳ) ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਝੌਪੜੀ ਵਿਚ
(ਏ) ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ
(ਸ) ਪੱਕੇ ਘਰ ਵਿਚ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ।

6. ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿੱਤਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਕਿਹੜਾ ਕਥਨ ਸਹੀ ਹੈ?
(ੳ) ਕੋਈ ਵੀ ਕਿੱਤਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
(ਅ) ਵੱਧ ਕਮਾਈ ਵਾਲੇ ਕਿੱਤੇ ਹੀ ਉੱਤਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਕਥਨ ਸਹੀ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਮਨੁੱਖ ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ………………………. ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲਗ ਪਿਆ।
2. ਸੁਨਿਆਰ ………………………. ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
3. ………………………. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਮਾਸ
2. ਸੋਨੇ
3. ਕਿਸਾਨ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਘੁਮਿਆਰ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
3. ਨੰਗੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਪਾ ਲਈਆਂ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਗਲਤ
3. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ, – (ਉ) ਸੋਨੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ
2. ਸੋਹਣੀ ਦਿੱਖ – (ਅ) ਮਾਸ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣਾ
3. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ – (ਇ) ਘੁਮਿਆਰ
4. ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ – (ਸ) ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਉੱਤਰ :
1. (ਅ)
2. (ਉ)
3. (ਸ)
4. (ਇ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁਝ ਕਿੱਤਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੁਨਿਆਰ, ਕਿਸਾਨ, ਭਠਿਆਰਨ, ਲੁਹਾਰ, ਤਰਖਾਣ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਲੁਹਾਰ ਦਾ ਕੀ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਲੋਹੇ ਦਾ ਸਮਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਨਿਆਰ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ‘ਤੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿੰਨੇ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਸਫਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਅੱਜ ਦੇ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦਾ ਸਫਰ ਕਰ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਅੱਜ ਦੇ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 5 ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 5 ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂਦੀਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼

ਕਹਾਣੀ / ਝੋਲੇ ਵਾਲੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ
ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਉਹ ਇਹ ਗੱਲ ਜਾਣਨ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਸਨ ਕਿ ਨਵੇਂ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਅਤੇ ਰੋਟੀ ਵਾਲਾ ਡੱਬਾ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬਣੇ ਥੈਲੇ ‘ਚ ਹੀ ਕਿਉਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ “ਝੋਲੇ ਵਾਲੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸੀ ਅੱਜ ਰਾਣੇ ਨੇ ਝਿਜਕਦਿਆਂ ਪੁੱਛ ਹੀ ਲਿਆ, “ਸਰ ਜੀ, ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਕਿੰਨੇ ਸੋਹਣੇ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਥੈਲਾਹੀ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹੋ?

ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਮੁਸਕਰਾਏ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸਨ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, “ਪਿਆਰੇ ਬੱਚਿਓ ! ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਆਪਸੀ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਪੁੱਛ ਨਹੀਂ ਰਹੇ….. ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਦੱਸਦਾਂ, ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਪੱਲੇ ਬੰਨੋ ਕਿ ਕਦੇ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਝਿਜਕ ਨਾ ਮੰਨੋ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ …” “ਜੀ ..

ਸਰ ਜੀ.. ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਰਲ਼ ਕੇ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ ‘ਚ ਬੋਲਦੇ ਹਨ “ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੇ ਹੋ, ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਵੀ … ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਗੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈ , “ਝੋਲੇ ਦੀ ਗੱਲ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਕ ਸਤਰ ‘ਚ ਦੱਸਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਝੋਲਾ ਰੱਖਣਾ ਮੇਰੀ ਆਦਤ ਹੈ ਮੈਂ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਕੁਝ ਖਰੀਦ ਕੇ ਲਿਆਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਇਹ ਥੈਲਾ ਕੋਲੇ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ ..”

“ ਕਿਉਂ ਸਰ ਜੀ? ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਫ਼ਾਇਦਾ ਈ ਬਹੁਤ ਐ ,

ਵਰਤੋ ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿਓ .. ਸੁੱਖੇ ਨੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ “
ਬੱਚਿਓ! ਇਹ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਨੇ …”
“ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਜੀ??? ਰਾਣੀ ਕੌਰ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੀਂ , ਸਗੋਂ ਅਨੇਕਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਨੇ … ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਸੁਣਨ ਲੱਗੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਗੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈ , ਜਿਵੇਂ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ

ਕਿਹੈ. ਵਰਤੋ ਤੇ ਸੱਟ ਦੇਵੇ , ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸੁਣੇ … ਇਹ ਹਵਾ ਨਾਲ ਉੱਡ ਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਾਣੀ ਫਿਰ ਗਲੀਆਂ ‘ਚ ਖੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਮੱਖੀ ਮੱਛਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ , ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ …) “ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ ਸਹੀ ਹੈ ਸਰ ਜੀ, ਕਈ ਦਿਨ ਹੋਗੇ , ਸਾਡੀ ਗਲੀ ‘ਚ ਵੀ ਇਉਂ ਹੀ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ ਸੀ , ਨਾਲੀ ‘ਚ ਆਹ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਹੀ ਫਸੇ ਹੋਏ ਸਨ … ਹਰਗੁਣ ਨੇ ਦੱਸਿਆ

“ ਬਿਲਕੁਲ ! ਹੋਰ ਸੁਣੋ .. , ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਡੰਗਰ-ਪਸ਼ੂ ਵੀ ਕੁਝ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਗਲ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਅਸੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਛਿੱਲੜ ਜਾਂ ਬੇਹੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ‘ਚ ਪਾ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੰਨੇ ਆਂ .. “ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਹੁੰਦਾਜੀ??? ਗੁਰਲੀਨ ਨੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ “ ਇਹ ਹਜ਼ਮ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਪੁੱਤ , ਕਿੰਨੇ ਪਸ਼ੂ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਹੀ ਮਰੇ ਨੇ … ਨਹਿਰਾਂ, ਨਦੀਆਂ ‘ਚ . ਸੁੱਟਣ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ …” “ਅੱਛਾਜੀ ! ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਸਨ “ਸਰ ਜੀ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਤਾਂ … ਪਰਦੀਪ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਦੀ ਗੱਲ ਜਚ ਗਈ “ਪਰ ਬੱਚਿਓ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਂਦੇ ਆਂ, ਇਹਨਾਂ ‘ਚੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਗੈਸਾਂ

ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਨੇ ,ਜੋਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ … “ਫੇਰ ਤਾਂ ਜੀ , ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ‘ਚ ਦੱਬ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦੈ …ਨਾ ਤਾਂ ਫੇਰ ਉੱਡ ਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰਨ, ਨਾ ਹੀ ਖਾਕੇ ਡੰਗਰ ਮਰਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਾੜੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨਿਕਲਣ … ਸੀਰਤ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਤੇਰੀ ਗੱਲ ਠੀਕ ਐ ਸੀਰਤ ! ਪਰ ਹੁਣ ਦੱਬਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਵੀ ਸੁਣ ਲਓ, ਇਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਗਲਦੇ ਨਹੀਂ, ਮਿੱਟੀ ‘ਚ ਉਵੇਂ ਹੀ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ .. ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦਾਉਪਜਾਊਪਣ ਘਟ ਜੂ, ਸਾਡੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹੋਣੋਂ ਹਟ ਜਾਣਗੀਆਂ ਆਹ ਜਿਹੜੇ ਫੁੱਲ-ਬੂਟੇ ਨੇ, ਇਹ ਨੀ ਹੋਣੇ …ਤੇ “ਓ ਹੋ, ਫੇਰ ਤਾਂ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਸਹੀ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਵੀ ਅੱਜ ਤੋਂ ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਆਂ ਜੀ… ਕਈ ਬੱਚੇ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਬੋਲੇ “ਵੈਰੀ ਗੁੱਡ ! ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ !ਫੇਰ ਆਏ ਦੱਸੋ , ਬਈ ਹੁਣ ਸਬਜ਼ੀ , ਖੰਡ-ਚਾਹ ਕਾਹਦੇ ‘ਚ . ਲਿਆਇਆ ਕਰੋਗੇ ਹੱਟੀ-ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ …

“ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬਣੇ ਝੋਲਿਆਂ ‘ਚ ਜੀ … ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੇ ਬੋਲੇ

ਸੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ! ਤੁਸੀਂ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪ-ਪਲੇਟਾਂ, ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਆਦਿ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਨੇ … ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ

ਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਨੇ … “ਹਾਂ ਜੀ, ਜਿਵੇਂ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ, ਧੁੱਪ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਨੇ ਤੇ ਇਹ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦੇ ਨੇ…? ਗਿਆਨਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ “ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ! ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਇਹ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਆਪ ਨਹੀਂ ਵਰਤੋਂਗੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਨੂੰ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੋਗੇ … “ਹਾਂ ਜੀ …” ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ ‘ਚ ਕਿਹਾ “ਸਰ ਜੀ , ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਇੱਕ ਬੋਲੀ ਜੋੜੀ ਐ ਜੀ ਹੁਣੇ ਬੈਠੇ-ਬੈਠੇ ਨੇ … ਸੁਣਾਵਾਂ ਜੀ??? ਰਾਣੇ ਨੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ

“ਸੁਣਾਓ ਬੇਟੇ ..“
“ਸਾਵੇ…ਸ਼ਾਫੇ .. ਸਾਫ
ਮਿੱਤਰੋ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣੇ
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ …”

ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਤਾੜੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ

ਮੌਖਿਕ ਸੁਆਲ-ਜੁਆਬ :

1. ਅਧਿਆਪਕ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਥੈਲਾਕਿਉਂ ਵਰਤਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਜਾਂ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ।

2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :

• ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਪਸ਼ੂ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
• ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ।
• ਇਹ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਓ ਰੋਕਦੇ ਹਨ।
• ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮੱਛਰ ਮੱਖੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
• ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਉਣ ਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

3. ਕੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਛਿੱਲੜ, ਬੇਹੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁੰਨਿਆ ਆਟਾ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ‘ਚ ਪਾ ਕੇ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਲਿਫ਼ਾਫੇ ਸਮੇਤ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।

4. ਸਾਨੂੰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ?
ਉੱਤਰ :
ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

5. ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ?
ਉੱਤਰ :
ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਥੈਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

6. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਝੋਲੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬਜ਼ਾਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

7. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਘਟਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਘਟਦੀ ਹੈ।

8. ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

9. ਨਾਲੀਆਂ, ਖਾਲੂ ਤੇ ਸੀਵਰੇਜ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

10. ਉਕਤ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਿਆਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਕਤ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਸਮਝਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਤੋਂ ਬਣੇ। ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ ਕਾਰਜ

ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਛੋਟੀ ਇਕਾਂਗੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਾਂ ਰੋਲ-ਪਲੇਅ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕਰਵਾ ਸਕਦਾਹੈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਦਿਲਚਸਪ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤੇ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਮੌਖਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸੁਆਲ-ਜੁਆਬ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ

ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕੰਮ ਦੇਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਘਰੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਨੂੰ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਗੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਗੇ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕਰਦਿਆਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਕੀ-ਕੀਸਿਆ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਿਖ ਕੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਗੇ

ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨਾਲ ਇਕ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਦੋਂ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਸੱਦਾ-ਪੱਤਾ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸਨ ਕੀ ਉਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਸਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਰੁੱਖ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡੀ ਗਈ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਸੋਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਲਗਾਓ ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਚਾਓ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਰੁੱਖ ਲਗਾ ਕੇ ਜੀਵਨ ਕਿਵੇਂ ਬਚਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਰੁੱਖ ਕੱਟੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਉਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਰੁੱਖ ਸੋਖ ਲੈਣਗੇ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਰੁੱਖ ਹੋਣਗੇ ਤਾਂ ਕਈ ਜੀਅ-ਜੰਤੂਆਂ ਦਾ ਵਸੇਰਾ ਵੀ ਬਚਿਆ ਰਹੇਗਾ ਤੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਚਿਆ ਰਹੇਗਾ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ?
(ਉ) 7 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਅ) 3 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਬ) 2 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਸ) 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 3 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ।

2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ :
(ਉ) ਨਾਲੀਆਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ
(ਅ) ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ
(ਇ) ਪਸ਼ੂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

3. ਕਿਹੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ‘ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਜੋ ਕਦੇ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇ
(ਅ ਜੋ ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ
() ਜੋ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਂਦੇ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਜੋ ਕਦੇ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇ।

4. ਠੀਕ ਤੱਥ ਨਹੀਂ ਹੈ
(ੳ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।
(ਅ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਪਸ਼ੂ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
(ਈ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗ਼ਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।

5. ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
(ੳ) ਪੈਟਰੋਲ
(ਅ) ਹਵਾ
(ਇ) ਪਾਣੀ
(ਸ) ਧੁੱਪ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੈਟਰੋਲ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੇ ……………………………….. ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ……………………………….. ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
3. ……………………………….. ਦਾ ਸਮਾਨ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਵਿਦਿਆਰਥੀ
2. ਖਤਰਨਾਕ
3. ਪਲਾਸਟਿਕ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਇਕ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਗਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
3. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
4. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਵਰਤਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਗਲਤ
3. ਗਲਤ
4. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ – (ਉ) ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦਾ ਗਲਨਾ – (ਅ) ਤਿੰਨ ਦਿਨ
3. ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ – (ਇ) ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ
4. ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ – (ਸ) ਹਵਾ
ਉੱਤਰ :
1. (ਅ)
2 (ਇ)
3. (ਸ)
4. (ੳ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੋ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਨਹੀਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਦੱਬ ਦੇਣ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਤੱਕ ਗਲਦੇ ਨਹੀਂ ਤੇ ਸਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਦੇਣਗੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਉਹ ‘ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਹਨ-ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ, ਧੁੱਪ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਨੂੰ ਰੁੱਖ ਕਿਉਂ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਹਵਾ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਸ ਗੈਸ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ਜਿਹੜੀ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
ਆਕਸੀਜਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਇਕ ਮਾਟੋ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ, ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਚਾਓ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅਸੀਂ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਖਾਦ ਦੇ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਾਨੂੰ ਕੂੜਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਕੂੜਾ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 4 ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 4 ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ Textbook Questions and Answers

(ੳ) ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾਂ

ਰੰਗਲਾ ਸਾਡਾ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਬੇਲੀਓ!
ਫੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਫੁੱਲ ਜਿਉਂ ਗੁਲਾਬ ਬੇਲੀਓ !
ਰੱਖਦੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੂਰ ਲੋਕ ਏਥੋਂ ਦੇ,
ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਦੇਖਦੇ ਨੇ ਖ਼ਾਬ ਬੇਲੀਓ !

ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਜ ਹੈ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਪਛਾਣ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਂ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ, ਰਾਵੀ, ਚਨਾਬ ਅਤੇ ਜਿਹਲਮ ਤੋਂ ਪਿਆਹੈ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੋ ਦਰਿਆ ਚਨਾਬ ਅਤੇ ਜਿਹਲਮ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਇੱਥੇ ਤਿੰਨ ਦਰਿਆਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਰਾਵੀਵਗਦੇ ਹਨ

ਪੰਜਾਬ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜ ਹੈ ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਜੰਗਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰਸਾ ਬਹਾਦਰੀ ਭਰਿਆ ਹੈ ਦੇਸ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਕਰਕੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਦਸਵੀਂ-ਗਿਆਰਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਸਾਡੇ ਗੁਰੂਆਂ, ਸੂਫ਼ੀਆਂ, ਫ਼ਕੀਰਾਂ, ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਇਆਹੈ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਭਾਸ਼ਾ ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ-ਨਾਚ ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਗਿੱਧਾ ਹਨ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਨਾਚ ਦਾ ਨਾਂ ਭੰਗੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਚ ਦਾ ਨਾਂ ਗਿੱਧਾਹੈ ਇਹ ਨਾਚ ਕਿਸੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਨੱਚਣਾ-ਗਾਉਣਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਹੈ

ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਕਰਕੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਬੜੀ ਉਪਜਾਊ ਹੈ ਇੱਥੇ ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਗੰਨੇ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਫ਼ਸਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤਰਫਲ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਨਾਜ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਿੱਤਾ ਹੈ

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਮੇਲਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਬੜਾ ਚਾਅ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੇਲੇ ਵੀ ਲਗਦੇ ਹਨ ਇਹਨਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿਚ ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਛਪਾਰ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਜਰਗ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਹੋਲਾ-ਮਹੱਲਾ, ਮਾਘੀ ਦਾ ਮੇਲਾ, ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਮੇਲਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ

ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸੁਭਾਅ ਪੱਖੋਂ ਬੜੇ ਖੁੱਲ੍ਹ-ਦਿਲੇ , ਖੁਸ਼-ਮਿਜ਼ਾਜ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਲਈ ਲੰਗਰ ਲਗਾਉਣੇ, ਛਬੀਲਾਂ ਲਗਾਉਣੀਆਂ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਮੁੱਢ-ਕਦੀਮੀ ਸੁਭਾਅ ਹੈ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿੰਨੇ ਦਰਿਆ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜ।

2) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਕਿਹੜੇ ਤਿੰਨ ਦਰਿਆ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ, ਰਾਵੀ।

3) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ।

4) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਗੰਨਾ, ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਮੱਕੀ।

5) ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਿੱਤੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਖੇਤੀਬਾੜੀ।

6) ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੇਲੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਜਰਗ ਦਾ, ਛਪਾਰ ਦਾ, ਹੌਲਾ ਮਹੱਲਾ, ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ, ਪ੍ਰੋ: ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਮੇਲਾ।

7) ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਖੁੱਲ੍ਹ ਦਿਲਾ, ਖੁਸ਼ਮਿਜ਼ਾਜ ਅਤੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ।

8) ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ।

(ਅ) ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ

ਅਧਿਆਪਕ : ਬੱਚਿਓ, ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ

ਅੰਕੁਰ : ਸਰ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਬੱਚਿਓ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਉਹ ਬੋਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਬੱਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ।

ਬਲਜੀਤ : ਸਰ, ਜੇ ਬੱਚਾ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ, ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਕਿਉਂ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂ ਬਈ, ਬਲਜੀਤ ਤੂੰ ਬੜਾ ਸੋਹਣਾ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਹੈ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਮਾਂ ਕੋਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਸ਼ਾਇਦ ਤਾਂ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੈ ਗਿਆਹੋਣਾ। ਸਰ, ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ ਦਾ ਇਕ ਗੀਤ ਹੈ-ਮੈਨੂੰ ਇਉਂ ਨਾ ਮਨੋਂ ਵਿਸਾਰ, ਵੇ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਹਾਂ

ਅਧਿਆਪਕ : ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਪੁੱਤ ਤੂੰ ਬੜੇ ਸੋਹਣੇ ਗੀਤ ਦਾ ਚੇਤਾ ਕਰਵਾਇਆਹੈ

ਬਲਜੀਤ : ਸਰ , ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਗੀਤ ਹੈ- ਮੈਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦਾ ਬੇਟਾ

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂ ਪੁੱਤ, ਉਹ ਵੀ ਬੜਾ ਸੋਹਣਾ ਗੀਤ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਬੜੇ ਸੋਹਣੇ ਗੀਤ ਸੁਣਦੇ ਹੋ ਪੁੱਤ,ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੱਸੀ ਹੈ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਸਵਿਤਾ : ਸਰ ਸਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ ਨਾ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂਜੀ, ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ

ਸਵਿਤਾ : ਸਰ, ਫਿਰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਕੀ ਹੈ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਪੁੱਤ ਗੁਰਮੁਖੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਲਿਪੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਜਿਹੜੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਿਪੀ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਓ ਅ ੲ ਸਿਹਾਰੀ, ਬਿਹਾਰੀ, ਬਿੰਦੀ, ਟਿੱਪੀ ਜਿਹੜੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਲਿਪੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ

ਸਵਿਤਾ : ਸਰ, ਕਈ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੇ ਨੇ?

ਅਧਿਆਪਕ : ਬੱਚਿਓ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੜੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਕੋਈ ਦਸਵੇਂ-ਗਿਆਰਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕੋਈ 160 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਪੁੱਜ ਚੁੱਕੇ ਨੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਈ ਪੰਜਾਬੀ ਬੰਦੇ ਉਸ ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂਵਾਲੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤ ਪਾਲੈਂਦੇ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰ, ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਦੇ ਨੇ ਸਾਡਾ ਪੱਕਾ ਘਰ ਯੂ ਪੀ. ਵਿੱਚ ਹੈ ਸਾਡੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵੀ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਦੇ ਨੇ

ਅਧਿਆਪਕ : ਬੇਟੇ, ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਫਿਰ ਹਿੰਦੀ ਹੋਈ ਕੋਈ ਨਾ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣਾਂ ਭੈਣਾਂ ਨੇ ਹਰ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦਾ ਸਾਡੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਬੜਾ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਸੁਣੀ ਅਤੇ ਪੜੀ ਗੱਲ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-

ਬਲਜੀਤ: ਹਾਂਜੀ ਸਰ, ਇਹ ਤਾਂ ਹੈ

ਅਧਿਆਪਕ : ਪਰ ਬੱਚਿਓ, ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਣੀਆਂ ਬੱਸ ਇੰਨਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਕੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਣੀਆਂ ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ ਇਹੋ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ-ਮੈਨੂੰ ਇਉਂ ਨਾ ਮਨੋ ਵਿਸਾਰ

ਬਲਜੀਤ : ਸਰ, ਮੇਰੇ ਪਾਪਾ ਦੇ ਫ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ ਦਾ ਇਕ ਗੀਤ ਹੈ, ਮਾਂਵਾਂ ਤਿੰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ

ਅਧਿਆਪਕ : ਬਲਜੀਤ ਤੇਰੇ ਪਾਪਾ ਵੀ ਬੜੇ ਸੋਹਣੇ ਗੀਤ ਸੁਣਦੇ ਨੇ ਮੈਂ ਵੀ ਉਹ ਗੀਤ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂਵਾਂ ਤਿੰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ, ਇਕ ਮਾਂ ਧਰਤੀ, ਦੂਜੀ ਮਾਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ, ਤੀਜੀ ਮਾਂ ਜਨਮਦਾਤੀ ਸੱਚੀ ਬੱਚਿਓ, ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਸਾਨੂੰ ਪਾਲਦੀਆਂ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਲਾਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸਵਿਤਾ: ਸਰ, ਮੇਰੇ ਚਾਚਾ ਜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜਦੇ ਨੇ

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂ ਬੱਚਿਓ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ, ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ, ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਅਤੇ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ ਵਰਗੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ

ਅੰਕੁਰ : ਸਰ, ਮੇਰੇ ਵੀਰ ਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਨੇ

ਅਧਿਆਪਕ : ਹਾਂ ਬੱਚਿਓ, ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਬੜਾ ਕੁਝ ਹੈਗਾ ਮੈਂ ਵੀ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠ ਕੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ‘ਤੇ ਹੀ ਤਿੰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ-ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ, ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਅਤੇ

ਅਜੀਤ : ਚਲੋ ਬੱਚਿਓ !ਆਪਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਏਥੇ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਫਿਰ ਅੱਜ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੁਸੀਂ ? ਭਾਰਤੀ ਸਰ, ਅੱਜ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ

ਅਧਿਆਪਕ : ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ! ਚਲੋ, ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਗੱਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ –

ਮੈਨੂੰ ਕਈਆਂਨੇ ਆਖਿਆਕਈਵਾਰੀ,
ਤੂੰ ਲੈਣਾ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾਨਾਂ ਛੱਡ ਦੇ
ਜਿਦੀ ਗੋਦੀ ਚ ਪਲ ਕੇ ਜਵਾਨ ਹੋਇਓ,
ਜਾਈਆਂ ਉਹ ਮਾਂ ਛੱਡ ਦੇ ਤੇ ਗਰਾਂ ਛੱਡ ਦੇ

ਦਿਓ ਜੇ ਪੰਜਾਬੀ-ਪੰਜਾਬੀਈ ਕੂਕਣਾਈ,
ਖਲੋਤਾਉਹ ਥਾਂ ਛੱਡ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾ
ਭੁਲਾ ਦਿਓ। ਮੈਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾਲੋਕੀਂ
ਆਖਦੇ ਨੇ, ਤੂੰ ਪੁੱਤਰਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਛੱਡ ਦੇ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1) ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮਾਂਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਮਾਂ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ, ਜਨਮ-ਦਾਤੀ ਮਾਂ।

2) ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ।

3) ਕੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖੀ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

4) ਅੱਜ ਦੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿੱਚੋਂ ਅਸੀਂ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਮਨੋਂ ਵਿਸਾਰ ਕੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਿਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ। ਪਰ ਦੂਸਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵੀ ਸਿੱਖਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਚਾਹੀਦੀਆਂ। ਹਨ। ਗਾਇਕਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇ।

(ੲ) ਦੇਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਬੋਲੀਆਂ ਬਾਰੇ

ਜਿਵੇਂ ਸਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ, ਉਵੇਂ ਹੀ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਨੇ ਕਈ ਤਾਂ ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਨੇ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਹਰ ਇੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ

ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਇਸ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਮੇਤ 17 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਰਾਸ਼ੀ ਲਿਖੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਭਾਸ਼ੀ ਦੇਸ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਗੁਲਦਸਤਾ ਹੈ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਹਰ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਬਣਦਾ ਹੱਕ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਨਿੰਦਣਾਵੀਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾਓਨੀ ਹੀ ਪਿਆਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੰਨੀ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾਹੁੰਦੀ ਹੈ

ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਤਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਬੋਲਣੀ ਵੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਹੋਰ ਬੋਲੀਆਂ ਵੀ ਸਿੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਿੱਖੇ ਬਿਨਾਂ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਨਹੀਂ ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰਾਜਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿਣਾ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉੱਥੋਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਸਿੱਖ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਇਹ ਸਿੱਖ ਲੈਣ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ ਵੈਸੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਜਿੰਨੀਆਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਸਾਡੇ ਲਈ ਗਿਆਨ ਦੇ ਓਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੰਗਲਾ, ਅਸਾਮੀ, ਮਰਾਠੀ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ, ਬੋਡੋ, ਕੰਨੜ, ਮਲਿਆਲਮ, ਗੁਜਰਾਤੀ, ਡੋਗਰੀ, ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲ ਆਦਿ ਹਨ

ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਲੇਖਕ ਸਨ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਨਾਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸੁਣਿਆ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਟੈਗੋਰ ਬੰਗਾਲੀ ਸਨ ਉਹ ਬੰਗਲਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਸਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਾਣ ‘ਜਨ-ਗਣ-ਮਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਸੋ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਸਮਝਣੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ

ਦੇਸ ਮੇਰੇ ਦੀਆਂ ਸਭ ਬੋਲੀਆਂ ਨਿਆਰੀਆਂ
ਦੇਸ ਦੀ ਅਮੀਰੀ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਸਾਰੀਆਂ
ਜਿੰਨੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ,
ਗਿਆਨ ਦੀਆਂਓਨੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਬਾਰੀਆਂ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1) ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੈਂਕੜੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਗਲਤ?
ਉੱਤਰ :
ਠੀਕ।

2) ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਦੋ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂਦੱਸੇ
ਉੱਤਰ :
ਮਰਾਠੀ, ਬੋਡੋ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ।

3) ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਕਿੱਥੋਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਬੰਗਾਲ ਦੇ।

4) ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਡੇ ਲਈ ਗਿਆਨ ਦੇ ਹੋਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

(ਸ) ਦੇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ

ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾ ਦੇਸ-ਪਿਆਰ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਮਨੁੱਖੀ ਗੁਣ ਹੈ ਇਹ ਪਿਆਰ ਨਿਰਾ ਦੇਸ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ-ਵਸਤਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਸਲੀ ਦੇਸ-ਪਿਆਰ ਦੇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦੇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਭਾਵ ਦੇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਦੇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਅਸੀਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੇਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਹਾਂ ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖ ਪ੍ਰਤੀ ਕੋਈ ਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ ਜਾਂ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ

ਕੋਈ ਨਾਗਰਿਕ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਦੇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਉਚ-ਨੀਚ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦਾ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਨਾ ਸੋਚੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਹੇਰਾ-ਫੇਰੀ ਨਾ ਕਰੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨਾ ਹੀ ਦੇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ

ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਹੈ, ਦੇਸ ਦੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਸਾਨੂੰ ਗ਼ਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੁਖਾਲਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਦੇਸ ਤਾਂ ਹੀ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਦੇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ, ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹੋਣ ਕਿਸੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਚੱਲਣਾ ਹੀਤਾਂ ਅਸਲੀ ਨੇਕੀ ਹੈ ਆਓ, ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜਦੇ ਹਾਂ:

ਆਓ, ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰੀਏ,
ਦਿਲਾਂ ਚ ਕਦੇ ਨਾਨਫ਼ਰਤ ਭਰੀਏ।
ਸਾਰੇ ਹੀ ਨੇ ਆਪਣੇ, ਬੇਗਾਨਾ ਕੋਈ ਨਾ,
ਪਿਆਰ ਜਿਹਾ ਜੱਗ ਚਤਰਾਨਾ ਕੋਈ ਨਾ।
ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਦਿਲ ਚ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੀਏ,
ਦਿਲ ’ਚ ਨਾਕਦੇ ਹੰਕਾਰ ਰੱਖੀਏ।
ਵੰਡੀਆਂਦਿਲਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇਈਏ ਨਾ,
ਝਗੜਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ਪਾਉਣ ਦੇਈਏ ਨਾ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ:
1) ਕੀ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਇੱਕ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਇੱਕ ਹਾਂ।

2) ਸਾਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਨੁਕਸਾਨ?
ਉੱਤਰ :
ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

3) ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦੇ ਕੀਲਾਭ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

4) ਦੇਸ ਵੀ ਤਾਂ ਇਕ ਵੱਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੈ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਲਤ ?
ਉੱਤਰ :
ਠੀਕ।

5) ਕੀ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਇੱਕੋ-ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰਾ?
ਉੱਤਰ :
ਇਕੋ ਜਿਹਾ।

6) ਕੀ ਧਰਮ,ਜਾਤ ਜਾਂ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਲੜਨਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਗੱਲ ਹੈ।

7) ਕੀਤੁਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਮਝਾਉਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ, ਮੈਂ ਹੁਣ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਆਂਗਾ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :
1. ਹੁਣ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਦਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਤਲੁਜ
(ਅ) ਜਿਹਲਮ
(ਇ) ਬਿਆਸ
(ਸ) ਰਾਵੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਜਿਹਲਮ।

2. ਦੇਸ਼ ਕਦੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 1950
(ਅ) 1947
(ਇ) 1974
(ਸ) 1945.
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 1947.

3. ਪੰਜਾਬ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਰਾਜ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਰਹੱਦੀ
(ਅ) ਸਮੁੰਦਰ ਕਿਨਾਰੇ
(ਈ) ਰੇਤਲਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਰਹੱਦੀ

4. ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਤੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) 10
(ਅ) 17
(ਈ) 11
(ਸ) 21.
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 17.9

5. ਟੈਗੋਰ ਕਿਸ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ
(ਅ) ਬੰਗਾਲੀ
(ੲ) ਉਰਦੂ
(ਸ) ਹਿੰਦੀ !
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਬੰਗਾਲੀ।

6. ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਕੀ ਸਨ ?
(ਉ) ਲਿਖਾਰੀ
(ਅ) ਕਵੀ
(ਬ) ਐਕਟਰ
(ਸ) ਗੀਤਕਾਰ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਲਿਖਾਰੀ।

7. ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰ ਗਾਣ ਕਿਸ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਟੈਗੋਰ
(ਅ) ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ
(ੲ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਟੈਗੋਰ।

8. ਕਿੰਨੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਪੁੱਜ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ?
(ਉ) 160 ਤੋਂ ਵੱਧ
(ਅ) 95 ਤੋਂ ਘੱਟ
(ਇ) 340
(ਸ) 460.
ਉੱਤਰ :
(ੳ) 160 ਤੋਂ ਵੱਧ।

9. ਕਿਸਨੇ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂਵਾਂ ਤਿੰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਸਰਤਾਜ
(ਅ) ਬਟਾਲਵੀ
(ਈ) ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ
(ਸ) ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ।

10. ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੇਖਕ ਹਨ ?
(ਉ) ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ
(ਅ) ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ
(ਈ) ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

11. ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਨਾਲ … ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਪਿਆਰ
(ਅ) ਵਿਤਕਰਾ
(ਈ) ਨਫ਼ਰਤ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਭ ਕੁਝ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪਿਆਰ।

12. ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੀ ਅਖਵਾਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ
(ਅ) ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ
(ਬ) ਅਜੀਤ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
1. ਅਸੀਂ …………………………… ਰਾਜ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਾਂ।
2. ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ …………………………… ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ।
3. ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ …………………………… ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ।
4. …………………………… ਨੰਬਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਰਾਜ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਜੰਗਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
5. ਪੰਜਾਬ …………………………… ਕਰਕੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।
6. ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਾਣ ‘ਜਣ ਗਣ ਮਨ’ …………………………… ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
7. ਕਿਸੇ …………………………… ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਚਲਨਾ ਹੀ ਅਸਲੀ ਨੇਕੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਪੰਜਾਬ
2. ਬਹਾਦਰੀ
3. ਦਸਵੇਂਗਿਆਰਵੇਂ
4. ਸਰਹੱਦੀ
5. ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ
6. ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ
7. ਕਮਜ਼ੋਰ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਸੱਤ ਦਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆ
2. ਪੰਜਾਬ ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਥੇ ਸਦਾ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
3. ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਡੋਗਰੀ ਹੈ।
4. ਨੱਚਣਾ ਗਾਉਣਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹੈ।
5. ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਗੰਨੇ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਫ਼ਸਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
6. ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਉਪਰ 17 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਨੋਟ ਰਾਸ਼ੀ ਲਿਖੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
7. ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਲੇਖਕ ਸਨ।
8. ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਊਚ-ਨੀਚ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਗਲਤ
3. ਗਲਤ
4. ਠੀਕ
5. ਠੀਕ
6. ਠੀਕ
7. ਠੀਕ
8. ਠੀਕ।

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਪੰਜਾਬ (ਉ) ਟੈਗੋਰ,
2. ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੇਲਾ (ਅ) ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ
3. ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ (ਇ) ਸਰਹੱਦੀ ਰਾਜ
4. ਬੰਗਾਲੀ ਲੇਖਕ (ਸ) ਜਰਗ ਦਾ
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ)
2. (ਸ)
3. (ਅ)
4. (ੳ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਂ ਕਿਹੜੇ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ, ਰਾਵੀ, ਚਨਾਬ ਅਤੇ ਜਿਹਲਮ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਦਰਿਆ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨ : ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਰਾਵੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੇ ਦੋ ਦਰਿਆ ਕਿਵੇਂ ਘੱਟ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ :
1947 ਦੀ ਵੰਡ ਵਿਚ ਦੋ ਦਰਿਆ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਨਾਚ ਗਿੱਧਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ, ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।

ਪਸ਼ਨ 7.
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬੋਲੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਦਸਵੇਂ-ਗਿਆਰਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਉਹ ਬੋਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬੱਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਬੋਲਣਾ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੋਈ ਦੋ ਗੀਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਹਰਭਜਨ ਮਾਨ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਇਉਂ ਨਾ ਮਨੋਂ ਵਿਸਾਰ, ਵੇ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਹਾਂ। ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ ਦਾ- ਮੈਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦਾ ਬੇਟਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਗੁਰਮੁਖੀ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਲਿਪੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮਨਮੋਹਨ ਵਾਰਿਸ ਦੇ ਗੀਤ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮਾਂਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਮਾਂ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ, ਜਨਮ-ਦਾਤੀ ਮਾਂ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 3 ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 3 ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ Textbook Questions and Answers

(ੳ) ਤੁਸੀਂ ਕਿੰਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋ :
(ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਸੰਖੇਪ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇਗਾ)

(ਓ) ਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

(ਅ) ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਅਸੀਂ ਕੀ-ਕੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਸੁਰੱਖਿਆ, ਭੋਜਨ, ਕੱਪੜੇ, ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ, ਪਿਆਰ, ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦਾ ਢੰਗ ਆਦਿ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ।

(ਬ) ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

(ਸ) ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ।

(ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਅਖੀਰਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਏਗਾ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਦੱਸੇਗਾ।)

(ਅ) ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਜਾਣੀਏ ਅਤੇ ਸਮਝੀਏ ?

ਉੱਤਰ :

ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤ, ਲਗਨ, ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ

(ਇ) ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਦਾ ਖੇਤਰ

ਬੱਚੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਪੱਖਾਂ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ

ਉੱਤਰ :
ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣਾ, ਕਹੀ ਗੱਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਕਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ।

ਉੱਤਰ :
ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉਠਣਾ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ, ਘਰ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ।

(ਸ) ਆਓ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਈਏ

(ਹ) ਕੀ ਠੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਗ਼ਲਤ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ?

1. ਸਫ਼ਾਈ ਠੀਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [ ] ਕਿਉਂ? ……………
2. ਨਹਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ [ ] ਕਿਉਂ? ……………
3. ਨਹੁੰਆਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ [ ] ਕਿਉਂ? ……………
4. ਵਾਲੁ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਧੋਵੋ। [ ] ਕਿਉਂ? ……………
5. ਪੀਲੇ ਦੰਦ ਸੁੰਦਰ ਲਗਦੇ ਹਨ [ ] ਕਿਉਂ? ……………
ਉੱਤਰ :
1. ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (✓)
2. ਨਾ ਨਹਾਉਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿਚੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈ। (✗)
3. ਨਹੁੰਆਂ ਵਿਚ ਗੰਦ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸਾਡੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਰੋਗੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। (✓)
4. ਵਾਲ ਦੇਰ ਨਾਲ ਧੋਣ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈ, ਜੂਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। (✗)
5. ਪੀਲੇ ਦੰਦ ਰੋਗ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। (✗)

(ਕ) ਸਰੀਰਕ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਬੱਚਿਓ ਤੁਸੀਂ ਕੀ-ਕੀ ਕਰਦੇ ਹੋ? ਹਾਂ ਜਾਂ ਨਾਹ ਵਿਚ ਜਵਾਬ ਦਿਓ।

1. ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਹਾ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ
2. ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੰਦ ਸਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ
3. ਮੈਂ ਵਾਲ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਧੋਦਾਹਾਂ
4. ਮੈਂ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵਾਰ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ
5. ਮੈਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਹੁੰ ਕੱਟਦਾ ਹਾਂ
6. ਮੈਂ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਥ ਧੋਦਾਹਾਂ
7. ਮੈਂ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਧੋਂਦਾ ਹਾਂ
8. ਮੈਂ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ
9. ਮੈਂ ਰੋਜ਼ ਕੱਪੜੇ ਬਦਲਦਾਹਾਂ
10. ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੁਮਾਲ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ

(ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ)

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ Important Questions and Answers

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ – (ੳ) ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ
2. ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ – (ਅ) ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ
3. ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਰਨਾ – (ਏ) ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉੱਠਣਾ
4. ਕਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ – (ਸ) ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣਾ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ)
2. (ਸ)
3. (ਅ)
4. (ੳ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤ, ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ, ਲਗਨ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਆਪਣੇ ਵੱਡਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣਾ, ਕਹੀ ਗੱਲ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਕਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉੱਠਣਾ, ਘਰ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 2 ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 2 ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ Textbook Questions and Answers

(ਓ) ਜਮਾਤ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ

ਪਿਆਰੇ ਬੱਚਿਓ, ਅੱਜ ਆਪਾਂ ‘ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ’ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਾਂਗੇ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦਾ ਅਰਥ ਜਮਾਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਜਮਾਤ ਬਣਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਤੁਹਾਡੀ ਜਮਾਤ। ਘਰ, ਸਕੂਲ, ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਸ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਸਾਡੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਹੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਪਿਆਰ, ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਹੈ ਆਓ, ਆਪਾਂ ਕੋਈ ਸਮੂਹਿਕ ਕਾਰਜ ਕਰੀਏ

ਅਧਿਆਪਕ ਵੱਲੋਂ ਕੰਮ : ਤੁਸੀਂ ਬੱਚੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਚਾਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਸੇਧ ਦਿੰਦੇ ਮਾਟੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਇਹ ਸਕੂਲ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ‘ਤੇ ਲਾਵਾਂਗੇ ਬਾਕੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਹੋਰ ਕੰਮ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ

(ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਸਲਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ)

ਗੁਰਲੀਨ : ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਦਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਚਾਰਟ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ।
ਸ਼ਿਵਮ : ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਰੰਗ ਹਨ ਆਪਾਂ ਇਸ ਚਾਰਟ ਲਈ ਰੰਗ ਵਰਤਾਂਗੇ ਮੈਂ ਰੰਗ ਭਰਨ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਾਂਗਾ
ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ : ਮੈਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਵੀ
ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ : ਆਹ ਲਵੋ ਪੈਨਸਿਲ, ਫੁੱਟਾ, ਘਾਤੂ ਅਤੇ ਰਬੜ
ਗਗਨਦੀਪ : ਪਰ ਇਸ ਚਾਰਟ ’ਤੇ ਜੋ ਲਿਖਣਾਹੈ ਉਹਨਾਅਰੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਹੈ ਨਹੀਂ?
ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ : ਮੇਰੇ ਤੇ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਟੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ-ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਉਹ ਅਸੀਂ ਕਾਪੀ ਤੇ ਲਿਖੇ ਨੇ
ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ : ਹਾਂ! ਹਾਂ! ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਵੀਨੇ, ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਲਿਖਵਾਏ ਸੀ
ਹਰਸਿਮਰਨ ਤੇ ਨਵਜੋਤ : ਬਣਾਓ-ਬਣਾਓ ,ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੈਲੋ-ਟੇਪ ਤੇ ਗੁੰਦ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ

(ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਚਾਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਚਾਰਟ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖ ਕੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਰਨਬੀਰ ਚਾਰਟ ’ਤੇ ਲਾਈਨਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਲਿਖਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਦੂਸਰੇ ਬੱਚੇ ਪੂਰੇ ਉਤਸੁਕ ਹਨ)

ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ : ਲਿਖੋ
ਵਿੱਦਿਆਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਹੈਗਹਿਣਾ
ਜਿਸਨੇ ਪੜ੍ਹਨਾਉਸ ਦੇ ਪੈਣਾ
(ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ।)

ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ : (ਕੁਝ ਰੁਕ ਕੇ) ਆਹ ਵਿਚਾਰ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਸਰ ਬੋਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ
ਧੀ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ
ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਮਤੋਲ ਬਣਾਓ

ਗਗਨਦੀਪ ਸਿੰਘ : ਸ਼ਰਨ ਦੀਦੀ, ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਰਫ਼ ਕਾਪੀ ‘ਤੇ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇ ਦੋ, ਕਰਨ ਤੋਂ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ
ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ : ਹਾਂ ! ਮੈਨੂੰ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇ ਦੋ

(ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਆਪਣੀਕਾਪੀ ’ਤੇ ਲਿਖਦੀ ਹੈ)
ਗੁਰੂਆਂਨੇ ਹੈ ਗੱਲ ਸਮਝਾਈ
ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਰੋ ਕਮਾਈ
ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਰੰਗ-ਧਰਮ ਦੀ ਸਾਡੀ ਨਹੀਂ ਲੜਾਈ
ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਵੈਰੀਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਹਾਂ ਭਾਈ-ਭਾਈ

ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ : ਦੀਦੀ ਇੱਕ ਆਹਵਿਚਾਰ ਲਿਖ ਲੈ
ਐਸੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।
ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ

(ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਮਿਲ ਕੇ ਚਾਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।)

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ : ਉਪਰੋਕਤ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸੇ ਜਾਣਗੇ ਸਮੂਹਿਕ ਸਾਂਝ ਨਾਲ਼ ਅਸੀਂ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ

ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ :
1. ਕਮਰਾ ਸਜਾਉਣਾ
2. ਰਜਿਸਟਰ ਤੇ ਕਵਰ ਚੜਾਉਣਾ
3. ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਾ ਜਨਮਦਿਨ ਮਨਾਉਣਾ
4. ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਨ ਮਨਾਉਣਾ

ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦੱਸ :

1) ਮਾਟੋ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਵਿੱਦਿਆ ਬਾਰੇ ਕੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਵਿੱਦਿਆ ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਗਹਿਣਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਲੈਣਗੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਗਹਿਣਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਾ ਹੈ।

2) ਮਾਟੋ ਦੋ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ?
ਉੱਤਰ :
ਆਟੋ ਵਿੱਚ ਧੀ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਾਣੀ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

3) ਸਾਨੂੰ ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਕਿਉਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਹੱਥੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਨਿਰਬਾਹ ਕਰੋ। ਵਿਹਲੇ ਰਹਿ ਕੇ ਜਾਂ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਕੇ ਨਾ ਖਾਓ।

4) ਸਾਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਨਾਲ, ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਨਾਲ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

5) “ਐਸੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਇੱਥੇ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਘਬਰਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ।

(ਅ) ਸਕੂਲ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ

ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਰਸਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ
(ਨੋਟ :- ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਰਸਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ, ਪੇਂਟਿੰਗ ਹੋਣ)

(ਵਿਹਲੇ ਪੀਰੀਅਡ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਬੱਚੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਰਸਾਲਾ ਕਿਵੇਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾਵੇ।)

ਗੁਰਵਿੰਦਰ, ਗੁਰਲੀਨ : ਸਾਡੀ ਲਿਖਾਈ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹੈ ਅਸੀਂ ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ਹੈ ਅਸੀਂ
ਅਤੇ ਦੀਪਜੋਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਕਰਕੇ ਲਿਖਾਂਗੇ
ਫ਼ਰੀਦਾ ਤੇ ਸਿਮਰਨ : ਅਸੀਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਵਾਂਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾਮੈਗਜ਼ੀਨ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ
ਗੁਰਸੇਵਕ : ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ(ਟਾਈਟਲ ਪੇਜ) ਬਣਾਵਾਂਗਾ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੋਹਣਾ
ਤਾਨੀਆ ਅਤੇ ਅਰੁਣ : ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਨੇ, ਮੰਮੀ, ਫ਼ੌਜੀ ਚਾਚਾ, ਕੁਲਫ਼ੀ, ਤਿਤਲੀਬਾਰੇ, ਉਹ ਦੇਵਾਂਗੇ।
ਸਾਹਿਲ : ਮੈਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਨੇ ਘਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਤੇ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਵੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਨੇ ਉਹਵੀਲਾਵਾਂਗੇ
ਖੁਸ਼ੀ : ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਮੈਨੂੰ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਪਾਉਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਮੇਰੀ ਕਾਪੀ ’ਤੇ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂਨੇ ਮੈਂ ਉਹ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਵਾਂਗੀ
ਅਨਿਲ : ਮੈਂ ਅੱਜ ਦਾ ਵਿਚਾਰ’ ਕਾਪੀ ‘ਤੇ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਹਨ ਸਾਡੇ ਮੈਡਮ ਜੀ ਲਿਖਵਾਉਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਲੈ ਲੈਣਾ
ਪ੍ਰੀਤੀ : ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਵੱਡਾ ਰਜਿਸਟਰ ਹੈ ਤੇ ਰੰਗ ਹਨ।ਉਹ ਲੈ ਲਵੋ। ਪੈਨਸਿਲ, ਗੂੰਦ, ਫੁੱਟਾ ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ, ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ

(ਬੱਚੇ ਮਿਲ ਕੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਰਸਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਬੱਚੇ ਆਪਣੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਕੋਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।)

ਸੱਤ-ਅੱਠ ਬੱਚੇ : ਮੈਡਮ ਜੀ, ਅਸੀਂ ਰਸਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।
ਅਧਿਆਪਕਾ : (ਰਸਾਲਾ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਬੱਚਿਓ! ਆਹ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਮਾਲ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨਾ ਕੰਮ, ਵਾਹ! (ਕੁਝ ਰੁਕ ਕੇ) ਹੁਣ ਆਪਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਲਾਵਾਂਗੇ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ, ਗੁਰੂਆਂ, ਪੀਰਾਂ, ਖਿਡਾਰੀਆਂ, ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਗਾਵਾਂਗੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਤੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੋਣਹਾਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂਵੀਲਾਵਾਂਗੇ
ਬੱਚੇ : ਜੀ ਮੈਡਮ ਜੀ, ਜ਼ਰੂਰ ਲਾਵਾਂਗੇ
ਅਧਿਆਪਕਾ : ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਲਵੋ ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੂੰ। ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਤੋਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਵਾਵਾਂਗੇ
ਬੱਚੇ : ਜੀ ਮੈਡਮ ਜੀ
ਅਧਿਆਪਕਾ : ਪਰ ਬੱਚਿਓ!ਇਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਕੀਨਾਂ ਰੱਖਿਆ?
ਤਾਨੀਆ : ਜੀ, ਅਸੀਂ ਨਾਂ ਰੱਖਿਆ ਹੈ, “ਸਾਂਝ ਵਧਾਈਏ।
ਅਧਿਆਪਕਾ : ਇਹ ਨਾਂ ਕੁਝ ਢੁੱਕਵਾਂ ਨਹੀਂ, ਆਪਾਂ ਨਾਮ ਰੱਖੀਏ ‘ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ’ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਤਾਰੇ ਹੋ, ਸਾਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹੋ

ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ – ਸਕੂਲ ਦਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ :
1) ਤੁਹਾਡੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਰਸਾਲੇਦਾ ਕੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ।

2) ਕੀ ਤੁਹਾਡੀ ਕੋਈ ਰਚਨਾ ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਸਾਲੇ ‘ਚ ਛਪੀ ਹੈ? ਜੇਕਰ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੇ ਤੇਸੁਣਾਉ
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ, ਛਪੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ-ਮੱਛਰ।
ਮੱਛਰ
ਇਹ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਭੀ ਕੀਂ ਸਾਡੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ, ਤੰਗ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਸਾਨੂੰ।

ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਇਹੀ ਸਵਾਲ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਭਦਾ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਲਭ ਸਾਨੂੰ।

ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਡੰਗ ਬਿਮਾਰ ਸਾਨੂੰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਮਲੇਰੀਆ, ਡੇਂਗੂ ਅਤੇ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕਿਤੇ ਵੀ ਪਾਣੀ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਦਿਓ ਇਸ ਦਾ ਕੰਮ ਤਮਾਮ ਸੋਨੂੰ।

3) ਜਿਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬੁਝਾਰਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਸੁਣਾਉ? ਬਾਕੀ ਬੱਚੇ ਬੁੱਝਣਗੇ
ਉੱਤਰ :
ਮੋਰ !

4) ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਸਿਖਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੇ
ਉੱਤਰ :
ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰ।

5) ਕੁੱਝ ਬਾਲ-ਰਸਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਪੰਖੜੀਆਂ, ਆਲੇਭੋਲੇ।

(ਈ) ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ

(i) ਰੈਲੀ ਕੱਢਣੀ

(ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ, ਦਸਵੀਂ-ਬਾਰੂਵੀਂ ਤੱਕ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੂਝਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਰੈਲੀ ਕੱਢ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੱਤੇ ਦੀਆਂ ਤਖ਼ਤੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੱਕੜ ਦੇ ਡੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ, ਗੱਤੇ ਤੇ ਮਾਟੋ ਲਿਖ ਕੇ ਲਿਜਾਏ ਜਾਣਗੇ ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੋਲ ਮਾਟੋ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਹ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜਾਣਗੇ ਮਾਟੋਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਪੜ੍ਹਾਈ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ, ਸ਼ੁੱਧ ਹਵਾ, ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ, ਨਸ਼ੇ ਤਿਆਗੋ, ਖੇਡਾਂ, ਸਾਫ਼ਸਫ਼ਾਈ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਹੋਵੇਗਾ)

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਰਿਆ-1 ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪੋਸਟਰ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਟੋ ਲਗਾਏ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਖ਼ਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ

ਨਵੇਂ ਮਾਟੋ ਅਤੇ ਨਾਅਰੇ :

1. ਧੀ ਬਚਾਓ-ਧੀ ਪੜਾਓ
2. ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ‘ਚਦਾਖ਼ਲੇ ਕਰਾਓ
ਹਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਪੜਾਓ
3. ਹਰ ਬੱਚੇ ਨੇ ਸਹੁੰ ਇਹ ਖਾਈ
ਪਿੰਡ ਦੀ ਰੱਖਣੀ ਬਹੁਤ ਸਫ਼ਾਈ
4. ਆਓ ਮੈਡੀਕਲ ਕੈਂਪ ਲਗਾਈਏ
ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਬਣਾਈਏ
5. ਲੋਕੋ ਜਾਗੋ – ਨਸ਼ੇ ਤਿਆਗੋ

(ii) ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਨਾਮ-ਵੰਡ ਸਮਾਰੋਹ
(ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਮਾਗਮ ਹੈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਏ ਹੋਏ ਹਨ ਸਟੇਜ ਉੱਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਸ : ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ, ਮੁੱਖ-ਅਧਿਆਪਕ, ਅਧਿਆਪਕ ਤੇ ਹੋਰ ਪਤਵੰਤੇ ਸੱਜਣ ਇਨਾਮ ਵੰਡਣ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ‘ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਹਨ )

ਅਧਿਆਪਕ : ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਾਂਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਬਲਰਾਜ ਅਤੇ ਉਸਦੇ 10 ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਗਾਏ ਤੇ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖੇ, ਪਾਣੀ ਦਿੱਤਾ ਹੁਣ ਉਹ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆਹੈ

11 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਰੈਲੀ ਕੱਢ ਕੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਇੱਕ ਟੀਮ ਨੇ ਮੈਡੀਕਲ-ਕੈਂਪ ਲਗਵਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਦੇ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਚੈੱਕ-ਅਪ ਕੀਤਾ ਤੇ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਇਆ

15 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਅਨਪੜ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ

ਅਧਿਆਪਕ : ਹੁਣ ਮੈਂ ਬੇਨਤੀ ਕਰਾਂਗਾ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਿ ਉਹ ਸਟੇਜ ‘ਤੇ ਆਉਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ
ਸਰਪੰਚ : ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਬਜ਼ੁਰਗੋ, ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵੇ, ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਪਿਆਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ , ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ, ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਪਿੰਡ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਆਇਆਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀ ਲਾਓ ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ (ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਗੂੰਜਦੀ ਹੈ)

ਅਧਿਆਪਕ : ਧੰਨਵਾਦ ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਇਸ ਖੁਸ਼ੀ ਮੌਕੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਪੇਸ਼ ਹੈ, ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਸੁਰੀਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੀਤ :

ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਆਪਣਾ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ :
ਕੀ ਲੈਣਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜ ਕੇ,
ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝ ਵਧਾਵਾਂਗੇ।
ਸਭ ਮਾੜੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਛੱਡਾਂਗੇ,

ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਜਾਵਾਂਗੇ।
ਧਰਤ, ਹਵਾ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ,
ਨਾਲੇ ਧੀਆਂ ਤਾਈਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ,
ਅਸੀਂ ਗੰਦੇ ਗੀਤ ਨਹੀਂ ਸੁਣਨੇ,

ਏਕੇ ਦਾਗਾਣਾ ਗਾਉਣਾਹੈ।
ਅਸੀਂ ਊਚ-ਨੀਚ ਦੀ ਲਾਹਨਤ ਨੂੰ,
ਰਲ਼-ਮਿਲ਼ ਕੇ ਦੂਰ ਭਜਾਵਾਂਗੇ,
ਕੀ ਲੈਣਾ……….।

ਮਿਲ-ਜੁਲ ਕੇ ਇਹੋ ਦੁਆਕਰੀਏ,
ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬ ਸਾਡਾ,
ਕਣ-ਕਣ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਹੀ ਹੋਵਣ,
ਮਹਿਕੀਜਾਏ ਸਦਾ ਗੁਲਾਬ ਸਾਡਾ,
ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿ ਕੇ ਦੂਰ ਸਦਾ,
ਅਸੀਂ ਹੱਕ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਵਾਂਗੇ,
ਕੀ ਲੈਣਾ………..!

(ਤਾੜੀਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼)

ਸਵਾਲਨਾਮਾ (i)
ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼

ਸਵਾਲਨਾਮਾ (ii)
ਅਧਿਆਪਕ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਕਿਹੜੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਹੈ :
(ੳ) ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ
(ਅ) ਪਿਆਰ
(ਇ) ਸਮਰਪਣ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

2. ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਹੜਾ ਮਾਟੋ ਦੱਸਿਆ ?
(ਉ) ਵਿੱਦਿਆ ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਹੈ ਗਹਿਣਾ ਜਿਸ ਨੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਉਸ ਦੇ ਪੈਣਾ।
(ਅ) ਧੀ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ
(ਈ) ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਮਤੋਲ ਬਣਾਓ। ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਹੈ ਗੱਲ ਸਮਝਾਈ ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਰੋ ਕਮਾਈ।
(ਸ) ਐਸੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।
(ਸ) ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਧੀ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਮਤੋਲ ਬਣਾਓ।

3. ਪੇਂਟਿੰਗ ਕੌਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਗੁਰਲੀਨ
(ਆ) ਸ਼ਿਵਮ
(ਈ) ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਗਗਨਦੀਪ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ

4. ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਅਤੇ ਗੁਰਲੀਨ ਨੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਿਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ?
(ਉ) ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰ ਤੋਂ
(ਅ) ਲੈਂਬਰ ਸਿੰਘ ਸਰ ਤੋਂ
(ਈ) ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਸਰ ਤੋਂ
(ਸ) ਕਰਮਜੀਤ ਸਰ ਤੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰ ਤੋਂ।

5. ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਪੰਖੜੀਆਂ
(ਅ) ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ
(ਈ) ਆਲੇ ਭੋਲੇ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਕਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ …………………………………. ਬਣਦੀ ਹੈ।
2. ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ ………………………………….!
3. ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ …………………………………. ਨੇ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ
ਉੱਤਰ :
1. ਜਮਾਤ
2. ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ
3. ਗੁਰਸੇਵਕ।

ਸਹੀ ਲੜ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਦੀ ਲਿਖਾਈ ਸੁੰਦਰ ਹੈ।
2. ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਸੁਣਾਇਆ।
3. ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨੇ ਦਾਦੀ ਦੀਆਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਕਾਪੀ ਤੇ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ।
4. ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਸਨ।
ਉੱਤਰ :
1. ਠੀਕ
2. ਠੀਕ
3. ਠੀਕ
4. ਗ਼ਲਤ।

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ – (ਉ) ਗੀਤ ਗਾਇਆ
2. ਗੁਰਲੀਨ – (ਅ) ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਰ – ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਸਕੂਲ ਦਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ (ਈ) – ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ
4. ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ – (ਸ) ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਅ)
2. (ਈ)
3. (ਸ)
4. (ਉ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਡੀਆਂ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ . ਲੋੜਾਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਹੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੱਢੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰੈਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਟੋ ਹੋਣੇ ਸਨ ? :
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਸ਼ੁੱਧ ਹਵਾ, ਖੇਡਾਂ, ਸਾਫ਼-ਸਫ਼ਾਈ, ਪੜ੍ਹਾਈ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤਾਨੀਆ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ‘ਸਾਂਝ ਵਧਾਈਏ’ ਦੱਸਿਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਤਾਨੀਆ ਅਤੇ ਅਰੁਣ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਕਿਸ ਬਾਰੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੰਮੀ, ਫ਼ੌਜੀ ਚਾਚਾ, ਕੁਲਫੀ, ਤਿਤਲੀ ਬਾਰੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਨਸ਼ਾ ਛੱਡਣ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਮਾਟੋ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਲੋਕੋ ਜਾਗੋ, ਨਸ਼ਾ ਤਿਆਗੋ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 1 ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 1 ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ Textbook Questions and Answers

ਕਿਰਿਆ-1:

ਹੱਥ ਮਿਲਾਓ। ਜਮਾਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰੋ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਹੱਥ ‘ਤੇ ਟੈਲਕਮ ਪਾਊਡਰ ਪਾਓ, ਉਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਕਹੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਅੱਗੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਹੱਥ ਨਾ ਮਿਲਾ ਲੈਣ। ਹੁਣ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ, ਕਿਤਾਬ, ਪੈਨ, ਪੈਨਸਿਲ ਆਦਿ ਫੜਨ ਲਈ ਕਹੋ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਊਡਰ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਹੱਥ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਛੁਹਣ ’ਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੀਟਾਣੂ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੂਜੇਤੱਕ ਹੱਥਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ

ਖਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ :
1. ਕੀਟਾਣੂ ਅਕਸਰ …………………………… ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ (ਅੱਖਾਂ / ਹੱਥਾਂ)
2. ਖੰਘਣ ਕਣ ਸਮੇਂ …………………………… ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ( ਹੱਥਾਂ / ਰੁਮਾਲ)
3. ਪਖ਼ਾਨੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ …………………………… ਨਾਲ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ (ਸਾਬਣ / ਮਿੱਟੀ)
4. ਕੀਟਾਣੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਤੱਕ …………………………… ਤੇ ਫੈਲਦੇ ਹਨ (ਛੂਹਣ/ਖਾਣ)
ਉੱਤਰ :
1. ਹੱਥਾਂ
2. ਰੁਮਾਲ
3. ਸਾਬਣ
4. ਛੂਹਣ।

ਸੁਖਦੀਪ ਨੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਸ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੈ ਅਚਾਨਕ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਪੈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਗਿਆ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸਿਆ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਕਾਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ : ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਾ ਰੱਖਣਾ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਨਾ ਧੋਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ

ਆਓ ਸਮਝ ਪਰਖੀਏ :

1. ਕੀਟਾਣੂ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਛੂਹਣ ਨਾਲ਼
(ਅ) ਖੰਘਣ/ਛਿੱਕਣ ਨਾਲ
(ਬ) ਹਵਾ ਨਾਲ
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ।

2. ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਮੁੱਢਲਾ ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਬਾਹਰ ਨਾ ਜਾਣਾ
(ਅ) ਨੱਕ ਢਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ
(ਬ) ਕਿਸੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾਜਾਣਾ
(ਸ) ਸਵੱਛਤਾ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਵੱਛਤਾ

3. ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ?
ਉ) ਡਾਇਰੀਆ
(ਅ) ਜ਼ੁਕਾਮ
(ਬ) ਅੰਧਰਾਤਾ
(ਸ) ਟੀ.ਬੀ.
ਉੱਤਰ :
(ਇ ਅੰਧਰਾਤਾ

4, ਕੀਟਾਣੂ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਹਵਾ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ
(ਬ) ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ
(ਸ) ਹਰ ਥਾਂ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਹਰ ਥਾਂ।

(ਅ) ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤ :

(ਕਹਾਣੀ)
ਇੱਕ ਦਿਨ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਦੱਖ-ਸੁੱਖ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹਵਾ ਆਖਣ ਲੱਗੀ, “ਪਾਣੀ ਵੀਰੇ, ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ? ਇੰਨਾ ਉਦਾਸ ਕਿਉਂ ਦਿਖ ਰਿਹਾ ਹੈਂ? ਪਾਣੀ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਖ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਬਦ ਨਾ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹੋਣ ਕੋਲ ਹੀ ਪਲੇਟ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਭੋਜਨ ਬੋਲਿਆ, “ ਕੀ ਕਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਉਸਦਾ ਦੁੱਖ ਵੱਡਾ ਹੈ ! ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨਾਲ ਮੈਲਾ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ” ਸੱਚਮੁੱਚ ਹਵਾ ਭੈਣੇ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਗੁਣ ਹੀ ਗਵਾ ਬੈਠਾ ਹਾਂ ਕਿੰਨਾ ਪਾਕ ਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਾਂ ਮੈਂ!ਠੰਡਾ ਅਤੇ ਮਿੱਠਾ ਵੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ਕਿੰਨਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਰੀਰ ਸੀ ਮੇਰਾ! ਵਿਅਰਥ ਵਹਾਓ ਕਾਰਨ ਕਿੰਨਾ ਸੁੰਗੜ ਗਿਆ ਹੈ ਹਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ ਮੇਰੀ ਹਾਲਤ ਵੀ ਤੇਰੇ ਜਿਹੀ ਹੀ ਹੈ, ਅਣਗਿਣਤ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੇ ਗੰਦੇ ਧੂੰਏਂ ਕਾਰਨ ਮੇਰੀ ਸੁੱਧਤਾ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਇਸ ਸੋਚ ਨੇ ਤੰਗ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕੀ ਬਣੂ? ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਦੇਰ ਮੈਂ ਇਸ ਦੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ਗੀ ਭਰ ਸਕਾਂਗੀ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸਾਹ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਤੱਤ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।

“ਸਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਹਵਾ ਭੈਣੇ’’ ਭੋਜਨ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਮੇਰੀ ਵੀ ਹਾਲਤ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਨ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਕਾਰਨ ਮੇਰਾ ਸਵਾਦ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਇਹ ਫ਼ਿਕਰ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਮੈਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੋਝੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ? ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਅਤੇ ਲਾਲਚੀ ਸੋਚ ਦਾਉਹ ਆਪ ਹੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਿਹਤ ਹੀ ਸਰਮਾਇਆਹੈ ?

ਕਿਰਿਆ 1

ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਰੋਲ-ਪਲੇਅ
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ।

ਕਿਰਿਆ 2

ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਆਪਣੀ ਵਿਗੜੀ ਹੋਈ ਹਾਲਤ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਹੱਲ ਸੁਝਾਅ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਉੱਤਰ :
ਹਵਾ-ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਕਾਰਨ ਹਵਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਖਰਾਬ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

ਪਾਣੀ-ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨਾਲ ਮੈਲਾ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਿਅਰਥ ਵਹਾਓ ਕਾਰਨ ਪੀਣ ਯੋਗ ਪਾਣੀ ਵੀ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭੋਜਨ-ਪਾਣੀ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇਪਣ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਕਾਰਨ ਭੋਜਨ ਦੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।

ਕਿਰਿਆ 3

1. ਆਓ ਤਿਆਰ ਕਰੀਏ
ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਰੈਲੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਬੈਨਰ ਅਤੇ ਸਲੋਗਨ :
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ।

2. ਇਹ ਦੱਸੋ :
ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਦੱਸੋ ਕਿ ਭੋਜਨ ਦੀ ਵਿਗੜੀ ਹੋਈ ਹਾਲਤ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੀਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੇ ਕੀ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ?

ਉੱਤਰ :
ਵੱਧ ਗਏ ਹਨ – ਘੱਟ ਗਏ ਹਨ।
1. ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਣ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। – 1. ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਘਟ ਗਏ ਹਨ।
2. ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਵੱਧ ਗਏ ਹਨ। – 2. ਸਵਾਦ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।

3. ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤਰਜੀਹਦਾ ਕਿਹੜਾ ਵਿਕਲਪ ਸਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ?

ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਨੇੜੇ ਦੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਪੈਦਲ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰ ਸਾਈਕਲ ‘ਤੇ, ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੋਰ ਵੱਧ ਦੂਰ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ/ ਸਕੂਟਰ ‘ਤੇ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਜਨਤਕ ਵਾਹਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਬਸ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਪੂਲ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਪੈਟ੍ਰੋਲ ਡੀਜ਼ਲ ਦੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ

ਆਓ ਸਮਝ ਪਰਖੀਏ :

1. ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਿਹਤ ’ਤੇ ਕਿਸ ਦੇ ਗੰਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਰੂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਹਵਾ
(ਅ) ਪਾਣੀ
(ੲ) ਭੋਜਨ
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂਦਾ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ।

2. ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਭੋਜਨ ਤੱਤਾਂ ਦਾ
(ਅ) ਫੇਫੜਿਆਂਦਾ
(ੲ) ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦਾ
(ਸ) ਪਾਣੀ ਦਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਫੇਫੜਿਆਂ ਦਾ

(ਈ ) ਸਫ਼ਾਈ

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ-ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਮਾਈਂਡ-ਮੈਪ ਅਨੁਸਾਰ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸੰਬੰਧ ਬਾਰੇ ਸਮਝ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ

ਕਿਰਿਆ 1:
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ

ਉੱਤਰ :

ਕਿਰਿਆ 2 :
ਕਿਟਾਣੂ ਦੌੜ

ਮੰਤਵ : ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣਾਕਿ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ। ਅਸੀਂਕੀਟਾਣੂਆਂ ਦੀ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਆਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਾਣੂ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ਅਧਿਆਪਕ ਦੁਆਰਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਦੋ ਫਲੈਸ਼ ਕਾਰਡ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣ ਜਿਸ ਤੇ ਕੀਟਾਣੂ ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜਮਾਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਾਈ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਪੂਰੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਬੱਚੇ ਅਲੱਗ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਗਲ਼ ਵਿੱਚ ਕੀਟਾਣੂ ਵਾਲਾ ਫਲੈਸ਼ ਕਾਰਡ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਕੀਟਾਣੂ ਬਣਨਗੇ ਤੇ ਬਾਕੀ ਬੱਚੇ ਹੱਥ ਬਣਨਗੇ ਹੱਥ ਬਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਫ਼ਾਈਵਾਲੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਖੇਡ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਬਣੇ ਬੱਚੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਭੱਜਣਗੇ ਤੇ ਫਿਰ ਅਧਿਆਪਕ ਕੀਟਾਣੂ ਬਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਦੌੜਨ ਅਤੇ ਹੱਥ ਬਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਕਹੇਗਾ ਉਹ ਕੀਟਾਣੂ ਜਿਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਫੜ ਲੈਣਗੇਉਹਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਦੌੜੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ

ਕੀਟਾਣੂ ਚੱਕਰ ਤੋੜੋ !

ਕਿਰਿਆ 3 :
ਆਪਣੇ ਘਰ/ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ਜਿੱਥੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਢੰਗਵੀ ਸੁਝਾਓ ਸਥਾਨ
ਸਥਾਨ – ਸੁਝਾਅ
_____________ – _____________
_____________ – _____________
_____________ – _____________
ਉੱਤਰ :
ਸਥਾਨ – ਸੁਝਾਅ
1. ਪਖਾਨਾ – ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਣੀ ਡੋਲ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਫਿਨਾਈਲ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2. ਵਿਹੜਾ – ਝਾੜੂ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਲਾਈਬ੍ਰੇਰੀ – ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਬੈਂਚ, ਕੁਰਸੀਆਂ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਦੱਸ :
ਨਿੱਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਕੀ – ਕੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ, ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।

ਮੈਂ ਸਫ਼ਾਈ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਹਰ ਥਾਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਪਰ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹਾਂਗੀ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੋਗੇ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੋਗੇ ਅਤੇ ਦੱਸੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੈਂ ਕਿੱਥੇ ਹਾਂ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਸਭ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਘਰ ਵਿਚ, ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ, ਗਲੀਆਂ, ਪਾਰਕਾਂ, ਬਸ ਸਟੈਂਡ ਆਦਿ ਸਭ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ। ਆਮ ਕਰਕੇ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਪਾਰਕਾਂ, ਬਸ ਸਟੈਂਡ, ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਪਾਖਾਨਿਆਂ, ਸੜਕਾਂ ਆਦਿ ਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਉੱਤਰ :
ਸਕੂਲ – (✓)
ਪਾਰਕ – (✗)
ਹਸਪਤਾਲ – (✓)
ਘਰ – (✓)
ਬਸ ਸਟੈਂਡ – (✗)
ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ – (✗)
ਪਾਖਾਨਾ – (✗)
मइयां – (✗)

ਗਲਤ (✓) ਸਹੀ (✗) ਚੁਣੋ :

1. ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ
2. ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾਸੌਖਾ ਹੈ
3. ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ
ਉੱਤਰ :
1. (✗)
2. (✓)
3. (✓)

ਆਓ ਸਮਝ ਪਰਖੀਏ :

1. ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਿੱਥੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
(ੳ) ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ
(ਅ) ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਆਲੇ ਤੋਂ
(ਬ) ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ
(ਸ) ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢ ਤੋਂ
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ

2. ਸਾਨੂੰ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਉਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਵੱਛਤਾ ਲਈ
(ਅ) ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ
(ਬ) ਗੰਦਗੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ।

(ਸ) ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ

ਕਵਿਤਾ

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ ……
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨਾਤੇ ਨਹਾਉਣਾ,
ਹੋ ਗਏ ਜੇ ਦੰਦ ਖ਼ਰਾਬ,
ਅੱਖਾ ਹੋ ਜਾਊ ਗੰਨੇ ਚੂਪਣਾ ਤੇ ਛੱਲੀਆਂ ਚਬਾਉਣਾ।

ਪੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ……
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨੇ,
ਨਹਾਕੇ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣੇ,
ਪਸੀਨਾ, ਬਦਬੂ ਤੇ ਕੀਟਾਣੂ ਨਾਲ ਜੇ ਹੋ ਗਏ ਬਿਮਾਰ,
ਤਾਂ ਪੈਣਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਖਾਣੀਆਂ ਤੇ ਟੀਕੇ ਲਗਵਾਉਣੇ।

ਪੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ…..
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਘਰ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਸਵੱਛ ਬਣਾਉਣਾ,
ਕੂੜਾਜੇ ਕੂੜੇਦਾਨ ਵਿੱਚ ਨਾ ਪਾਇਆ ਤਾਂ,
ਮੁੱਖੀ ਨਾਲ ਹੈਜ਼ਾ, ਮੱਛਰ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆਹੈ ਫੈਲ ਜਾਣਾ

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ…
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਗ਼ਲੀ ਵਿੱਚ ਝਾੜੂ ਲਗਾਉਣਾ,
ਜੇਨਾਸਾਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ,
ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਕੂੜਾ ਮੁੜ ਘਰ ਨੂੰ ਹੀ ਆਉਣਾ।

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ … ……
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਚੰਗੀਆਂ ਭੋਜਨ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ,
ਖਾਂਦੇ ਰਹੇ ਜੇ ਗੰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਨੰਗਾ ਭੋਜਨ,
ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਜਾਊ ਸਿਹਤ ਤੇ ਪੈ ਜਾਊ ਪਛਤਾਉਣਾ।

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ …
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਤੇ ਸਲਾਦ ਖਾਣਾ,
ਖਾਕੇ ਬਜ਼ਾਰੂ ਭੋਜਨ, ਪੀਂਦੇ ਰਹੇਜੇ ਕੋਲਡ ਡਿੰਕ,
ਤਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਗੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਪਵੇਗਾਚਸ਼ਮਾ ਲਗਵਾਉਣਾ।

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ …….
ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ
ਵੇਲਾਰਹਿੰਦੇ ਕਰ ਲਓ ਵਿਚਾਰ,
ਕਿਉਂਕਿ ਲੰਘਿਆ ਵੇਲਾ ਕਦੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ।

ਕਿਰਿਆ 1.

ਚਰਚਾ :
ਕੀ ਪ੍ਰੀਤੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਿਆਣੀ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ।

ਕਿਰਿਆ 2.

ਪ੍ਰੀਤੀ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ :
ਉੱਤਰ :

• ਰੋਜ਼ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨਾ,
• ਨਹਾਉਣਾ,
• ਸਾਫ-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣਾ,
• ਘਰ ਨੂੰ ਸਵੱਛ ਰੱਖਣਾ,
• ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਕੂੜੇਦਾਨ ਵਿਚ ਪਾਉਣਾ,
• ਗਲੀ ਵਿਚ ਝਾੜੂ ਲਗਾਉਣਾ,
• ਚੰਗੀਆਂ ਭੋਜਨ ਆਦਤਾਂ,
• ਗੰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਨੰਗਾ ਭੋਜਨ ਨਾ ਕਰਨਾ,
• ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਤੇ ਸਲਾਦ ਖਾਣਾ ਆਦਿ।

ਕਿਰਿਆ 3.
ਪ੍ਰੀਤੀ ਨੇ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਆਦਤਾਂ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਣ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਭਾਸ਼ਣ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਮੇਰੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬਾਨ ਜੀ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ਸਾਥਿਓ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਸਤ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ। ਮੈਂ ਪ੍ਰੀਤੀ ਪੰਜਵੀਂ ਕਲਾਸ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਆਦਤਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਸਵਰਗ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਬਣੀ ਰਹੇ ਇਹ ਸਾਡੇ ਹੀ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਕੋਸਾ ਪਾਣੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੰਦਾਂ ‘ਤੇ ਬੁਰਸ਼ ਜਾਂ ਦਾਤਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਵਧੀਆ ਸਾਬਣ ਜਾਂ ਸੈਂਪੂ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਘਰ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਬਿਸਤਰਿਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਧੁੱਪੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਧੋਏ ਜਾ ਸਕਣ ਅਜਿਹੇ ਕੱਪੜੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ, ਘਰ ਦੀ, ਗਲੀ ਦੀ, ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਬਾਹਰੋਂ ਨੰਗੇ ਰੱਖੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਨਹੀਂ ਖਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਫਾਸਟ ਫੂਡ, ਕੋਲਡ ਡਿੰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਨੀਂਦ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਕਸਰਤ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਵੇਰੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖ ਕੇ ਬਿਮਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗੇ ਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਫੀਸ ਵੀ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨਾਲ ਬਿਤਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਆਓ ਸਮਝ ਪਰਖੀਏ:

1, ਪ੍ਰੀਤੀ ਕਿਉਂ ਸਿਆਣੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ ਵੱਧ ਹੈ।
(ਅ) ਉਹ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦੀਹੈ।
(ਬ) ਉਹ ਸੁੰਦਰ ਹੈ।
(ਸ) ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ।

2. ਗੰਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
(ਓ) ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
(ਬ) ਬੀਮਾਰੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
(ਅ) ਕਿਟਾਣੂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ।
(ਸ) ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ॥
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ?
(ਉ) ਜ਼ੁਕਾਮ
(ਅ) ਹੈਜ਼ਾ
(ਇ) ਪੇਚਸ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ

2. ਜਨਤਕ ਸਥਾਨ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
(ਉ) ਬੱਸ ਅੱਡਾ
(ਅ) ਰੇਲਵੇ ਸ਼ਟੇਸ਼ਨ
(ਇ) ਪਾਰਕ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

3. ਨਿੱਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਹੜੀ ਹੈ?
(ਉ) ਸਰੀਰ ਦੀ
(ਅ) ਚਿਹਰੇ ਦੀ
(ਇ) ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

4. ਇਸ ਵਿਚ ਠੀਕ ਤੱਥ ਨਹੀਂ ਹੈ?
(ਉ) ਸਾਨੂੰ ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਨੰਗੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ
(ਅ) ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਨਹਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੋ ਵਾਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ
(ਸ) ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਨਹਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ

5. ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹੈ?
(ਉ) ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ
(ਅ) ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ
(ਇ) ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ
(ਸ) ਨਹੁੰ ਕੱਟਣਾ।’
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਨਹੁੰ ਕੱਟਣਾ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਬੁਖਾਰ, ਜ਼ੁਕਾਮ, ਖਾਂਸੀ ਸਾਨੂੰ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
2. ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ …… ਨਾਲ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
3. ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਮੈਲਾ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
4. ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।
ਉੱਤਰ :
1. ਕੀਟਾਣੂਆਂ
2. ਸਾਬਣ
3. ਰਸਾਇਣਾਂ
4. ਤੰਦਰੁਸਤ।

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਕੀਟਾਣੂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਨਹੁੰਆਂ ਅਤੇ ਹੱਥ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
2. ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
3. ਪਾਣੀ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇਪਣ ਕਾਰਨ ਭੋਜ਼ਨ ਦੇ ਸਵਾਦ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
1. ਠੀਕ
2. ਗ਼ਲਤ
3. ਠੀਕ।

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – (ਉ) ਬੱਸ ਅੱਡਾ
2. ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – (ਅ) ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਧੋਣਾ
3. ਵਾਲ – (ਇ) ਗਿੱਲੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ
4. ਜਨਤਕ ਸਥਾਨ – (ਸ) ਫਰਨੈਲ ਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ)
2. (ਸ)
3. (ਅ)
4. (ੳ)।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀਟਾਣੂ ਫੈਲਣ ਦੇ ਦੋ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕੀਟਾਣੂ ਬਿਮਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਪਖਾਨੇ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਰਾਹੀਂ, ਗੰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਨਾਲ ਅਤੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਫੈਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਪੇਚਸ, ਹੈਜ਼ਾ, ਟਾਈਫਾਈਡ, ਖਸਰਾ, ਖਾਂਸੀ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਨਿਯਮ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਅਤੇ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਨੱਕ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਖਾਨੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਜ਼ਰੂਰ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੜੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਿਸਤਰੇ ਆਦਿ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ ਕਿਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜੇਕਰ ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਕੂੜੇਦਾਨ ਵਿਚ ਨਾ ਪਾਇਆ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਉੱਤਰ :
ਮੱਖੀ ਨਾਲ ਹੈਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮੱਛਰ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 9 Right Solution to the Problem Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 9 Right Solution to the Problem

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB Right Solution to the Problem Textbook Questions and Answers

(a) Let’s fly a kite

Today I am reading to you an incident of Hon’ble Teacher Mr. Sandeep Singh Bahlvi, published in ‘Bal Magazine’ …………..

You may have commonly seen flying kites. Many of you children will also be flying kites on holidays. During Childhood, I used to be like you. I also used to fly kites.

A day before spring, me and my friend Nima were flying kites. Other people were also flying kites on the roofs of the houses. We both were having fun.

Suddenly the string got entangled from Nimme. I wanted to leave more string but the string got entangled. All the fun was gritty. The kite could not be saved and got cut. I got very angry at Nimme. Nimme vented his anger on the wheel.

Now I think, that it was not of Nimme’s fault. There was no fault of wheel either. The fault was of the entanglement in the string, of the confusion. So, if there was no entangle¬ment then the kite would have kept flying in the sky.

Oral Questions:

Question 1.
From where did the teacher read the story to the children?
Answer:
Form the child magazine.

Question 2.
Who all were flying the kite?
Answer:
Author (Shri Sandeep Singh Bahlavi) and Nima.

Question 3.
Why was the children’s fun got spoiled?
Answer:
The kite was cut due to the entanglement of the string.

Question 4.
Whose fault was it?
Answer:
Entanglement of the string.

The children were told that Problems are part of life.

They are in every man’s life. They are for me also but there is a solution to every problem

So let’s sing
If the question is not understood, if the elder
child threatens, if any worry disturbs
Go to your teacher and get rid of the confusion
Neither be scared nor scare anyone.

(b) The solution to every problem

A picture of the Cabinet (Raj Darbar) will be displayed in front of the children. The faces shown in this picture will be anxious.

Five children will recite five verses
The first child – Let’s look at this picture The sitting king, the standing minister.

The second child – The problem is really serious. Sisters and brothers all together.
The third child – The whole assembly is in trouble. The courtier is astonished/ in wonder
The fourth child – All the gifted. Wise great scientists are welcome.

Fifth child – The solution to the problem will be found. Disaster will subside.

So kids – from this poetry lesson we have come to the conclusion that:
1. Even the greatest person can have a trouble/confusion.
2. In times of difficulty/confusion there is a need to discuss together.
3. Logic and Argument can solve complexities

Question 1.
Write about one of your problems in two lines.
Answer:
When it rains, all of my books and I get wet and so I have to take leave on that day.

Question 2.
What did you do to resolve your confusion?
Answer:

1. I started keeping my school bag in the big bag of polythene.
2. I used my father’s old raincoat while going to school oil rainy days. In this way, I solved my problem.

(C) Teacher’s note

Savijot’s is a bright student of class five. He has been frustrated for the last two months. His interest in studies has also decreased. His peers have also noticed his stress. He also remains absent from school.

Savijot’s conversation with the teacher :

Teacher: What’s the matter, you are no longer interested in Reading Corner?
Savijot’s : Sir I am short of time.

Teacher: How is that possible? At first, you were at the forefront reading every new book.
Savijot’s : Earlier it was fine sir, now it has become difficult due to household work.

Teacher : But tell me the reason?
Savijot’s : My father has been ill for the last three months.

Teacher : What happened?
Savijot’s : Sir, TB has been detected from the test report.

Teacher : Don’t be afraid, there is a cure for this disease. Patients get free medicine from government hospitals.
Savijot’s : Yes sir, we have just started treatment from there.

Teacher : Both the treatment and precaution are important.
Savijot : OK sir.

Teacher : Don’t worry about your studies. Your syllabus will be completed. Don’t be afraid of anything. Let me know if there is any need. You are our wise student.

Precautions: TB is a contagious disease. When caring for a patient, you should put a mask on your face. The patient’s clothes should be washed every day and the bed sheets should be changed. The patient should be given a balanced diet.

Oral Questions:

Question 1.
Why was Savijot’s upset?
Answer:
His father was suffering from T.B.

Question 2.
What was his father’s ailment?
Answer:
From T.B.

Question 3.
What did the teacher tell her?
Answer:
Do not be afraid, this disease has its treatment. Patients on get free medicine form government hospitals.

Question 4.
Name two infectious diseases
Answer:
T.B. and Corona.

Write some lines about Savijot’s in your diary

PSEB 5th Class Welcome Life Guide Right Solution to the Problem Important Questions and Answers

Multiple Choice Questions :

Question 1.
From which magazine was the published incident told by reading?
(a) From Child Magazine
(b) From Newspaper
(c) From Book
(d) From Novel.
Answer:
(a) From Child Magazine.

Question 2.
The incident, which was told, was written by whom?
(a) Gurdial Singh
(b) Sandeep Singh Bahlavi
(c) Amrita Singh
(d) Dushyant Kumar.
Answer:
(b) Sandeep Singh Bahlavi.

Question 3.
With whom was the author angry?
(a) With Nima
(b) With Himself
(c) With Kite
(d) With Neighbour.
Answer:
(a) With Nima.

Question 4.
The Kite was cut, who was responsible for this?
(a) Nima
(b) Charkhari
(c) Entanglement
(d) None of the above.
Answer:
(c) Entanglement.

Fill in the blanks :

1. Savijot is an intelligent ………………….. of class fifth.
2. The ………………….. of Savijot was suffering from the disease of T.B.
3. T.B. is a ………………….. disease.
Answer:
1. Student
2. father
3. communicable.

Tick Right (✓) or Wrong (✗) :

1. T.B. is not a communicable disease.
2. The patients get free medicine of T.B. from government hospitals.
3. The kite is cut. It was the fault of Nima.
Answer:
1. ✗
2. ✓
3. ✗

Mind Mapping :

Answer:

Match the following :

1. Basant (a) Reading comer
2. Kite was cut (b) Communicable disease
3. T.B. (c) Kite
4. Book Reading (d) Entanglement of the string.
Answer:
1. (c)
2. (d)
3. (b)
4. (a).

Short Answer Type Questions

Question 1.
If kite is cut, who is responsible for it?
Answer:
Entanglement of the string.

Question 2.
What was the problem in Savijot’s house?
Answer:
His father was suffering from T.B.

Question 3.
Where is T.B. treated?
Answer:
At government hospitals, without any cost.

Question 4.
Which type of food should be given to the patient of T.B.?
Answer:
He should be given balanced diet.

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 8 Self-Defence Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 8 Self-Defence

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB Self-Defence Textbook Questions and Answers

(a) Through the game of Karate

Self-defense means the protection of oneself. If anybody attacks you how will you defend yourself from that attack?

Children, do you know, in last few days girls were given training of Karate in the school? It was given so that girls can defend themselves after learning Karate. Never depend on anybody.

Oral Questions:

Question 1.
What is self-defense?
Answer:
The meaning of self-protection is to protect ourselves.

Question 2.
Have you seen a game of Karate?
Answer:
Yes, I have seen.

Question 3.
Why Karate is needed?
Answer:
Karate is the art of fighting with hands without using any weapon. We do not keep weapons all the time with us and so there is a need to learn Karate for using hands as weapons.

Teacher will encourage other children for self-defense by action of some girls.

(b) Through the game of Fencing

Fencing is a very traditional game of the world. In old days many battles were won on the basis of swordsmanship. This game needs very hard work to be perfect. The ground of fencing is called “piste”. This game is also played on indoor ground or outdoor ground.

Both the swordsmen attack each other and use shield for their defence. You must have watched the skill/art of fencing in the serials like “The Ramayana’and The Mahabharataon T.V.

Oral Questions:

Question 1.
What is called the ground of fencing?
Answer:
The ground of swordplay is called Piste.

Question 2.
Where did you see fencing?
Answer:
In the programmes of T.V. like Ramayana and Mahabharata.

Question 3.
Which thing is used to defend attack of fencing?
Answer:
For this, shield is used.

(c) Through the game of “Gatka’/stick fighting

With the help of a poster, Teacher will tell the students how you can defend yourself during the game of Gatka and swordsmanship, It will be told to the students in simple way.

Teacher will tell that for sports where you require sportsmanship, you also need self -confidence and these achievements can not be attained without self¬confidence.

(Gatka is the art of war of Punjabis in which it is art of fighting against enemy during cease fire. Any male/female can take its training. Nihang Sikhs are perfect in this art. Art of weapon is one of the unlimited arts. Gatka is the one of these styles which is played in Punjab and many parts of Northern India. Highlights of this can be seen on HolaMohalla at Anandpur Sahib. Game of Gatka is a game of self-defence as similar to Japan’s game Karate. A Small shield and 3.5 palm long stick is used in Gatka (stick-fighting).

Oral Question:

Question 1.
Where have you seen the game of Gatka or stick-fighting?
Answer:
On the occasion of Hola-Mohalla at Shri Anandpur Sahib.

Question 2.
Who can play the game of Gatka or stick-fighting?
Answer:
Any man or woman can play this sport.

(d) Good Touch, Bad Touch

Teacher will give information to the students about good-bad touch with the help of the poster of body parts.

Oral Questions:

Question 1.
How do you feel when anybody touches you?
Answer:
If some of our family members touches us then we feel good but if some outsider touches us, we feel bad and get angry also.

Question 2.
What will you do when anybody touches you?
Answer:
We will try to prevent ourselves from him and will also inform our parents.

Question 3.
How do you deal in the market/ fairs?
Answer:
It is required to visit market/fairs very carefully so that nobody can come near us. They can touch us with bad intention and can steal our things also. So there is a need to be careful by ourselves and should remain with our parents.

(e) Conversation

Teacher : “Doyougoto the market /fairs or festivals and religious places?
Girls : “Yes, madam.

Teacher : “You must collide with each other at such places?
Girls : “There is a lot of scrimmages while watching glimpses.

Teacher : “There are molesters at such places who tease or molest girls, young girls or women.
Girls : (They are listening quietly while looking at teacher’s face).

Teacher : “If someone touches you except your parents, how do you feel?
Girls : “(Answer collectively)” Very bad.

Teacher : “Well done ! If you feel bad then that touch is not good then what should do?
Girls : All Quiet.

Teacher : “Never be frightened. Do not get nervous also. Tell your parents and start shouting. Do you understand my point?

Oral Question :

Question 1.
Do you go to see glimpses?
Answer:
Yes, a number of times.

Question 2.
Should you trust on strangers?
Answer:
No, not at all.

Question 3.
What will you do if someone touches you?
Answer:
We will tell our parents and create noise.

Teacher will interact with girls in a friendly environment and guide how to protect oneself from bad touch of anybody.

(f) Well Done! Minni

Mini reads in class 5. She is the monitor of the class. She is a good Kho- Kho player. In school, children play games like Kho-Kho and Kabaddi. Boys and girls play together in it.

It was Sunday.The Ramayana serial was going on. Mini was sitting quietly in front of the TV. Mother asked, “Mini is anything hurting?”

“No, Mom “while switching off the TV, Mini answered in a quiet voice.

“Then why is my butterfly sitting withered today?” Mother put her hand on her shoulder and said.

“Mom tell me! “After thin king for a while, Mini said, “Yes, say my love!” Mom said holding her hand lovingly!

“Now you put your hand on my shoulder then nothing happened.” Mini was talking intermittently as if remembering something.

(Mummy was looking surprisingly at her face)

“Yesterday while playing, when a boy put his hand on my shoulder, I didn’t like it. And after that I couldn’t play.” Minnie looked at her mother for answer.

This was the reason for your silence. The mother hugged Minnie and said, “My queen daughter, when I touch you, whether it is your shoulder, mouth or hand, nothing happens to you because I am your mother. You know this touch since your childhood So you like it.

Oh mom! Minnie said hugging. “Dear Minnie! Do you feel bad when a stranger touches you at these places!” The mother asked by looking at Minnie.

“Too much!” Minnie made a bad face and said, “Yes, dear! That means that touch is not good, it’s bad”. Mom taught,” Dear Minnie, if any touch that doesn’t feel good, makes you uncomfortable, is bad. If someone touches you in a bad way, tell your teacher, Father or me, but don’t be silent.

“Don’t worry mother! Your Mini is not so weak to let go the wrong toucher, as lama player” Mini said. She said laughingly while switching on T.V. “Well done Minnie!” The mother said taking Mini in her lap.

Oral questions :

Question 1.
Do you listen to stories from your elders?
Answer:
Yes, a number of times.

Question 2.
Which game do you play in the school?
Answer:
Kho-Kho and Kabaddi.

Question 3.
Do you support at home?
Answer:
Yes.

Question 4.
Which serial do you watch on TV?
Answer:
Ramayana.

(The teacher will inspire the girls with a story.)

(G) Protection from Pandemic

Any disease that affects people from different countries all over the world is called pandemic. For example Plague, Chicken pox, Cholera and Corona etc. Nowadays, Corona has turned into a pandemic.

Teacher will tell the children about Corona virus its symptoms and remedies in detail.

★ Teacher will explain this disease by an activity.For example, make a circle of the children. The children will stand behind each other. The circle will be filled by children.
★ Teacher will ask a child to push. When the child will push another child then the child standing in the front will fall. Thus, all the students standing in the circle will fall down.

(Teacher will tell that Corona is a viral disease and spreads from person to person. Teacher will also tell about prevention of it.)

Teacher will tell the children again to stand in a circle and repeat the same activity. The child will push again. All the children standing in circle will fall down.

Teacher will pick out a child from the circle holding his/her arm. Now children will stop falling.

(Teacher will tell that in this disease social and physical distancing is a must otherwise, this chain will continue. Teacher will tell that in order to break this chain we should have distance from others, wear mask, cover mouth with cloth or handkerchief while sneezing, keep your surroundings clean and wash hands for at least 20 seconds.)

Wear mask
Wash hands properly multiple times
Keep physical/ social distancing

Oral Question :

Question 1.
Do you know about pandemics?
Answer:
Yes, with this a number of people get sick in a very short period. I know the name of that disease – Corona.

Question 2.
Tell me the name of any pandemic?
Answer:
Yes, with this a number of people get sick in a very short period. I know the name of that disease – Corona.

Question 3.
What can we do to be safe from COVID-19?
Answer:
Cover your nose and mouth with masks, wash your hands again and again, keep social distancing at least 1 kilometre far away from each other. Keep your surroundings clean.

PSEB 5th Class Welcome Life Guide Self-Defence Important Questions and Answers

Multiple Choice Questions :

Question 1.
How can we do self-defence?
(a) Karate
(b) Swordplay
(c) Gataka
(d) All are correct.
Answer:
(d) All are correct.

Question 2.
What do we call the ground of swordplay?
(a) Piste
(b) Shield .
(c) Astroturf
(d) None of the above.
Answer:
(a) Piste

Question 3.
The correct statement is :
(a) Self-defence means to protect ourselves.
(b) Swordplay is the oldest sport in the world.
(c) Gataka is a fatal art.
(d) All are correct.
Answer:
(d) All are correct.

Question 4.
The wrong statement is :
(a) Nihang Singhs are experts in the art of Gataka.
(b) Only men can learn Gataka.
(c) Gataka is played in Punjab.
(d) Karate is a weapon-art of Japan.
Answer:
(b) Only men can learn Gataka.

Question 5.
The weapon-art of Karate is related to which country?
(a) Japan
(b) India
(c) Kerala
(d) Norway
Answer:
(a) Japan.

Question 6.
Which of the following is pande-mic?
(a) Cholera
(b) Plague
(c) Corona
(d) All are correct.
Answer:
(d) All are correct.

Question 7.
What should we do to protect ourselves from Corona?
(a) To wear masks
(b) To wash hands again and again
(c) Keep Social distancing
(d) Adopt all the above measures.
Answer:
(d) Adopt all the above measures.

Question 8.
Which game is related to self-defence?
(a) Carom Board
(b) Karate
(c) Hockey
(d) None of the above.
Answer:
(b) Karate.

Fill in the blanks :

1. In Gataka, a of the length …………………………………… of three and a half hands and small shield is used.
2. Karate is a weapon-art of ………………………………….. .
3. If someone …………………………………… us with bad intention then we should tell our parents.
4. Mother asked why her …………………………………… is withered today.
5. The disease of …………………………………… is a pandemic.
Answer:
1. long stick
2. Japan
3. touches
4. butterfly
5. Corona.

Tick Right (✓) or Wrong (✗) :

1. If someone touches us with bad intention then we should create noise.
2. We should not shake hands with one-another to protect ourselves from Corona.
3. Mini was the monitor of fifth class.
Answer:
1. ✓
2. ✓
3. ✓

Mind Mapping :

Answer:

Match the following :

1. Karate – (a) Punjab
2. Gataka – (b) Pandemic
3. Corona – (c) Piste
4. Swordplay – (d) Japan
Answer:
1. (d)
2. (a)
3. (b)
4. (c).

Short Answer Type Questions

Question 1.
Tell the names of some weapon- arts.
Answer:
Karate, Swordplay, Gataka.

Question 2.
Gataka is the art of which place?
Answer:
Gataka is played in Punjab and some areas of North India.

Question 3.
What is used to play Gataka?
Answer:
A long stick of three and a half hands and small shield is used.

Question 4.
Where is the sport of swordplay played?
Answer:
Swordplay can be played in the open ground or closed ground.

Question 5.
What should we need to do to avoid corona pandemic?
Answer:
Wear mask, wash hands again and again, mention distance from each other, don’t shake hands with others, don’t touch the someone things.

Question 6.
If someone touches you with bad intention, then what would you do?
Answer:
We will tell our parents and create noise.

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 7 Cooperation Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 7 Cooperation

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB Cooperation Textbook Questions and Answers

(a) Help and be good :

Story : once a father told his two sons that he wants to see, which one of them is good. I give you one year for this work. During this year you have to do good deeds. After one year , I will see which work you did. Those works will reveal your goodness’. He said.

Following their father’s orders, both of them left to do their works.

The elder son thought that,” I will earn a lot of money . Father will get very happy after looking at my earned money and he will award me of being a better son.”

He opened a small shop in the village and kept on selling cheap products at high rates. He made good money in one year.

The younger son left for the woods, empty-handed. He kept on walking till evening. He met an old man and woman on the way. Both of them were crying.

The younger boy asked old men and women with love, ” Babaji why are you crying ?”

“Our young son died of a poisonous snake bite. He was our only support. Now we will die hungry.” The old man started crying very loudly.

“Babaji , please don’t cry. Consider me as your Son only. I will help you.” The boy took the old man and woman to their house. He looked after their farm and crop for the entire year. When the crop ripened , he left the grains at their house. He remembered that he had to meet his father after one year. He left for his village, after telling the old man and woman that he will come back before the time of planting the next crop.

The father called both the boys together, in the evening and asked about the works done by them. The elder son said, “I had opened a shop and now I have earned a lot of money.”

The younger son said, “Father I have not earned any money. I found an old man and woman crying on the way. They looked like my own parents tome. But by savingtheir lives I do have earned their blessings.”

The father was very happy with the younger son. He said, “son, everybody is earning money in the world but our real earning is our goodness. By doing a good deed , the fame earned by you is far better than any income in the world and is priceless. In this way the younger brother has more goodness than the elderone. He is good.”

Then, putting his hand over elder brother’s head, father said,” Son, you also have to do good deeds like your younger brother and be good like him.”

Questions/Answers :

Question 1.
What test did the father want to take of his sons ?
Answer:
On Goodness.

Question 2.
What work did the elder son do?
Answer:
He opened a shop and earned a lot of money.

Question 3.
What work did the younger son do?
Answer:
He served an old woman and man and also looked after their agriculture.

Question 4.
Which son’s work did the father like and why ?
Answer:
Father liked the profession of younger son because he had served an old man and woman earned blessings.

Question 5.
What did the father explain to both the sons ?

Note : The teacher will make the students do the following activities. More of such activities can be done depending on the time :

Activity :

(a) Elder children can be made to cover the books and notebooks of younger children
(b) Elder children can teach the younger children.

(b) How to help?

(The teacher can share some incident, related to ‘helping out’ from his or from someone’s life or can narrate the following incident orally)

It had been 2-3 days of my teaching in the primary school. Winter season was coming to a close. One day ,it rained a lot and it got cold again. We raised the children not wearing the sweaters and send them home to come back, wearing one. Two girls were still standing.

“Girls, you also go home and come back after wearing sweater”

” we don’t have them sir”

“Never mind if you don’t have one of your uniform, wear any other sweater.” I said again.

” we don’t have any sweater.” One of the two girls said.

“Girls, you kept coming like this all year!”

They used to wrap shawls around them in such a way that it was not visible whether they were wearing a sweater below it or not. Both the girls did not speak a word.

I asked them again,” children you spent the entire year like this. Why did you not tell earlier.? I felt very sad.

Next day I brought two most beautiful sweaters for them. I called the girls to office and said, “Take this girls, I have brought the most beautiful sweaters for you and now in return you both try to fetch good marks for me , yourself and your family.”

When the result of examination was declared Both the girls came at first and second position.

Questions/Answers

Question 1.
Have you ever helped anybody?
Answer:
Yes, I have done.

Question 2.
Tell about any help that you did of anybody?
Answer:
I had helped an old lady to cross the road and had informed through phone to her housemates that she is alright. I had made her reach towards her house near the street.

(C) How to co-operate

Poem

Mother cooks food
I serve it.
Papa come home from work
I take water for him
Papa feels happy
And carries me on his shoulder.
This is how I co-operate

If my grandpa has to go somewhere
Orneedstooil his hair
Orheneedsto wear a new suit
I get his things for him.
This is how I co-operate

If the teacher has to teach something
Ortoputusto study
Needs to check our notebooks
Or requires someone to read the lesson
I read it loudly
This is how I co-operate

Questions/Answers :

Question 1.
How does the child co-operate at home?
Answer:
By giving utensils to mother in the kitchen and water to the father.

Question 2.
How does the child co-operate at school?
Answer:
The child reads the chapter loudly in the class to make others listen.

Question 3.
How does he serve his grandfather?
Answer:
The child serves his grandfather by massaging his hair with oil and giving clothes.

Question 4.
Does he co-operate with his family or with everybody?
Answer:
The child cooperates with all either relatives or other people.

Note : The teacher will tell the students that you also have to co-operate with everybody and tell me who all you cooperated with and how.

PSEB 5th Class Welcome Life Guide Cooperation Important Questions and Answers

Multiple Choice Questions :

Question 1.
In chapter ‘Cooperation’, what did the elder brother think?
(a) To earn money
(b) To go abroad
(c) To remain idle
(d) None of the above.
Answer:
(a) To earn money.

Question 2.
How did the son of old man and woman die?
(a) By becoming sick
(b) By sting of snake
(c) By accident
(d) All are wrong.
Answer:
(b) By sting of snake.

Question 3.
Why did the two girls remain standing?
(a) They had no sweaters.
(b) Their houses were very far.
(c) They Were afraid of going to the home.
(d) All are wrong.
Answer:
(a) They had no sweaters.

Question 4.
Those children, who had hot worn sweaters, were
(a) sent to homes
(b) given punishment
(c) were sent out of the class
(d) All are correct
Answer:
(a) sent to homes.

Fill in the blanks :

1. ‘The first son thought a lot about …………………………………… .
2. That boy took the old man and woman to …………………………………… .
3. Next day, I brought two beautiful …………………………………… and gave to the girls.
Answer:
1. earning money
2. their home
3. sweaters.

Tick Right (✓) or Wrong (✗) :

1. Elder son did not do any work.
2. Younger son helped the old man and woman in agriculture.
3. Father was pleased with the work of other son.
4. Elder chidren should provide help in studies to little children.
Answer:
1. ✗
2. ✓
3. ✓
4. ✓

Mind Mapping :

Answer:

Match the following :

1. Elder Son (a) Serving old man and woman
2. Little Son (b) Children’s going home
3. Raining (c) Having no sweaters
4. Two girls (d) Earning money
Answer:
1. (d)
2. (a)
3. (b)
4. (c).

Short Answer Type Questions

Question 1.
How much time did the father give to both the sons?
Answer:
Father gave the time of one year.

Question 2.
What did the elder son think to do?
Answer:
He thought about earning a lot of money.

Question 3.
What did the elder brother do to earn money?
Answer:
He opened a shop.

Question 4.
Why were old man and woman were weeping on their way?
Answer:
Because their young boy had died by the sting of the snake.

Question 5.
What did the father say about goodness?
Answer:
He said that money is collected by all the people in the world but real earning is your goodness.

Question 6.
Write a few lines about the help being provided in the following pictures.
Answer:

• In the first picture, a child is helping an old man to cross the road.
• In the second picture, two old men are being provided with things of need.

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 6 Equal Respect for all Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 6 Equal Respect for all

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB Equal Respect for all Textbook Questions and Answers

(a) Social Relationships

Pictures of Folk Artisans

Exercise : 1

Match The column

Answer:

Exercise : 2

Teacher will tell the students how different occupations have been born. How all these occupations have been born out of social needs. No occupation is good or bad. All occupations have a close relationship with each other. Public artisans are also folk artists. Every folk occupation has some basic material. Thousands of new occupations have come into the human society as per the new requirements and are still coming.

Exercise: 3

Every occupation has some basic material. Teacher will ask the students basic questions about the basic material and ask to fill the blanks.

Answer:

Professions	Materials
Carpentry Work	Wood
Iron Work	Iron
Jewel Work	Gold
Mending Shoes	Leather

(b) We all are equal

Journey of human being: from jungle to society

Man took billions of years to become a social animal from an animal. In the beginning, there were forests all around. Human beings used to live in small tribes. They lived in caves and on the trees. They had no permanent settlement. They changed their habitats with the changing seasons. They had no cloths to wear. They hunted the animals with weapons of stones, ate their flesh and dried their skin to cover their body.

Whenever the forests caught fire with the thunder lightening, they got very afraid. The fire was very frightful and an uncontrolled thing for them. One day while making the weapons with stones, suddenly, the fire spark came out with the friction of stones. A thought came out from man’s mind that this spark can be used (desirably). Thus the fire was invented. This invention had changed the life style of human being.He started to eat cooked meat on fire. He started cleaning forests by using fire and started farming on that clean areas.

After the invention of fire, he invented wheel. With the invention of wheel, he started travelling. The man improved his thinking slowly. Earlier, he used symbols and gestures to express his thoughts. Then he started to give name to everything. This great achievement marked the beginning of the language.

Firstly, it was needed for a human being to be strong, then a desire arose in his mind to look beautiful. He started making natural objects to adorn his body. For centuries he used snails for his adornment, from sepia to bones. This desire to look beautiful led him to silver and gold jewellery after centuries.

Transforming from the forest to the society, man has created a lot. Slowly, he started weaving cloth. Iron tools and weapons began to be made. Wood was carved and various things were made. Clay vessels were made to store water and grain. For centuries man had travelled barefoot. Then he started making leather shoes from dead animals.

With the passage of time, man’s wandering began to come to an end. He preferred to stay at one place. Instead of caves and trees, he started building huts out of grass and straw. After this, man first built mud bricks and then roasted bricks and started building permanent or pucca houses. After a journey of millions of years, today’s human being is reaching the peaks of scientific progress.

Conclusion : After reading the story of human being development, we have come to the conclusion that the human race has reached its present stage after a hard journey of millions of years. It should be remembered that every human being has contributed for humanity to reach today’s stage. So, all human beingsare equal.

Exercise : 1

Questionnaire

Question 1.
Earlier human being lived in a ___________. (cave,hut)
Answer:
Cave

Question 2.
Earlier human being wore ___________. (clothes,skin)
Answer:
Skin of animals

Question 3.
Fill in the blank:
After the invention of ___________ human being started eating roasted meat.
Answer:
fire

Question 4.
Human being used snails for his adornment, from sepia to bones.(True/False)
Answer:
Right

Question 5.
Fill in the blanks:
Human being started ___________, after cleaning ___________ (farming, forests).
Answer:
forests agriculture.

Exercise : 2

Students will learn about the inventions and results during different stages of human development.
Answer:
1. Invention of fire – Flesh was being eaten after cooking.
2. Invention of wheel – Starting of journey.
3. Looking Beautiful – Ornaments of gold and iron, weaving, clothes, weapons of iron, things of wood, earthem utensils, shoes of leather of animals etc. These things were invented to give themselves benefit. Man started living in cottages instead of caves and then used to live in houses.

PSEB 5th Class Welcome Life Guide Equal Respect for all Important Questions and Answers

Multiple Choice Questions :

Question 1.
One who works with gold :
(a) Blacksmith
(b) Goldsmith
(c) Potter
(d) None of the above.
Answer:
(b) Goldsmith.

Question 2.
One who works with iron :
(a) Blacksmith
(b) Parcher
(c) Potter
(d) None of the above.
Answer:
(a) Blacksmith.

Question 3.
One who works with wood :
(a) Carpenter
(b) Goldsmith
(c) Potter
(d) None of the above.
Answer:
(a) Carpenter.

Question 4.
The basic material for parcher is :
(a) Wood
(b) Grains
(c) Gold
(d) Iron
Answer:
(b) Grains.

Question 5.
Where man had been living earlier?
(a) In Caves
(b) In Cottages
(c) In Palaces
(d) In Pucca houses.
Answer:
(a) In Caves.

Fill in the blanks :

1. After inventing fire, man started eating ……………….. after cooking.
2. Goldsmith make ……………….. ornaments.
3. ……………….. does the work of agriculture.
Answer:
1. flesh
2. gold
3. Farmer.

Tick Right (✓) or Wrong (✗) :

1. Potter mends shoes.
2. After inventing wheel, man started journey.
3. Bare-footed man wore the shoes of leather.
Answer:
1. ✗
2. ✗
3. ✓

Mind Mapping :

Answer:

Match the following :

1. Invention of fire – (a) Ornaments of gold and silver
2. Looking beautiful – (b) Eating flesh after cooking
3. Invention of wheel – (c) Potter
4. Making earthem utensils – (d) Start of journey
Answer:
1. (b)
2. (a)
3. (d)
4. (c).

Short Answer Type Questions

Question 1.
Name some professionals.
Answer:
Goldsmith, farmer, parcher, blacksmith, carpenter.

Question 2.
What is the work of blacksmith?
Answer:
He makes things of iron.

Question 3.
What is the work of a gold¬smith?
Answer:
He makes ornaments of gold and silver.

Question 4.
Where man used to live earlier?
Answer:
In the caves and on the trees.

Question 5.
After the journey of how many years man has reached to such a destination?
Answer:
After the journey of crores of years, man has reached to such a destination.