PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Home Science Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Textbook Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ-
(ੳ) ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸਵਾਦ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ੲ) ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਉਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਕੀਮਤਾਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹਨ-
(ਉ) ਸੂਖਮ ਜੀਵ
(ਅ) ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਸ਼
(ੲ) ਕੀੜੇ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ-
(ੳ) ਸੁਖਮ-ਜੀਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਜਾਂ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ ।
(ਅ) ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਜਾਂ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ ।
(ੲ) ਦੋਵੇਂ
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਦੋਵੇਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਵਾਈਨ ਵਿੱਚ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) 10%
(ਅ) 14%
(ੲ) 20%
(ਸ) 25%.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 14%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਫਰਮੈਂਟਡ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ……………………. ਲੈਕਟਿਕ ਅਮਲ ਅਤੇ ……………………… ਨਮਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 1.8%, 2.5%
(ਅ) 2.5%, 3.5%
(ੲ) 5%, 6%
(ਸ) 3.5%, 1.8%
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 1.8%, 2.5%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-
(ਉ) ਦੁੱਧ
(ਅ) ਸਾਹ
(ੲ) ਫਲਾਂ ਦਾ ਰਸ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ 100°C ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
(ੳ) ਸਬਜ਼ੀਆਂ
(ਅ) ਮੱਛੀ
(ੲ) ਮੀਟ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਕੇਲੇ, ਚੀਕੂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) 5-6°C
(ਅ) 10-12°C
(ੲ) 15-20°C
(ਸ) 20-25°C.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 10-12°C

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਮੌਸਮੀ ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਲ ਭਰ ਘੱਟ
ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
2. ਖਮੀਰ ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
3. ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਐਨਜਾਇਮ ਤਾਪ ਪੋਸੈਸਿੰਗ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਨਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
4. ਖਮੀਰ ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਅਲਕੋਹਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦਾ ।
5. ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਉੱਤਰ-
1. √
2. √
3. ×
4. ×
5. √ ।

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ

1. ਗਰਮ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੁਆਰਾ …………………. ਅਤੇ ………………….. ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਐਨਜਾਇਮ

2. ਖੰਡ, ਸਿਰਕਾ, ਨਮਕ ਆਦਿ …………………. ਪਦਾਰਥ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਜੀਵਾਣੂਨਾਸ਼ਕ

3. ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ …………………….. ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਬੈਕਟੀਰੀਆ

4. ਮੱਖਣ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ……………………… ਗਰਮ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੀਮਤ

5. ਲੂਣ, ਸਿਰਕਾ ਅਤੇ ਸਿਟਰਿਕ ਐਸਿਡ ……………………….. ਪਦਾਰਥ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਰਮ

6. ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ………………….. ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੀਟਾਣੂਨਾਸ਼ਕ

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

7. ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੱਖਣ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ……………………… ਸੰਥਾਨ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੰਡੇ

8. ਭੋਜਨ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ……………………… ਅਤੇ ……………………. ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੂਖਮ-ਜੀਵ, ਐਨਜਾਇਮ

9. ……………………….. ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਵਧਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੂਖਮ-ਜੀਵ

10. ਦਬਾਅ ਦੇ ਨਾਲ ਫਿਲਟਰ ਨਾਲ …………………………… ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਤਰਲ ਭੋਜਨ

11. ਵਾਈਨ ਵਿੱਚ ……………………….. ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਲਕੋਹਲ ਉਸ ਨੂੰ ਖਮੀਰ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
14

ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੁੱਧ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਉਬਾਲਦੇ ਹਾਂ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਮੀਰ ਸਟਾਰਚ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਰਾਬ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੂਖਮ-ਜੀਵ ਕਿਸ ਤਾਪਮਾਨ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਨਹੀਂ ਵੱਧਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
30°C ਤੋਂ ਘੱਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਾਸਚੁਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਢੰਗ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ ਕਿੱਥੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੋਲਡ ਸਟੋਰਾਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਮੁਰੱਬਾ, ਅਚਾਰ, ਜੈਮ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਰਸਾਇਣ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਾਟਰੀ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਤੱਤ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਉੱਲੀ ਅਤੇ ਖਮੀਰ,
  2. ਐਨਜਾਇਮ,
  3. ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਅਤੇ
  4. ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭੋਜਨ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਢੁੱਕਵਾਂ ਤਾਪਮਾਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
30°C ਸੇ 40°C.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਨਾਲੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖਰਾਬ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਿਨਾਂ ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦਾ ਵਾਧਾ ਜਲਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਕੌੜਾ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉੱਲੀ ਕਿਸ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਉੱਲੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖਮੀਰ ਸਟਾਰਚ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਮੀਰ ਸਟਾਰਚ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਅਲਕੋਹਲ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਕਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਠੰਡੀ ਜਗ੍ਹਾ, ਫ਼ਰਿੱਜ਼ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮੱਖਣ, ਘਿਓ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਖਣ, ਘਿਓ ਦੀ ਖਟਾਈ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ, ਇਸਨੂੰ ਠੰਡੀ ਜਗਾ ਤੇ ਰੱਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੀਜ਼ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਐਨਜਾਇਮ ਦੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਕੀ ਢੰਗ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ,
  2. ਦਬਾਅ ਨਾਲ ਫਿਲਟਰ ਕਰਨਾ,
  3. ਫਾਰਮੈਂਟੇਸ਼ਨ,
  4. ਹੀਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ
  5. ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ,
  6. ਸੁਕਾਉਣਾ,
  7. ਕਿਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕਾ ਕੇ ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਲੂ, ਗੋਭੀ, ਮਟਰ, ਮੇਥੀ, ਸ਼ਲਗਮ, ਸਰੋਂ-ਛੋਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਗ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਓਵਨ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ ਦੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਲਦੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ,
  2. ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਕੋਈ ਖਤਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਤਾਪਮਾਨ ਵਧਾ ਕੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਦੋ ਢੰਗ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਅਤੇ
  2. ਸਟੇਰਲਾਇਜੇਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਿਧੀ ਕਿਹੜੀ ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੁੱਧ, ਫਲਾਂ ਦੇ ਰਸ ਅਤੇ ਸਿਰਕਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸਟੇਰਲਾਇਜੇਸ਼ਨ ਵਿਧੀ ਕਦੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜਦੋਂ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬੋਤਲਾਂ ਜਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਕ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਦਾਰਥ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਨਾਲ, ਉਹ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਕੁੱਝ ਘਰੇਲੂ ਰੱਖਿਅਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਲੂਣ, ਖੰਡ, ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ, ਸਿਰਕਾ, ਟਾਰਟਰਿਕ ਐਸਿਡ, ਸਿਟਰਿਕ ਐਸਿਡ, ਮਸਾਲੇ, ਤੇਲ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਚਾਰ, ਚਟਨੀ, ਸਾਸ, ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਬੋਤਲਬੰਦ ਅਤੇ ਡੱਬਾਬੰਦ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਲੂਣ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ,
  2. ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ,
  3. ਕਲੋਰਾਈਡ ਆਇਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ,
  4. ਐਨਜਾਇਮ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੈਮ, ਜੈਲ, ਮੁਰੱਬਾ, ਕੈਂਡੀ, ਸਕੁਐਸ਼, ਸ਼ਰਬਤ, ਚਟਨੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਤੇਲ ਅਚਾਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੇਲ ਭੋਜਨ ਦਾ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਤੋੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਉੱਲੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਭੋਜਨ ਕਿਵੇਂ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੁੱਕੀ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਮੈਟਾਬਿਸਲਫਾਈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਤਰਾ, ਨਿੰਬੂ, ਲੀਚੀ, ਅਨਾਨਾਸ, ਅੰਬ ਆਦਿ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਸੋਡੀਅਮ ਬੈਂਜੋਏਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਹਿਰੇ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗ ਵਾਲੇ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਫਾਲਸਾ, ਅਨਾਰ, ਜਾਮੁਨ, ਜੈਮ, ਜੈਲੀ ਆਦਿ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਕਿਹੜੇ ਭੋਜਨ ਕਿਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਅਨਾਜ, ਆਟਾ, ਮਸਾਲੇ, ਮੀਟ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਰੇਡੀਓਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਿਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਖਮੀਰ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਮੀਰ ਸ਼ਕਰਯੁਕਤ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਉਪਾਅ ਕਿਹੜੇ ਸਿਧਾਤਾਂ ‘ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
(1) ਸੂਖਮ-ਜੀਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ, ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੁਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਜਾਂ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੇ ਸੂਖਮ-ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਰੋਕਣਾ ਪਏਗਾ । ਇਹ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖ ਕੇ ਜਾਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਫਿਲਟਰ ਰਾਹੀਂ ਹਟਾ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਨਮੀ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ, ਹਵਾ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

(2) ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਜਾਂ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ, ਗਰਮੀ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਜਾਂ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਰਕੇ ਸਵੈ-ਖੈ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਭੋਜਨ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

  1. ਸੂਖਮਜੀਵ-ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਉੱਲੀ,
  2. ਐਨਜਾਇਮ,
  3. ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਸ਼ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 1

  1. ਬੈਕਟੀਰੀਆ – ਇਹ ਮੀਟ, ਅੰਡੇ, ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
  2. ਉੱਲੀ – ਇਹ ਗਰਮ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮੁਰੱਬਾ ਆਦਿ ਉੱਤੇ ਭੂਰੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਤਹਿ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
  3. ਖਮੀਰ – ਇਹ ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
  4. ਐਨਜਾਇਮ – ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੜਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
  5. ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਸ਼ – ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਰਸਾਇਣਿਕ ਰਚਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੜਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਲਾਭ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲਾਭ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ-

  1. ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  2. ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  3. ਬਿਪਤਾ, ਕਾਲ ਆਦਿ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
  4. ਯੁੱਧ, ਪਰਬਤਰੋਹੀ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਧਰੁਵੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੋਜਨ ਹੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
  5. ਬੇਮੌਸਮੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਆਦਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
  6. ਜੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਲੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖ ਕੇ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  7. ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ।
  8. ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਿਆਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ ? ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ, ਜਿਵੇਂ ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਮੀਟ, ਮੱਛੀ, ਅੰਡੇ ਆਦਿ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੌਸਮੀ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਏਸੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਣ । ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ-

  1. ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ।
  2. ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਬ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਵਿੱਚ ਅਸੁਵਿਧਾ ਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ ।
  3. ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰਨ ਲਈ ।
  4. ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਮੌਸਮੀ ਅਤੇ ਅਸਾਨ ਉਪਲੱਬਧਤਾ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ।
  5. ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ।
  6. ਰੰਗ, ਰੂਪ, ਭੋਜਨ ਦੇ ਸੁਆਦ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਿਆਉਣਾ ।
  7. ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-
1. ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ – ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ, ਜੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਹਵਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਬੈਕਟੀਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਚੌੜੀਆਂ ਮੂੰਹ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਜਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚੋਂ ਮੌਜੂਦ ਜਾਂ ਦਾਖਲ ਹਵਾ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਬਰਤਨ ਨੂੰ ਏਅਰਟਾਈਟ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਢੱਕਣ ਨਾਲ ਤੁਰੰਤ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੇਚੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਵੇਂ ਆਚਾਰ, ਮੁਰੱਬਾ, ਸ਼ਰਬਤ, ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਮੀਟ, ਮੱਛੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

2. ਦਬਾਅ ਨਾਲ ਫਿਲਟਰ ਕਰਕੇ – ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਤਰਲ ਭੋਜਨ ਵਸਤੂਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਫਲਾਂ ਦਾ ਰਸ, ਬੀਅਰ, ਵਾਈਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਦਬਾਅ ਤੇ ਜੀਵਾਣੂ ਫਿਲਟਰ ਵਿੱਚੋਂ ਫਿਲਟਰ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

3. ਖਮੀਰੀਕਰਨ ਦੁਆਰਾ – ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਾਰਬਨਿਕ ਐਸਿਡ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਲਕੋਹਲ, ਐਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਲੈਕਟਿਕ ਐਸਿਡ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਖਮੀਰੀਕਰਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ । ਵਾਈਨ, ਬੀਅਰ, ਫਰੂਟ ਸਿਰਕਾ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਰੱਖਣ ਨਾਲ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਣਚਾਹੇ ਖਮੀਰੀਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

4. ਹੀਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ – ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਐਨਜਾਇਮ ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ – ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਗਰਮ ਅਤੇ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਇਸ ਬਦਲਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਇਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਕੁੱਝ ਬਾਕੀ ਵੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਵਿਧੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਦੁੱਧ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਉਦੇਸ਼ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ-

  • ਦੁੱਧ ਦੇ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਬਿਮਾਰੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਲੈਕਟਿਕ ਐਸਿਡ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਦੁੱਧ ਖੱਟਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਐਸਿਡ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੁੱਧ ਦੇ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁੱਧ ਖੱਟਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
  • ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦੁਆਰਾ ਬੀਅਰ ਅਤੇ ਵਾਈਨ ਵਿੱਚ ਜੀਸਟ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਸਵਾਦ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਬਦਬੂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪਾਸਚੁਰਾਈਜੇਸ਼ਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਤਰੀਕੇ ਹਨ-

  • ਹੋਲਡਿੰਗ ਵਿਧੀ – ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਖਾਣ ਦੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ 62-63°C ਜਾਂ 145° F ਤੇ 30 ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਠੰਡਾ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਫਲੈਸ਼ ਵਿਧੀ-ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ 71°C ਜਾਂ 161°F ਤੇ 15 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਵਿਧੀ-ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ 90°C ਜਾਂ 194° Fਤੋਂ ਉਪਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਲਈ ਰੱਖ ਕੇ ਤੁਰੰਤ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਠੰਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਵਿਧੀ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਅਤੇ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।

5. ਠੰਡੀ ਜਗਾ ਤੇ ਰੱਖਣਾ – ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ 30°C ਜਾਂ 40°Cਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੈ, ਜੇ ਤਾਪਮਾਨ 30°Cਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੂਖਮ ਜੀਵ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 2
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਘਰ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਆਦਿ ਨੂੰ ਫ਼ਰਿੱਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਆਈਸ-ਬਾਕਸ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਫ਼ਰਿੱਜ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਡਿਗਰੀ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਕੋਲਡ ਸਟੋਰਾਂ (ਕੋਲਡ ਸਟੋਰੇਜ) ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

6. ਸੁਕਾਉਣ ਨਾਲ – ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਨਮੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।ਉਹ ਨਮੀ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਪਾਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ । ਜੇਕਰ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਨਮੀ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਮੇਥੀ, ਪੁਦੀਨਾ, ਧਨੀਆ, ਮਟਰ, ਗੋਭੀ, ਸ਼ਲਗਮ, ਪਿਆਜ਼, ਭਿੰਡੀ, ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਆਦਿ ਨੂੰ ਛਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾ ਕੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਰਮ ਹਵਾ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਕਾਏ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾਏ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 5 ਭੋਜਨ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

7.ਜੀਵਾਣੂਨਾਸ਼ਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ – ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਕੁਦਰਤੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਘੱਟ ਗਾੜੇਪਣ ਵਾਲੇ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ‘ਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਨਮੀ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਣ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਖੰਡ, ਨਮਕ, ਸਿਰਕਾ, ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ, ਰਾਈ ਆਦਿ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਉਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਚਾਰ ਤੇਲ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਖੰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਰੱਬਾ, ਨਮਕ ਨਾਲ ਚਟਨੀ, ਧੂੰਏ ਨਾਲ ਮੱਛੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

8. ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ – ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਪਦਾਰਥ ਜਿਵੇਂ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਮੈਟਾਬਿਸਲਫਾਈਟ, ਸੋਡੀਅਮ ਬੈਂਜੋਏਟ, ਸੋਡੀਅਮ ਮੈਟਾਬਿਸਲਫਾਈਟਸ, ਟੈਟਰੀ, ਬੋਰਿਕ ਐਸਿਡ, ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਆਦਿ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਸਾਇਣ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੁਰੱਬੇ, ਚਟਨੀ, ਸ਼ਰਬਤ ਆਦਿ ਨੂੰ ਬੋਤਲਾਂ ਜਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

9. ਉਬਾਲਣਾ – ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਤ ਜਿਵੇਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਉੱਲੀ ਅਤੇ ਖਮੀਰ ਆਦਿ ਦਾ ਵਧੇ ਹੋਏ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਕੁੱਝ ਭੋਜਨ ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਉਬਾਲ ਕੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

10. ਕਿਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ – ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਰੇਡਿਓ-ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੂਖਮ ਜੀਵ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਮਾਤਰਾ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭੋਜਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਅਜੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ।

11. ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ – ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਬਾਓਟਿਕਸ ਦੀ ਸੀਮਤ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਜਿਹੇ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-

  • ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਪਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਪਕਾਏ ਹੋਏ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਾਲੀਦਾਰ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਅਨਾਜ, ਦਾਲਾਂ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਚੁਹੇ, ਗਿਹਰੀਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਦੁਸ਼ਿਤ ਨਾ ਹੋਵੇ ।

Leave a Comment