Bhagya

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 23 ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 23 ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ Textbook Questions and Answers

ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ਉ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ? ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ, 1951 ਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ: ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ ਸੀ।

(ਅ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਕਿਸ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ।

(ਈ) ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਉਹ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਗਈ?
ਉੱਤਰ :
ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਭਿੰਨ – ਭਿੰਨ ਥਾਂਵਾਂ ਉੱਤੇ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਟੋਕੀਓ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਫਰਾਂਸ, ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਤੇ ਸਪੇਨ ਗਈ।

(ਸ) ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਸਮੇਂ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਸਮੇਂ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਦੇ ਉਸ ਦੀ ਹਾਕੀ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾ ਮਿਲਦੀ ਕਦੇ ਗੇਂਦ ਗੁਆਚ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਨਵੀਂ ਦਾ ਪਬੰਧ ਛੇਤੀ ਨਾ ਹੋਣਾ ਕਦੀ ਵਰਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਨਾ ਹੋਣੀ। ਕਦੀ ਪੜਾਈ ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਕਰ ਕੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਵਕਤ ਨਾ ਮਿਲਣਾ ਤੇ ਕਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਕਬੋਲ ਸੁਣਨੇ ਪੈਂਦੇ।

(ਹ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪਲ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪਲ ਉਹ ਸਨ, ਜਦੋਂ 1970 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਮਦਰਾਸ ਵਿਖੇ “ਬੇਗਮ ਰਸੂਲ ਟਰਾਫ਼ੀ ਨਾਮ ਦਾ ਇਕ ਅੰਤਰ – ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਖੇਡਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਕੇ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ।

(ਕ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਐਵਾਰਡ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1974 ਵਿਚ “ਅਰਜਨ ਐਵਾਰਡ’ ਨਾਲ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1979 ਵਿਚ ‘ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। 1994 ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਆਗੂ’ ਅਤੇ ‘ਸਰਬ – ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਖਿਡਾਰਨ’ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।

2. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ਉ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਮਾਇਆ ਹੈ।
(ਅ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਹਾਕੀ ਕੋਚ …………………………….।
(ਈ) ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ……………………………. ਦਾ ਘਰ ਹੈ।
(ਸ) ਅਜਿੰਦਰ ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਦੇ ਨਾਲ਼-ਨਾਲ਼ ……………………………. ਸੁੱਟਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਾਹਰ ਹੈ।
(ਹ) ਉਹ ਫੁੱਲ ਬੈਕ ਤੇ ……………………………. ਦੋਹਾਂ ਪੁਜੀਸ਼ਨਾਂ ‘ਤੇ ਵਧੀਆ ਖੇਡ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।
(ਕ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਔਰਤਾਂ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ……………………………. ਵਾਲੀ ਹਾਕੀ ਖੇਡਦੀ ਹੈ।
(ਖ) ਉਸ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਸੰਸਥਾ ਤੋਂ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।
(ਗ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਖੇਡਣ ਦੇ ਨਾਲ – ਨਾਲ ………………………. ਵਲ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ।
(ਘ) ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ……………………………. ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕੋਚ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵੀ ਨਿਭਾਈ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਨਾਮ,
(ਅ) ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ,
(ਈ) ਹਾਕੀ,
(ਸ) ਗੋਲਾ,
(ਹ) ਸੈਂਟਰ ਹਾਫ਼,
(ਕ) ਮਰਦਾਂ,
(ਖ) ਕੋਚਿੰਗ,
(ਗ) ਪੜ੍ਹਾਈ,
(ਘ) ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ।

3. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ :

ਹਸਮੁਖ, ਸੰਪਰਕ, ਗੋਲ, ਮਦਦਗਾਰ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ
ਉੱਤਰ :

• ਹਸਮੁੱਖ ਹਿੱਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵਾਲਾ, ਹਸਮੁੱਖ – ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਹਸਮੁੱਖ ਚਿਹਰੇ ਵਾਲੀ ਹੈ।
• ਸੰਪਰਕ ਸੰਬੰਧਾ – ਇਹ ਬੰਦਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਮੇਰੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੈ।
• ਗੋਲ ਹਾਕੀ ਜਾਂ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਨੰਬਰ – ਸਾਡੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਨੇ ਦਸਾਂ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਹਿਲਾ ਗੋਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
• ਮਦਦਗਾਰ ਸਹਾਇਕ – ਮਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਦਦਗਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ !
• ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਵਿਸ਼ਵ – ਵਿਦਿਆਲਾ – ਸੁਰਜੀਤ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਦੀ ਐੱਮ. ਸੀ. ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
• ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਿਖਾਵਾ – ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।
• ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮਿਸ਼ਰ) – ਐੱਮ. ਬੀ. ਡੀ. ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ।
• ਨਿੱਗਰ ਮਿਜ਼ਬੂਤ – ਇਹ ਬਾਂਸ ਅੰਦਰੋਂ ਪੋਲਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਨਿੱਗਰ ਹੈ।
• ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਵੱਖਰਾਪਣ – ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨੈਸ਼ਨਲ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਖੇਡੀ।
• ਸ਼ਿਰਕਤ (ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ – ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਅਮਨ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।
• ਉਤਸ਼ਾਹ ਹੌਸਲਾ – ਬੰਦੇ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
• ਸਰਬ – ਸੇਬਟ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ – ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ‘ਹੀਰ’ ਕਿੱਸਾ – ਕਾਵਿ ਵਿਚ ਸਰਬ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਟ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।

4. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਪ੍ਰਸਿੱਧ : ਮਸ਼ਹੂਰ
• ਨਿੱਗਰ : ਮਜ਼ਬੂਤ
• ਵਿਲੱਖਣਤਾ : ਵੱਖਰਾਪਣ
• ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ : ਦਿਖਾਵਾ
• ਸ਼ਿਰਕਤ : ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ, ਭਾਗ ਲੈਣਾ
• ਉਤਸ਼ਾਹ : ਹੌਸਲਾ
• ਸਰਬ-ਸ਼ਟ : ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ, ਉੱਤਮ

ਵਿਆਕਰਨ :

ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚੋਂ ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪੁਲਿੰਗ – ਨੰਦ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ, ਖਿਡਾਰੀ, ਗੋਲ, ਸਰੀਰ, ਮਾਪੇ, ਦਰਸ਼ਕ, ਐਵਾਰਡ, ਪੰਜਾਬ, ਕੋਚ।
ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ – ਖਿਡਾਰਨ, ਗੋਰੀ, ਚਿੱਟੀ, ਮਹਿਲਾ, ਹਾਕੀ, ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ, ਲੜਕੀਆਂ, ਟੀਮ, ਹਾਕੀ, ਰਾਜਬੀਰ ਕੌਰ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਟਰਾਫ਼ੀ, ਵਰਦੀ, ਗੇਂਦ।

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ :

ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਹਾਕੀ ਦਾ ਮੈਚ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ : ਅਨਿੰਦਰ ਕੌਰ ਖਾਣ ਦਾ ਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾਮ ਕਮਾਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 4 ਜੁਲਾਈ, 1951 ਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਵਿਖੇ ਪਿਤਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਅਜੇ ਨੌਵੀਂ ਵਿਚ ਹੀ ਪੜ੍ਹਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਾਕੀ ਕੋਚ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਈ ਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਕਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਨਾ ਦੇਖਿਆ ! ਜਲੰਧਰ ਬੇਸ਼ਕ ਹਾਕੀ ਦਾ ਘਰ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਕਹਿਣ ਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਲੰਧਰ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਹਾਕੀ ਦਾ ਆਰੰਭ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਹੀ ਕੀਤਾ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਲਗਪਗ ਹਰ ਖੇਡ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਗੋਲਾ ਸੁੱਟਣ ਵਿਚ ਵੀ ਮਾਹਿਰ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਸਰੀਰ ਨਿੱਗਰ ਸੀ ! ਉਸ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ 16 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿਚ ਖੇਡਣ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ 1967 ਤੋਂ 1972 ਤਕ ਲਗਾਤਾਰ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਹਾਕੀ ਖੇਡੀ : ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਨਹਿਰੂ ਗਾਰਡਨ ਦੀ ਕੋਚ ਬਣੀ ਤੇ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਰਾਜਬੀਰ ਕੌਰ ਅਰਜਨ ਐਵਾਰਡ ਵਿਜੇਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।

ਕੁੱਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬਣਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਸਫ਼ੈਦ ਪੁਸ਼ਾਕ ਪਹਿਨ ਕੇ ਮਸ਼ਾਲ ਲਗਾਈ। ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਅਜਿਹੀ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਫੁੱਲ ਬੈਕ ਤੇ ਸੈਂਟਰ ਹਾਫ ਦੋਹਾਂ ਪੁਜ਼ੀਸ਼ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਹ 3 ਸਾਲ ਨਹਿਰੂ ਗਾਰਡਨ ਸਕੂਲ ਲਈ, 3 ਸਾਲ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਲਈ ਤੇ 3 ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਲਈ ਹਾਕੀ ਖੇਡੀ1967 ਵਿਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ ਦੀ ਹਾਕੀ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਬਣੀ ਤੇ ਅੰਤਰ – ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ ਹਾਕੀ ਚੈਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤੀ।

1968 ਵਿਚ ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਮਹਿਲਾ ਏਸ਼ਿਆਈ ਹਾਕੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ‘ਤੇ ਇਹ ਟੀਮ ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਰਹੀ। ਉਹ ਟੋਕੀਓ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਫ਼ਰਾਂਸ, ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਤੇ ਸਪੇਨ ਵੀ ਗਈ ਤੇ ਹਰ ਥਾਂ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪਲ ਉਹ ਸਨ, ਜਦੋਂ 1976 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਮਦਰਾਸ ਵਿਚ ਬੇਗ਼ਮ ਰਸਲ ਟਰਾਫੀ’ ਇਕ ਅੰਤਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਖੇਡਿਆ ਤੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ 1967 ਤੋਂ 1978 ਤਕ ਉਸ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਦੇ ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰੋਕਿਆ।ਉਸਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਖ਼ਾਸ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਉਹ ਕੇਵਲ ਦਾਲ ਰੋਟੀ ਹੀ ਖਾਂਦੀ ਸੀ।ਹਾਕੀ ਖੇਡਦਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ! ਕਦੇ ਉਸ ਦੀ ਹਾਕੀ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ, ਕਦੀ ਗੇਂਦ ਗੁਆਚ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਕਦੀ ਵਰਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਛੇਤੀ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਈ ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਕਰਕੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਮਿਲਦਾ। ਕਦੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਬੋਲ – ਕਬੋਲ ਵੀ ਸੁਣਨੇ ਪੈਂਦੇ। ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਸਦਕੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1974 ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਅਰਜਨ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਆ।

1979 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ 1994 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਆਗੂ’ ਅਤੇ ‘ਸਰਬ – ਸ਼ੇਸ਼ਟ ਖਿਡਾਰਨ’ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।

ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਆਪਣੀ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੇ ਸਿਰ ਬੰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਐੱਮ. ਏ. ਸਰੀਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਕਾਲਜ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਪੀ. ਐੱਚ. ਡੀ. ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਸੰਸਥਾ ਤੋਂ ਕੋਚਿੰਗ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਗੌਰਮਿੰਟ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਉਹ ਕੋਚ ਵੀ ਰਹੀ ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਅੰਤਰ – ਰਾਸ਼ਟਰੀ – ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ, ਕੌਮਾਂਤਰੀ। ਬਲੌਰੀ – ਚਮਕਦਾਰ, ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਰਗੀਆਂ। ਸੂਰਤ – ਸ਼ਕਲ। ਨਾਮ ਕਮਾਇਆ – ਵਡਿਆਈ ਖੱਟੀ। ਧੁੰਮਾਂ ਪਈਆਂ – ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਅਧਿਕਾਰੀ – ਅਹੁਦੇਦਾਰ, ਅਫ਼ਸਰ। ਤਕਰੀਬਨ ਲਗਪਗ। ਨਿੱਗਰ – ਠੋਸ, ਮਜ਼ਬੂਤ। ਵਿਲੱਖਣਤਾ – ਵਿਸ਼ੇਸ਼, ਗੁਣ। ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ – ਕੌਮਾਂਤਰੀ। ਛਾਈ ਰਹੀ – ਅਸਰਦਾਰ ਰਹੀ। ਮਸ਼ਾਲ – ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਡੰਡੇ ਅੱਗੇ ਕੱਪੜਾ ਲਪੇਟ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਤੇਲ ਨਾਲ ਤਰ ਕਰ ਕੇ ਲਾਈ ਅੱਗ ਪੂਜ਼ੀਸ਼ਨਾਂ – ਥਾਂਵਾਂ, ਸਥਿਤੀਆਂ। ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ – ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਦਰਸ਼ਕ – ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ। ਬੋਲ ਕਬੋਲ – ਬੁਰੇ ਬਚਨ। ਸਿਰ ਸਿਹਰਾ ਬੰਣਾ – ਮਾਣ ਦੇਣਾ ਕੋਚ – ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇਣ ਵਾਲਾ। ਇਸ਼ਟ – ਪੂਜਣ ਯੋਗ ਦੇਵਤਾ। ਸਰਬ – ਸ਼ਟ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ।

1. ਪਾਠ – ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਠੀਕ ਵਾਕ ਉੱਤੇ ਸਹੀ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਵਾਕ ਉੱਤੇ ਕਾਂਟੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ, 1951 ਨੂੰ ਹੋਇਆ।
(ਆ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਲੰਮੀ ਛਾਲ ਲਾਉਂਦੀ ਸੀ।
(ਈ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਰਜਨ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਆ॥
(ਸ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਆ।
(ਹ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਜਲੰਧਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)
(ਈ) (✓)
(ਸ) (✓)
(ਹ) (✗)

2. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਦਸ ਨਾਂਵ ਤੇ ਦਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ – ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਅੱਖਾਂ, ਨਾਮ, ਗੋਲ, ਹਾਕੀ, ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ, ਨੰਦ ਸਿੰਘ, ਮਾਤਾ, ਕੋਚ, ਜਲੰਧਰ :
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਅੰਤਰ – ਰਾਸ਼ਟਰੀ, ਬਲੌਰੀ, ਗੋਰੀ, ਚਿੱਟੀ, ਦਰਮਿਆਨੇ, ਹਸਮੁੱਖ, ਵੱਧ, ਪੰਦਰਾਂ, ਸੈਂਕੜੇ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ, ਕੁੱਝ।

3. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ :
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਨਾਂ ਲੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਬਲੌਰੀ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੀ ਗੋਰੀ – ਚਿੱਟੀ, ਦਰਮਿਆਨੇ ਕੱਦ ਦੀ ਹਸਮੁਖ ਸੁਰਤ ਆਪਮੁਹਾਰੇ ਹੀ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾਂ ਕਮਾਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਲਗਪਗ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਖੇਡੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੇ ਸੈਂਕੜੇ ਗੋਲ ਕੀਤੇ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਖੇਡ ਦੀਆਂ ਥਾਂ – ਥਾਂ ਧੁੰਮਾਂ ਪਈਆਂ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951 ਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।

ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸ: ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਨ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੌਵੀਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਾਕੀ ਕੋਚ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਈ ਤੇ ਉਸ ਪਿੱਛੋਂ ਉਸ ਨੇ ਕਦੇ ਪਿਛਾਂਹ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹਾਕੀ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਜਿੰਨੇ ਖਿਡਾਰੀ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਣ।

ਉੱਥੇ ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਥਾਂ – ਥਾਂ ਹਾਕੀ ਖੇਡਦਿਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਅਜਿੰਦਰ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਖੇਡਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ : ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਖੇਡਣ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਜਿੰਦਰ ਦੇ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਕਹਿਣ ‘ਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਹਾਕੀ ਦਾ ਆਰੰਭ ਵੀ ਉਸਨੇ ਹੀ ਕੀਤਾ।

1. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਣ ਹੈ?
(ਉ) ਅੰਤਰਰਾਜੀ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ
(ਆਂ) ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ
(ਈ) ਅੰਤਰਰਾਜੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖਿਡਾਰਨ
(ਸ) ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਲੀਬਾਲ ਖਿਡਾਰਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਆਂ) ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ

2. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਕੱਦ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ?
(ਉ) ਲੰਮਾ
(ਅ) ਮੱਧਰਾ
(ਇ) ਦਰਮਿਆਨਾ
(ਸ) ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਮੇਲ !
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਦਰਮਿਆਨਾ

3. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਖੇਡੀ?
(ਉ) ਬਾਰ੍ਹਾਂ
(ਆ) ਰਾਂ
(ਈ) ਚੌਦਾਂ
(ਸ) ਪੰਦਰ੍ਹਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਪੰਦਰ੍ਹਾਂ।

4. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਸ ਖੇਡ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾਂ ਕਮਾਇਆ?
(ੳ) ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ
(ਅ) ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਫੁੱਟਬਾਲ
(ਈ) ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕਬੱਡੀ
(ਸ) ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਟੇਬਲ ਟੈਨਿਸ॥
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ

5. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ?
(ਉ) 14 ਜੁਲਾਈ, 1950
(ਅ) 19 ਜੁਲਾਈ, 1951
(ਇ) 18 ਜੁਲਾਈ, 1957
(ਸ) 14 ਜੁਲਾਈ, 1951
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 19 ਜੁਲਾਈ, 1951

6. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ?
(ਉ) ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
(ਅ) ਲੁਧਿਆਣਾ
(ਇ) ਜਲੰਧਰ
(ਸ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਜਲੰਧਰ

7. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ?
(ਉ) ਬਲਵੰਤ ਕੌਰ
(ਅ) ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ
(ਈ) ਧਨਵੰਤ ਕੌਰ
(ਸ) ਕੁਲਵੰਤ ਕੌਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ

8. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ?
(ੳ) ਸ: ਨੰਦ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਸ: ਚੰਦ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਸ: ਸੰਗਤ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਸ: ਮੰਗਤ ਸਿੰਘ॥
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸ: ਨੰਦ ਸਿੰਘ

9. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਕਿਸ ਹਾਕੀ ਕੋਚ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਈ?
(ਉ) ਪ੍ਰਗਟ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਧਿਆਨ ਚੰਦ
(ਸ) ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ।

10. ਹਾਕੀ ਦਾ ਘਰ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ?
(ਉ) ਜਲੰਧਰ
(ਅ) ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
(ਇ) ਲੁਧਿਆਣਾ
(ਸ) ਪਟਿਆਲਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜਲੰਧਰ

11. ਕਿਸ ਦੇ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਕਹਿਣ ‘ਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਆਰੰਭ ਹੋਈ?
(ਉ) ਪ੍ਰਗਟ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ
(ਇ) ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਧਿਆਨ ਚੰਦ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ :
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਹਾਕੀ, ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ, ਜਲੰਧਰ, ਲੜਕਿਆਂ !
(ii) ਉਸ, ਸਭ, ਆਪ।
(iii) ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ, ਦਰਮਿਆਨੇ, ਹਸਮੁੱਖ, ਗੋਰੀ – ਚਿੱਟੀ, ਸਰਕਾਰੀ॥
(iv) ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹੋਇਆ, ਦੇਖਿਆ, ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਕੀਤਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ
(1) “ਖਿਡਾਰਨ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ੳ) ਖੇਡ
(ਅ) ਖੇਡਣਾ
(ਇ) ਖਿਡਾਰੀ
(ਸ) ਖਿਡਾਰੀਆਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਖਿਡਾਰੀ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਦਰਮਿਆਨੇ
(ਆ) ਕੱਦ
(ਈ) ਸੂਰਤ
(ਸ) ਜਲੰਧਰ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦਰਮਿਆਨੇ

(iii) “ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਅੰਤਰਰਾਜੀ।
(ਅ) ਅੰਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ
(ਈ) ਕੌਮਾਂਤਰੀ
(ਸ) ਕੌਮੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਕੌਮਾਂਤਰੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(iii) ਜੋਨੀ
(iv) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(iii) ਜੋੜਨੀ ( – )
(iv) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ (‘)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ
ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1974 ਈਸਵੀ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। 1979 ਈਸਵੀ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪ ਨੂੰ “ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ 1994 ਈਸਵੀ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ “ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਆਗੂ’ ਅਤੇ ‘ਸਰਵ – ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਖਿਡਾਰਨ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਅਜਿੰਦਰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਆਪਣੇ ਕੋਚ ਸ: ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੇ ਸਿਰ ਬੰਨ੍ਹਦੀ ਹੈ।

ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਖੇਡਣ ਦੇ ਨਾਲ – ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਲ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਸਰੀਰਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਐੱਮ.ਏ. ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਸੰਸਥਾ ਤੋਂ ਕੋਚਿੰਗ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਗੌਰਮਿੰਟ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਸੈਕਟਰ 35 ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕੋਚ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵੀ ਨਿਭਾਈ ਹੈ ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਉਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ।

1. ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ?
(ਉ) ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ
(ਆ) ਮਹਿਲਾ ਐਵਾਰਡ
(ਇ) ਖੇਡ ਰਤਨ
(ਸ) ਹਾਕੀ ਚਪਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ

2. ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ?
(ਉ) ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ
(ਅ) ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ
(ਈ) ਪਦਮ ਸ੍ਰੀ
(ਸ) ਸਰਵ – ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਐਵਾਰਡ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ

3. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਆਗੂ ਅਤੇ ਸਰਬ – ਸ਼ੇਸ਼ਠ ਖਿਡਾਰਨ ਵਜੋਂ ਕਿਸਨੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ
(ਅ) ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ
(ਈ) ਪੰਜਾਬ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ
(ਸ) ਭਾਰਤ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਪੰਜਾਬ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ

4. ਅਜਿੰਦਰ ਆਪਣੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਕਿਸਦੇ ਸਿਰ ਬੰਨਦੀ ਹੈ?
(ਉ) ਕੋਚ ਸ: ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੇ ਸਿਰ
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਸਿਰ
(ਇ) ਪੰਜਾਬ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਿਰ
(ਸ) ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਕੋਚ ਸ: ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੇ ਸਿਰ

5. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਐੱਮ.ਏ ਸਰੀਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਲਈ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
(ਇ) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
(ਸ) ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ

6. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕਿਹੜੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ?
(ਉ) ਐੱਮ.ਏ.
(ਅ) ਐੱਮ.ਫਿਲ
(ਈ) ਪੀ. ਐੱਚ. ਡੀ.
(ਸ) ਪੋਸਟ ਡਾਕਟਰੇਟ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਪੀ. ਐੱਚ. ਡੀ.

7. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ਕੋਚਿੰਗ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕਿਹੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ?
(ੳ) ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
(ਅ) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਸੰਸਥਾ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ
(ਈ) ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ
(ਸ) ਲਵਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਸੰਸਥਾ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ

8. ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਕਿਹੜੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਅਧਿਆਪਕ ਰਹੀ?
(ੳ) ਗੌਰਮਿੰਟ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
(ਆ) ਗੌਰਮਿੰਟ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਲੁਧਿਆਣਾ
(ਇ) ਗੌਰਮਿੰਟ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਜਲੰਧਰ
(ਸ) ਗੌਰਮਿੰਟ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਪਟਿਆਲਾ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਗੌਰਮਿੰਟ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ

9. ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ?
(ੳ) ਇੰਗਲੈਂਡ
(ਅ) ਕੈਨੇਡਾ
(ਈ) ਆਸਟਰੇਲੀਆ
(ਸ) ਜਰਮਨੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਇੰਗਲੈਂਡ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੇਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੇ।
(iii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਹਾਕੀ, ਭਾਰਤ, ਪੰਜਾਬ, ਇੰਗਲੈਂਡ।
(ii) ਉਸ, ਆਪ, ਉਹ।
(iii) ਸਰਬ – ਸ਼ੇਸ਼ਠ, ਸਰੀਰਕ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼, ਮਾਡਲ, ਕੋਚ।
(iv) ਕੀਤਾ, ਨਿਭਾਈ ਹੈ, ਬੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ

(i) ‘ਮਹਿਲਾਂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਮਰਦ
(ਅ) ਆਦਮੀ
(ਈ) ਪੁਰਸ਼
(ਸ) ਮਨੁੱਖ !
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਪੁਰਸ਼

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਸਰੀਰਿਕ
(ਅ) ਮੈਦਾਨ
(ਇ) ਅੰਦਾਜ਼ਾ
(ਸ) ਅਧਿਆਪਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸਰੀਰਿਕ

(ii) “ਪਰਿਵਾਰ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਟੱਬਰ
(ਅ) ਘਰ – ਬਾਰ
(ਈ) ਕੁਰਬਾਨ
(ਸ) ਬੰਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਟੱਬਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾਂ
(iii) ਇਕਹਿਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
(iv) ਜੋੜਨੀ
(v) ਡੈਸ਼
(vi) ਬਿੰਦੀ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(iii) ਇਕਹਿਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (‘ ‘)
(iv) ਜੋੜਨੀ (-)
(v) ਡੈਸ਼ ( – )
(vi) ਬਿੰਦੀ (.)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 22 ਲੋਕ-ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 22 ਲੋਕ-ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਲੋਕ-ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ Textbook Questions and Answers

ਲੋਕ-ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ਉ) ਬੱਸ ਦੀਆਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਕਿਉਂ ਕਾਹਲੀਆਂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸਵਾਰੀਆਂ ਦੇਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਤੇ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਕਾਹਲੀਆਂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।

(ਅ) ਸਭ ਸਵਾਰੀਆਂ ਆਪੋ-ਆਪਣੀ ਹੈਰਾਨੀ ਕਿਉਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਰੀਆਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਆਪੋ – ਆਪਣੀ ਹੈਰਾਨੀ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਇਹ ਗੱਲ ਮੰਨਣੀ ਔਖੀ ਸੀ ਕਿ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ ਹਨ।

(ੲ) ਚੈੱਕਰ ਨੇ ਖ਼ਬਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਕੇ ਕੀ ਦੱਸਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਚੈੱਕਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਬੇਹੋਸ਼ ਸਨ ਤੇ ਉਹ ਇਕ ਵਾਰੀ ਵੀ ਹੋਸ਼ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸਨ ਆਏ। ਅੰਤ ਉਹ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ।

(ਸ) ਨਹਿਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸੁਰਗਵਾਸ ਹੋਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਹੋਇਆ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹਿਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਸਭ ਸਵਾਰੀਆਂ ਦੁਖੀ ਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਮੁੜ੍ਹਕੇ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਸਨ। ਕੋਈ ਵੀ ਡਰਾਈਵਰ ਦੁਆਰਾ ਰੋਕੀ ਬੱਸ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਗਿਲਾ – ਗੁਜ਼ਾਰੀ ਮੁੱਕ ਗਈ ! ਹਰ ਕੋਈ ਇਸ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਕਿ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਝੂਠ ਹੈ।

(ਹ) ਡਾਈਵਰ ਦੇ ਹਾਰਨ ਵਜਾਉਣ ਤੇ ਭੀੜ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਆ ਗਈ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਤਮੀ ਜਲੂਸ ਕੱਢ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ ਭਾਰੁ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਡਰਾਈਵਰ ਦੇ ਹੌਰਨ ਵਜਾਉਣ ‘ਤੇ ਭੀੜ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਗਈ।

2. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ੳ) ਤੈਨੂੰ ਪਤੈ ………………………………….. ਚੱਲ ਵਸੇ।
(ਅ) ਉਹ ਸਭ ………………………………….. ਬੋਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
(ਈ) ਇੱਕ ਵਾਰੀ ………………………………….. ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ………………………………….. ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਈ।
(ਸ) ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ………………………………….. ਮੁੱਕ ਗਈ ਸੀ।
(ਹ) ਉਸ ਨੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ………………………………….. ਦਿੱਤਾ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ‘ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ,
(ਆ) ਇੱਕੋ ਬੋਲ,
(ਈ) ਬੇਹੋਸ਼, ਹੋਸ਼,
(ਸ) ਗਿਲਾ ਗੁਜ਼ਾਰੀ,
(ਹ) ਹੌਰਨ,

3. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :

ਪਰੇਸ਼ਾਨ, ਕੰਡਕਟਰ, ਝਾਈਵਰ, ਸੁਰਗਵਾਸ, ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਕਦਰਦਾਨ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸਤਿਕਾਰ
ਉੱਤਰ :

• ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਉਲਝਣ ਭਰੀ ਸਥਿਤੀ – ਮੇਰਾ ਮਨ ਉਸਦੀਆਂ ਦੁੱਖ ਭਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਇਆ
• ਕੰਡਕਟਰ ਬੱਸ ਵਿਚ ਟਿਕਟਾਂ ਆਦਿ ਦੇਣ ਵਾਲਾ – ਕੰਡਕਟਰ ਨੇ ਸੀਟੀ ਮਾਰ ਕੇ ਬੱਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਲਿਆ।
• ਡਰਾਈਵਰ ਬੱਸ ਜਾਂ ਗੱਡੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਡਰਾਈਵਰ ਬੱਸ ਨੂੰ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
• ਸਵਰਗਵਾਸ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਣੀ – 7 ਮਈ, 1964 ਨੂੰ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ।
• ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਰਾਜਨੀਤਕ – ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਘੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੋਏ ਹਨ।
• ਕਦਰਦਾਨ ਕਦਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਕਦਰਦਾਨ ਸਨ।
• ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੰਤਰੀ – ਮੰਡਲ ਦਾ ਮੁਖੀ – ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ
• ਸਤਿਕਾਰ ਆਦਰ – ਮਾਤਾ – ਪਿਤਾ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੋ।

ਵਿਆਕਰਨ :

ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਕ ਸ਼ਬਦ ਆਏ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵੱਖਰੀ-ਵੱਖਰੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰੋ।

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ :

ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੰਡਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲੱਭਣ ਲਈ ਆਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਲੋਕ-ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
“ਲੋਕ – ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਬੱਸ ਰਾਜਪੁਰੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰੁਕਦੀ ਪਰੰਤੂ ਕੰਡਕਟਰ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਰੋਕ ਲਈ। ਉਹ ਪੰਜ – ਸੱਤ ਮਿੰਟ ਬਾਹਰ ਲਾ ਕੇ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਕਾਹਲੀਆਂ ਪਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਕੰਡਕਟਰ ਦੇ ਨਾਲ ਚੈੱਕਰ ਵੀ ਸੀ।ਉਹ ਨਾ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਹਟਦੇ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਬੱਸ ਤੋਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਸਵਾਰੀਆਂ ਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਸੀ। ਉਹ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸਨ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਕੰਡਕਟਰ ਨੇ ਬੱਸ ਤੋਰ ਦਿੱਤੀ।

ਚੈੱਕਰ ਨੇ ਕੰਡਕਟਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੀ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੁ ਜੀ ਚਲ ਵੱਸੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਕੰਡਕਟਰ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਚੈੱਕਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਰੇਡੀਓ ਤੋਂ ਸੁਣੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਈ ਸਵਾਰੀਆਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋਈਆਂ ਮੁੜ – ਮੁੜ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲੱਗੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਮਰਨ ਦਾ ਯਕੀਨ ਹੀ ਨਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਬੱਸ ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਵੀ ਇਕ ਦਮ ਬੱਸ ਨੂੰ ਬਰੇਕਾਂ ਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਤੇ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਕੰਨੀਂ ਪਈ ਖ਼ਬਰ ਦੀ ਸਚਾਈ ਜਾਣਨੀ ਚਾਹੀ।

ਚੈੱਕਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੁ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਸਨ ਤੇ ਮੁੜ ਹੋਸ਼ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਏ। ਹੁਣ ਸਭ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੱਚੀ ਸੀ। 27 ਮਈ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ। ਬਾਹਰ ਕਾਫ਼ੀ ਧੁੱਪ ਸੀ। ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਬੱਸ ਦੇ ਖੜੀ ਹੋਣ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਇਸੇ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਜਾਪਦੇ ਸਨ ਕਿ ਕੋਈ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਕਿ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਝੂਠ ਹੈ। ਪਰ ਸੱਚ ਕਿਵੇਂ ਝੂਠ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ? “ਜਿਵੇਂ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ !” ਕਹਿ ਕੇ ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਬੱਸ ਰੋਕ ਲਈ।

ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠੀ ਹਰ ਸਵਾਰੀ ਕੇਵਲ ਇਕ ਵਾਕ ਬੋਲ ਕੇ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।

ਅੰਬਾਲੇ ਦੀ ਬੱਸ ਅੰਬਾਲੇ ਜਾ ਕੇ ਰੁਕੀ ਪਰ ਚੜਿਆ ਕੋਈ ਨਾ ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਕੋਈ ਉਤਰਿਆ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਉੱਥੇ ਦੀ ਉੱਥੇ ਰੁਕ ਗਈ ਹੈ। ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਪਹੁੰਚਣ ਤੇ ਬੱਸ ਨੂੰ ਇਕ ਮਾਤਮੀ ਜਲੂਸ ਨੇ ਰੋਕ ਲਿਆ। ਬੱਸ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲੇਟ ਸੀ ਤੇ ਡਰਾਈਵਰ ਉਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਲੇਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਉਸ ਨੇ ਹੌਰਨ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਭੀੜ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਾਰੀ ਭੀੜ ਡਰਾਈਵਰ ਦੇ ਗਲ ਪੈ ਗਈ ਤੇ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ, “ਨਹਿਰੂ ਜੀ ਮਰ ਗਏ ਨੇ, ਤੂੰ ਹੌਰਨ ਵਜਾਉਂਦੈ!” ਡਰਾਈਵਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਸੁਣ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਡਰਾਈਵਰ ਨੂੰ ਥੱਲੇ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ।

ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਉੱਤੇ ਭਾਰੁ ਸੀ। ਉਹ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਾ ਥੰਮ ਸੀ, ਜੋ ਅੱਜ ਢਹਿ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਸਭ ਲੋਕ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਭੀੜ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਗਵਾਹ ਸੀ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥਡੀਲਕਸ ਬੱਸ – ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਾਲੀ ਬੱਸ 1 ਚੈੱਕਰ – ਚੈੱਕ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਾਲਾ , ਅੱਖਾਂ ਅੱਡੀਆਂ ਰਹਿ ਜਾਣੀਆਂ – ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਜਾਣਾ ਗਿਲਾ – ਗੁਜ਼ਾਰੀ ਸ਼ਕਾਇਤ। ਸਿਆਸਤਦਾਨ – ਰਾਜਨੀਤਿਕ। ਖੁਦੀ – ਹਉਂ, ਆਪਾ, ਮੈਂ। ਕਦਰਦਾਨ ਕਦਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ। ਗੱਚ – ਗੱਲਾਂ ਭਰਨਾ ਨਾਨ – ਸਟਾਪ – ਨਾ ਰੁਕਣ ਵਾਲੀ। ਮਾਤਮੀ ਅਫ਼ਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲਾ। ਸੰਕਟ – ਮੁਸ਼ਕਿਲ ! ਨਾਇਕ – ਸਿਰਕੱਢ ਆਗੂ ਥੰਮ ਆਸਰਾ ਸ਼ੋਭਾ – ਵਡਿਆਈ।

1. ਪਾਠ – ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ੳ) ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ………………………………….. ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।
(ਆ) ………………………………….. ਦਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਪਦਾ।
(ਈ) ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ………………………………….. ਦਾ ਥੰਮ ਸੀ।
(ਸ) ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ………………………………….. ਬਹੁਤ ਸੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਵਰਗਵਾਸ,
(ਆ) ਧੁੱਪ,
(ਈ) ਸੁਤੰਤਰਤਾ,
(ਸ) ਸ਼ੋਭਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਠੀਕ ਵਾਕ ਉੱਤੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਉੱਤੇ ਕਾਂਟੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ
(ਉ) ਬੱਸ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲੇ ਆ ਰਹੀ ਸੀ।
(ਆ) ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ – ਨਾਇਕ ਸਨ।
(ਈ) ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ 27 ਮਈ ਨੂੰ ਹੋਇਆ।
(ਸ) ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਸ਼ੋਭਾ ਬਹੁਤ ਸੀ।
(ਹ) ਸਵਾਰੀਆਂ ਆਮ ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠੀਆਂ ਸਨ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) (✗)
(ਅ) (✓)
(ਈ) (✓)
(ਸ) (✓)
(ਹ) (✗)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਆਏ ਕੁੱਝ ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ – ਪਟਿਆਲਾ, ਦਿੱਲੀ, ਬੱਸ, ਰਾਜਪੁਰਾ, ਕੰਮ, ਮਿੰਟ, ਚੈੱਕਰ, ਗਰਮੀ, ਸਹੂਲਤ।
ਪੜਨਾਂਵ – ਉਹ, ਉਸ, ਉਹ, ਉਹਨਾਂ , ਕਿਸੇ, ਸਭ, ਹਰ ਕਿਸੇ, ਕੋਈ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰੀ, ਪੰਜ, ਸੱਤ, ਦੋਵੇਂ, ਡਾਢੀ, ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ।
ਕਿਰਿਆ – ਜਾਣ, ਰੁਕਣੀ, ਰੋਕ ਲਈ ਸੀ, ਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ, ਆਇਆ, ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਰੁਕਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਮੁੜਿਆ, ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ, ਅੱਡੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ, ਕਰ ਸਕਦਾ।
ਸੰਬੰਧਕ – ਵਾਲੀ, ਦੇ, ਨਾਲ, ਨੂੰ, ਦੀ, ਦੇ, ਦਾ, ਤੋਂ, ਬਿਨਾਂ।

2. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ

ਅੰਬਾਲੇ ਦੇ ਅੱਡੇ ਉੱਤੇ ਬੱਸ ਰੁਕੀ ਪਰ ਨਾ ਕੋਈ ਚੜਿਆ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਉੱਤਰਿਆ। ਭਾਵੇਂ ਨਾਨ – ਸਟਾਪ ਡੀਲਕਸ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਰਸਤੇ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਦੀ – ਕਦਾਈਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਹਰ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਉੱਥੇ ਦੀ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰੁਕ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਕਰਨ ਨੂੰ ਜੀਅ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸਾਡੀ ਬੱਸ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਭੀੜ ਨੇ ਰੋਕ ਲਿਆ। ਮੈਂ ਬਾਹਰ ਵੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਹਬਾਦ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸੀ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮਾਤਮੀ ਜਲੂਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਤੁਰ ਰਹੇ ਸਨ ਬੱਸ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਲੇਟ ਸੀ। ਡਾਈਵਰ ਵਧੇਰੇ ਲੋਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ! ਉਸ ਨੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਹਾਰਨ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਭੀੜ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬੱਸ ਰੋਕ ਲਈ। “ਨਹਿਰੂ ਜੀ ਮਰ ਗਏ ਨੇ, ਤੂੰ ਹਾਰਨ ਵਜਾਉਂਦੈ। ਸਾਰੀ ਭੀੜ ਝਾਈਵਰ ਦੇ ਗਲ ਪੈ ਗਈ।ਡਾਈਵਰ ਹਾਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਕੋਈ ਸੁਣਦਾ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੰਦਾ।

‘‘ਉਤਾਰੋ ਇਹਨੂੰ ਥੱਲੇ, ਭੀੜ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਆਈ। ‘‘ਅਜਿਹੇ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹਾਰਨ ਦਾ ਕੀ ਕੰਮ?”ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਰੂ ਸੀ।ਪੰਡਤ ਨਹਿਰੁ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਾ ਬੰਮ ਸੀ { ਅੱਜ ਉਹ ਥੰਮ ਢਹਿ ਗਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਸੋਭਾ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸੀ। ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ, ਸਿੱਖ, ਈਸਾਈ, ਸਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਹਰ ਕੋਈ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਭੀੜ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਰੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।

1. ਕਿਸ ਬੱਸ ਵਿਚ ਰਸਤੇ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਦੀ – ਕਦਾਈਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
(ਉ) ਨਾਨ – ਸਟਾਪ ਡੀਲਕਸ
(ਅ) ਸਧਾਰਨ
(ਇ) ਸਰਕਾਰੀ
(ਸ) ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਨਾਨ – ਸਟਾਪ ਡੀਲਕਸ

2. ਬੱਸ ਨੂੰ ਕਿਸਨੇ ਰੋਕ ਲਿਆ?
(ਉ) ਪੁਲਿਸ ਨੇ
(ਅ) ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਨੇ।
(ਇ) ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਨੇ
(ਸ) ਸਵਾਰੀ ਨੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਨੇ

3. ਬੱਸ ਕਿਸ ਅੱਡੇ ਉੱਤੇ ਰੋਕੀ ਗਈ?
(ਉ) ਅੰਬਾਲੇ
(ਅ) ਸ਼ਾਹਬਾਦ
(ਈ) ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ
(ਸ) ਕਰਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸ਼ਾਹਬਾਦ

4. ਡਾਈਵਰ ਨੇ ਹਾਰਨ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤਾ?
(ਉ) ਬੱਸ ਚਲਾਉਣ ਲਈ
(ਅ) ਭੀੜ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ
(ਈ) ਕੰਡਕਟਰ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ
(ਸ) ਐਵੇਂ ਹੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਭੀੜ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ

5. ਕੌਣ ਮਰ ਗਿਆ ਸੀ?
(ੳ) ਸ੍ਰੀ ਨਹਿਰੂ
(ਅ) ਸੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ
(ਈ) ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗਾਂਧੀ
(ਸ) ਡਾ: ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸ੍ਰੀ ਨਹਿਰੂ

6. ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਉੱਤੇ ਕਿਸ ਨਾਇਕ ਦਾ ਚਲਾਣਾ ਭਾਰੂ ਸੀ?
(ਉ) ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਦੇ
(ਈ) ਦੁਨੀਆ ਦੇ
(ਸ) ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ

7. ਪੰਡਤ ਨਹਿਰੂ ਕਿਸ ਦੇ ਥੰਮ ਸਨ?
(ੳ) ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੇ
(ਆ) ਸੰਸਾਰ ਦੇ
(ਈ) ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ
(ਸ) ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੇ

8. ਕਿਸਨੂੰ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਮਾਨ, ਸਿੱਖ, ਇਸਾਈ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ?
(ਉ) ਸ੍ਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ
(ਅ) ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੂੰ
(ਈ) ਡਾ: ਰਾਜਿੰਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੂੰ
(ਸ) ਸ੍ਰੀ ਲਾਲ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੂੰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸ੍ਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ

9. ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਸੀ ਨਹਿਰੂ ਲਈ ਕਿਸ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਸੀ?
(ਉ) ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ
(ਅ) ਸੰਸਾ
(ਇ) ਤ੍ਰਿਸਕਾਰ
(ਸ) ਨਰਾਜ਼ਗੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚਣੋ।
(iii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਅੰਬਾਲਾ, ਸ਼ਾਹਬਾਦ, ਭੀੜ, ਬੱਸ, ਡਾਈਵਰ।
(ii) ਮੈਂ, ਕਿਸੇ, ਕੋਈ, ਅਸੀਂ, ਉਸ।
(iii) ਨਾਨ – ਸਟਾਪ ਡੀਲਕਸ, ਸਾਡੀ, ਵੱਡੀ, ਮਾਤਮੀ, ਸੁਤੰਤਰ।
(iv) ਚੜਿਆ, ਉੱਤਰਿਆ, ਰੁੱਕ ਗਈ ਹੋਵੇ, ਰੋਕ ਲਿਆ, ਆਈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ
(i) “ਨਾਇਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਨੈਕਾ
(ਅ) ਨਾਇਕਾ
(ਇ) ਨਾਇਕਣ
(ਸ) ਨੈਕਣੀ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਨਾਇਕਾ

(iii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ?
(ਉ) ਪੂਰੀ
(ਅ) ਗਵਾਹੀ
(ਇ) ਭਰੀ
(ਸ) ਸੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪੂਰੀ

(iv) ਸਤਿਕਾਰ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ੳ) ਆਦਰ
(ਅ) ਮਾਣ
(ਇ) ਮਾਨ
(ਸ) ਸਤਿਕਰਤਾਰ॥
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਆਦਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(iii) ਜੋੜਨ
(iv) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
(v) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
(vi) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(iii) ਜੋੜਨ (-)
(iv) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “)
(v) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?)
(vi) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ। (‘)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 21 ਪਿੰਡ ਇਉਂ ਬੋਲਦੈ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 21 ਪਿੰਡ ਇਉਂ ਬੋਲਦੈ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਪਿੰਡ ਇਉਂ ਬੋਲਦੈ Textbook Questions and Answers

ਪਿੰਡ ਇਉਂ ਬੋਲਦੈ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ੳ) ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦੀਪ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਦੀਪ ਦਾ ਦਾਦਾ, ਦਾਦੀ, ਤਾਇਆ, ਤਾਈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

(ਅ) ਦੀਪ ਦੇ ਦੋਸਤ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਘੁੰਮਣ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਦੀਪ ਦਾ ਦੋਸਤ ਰਮਨ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜੈਪੁਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਏਕਮ ਲੰਡਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।

(ੲ) ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਗੋਹੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਗੋਹਾ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਕੋਲ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਗੈਸ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

(ਸ) ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸੜਕਾਂ ਪੱਕੀਆਂ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਲੱਗ ਗਏ ਹਨ। ਖੇਤੀ ਯੂਨੀਵਰਿਸਟੀ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਰਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਅਤੇ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਬੀਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉੱਥੇ ਪਣ – ਚੱਕੀਆਂ ਤੇ ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਸਾਫ਼ – ਸੁਥਰੇ, ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।

(ਹ) ਦੀਪ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਕਿਸ ਦੀਆਂ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਦੀਪ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਖੇਤੀ – ਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।

(ਕ) ਦੀਪ ਨੇ ਦਰਿਆ ਉੱਤੇ ਕੀ-ਕੀ ਦੇਖਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਦੀਪ ਨੇ ਦਰਿਆ ਉੱਤੇ ਪਣ – ਚੱਕੀ ਤੇ ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਦੀ ਚੱਕੀ ਦੇਖੀ।

(ਖ) ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੁਝ ਰਖਵਾਇਆ?
ਉੱਤਰ :
ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਗੱਡੀ ਵਿਚ ਗੰਨੇ, ਸਾਗ, ਮੱਕੀ ਦਾ ਆਟਾ, ਦਾਲਾਂ ਤੇ ਕਣਕ ਆਦਿ ਰਖਵਾ ਦਿੱਤੇ।

2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :

ਤਰੱਕੀ, ਘੁਮਸੁਮਾ, ਇੰਤਜ਼ਾਮ, ਟਪੂਸੀਆਂ, ਸਰਸਰਾਹਟ, ਜੈਵਿਕ
ਉੱਤਰ :

• ਤਰੱਕੀ ਵਿਕਾਸ, ਉੱਨਤੀ – ਅਜ਼ਾਦੀ ਪਿੱਛੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਬਹੁਤ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।
• ਘੁਸਮੁਸਾ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਘੱਟ ਹਨੇਰੇ ਦਾ ਸਮਾਂ – ਅਸੀਂ ਸਵੇਰ ਦੇ ਤੁਰੇ ਸ਼ਾਮੀਂ ਘੁਸਮੁਸੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚੇ !
• ਇੰਤਜ਼ਾਮ (ਪ੍ਰਬੰਧ) – ਇੱਥੇ ਪੀਣ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਹੈ।
• ਟਪੂਸੀਆਂ (ਛਾਲਾਂ) – ਛੱਪੜ ਕੰਢੇ ਡੱਡੂ ਟਪੂਸੀਆਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਹਨ।
• ਸਰਸਰਾਹਟ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਟਹਿਣੀਆਂ ਜਾਂ ਉੱਠੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹਵਾ ਦੇ ਲੰਘਣ ਦੀ ਅਵਾਜ਼) – ਵਗਦੀ ਹਵਾ ਕਾਰਨ ਬਾਜਰੇ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਸਰਸਰਾਹਟ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ।
• ਇੰਤਜ਼ਾਮ (ਪ੍ਰਬੰਧ) – ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੀ।
• ਜੈਵਿਕ ਬਨਸਪਤੀ ਜਾਂ ਜੀਵ ਸੰਬੰਧੀ) – ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ !

3. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ :

(ੳ) “ਬੇਟਾ! ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਐਤਕੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ।
(ਅ) “ਅੱਜ-ਕੱਲ ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਲਈ ਏ।
(ੲ) “ਆਪਾਂ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਨਹਿਰ ਤੇ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਉੱਖੇ ਖੂਬ ਮੌਜ ਮਸਤੀ ਕਰਾਂਗੇ।”
(ਸ) “ਅਜੇ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕੁਝ ਦੇਖਣ ਵਾਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਏ ਤੇ ਨਾਲੇ ਹੁਣ ਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਣ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਪਾਪਾ ਨੇ ਦੀਪ ਨੂੰ ਕਹੇ।
(ਆ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੀਪ ਦੀ ਭੈਣ ਰਾਣੋ ਨੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕਹੇ।
(ਏ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਰੇਨੁ ਤੇ ਰਾਜ ਨੇ ਦੀਪ ਤੇ ਰਾਣੇ ਨੂੰ ਕਹੇ।
(ਸ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੀਪ ਨੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕਹੇ।

ਵਿਆਕਰਨ :
ਨਾਂਵ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਜ਼ਨਾਨੇ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨੇ ਦਾ ਭੇਦ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਲਿਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਲਿੰਗ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :
(1) ਪੁਲਿੰਗ
(2) ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ

ਪਾਪਾ, ਦਾਦਾ, ਦੋਸਤ, ਕੀੜਾ, ਤਾਇਆ, ਆਦਿ ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਹਨ।

ਭੈਣ, ਮਾਸੀ, ਦਾਦੀ, ਮਾਤਾ ਜੀ, ਬੇਟੀ, ਤਾਈ, ਕੁਕੜੀਆਂ ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਹਨ।

4. ਪੁਲਿੰਗ ਤੇ ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੋੜੋ :

ਪਾਪਾ – ਸਹੇਲੀ
ਦਾਦਾ – ਕੀੜੀ
ਦੋਸਤ – ਮੰਮੀ
ਦਾਦੀ – ਕੀੜਾ
ਤਾਇਆ – ਕੁਕੜੀ
ਭੈਣ – ਤਾਈ
ਕੁੱਕੜ – ਭਰਾ
ਉੱਤਰ :
ਪੁਲਿੰਗ – ਦੀਪ, ਸਕੂਲ, ਤਾਇਆ, ਘਰ, ਪਾਪਾ।
ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ – ਮਾਸੀ, ਕੰਚੂ, ਭੈਣ, ਤਾਈ, ਦਾਦੀ।

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ :
ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪੁਲਿੰਗ ਤੇ ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੇਗਾ।

ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਪਿੰਡ ਇਉਂ ਬੋਲਦੈ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
ਪਿੰਡ ਇਉਂ ਬੋਲਦੈ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਦੀਪ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਦੋਸਤ ਰਮਨ ਜੈਪੁਰ ਤੇ ਦੂਜਾ ਏਕਮ ਲੰਡਨ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਤਕੀਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਜਾਣਗੇ। ਦੀਪ ਪਿੰਡ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਸੀ ਦੀ ਬੇਟੀ ਕੰਦੂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਤਾਂ ਗੋਹੇ ਦੀ ਬਦਬੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਗੋਹੇ ਦੀ ਬਦਬੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਗੋਹਾ ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਕੋਲ ਗੈਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੀਪ ਦੀ ਭੈਣ ਰਾਣੋ ਨੇ ਵੀ ਪਿੰਡ ਜਾਣ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰੀ।

ਦੀਪ ਦੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਵਿਚ ਘੁਸਮੁਸੇ ਤਕ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਦੀਪ ਦੇ ਦਾਦਾ – ਦਾਦੀ, ਤਾਇਆ – ਤਾਈ ਅਤੇ ਰੇਨੂੰ ਤੇ ਰਾਜ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ। ਦੇਖਦਿਆਂ – ਦੇਖਦਿਆਂ ਸਾਰਾ ਵਿਹੜਾ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ। ਸਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਾਲ – ਚਾਲ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਭੈਣ ਨੇ ਦੀਪ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਆਂਢ – ਗੁਆਂਢ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਰਾਤ ਨੂੰ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਉਹ ਸੌਂ ਗਏ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਚੀਂ – ਚੀਂ, ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਰਸਰਾਹਟ ’ਤੇ ਗਲੈਹਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਟਪੂਸੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਹੀ ਜਗਾ ਦਿੱਤਾ ਰਾਤੀਂ ਰੇਨੂੰ ਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਬਣਾਏ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਨਹਿਰ ਵਲ ਨੂੰ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਚਲੇ ਗਏ। ਥੱਕ – ਟੁੱਟ ਕੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਪਸ ਮੁੜੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਠੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ, ਤਾਜ਼ੀ ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ ਖਾਣ ਲਈ ਦਿੱਤੇ। ਦੀਪ ਨੂੰ ਮਿੱਸੀ ਰੋਟੀ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਲੱਗੀ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਾਰਮ ਉੱਤੇ ਲੈ ਗਏ।

ਉੱਥੇ ਫਲਾਂ ਨਾਲ ਲੱਦੇ ਬੂਟੇ ਸਨ। ਇਕ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਮਰੂਦ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੀੜਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੈਂਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਬੂਟੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀਆਂ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਲਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਆਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵਧ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਕਣਕ ਦਾ ਝਾੜ ਵਧ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੜੇ ਸੁਆਦ ਨਾਲ ਸਾਗ ਤੇ ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਰਿਆ ਵਿਚ ਪਣ – ਚੱਕੀ ਤੇ ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਵਾਲੀ ਚੱਕੀ ਦੇਖੀ ਉੱਥੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਇਕ ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਕੁੱਕੜੀਆਂ ਆਂਡੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁੱਕੜੀਆਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਸਫ਼ਾਈ ਤੇ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਬਾਰੇ ਸਭ ਕੁੱਝ ਦੇਖਿਆ।

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਫ਼ਤਾ ਲੰਘ ਗਿਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦਾ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਪਸ ਮੁੜਨ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਗੰਨੇ, ਸਾਗ, ਮੱਕੀ ਦਾ ਆਟਾ ਦਾਲਾਂ ਤੇ ਕਣਕ ਆਦਿ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗੱਡੀ ਵਿਚ ਰਖਵਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਦੀਪ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਵਾਰ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਆਇਆ ਕਰਨਗੇ। ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਘੁਸਮੁਸੇ ਤਕ – ਥੋੜਾ ਹਨੇਰਾ ਹੋਣ ਤਕ ਸਰਸਰਾਹਟ – ਰੁੱਖਾਂ ਜਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ !

ਗਲੈਹਰੀ – ਕਾਟੋ। ਟਪੂਸੀਆਂ – ਛਾਲਾਂ, ਛੜੱਪੇ। ਆਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ – ਕੁਦਰਤੀ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲੀ ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰ – ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਪੂ ਜਾਣਕਾਰ ਪਣਚੱਕੀ – ਪਾਣੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਚੱਕੀ। ਇੰਤਜ਼ਾਮ – ਪ੍ਰਬੰਧ !

1. ਪਾਠ – ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਰੋ
(ਉ) ਦੀਪ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ …………………………………….. ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।
(ਆ) ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ …………………………………….. ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਾਈ ਜਾਵੇ।
(ਇ) ਹੁਣ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਗੋਹੇ ਦੀ …………………………………….. ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।
(ਸ) ਦੇਖਦਿਆਂ – ਦੇਖਦਿਆਂ ਪਿੰਡ ਦਾ …………………………………….. ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ।
(ਹ) ਦੀਪ ਨੂੰ …………………………………….. ਰੋਟੀ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਲੱਗੀ।
(ਕ) …………………………………….. ਦੇ ਸੁਝਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁਣ ਆਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਦਾ ਵੀ ਰੁਝਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
(ਖ) ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਬੜੇ ਸੁਆਦ ਨਾਲ …………………………………….. ਤੇ ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ !
(ਗ) ਸਭ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਖੂਬ …………………………………….. ਕੀਤੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਛੁੱਟੀਆਂ,
(ਅ) ਐਤਕੀਂ,
(ਇ) ਬਦਬੂ,
(ਸ) ਵਿਹੜਾ,
(ਹ) ਮਿੱਸੀ,
(ਕ) ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ,
(ਖ) ਸਾਗ,
(ਗ) ਮੌਜ ਮਸਤੀ।
ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਲਿਖਣ

2. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਲਿੰਗ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਇਸਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਜ਼ਨਾਨੇ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨੇ ਦਾ ਭੇਦ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਲਿਤਾ fਖਦੇ ਹਨ। ਲਿੰਗ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ – ਪਾਪਾ, ਦਾਦਾ, ਦੋਸਤ, ਕੀੜਾ, ਪਿਤਾ, ਤਾਇਆ, ਚਾਚਾ, ਕੁੱਕੜ, ਤੋਤਾ, ਝੋਟਾ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਿੰਗ ਹਨ। ਭੈਣ, ਮਾਸੀ, ਦਾਦੀ, ਮਾਤਾ, ਬੇਟੀ, ਚਾਚੀ, ਤਾਈ, ਸਹੇਲੀ, ਤੋੜੀ, ਮੱਝ, ਕੁਕੜੀ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਹਨ।

3. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ –
ਦੀਪੂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ ਕਿਧਰੇ ਨਾ ਕਿਧਰੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ – ਜੈਪੁਰ, ਜੋਧਪੁਰ, ਪਾਲਮਪੁਰ ਜਾਂ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਜਾਵੇ ਸਕੂਲੋਂ ਘਰ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਪਾਪਾ, ਅਸੀਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਕਿੱਥੇ ਜਾਵਾਂਗੇ? ਛੁੱਟੀਆਂ ਤਾਂ ਅੱਜ ਤੋਂ ਹੀ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ।” ਪਾਪਾ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਮੁਸਕਰਾਏ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, “ਬੇਟਾ !

ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਐਤਕੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਾਈ ਜਾਵੇ। ਪਿੰਡ, ਜਿੱਥੇ ਤੇਰੇ ਦਾਦਾ, ਦਾਦੀ ਤੇ ਤਾਇਆ, ਤਾਈ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। “ਲੈ ਬਸ ! ਪਿੰਡ ਹੀ, ਮੇਰਾ ਦੋਸਤ ਰਮਨ ਤਾਂ ਜੈਪੁਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਏਕਮ ਤਾਂ ਲੰਡਨ ਕੇਵਲ ਸੈਰ ਕਰਨ ਹੀ ਜਾ ਰਿਹੈ ਤੇ ਮੈਂ ਪਿੰਡ ਉਸ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਕਿਹਾ। “ਬੇਟਾ ! ਤੂੰ ਪਿੰਡ ਜਾ ਕੇ ਦੇਖੀ ਤਾਂ ਸਹੀ, ਤੈਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਚੰਗਾ ਲੱਗੇਗਾ “ਨਹੀਂ ! ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਪਿੰਡ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੀ ਬੇਟੀ ਕੰਚੁ ਦੱਸਦੀ ਸੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਗੋਹੇ ਦੀ ਬਦਬੋ ਆਉਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਏ !”

1. ਦੀਪੂ ਕਿਹੜੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ?
(ੳ) ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ
(ਆ) ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ
(ਇ) ਮਾਡਰਨ ਸਕੂਲ
(ਸ) ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ

2. ਕੌਣ ਕਿਧਰੇ ਨਾ ਕਿਧਰੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ?
(ਉ) ਦੀਪੂ ਦੇ ਦੋਸਤ
(ਅ) ਦੀਪੂ ਦੇ ਸਹਿਪਾਠੀ
(ਇ) ਦੀਪੂ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ
(ਸ) ਦੀਪੂ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ॥
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੀਪੂ ਦੇ ਦੋਸਤ

3. ਦੀਪੂ ਨੇ ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਕਿਸਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਘੁੰਮਣ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣਗੇ?
(ਉ) ਪਾਪਾ ਨੂੰ
(ਅ) ਮੰਮੀ ਨੂੰ
(ਇ) ਭਰਾ ਨੂੰ
(ਸ) ਭੈਣ ਨੂੰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪਾਪਾ ਨੂੰ

4. ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਦੀਪੂ ਨੂੰ ਸੈਰ ਲਈ ਕਿੱਥੇ ਲਿਜਾਣ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ?
(ਉ) ਪਾਲਮਪੁਰ
(ਅ) ਬੈਂਗਲੁਰੂ
(ਇ) ਪਿੰਡ
(ਸ) ਸ਼ਹਿਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪਿੰਡ

5. ਦੀਪੂ ਦਾ ਦੋਸਤ ਰਮਨ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ?
(ਉ) ਜੈਪੁਰ
(ਅ) ਪਾਲਮਪੁਰ
(ਇ) ਜੋਧਪੁਰ
(ਸ) ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜੈਪੁਰ

6. ਏਕਮ ਕਿੱਥੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ?
(ਉ) ਜੈਪੁਰ
(ਅ) ਜੋਧਪੁਰ
(ਇ) ਪਾਲਮਪੁਰ
(ਸ) ਲੰਡਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਲੰਡਨ।

7. ਮਾਸੀ ਦੀ ਬੇਟੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ?
(ੳ) ਰੰਜੂ
(ਅ) ਮੰਜੂ।
(ਇ) ਕੰਚੁ
(ਸ) ਤਨੂ !
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਕੰਚੁ

8. ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕਿਸਦੀ ਬਦਬੋ ਆਉਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ?
(ਉ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ
(ਅ) ਢੇਰਾਂ ਦੀ
(ਇ) ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ
(ਸ) ਗੋਹੇ ਦੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਗੋਹੇ ਦੀ।

9. ਦੀਪੂ ਦੇ ਪਾਪਾ ਕਿਸ ਥਾਂ ਦੀ ਸੈਰ ਚੰਗੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ?
(ਉ) ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ
(ਆ) ਪਿੰਡ ਦੀ।
(ਇ) ਲੰਡਨ ਦੀ
(ਸ) ਜੈਪੁਰ ਦੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਪਿੰਡ ਦੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਦੀਪੂ, ਸਕੂਲ, ਛੁੱਟੀਆਂ, ਦੋਸਤ, ਲੰਡਨ।
(ii) ਅਸੀਂ, ਮੈਂ, ਉਸ, ਤੂੰ, ਤੈਨੂੰ।
(iii) ਮਾਡਲ, ਵੱਡੇ, ਤੇਰੇ, ਮੇਰਾ।
(iv) ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਪੁੱਛਿਆ, ਜਾਵਾਂਗੇ, ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ
(i) “ਤਾਇਆ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਤਾਈ
(ਆ) ਤਾਊ
(ਇ) ਤਾਈਆਂ
(ਸ) ਤਾਇਆ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਤਾਈ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ?
(ਉ) ਵੱਡੇ
(ਅ) ਵਡਾਰੂ
(ਈ) ਸ਼ਹਿਰ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਵੱਡੇ

(iii) ‘ਬਦਬੋ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਬੋ
(ਅ) ਸੜਿਆਂਦ
(ਈ) ਮਹਿਕ
(ਸ) ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੜਿਆਂਦ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(iii) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
(iv) ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
(v) ਜੋੜਨੀ
(vi) ਡੈਸ਼।
(vii) ਬੈਕਟ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(iii) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “)
(iv) ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!)
(v) ਜੋੜਨੀ (-)
(vi) ਡੈਸ਼ (-)
(vii) ਬੈਕਟ {( )}

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ : ਦੀਪ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਰਾਹੀਂ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਏ ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਘੁਸਮੁਸੇ ਤੱਕ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਦੀਪ ਦੇ ਦਾਦਾ – ਦਾਦੀ ਤੇ ਤਾਇਆ – ਤਾਈ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਰੇਨੂੰ ਤੇ ਰਾਜ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਏ। ਦੇਖਦਿਆਂ – ਦੇਖਦਿਆਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਵਿਹੜਾ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ ! ਸਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਹਾਲ ਚਾਲ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਸਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ਦੀਪ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਭੈਣ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।’’ ਭੈਣ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ, ‘‘ਦੀਪ !

ਇਹੀ ਤਾਂ ਫ਼ਰਕ ਹੈ ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ, ਇੱਥੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਆਂਢ – ਗੁਆਂਢ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਏ।” ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਰੇਨੂੰ ਤੇ ਰਾਜ ਭੱਜੇ – ਭੱਜੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਆਏ ਤੇ ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ‘ਆਪਾਂ ਸਵੇਰੇ – ਸਵੇਰੇ ਨਹਿਰ ‘ਤੇ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਉੱਥੇ ਖੂਬ ਮੌਜ – ਮਸਤੀ ਕਰਾਂਗੇ। ਉੱਥੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਬੋਹੜ ਉੱਤੇ ਅਸੀਂ ਪੀਂਘ ਵੀ ਪਾਈ ਹੋਈ ਹੈ, ਝੂਟੇ ਲਵਾਂਗੇ। ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ – ਕਰਦੇ ਉਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਂ ਗਏ ਸਵੇਰੇ ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਚੀਂ – ਚੀਂ ਨੇ, ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਰਸਰਾਹਟ ਨੇ, ਗਾਲ੍ਹੜਾਂ ਦੀਆਂ ਟਪੂਸੀਆਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ – ਆਪ ਹੀ ਜਗਾ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਨਹਿਰ ਵਲ ਨੂੰ ਸੈਰ ਕਰਨ ਤੁਰ ਪਏ।

1. ਦੀਪ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ?
(ਉ) ਪਿੰਡ
(ਆ) ਸ਼ਹਿਰ
(ਈ) ਜੈਪੁਰ
(ਸ) ਪਾਲਮਪੁਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪਿੰਡ

2. ਦੀਪ ਹੋਰੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚੇ?
(ਉ) ਸਾਈਕਲਾਂ ਉੱਤੇ
(ਅ) ਬੱਸ ਵਿਚ
(ਈ) ਕਾਰ ਰਾਹੀਂ
(ਸ) ਗੱਡੇ ਵਿਚ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਕਾਰ ਰਾਹੀਂ

3. ਦੀਪ ਹੋਰੀਂ ਕਿਸ ਕੁ ਵੇਲੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚੇ?
(ੳ) ਰਾਤੀਂ
(ਅ) ਦੁਪਹਿਰੇ
(ਇ) ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਘੁਸਮੁਸੇ
(ਸ) ਸਵੇਰੇ – ਸਵੇਰੇ !
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਘੁਸਮੁਸੇ

4. ਦੀਪ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਆਏ ਦੇਖ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੋਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਕੌਣ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ?
(ਉ) ਦਾਦਾ – ਦਾਦੀ/ਤਾਇ
(ਆ) ਤਾਈ ਅ ਚਾਚਾ – ਚਾਚੀ
(ਇ) ਨਾਨਾ – ਨਾਨੀ
(ਸ) ਮਾਮਾ – ਮਾਮੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦਾਦਾ – ਦਾਦੀ/ਤਾਇ

5. ਵਿਹੜਾ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ?
(ੳ) ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾਲ
(ਅ) ਰੌਣਕ ਨਾਲ
(ਈ) ਚਾਵਾਂ ਨਾਲ
(ਸ) ਲੋ ਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਚਾਵਾਂ ਨਾਲ

6. ਭੈਣ ਨੇ ਦੀਪ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਸਮਝਾਈ?
(ਉ) ਭੈਣ ਤੇ ਭਰਾ ਦਾ ਫ਼ਰਕ
(ਅ) ਦਾਦੇ – ਦਾਦੀ ਦਾ ਫ਼ਰਕ
(ਈ) ਤਾਏ – ਤਾਈ ਦਾ ਫ਼ਰਕ
(ਸ) ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਫ਼ਰਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਫ਼ਰਕ।

7. ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਪਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਆਂਢ – ਗੁਆਂਢ ਦਾ
(ਅ) ਭੈਣਾਂ – ਭਰਾਵਾਂ ਦਾ।
(ਇ) ਭਰਾਵਾਂ – ਭਰਾਵਾਂ ਦਾ
(ਸ) ਭੈਣਾਂ – ਭੈਣਾਂ ਦਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਆਂਢ – ਗੁਆਂਢ ਦਾ

8. ਰੇਨੂੰ ਤੇ ਰਾਜ ਨੇ ਸਵੇਰੇ – ਸਵੇਰੇ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ?
(ੳ) ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ
(ਅ) ਬਾਗ਼ ਵਿਚ
(ਇ) ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ
(ਸ) ਨਹਿਰ ਉੱਤੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਨਹਿਰ ਉੱਤੇ।

9. ਪੀਘ ਕਿੱਥੇ ਪਾਈ ਹੋਈ ਸੀ?
(ਉ) ਪਿੱਪਲ ਉੱਤੇ
(ਅ) ਬੋਹੜ ਉੱਤੇ
(ਈ) ਸ਼ਰੀਂਹ ਉੱਤੇ
(ਸ) ਤੂਤ ਉੱਤੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਬੋਹੜ ਉੱਤੇ

10. ਸਵੇਰੇ – ਸਵੇਰੇ ਦੀਪੂ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਕਿਹੜੀ ਸੀ?
(ਉ) ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਚੀਂ – ਚੀਂ
(ਅ) ਕਾਵਾਂ ਦਾ ਬੋਲਣਾ
(ਈ) ਗਿੱਦੜਾਂ ਦਾ ਹਵਾਕਣਾ
(ਸ) ਖੂਹਾਂ ਦੀ ਟਿੱਚ – ਟਿੱਚ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਚੀਂ – ਚੀਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ !
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਦੀਪ, ਮਾਤਾ, ਪਿੰਡ, ਦਾਦਾ, ਤਾਇਆ !
(ii) ਉਹ, ਉਹਨਾਂ, ਸਾਰੇ, ਆਪਾਂ, ਅਸੀਂ।
(iii) ਦੂਜੇ, ਬਹੁਤ, ਖੂਬ, ਆਪਣੀ, ਸਾਰੇ।
(iv) ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਤੁਰ ਪਏ, ਹੋਏ, ਹੁੰਦਾ ਏ, ਲਵਾਂਗੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :
(i) ‘ਭੈਣ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਬਹਿਨ
(ਅ) ਦੀਦੀ
(ਇ) ਭਰਾ
(ਸ) ਬੀਬਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਭਰਾ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ?
(ੳ) ਖੂਬ
(ਅ) ਨਹਿਰ
(ਈ) ਸੈਰ
(ਸ) ਪੀਂਘ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਖੂਬ

(iii) ‘ਭਰਾ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਬਾਬਾ
(ਅ) ਵੀਰ/ਭਾਈ
(ਈ) ਬਾਉ
(ਸ) ਕਾਕਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਵੀਰ/ਭਾਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ।
(iii) ਜੋੜਨੀ
(iv) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
(v) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ ( । )
(ii) ਕਾਮਾ ( , )
(iii) ਜੋੜਨੀ ( – )
(iv) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “)
(v) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ ( ‘ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 20 ਧਰਤੀ ਦਾ ਗੀਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 20 ਧਰਤੀ ਦਾ ਗੀਤ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਧਰਤੀ ਦਾ ਗੀਤ Textbook Questions and Answers

ਧਰਤੀ ਦਾ ਗੀਤ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ਉ) ਸੂਰਜ ਧਰਤੀ ਦਾ ਮੁਖੜਾ ਕਿਵੇਂ ਰੁਸ਼ਨਾਉਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸੂਰਜ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਦਾ ਮੁੱਖੜਾ ਰੁਸ਼ਨਾਉਂਦਾ ਹੈ !

(ਅ) ਚੰਨ ਦੀ ਚਾਨਣੀ ਪੈਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਨ ਦੀ ਚਾਨਣੀ ਪੈਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਸ਼ਿੰਗਾਰੀ ਹੋਈ ਲਗਦੀ ਹੈ।

(ੲ) ਧਰਤੀ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਾਧਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਰਿਸ਼ਮਾਂ, ਚੰਨ ਦੀ ਚਾਨਣੀ, ਬੱਦਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਛਮ – ਛਮ ਵਦੀ ਵਰਖਾ, ਰੁੱਖ, ਬੂਟੇ ਤੇ ਫੁੱਲ, ਬਰਫ਼ਾਂ ਲੱਦੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ, ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਕਲ – ਕਲ ਕਰਦਾ ਪਾਣੀ ਤੇ ਵਾਦੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਰੁਮਕਦੀ ਪੌਣ ਸਭ ਚੀਜ਼ਾਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

(ਸ) ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀ-ਕੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚੋਂ ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ ਆਦਿ ਧਾਤਾਂ ਰੂਪ ਸੁਗਾਤਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।

2. ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :

(ਉ) ਸੂਰਜ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਸੰਗ ਤੇਰੇ
…………………………………………
(ਅ) ਉੱਚੇ ਪਰਬਤ ਬਰਫ਼ਾਂ ਕੱਜੇ
…………………………………………
(ੲ) ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਲ-ਕਲ ਕਰਦਾ
…………………………………………
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੂਰਜ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਸੰਗ ਤੇਰੇ,
ਮੁੱਖੜੇ ਨੂੰ ਰੁਸਨਾਵੇ।

(ਅ) ਉੱਚੇ ਪਰਬਤ ਬਰਫ਼ਾਂ ਕੱਜੇ,
ਤੇਰੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਂਦੇ।

(ਇ) ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਲ – ਕਲ ਕਰਦਾ,
ਪਾਣੀ ਗੀਤ ਸੁਣਾਵੇ।

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਬਲਿਹਾਰ : ਕੁਰਬਾਨ, ਸਦਕੇ
• ਪਰਬਤ : ਪਹਾੜ
• ਰਿਸ਼ਮਾਂ : ਕਿਰਨਾਂ
• ਹਿਮੰਡ : ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ, ਆਲਮ
• ਮਹਿਮਾ : ਸੋਭਾ, ਉਸਤਤ, ਵਡਿਆਈ
• ਖ਼ਲਕਤ : ਦੁਨੀਆਂ, ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਲੋਕ
• ਭੰਡਾਰ : ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ, ਸੰਹਿ
• ਕਲ-ਕਲ : ਸ਼ੋਰ, ਰੌਲਾ
• ਅਪਰਅਪਾਰ : ਅਪਾਰ, ਜਿਸ ਦੀ ਕੋਈ ਹੱਦ ਨਹੀਂ

ਵਿਆਕਰਨ :
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਰਕੇ ਲਿਖੋ : ਜੈ-ਜੈਕਾਰ, ਰੁਸ਼ਨਾਵੇ, ਛਮ-ਛਮ, ਦੇਣ ਸ਼ਿੰਗਾਰ, ਵਧਾਉਂਦੇ, ਸਜਾਉਂਦੇ, ਕਲ-ਕਲ, ਰੁਮਕਦੀ, ਬਹਿਲਾਵੇ, ਮਹਿਮਾ, ਮਿਲਦੀਆਂ, ਸੁੱਖਾਂ, ਅੱਡ-ਅੱਡ , ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ, ਰੱਜ-ਰੱਜ, ਲਾਇਆ।

ਦੁਹਰਾਅ-ਸੂਚਕ ਸ਼ਬਦ
ਛਮ-ਛਮ, ਅੱਡ-ਅੱਡ, ਰੱਜ-ਰੱਜ

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ :
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਮ ਬੋਲ-ਚਾਲ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਦੁਹਰਾਅ ਸੂਚਕ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਣ ਲਈ ਆਖਿਆ ਜਾਵੇ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਧਰਤੀ ਦਾ ਗੀਤ Important Questions and Answers

1. ਕਾਵਿ – ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਧਰਤੀ ਤੇਰੀ ਜੈ – ਜੈਕਾਰ
ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਜਾਈਏ ਬਲਿਹਾਰ॥
ਸੂਰਜ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਸੰਗ ਤੇਰੇ
ਮੁੱਖੜੇ ਨੂੰ ਰੁਸ਼ਨਾਵੇ।
ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛਮ – ਛਮ ਵਰਖਾ
ਤੈਨੂੰ ਆਣ ਨੁਹਾਵੇ।
ਰੰਗ – ਬਰੰਗੇ ਲੱਖਾਂ ਹੀ ਫੁੱਲ
ਤੈਨੂੰ ਦੇਣ ਸ਼ਿੰਗਾਰ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਬਲਿਹਾਰ – ਕੁਰਬਾਨ। ਸੰਗ – ਨਾਲ ! ਮੁੱਖੜੇ – ਚਿਹਰੇ। ਛਮ ਛਮ – ਮੀਂਹ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਰਨਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਬ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਧਰਤੀ ! ਅਸੀਂ ਤੇਰੀ ਜੈ – ਜੈਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਕੁਰਬਾਨ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਹਰ ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨਾਲ ਤੇਰੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਛਮ – ਛਮ ਕਰ ਕੇ ਵਦੀ ਵਰਖਾ ਆ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਨੁਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਲੱਖਾਂ ਰੰਗ – ਬਰੰਗੇ ਫੁੱਲ ਖਿੜ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

(ਆ) ਉੱਚੇ ਪਰਬਤ ਬਰਫ਼ਾਂ ਕੱਜੇ
ਤੇਰੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਂਦੇ।
ਰੁੱਖ – ਬੂਟੇ ਸਭ ਤੇਰਾ ਚਿਹਰਾ
ਰਹਿੰਦੇ ਨਿੱਤ ਸਜਾਉਂਦੇ।
ਰਾਤੀ ਚੰਨ ਦੀਆਂ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਤੇਰਾ
ਦੇਵਣ ਰੂਪ ਸ਼ਿੰਗਾਰ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਪਰਬਤ – ਪਹਾੜ। ਰਿਸ਼ਮਾਂ – ਕਿਰਨਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਧਰਤੀ ! ਉੱਚੇ – ਉੱਚੇ ਪਰਬਤ ਤੇਰੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਰੁੱਖ ਤੇ ਬੂਟੇ ਸਾਰੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤੇਰੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਸਜਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੰਦ ਦੀਆਂ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਆ ਕੇ ਤੇਰੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਲ – ਕਲ ਕਰਦਾ
ਪਾਣੀ ਗੀਤ ਸੁਣਾਵੇ।
ਵਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੌਣ ਰੁਮਕਦੀ
ਦਿਲ ਸਾਡਾ ਬਹਿਲਾਵੇ।
ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਵਿੱਚ ਤੇਰੀ
ਮਹਿਮਾ ਅਪਰਅਪਾਰ

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਵਾਦੀਆਂ – ਦੋ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਮੈਦਾਨ ਬਹਿਲਾਵੇ – ਪਰਚਾਵੇ। ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ – ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਮਹਿਮਾ – ਵਡਿਆਈ, ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਅਪਰ – ਅਪਾਰ – ਬੇਅੰਤ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਧਰਤੀ ! ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਚਲਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਲ – ਕਲ ਕਰ ਕੇ ਚਲਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿੱਠੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਦੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਰੁਮਕਦੀ ਹੋਈ ਹਵਾ ਸਾਡਾ ਮਨ ਪਰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੈ ਧਰਤੀ : ਸਾਹੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਤੇਰੀ ਵਡਿਆਈ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ !

(ਸ) ਤੇਰੇ ਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਨੇ ਪਈਆਂ
ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ, ਧਾਤਾਂ
ਨੂੰ ਤੇਰੀ ਕੁੱਖ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਨੂੰ
ਮਿਲਦੀਆਂ ਕਈ ਸੁਗਾਤਾਂ !
ਖ਼ਲਕਤ ਖ਼ਾਤਰ ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਨੂੰ
ਸੁੱਖਾਂ ਦਾ ਭੰਡਾਰ।’

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਸੀਨੇਛਾਤੀ ; ਕੁੱਖ – ਪੇਟ। ਖ਼ਲਕਤ – ਦੁਨੀਆ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਧਰਤੀ ! ਤੇਰੋ ਸੀਨੇ ਵਿਚ, ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ ਆਦਿ ਧਾਤਾਂ ਪਈਆਂ ਹਨ। ਤੇਰੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚੋਂ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੁਗਾਤਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੇ ਧਰਤੀ ! ਤੂੰ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਤਾਂ ਸੁੱਖਾਂ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈਂ

(ਹ) ਅੱਡ – ਅੱਡ ਥਾਂਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵੱਖਰਾ
ਪੰਣ ਤੇ ਪਾਣੀ ਤੇਰਾ।
ਵੰਨ – ਸੁਵੰਨੇ ਲੱਖਾਂ ਜੀਵਾਂ
ਲਾਇਆ ਏਥੇ ਡੇਰਾ।
ਸਾਰੇ ਜੀਵ – ਪਾਣੀ ਰੱਜ – ਰੱਜ
ਤੈਨੂੰ ਕਰਨ ਪਿਆਰ !
ਧਰਤੀ ਤੇਰੀ ਜੈ – ਜੈਕਾਰ
ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਜਾਈਏ ਬਲਿਹਾਰ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਵੰਨ – ਸੁਵੰਨੇ – ਭਿੰਨ – ਭਿੰਨ ਰੰਗਾਂ ਦੇ। ਬਹਾਰ – ਕੁਰਬਾਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੋ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਹੇ ਧਰਤੀ ! ਤੇਰੇ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਥਾਂਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵੱਖਰਾ – ਵੱਖਰਾ ਪੌਣ – ਪਾਣੀ ਹੈ। ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਜੀਵਾਂ ਨੇ ਡੇਰਾ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਜੀਵ – ਜੰਤੁ ਤੈਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਰੱਜ ਕੇ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੇ ਧਰਤੀ ਅਸੀਂ ਸਦਾ ਤੇਰੀ ਜੈ – ਜੈਕਾਰ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਕੁਰਬਾਨ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ।

2. ਪਾਠ – ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਾਂਵ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ
ਜੈ – ਜੈਕਾਰ, ਰੁਸ਼ਨਾਵੇ, ਛਮ – ਛਮ, ਦੇਣ ਸ਼ਿੰਗਾਰ, ਵਧਾਉਂਦੇ, ਸਜਾਉਂਦੇ, ਸੂਰਜ, ਬੱਦਲ, ਕਲ – ਕਲ, ਰੁਮਕਦੀ, ਬਹਿਲਾਵੇ, ਮਹਿਮਾ, ਮਿਲਦੀਆਂ, ਸੁੱਖਾਂ, ਅੱਡ – ਅੱਡ, ਵੰਨ – ਸੁਵੰਨੇ, ਰੱਜ ਰੱਜ ਲਾਇਆ, ਰੰਗ – ਬਰੰਗੇ, ਲੱਖਾਂ ਹੀ, ਅਪਰ – ਅਪਾਰ, ਕਈ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ – ਜੈ – ਜੈਕਾਰ, ਸੂਰਜ, ਬੱਦਲ, ਮਹਿਮਾ, ਸੁੱਖਾਂ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਅੱਛ – ਅੱਛ, ਵੰਨ – ਸੁਵੰਨੇ, ਰੰਗ – ਬਰੰਗੇ, ਲੱਖਾਂ ਹੀ, ਅਪਰ – ਅਪਾਰ, ਕਈ।

ਕਿਰਿਆ – ਰੁਸ਼ਨਾਵੇ, ਦੇਣ ਸ਼ਿੰਗਾਰ, ਵਧਾਉਂਦੇ, ਸਜਾਉਂਦੇ, ਰੁਮਕਦੀ, ਬਹਿਲਾਵੇ, ਮਿਲਦੀਆਂ, ਲਾਇਆ।

ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਛਮ ਛਮ, ਕਲ – ਕਲ, ਰੱਜ ਰੱਜ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 19 ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 19 ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ Textbook Questions and Answers

ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ਉ) ਰਾਜੇ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ ਕਿਉਂ ਪੁੱਛੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਜੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ – ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਹੋਰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ।

(ਅ) ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਜ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ ਇਹ ਸਨ

• ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
• ਵਰਤਾਉ ਲਈ ਚੰਗੇ ਆਦਮੀ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
• ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

(ੲ) ਜਦੋਂ ਰਾਜੇ ਦੀ ਤਿੰਨ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਤਸੱਲੀ ਨਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਰਾਜੇ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਜੇ ਨੇ ਬੁਧੀਮਾਨਾਂ ਪਾਸੋਂ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਪੁੱਛੇ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਨਾ ਹੋਈ। ਹਰ ਇਕ ਨੇ ਆਪਣੀ – ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ! ਅਖੀਰ ਰਾਜਾ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਕੁਟੀਆ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਇਕ ਤਪੀਸ਼ਰ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਲੈਣ ਲਈ ਗਿਆ।

(ਸ) ਰਾਜੇ ਨੇ ਤਪੀਸ਼ਰ ਪਾਸ ਜਾ ਕੇ ਕੀਤਾ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਜੇ ਨੇ ਤਪੀਸ਼ਰ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਨੇ ਤਪੀਸ਼ਰ ਦੀ ਕਿਆਰੀ ਕਹੀ ਨਾਲ ਪੁੱਟੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਨੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਮੱਲ੍ਹਮ ਪੱਟੀ ਕੀਤੀ।

(ਹ) ਤਪੀਸ਼ਰ ਨੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੁੱਛਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰ ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਤਾ?
ਉੱਤਰ :
ਤਪੀਸ਼ਰ ਨੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਕਿ –

• ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਜੋ ਨੇਕੀ ਹੋ ਸਕੇ, ਉਹ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਮਾਂ ਇਕ ਵਾਰੀ ਬੀਤਿਆ ਮੁੜ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।
• ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਹੈ।
• ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਕਿਸੇ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਇਸੇ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕੁੱਝ ਸੁਆਰ ਕਰੇ। ਕਿਸੇ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਵੀ ਭਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ :

ਨੌਂਡੀ ਪਿਟਾਉਣੀ, ਮਾਲਾ-ਮਾਲ ਕਰਨਾ, ਬਣ-ਬਣ ਦੀ ਲੱਕੜੀ, ਤਪੀਸ਼ਰ, ਚਰਨ-ਸੇਵਕ
ਉੱਤਰ :

• ਡੰਡੀ ਪਿਟਵਾਉਣੀ ਖੜਕਾ ਕਰ ਕੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਸੁਣਾਉਣੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਵੇਲੇ ਚੌਕੀਦਾਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਡੱਡੀ ਪਿੱਟ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਹੁਕਮ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਸਨ।
• ਮਾਲਾ ਮਾਲ ਕਰਨਾ (ਅਮੀਰ ਬਣਾ ਦੇਣਾ) – ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਸਰੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੇ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਮਾਲਾ ਮਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
• ਬਣ ਬਣ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਵੱਖਰੇ – ਵੱਖਰੇ ਥਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਲੋਕ) – ਇਸ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਬਣ ਬਣ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਦਿਲੀ ਸਾਂਝ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ।
• ਤਪੀਸ਼ਰ (ਕਠਿਨ ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) – ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਇਕ ਤਪੀਸ਼ਰ ਸਮਾਧੀ ਲਾ ਕੇ ਬੈਠਾ ਸੀ !
• ਚਰਨ – ਸੇਵਕ (ਅਧੀਨਗੀ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) – ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਚਰਨ – ਸੇਵਕਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਸਨ।

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ:

• ਇਤਰਾਜ਼ : ਸ਼ੰਕਾ, ਵਿਰੋਧ
• ਮਸ਼ਵਰਾ : ਰਾਏ, ਸਲਾਹ
• ਤਪੀਸ਼ਰ : ਤਪ ਕਰਨ ਵਾਲਾ
• ਕੁਟੀਆ : ਸਾਧੂਆਂ ਦੀ ਝੁੱਗੀ ਜਾਂ ਝੌਪੜੀ
• ਬਿਰਧ : ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਆਦਮੀ, ਬਜ਼ੁਰਗ
• ਨਿਢਾਲ : ਨਿਸਤਾ
• ਵਰਤਾਅ : ਵਿਹਾਰ, ਵਤੀਰਾ

ਵਿਆਕਰਨ :

ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਵਾਕ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਬੰਧਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਦਾ, ਨੇ, ਲਈ, ਤੋਂ, ਨੂੰ, ਵਿੱਚ ਆਦਿ।

ਹੈ! ਅਜੇ ਸੰਭਾਲ਼ ਇਸ ‘ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਕਰ ਸਫ਼ਲ ਉਡੰਦਾ ਜਾਂਵਦਾ ਇਹ ਠਹਿਰਨ ਜਾਚ ਨਾ ਜਾਣਦਾ, ਲੰਘ ਗਿਆ ਨਾ ਮੁੜ ਕੇ ਆਂਵਦਾ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
“ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਲਿਖੋ
ਜਾਂ
‘ਤਿੰਨ ਸਵਾਲ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ :
ਇਕ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫਿਕਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਇਕ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਸੋਚਿਆ, “ਜੇ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਤਿੰਨਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਮਿਲ ਜਾਵੇਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿਚ ਕੋਈ ਗਲਤੀ ਨਾ ਕਰਾਂ। ਉਹ ਸਵਾਲ ਇਹ ਸਨ !

• ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
• ਵਰਤਾਉ ਲਈ ਚੰਗੇ ਆਦਮੀ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
• ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਰਾਜੇ ਨੇ ਢੰਡੋਰਾ ਫੇਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਦੇਵੇਗਾ ਉਸ ਨੂੰ ਧਨ ਪਦਾਰਥ ਨਾਲ ਮਾਲਾ – ਮਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਠੀਕ ਅਤੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਕੋਈ ਵੀ ਨਾ ਦੇ ਸਕਿਆ ਲਾਗਲੇ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਇਕ ਤਪੀਸ਼ਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਰਾਜਾ ਉਸ ਕੋਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾ ਕੇ ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਤੇ ਤਪੀਸ਼ਰ ਆਪਣੀ ਕਿਆਰੀ ਨੂੰ ਕਹੀ ਨਾਲ ਪੁੱਟ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਚੁੱਪ – ਚਾਪ ਕੰਮ ਵਿਚ ਲੱਗਾ ਰਿਹਾ।

ਫੇਰ ਰਾਜਾ ਉਸ ਤੋਂ ਕਹੀ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਾਮ ਤਕ ਖੇਤ ਨੂੰ ਪੁੱਟਦਾ ਰਿਹਾ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਕੁਟੀਆ ਵਿਚ ਇਕ ਆਦਮੀ ਆਇਆ ਜਿਸ ਦੀ ਵੱਖੀ ਵਿਚੋਂ ਖੂਨ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਕੇ ਪੱਟੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਜਾ ਉਸ ਆਦਮੀ ਸਮੇਤ ਕੁੱਟੀਆ ਵਿਚ ਸੌਂ ਗਿਆ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮਾਰਨ ਦੀ ਨੀਅਤ ਨਾਲ ਆਇਆ ਸੀ ਕਿ ਅੱਗੋਂ ਰਾਜੇ ਦੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਕੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰਿਆ ! ਉਸ ਨੇ ਰਾਜੇ ਤੋਂ ਖ਼ਿਮਾ ਮੰਗ ਕੇ ਸੁਲਾਹ ਕਰ ਲਈ।

ਫਿਰ ਰਾਜੇ ਨੇ ਤਪੀਸ਼ਰ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਸਵਾਲਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਤਪੀਸ਼ਰ ਨੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੇਤੇ ਰੱਖੋ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੇ ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਵਰਤਮਾਨ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਜੋ ਨੇਕੀ ਹੋ ਸਕੇ, ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੇਲਾ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਹੈ, ਇਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵੇਲਾ ਹੈ। ਵਰਤਾਉ ਲਈ ਉਹ ਚੰਗਾ ਆਦਮੀ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੋਵੇ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਵਾਹ ਪੈਣਾ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ? ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਆਦਮੀ ਦਾ ਭਲਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਆਉਣ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਇਹ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹੈ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਮਾਲਾ – ਮਾਲ – ਅਮੀਰ, ਖੁਸ਼ਹਾਲ। ਕੌਂਸਲ – ਸਭਾ ਡੱਡੀ ਢੰਡੋਰਾ ! ਤਪੀ – ਤੱਪ ਕਰਨ ਵਾਲਾ। ਭਵਿੱਖ – ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ। ਸ਼ਾਹੀ – ਸਰਕਾਰੀ ! ਰਾਜਨ – ਰਾਜਾ।

1. ਪਾਠ – ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰਾਜੇ ਪਾਸੋਂ ਗੱਭਰੂ ਨੇ ਮੁਆਫ਼ੀ ਕਿਉਂ ਮੰਗੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਜੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਉਸ ਨੌਜਵਾਨ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਉਸ ਗੱਭਰੂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕ੍ਰੋਧ ਆਇਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਰਾਜਾ ਇਕੱਲਾ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਨਿਕਲ ਤੁਰਿਆ। ਰਾਜੇ ਦੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨੇ ਗੱਭਰੂ ਪਛਾਣ ਲਿਆ ਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਤਪੀਸ਼ਰ ਦੀ ਕੁਟੀਆ ਵਿਚ ਆ ਪਹੁੰਚਿਆ।

ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਖੂਨ ਵਹਿਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ! ਰਾਜੇ ਦੇ ਨੇਕੀ ਭਰਪੂਰ ਸਲੂਕ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਗੱਭਰੂ ਨੇ ਰਾਜੇ ਪਾਸੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ ਇਤਰਾਜ਼, ਵਰਤਾਓ, ਬਿਰਧ, ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ, ਇਰਾਦਾ, ਵਰਤਮਾਨ, ਮੰਤਵ !
ਉੱਤਰ :

• ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਮਰਜ਼ੀ ਕਰੋ, ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ।
• ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਵਰਤਾਓ ਕਰੋ।
• ਮੇਰੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਬੜੇ ਬਿਰਧ ਹਨ।
• ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਮਾਂ ਨੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ।
• ਮੇਰਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਾਂ।
• ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰੋ।
• ਤੁਹਾਡਾ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਆਉਣ ਦਾ ਕੀ ਮੰਤਵ ਹੈ?

2. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੰਬੰਧਕ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਜਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਾਕ ਵਿਚ ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਵਾਕ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਬੰਧਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ : ਜਿਵੇਂ – ਦਾ, ਦੇ, ਦੀ, ਕੋਲ, ਤੋਂ, ਨੂੰ, ਉੱਤੇ, ਵਿਚ, ਨਾਲ, ਵਲ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਦਸ ਸੰਬੰਧਕ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
ਦੇ, ਵਿਚ, ਲਈ, ਨਾਲ, ਤੋਂ, ਬਿਨਾਂ, ਨੂੰ, ਨੇ, ‘ਤੇ, ਤਕ

3. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ?

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ –
ਤਪੀਸ਼ਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਰਾਜਨ ! ਵੇਖ ਜੇ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਦਇਆ ਕਰ ਕੇ ਕਿਆਰੀ ਨਾ ਪੁੱਟਦਾ ਅਤੇ ਛੇਤੀ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਆਦਮੀ ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੋ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਉਹ ਸੀ, ਜਦ ਤੂੰ ਕਿਆਰੀ ਪੁੱਟਦਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਵਰਤਾਅ ਲਈ ਤੇਰੇ ਲਈ ਚੰਗਾ ਪੁਰਸ਼ ਸਾਂ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਨੇਕੀ ਕਰਨਾ ਤੇ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਤੇਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਜਦ ਇਹ ਗੱਭਰੂ ਦੌੜਦਾ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਉਹ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਉਸ ਦੀ ਪੱਟੀ ਕੀਤੀ।

ਜੇ ਤੂੰ ਇਉਂ ਨਾ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਆਦਮੀ ਮਰ ਜਾਂਦਾ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਵਰਤਾਅ ਲਈ ਓਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਆਦਮੀ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋ ਭਲਾ ਤੂੰ ਉਸ ਨਾਲ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਸੀ ” ਕੁੱਝ ਕੁ ਰੁਕ ਕੇ ਤਪੀਸ਼ਰ ਫਿਰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੇ ਚੰਗਾ ਸਮਾਂ ਵਰਤਮਾਨ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਜੋ ਨੇਕੀ ਹੋ ਸਕੇ, ਕਰ ਲਓ। ਇਹ ਵੇਲਾ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਇਹੋ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵੇਲਾ ਹੈ।

ਵਰਤਾਅ ਲਈ ਉਹੋ ਹੀ ਚੰਗਾ ਆਦਮੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਉਸ ਘੜੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੋਵੇ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਵਾਹ ਹੀ ਨਾ ਪਏ ਤੇ ਬੰਦਾ ਇਸ ਜਹਾਨ ਤੋਂ ਕੂਚ ਕਰ ਜਾਵੇ ’’ ‘‘ਤੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ, ਉੱਚਾ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕਿਸੇ ਆਦਮੀ ਦਾ ਭਲਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦਾ ਮੰਤਵ ਇਹ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹੈ।’ ਤਪੀਸ਼ਰ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਜਵਾਬਾਂ ਨਾਲ ਰਾਜੇ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਤਪੀਸ਼ਰ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਖ਼ੁਸ਼ੀ – ਖੁਸ਼ੀ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਗਿਆ।

1. ਰਾਜੇ ਨੇ ਤਪੀਸ਼ਰ ਉੱਤੇ ਦਇਆ ਕਰ ਕੇ, ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ?
(ਉ) ਕਿਆਰੀ ਪੁੱਟਣ ਦਾ
(ਅ) ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ
(ਈ) ਛੇਤੀ ਮੁੜਨ
(ਸ) ਦਾਸ ਕੋਲ ਬੈਠਣ ਦਾ !
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਕਿਆਰੀ ਪੁੱਟਣ ਦਾ

2. ਕਿਸ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦੇਣਾ ਸੀ?
(ੳ) ਤਪੀਸ਼ਰ ਨੇ।
(ਅ) ਗੱਭਰੂ ਆਦਮੀ ਨੇ
(ਈ) ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ
(ਸ) ਨੌਕਰ ਨੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਗੱਭਰੂ ਆਦਮੀ ਨੇ

3. ਤਪੀਸ਼ਰ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਕਿਸ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ?
(ਉ) ਜਦੋਂ ਰਾਜਾ ਕਿਆਰੀ ਪੁੱਟਦਾ ਸੀ।
(ਅ) ਜਦੋਂ ਰਾਜਾ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਸੀ।
(ਈ) ਜਦੋਂ ਰਾਜਾ ਵਿਹਲਾ ਬੈਠਾ ਸੀ।
(ਸ) ਜਦੋਂ ਰਾਜੇ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜਦੋਂ ਰਾਜਾ ਕਿਆਰੀ ਪੁੱਟਦਾ ਸੀ।

4. ਉਸ ਵੇਲੇ ਰਾਜੇ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਪੁਰਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਸੀ?
(ੳ) ਸਿਪਾਹੀ
(ਅ) ਆਦਮੀ
(ਇ) ਤਸ਼ਰ
(ਸ) ਨੌਕਰ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਿਪਾਹੀ

5. ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਪੀਰ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਕੰਮ ਸੀ?
(ਉ) ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ
(ਅ) ਮਾੜਾ
(ਈ) ਗੈਰਜ਼ਰੂਰੀ
(ਸ) ਚੰਗਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ

6. ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਿਹੜਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਗੱਭਰੂ ਦੌੜਦਾ ਆਇਆ ਸੀ?
(ਉ) ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ
(ਅ) ਉਸਦੀ ਪੱਟੀ ਕਰਨਾ
(ਇ) ਉਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦੇਣਾ
(ਸ) ਉਸ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਨਾ ਲੈਣਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਉਸਦੀ ਪੱਟੀ ਕਰਨਾ

7. ਜੇਕਰ ਰਾਜਾ ਵੀ ਗੱਭਰੂ ਦੀ ਪੱਟੀ ਨਾ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦਾ?
(ੳ) ਉਹ ਤੜਫਦਾ ਰਹਿੰਦਾ
(ਅ) ਉਹ ਮਰ ਜਾਂਦਾ
(ਇ) ਉਹ ਹੋਰ ਥਾਂ ਜਾਂਦਾ
(ਸ) ਉਹ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਉਹ ਮਰ ਜਾਂਦਾ

8. ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਵਰਤਮਾਨ
(ਅ) ਭੂਤ
(ਇ) ਭਵਿੱਖ
(ਸ) ਜਦੋਂ ਵਿਹਲ ਹੋਵੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਵਰਤਮਾਨ

9. ਵਰਤਾਓ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਬੰਦਾ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਜਿਹੜਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੋਵੇ
(ਅ) ਕੋਈ ਵੀ
(ਈ) ਦੁਸ਼ਟ
(ਸ) ਮਿੱਤਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜਿਹੜਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੋਵੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ :
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣੋ
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iii) ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ !
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ !
ਉੱਤਰ :
(i) ਰਾਜਨ, ਤਪੀਸ਼ਰ, ਦਇਆ, ਕਿਆਰੀ, ਆਦਮੀ }
(ii) ਤੂੰ, ਮੇਰੇ, ਤੇਰੇ, ਤੈਨੂੰ, ਮੈਂ !
(iii) ਜ਼ਰੂਰੀ, ਚੰਗਾ, ਅਹਿਮ, ਉੱਚਾ, ਇੱਕੋ।
(iv) ਪੁੱਟਦਾ, ਪੱਟੀ ਕੀਤੀ, ਕੀਤਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ –

(i) “ਆਦਮੀਂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਤੀਵੀਂ
(ਅ) ਇਸਤਰੀ
(ਈ) ਔਰਤ
(ਸ) ਰੰਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਤੀਵੀਂ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਤੇ ਸਵਾਲ
(ਅ) ਜਵਾਬ
(ਈ) ਸਹੀ
(ਸ) ਤਸੱਲੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਸਹੀ

(iii) ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਸੰਸਾਰ
(ਅ) ਲੋਕ
(ਈ) ਬੰਦੇ
(ਸ) ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸੰਸਾਰ

4. ਉਪਰਕੋਤ ਪਰ ਵਚ ਕਈ

ਪ੍ਰਬਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(ii) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
(iv) ਬਿੰਦੀ ਕਾਮਾ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(iii) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “)
(iv) ਬਿੰਦੀ ਕਾਮਾ (:)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 18 ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 18 ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ Textbook Questions and Answers

ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ਓ) ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਆਵਾਜਾਈ ਕਿਉਂ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਦਾ ਜਾਲ ਵਿਛਣ ਕਾਰਨ ਤੇ ਹਰ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ, ਮੋਟਰਾਂ, ਕਾਰਾ ਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਭਿੰਨ – ਭਿੰਨ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਆਵਾਜਾਈ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।

(ਅ) ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਹੋਣ ਕੇ ਕਿਹੜੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਤੇਜ਼ ਸਪੀਡ, ਕਾਹਲੀ, ਬੇਸਬਰੀ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਕੇ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣਾ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਨਾ ਚੱਲਣਾ ਜਾਂ ਰੁਕਣਾ, ਮੁੜਨ ਲਈ ਇਸ਼ਾਰਾ ਨਾ ਦੇਣਾ, ਡਿੱਪਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਹਾਰਨ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਨਾਲ – ਨਾਲ ਜੋੜੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਚੱਲਣਾ ਤੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਖ਼ਰਾਬੀ ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ।

(ੲ) ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮਰਦ, ਇਸਤਰੀਆਂ ਤੇ ਬੱਚੇ ਅਣਆਈ ਮੌਤੇ ਮਰਦੇ ਹਨ ਕਈ ਬਚ ਤਾਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅੰਗਹੀਣ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ ਗੱਡੀਆਂ ਮੋਟਰਾਂ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੱਜ – ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

(ਸ) ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਚਲਣ ਸਮੇਂ ਜੇਕਰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਚਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੱਜੇ ਤੇ ਫੇਰ ਖੱਬੇ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਟਰੈਫ਼ਿਕ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਚੌਕ ਵਿਚ ਲੱਗੀਆਂ ਬੱਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਉੱਤੇ ਰੁਕਣਾ, ਪੀਲੀ ਉੱਤੇ ਉਡੀਕਣਾ ਤੇ ਹਰੀ ਉੱਤੇ ਚਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸੜਕਾਂ ਚੰਗੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਰੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸੰਕੇਤਕ ਬੋਰਡ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :

ਆਵਾਜਾਈ, ਭਿਆਨਕ, ਲਾਪਰਵਾਹੀ, ਸਾਵਧਾਨੀ, ਸਹੂਲਤ, ਕੋਸ਼ਸ਼
ਉੱਤਰ :

• ਆਵਾਜਾਈ (ਆਉਣਾ – ਜਾਣਾ – ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਭਿੰਨ – ਭਿੰਨ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ !
• ਭਿਆਨਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ – ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਬੜਾ ਭਿਆਨਕ ਸੀ।
• ਲਾਪਰਵਾਹੀ (ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਨਾ ਸਮਝਣਾ) – ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਹੀ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ।
• ਸਾਵਧਾਨੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ – ਕਾਰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਚਲਾਓ।
• ਸਹੂਲਤ (ਸੁਖ – ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਲੋਕਲ ਬੱਸਾਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਨਹੀਂ।
• ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਯਤਨ) – ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੋ, ਸਫਲਤਾ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲੇਗੀ।
• ਢੋ – ਢੁਆਈ ਢੋਣ ਦਾ ਕੰਮ – ਟਰੱਕ ਸਮਾਨ ਦੀ ਢੋ – ਢੁਆਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
• ਸਾਧਨ (ਸਹਾਰਾ) – ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਲੋਕ ਆਮ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
• ਠਰੂੰਮਾ (ਸਬਰ) – ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਚਲਦੇ ਲੋਕ ਠਰੂੰਮੇ ਤੋਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ।
• ਚੌਰਾਹਾ (ਜਿੱਥੋਂ ਚਹੁੰ ਪਾਸਿਆਂ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਨਿਕਲਣ) – ਇਸ ਚੌਰਾਹੇ ਵਿਚ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬੱਤੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
• ਬੇਸਬਰੀ (ਕਾਹਲੀ – ਬੇਸਬਰੀ ਦੀ ਥਾਂ ਠਰੰਮੇ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਵੋ।
• ਭੋਲਾਪਨ (ਮਾਸੂਮੀਅਤ) – ਬੱਚੇ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੋਂ ਭੋਲਾਪਨ ਝਲਕ ਰਿਹਾ ਸੀ।

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਤਾਂਤਾ : ਲਾਮ-ਡੋਰੀ, ਭੀੜ
• ਠਰੂੰਮਾ : ਹਲੀਮੀ, ਸਹਿਜ
• ਬੇਚੈਨ : ਘਬਰਾਇਆ ਹੋਇਆ, ਫ਼ਿਕਰਮੰਦ, ਚਿੰਤਾਵਾਨ
• ਸਮਾਚਾਰ : ਖ਼ਬਰ, ਖ਼ਬਰਸਾਰ, ਹਾਲ-ਚਾਲ
• ਹਾਦਸਾ : ਦੁਰਘਟਨਾ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਘਟਨਾ
• ਘਰਾਲਾਂ : ਪਾਣੀ ਵਗਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਹੋਈ ਥਾਂ
• ਉਪਾਅ : ਇਲਾਜ
• ਹਿਦਾਇਤ : ਨਸੀਹਤ, ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਵਜੋਂ ਹੁਕਮ
• ਸਹਿਯੋਗ : ਮਿਲਵਰਤਣ

ਵਿਆਕਰਨ :
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਂਵ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਰਕੇ ਲਿਖੋ :

• ਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ।
• ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਸਾਧਨ।
• ਬੇਵਕਤ ਦੀ ਮੌਤ ਮਰਦੇ ਹਨ।
• ਸਵਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਬੱਸ। ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ।
• ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਭੋਲੇਪਣ ਵਿੱਚ ਸੜਕ ਤੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ।
• ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ।
• ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨਸ਼

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ :
ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਓ।

ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਜਾਂ ਸੜਕਸੁਰੱਖਿਆ ਸਪਤਾਹ ਦੌਰਾਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਸੜਕੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
“ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦਿਨ – ਬ – ਦਿਨ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਬੰਦਿਆਂ ਤੇ ਮਾਲ ਦੀ ਢੋਆ – ਢੁਆਈ ਕਰਦੇ ਟਰੱਕਾਂ, ਬੱਸਾਂ, ਕਾਰਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਤਾਂਤਾ ਲੱਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਵਧਣ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ। , ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਛਣ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਤੇ ਦੂਰ – ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ ਹਨ ; ਬੱਸਾਂ – ਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਹੁਲਤਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਅਨੇਕ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ – ਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ – ਜਾਣਾ ਵਧੇਰੇ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਪੈਦਲ ਚਲਣਾ ਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਨਾ ਘਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਸਾਧਨ ਵਧ ਗਏ ਹਨ ! ਕੰਮਾਂ – ਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਕਾਹਲ ਵਧ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਠਰੰਮਾ ਘਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਧਰੇ ਰੇਲਵੇ ਫਾਟਕ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰਵੱਈਏ ਤੇ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਸਬਰੀ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ‘ ਇਸ ਬੇਸਬਰੀ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਤੇ ਭਿਆਨਕ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ! ਮਰਦ, ਇਸਤਰੀਆਂ ਤੇ ਬੁੱਤ ਬੇਵਕਤ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਜਾ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਅੰਗਹੀਣ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਇਆ ਦੀਆਂ ਮੋਟਰਾਂ – ਗੱਡੀਆਂ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਲਈ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ।

ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਹਰ ਇਕ ਦਾ ਤੇਜ਼ ਸਪੀਡ ਨਾਲ ਚਲਣਾ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਆਪ ਤੇਜ਼ ਨਾ ਚਲਾਉਣ, ਤਾਂ ਡਰਾਈਵਰ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਬੱਸਾਂ ਆਪਸ ਵਿਚ ਬਰਾਬਰ ਭੱਜਾ ਕੇ ਇਕ – ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਲੰਘਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤੇਜ਼ ਭੱਜਦੀ ਗੱਡੀ ਔਖੀ ਰੁਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਮੁੜਨ ਵੇਲੇ ਉਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਡਰਾਈਵਰਾਂ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਕੇ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲੀ ਲੱਗਣ ਜਾਂ ਤੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੱਡੀ ਦੀਆਂ ਬੇਕਾਂ ਜਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਆਦਿ ਵੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੈੱਕ ਨਾ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇਕਰ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਚਲਦੇ ਲੋਕ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਵਰਤਣਗੇ, ਤਾਂ ਵੀ ਹਾਦਸੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।

ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਨਾ ਚੱਲਣਾ, ਸਾਈਕਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਦੋ – ਦੋ, ਤਿੰਨ – ਤਿੰਨ ਦੀਆਂ ਜੋੜੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਚੱਲਣਾ, ਨ ਸਮੇਂ ਇਸ਼ਾਰਾ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਮੋਟਰਾਂ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਹਾਰਨ ਤੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਾ ਤਾਦਸਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਬੱਚੇ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਸਕੂਟਰ ਸੜ ਜਾਂ ਰਾਹ ਵਿਚ ਹੀ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਸੜਕ ਦੇ ਕੰਢੇ ਉੱਪਰ ਪਸ਼ੂ ਚਾਰਦਾ ਹੈ, , ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਧ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਕਈ ਵਾਰੀ ਭੈੜੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਭੈੜਾ ਮੌਸਮ ਵੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ ਵਰਖਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰੀ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਸੇਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਸੜਕ ਹੇਠਾਂ ਦੱਬ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਤੋਜ਼ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਦਰਾੜਾਂ ਪੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਡਿਗ ਕੇ ਰਸਤਾ ਰੋਕ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਕਿਆ ਲਈ ਗੱਡੀਆਂ – ਮੋਟਰਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਲਈ ਸੰਕੇਤ ਬੋਰਡ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਭਾਰੀ ਧੁੰਦ ਵਿਚ ਵੀ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਟੱਕਰਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਵੀ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਕੋਲ ਹੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਨਜਿੱਠਿਆ ਜਾਂ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਚਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਸੱਜੇ ਤੇ ਫੇਰ ਖੱਬੇ ਦੇਖ ਕੇ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕਾਹਲੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਲੰਘਣ ਸਮੇਂ ਸੱਜੇ ਪਾਓਂ ਲੰਘਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਟਰੈਫ਼ਿਕ ਸਿਪਾਹੀ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਹਰੀ ਬੱਤੀ ਉੱਤੇ ਚੱਲਣਾ, ਪੀਲੀ ਉੱਤੇ ਉਡੀਕਣਾ ਤੇ ਲਾਲ ਉੱਤੇ ਰੁਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੌਰਾਹਿਆਂ ਉੱਤੇ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਤੇ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਦੇ ਬੋਰਡ ਲਾਵੇ : ਜੇਕਰ ਸੜਕਾਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਣ ਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਸਮੇਂ ਆਪਣਾ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਟਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਮਾਲ – ਸਮਾਨ। ਤਾਂਤਾ ਲੱਗਿਆ ਹੋਣਾ – ਇਕ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਸਿਲਸਿਲਾ, ਲਾਮ – ਡੋਰੀ ਰੁਮਾ – ਸਬਰ ਬੇਸਬਰੀ – ਕਾਹਲੀ ਸਮੱਸਿਆ – ਮਸਲਾ ਸਾਵਧਾਨੀ – ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨਜਿੱਠਿਆ ਜਾਣਾ – ਹੱਲ ਕਰਨਾ। ਨਿਯਮ ਅਸਲ। ਟਰੈਫਿਕ – ਆਵਾਜਾਈ। ਸਪੀਡ – ਚਾਲ। ਅਕਸਰ – ਆਮ ਕਰਕੇ। ਹਾਦਸ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਘਰਾਲਾ – ਪਾਣੀ ਵਗਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਹੋਈ ਥਾਂ ! ਮੌਤ ਨੂੰ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਮਾਰਨਾ – ਆ। ਮੌਤ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣਾ ਖੜ ਕੇ – ਖੜਾ ਕੇ ਪੰਧ – ਰੜਾ ਸੁਖੀ – ਸਾਂਦੀ – ਰਾਜ਼ੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ। ਸਹਿਯੋਗ – ਮਿਲਵਰਤਣ ਉਪਾਅ – ਲਾਜ।

1. ਪਾਠ – ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ
(ਉ) ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਦਿਨ – ਬ – ਦਿਨ ……………………………… ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ।
(ਅ) ……………………………… ਚਲਣਾ ਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਨਾ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।
(ਈ) ਜੇ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ ਪਈ, ਤਾਂ ……………………………… ਜ਼ਰੂਰ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।
(ਸ) ਇਸ ……………………………… ਦੇ ਬੜੇ ਭਿਆਨਕ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ।
(ਹ) ਨਿੱਤ ਨਵੇਂ ਸੂਰਜ ਦਿਲ – ਕੰਬਾਊ ……………………………… ਦੇ ਸਮਾਚਾਰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।
(ਕ) ……………………………… ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਹਰ ਇਕ ਦਾ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣਾ ਹੈ।
(ਖ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਇਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ……………………………… ਨਹੀਂ ਵੱਜਦੀ !
(ਗ) ਆਪਣੇ ……………………………… ਹੱਥ ਚੱਲੋ।
(ਘ) ਇਹ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪੰਧ ……………………………… ਮੁੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਆਵਾਜਾਈ,
(ਅ) ਪੈਦਲ,
(ਈ) ਠਰੰਮਾ,
(ਸ) ਬੇਸਬਰੀ,
(ਹ) ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ,
(ਕ) ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ,
(ਖ) ਤਾੜੀ,
(ਗ) ਖੱਬੇ,
(ਘ) ਸੁਖੀ – ਸਾਂਦੀ।

2. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਾਂਵ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ।
(ਅ) ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਸਾਧਨ।
(ਈ) ਬੇਵਕਤ ਦੀ ਮੌਤ ਮਰਦੇ ਹਨ !
(ਸ) ਸਵਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਬੱਸ।
(ਹ) ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ !
(ਕ) ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਭੋਲੇਪਣ ਵਿਚ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ।
(ਖ) ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ।
(ਗ) ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
(ਘ) ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਾਦਸੇ ਡਰਾਈਵਰਾਂ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ – ਗੱਡੀਆਂ, ਸਹੁਲਤਾਂ, ਸਾਧਨ, ਮੌਤ, ਸਵਾਰੀਆਂ, ਬੱਸ, ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਖ਼ਤਰੇ, ਬੱਚੇ, ਭੋਲੇਪਣ, ਸੜਕ, ਸੜਕਾਂ, ਹਾਲਤ, ਆਦਤਾਂ, ਮਨੁੱਖ, ਹਾਦਸੇ, ਡਰਾਈਵਰਾਂ, ਲਾਪਰਵਾਹੀ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਤੇਜ਼, ਮਸ਼ੀਨੀ, ਬੇਵਕਤ, ਭਰੀ, ਛੋਟੇ, ਚੰਗੀ, ਚੰਗੀਆਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਅਗੇਤਰ ਲੱਗੇ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਅਨੇਕ, ਬੇਚੈਨ, ਬੇਸਬਰੀ, ਬੇਵਕਤ, ਲਾਪਰਵਾਹੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜ ਪਿਛੇਤਰ ਲੱਗੇ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
ਅੰਗਹੀਣ, ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ, ਭੋਲੇਪਣ, ਘਬਰਾਹਟ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ।

3. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ
ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਬੱਸਾਂ, ਕਾਰਾਂ, ਸਾਈਕਲਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਕੀੜੀਆਂ ਵਾਂਗ ਘੁੰਮਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਲੋਕੀ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਆ ਗਏ ਹੋਣ। ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਦਿਨ ਬਦਿਨ ਆਵਾਜਾਈ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣਾ ਵੀ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਲ ਤੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਢੋ – ਢੁਆਈ ਕਰਦੇ ਟਰੱਕਾਂ, ਬੱਸਾਂ, ਕਾਰਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਤਾਂਤਾ ਲੱਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਧਣ ਲੱਗ ਪਈ ਹੈ।

ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਛਣ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਤੇ ਦੂਰ – ਦੁਰਾਡੇ ਪਛੜੇ ਇਲਾਕੇ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ ਹਨ। ਬੱਸਾਂ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਹੁਲਤਾਂ ਕਾਰਨ ਅਨੇਕ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ – ਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਉਣ – ਜਾਣ ਵਧੇਰੇ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੋਈ ਸ਼ਹਿਰ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਪਨ ਲਈ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰੋਗੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੈਦਲ ਚੱਲਣਾ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਨਾ ਘਟ ਗਿਆ ਹੈ।

ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਸਾਧਨ ਵਧ ਗਏ ਹਨ। ਨਿੱਤ ਨਵੇਂ ਦਿਨ ਤੇਜ਼ ਤੇ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਰਾਂ, ਮੋਟਰਾਂ, ਗੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ –

1. ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਬੱਸਾਂ, ਕਾਰਾਂ ਤੇ ਸਾਈਕਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ?
(ਉ) ਕੀੜੀਆਂ ਵਾਂਗ
(ਆ) ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਾਂਗ
(ਇ) ਕਾਵਾਂ ਵਾਂਗ
(ਸ) ਤੋੜਿਆਂ ਵਾਂਗ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਕੀੜੀਆਂ ਵਾਂਗ

2. ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਦਿਨੋ – ਦਿਨ ਕੀ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ?
(ਉ) ਆਵਾਜਾਈ
(ਅ) ਲੜਾਈ – ਝਗੜੇ
(ਈ) ਕੂੜਾ – ਕਰਕਟ
(ਸ) ਢਾਬੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਆਵਾਜਾਈ

3. ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਕਿੱਥੇ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣਾ ਵੀ ਔਖਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ?
(ੳ) ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ
(ਈ) ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ
(ਸ) ਪਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ

4. ਪਿੰਡ ਤੇ ਦੂਰ – ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸ ਕਰਕੇ ਜੁੜ ਗਏ ਹਨ?
(ਉ) ਸੜਕਾਂ ਦਾ ਜਾਲ ਵਿਛਣ ਕਰਕੇ
(ਅ) ਲੋੜਾਂ ਵਧਣ ਕਰਕੇ
(ਈ) ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਧਣ ਕਰਕੇ
(ਸ) ਮੇਲ – ਮਿਲਾਪ ਵਧਣ ਕਰਕੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸੜਕਾਂ ਦਾ ਜਾਲ ਵਿਛਣ ਕਰਕੇ

5. ਕਿਸ ਸਹੂਲਤ ਕਰਕੇ ਕੰਮਾਂ – ਕਾਰਾਂ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ – ਜਾਣਾ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ?
(ਉ) ਬੱਸਾਂ – ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ
(ਅ) ਨਕਦ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ
(ਇ) ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦੀ ਸਹੂਲਤ
(ਸ) ਹਵਾਈ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਬੱਸਾਂ – ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ

6. ਕੋਈ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਕੰਮ ਲਈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
(ੳ) ਰੋਗੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ
(ਆ) ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਦੇਣ
(ਈ) ਰੋਗੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ
(ਸ) ਰੋਗੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਰੋਗੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ

7. ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਕਿਹੜੀ ਸਵਾਰੀ ਘਟ ਗਈ ਹੈ?
(ਉ) ਬੱਸ ਦੀ
(ਅ) ਟਰੱਕ ਦੀ
(ਇ) ਕਾਰ ਦੀ
(ਸ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ।

8. ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਾਢ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਤੇਜ਼ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ
(ਆ) ਦੁਰਘਟਨਾ ਘਟਾਉਣ ਵਾਲੀ
(ਇ) ਆਪੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ
(ਸ) ਉੱਡਣ ਵਾਲੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਤੇਜ਼ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ

9. ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਕੰਮਾਂ – ਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਧਣ ਨਾਲ ਕੀ ਘੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ?
(ੳ) ਠਰੰਮਾ
(ਅ) ਲਾਲਚੇ
(ਈ) ਲਾਲਸਾ
(ਸ) ਇੱਛਾਵਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਠਰੰਮਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸੜਕਾਂ, ਬੱਸਾਂ, ਕਾਰਾਂ, ਸਾਈਕਲਾਂ, ਪਸ਼ੂਆਂ।
(ii) ਕੈਦੀ, ਕਿਸੇ !
(iii)ਵੱਡੇ, ਦੂਰ – ਦੁਰਾਡੇ, ਪਛੜੇ, ਰੋਗੀ, ਨਵੇਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਜੇ ਰਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ

(i) ਬਾਸ਼ਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਓ) ਟੈਟਨ
(ਅ) ਰੋਗਣ
(ਈ) ਹੋਣੀ
(ਸ) ਰੋਗਨੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਰੋਗਣ

(ii) ਟਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਸੀਨੀ
(ਅ) ਸਾਧਨ
(ਈ) ਝੋਆ – ਢੁਆਈ
(ਸ) ਪੈਦਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸੀਨੀ

(ii) “ਔਖਾ’ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉਂ) ਮੋਖਾ
(ਅ) ਮੁਸ਼ਕਿਲ
(ਏ) ਅਸਾਨ
(ਸ) ਗੁੰਝਲਦਾਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਮੁਸ਼ਕਿਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(1) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾ
(iii) ਜੋੜਨੀ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ ( );
(ii) ਕਾਮਾ (,);
(iii) ਜੋੜਨੀ (-)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :


ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਤੇ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁ – ਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਚੱਲੋ ਸੜਕ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਵੇਖ ਕੇ ਫਿਰ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਵੇਖ ਕੇ ਪਾਰ ਕਰੋ ! ਕਾਹਲ ਨਾ ਕਰੋ ਘਬਰਾਹਟ ਵਿੱਚ ਭੱਜੋ ਨਾ ਸੜਕ ਖ਼ਾਲੀ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਰੁਕ ਜਾਓ। ਜੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕਰੋ। ਚੌਕਾਂ ਅਤੇ ਭੀੜ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਟੈਫ਼ਿਕ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਮੰਨੋ। ਜੇ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਹਰੀ ਬੱਤੀ ਚੱਲਣ ਲਈ ਹੈ, ਪੀਲੀ ਉਡੀਕਣ ਲਈ ਅਤੇ ਲਾਲ ਰੁਕਣ ਲਈ : ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਚੁਰਾਹਿਆਂ ‘ਤੇ ਲਾਊਡਸਪੀਕਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ : ‘ਮੋੜ ’ਤੇ ਹੌਲੀ ਚਲਾਓ ਮੁੜਨ ਵੇਲੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਦਿਓ ਆਦਿ।

1. ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਕਿਹੜੇ ਹੱਥ ਚੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਸੱਜੇ ਹੱਥ
(ਆ) ਖੱਬੇ ਹੱਥ
(ਇ) ਜਿਧਰ ਦਿਲ ਕਰੇ
(ਸ) ਕਦੀ ਇਧਰ ਕਦੀ ਉਧਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਖੱਬੇ ਹੱਥ

2. ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਧਰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ
(ਅ) ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ
(ਈ) ਉੱਪਰ ਵਲ
(ਸ) ਸਾਹਮਣੇ ਵਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ

3. ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆਂ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ?
(ੳ) ਸੁਸਤੀ
(ਅ) ਢਿੱਲ
(ਇ) ਕਾਹਲੀ
(ਸ) ਗੱਲਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਕਾਹਲੀ

4. ਅੱਗੇ ਲੰਘਣ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਸੱਜੇ
(ਅ) ਖੱਬੇ
(ਇ) ਪਿੱਛਿਓ
(ਸ) ਨੇੜਿਓ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸੱਜੇ

5. ਚੌਕ ਤੇ ਭੀੜ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਅਗਲੇ ਦੇ
(ਅ) ਪਿਛਲੇ ਦੇ
(ਈ) ਸਾਥੀ ਦੇ
(ਸ) ਸਿਪਾਹੀ ਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਿਪਾਹੀ ਦੇ।

6. ਕਿਹੜੀ ਬੱਤੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਚੱਲਣ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ?
(ਉ) ਹਰੀ
(ਅ) ਪੀਲੀ
(ਈ) ਲਾਲ
(ਸ) ਨੀਲੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਹਰੀ

7. ਕਿਹੜੀ ਬੱਤੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਰੁਕਣ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ?
(ਉ) ਪੀਲੀ
(ਅ) ਹਰੀ
(ਈ) ਲਾਲ
(ਸ) ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਲਾਲ

8. ਕਿਹੜੀ ਬੱਤੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ?
(ਉ) ਹਰੀ
(ਅ) ਨੀਲੀ
(ਇ) ਪੀਲੀ
(ਸ) ਲਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪੀਲੀ

9. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਚੱਲਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਪੁਲਿਸ
(ਅ) ਸਕੂਲ
(ਇ) ਕਾਲਜ
(ਸ) ਮੰਤਰੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪੁਲਿਸ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ !
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਹੱਥ, ਸੜਕ, ਕਾਹਲ਼, ਸਿਪਾਹੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ।
(ii) ਦੂਜਿਆਂ, ਉਹਨਾਂ।
(iii) ਖੱਬੇ, ਸੱਜੇ, ਖ਼ਾਲੀ, ਹਰੀ, ਲਾਲ।
(iv) ਚੱਲੋ, ਕਰੋ, ਮੰਨੋ, ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :
(i) ‘ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਦੂਜੀਆਂ
(ਅ) ਦੂਸਰੀਆਂ
(ਇ) ਦੂਸਰਿਆਂ
(ਸ) ਓਪਰੀਆ॥
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੂਜੀਆਂ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਜ਼ਰੂਰੀ
(ਅ) ਹਿਦਾਇਤਾਂ
(ਈ) ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ
(ਸ) ਸਾਵਧਾਨੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜ਼ਰੂਰੀ

(iii) “ਸਾਵਧਾਨੀਂ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ
(ਅ) ਤਿਆਰੀ
(ਈ) ਕਾਹਲੀ
(ਸ) ਤੇਜ਼ੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(iii) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ
(iv) ਇਕਹਿਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,);
(ii) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ (‘);
(iv) ਇਕਹਿਰ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (”)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 17 ਝੀਲ, ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਬੱਚੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 17 ਝੀਲ, ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਬੱਚੇ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਝੀਲ, ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਬੱਚੇ Textbook Questions and Answers

ਝੀਲ, ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ਉ) ਬੱਚੇ ਝੀਲ ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਬੱਚੇ ਝੀਲ ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਨਿੱਕੀਆਂ – ਨਿੱਕੀਆਂ ਬੇੜੀਆਂ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਚੱਪੂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਅਠਖੇਲੀਆਂ ਕਰਦੇ ਸਨ।

(ਅ) ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਝੀਲ ‘ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਕੀ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਉਦਾਸ ਹੋ ਕੇ ਝੀਲ ਤੋਂ ਕੀ ਪੁੱਛਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਇਕ ਦਿਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਝੀਲ ‘ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਮਰ ਰਹੀ ਸੀ ਉਸ ਵਿਚ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਹੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਪਾਣੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਨਾ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਦਾਸ ਹੋ ਕੇ ਝੀਲ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਪੰਛੀ ਕਿੱਥੇ ਗਏ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਠੰਢਾ ਪਾਣੀ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ ਹੈ?

(ੲ) ਝੀਲ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ?
ਉੱਤਰ :
ਝੀਲ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੰਛੀ ਨਾ ਉੱਡਦੇ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾ ਸੁੱਕਦਾ ਜੇਕਰ ਮਨੁੱਖ ਕੁਹਾੜਾ ਫੜ ਕੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਵੱਢਦਾ। ਇਸ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਰੁੱਖ ਵੱਢਣ ਕਰ ਕੇ ਪਰਬਤ ਰੁੱਸ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ।

(ਸ) ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਪਰਬਤ ਵੱਲ ਤੁਰੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪੰਛੀ ਤੇ ਜਾਨਵਰ ਮਿਲੇ?
ਉੱਤਰ :
ਪਰਬਤ ਵਲ ਜਾਂਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚਿੜੀਆਂ, ਕਾਂ, ਘੁੱਗੀਆਂ, ਕਬੂਤਰ, ਹਿਰਨ, ਸਾਂਬਰ, ਬਘਿਆੜ ਅਤੇ ਰਿੱਛ ਆਦਿ ਪੰਛੀ ਤੇ ਜਾਨਵਰ ਮਿਲੇ।

(ਹ) ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਕਿਸ ਗੱਲ ਲਈ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਰੁੱਖ ਵੱਢਣ ਦੀ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ ਸੀ।

(ਕ) ਪੰਛੀਆਂ ਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਦਦ ਕਿਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਬੂਟੇ ਬੀਜੇ ਤਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਚੁੰਝਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਲਿਆ ਕੇ ਪਾਇਆ ਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕੀਤੀ।

(ਖ) ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਰੁੱਖ-ਬੂਟੇ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀ ਵਾਪਰਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਰੁੱਖ – ਬੂਟੇ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੱਦਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲਈ ਆ ਗਿਆ ਝਾੜੀਆਂ ਤੇ ਘਾਹ ਆਪੇ ਹੀ ਉੱਗ ਪਏ। ਰੰਗਲੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਪਾ ਲਏ। ਪੰਛੀ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਤੇ ਮੋਰ ਪੈਲਾਂ ਪਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਸ਼ੇਰ ਤੇ ਰਿੱਛ ਆਪਣਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖਾਣ ਲੱਗੇ ਤੇ ਨਦੀਆਂ ਨਾਲਿਆਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ। ਝੀਲ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨੱਕੋ – ਨੱਕ ਭਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਬੱਚੇ ਉੱਥੇ ਆ ਕੇ ਹੱਸਦੇ – ਖੇਡਦੇ ਤੇ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦੇ।

2. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ :

(ੳ) ਇੱਕ ਦਿਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਝੀਲ …………………………………… ਰਹੀ ਸੀ।
(ਅ) ਹੁਣ …………………………………… ਵੀ ਉੱਥੇ ਨਾ ਆਉਂਦੇ।ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਵਿੱਚ …………………………………… ਚੱਲਦੀਆਂ।
(ੲ) ਬੱਚੇ …………………………………… ਵੱਲ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਏ।
(ਸ) ਪਹਾੜ-ਪਹਾੜ ! ਤੇਰੇ …………………………………… ਕੀਹਨੇ ਵੱਢ ਲਏ।
(ਹ) ਮੈਨੂੰ ……………….. ਦਿਓ। ਗ਼ਲਤੀ ਮੇਰੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਸਾਰੇ …………………………………… ਵੱਢ ਲਏ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮਰ,
(ਅ) ਪੰਛੀ, ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ,
(ਬ) ਪਰਬਤ,
(ਸ) ਰੁੱਖ,
(ਹ) ਬਖ਼ਸ਼, ਰੁੱਖ,

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਅਠਖੇਲੀਆਂ : ਮਸਤੀ ਭਰੀ ਚਾਲ, ਮਸਤਾਨੀ ਚਾਲ
• ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ : ਜੋ ਕੀਤਾ ਨਾ ਜਾਣੇ, ਕੀਤੇ ਉਪਕਾਰ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ ਵਾਲਾ
• ਪ੍ਰਬਤ : ਪਹਾੜ
• ਨੀਰ : ਪਾਣੀ, ਜਲ
• ਗਦ-ਗਦ ਹੋਣਾ : ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣਾ

ਵਿਆਕਰਨ :
ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਕ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਜੁੜਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਅਗੇਤਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ : ਬੇਮੁੱਖ।

ਹੁਣ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹੇ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਗੇਤਰ ਲੱਗੇ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ।

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ :
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇੜੇ ਦੀ ਝੀਲ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ, ਜਿੱਥੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਆਮਦ ਹੋਵੇ।

ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਪੰਛੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ‘ਚ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਛੀਆਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਤੇ ਚੋਗੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਝੀਲ, ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਬੱਚੇ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
‘ਝੀਲ, ਪਸ਼ੂ – ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਦੇ ਝੀਲ ਉੱਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਤਰਦੇ। ਉਹ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਦੇ, ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਅਰਾਮ ਕਰਦੇ ਤੇ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿੱਕੇ – ਨਿੱਕੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਝੀਲ ਉੱਤੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ। ਉਹ ਨਿੱਕੀਆਂ – ਨਿੱਕੀਆਂ ਬੇੜੀਆਂ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਚੱਪੂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਅਠਖੇਲੀਆਂ ਕਰਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਪਰਤ ਜਾਂਦੇ।

ਇਕ ਦਿਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਝੀਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਘਟ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉੱਥੇ ਨਾ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਚਲਦੀਆਂ ਸਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਝੀਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮਨੁੱਖ ਸਾਉ ਰਹਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪਾਣੀ ਨਾ ਸੁੱਕਦਾ। ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕੁਹਾੜਾ ਫੜ ਕੇ ਸਾਰੇ ਰੁੱਖ ਵੱਢ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਪਰਬਤ ਰੁੱਸ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ।

ਬੱਚੇ ਪਰਬਤ ਵਲ ਤੁਰ ਪਏ, ਤਾਂ ਅੱਗੋਂ ਚਿੜੀਆਂ, ਕਾਂ, , ਘੁੱਗੀਆਂ ਤੇ ਕਬੁਤਰ ਮਿਲ ਪਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਖਾਣ ਲਈ ਦਾਣੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਆਣੇ ਪਾਉਣ ਲਈ ਤੀਲੇ ਸਨ ਬੱਚੇ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਗਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੇਹ ਦੇ ਮਾਰੇ ਹਿਰਨ, ਸਾਂਬਰ, ਬਘਿਆੜ ਤੇ ਹੱਢ ਮਿਲੇ। ਉਹ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਤੁਰ ਪਏ ! ਉਹ ਭੁੱਖੇ ਤੇ ਤਿਹਾਏ ਸਨ : ਪਹਾੜੀ ਨਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਪਰਬਤ ਉੱਤੇ ਨਾ ਰੁੱਖ ਸਨ, ਨਾ ਝਾੜੀਆਂ।

ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਹਾਲਤ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਨ 15ਖ ਨੇ ਨਾ ਝਾੜੀਆਂ ਬਟੇ ਛੱਡੇ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰੁੱਖ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਬੱਦਲ ਹੱਸ ਹੁਏ ਨ ਦੇਣ ਮੈਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਸਭ ਨੇ ਅਸਮਾਨ ਵਲ ਧਿਆਨ ਮਾਰਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਬੱਦਲ ਸਨ, ਪਰ ਉਹ ਵਰੁ ਨਹੀਂ ! ਰਹੇ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਬੱਦਲ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਿਹਾ 1 ਬੱਲ ਨੇ ਉਦਾਸ ਹੋ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਭ ਰੁੱਖ ਬੂਟੇ ਵੱਢ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਕੋਈ ਘਾਹ ਪੱਤਾ ਰਿਹਾ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਪਾਣੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਦੇਵੇ।

ਬੱਚੇ, ਘੁੱਗੀਆਂ, ਕਾਂ, ਚਿੜੀਆਂ, ਰਿੱਛ ਤੇ ਬਾਂਦਰ ਬਾਰੇ ਮੁੜ ਪਹਾੜ ਕੋਲ ਗਏ ਅਤੇ ਪੱ: ਅਗੇ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਰੁੱਖ ਕਿਸ ਨੇ ਵੱਢੇ ਹਨ ਤੇ ਘਾਹ ਕਿੱਧਰ ਗਿਆ ਹੈ? .. ੩ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪਸ਼ੂ – ਪੰਛੀ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਕੇਵਲ ਆ? ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਬੇਮੁੱਖ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੱਚੇ, ਘੁੱਗੀਆਂ, ਕਾਂ, ਚਿੜੀਆਂ, ਰਿੱਛ ਤੇ ਬਾਂਦਰ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਕੋਲ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰੁੱਖ ਵੱਢਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕੇ ਰੁੱਖ ਬੀਜਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਪੰਛੀ ਉਸ ਨੇ ਚੰਝਾਂ ਮਾਰ – ਮਾਰ ਕੇ ਖਾ ਜਾਣਗੇ। ਸ਼ੇਰ ਤੇ ਹਾਥੀ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦੇਣਗੇ !

ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇਣ।ਉਸ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇੜਾਂ ਪੈ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਕੋਲ ਅੰਨ ਨਹੀਂ, ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਪਾਪੀ ਹੈ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਜਿਹੜੀ ਮਰਜ਼ੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ। ਉਹ ਰੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਉਸ ਨੇ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਹੀਆਂ ਤੇ ਬੇਲਚੇ ਸਨ ਮਗਰ – ਮਗਰ ਬੱਚੇ, ਪੰਛੀ ਤੇ ਪਸ਼ੂ ਤੁਰ ਪਏ।

ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਧਰਤੀ ਪੁੱਟਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਤੇ ਬੂਟੇ ਬੀਜ ਦਿੱਤੇ ! ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਚੁੰਝਾਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਲਿਆ ਕੇ ਪਾਇਆ। ਸ਼ੇਰਾਂ, ਚੀਤਿਆਂ ਤੇ ਬਘਿਆੜਾਂ ਨੇ ਰਾਖੀ ਕੀਤੀ ਅਚਾਨਕ ਇਕ ਦਿਨ ਬੱਦਲ ਆਇਆ ਤੇ ਉਹ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਹੁਣ ਰੁੱਖ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ। ਝਾੜੀਆਂ ਤੇ ਘਾਹ ਆਪੇ ਉੱਗ ਪਏ। ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਆਣੇ ਪਾ ਲਏ ਪੰਛੀ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਤੇ ਮੋਰ ਪੈਲਾਂ ਪਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਸ਼ੇਰ ਤੇ ਰਿੱਛ ਆਪਣਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖਾਂਦੇ।

ਸ਼ਹਿਰ ਵਾਲੀ ਝੀਲ ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨੱਕੋ – ਨੱਕ ਭਰੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਉੱਥੇ ਸੁੰਦਰ ਬੱਚੇ ਆਉਂਦੇ ਉਹ ਹੱਸਦੇ – ਖੇਡਦੇ, ਖਾਂਦੇ – ਪੀਂਦੇ, ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰਦੇ ਤੇ ਖਿੜ – ਖਿੜ ਹੱਸਦੇ। ਝੀਲ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਕ ਹਰਾ – ਭਰਾ ਜੰਗਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਬੱਚੇ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖ – ਵੇਖ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਪਰਾਂ – ਖੰਡਾਂ ਤੈਰਦੇ – ਤੁਰਦੇ। ਸੁਸਤਾਉਂਦੇ – ਅਰਾਮ ਕਰਦੇ। ਅਠਖੇਲੀਆਂ ਕਰਦੇ – ਮਸਤੀ ਕਰਦੇ। ਠੰਢੜਾ – ਠੰਡਾ ਨੀਰ – ਪਾਣੀ ਸਾਉ – ਭਲਾਮਾਣਸ। ਬੇਮੁਖ – ਬੇਧਿਆਨ। ਕੀਹਨੇ – ਕਿਸ ਨੇ। ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ – ਕੀਤੀ ਨਾਂ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ। ਦਰਾੜਾਂ ਤੇੜਾਂ। ਬੇਲਚਾ – ਮਿੱਟੀ ਪੁੱਟਣ ਤੇ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲਾ ਔਜ਼ਾਰ। ਨੱਕੋ – ਨੱਕ – ਕੰਢਿਆ ਤਕ। ਗਦ ਗਦ ਹੁੰਦੇ – ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ।

1. ਪਾਠ – ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ੳ) …………………………………… ਤੁਰ ਪਏ।
(ਅ) ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ …………………………………… ਤਾਂ ਸਨ, ਪਰ ਵਰੁ ਨਹੀਂ ਸਨ ਰਹੇ।
(ਬ) ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਬਖ਼ਸ਼ ਦਿਓ ! …………………………………… ਮੇਰੀ ਹੈ।
(ਸ) ਮੇਰੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ …………………………………… ਨਾਲ ਦਰਾੜਾਂ ਪੈ ਗਈਆਂ ਹਨ।
(ਹ) ਸ਼ਹਿਰ ਵਾਲੀ …………………………………… ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨੱਕੋ – ਨੱਕ ਭਰੀ ਰਹਿੰਦੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪਰਬਤ
(ਅ) ਬੱਦਲ
(ਬ) ਗ਼ਲਤੀ
(ਸ) ਸੋਕੇ
(ਹ) ਝੀਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸੋ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ –
ਅਠਖੇਲੀਆਂ, ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ, ਪਰਬਤ, ਨੀਰ, ਗਦ – ਗਦ ਹੋਣਾ, ਅਫ਼ਸੋਸ
ਉੱਤਰ :

• ਅਠਖੇਲੀਆਂ (ਨਖ਼ਰੇ ਭਰੀ ਚਾਲ, ਮਸਤਾਨੀ ਚਾਲ – ਨਦੀ ਦਾ ਪਾਣੀ ‘ ਅਠਖੇਲੀਆਂ ਕਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
• ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ ਜੋ ਕੀਤਾ ਨਾ ਜਾਣੇ, ਕੀਤੇ ਉਪਕਾਰ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲਾ) – ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ ਦੋਸਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਕੇ ਰਹੋ।
• ਪਰਬਤ – ਮੈਂ ਪਰਬਤ ਦੀ ਚੋਟੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ।
• ਨੀਰ ਜਲ – ਨਦੀ ਦਾ ਨੀਰ ਬਹੁਤ ਠੰਢਾ ਹੈ
• ਗਦ – ਗਦ ਹੋਣਾ ਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ – ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਬੱਚਾ ਗਦ – ਗਦ ਹੋ ਗਿਆ !
• ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੁਖ – ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਕੋਲ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਅਫ਼ਸੋਸ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ –
ਪਰ, ਸਮਤਾਉਣਾ, ਕਿਸ਼ਤੀ, ਪਰਬਤ, ਅਸਮਾਨ, ਬਖ਼ਸ਼ਣਾ, ਗਲਤੀ, ਨੱਕੋ – ਨੱਕ, ਰੰਗਲੇ, ਕੁਦਰਤੀ !
ਉੱਤਰ :

• ਪਰ (ਖੰਭ) – ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਪਰਾਂ ਨਾਲ ਉੱਡਦੇ ਹਨ।
• ਸੁਸਤਾਉਣਾ ਅਰਾਮ ਕਰਨਾ) – ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਠੰਢੀ ਛਾਂ ਹੇਨਾਂ ਸੁਸਤਾ ਕੇ ਫੇਰ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਪਏ।
• ਕਿਸ਼ਤੀ (ਬੇੜੀ) – ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸ਼ਤੀ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕੀਤਾ !
• ਪਰਬਤ ਪਹਾੜ) – ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਲ ਹਿਮਾਲਾ ਪਰਬਤ ਹੈ !
• ਅਸਮਾਨ ਅਕਾਸ਼ – ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਤਾਰੇ ਚਮਕ ਰਹੇ ਹਨ।
• ਬਖ਼ਸ਼ਣਾ (ਮਾਫ਼ ਕਰਨਾ) – ਨੇਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੀ ਰੱਬ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਵਿਚ ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਜਾਣਗੇ।
• ਗਲਤੀ ਉਕਾਈ – ਮੇਰੀ ਇਕ ਗ਼ਲਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਰਾ ਸਵਾਲ ਗ਼ਲਤ ਹੋ ਗਿਆ।
• ਨੱਕੋ – ਨੱਕ ਕੰਢਿਆਂ ਤੀਕ – ਝੀਲ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨੱਕੋ – ਨੱਕ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।
• ਰੰਗਲੇ ਰੰਗਦਾਰ) – ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਖੰਭ ਰੰਗਲੇ ਹਨ।
• ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤਕ – ਸਾਹਮਣੇ ਦਿਸਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਾ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹੈ।

2. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਗੇਤਰ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕੁੱਝ ਸ਼ਬਦ ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੁੜਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਅਗੇਤਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ – ਬੇਮੁਖ, ਅਕ੍ਰਿਤਘਣੇ, ਅਡੋਲ, ਕੁਕਰਮ, ਅਣਥੱਕ, ਕੁਚਾਲ, ਕੁਰਾਹਾ, ਪਰਉਪਕਾਰ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਅਗੇਤਰ ਲੱਗੇ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ।

3. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁ – ਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ –
ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਬੂਟੇ ਲਾ ਦਿੱਤੇ। ਪੰਛੀ ਚੁੰਝਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਲੈ ਆਉਂਦੇ।ਉਹ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਿੰਜਦੇ। ਸ਼ੇਰ, ਚੀਤੇ, ਬਘਿਆੜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦੇ। ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਦਲ ) ,ਇਆ ਅਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਿਆ, “ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਟਿਆਂ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਵਾਂਗਾ ! ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ।’ ‘ਰੁੱਖ ਵੱਡੇ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਝਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਘਾਹ ਆਪੇ ਹੀ ਉੱਗ ਪਏ !, ਰੰਗਲੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਪਾ ਲਏ ਪੰਛੀ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ। ਮੋਰ ਪੈਲਾਂ ਪਾਉਂਦੇ।

ਸ਼ੇਰ ਅਤੇ ਰਿੱਛ ਆਪਣਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖਾਂਦੇ ਉਹ ਸਭ ਨਦੀ – ਨਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੰਢਾ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਾਲੀ ਝੀਲ ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨੱਕੋ – ਨੱਕ ਭਰੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਉੱਥੇ ਸੁੰਦਰ – ਸੁੰਦਰ ਬੱਚੇ ਆਉਂਦੇ ! ਹੱਸਦੇ – ਖੇਡਦੇ, ਖਾਂਦੇ – ਪੀਂਦੇ, ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਰ ਕਰਦੇ, ਖਿੜ – ਖਿੜ ਹੱਸਦੇ। ਝੀਲ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਹਰਿਆ – ਭਰਿਆ ਜੰਗਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬੱਚੇ ਉਸ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ, ਰੰਗਲੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖ – ਵੇਖ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ, ਪੈਲਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਮੋਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਗਦ – ਗਦ ਹੁੰਦੇ।

1. ਬੂਟੇ ਕਿਸ ਨੇ ਲਾਏ?
(ਉ) ਮਨੁੱਖ ਨੇ
(ਅ) ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ
(ੲ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੇ
(ਸ) ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਮਨੁੱਖ ਨੇ

2. ਪੰਛੀ ਪਾਣੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਆਉਂਦੇ?
(ਉ) ਖੰਭਾਂ ਵਿੱਚ।
(ਅ) ਚੁੰਝਾਂ ਵਿੱਚ।
(ੲ) ਪੰਜਿਆਂ ਵਿੱਚ।
(ਸ) ਪੱਤਿਆਂ ਉੱਤੇ !
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਚੁੰਝਾਂ ਵਿੱਚ।

3. ਸ਼ੇਰ, ਚੀਤੇ ਤੇ ਬਘਿਆੜ ਕਿਸ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦੇ?
(ਉ) ਜੰਗਲ ਦੀ
(ਅ) ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ
(ੲ) ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ
(ਸ) ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ

4. ਇਕ ਦਿਨ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕੌਣ ਆਇਆ?
(ਉ) ਕਿਸਾਨ
(ਅ) ਖੂਹ
(ਇ) ਬੱਦਲ’
(ਸ) ਮਾਸ਼ਕੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਬੱਦਲ’

5. ਕਿਹੜੇ ਪੌਦੇ ਆਪੇ ਹੀ ਉੱਗ ਪਏ?
(ਉ) ਪਿੱਪਲ
(ਅ) ਬੋਹੜ
(ਈ) ਨਿੰਮਾ
(ਸ) ਝਾੜੀਆਂ ਤੇ ਘਾਹ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਝਾੜੀਆਂ ਤੇ ਘਾਹ।

6. ਕਿਹੜੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾਏ?
(ਉ) ਪਰਵਾਸੀ
(ਆ) ਰੰਗਲੇ
(ਇ) ਨਿੱਕੇ – ਨਿੱਕੇ
(ਸ) ਵੱਡੇ – ਵੱਡੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਰੰਗਲੇ

7. ਮੋਰ ਕੀ ਕਰਦੇ ਸਨ?
(ਉ) ਪੈਲਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ
(ਆ) ਬੋਲਦੇ ਸਨ
(ਈ) ਦੌੜਦੇ ਸਨ
(ਸ) ਉੱਡਦੇ ਸਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪੈਲਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ

8. ਸ਼ੇਰ ਤੇ ਰਿੱਛ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖਾਂਦੇ ਸਨ?
(ਉ) ਤਾਜ਼ਾ
(ਅ) ਬੇਹਾ
(ਈ) ਨਕਲੀ
(ਸ) ਕੁਦਰਤੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਕੁਦਰਤੀ।

9. ਨਦੀਆਂ ਨਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਕੀ ਸੀ?
(ਉ) ਪੰਛੀ
(ਅ) ਠੰਢਾ ਪਾਣੀ
(ਇ) ਜਾਲਾ
(ਸ) ਮੱਛੀਆਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਠੰਢਾ ਪਾਣੀ

10. ਕਿਹੜੀ ਬਾਲ ਨੱਕੋ – ਨੱਕ ਭਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ?
(ਉ) ਸ਼ਹਿਰ ਵਾਲੀ
(ਆ) ਪਿੰਡ ਵਾਲੀ
(ਈ) ਜੰਗਲ ਵਿਚਲੀ
(ਸ) ਪਹਾੜਾਂ ਵਿਚਲੀ !
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸ਼ਹਿਰ ਵਾਲੀ

11. ਝੀਲ ਵਿਚ ਕੌਣ ਆ ਕੇ ਹੱਸਦੇ – ਖੇਡਦੇ ਸਨ?
(ਉ) ਪੰਛੀ
(ਅ) ਮੱਛੀਆਂ
(ਈ) ਬੱਚੇ
(ਸ) ਪੰਛੀ॥
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਬੱਚੇ

12. ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਕੀ ਸੀ?
(ਉ) ਰੰਗਲੇ ਪੰਛੀ
(ਅ) ਸ਼ੇਰ – ਚੀਤੇ
(ਇ) ਦਲਦਲ
(ਸ) ਸੁੱਕੇ ਰੁੱਖ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਰੰਗਲੇ ਪੰਛੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਮਨੁੱਖ, ਬੂਟੇ, ਪੰਛੀ, ਚੁੰਝਾਂ, ਪਾਣੀ॥
(ii) ਉਹ, ਉਨ੍ਹਾਂ, ਤੁਹਾਡੇ, ਆਪੇ, ਮੈਂ।
(iii) ਇਕ, ਬਹੁਤ, ਵੱਡੇ, ਸਭ, ਠੰਢਾ
(iv) ਲਾ ਦਿੱਤੇ, ਲੈ ਆਉਂਦੇ, ਸਿੰਜਦੇ, ਦੇਵਾਂਗਾ, ਉੱਗ ਪਏ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ

(i) ‘ਬਘਿਆੜ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਬਘਿਆੜੀ
(ਅ) ਬਘਿਆੜਨ
(ਇ) ਬਘਿਆੜਨੀ।
(ਸ) ਬਘਿਆੜਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਬਘਿਆੜੀ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਹਰਿਆ – ਭਰਿਆ।
(ਅ) ਜੰਗਲ
(ਇ) ਝੀਲ
(ਸ) ਮੋਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਹਰਿਆ – ਭਰਿਆ।

(iii) ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਕਿਸ਼ਤਾਂ
(ਅ) ਕਸਰਤਾਂ
(ਈ) ਬੇੜੀਆਂ
(ਸ) ਬੋਹਿਥਾ !
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਬੇੜੀਆਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(iii) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
(iv) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ
(v) ਜੋੜਨੀ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(iii) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “)
(iv) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ (‘)
(v) ਜੋੜਨੀ (-)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 16 ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ Textbook Questions and Answers

ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ੳ) ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਭੀੜ ਸੀ ਤੇ ਲੋਕ ਪਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਕਿੱਥੇ ਖੜੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਭੀੜ ਸੀ ਕਿ ਪੈਰ ਧਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਲੋਕ ਪਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਲੱਡੂ – ਜਲੇਬੀਆਂ ਆਦਿ ਮਠਿਆਈਆਂ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ।

(ਅ) ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਕਾਹਦਾ-ਕਾਹਦਾ ਜ਼ੋਰ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਸੀਟੀਆਂ, ਸਪੀਕਰਾਂ ਤੇ ਢੋਲ ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਸੀ।

(ੲ) ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁੜਤ ਚਾਦਰੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨ।

(ਸ) ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀ-ਕੀ ਸਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧੂੜ, ਧੁੱਪ ਤੇ ਧੱਕੇ ਸਹਿਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।

2. ‘ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਮੇਲੇ ਦਾ ਬਿਆਨ ਕੁਝ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ ਬਹੁਤ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭੀੜ ਇੰਨੀ ਹੈ ਕਿ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਪੈਰ ਧਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹਟਵਾਣੀਆਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਪਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਖੂਬ ਕਮਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਠਿਆਈਆਂ ਖਾਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਲੱਡੂਆਂ – ਜਲੇਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਅੱਗੇ ਕਤਾਰਾਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖੜੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤਰ੍ਹਾਂ – ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਸੀਟੀਆਂ ਤੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਨੇ ਖੂਬ ਸ਼ੋਰ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਕਿਧਰੇ ਕਵੀਸ਼ਰ ਗਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਧਰੇ ਢਾਡੀ ਵਾਰਾਂ ਗਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਿਧਰੇ ਪੰਘੂੜੇ ਤੇ ਚੰਡੋਲ ਝੂਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੱਸਾਂ ਤੇ ਲਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਬੇਅੰਤ ਭੀੜ ਹੈ।

3. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :

ਬੋਲੀ, ਸ਼ੁਕੀਨ, ਗੁਲਾਬ, ਰੰਗਲਾ, ਪੰਜਾਬ
ਉੱਤਰ :

• ਬੇਲੀ ਸਾਥੀ, ਮਿੱਤਰ – ਸੁਰਿੰਦਰ, ਮੁਹਿੰਦਰ, ਪ੍ਰੀਤ ਤੇ ਜੀਤਾ ਪੱਕੇ ਬੇਲੀ ਹਨ।
• ਸ਼ੌਕੀਨ ਸ਼ੌਕ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ – ਮੇਲਾ ਦੇਖਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਢਾਣੀਆਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਆਏ ਹੋਏ ਸਨ।
• ਗੁਲਾਬ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਫੁੱਲ) – ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲ ਖੁਸ਼ਬੂਆਂ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ।
• ਰੰਗਲਾ ਰੰਗਦਾਰ) – ਮੇਲੇ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨਾਂ ਨੇ ਰੰਗਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਸਨ।
• ਪੰਜਾਬ ਇਕ ਦੇਸ਼ – ਪੰਜਾਬ ਪੰਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ !
• ਹੱਟੀ (ਦੁਕਾਨ) – ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੁਨਿਆਰੀ ਦੀ ਹੱਟੀ ਹੈ
• ਮੁਲਖੱਈਆ ਦੁਨੀਆ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ – ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਐਨਾਂ ਮੁਲਖੱਈਆ ਆਇਆ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਹਿਸਾਬ – ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਗਦਾ।

4. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਮੁਲਖਈਆਂ : ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ
• ਅਖਾੜਾ : ਘੁਲਨ ਦੀ ਥਾਂ, ਪਿੜ
• ਉੱਕਿਆ : ਖੁੰਝਿਆ, ਭੁੱਲਿਆ
• ਪੰਘੂੜਾ : ਛੋਟਾ ਮੰਜਾ, ਝੂਲਾ, ਪਾਲਣਾ
• ਚੰਡੋਲ : ਝੂਲਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਝੂਟੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ
• ਲੋਰ : ਮਨ ਦੀ ਮੌਜ, ਮਸਤੀ
• ਢਾਡੀ : ਵਾਰਾਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ
• ਕਵੀਸ਼ਰ : ਕਵਿਤਾ ਕਹਿਣ ਵਾਲਾ

ਵਿਆਕਰਨ :
ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਜੀਵ, ਵਸਤੂ, ਸਥਾਨ ਆਦਿ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵਚਨ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਚਨ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: ਇੱਕਵਚਨ ਅਤੇ ਬਹੁਵਚਨ

ਇੱਕਵਚਨ : ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਜੀਵ, ਵਸਤੁ, ਸਥਾਨ ਆਦਿ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕਵਚਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ- ਮੇਲਾ ਹੱਟੀ, ਬੋਲੀ, ਲੱਡੂ, ਜਲੇਬੀ, ਸਵਾਰੀ ਆਦਿ।

ਬਹੁਵਚਨ : ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੀਵਾਂ, ਵਸਤਾਂ, ਸਥਾਨਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਵਚਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ- ਮੇਲੇ, ਹੱਟੀਆਂ, ਬੋਲੀਆਂ, ਲੱਡੂਆਂ, ਜਲੇਬੀਆਂ, ਸਵਾਰੀਆਂ ਆਦਿ।

ਵਚਨ ਬਦਲੋ :
ਬਜ਼ਾਰਾਂ, ਸੀਟੀਆਂ, ਸਪੀਕਰਾਂ, ਢਾਡੀਆਂ, ਫੁੱਲਾਂ, ਢੋਲ।

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ :
ਇਸ ਮੇਲੇ ਦੇ ਮੂਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ‘ਚ ਵਾਰਤਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ Important Questions and Answers

1. ਕਾਵਿ – ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉੱ) ਕਿੰਨਾ ਹੈ ਵਿਸਾਖੀ ਵਾਲਾ ਮੇਲਾ ਭਰਿਆ।
ਜਾਏ ਨਾ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਪੈਰ ਧਰਿਆ।
ਕਿੰਝ ਹਟਵਾਣੀਆਂ ਨੇ ਪਾਈਆਂ ਹੱਟੀਆਂ।
ਦੋਹੀਂ ਹੱਥੀ ਕਰਦੇ ਸਵਾਈਆਂ ਖੱਟੀਆਂ।
ਲੱਡੂਆਂ ਜਲੇਬੀਆਂ ਦੇ ਭਰੇ ਥਾਲ ਨੇ।
ਖਾਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਖੜੇ ਬੰਨ੍ਹ ਪਾਲ ਨੇ !

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਧਰਿਆ – ਰੱਖਿਆ ! ਸਵਾਈਆਂ – ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਟਵਾਣੀਆਂ ਹੱਟੀਆਂ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪਾਲ – ਕਤਾਰ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੰਨੀ ਭੀੜ ਹੈ ਕਿ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ। ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਟਵਾਣੀਆਂ ਨੇ ਹੱਟੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ! ਉਹ ਦੋਹਾਂ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਮਾਈਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਲਵਾਈਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਲੱਡੂਆਂ, ਜਲੇਬੀਆਂ ਦੇ ਥਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਦੇ ਸ਼ੁਕੀਨ ਕਤਾਰਾਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਹੱਟੀਆਂ ਅੱਗੇ ਖੜੇ ਹਨ।

(ਅ) ਟੋਲੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਵੱਖੋ – ਵੱਖ ਮੇਲੀਆਂ
ਸੋਭਦੇ ਨੇ ਮੇਲੇ ਸਦਾ ਨਾਲ ਬੇਲੀਆਂ।
ਸੀਟੀਆਂ, ਸਪੀਕਰਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਸ਼ੋਰ ਹੈ।
ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਲੋਰ ਹੈ।
ਕੱਪੜੇ ਨੇ ਪਾਏ ਲੋਕਾਂ ਰੰਗਾ – ਰੰਗ ਦੇ।
ਕੁੜਤੇ ਤੇ ਚਾਦਰੇ ਨੇ ਕਈ ਢੰਗ ਦੇ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਮੇਲੀਆਂ – ਮੇਲਾ ਵੇਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਬੇਲੀਆਂ – ਮਿੱਤਰਾਂ, ਯਾਰਾਂ। ਲੋਰ – ਮਸਤੀ ( ਰੰਗਾ – ਰੰਗ – ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦੇ। ਚਾਦਰੇ – ਧੋਤੀਆਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਮੇਲਾ ਦੇਖਣ ਦੇ ਸ਼ਕੀਨ ਵੱਖੋ – ਵੱਖ ਟੋਲੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਹਨ ਅਸਲ ਵਿਚ ਮੇਲੇ ਦਾ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸੋਹਣੇ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਸੀਟੀਆਂ ਤੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਰੌਲਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਰੌਲੇ ਨਾਲ ਸਭ ਨੂੰ ਮਸਤੀ ਚੜ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰੰਗ – ਬਰੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁੜਤੇ ਤੇ ਚਾਦਰੇ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਹਨ।

(ਈ) ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਿਤੇ ‘ਵਾਰ ਢਾਡੀਆਂ।
ਗੱਲਾਂ ਨੇ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਸਾਡੀਆਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ।
ਕਿਧਰੇ ਪੰਘੂੜੇ ਤੇ ਚੰਡੋਲ ਕਿਧਰੇ।
ਸੁਣਦੇ ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਕਿਧਰੇ !
ਆਥਣੇ ਅਖਾੜੇ ਵਿਚ ਢੋਲ ਵੱਜਦੇ।
ਸ਼ੇਰਾਂ ਵਾਂਗ ਮੱਲ ਨੇ ਅਖਾੜੀ ਗੱਜਦੇ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਵਾਰ – ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਚੰਡੋਲ – ਘੜੇ॥ ਕਵੀਸ਼ਰ – ਕਵੀ ਆਥਣੇ – ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਅਖਾੜੇ – ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਦੇ ਘੁਲਣ ਦੀ ਥਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਢਾਡੀਆਂ ਨੇ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਵਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਤੇ ਸਾਡੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਗੱਲਾਂ ਹੀ ਸੁਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਿਧਰੇ ਪੰਘੂੜੇ ਤੇ ਚੰਡੋਲ ਘੁੰਮਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਧਰੇ ਕਵੀਸ਼ਰ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਸੁਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਅਖਾੜੇ ਵਿਚ ਢੋਲ ਵੱਜਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ ਤੇ ਉੱਥੇ ਘੁਲਣ ਲਈ ਆਏ ਪਹਿਲਵਾਨ ਸ਼ੇਰਾਂ ਵਾਂਗ ਗੱਜ ਰਹੇ ਹਨ।

(ਸ) ਐਨਾ ਮੁਲਖੱਈਆ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਢੱਕਿਆ।
ਲੱਭਦਾ ਨਹੀਂ ਬੰਦਾ ਸਾਥ ਨਾਲੋਂ ਉੱਕਿਆ
ਭੀੜ ਵਿੱਚੋਂ ਐਨੀ ਵਿਚ ਬੱਸਾਂ, ਲਾਰੀਆਂ।
‘ਤੋਬਾ – ਤੋਬਾ’ ਕਹਿਣ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸਵਾਰੀਆਂ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਮੁਲਖਈਆਂ – ਦੁਨੀਆ, ਲੋਕ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕ ਆਏ ਹਨ ਤੇ ਇੰਨੀ ਭੀੜ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਆਪਣੇ ਸਾਥ ਨਾਲੋਂ ਵਿਛੜ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਲੱਭਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ।ਬੱਸਾਂ ਤੇ ਲਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਭੀੜ ਹੈ ਕਿ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਤੋਬਾ – ਤੋਬਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

(ਹ) ਧੁੱਪ, ਧੂੜ, ਧੱਕੇ ਜਿਹੜੇ ਜਰ ਸਕਦੇ।
ਮੇਲਿਆਂ ਦੀ ਸੈਰ ਸੋਈ ਕਰ ਸਕਦੇ।
ਫੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਫੁੱਲ ਸੋਭਦੇ ਗੁਲਾਬ ਦੇ।
ਮੇਲਿਆਂ ‘ਚੋਂ ਮੇਲੇ ਰੰਗਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਜਰ – ਸਹਿ। ਸੋਈ – ਉ ਹੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਮੇਲਿਆਂ ਦੀ ਸੈਰ ਉਹੋ ਲੋਕ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਧੁੱਪ, ਧੂੜ ਤੇ ਧੱਕੇ ਸਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋਣ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੇ ਫੁੱਲ ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਰੰਗਲੇ ਮੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਨ।

2. ਪਾਠ – ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਚਨ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਜੀਵ, ਵਸਤੁ, ਸਥਾਨ ਆਦਿ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਇਕ ਜਾਂ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਵਚਨ ਆਖਦੇ ਹਨ ! ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਵਚਨ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ : ਇਕ – ਵਚਨ ਅਤੇ ਬਹੁ – ਵਚਨ।

ਇਕ – ਵਚਨ – ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਜੀਵ, ਵਸਤ, ਸਥਾਨ ਆਦਿ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ – ਵਚਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ – ਮੇਲਾ, ਹੱਟੀ, ਬੋਲੀ, ਲੱਡੂ, ਜਲੇਬੀ, ਸਵਾਰੀ ਆਦਿ।

ਬਹੁ – ਵਚਨ – ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੀਵਾਂ, ਵਸਤਾਂ, ਸਬਾਨਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁ – ਵਚਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ – ਮੇਲੇ, ਟੁੱਟੀਆਂ, ਬੋਲੀਆਂ, ਲੱਡੂਆਂ, ‘ਜਲੇਬੀਆਂ, ਸਵਾਰੀਆਂ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲੋ ਬਜ਼ਾਰਾਂ, ਸੀਟੀਆਂ, ਸਪੀਕਰਾਂ, ਢਾਡੀਆਂ, ਫੁੱਲਾਂ, ਢੋਲ :
ਉੱਤਰ :
ਬਜ਼ਾਰ, ਸੀਟੀ, ਸਪੀਕਰ, ਢਾਡੀ, ਫੁੱਲ, ਢੋਲਾਂ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਤਿੰਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 15 ਤਿੰਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਤਿੰਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ Textbook Questions and Answers

ਤਿੰਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ੳ) ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ? ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 1907 ਚੱਕ ਨੰ: 105, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਵਿੱਦਿਆਵਤੀ ਸੀ। ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ 1907 ਵਿਚ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਲਾਲਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਥਾਪਰ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਰਲੀ ਦੇਵੀ ਸੀ। ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ 1908 ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਖੁੱਡ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੂਨਾ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ੍ਰੀ ਨਰੈਣ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਪਾਰਬਤੀ ਬਾਈ ਸੀ।

(ਅ) ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਿਵੇਂ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਏ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਾਚਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ‘ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਜੱਟਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਟਿਕਾਣਾ ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਤਾਏ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ। ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਇਸ ਦੁਕਾਨ ਉੱਤੇ ਅਕਸਰ ਜਾਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਵੱਡਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਸਦਕਾ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਦੋਸਤੀ ਹੋ ਗਈ।

(ਇ) ਤਿੰਨਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਨੂੰ, ਕਿਉਂ ਮਾਰਿਆ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਸਾਂਡਰਸ ਨੂੰ ਮਾਰਿ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵੀ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਉੱਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਸੀ।

(ਸ) ਤਿੰਨਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਨ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਸੰਸਥਾ ਬਣਾਈ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸ਼ਟ ਰਿਪਬਲਿਕ ਪਾਰਟੀ।

(ਹ) ਇਹ ਇਨਕਲਾਬੀ ਯੋਧੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਕੈਦੀ ਦੱਸਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੌਕੇ ਤੇ ਗਵਰਨਰ ਨੂੰ ਕੀ ਲਿਖਿਆ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਯੋਧੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜੰਗੀ ਕੈਦੀ ਦੱਸਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੌਕੇ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗੀ ਕੈਦੀ ਮੰਨ ਕੇ ਫਾਂਸੀ ਨਾ ਦੇਣ, ਸਗੋਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਉਡਾਉਣ !

(ਕ) ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇਸ-ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ-ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੂੰ 23 ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।

(ਖ) ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਸਨ?
ਉੱਤਰ :
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, ‘‘ਜਦੋਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ, ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ, ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਨ ਲੱਗ ਪੈਣਗੇ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਮਝਾਂਗੇ ਕਿ ਸਾਡੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਸਾਡੇ ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :

ਸ਼ਹੀਦ, ਹਾਣੀ, ਸਾਂਝ, ਫਾਂਸੀ, ਕੁਰਬਾਨੀ, ਲਾਠੀਚਾਰਜ, ਸੂਰਬੀਰ
ਉੱਤਰ :

• ਸ਼ਹੀਦ (ਜਾਨ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ)-ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹੈ।
• ਹਾਣੀ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸਾਥੀ) -ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ।
• ਸਾਂਝ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ)-ਮੇਰੀ ਇਸ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਹੈ। 4. ਫਾਂਸੀ (ਫਾਹਾ)-ਜੱਜ ਨੇ ਕਾਤਲ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ॥
• ਕੁਰਬਾਨੀ (ਜਾਨ ਵਾਰਨੀ-ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
• ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਲਾਠੀਆਂ ਮਾਰਨੀਆਂ)-ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਖਿੰਡਾਉਣ ਲਈ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ !
• ਸੂਰਬੀਰ ਸੂਰਮਾ, ਬਹਾਦਰ)-ਸੂਰਬੀਰ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜੇ।

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਹਕੂਮਤ : ਰਾਜ, ਸ਼ਾਸਨ, ਸਲਤਨਤ
• ਜੁਲਮ : ਅੱਤਿਆਚਾਰ
• ਇਨਕਲਾਬ : ਕ੍ਰਾਂਤੀ
• ਜਾਗਰੂਕ : ਜਾਗਣਾ, ਚੇਤੰਨ
• ਮਨੋਰਥ/ਅਕਸਦ : ਮੰਤਵ, ਇਰਾਦਾ, ਇੱਛਾ, ਉਦੇਸ਼
• ਮਨਸੂਬਾ : ਇਰਾਦਾ, ਸਕੀਮ

4. ਮੁਹਾਵਰਿਆਂ ਦੇ ਅਰਥ :

1. ਸਾਇਆ ਸਿਰ ਤੋਂ ਉੱਠਣਾ : ਮਾਤਾ ਜਾਂ ਪਿਤਾ ਦੀ ਜਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਣੀ
2. ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣ ਕਰਨਾ : ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰਨਾ
3. ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਰੱਸਾ ਚੁੰਮਣਾ : ਖ਼ੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣਾ
4. ਹਾਹਾਕਾਰ ਮੱਚ ਜਾਣਾ : ਹਰ ਪਾਸੇ ਚੀਕ-ਪੁਕਾਰ ਹੋਣਾ
5. ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋਣਾ : ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਹੋਣਾ
6. ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਣਾ : ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ

ਉੱਤਰ :

1. ਸਾਇਆ ਸਿਰ ਤੋਂ ਉੱਠਣਾ ਮਾਤਾ ਜਾਂ ਪਿਤਾ ਦੀ ਜਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਣੀ-ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਦੇ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸਾਇਆ ਉੱਠ ਗਿਆ
2. ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ-ਵਿਚਾਰੇ ਬਲਵੀਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਫਿਰ ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਉਸ ਦੇ ਚਾਚੇ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
3. ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਰੱਸਾ ਚੁੰਮਣਾ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣਾ-ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਰੱਸਾ ਚੁੰਮਿਆ ਤੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ।
4. ਹਾਹਾਕਾਰ ਮਚਣਾ ਹਰ ਪਾਸੇ ਚੀਕ-ਪੁਕਾਰ ਹੋਣਾ-ਜਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਮਰਨ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮਚ ਗਈ।
5. ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋਣਾ (ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਹੋਣਾ-15 ਅਗਸਤ, 1947 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋਏ।
6. ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਣਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ)-ਮੈਂ ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਆਪਣੇ ਵੱਡਿਆਂ ਦੀ ਕਹੀ ਗੱਲ ਮੰਨ ਲਈ !

5. ਸਮਝੇ ਤੇ ਠੀਕ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

(ੳ) ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ – ਲਹਿਰ
(ਅ) ਸਕਾਟ ਕੇ ਸਾਂਡਰਸ – ਜਲੂਸ
(ਇ) ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ – ਕੌਮ ਤੇ ਸ਼ਹੀਦ
(ਸ) ਸਾਈਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨ-ਗੋ ਬੈਕ – ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ
(ਹ) ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਰੱਸਾ ਚੁੰਮਣਾ – ਨਾਹਰਾ
(ਕ) “ਇਨਕਲਾਬ-ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ – ਹੱਸ ਕੇ ਮੌਤ ਕਬੂਲਣੀ
ਉੱਤਰ :

ਵਿਆਕਰਨ :
ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੂਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦ ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:

ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣ, ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ, ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਜੰਗੀ-ਕੈਦੀ
ਉੱਤਰ :
ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੂਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦ ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ-ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ, ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ, ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਜੰਗੀ ਕੈਦੀ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਤਿੰਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
‘ਤਿੰਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਇਕੱਠਿਆਂ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਰੱਸਾ ਚੁੰਮਿਆ ਤੇ ਕੌਮੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕੋ ਸੰਨ 1907 ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ 1908 ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਵਿਦਿਆਵਤੀ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਚੱਕ ਨੰ: 105 ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਲਾਲਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਥਾਪਰ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਰਲੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਨਰੈਣ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਪਾਰਬਤੀ ਬਾਈ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪਿੰਡ ਖੁੱਡ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੂਨਾ (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ।

ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਲਾਇਲਪੁਰ ਵਿਚ ਆੜ੍ਹਤ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਤਿੰਨ ਕੁ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣ ਉਸ ਦੇ ਤਾਏ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਾਚੇ ਸ: ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਤੇ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਪੱਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਲਹਿਰ ਚਲਾਈ, ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਟਿਕਾਣਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ। ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਦਾਦੇ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਇਸ ਦੁਕਾਨ ਉੱਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

ਵੱਡਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਕਾਰਨ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਦੋਸਤੀ ਹੋ ਗਈ। ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਪੈਰ ਧਰਦਿਆਂ ਹੀ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਯੋਧਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਪੈਦਾ ਕਰਨੇ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸ਼ਟ ਰਿਪਬਲਿਕ ਆਰਮੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਰਾਜਗੁਰੂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ। ਇਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ‘ਸਾਈਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਗੋ ਬੈਕ ਦੇ ਜਲੁਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਐੱਸ. ਐੱਸ. ਪੀ. ਸਕਾਟ ਦੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਸਨ ਤੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਇਕ ਲਾਠੀ ਵੱਜਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਸਕਾਟ ਤੋਂ ਲਾਲਾ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ, ਸੁਖਦੇਵ, ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਅਜ਼ਾਦ ਤੇ ਜੈ ਗੋਪਾਲ ਸਕਾਟ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਕੋਲ ਪੁੱਜ ਗਏ। ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਕਾਟ ਦੀ ਥਾਂ ਡੀ. ਐੱਸ. ਪੀ. ਸਾਂਡਰਸ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਉੱਤੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤੇ ਉਹ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ।

ਇਸ ਕਤਲ ਪਿੱਛੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਤਵ ਕੇਵਲ ਖੂਨ ਦਾ ਬਦਲਾ ਖੂਨ ਲੈਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਜਨਤਾ ਦੇ ਡਿਗ ਰਹੇ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣਾ ਵੀ ਸੀ।ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਚੁੱਪ ਕਰਕੇ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ। ਲਾਹੌਰ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਕੇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਇਸ ਸਜ਼ਾ ਵਿਰੁੱਧ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮਚ ਗਈ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪੀਲ ਨਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗੀ ਕੈਦੀ ਮੰਨਦਿਆਂ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦੀ ਥਾਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਉਡਾਇਆ ਜਾਵੇ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਛਿੱਕੇ ‘ਤੇ ਟੰਗ ਕੇ 23 ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ। ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ “ਇਨਕਲਾਬ-ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਉਂਦਿਆਂ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਰੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਗਲ ਵਿਚ ਪਾਇਆ 1 ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ, ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ, ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਨ ਲੱਗ ਪੈਣਗੇ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਮਝਾਂਗੇ ਕਿ ਸਾਡੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪੈ ਗਿਆ ਤੇ ਸਾਡੇ ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋ ਗਏ !” ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨਾਮਾ ਕਰ ਦਿਖਾਇਆ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਹਕੁਮਤ-ਸਰਕਾਰ ਜਦੋਜਹਿਦ-ਸੰਘਰਸ਼। ਇਨਕਲਾਬੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ। ਮਕਸਦ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਨੋਬਲ-ਮਨ ਦੀ ਤਾਕਤ, ਹੌਸਲਾ। ਸਾਇਆ-ਛਾਂ ਮਨੋਰਥ-ਮੰਤਵ 1 ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ-ਜਗਾਉਣਾ, ਚੇਤੰਨ ਕਰਨਾ ਅਕਸਰ-ਆਮ ਕਰਕੇ ! ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ-ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ। ਛਿੱਕੇ ਤੇ ਟੰਗ ਕੇ-ਇਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਕੇ, ਬਿਨਾਂ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ! ਮਿੱਥੀ-ਨਿਸਚਿਤ। ਸਾਮਰਾਜ-ਦੂਜੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਨੂੰ ਅਧੀਨ ਕਰਕੇ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਰਾਜ ਸ਼ਕਤੀ। ਮਨਸੂਬਾ-ਇਰਾਦਾ, ਸਕੀਮ। ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋ ਜਾਣੇ-ਜੋ ਸੋਚਿਆ ਹੋਵੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣਾ, ਸੁਪਨੇ ਪੂਰੇ ਹੋਣੇ।

1. ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ
ਹਕੂਮਤ, ਜ਼ੁਲਮ, ਇਨਕਲਾਬ, ਜਾਗਰੂਕ, ਮਨੋਰਥ, ਮਕਸਦ, ਮਨਸੂਬਾ, ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋਣੇ॥
ਉੱਤਰ :

• ਹਕੂਮਤ (ਰਾਜ, ਸ਼ਾਸਨ, ਸਲਤਨਤ-ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਕਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਹੈ।
• ਜ਼ੁਲਮ ਅੱਤਿਆਚਾਰ-ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ।
• ਇਨਕਲਾਬ ਕਾਂਤੀ)-ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਇਨਕਲਾਬ-“ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਏ।
• ਜਾਗਰੂਕ (ਜਾਗਣਾ, ਚੇਤੰਨ)-ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੀਆਂ।
• ਮਨੋਰਥ (ਮੰਤਵ, ਇਰਾਦਾ, ਇੱਛਾ-ਤੁਹਾਡਾ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਦਾ ਕੀ ਮਨੋਰਥ ਹੈ?
• ਮਕਸਦ (ਉਦੇਸ਼, ਮੰਤਵ)-ਮੇਰਾ ਮਕਸਦ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ 10,000 ਰੁਪਏ ਉਧਾਰ ਦਿਓ।
• ਮਨਸੂਬਾ (ਇਰਾਦਾ, ਸਕੀਮ-ਉਸ ਦੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੇ ਮਨਸੂਬਿਆਂ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਫੇਰ ਦਿੱਤਾ !
• ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋਣੇ ਜੋ ਸੋਚਿਆ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਪੂਰਾ ਹੋਣਾ)-ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਣਨ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ
(ਉ) ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕੋ ਸੰਨ …………………………. ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
(ਆ) …………………………. ਦੀ ਸਾਂਝ ਸਦਕਾ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਦੋਸਤੀ ਹੋ ਗਈ।
(ਈ) …………………………. ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੁ ਸੀ।
(ਸ) ਇਸ ਕਤਲ ਪਿੱਛੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ …………………………. ਸਿਰਫ਼ ਖੂਨ ਦਾ ਬਦਲਾ ਖੂਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।
(ਹ) ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ …………………………. ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) 1907, (ਅ ਵੱਡਿਆਂ, ਈ ਰਾਜਗੁਰੂ, ਸ ਮਕਸਦ, ਹ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ
ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਪਿਤਾ ਲਾਲਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਥਾਪਰ ਲਾਇਲਪੁਰ ਵਿਚ ਆਤ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਕਰਦੇ ਸਨ ਸੁਖਦੇਵ ਅਜੇ ਤਿੰਨ ਕੁ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸਾਇਆ ਸਿਰ ਤੋਂ ਉੱਠ ਗਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਉਸ ਦੇ ਤਾਇਆ ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤਾ
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਠੀਕ ਵਾਕ ਉੱਤੇ ਸਹੀ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਵਾਕ ਉੱਤੇ ਕਾਟੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ
(ਉ) ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 1907 ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
(ਅ) ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਮਿ: ਸਕਾਟ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ।
(ਈ) ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ 23 ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
(ਸ) ਸ: ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਚਾਚਾ ਸੀ !
(ਹ) ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਦੋਸਤੀ ਹੋ ਗਈ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ✓
(ਅ) ✗
(ਈ) ✓
(ਸ) ✓
(ਹ) ✗

2. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ –
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਕਰਨ ਕਰ ਕੇ ਸ. ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੇ ਇਕੱਠਿਆਂ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਰੱਸਾ ਚੁੰਮਿਆ ਅਤੇ ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ ਕੌਮੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸ. ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਇਕੋ ਸੰਨ 1907 ਈਸਵੀਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਦੋਸਤ ਹਾਣੀ ਸਨ ! ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ 1908 ਈਸਵੀਂ ਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਦੋਹਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਉਮਰ ਵਿਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਛੋਟਾ ਸੀ।

ਸ. ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਮਾਤਾ ਵਿੱਦਿਆਵਤੀ ਤੇ ਪਿਤਾ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਚੱਕ ਨੰਬਰ 105, ਜ਼ਿਲਾ ਲਾਇਲਪੁਰ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਮਾਤਾ ਰਲੀ ਦੇਵੀ ਤੇ ਪਿਤਾ ਲਾਲਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਥਾਪਰ ਦੇ ਘਰ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ ਮਾਤਾ ਪਾਰਬਤੀ ਬਾਈ, ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਨਰੈਣ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੂ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਖੇਡਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੂਨਾ (ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੁ ਸੀ !

1. ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਹਕੂਮਤ ਵਿਰੁੱਧ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਕੀਤੀ? :
(ੳ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
(ਅ) ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ
(ਈ) ਪੁਰਤਗੇਜ਼ੀ
(ਸ) ਭਾਰਤੀ॥
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ

2. ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੀ?
(ਉ) ਨੇਕ
(ਆ) ਇਨਸਾਫ਼ ਪਸੰਦ
(ਈ) ਜ਼ਾਲਮ
(ਸ) ਲੋਕ-ਹਿਤਕਾਰੀ !
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਜ਼ਾਲਮ

3. ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ?
(ਉ) ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ
(ਆ) ਇਨਕਲਾਬੀ
(ਇ) ਕੌਮੀ ਸ਼ਹੀਦ
(ਸ) ਕੌਮੀ ਪੂੰਜੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਕੌਮੀ ਸ਼ਹੀਦ

4. ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਹੜੇ ਸੰਨ ਵਿਚ ਹੋਇਆ?
(ਉ) 1901
(ਅ) 1905
(ਇ) 1907
(ਸ) 1910
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 1905

5. ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਹੜੇ ਸੰਨ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ?
(ਉ) 1905
(ਅ) 1908
(ਈ) 1909
(ਸ) 1910.
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 1908

6. ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ?
(ਉ) ਵਿੱਦਿਆਵਤੀ
(ਅ) ਰਲੀ ਦੇਵੀ
(ਈ) ਸੱਤਿਆਵਤੀ
(ਸ) ਦਇਆਵਤੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਵਿੱਦਿਆਵਤੀ

7. ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ?
(ੳ) ਸ: ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ
(ਇ) ਇਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਸ: ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ

8. ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ?
(ਉ) ਚੱਕ ਨੰ. 105, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ
(ਅ) ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ
(ਇ) ਬੰਗਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੰਲਧਰ
(ਸ) ਚੱਕ ਨੰ. 501 ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਚੱਕ ਨੰ. 105, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ

9. ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ?
(ਉ) ਮਾਤਾ ਰਲੀ ਦੇਵੀ ਤੇ ਪਿਤਾ ਲਾਲਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਥਾਪਰ
(ਅ) ਮਾਤਾ ਪ੍ਰਸਿੰਨੀ ਤੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ਾਮ ਲਾਲ
(ਈ ਮਾਤਾ ਸਵਿਤੀ ਤੇ ਪਿਤਾ ਰਾਮੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ
(ਸ) ਮਾਤਾ ਮਾਨਤੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਚੰਦ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਮਾਤਾ ਰਲੀ ਦੇਵੀ ਤੇ ਪਿਤਾ ਲਾਲਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਥਾਪਰ

10. ਰਾਜਗੁਰੂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ?
(ੳ) ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਸ੍ਰੀ ਨਰੈਣ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੂ
(ਇ) ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ
(ਸ) ਰਾਮ ਲਾਲ !
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸ੍ਰੀ ਨਰੈਣ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੂ

11. ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ?
(ਉ) ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੂ
(ਅ) ਰਾਮ ਨਾਥ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੂ
(ਇ) ਬਹਮ ਦੱਤ ਰਾਜਗਰ
(ਸ) ਬਖ਼ਸ਼ੀਰਾਮ ਰਾਜਗਰ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ ਹਰੀ ਰਾਜਗੁਰੂ

12. ਰਾਜਗੁਰੂ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹੋਇਆ?
(ਉ) ਪਿੰਡ ਖੰਡਾ ਪੰਜਾਬ ..
(ਅ) ਪਿੰਡ ਖੇਡਾ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ
(ਈ) ਪਿੰਡ ਨੰਦਨੀ, ਬਿਹਾਰ ਦੇ
(ਸ) ਪਿੰਡ ਕਾਸ਼ੀ ਪੂਰ ਯੂ. ਪੀ !
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪਿੰਡ ਖੇਡਾ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ !
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਹਕੂਮਤ, ਜ਼ੁਲਮ, ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ, ਰਾਜਗੁਰੂ।
(ii) ਇਹ, ਉਹ
(iii) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਤਿੰਨਾਂ, ਕੌਮੀ, ਇੱਕੋ, ਇਨਕਲਾਬੀ॥
(iv) ਚੰਮਿਆ, ਕੀਤਾ, ਸਨ, ਹੋਇਆ, ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ
(i)‘ਪਿਤਾ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਦਾਦਾ
(ਅ) ਬਾਪੂ
(ਇ) ਮਾਂ
(ਸ) ਮਾਤਾ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਮਾਤਾ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ?
(ਉ) ਦੋਵੇਂ।
(ਅ) ਦੋਸਤ
(ਇ) ਹੋਇਆ
(ਸ) ਕਰਕੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੋਵੇਂ।

(iii) ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ “ਇਨਕਲਾਬੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹੈ?
(ਉ) ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ
(ਅ) ਹਾਣੀ
(ਇ) ਭਾਈ
(ਸ) ਭਾਉ॥
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(iii) ਜੋੜਨੀ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(iii) ਜੋੜਨੀ (-)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ ਲਾਹੌਰ ਸਾਜ਼ਸ਼ ਕੇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮਚ ਗਈ। ਇਹਨਾਂ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਜ਼ਾ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੀ ਜਾਨ ਏਨੀ ਕੀਮਤੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੂਲਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਕੇ ਬਚਾਇਆ ਜਾਵੇ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਨ ਯੋਧਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗੀ-ਕੈਦੀ ਮੰਨਦਿਆਂ ਫਾਂਸੀ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਸਗੋਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਉਡਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਛਿੱਕੇ ਟੰਗ ਕੇ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਮਿੱਥੀ ਤਾਰੀਖ ਤੋਂ ਇਕ ਰਾਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 23 ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਹੀ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦਾ ਮਨਸੂਬਾ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਮਹਾਨ ਸੂਰਬੀਰ ਦੋਸਤ ਇਨਕਲਾਬ-ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ’, ‘ਸਾਮਰਾਜ-ਮੁਰਦਾਬਾਦ’ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਰੱਸਿਆਂ ਨੂੰ : ਚੁੰਮ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਗਏ।

ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ “ਜਦੋਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ, ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ, ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਨ ਲੱਗ ਪੈਣਗੇ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਮਝਾਂਗੇ ਕਿ ਸਾਡੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪੈ ਗਿਆ ਤੇ ਸਾਡੇ ਸੁਪਨੇ ਸਾਕਾਰ ਹੋ ਗਏ।” ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਸੂਰਬੀਰ ਛੋਟੀਆਂ ਉਮਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਕੰਮ ਕਰ ਗਏ। ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

1. ਲਾਹੌਰ ਸਾਜ਼ਸ਼ ਕੇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ?
(ਉ) ਉਮਰ ਕੈਦ
(ਅ) ਦਸ ਸਾਲ ਕੈਦ
(ਈ) 20 ਸਾਲ ਕੈਦ
(ਸ) ਮੌਤ ਦੀ !
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਮੌਤ ਦੀ !

2. ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਏ ਜਾਣ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕੀ ਹੋਇਆ?
(ਉ) ਹਾਹਾਕਾਰ ਮੱਚ
(ਅ) ਗਈਆਂ ਸੋਗ ਛਾ ਗਿਆ
(ਈ) ਗੁੱਸਾ ਭੜਕ ਪਿਆ
(ਸ) ਲੋਕ ਡਰ ਗਏ !
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਹਾਹਾਕਾਰ ਮੱਚ

3. ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਹੋਰੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਾਰੇ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਸਨ?
(ਉ) ਕੀਮਤੀ
(ਅ) ਕੀਮਤੀ ਨਹੀਂ
(ਈ) ਬਹੁਮੁੱਲੀ
(ਸ) ਅਣਮੁੱਲੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਕੀਮਤੀ ਨਹੀਂ

4. ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਗਵਰਨਰ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ?
(ਉ) ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਉਡਾ ਕੇ ਮਾਰਨ ਦੀ
(ਅ) ਫਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਲਟਕਾਉਣ ਦੀ
(ਈ) ਭੁੱਖੇ ਮਾਰਨ ਦੀ
(ਸ) ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਟੀਕੇ ਲਾ ਕੇ ਮਾਰਨ ਦੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਉਡਾ ਕੇ ਮਾਰਨ ਦੀ

5. ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਗਤ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਦਿਨ ਫਾਂਸੀ ਲਾਇਆ?
(ਉ) 21 ਮਾਰਚ 1931
(ਅ) 23 ਮਾਰਚ 1931
(ਈ) 25 ਮਾਰਚ 1932
(ਸ) 30 ਮਾਰਚ 1931
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 23 ਮਾਰਚ 1931

6. ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਫਾਂਸੀ ਲੱਗਣ ਸਮੇਂ ਕੀ ਨਾਅਰੇ ਲਾ ਰਹੇ ਸਨ?
(ਉ) “ਇਨਕਲਾਬ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ, “ਸਾਮਰਾਜ ਮੁਰਦਾਬਾਦ
(ਅ) ਸਾਮਰਾਜ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ
(ਈ) ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਲਹਿਰ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ
(ਸ) ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਰਤ ਸਭਾ-ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) “ਇਨਕਲਾਬ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ, “ਸਾਮਰਾਜ ਮੁਰਦਾਬਾਦ

7. ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਥੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਫਾਂਸੀ ਲਾਇਆ ਗਿਆ?
(ਉ) ਚਾਰ ਦਿਨ
(ਅ) ਤਿੰਨ ਦਿਨ
(ਈ) ਦੋ ਦਿਨ
(ਸ) ਇੱਕ ਦਿਨ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਇੱਕ ਦਿਨ

8. ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ?
(ਉ) ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਤੇ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ
(ਅ) ਤੇ ਧਰਮ
(ਇ) ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ
(ਸ) ਪਰਜਾਤੰਤਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਤੇ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ

9. ਤਿੰਨਾਂ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਨੇ ਛੋਟੀਆਂ ਉਮਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ?
(ਉ) ਵੱਡਾ
(ਅ) ਛੋਟਾ
(ਈ) ਦਰਮਿਆਨਾ।
(ਸ) ਵੱਖਰਾ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਵੱਡਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਕੇਸ, ਗੋਲੀਆਂ, ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ, ਰਾਜਗੁਰੂ।
(ii) ਉਹਨਾਂ, ਜਿਸ, ਇਹ, ਅਸੀਂ, ਸਾਨੂੰ।
(iii) ਸਾਰੇ, ਇਹਨਾਂ, ਏਨੀ, ਮਹਾਨ, ਤਿੰਨ।
(iv) ਉਡਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਸੁਣਾਈ ਗਈ, ਹੋ ਗਏ, ਕਰ ਗਏ, ਹੋ ਗਏ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ
(i) “ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਂ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਹਿੰਦੁਸਤਾਨਣ
(ਅ) ਹਿੰਦਸਤਾਨਣੀ
(ਈ) ਹਿੰਦੂ
(ਸ) ਹਿੰਦਣੀ॥
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਹਿੰਦੁਸਤਾਨਣ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਤਿੰਨਾਂ
(ਅ) ਵਿਸ਼ਵਾਸ
(ਈ) ਗੋਲੀਆਂ
(ਸ) ਮਾਣਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਤਿੰਨਾਂ

(iii) ‘ਮੁਰਦਾਬਾਦ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ੳ) ਇਨਕਲਾਬ
(ਅ) ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ
(ਈ) ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ
(ਸ) ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(iii) ਜੋੜਨੀ
(iv) ਡੈਸ਼
(v) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(ii) ਜੋੜਨੀ( – )
(iv) ਡੈਸ਼ ( – )
(v) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਆਲੋਕ ਮੁਖੀ, ਗੁਆਂਢੀ ਦੁਖੀ ! ਨਾ ਬਈ ਨਾ! Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 14 ਆਲੋਕ ਮੁਖੀ, ਗੁਆਂਢੀ ਦੁਖੀ ! ਨਾ ਬਈ ਨਾ! (1st Language)

Punjabi Guide for Class 6 PSEB ਆਲੋਕ ਮੁਖੀ, ਗੁਆਂਢੀ ਦੁਖੀ ! ਨਾ ਬਈ ਨਾ! Textbook Questions and Answers

ਆਲੋਕ ਮੁਖੀ, ਗੁਆਂਢੀ ਦੁਖੀ ! ਨਾ ਬਈ ਨਾ! ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੋਸ :

(ਉ) ਆਲੋਕ, ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਘਰ ਕਿਉਂ ਗਿਆ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਆਲੋਕ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਘਰ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਗਿਆ ਸੀ।

(ਅ) ਆਲੋਕ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਕੋਲ਼ ਬੈਠਿਆ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਆਲੈਂਕ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਘਰ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਬੱਤੀ ਬਝਾਉਣੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਜਗਦੀ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ।

(ਇ) ਆਲੋਕ ਫ਼ਜੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਆਲੋਕ ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਸੁਖ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਵੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਣਾ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਪਛੜਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੰਦਾ।

(ਸ) ਆਲੋਕ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਜਗਦੀ ਬੱਤੀ ਕਾਰਨ ਕਿਸ-ਕਿਸ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਆਲੋਕ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਜਗਦੀ ਬੱਤੀ ਇਕਬਾਲ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਦਾਦੀ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀ ਸੀ !

(ਹ) ਆਲੋਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਕੀ ਹੱਲ ਲੱਭਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਆਲੋਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਖਿੜਕੀ ਮੂਹਰੇ ਪਰਦਾ ਤਾਣ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਬਾਹਰ ਨਾ ਦਿਸੇ।

(ਕ) ਇਸ ਪਾਠ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਪਾਠ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੇ ਸੁਖ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਤੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਪਛੜਨ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ

2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :

ਇਸ਼ਾਰਾ, ਮੰਜ਼ਲ, ਰੋਸ਼ਨੀ, ਰੇਸ਼ਾਨ, ਨੁਕਸਾਨ, ਪ੍ਰਬੰਧ
ਉੱਤਰ :

• ਇਸ਼ਾਰਾ (ਸੰਕੇਤ)-ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚੋਂ ਉੱਠਣਾ ਹੋਵੇ, ਮੈਨੂੰ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰ ਦੇਵੀਂ
• ਮੰਜ਼ਿਲ ਮਿੱਥਿਆ ਉਦੇਸ਼-ਮਿਹਨਤ ਕਰੋਗੇ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੰਜ਼ਿਲ ਜ਼ਰੂਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ।
• ਰੌਸ਼ਨੀ (ਚਾਨਣ-ਬਲਬ ਜਗਣ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਰੌਸ਼ਨੀ ਫੈਲ ਗਈ।
• ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਦੁਖੀ-ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਵਤੀਰੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਾਂ।
• ਨੁਕਸਾਨ ਹਾਨੀ-ਦੰਗਿਆਂ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਜਾਨੀ ਤੇ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।
• ਪਬੰਧ (ਇੰਤਜ਼ਾਮ-ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਲਾਹਣਯੋਗ ਸੀ।
• ਜਮਾਤੀ (ਸਹਿਪਾਠੀ)-ਆਲੋਕ ਤੇ ਇਕਬਾਲ ਜਮਾਤੀ ਸਨ।
• ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ (ਜਿਸ ਖ਼ਰਚ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਾ ਹੋਵੇ)-ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਵੀ ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।
• ਚਿੰਤਾ (ਫ਼ਿਕਰ-ਚਿੰਤਾ ਚਿਖਾ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚ ਕੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

3 . ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ :

(ੳ) ਆਪਣੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦਾਦੀ ਜੀ ਦੀ ਨੀਂਦ ਖ਼ਰਾਬ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ
(ਅ) ‘ਓ-ਹੋ! ਮੈਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਬੱਤੀ ਜਗਦੀ ਛੱਡ ਆਇਆ।”
(ਈ) ‘ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਹੈ?”
(ਸ) “ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਹਦਾ ਦਾਦੀ ਜੀ! ਮੈਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਲੈਣਾ ਸੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਆਲੋਕ ਨੇ ਇਕਬਾਲ ਨੂੰ ਕਹੇ।
(ਅ) ਆਲੋਕ ਨੇ ਇਕਬਾਲ ਨੂੰ ਕਹੇ।
(ਈ) ਆਲੋਕ ਨੇ ਇਕਬਾਲ ਨੂੰ ਕਹੇ।
(ਸ) ਆਲੋਕ ਨੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹੇ।

ਵਿਆਕਰਨ :

ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਲੋਕ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਬੁਖ਼ਾਰ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਉਹਨੇ ਸਕੂਲੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਲਈ। ਉਹ ਜਿਸ ਦਿਨ ਵੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈਂਦਾ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਇਕਬਾਲ ਕੋਲੋਂ ਜਾਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਜਮਾਤੀ ਕੋਲੋਂ ਸਕੂਲੋਂ ਮਿਲਿਆ ਕੰਮ ਪੁੱਛ ਲੈਂਦਾ। ਉਹ ਸਕੂਲੋਂ ਮਿਲਨ ਵਾਲਾ ਹਰੇਕ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਬਾਕੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇ। ਉਸ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਉਸ ਦਾ ਬੁਖ਼ਾਰ ਉੱਤਰ ਗਿਆ। ਉਹ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਪੁੱਛਣ ਵਾਸਤੇ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਘਰ ਵੱਲ ਤੁਰ ਪਿਆ।

– ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਰਿਆ-ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ।

PSEB 6th Class Punjabi Guide ਆਲੋਕ ਮੁਖੀ, ਗੁਆਂਢੀ ਦੁਖੀ ! ਨਾ ਬਈ ਨਾ! Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
“ਆਲੋਕ ਸੁਖੀ, ਗੁਆਂਢ ਦੁਖੀ ! ਨਾ ਬਈ ਨਾਂ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਇਕ ਦਿਨ ਆਲੋਕ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਬੁਖ਼ਾਰ ਚੜਨ ਕਰ ਕੇ ਸਕੂਲ ਨਾ ਗਿਆ। ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਬੁਖ਼ਾਰ ਉਤਰਨ ‘ਤੇ ਉਹ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਘਰ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਸੀ। ਕਾਹਲੀ ਵਿਚ ਆਲੋਕ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਬੱਤੀ ਬੁਝਾਉਣੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ। ‘ ਰਾਤ ਦੇ ਅੱਠ ਵਜੇ ਸਨ। ਆਲੋਕ ਤੇ ਇਕਬਾਲ ਦੋਵੇਂ ਮੰਜੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਨੇੜੇ ਹੀ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੂੰ ਮੰਜੇ ਉੱਪਰ ਲੇਟੀ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਇਕਬਾਲ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਕਿਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਦਾਦੀ ਜੀ ਦੀ ਨੀਂਦ ਖ਼ਰਾਬ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਧਰੋਂ ਦਾਦੀ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਕਰੀ ਜਾਣ, ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤਕ ਉਂਝ ਹੀ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।

ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਿਆਂ ਆਲੋਕ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਬਲਦੀ ਬੱਤੀ ਵਲ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਜ਼ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਬੱਤੀ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਕਰ ਕੇ ਇਕ ਦਮ ਉੱਠ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਬਹੁਤ ਖਿਆਲ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਧਰੇ ਕੋਈ ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਆਲੋਕ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਵੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹਦੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਇਕਬਾਲ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਮੰਜਾ ਉਸਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਹਮਣੇ ਸੀ। ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਇਕਬਾਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਗਦੀ ਬੱਤੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਤਾਂ ਔਖਾ-ਸੌਖਾ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ।

ਆਲੋਕ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਦਾਦੀ ਜੀ ਤੋਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਕਬਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਸ ਦਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਵੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਨਾ ਹੁੰਦੀ, ਪਰੰਤੂ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸ ਦੀ ਬੱਤੀ ਬੰਦ ਕਰਾ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਨਾ।

ਆਲੋਕ ਇਕਬਾਲੇ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਪੁੱਛ ਕੇ ਗਿਆ ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲ ਦੀ ਖਿੜਕੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਖਿੜਕੀ ਮੋਹਰੇ ਪਰਦਾ ਤਾਣ ਦਿੱਤਾ ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ-ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਜਮਾਤੀ-ਸਹਿਪਾਠੀ। ਮੰਜ਼ਿਲ-ਉਦੇਸ਼, ਨਿਸ਼ਾਨਾ। ਉਸਲਵੱਟੇ-ਸੌਣ ਲਈ ਪਾਸੇ ਮਾਰਨੇ।

1. ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ
(ੳ) ਇਕ ਦਿਨ ਆਲੋਕ ਨੂੰ ਹਲਕਾ …………………………………… ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ।
(ਅ) ਕਾਹਲੀ ਵਿਚ ਆਲੋਕ ਆਪਣੇ …………………………………… ਦੀ ਬੱਤੀ ਬੁਝਾਉਣੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ।
(ਇ) ਹੀਂ ਪੁੱਤਰ, ਤੁਸੀਂ ਕਰੋ ……………………………………।
(ਮ) ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ …………………………………… ਨਾ ਹੋਵੇ।
(ਹ) ਕਿਤੇ ਮੇਰੇ ਕਮਰੇ ਦੀ …………………………………… ਤੇਰੀ ਨੀਂਦ ਖ਼ਰਾਬ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ।
(ਕ) ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਤੂੰ ਬੱਤੀ ਜਗਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈਂ, ਦਾਦੀ ਜੀ …………………………………… ਲੈਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ !
(ਖ) ਨਾਲੇ ਬੱਤੀ ਬੰਦ ਕਰਵਾ ਕੇ ਤੇਰੀ …………………………………… ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਨਾ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬੁਖ਼ਾਰ,
(ਅ) ਕਮਰੇ,
(ਈ) ਗੱਲਾਂ-ਬਾਤਾਂ,
(ਸ) ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ,
(ਹ) ਰੌਸ਼ਨੀ,
(ਕ) ਉੱਸਲਵੱਟੇ,
(ਖ) ਪੜ੍ਹਾਈ।

2. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ :
ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਲੋਕ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਬੁਖ਼ਾਰ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਉਹਨੇ ਸਕੂਲੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਲਈ। ਉਹ ਜਿਸ ਦਿਨ ਵੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈਂਦਾ, ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਇਕਬਾਲ ਕੋਲੋਂ ਜਾਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਜਮਾਤੀ ਕੋਲੋਂ ਸਕੂਲੋਂ ਮਿਲਿਆ ਕੰਮ ਪੁੱਛ ਲੈਂਦਾ। ਉਹ ਸਕੂਲੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਬਾਕੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇ। ਉਸ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਉਸ ਦਾ ਬੁਖਾਰ ਉਤਰ ਗਿਆ। ਉਹ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਪੁੱਛਣ ਵਾਸਤੇ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਘਰ ਵੱਲ ਤੁਰ ਪਿਆ।
ਉੱਤਰ :
ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ, ਲੈ ਲਈ, ਲੈਂਦਾ, ਮਿਲਿਆ, ਪੁੱਛ ਲੈਂਦਾ, ਕਰਦਾ ਸੀ, ਰਹਿ
ਜਾਵੇ, ਉੱਤਰ ਗਿਆ, ਪੁੱਛਣ, ਤੁਰ ਪਿਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਦਸ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ
ਉੱਤਰ :
ਆਲੋਕ, ਗੁਆਂਢੀ, ਬੁਖ਼ਾਰ, ਸਕੂਲੋਂ, ਛੁੱਟੀ, ਕੰਮ, ਜਮਾਤ, ਪੜ੍ਹਾਈ, ਇਕਬਾਲ, ਗੱਲਾਂ-ਬਾਤਾਂ।

3. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ –
ਇਕਬਾਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, “ਮੈਂ ਤਾਂ ਔਖਾ-ਸੌਖਾ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਉਹ ਬੱਤੀ ਜਗਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਦਾਦੀ ਜੀ ਉਸਲਵੱਟੇ ਲੈਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੈਨੂੰ ਏਸ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ। ਆਲੋਕ ਨੇ ਇਕਬਾਲ ਨੂੰ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਆਖਿਆ, “ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ।” ਫੇਰ ਉਹਨੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਤੋਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਦਾਦੀ ਜੀ ਇਕਬਾਲ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਸ ਦਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਏਨੇ ਦਿਨ ਤਕਲੀਫ਼ ਨਾ ਹੁੰਦੀ। ‘‘ਨਹੀਂ ਪੁੱਤਰ।

ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਉਂਝ ਵੀ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ, ਨਾਲੇ ਬੱਤੀ ਬੰਦ ਕਰਵਾ ਕੇ ਤੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਨਾ ਕਰਨਾ। ‘‘ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਹਦਾ, ਦਾਦੀ ਜੀ। ਮੈਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਲੈਣਾ ਸੀ ‘ ਤੇ ਆਲੋਕ ਨੇ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਮੁਕਾਈ। ਇਕਬਾਲ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਪੁੱਛਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ। ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹਨੇ ਉਹ ਖਿੜਕੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਕੇ ਨੀਂਦ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦੀ ਸੀ।

ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਹਨੇ ਖਿੜਕੀ ਮੁਹਰੇ ਇਕ ਪਰਦਾ ਤਾਣ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਜੇ ਖਿੜਕੀ ਖੁੱਲੀ ਵੀ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਬੱਤੀ ਜਗਣ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੀ।

1. ਕੌਣ ਔਖਾ-ਸੌਖਾ ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
(ੳ) ਇਕਬਾਲ .
(ਅ) ਆਲੋਕ
(ਇ) ਦਾਦੀ
(ਸ) ਗੁਆਂਢੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਇਕਬਾਲ

2. ਕਿਸਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
(ਉ) ਇਕਬਾਲ ਨੂੰ
(ਅ) ਆਲੋਕ ਨੂੰ
(ਇ) ਦਾਦੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨੂੰ !
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਦਾਦੀ ਨੂੰ

3. ਕੌਣ ਬੱਤੀ ਜਗਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ?
(ੳ) ਇਕਬਾਲ
(ਅ) ਆਲੋਕ
(ਈ) ਦਾਦੀ
(ਸ) ਗੁਆਂਢੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਆਲੋਕ

4. ਕਿਸਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ?
(ਉ) ਇਕਬਾਲ ਨੂੰ
(ਅ) ਆਲੋਕ ਨੂੰ
(ਈ) ਦਾਦੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਗੁਆਂਢੀ ਨੂੰ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਆਲੋਕ ਨੂੰ

5. ਕਿਸਨੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਤੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗੀ?
(ਉ) ਇਕਬਾਲ ਨੇ
(ਅ) ਆਲੋਕ ਨੇ
(ਇ) ਗੁਆਂਢੀ ਨੇ
(ਸ) ਪੁੱਤਰ ਨੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਆਲੋਕ ਨੇ

6. ਦਾਦੀ ਬੱਤੀ ਬੰਦ ਕਰਾ ਕੇ ਆਲੋਕ ਦੀ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ?
(ਉ) ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ
(ਅ) ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ
(ਇ) ਲਿਖਾਈ ਦਾ
(ਸ) ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ

7. ਆਲੋਕ ਨੇ ਕਿਸ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਪੁੱਛਿਆ?
(ੳ) ਇਕਬਾਲ ਤੋਂ
(ਅ) ਭਰਾ ਤੋਂ
(ਈ) ਗੁਆਂਢੀ ਤੋਂ
(ਸ) ਦਾਦੀ ਤੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਇਕਬਾਲ ਤੋਂ

8. ਆਲੋਕ ਨੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਕੀ ਬੰਦ ਕੀਤਾ?
(ਉ) ਦਰਵਾਜ਼ਾ
(ਅ) ਖਿੜਕੀ
(ਈ ਬੱਤੀ
(ਸ) ਟੂਟੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਖਿੜਕੀ

9. ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਆਲੋਕ ਨੇ ਖਿੜਕੀ ਮੂਹਰੇ ਕੀ ਲਾ ਦਿੱਤਾ?
(ਉ) ਪਰਦਾ
(ਅ) ਅਖ਼ਬਾਰ
(ਈ) ਕਾਲਾ ਰੰਗ
(ਸ) ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪਰਦਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(ii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iii) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
(iv) ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਇਕਬਾਲ, ਦਾਦੀ, ਬੱਤੀ, ਆਲੋਕ, ਨੀਂਦ।
(ii) ਮੈਂ, ਤੂੰ, ਮੈਨੂੰ, ਉਹ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ
(iii) ਏਨੇ, ਕੋਈ ਹੋਰ, ਆਪਣੇ, ਅਗਲੇ, ਇਕ।
(iv) ਦੱਸਿਆ, ਸੌਂ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਆਖਿਆ, ਦੱਸਿਆ, ਮੁਕਾਈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ

(i) “ਦਾਦੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਦਾਦਾ
(ਅ) ਪਿਓ
(ਇ) ਨਾਨਾ
(ਸ) ਬਾਪੂ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦਾਦਾ

(ii) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਅਗਲੇ
(ਅ) ਕਿਸੇ
(ਈ) ਅੱਖਾਂ
(ਸ) ਪ੍ਰਬੰਧ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਅਗਲੇ

(iii) ‘ਤਕਲੀਫ਼ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?
(ਉ) ਦੁੱਖ
(ਅ) ਸੁਖ
(ਇ) ਮੰਗ।
(ਸ) ਇੱਛਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੁੱਖ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ :
(i) ਡੰਡੀ
(ii) ਕਾਮਾ
(ii) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
(iv) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
(v) ਜੋੜਨੀ
ਉੱਤਰ :
(i) ਡੰਡੀ (।)
(ii) ਕਾਮਾ (,)
(iii) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “)
(iv) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?)
(v) ਜੋੜਨੀ (-)

ਪਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ :