PSEB 8th Class Science Solutions Chapter 11 ਬਲ ਅਤੇ ਦਾਬ

Punjab State Board PSEB 8th Class Science Book Solutions Chapter 11 ਬਲ ਅਤੇ ਦਾਬ Textbook Exercise Questions, and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Science Chapter 11 ਬਲ ਅਤੇ ਦਾਬ

PSEB 8th Class Science Guide ਬਲ ਅਤੇ ਦਾਬ Textbook Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਧੱਕੇ ਜਾਂ ਖਿਚਾਅ ਦੁਆਰਾ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਦੋ-ਦੋ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-

• ਕ੍ਰਿਕਟ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਰੱਖਿਅਕ ਗੇਂਦ ਨੂੰ ਧੱਕਾ ਲਾ ਕੇ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ।
• ਚੱਲਦੀ ਹੋਈ ਗੱਡੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬਰੇਕ ਲਗਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅਜਿਹੀਆਂ ਦੋ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਏ ਗਏ ਬਲ ਦੁਆਰਾ ਵਸਤੂ ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੋ ਜਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ-

• ਮੇਜ਼ ਤੇ ਪਈ ਗੇਂਦ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਨਾਲ ।
• ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਸੀਟ ਤੇ ਲੱਗਿਆ ਸਪਰਿੰਗ, ਸਵਾਰੀ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਥੱਲੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ ।
(ੳ) ਖੂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਸਮੇਂ ਰੱਸੀ ਨੂੰ …….. ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਇੱਕ ਚਾਰਜਿਤ ਵਸਤੂ ਅਣਚਾਰਜਿਤ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ………. ਕਰਦੀ ਹੈ ।
(ਇ) ਸਮਾਨ ਨਾਲ ਲੱਦੀ ਟਰਾਲੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ……….. ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਕਿਸੇ ਚੁੰਬਕ ਦਾ ਉੱਤਰੀ ਧਰੁਵ ਦੂਜੇ ਚੁੰਬਕ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਧਰੁਵ ਨੂੰ ……… ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਖਿੱਚਣਾ,
(ਅ) ਆਕਰਸ਼ਿਤ,
(ਇ) ਧਕੇਲਣਾ,
(ਸ) ਪ੍ਰਤੀਕਰਸ਼ਿਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇੱਕ ਤੀਰ-ਅੰਦਾਜ਼ ਟੀਚੇ ਵੱਲ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਧਦੀ ਹੋਈ ਆਪਣੀ ਕਮਾਨ ਨੂੰ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ । ਫਿਰ ਉਹ ਤੀਰ ਨੂੰ ਛੱਡਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਟੀਚਾ ਵੱਲ ਵਧਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਥਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ । ਪੇਸ਼ੀ/ਅਸੰਪਰਕ/ਗੁਰੂਤਾ/ਗੜ/ਅਕਾਰ/ਆਕਰਸ਼ਣ
(ਉ) ਕਮਾਨ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਦੇ ਲਈ ਤੀਰ-ਅੰਦਾਜ਼ ਇੱਕ ਬਲ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸਦੀ ………. ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਕਮਾਨ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਤੀਰ-ਅੰਦਾਜ ਦੁਆਰਾ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਬਲ ……… ਬਲ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ ।
(ਇ) ਤੀਰ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਬਲ ਦੀ ਕਿਸਮ ………. ਬਲ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ।
ਸ) ਜਦੋਂ ਤੀਰ ਟੀਚੇ ਦੇ ਵੱਲ ਗਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਉੱਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਬਲ …….. ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੇ ………. ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਆਕ੍ਰਿਤੀ,
(ਅ) ਪੇਸ਼ੀ,
(ਇ) ਪੇਸ਼ੀ,
(ਸ) ਗੁਰੂਤਾ, ਰਗੜ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਲ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਸਤੁ ਉੱਤੇ ਬਲ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ । ਹਰੇਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਲ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਦੱਸੋ !
(ਉ) ਰਸ ਕੱਢਣ ਲਈ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਟੁੱਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਗਲਾਂ ਨਾਲ ਦਬਾਉਣਾ ।
(ਅ) ਦੰਦ ਮੰਜਨ ਦੀ ਟਿਊਬ ਵਿੱਚੋਂ ਪੇਸਟ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ ।
(ਇ) ਦੀਵਾਰ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੱਕ ਨਾਲ ਲਟਕਦੇ ਸਪਰਿੰਗ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਿਰੇ ਤੇ ਲਟਕਿਆ ਇੱਕ ਭਾਰ ।
(ਸ) ਉੱਚੀ ਛਾਲ ਮਾਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਨਿਸਚਿਤ ਉਚਾਈ ਬਾਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨਾ ।
ਉੱਤਰ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇੱਕ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਲੌਹਾਰ ਲੋਹੇ ਦੇ ਗਰਮ ਟੁੱਕੜੇ ਨੂੰ ਹਥੌੜੇ ਨਾਲ ਕੁੱਟਦਾ ਹੈ । ਕੁੱਟਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਬਲ ਲੋਹੇ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੁੱਟਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਬਲ ਨਾਲ ਲੋਹੇ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਚਪਟਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇੱਕ ਫੁਲਾਏ ਹੋਏ ਗੁਬਾਰੇ ਨੂੰ ਬਣਾਉਟੀ (Synthetic) ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਟੁੱਕੜੇ ਨਾਲ ਰਗੜ ਕੇ ਇੱਕ ਦੀਵਾਰ ਉੱਤੇ ਦਬਾਇਆ ਗਿਆ । ਇਹ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਗੁਬਾਰਾ ਦੀਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿੰਬੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਦੀਵਾਰ ਅਤੇ ਗੁਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਬਲ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਥਿਰ ਬਿਜਲਈ ਬਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀ ਇੱਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਬਾਲਟੀ ਨੂੰ ਲਟਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਬਾਲਟੀ ਉੱਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਬਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ । ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰੋ ਕਿ ਬਾਲਟੀ ਉੱਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਬਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਬਾਲਟੀ ਤੇ ਲੱਗੇ ਬਲ ਨਾਲ-

• ਧਰਤੀ ਦਾ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਨ ਬਲ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ)
• ਬਾਜੂਆਂ ਦਾ ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ (ਉੱਪਰ ਵੱਲ ।

ਦੋਨਾਂ ਬਲਾਂ ਨਾਲ ਬਾਲਟੀ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਨੋਂ ਬਲ ਸਮਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ | ਬਾਲਟੀ ਦੇ ਭਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪੇਸ਼ੀਆਂ ਖਿੱਚ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਕਿਸੇ ਉਪਹਿ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਪੱਥ (Orbit) ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਰਾਕੇਟ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਪਰਖੇਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ | ਸਥਾਪਿਤ ਮੰਚ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਤੋਂ
ਤੁਰੰਤ-
ਬਾਅਦ ਰਾਕੇਟ ਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਦੋ ਬਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।

• ਧਰਤੀ ਦਾ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਣ ਬਲ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ
• ਬਾਲਣ ਦੇ ਜਲਣ ਨਾਲ ਉਤਸਰਜਿਤ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮੋਚਿਤ ਬਲ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
]ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਝਾਪਰ ਦੀ ਚੁੰਜ (nosal) ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਇਸਦੇ ਬਲਬ ਨੂੰ ਦਬਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਝਾਪਰ ਦੀ ਹਵਾ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੀ ਹੋਈ ਦਿਸਦੀ ਹੈ । ਬਲਬ ਉੱਤੇ ਦਾਬ ਹਟਾਉਣ ਤੇ ਡਾਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਝਾਪਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਚੜ੍ਹਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ-
(ਉ) ਪਾਣੀ ਦਾ ਦਾਬ .
(ਆ) ਧਰਤੀ ਦੀ ਗੁਰੂਤਾ
(ੲ) ਰਬੜ ਦੇ ਬਲਬ ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ
(ਸ) ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ।

PSEB Solutions for Class 8 Science ਬਲ ਅਤੇ ਦਾਬ Important Questions and Answers

ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

1. ਰਮਨ ਇਹ ਵੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਸੀ ਕਿ ਊਠ, ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਚੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦ ਕਿ ਉਹ ਆਪ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਚਲ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ? ਇਸਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ?
(ਉ) ਉਠ ਦੇ ਪੈਰ ਦੀ ਸੜਾ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਰਮਨ ਦੇ ਪੈਰ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ
(ਈ) ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵੇਂ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਉਠ ਦੇ ਪੈਰ ਦੀ ਸੜਾ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

2. ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਉੱਤੇ ਬਲ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ
(ਉ) ਸਿਰਫ ਵਸਤੁ ਦੀ ਗਤੀ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਸਿਰਫ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਇ) ਸਿਰਫ ਵਸਤੁ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੰਭਵ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੰਭਵ ਹਨ ।

3. ਬਲ ਹੈ
(ਉ) ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਉੱਪਰ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਧੱਕਾ
(ਅ) ਕਿਸੇ ਵਸਤੁ ਉੱਪਰ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਖਿਚਾਅ
(ਇ) ਕਿਸੇ ਵਸਤੁ ਉੱਪਰ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਧੱਕਾ ਜਾਂ ਖਿਚਾਅ
(ਸ) ਨਾ ਤਾਂ ਧੱਕਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖਿਚਾਅ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਕਿਸੇ ਵਸਤੁ ਉੱਪਰ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਧੱਕਾ ਜਾਂ ਖਿਚਾਅ ।

4. ਪਾਚਨ ਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਭੋਜਨ ਨਲੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਅੱਗੇ ਵੱਲ ਧੱਕਿਆ ਜਾਦਾ ਹੈ
(ਉ) ਰਗੜ ਬਲ ਦੁਆਰਾ
(ਅ) ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ ਦੁਆਰਾ
(ੲ) ਅਸੰਪਰਕ ਬਲ ਦੁਆਰਾ
(ਸ) ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ ਦੁਆਰਾ ॥

5. ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਵਸਤੂ ਉੱਪਰ ਰਗੜ ਬਲ ਹਮੇਸ਼ਾ
(ਉ) ਗਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਗਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਗਤੀ ਤੋਂ ਵਿਪਰੀਤ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਗਦਾ ਹੈ ।
(ਇ)ਗਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਲੰਬਵਤ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਲਗਦਾ ਹੈ
(ਸ) ਗਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਲੰਬਵਤ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਲਗਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਗਤੀ ਤੋਂ ਵਿਪਰੀਤ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਗਦਾ ਹੈ ।

6. ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਕੁਲੀ ਭਾਰੀ ਵਜ਼ਨ ਉਠਾਉਣ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਗੋਲ ਲਪੇਟ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ
(ਉ) ਬਲ ਵਧਾਉਣ ਲਈ .
(ਅ) ਦਾਬ ਵਧਾਉਣ ਲਈ
(ਬ) ਵਜ਼ਨ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ
(ਸ) ਦਾਬ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਦਾਬ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ।

7. ਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਦਾਬ ਗਹਿਰਾਈ ਵੱਧਣ ਨਾਲ
(ਉ) ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
(ਅ) ਸਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
(ਈ) ਵੱਧਦਾ ਹੈ।
(ਸ) ਵ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
(ਈ) ਵੱਧਦਾ ਹੈ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਨਾਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਿੱਚ ਅਤੇ ਧੱਕਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਬਲ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਲ-ਉਹ ਖਿੱਚ ਜਾਂ ਧੱਕਾ ਹੈ ਜੋ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਜਾਂ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦਾਬ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਾਬ-ਇਕਾਈ ਖੇਤਰਫਲ ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਬਲ ਨੂੰ ਦਾਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਦੋਂ ਬਲ ਨੂੰ ਗਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਮਾਨ ਮੁੱਲ ਵਾਲੇ ਬਲ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਰਿਣਾਮੀ ਜਾਂ ਨੇਟ ਬਲ ਜ਼ੀਰੋ ਹੋਵੇਗਾ ਅਰਥਾਤ ਵਸਤੂ ਕਿਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੰਪਰਕ ਬਲ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੰਪਰਕ ਬਲ-ਇਹ ਬਲ, ਜੋ ਕਿ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੇ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਸੰਪਰਕ ਬਲ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੰਪਰਕ ਬਲ ਦਾ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ ਅਤੇ ਰਗੜ ਬਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਗੁਰੂਤਾ ਬਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਲ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਸੰਪਰਕ ਬਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਅਸੰਪਰਕ ਬਲ ਦਾ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੁੰਬਕੀ ਬਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਥਿਰ ਬਿਜਲਈ ਬਲ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਾਰਜਿਤ ਵਸਤੁਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਬਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਦਾਬ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧਾਇਆ ਜਾਂ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤਰਫਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆ ਕੇ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਦੀਵਾਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਚੌੜੀ ਕਿਉਂ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੀਵਾਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਦਾਬ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਬਲ, ਖੇਤਰਫਲ ਅਤੇ ਦਾਬ ਵਿੱਚ ਸੰਬੰਧ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਕੱਟਣ ਅਤੇ ਛੇਕ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਔਜ਼ਾਰ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੱਖੀ ਧਾਰ ਵਾਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਟਿਊਬਾਂ ਹਵਾ ਭਰਨ ਨਾਲ ਫੁੱਲ ਕਿਉਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਿਉਬ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਤੇ ਹਵਾ ਦੇ ਦਾਬ ਵੱਧਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਫੁਵਾਰਾ ਕਿਸ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਰਲ ਦਾਬ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਧਰਤੀ ਦੇ ਇਰਦ-ਗਿਰਦ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਆਵਰਨ (ਗਿਲਾਫ) ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਾਯੂਮੰਡਲ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾਈ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਈਪ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰਬੜ ਦੀ ਸ਼ੀਟ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਪਾਣੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਰਬੜ ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ‘ ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ ? ਕਾਰਨ ਵੀ ਦੱਸੋ।

ਉੱਤਰ-
ਪਾਈਪ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਲੇਵਲ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਵਧਾਉਣ ਨਾਲ ਪਾਈਪ ਦੇ ਸਿਰੇ ‘ਤੇ ਬੰਨ੍ਹੀ ਹੋਈ ਰਬੜ ਦੀ ਸ਼ੀਟ ਵਧੇਰੀ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਫੁੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਉਂ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦਾ ਲੇਵਲ ਵੱਧਦਾ ਹੈ ਰਬੜ ਤੇ ਦਬਾਓ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਰਬੜ ਸ਼ੀਟ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫੁੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗਤੀ ਕਰਦੀ ਗੇਂਦ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਤੀ ਦੀ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਗੇਂਦ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੀ ਇੱਕ ਸਮਤਲ ਸਤਹਿ ਤੇ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ? ਜੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਗਤੀ ਕਰਦੀ ਵਸਤੁ ਦੀ ਗਤੀ ਸਮਤਲ ਸਤਹਿ ਤੇ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਸਮਤਲੇ ਸਤਹਿ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਗੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਰਗੜ ਉਲਟੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਲ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨੇਟ ਬਲ ਜ਼ੀਰੋ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਤੇ ਦੋ ਬਲ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਮਾਨ ਵਾਲੇ ਲਗਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਨੇਟ ਬਲ ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ-ਰੱਸਾਕਸ਼ੀ ਦੀ ਖੇਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਲ ਇੱਕ ਸਦਿਸ਼ ਰਾਸ਼ੀ ਹੈ । ਕਿਵੇਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਦਿਸ਼ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਦੋਨੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ! ਬਲ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋਨੋਂ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਬਲ ਸਦਿਸ਼ ਰਾਸ਼ੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬਲ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਭਾਵ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਲ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ

• ਬਲ ਗੜੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
• ਬਲ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਸਤੂ ਦੀ ਚਾਲ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਕਹਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਵਿਰਾਮ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਚਾਲ ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਚਾਲ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨਾਲ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ ਦੇ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਟਹਿਲਣਾ, ਸਾਹ ਲੈਣਾ, ਦੌੜਨਾ, ਭਾਰ ਉਠਾਉਣਾ, ਬਰਫ਼ ਤੇ ਚੱਲਣਾ, ਸੱਟ ਮਾਰਨਾ ਆਦਿ ਕੁੱਝ ਉਦਾਹਰਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸੰਪਰਕ ਬਲ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੈਰਮ ਬੋਰਡ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੋਟੀ ਨਾਲ ਦੂਸਰੀ ਗੋਟੀ ਟਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਰਾਮ ਅਵਸਥਾ ਵਾਲੀ ਗੋਟੀ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਸੰਪਰਕ ਬਲ ਦਾ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਦਾਬ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿਓ । ਇਸਦਾ ਮਾਤ੍ਰਿਕ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਾਬ-ਪ੍ਰਤੀ ਇਕਾਈ ਖੇਤਰਫ਼ਲ ਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਬਲ ਨੂੰ ਦਾਬ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ !

ਦਬਾਅ ਦਾ ਮਾਤ੍ਰਿਕ ਪਾਸਕਲ ਜਾਂ Nm^-2 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਫਲ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਲਈ ਤੇਜ਼ ਧਾਰ ਵਾਲਾ ਚਾਕੂ ਕਿਉਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੇਜ਼ ਧਾਰ ਵਾਲਾ ਚਾਕੂ ਫ਼ਲ ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਦਾਬ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਫ਼ਲ ਨੂੰ ਸੌਖਿਆਂ ਕੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀ ਬੋਤਲ ਵਿੱਚ ਦਾਬ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਿੱਥੇ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀ ਬੋਤਲ ਵਿੱਚ ਦਾਬ ਬੋਤਲ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਤਲ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਪਰੀ ਸਤਹਿ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਹਵਾ ਭਰਨ ਨਾਲ ਗੁਬਾਰਾ ਕਿਉਂ ਫੈਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗੁਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਭਰਨ ਨਾਲ, ਹਵਾ ਗੁਬਾਰੇ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਤੇ ਦਾਬ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਦਾਬ ਗੁਬਾਰੇ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ-ਧਰਤੀ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਹਵਾ ਦਾ ਆਵਰਨ (ਗਿਲਾਫ਼ ਹੈ । ਹਵਾ ਦਾ ਸਤੰਭ, ਤਰਲ ਸਤੰਭ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਦਾਬ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਹਵਾ ਦੇ ਇਸ ਦਾਬ ਨੂੰ ਵਾਯੁਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਵੱਧ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਦਾਬ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਪਿਚਕਦੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੰਤੂਆਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਸੈੱਲਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਹਨ, ਜੋ ਅੰਦਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਦਾਬ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ | ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾ ਦਾਬ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਪਿਦਕਣ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਦੱਸੋ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਕੀ ਨਤੀਜਾ ਕੱਢਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ-

• ਦੋਨਾਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਸਾਈਡ ਨਲੀ ਤੇ ਲੱਗੀ ਰਬੜ ਸ਼ੀਟ ਦੇ ਫੁਲਾਅ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਵ ਬਰਤਨ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਦਾਬ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
• ਚਿੱਤਰ B ਦੀ ਬੋਤਲ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਲੈਵਲ ਚਿੱਤਰ A ਦੀ ਬੋਤਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਲੇਵਲ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਦਾਬ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਰਬੜ ਦੀ ਸ਼ੀਟ ਦਾ ਫੁਲਾਅ ਵੱਧ ਹੈ । ਅਰਥਾਤ ਬਰਤਨ ਵਿਚ ਲਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਦਾਬ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਇਕ ਸੜਾ ਤੇ ਰਬੜ ਦਾ ਚੂਸਕ ਦਬਾ ਕੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ । ਹੁਣ ਮੋਹਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੌਲੀ ਜਿਹਾ ਥੋੜਾ ਖਿੱਚ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਟਾਓ । ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੇ ਉਹ ਚੂਸਕ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਕੇ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ । ਦੋਬਾਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕੀ ਵੱਧ ਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰੋ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਸਫਲ ਹੋ ਗਿਆ । ਕਿਰਿਆ ਕਲਾਪ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਨਤੀਜਾ ਕੱਢਿਆ ?

ਉੱਤਰ-
ਚੂਸਕ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਨਾਲ ਤਾਂ ਚੂਸਕ ਕੱਪ ਅਤੇ ਸਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਲੀ ਹਵਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਹੁਣ ਚੂਸਕ ਉੱਤੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਲੱਗਦਾ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਚੂਸਕ ਸੜਾ ਨਾਲ ਚਿਪਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਚੂਸਕ ਉਸੇ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਸੜਾ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲਗਾਏ ਗਏ ਬਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਇੰਨੀ ਹੋਵੇ ਕਿ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਤੋਂ ਪਾਰ ਪਾ ਸਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਚਿੱਤਰ ਦਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਦੱਸੋ । ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਗਿਲਾਸ ਉੱਤੇ ਰੱਖੇ ਗੱਤੇ ਤੋਂ ਹੱਥ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਗਿਲਾਸ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਡਿੱਗਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਗੱਤੇ ਉੱਪਰ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭਾਰ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ । ਇਸ ਲਈ ਗੱਤਾ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਕਾਰਨ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਧੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਗਿਲਾਸ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਲ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਲ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-

• ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ
• ਚੁੰਬਕੀ ਬਲ
• ਸਥਿਰ ਬਿਜਲਈ ਬਲ
• ਗੁਰੂਤਾ ਬਲ
• ਰਗੜ ਬਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੀ ਬਲ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ? ਜੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਿਨਾਂ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਿਆਉਂਦੇ ਬਲ ਦੁਆਰਾ ਵਸਤੂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੈ ਪ੍ਰਯੋਗ-ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪੱਥਰ ਲਓ, ਇਸ ਨੂੰ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ | ਧਾਗੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਾਲ ਘੁਮਾਓ | ਪੱਥਰ ਚੱਕਰੀ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਗਤੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਘੁਮਾਉਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਕੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੱਥਰ ਸਰਲ ਰੇਖਾ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਲ ਨਾਲ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਗੁਰੂਤਾ ਬਲ ਨੂੰ ਅਸੰਪਰਕ ਬਲ ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ? ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਗੁਰੂਤਾ ਬਲ ਧਰਤੀ ਤੇ ਜਾਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹਿ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਪਈਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਤੇ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦੂਰ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਤੇ ਵੀ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਡਿੱਗਦੇ ਹਨ, ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਚੰਨ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਤੁ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ ਅਸੰਪਰਕ ਬਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧ ਕਰੋ ਕਿ ਦਾਬ ਗਹਿਰਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਵੱਧਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਰਲ ਦਾ ਦਾਬ ਉਸਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗ-ਇੱਕ ਲੰਬਾ ਬਰਤਨ ਲਉ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਤਿੰਨ ਛੇਕ ਹੋਣ (ਜਿਵੇਂ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੋ । ਤਿੰਨਾਂ ਛੇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਾਰਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ । ਪਰੰਤੂ ਸਭ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਵਾਲੀ ਧਾਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾ ਕੇ ਡਿਗਦੀ ਹੈ ।

ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਾਬ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਵੱਧਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇੱਕ ਵਸਤੂ ਤੇ ਬਲ ਲੱਗਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਲ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਵਸਤੂ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ-

• ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ-ਬਲ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
• ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ-ਬਲ ਨਾਲ ਗਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
• ਗਤੀ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ-ਬਲ ਵਸਤੂ ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
• ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ-ਬਲ ਨਾਲ ਵਸਤੂ ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਦੋਨੋਂ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਬਲ ਦੇ ਲਾਭ ਅਤੇ ਹਾਨੀਆਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਲ ਦੇ ਲਾਭ-

1. ਇਹ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਇੱਕ ਖਿਡੌਣੇ ਨੂੰ ਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਹਿਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
2. ਇਸ ਨਾਲ ਗਤੀ ਕਰ ਰਹੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਗਤੀ ਘੱਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
3. ਇਸ ਨਾਲ ਗਤੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ-ਬੱਲੇਬਾਜ਼ ਗੇਂਦ ਨੂੰ ਹਿੱਟ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
4. ਇਸ ਨਾਲ ਵਸਤੂ ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਬਦਲੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਸਪੰਜ ਨੂੰ ਹਥੇਲੀ ਨਾਲ ਦਬਾ ਕੇ ਅਰਥਾਤ ਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਉਸਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਬਦਲੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਬਲ ਦੀਆਂ ਹਾਨੀਆਂ-

• ਰਗੜ ਬਲ ਨਾਲ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਟਾਇਰ ਅਤੇ ਜੁੱਤੇ ਟੁੱਟ-ਫੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
• ਰਗੜ ਬਲ ਨਾਲ ਗਰਮੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੈ । ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਚੱਲਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਰਮੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੁਆਰਾ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਰਸਾਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰਯੋਗ-ਇਕ ਧਾਤੂ ਦਾ ਡੱਬਾ ਲਉ । ਉਸ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਪਾਣੀ ਪਾਓ । ਢੱਕਣ ਉਤਾਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਡੱਬੇ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰੋ । ਪਾਣੀ ਉਬਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਭਾਫ਼ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇਗੀ । ਭਾਫ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹਵਾ ਵੀ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇਗੀ । ਹੁਣ ਢੱਕਣ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਟੀਨ ਉੱਤੇ ਠੰਢਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉ । ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਬਚੀ ਭਾਫ ਪਾਣੀ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਨਿਰਵਾਤ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਦਾਬ ਅੰਦਰਲੇ ਦਾਬ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਡੱਬੇ ਨੂੰ ਪਿਚਕਾ ਦੇਵੇਗਾ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬਲ ਕਿੰਨੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਹਰੇਕ ਦਾ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਲ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਰ-

1. ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ
2. ਚੁੰਬਕੀ ਬਲ
3. ਸਥਿਰ ਬਿਜਲੀ ਬਲ
4. ਗੁਰੂਤਾ ਬਲ
5. ਰਗੜ ਬੋਲ ।

1. ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ-ਜੀਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀਆਂ ਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਬਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ-ਬੈਲ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ੀ ਬਲ ਨਾਲ ਗੱਡੀ ਖਿੱਚਣਾ ।

2. ਚੁੰਬਕੀ ਬਲ-ਚੁੰਬਕ ਦਾ ਗੁਣ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੋਬਾਲਟ, ਨਿੱਕਲ, ਲੋਹਾ ਜਾਂ ਸਟੀਲ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਚੁੰਬਕੀ ਪਦਾਰਥ ਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਬਲ ਚੁੰਬਕੀ ਬਲ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-ਚੁੰਬਕ ਨਾਲ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਕਿੱਲਾਂ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

3. ਸਥਿਰ ਬਿਜਲੀ ਬਲ (Electrostatic-ਜਦੋਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਅਤੇ ਟੈਰੀਲੀਨ ਵਰਗੇ ਪਦਾਰਥ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਰਗੜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਬਿਜਲੀ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਬਲ, ਸਥਿਰ ਬਿਜਲੀ ਬਲ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-ਜਦੋਂ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀ ਛੜ ਨੂੰ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਰਗੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀ ਛੜ, ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ । ਅਜਿਹਾ ਸਥਿਰ ਬਿਜਲੀ ਬਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

4. ਗੁਰੂਤਾ ਬਲ-ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹਿ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਤੇ ਧਰਤੀ ਇੱਕ ਬਲ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂਤਾ ਬਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਉੱਚਾਈ ਤੋਂ ਛੱਡੀ ਗਈ ਕੋਈ ਵੀ ਵਸਤੂ, ਧਰਤੀ ਤੇ ਗੁਰੂਤਾ ਬਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ ।

5. ਰਗੜ ਬਲ-ਇੱਕ ਵਸਤੂ ਦਾ ਦੂਸਰੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਗਤੀ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਉਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਬਲ ਨੂੰ ਰਗੜ ਬਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ | ਰਗੜ ਬਲ, ਵਸਤੁ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕੱਚ ਦੀ ਗੋਲੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਲੁੜਕਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਰਗੜ ਬਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕ ਯੋਗ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧ ਕਰੋ ਕਿ ਦਾਬ ਸਮਾਨ ਗਹਿਰਾਈ ਤੇ ਇਕ [ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰਯੋਗ-ਇੱਕ ਖ਼ਾਲੀ ਟੀਨ ਲਓ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਗਹਿਰਾਈ ਤੇ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਛੇਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੈਲੋਟੇਪ ਨਾਲ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ ।ਟੀਨ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿਉ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਸੈਲੋਟੇਪ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿਉ । ਪਾਣੀ ਸਾਰੇ ਛੇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਗਤੀ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਦੂਰੀ ਤੇ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਨ ਗਹਿਰਾਈ ਤੇ ਦਾਬ ਇਕ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।