Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 4 ਭਾਰਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੇਜ਼ ਲਗਾਉਣਾ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 8 Home Science Chapter 4 ਭਾਰਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੇਜ਼ ਲਗਾਉਣਾ
Home Science Guide for Class 8 PSEB ਭਾਰਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੇਜ਼ ਲਗਾਉਣਾ Textbook Questions and Answers
ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਹਨ : ਪੁਰਾਤਨ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਹੀ ਖਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਤਰੀਕੇ ਵਿਚ ਇਸਤਰੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਹਿਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਤਰੀਕੇ ਵਿਚ ਇਸਤਰੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਬਣ ਕੇ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਵਿਚ ਮਾਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਲੇਟਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਲਈ ਕੇਲੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਕਿੱਥੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਲੇਟਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਲਈ ਕੇਲੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਤੁਹਾਡੇ ਖ਼ਿਆਲ ਅਨੁਸਾਰ ਭੋਜਨ ਅੱਡ-ਅੱਡ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਕੱਠੇ ਬੈਠ ਕੇ ਤੇ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਡੇ ਵਿਚਾਰ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਇਕੱਠੇ ਬੈਠ ਕੇ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਕੱਠੇ ਬੈਠ ਕੇ ਭੋਜਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੋ ਵੀ ਭੋਜਨ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਸਾਰੇ ਮਿਲਜੁਲ ਕੇ ਖਾਣਾ ਖਾਣਗੇ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ । ਨਾਲ ਹੀ ਸੁਆਣੀ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਵਿਚ ਆਸਾਨੀ ਵੀ ਰਹੇਗੀ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੋਗੇ ? ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਸਮੇਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-
- ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਚੁੱਪ-ਚੱਪ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਉਦੋਂ ਤਕ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਦੁਬਾਰਾ ਨਹੀਂ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਜਦੋਂ ਤਕ ਸਾਰੇ ਇਕ-ਇਕ ਵਾਰ ਨਾ ਲੈਣ ।
- ਜੇ ਖਾਣਾ ਹੱਥ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਲਿਬੇੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
- ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਖਿੜੇ ਮਨ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਤਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।ਉੱਨਾ ਹੀ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਚ ਸਕੇ ।
- ਹੱਥ ਸਾਫ਼ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ | ਕੱਪੜੇ ਸਾਫ਼, ਹਲਕੇ ਤੇ ਢਿੱਲੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੈ ।
- ਗਰਮ ਭੋਜਨ ਨਾਲ ਠੰਢਾ ਤੇ ਠੰਢੇ ਭੋਜਨ ਨਾਲ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
- ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾ ਤਾਂ ਖੰਘਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਨਿੱਛ ਮਾਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਚਮਚ, ਕਾਂਟੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਬਰਤਨ ਜੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਵਰਤਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਖਾਣਾ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਇਕ ਘੰਟਾ ਪਹਿਲਾਂ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਕਦਮ ਭੋਜਨ ਕਰਕੇ ਸੌਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਤੁਸੀਂ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਤਰੀਕਾ ਪਸੰਦ ਕਰੋਗੇ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਸੀਂ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਪਸੰਦ ਕਰਾਂਗੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਵਿਚ ਸਭ ਲੋਕ ਇਕੱਠਾ ਖਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੁਰਸੀਆਂ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਉੱਠਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਰੱਖ ਲਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਜ਼ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੋਈ ਵੀ ਪਦਾਰਥ ਵਿਅਰਥ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉੱਤਰੀ ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਢੰਗ ਬਿਆਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕਟੋਰੀਆਂ (ਕੌਲੀਆਂ) ਵਿਚ ਸਜੇ ਵਿਅੰਜਨ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਦਾਲ ਸਬਜ਼ੀ ਤੇ ਰਾਇਤਾ ਇਕ ਹੀ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕੌਲੀਆਂ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਛੋਟੀ ਕੌਲੀ ਵਿਚ ਚਟਨੀ ਤੇ ਅਚਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਪਾਪੜ ਅਤੇ ਰੋਟੀ, ਪਰੌਂਠਾ ਜਾਂ ਪੂਰੀ ਵੀ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਚਮਚ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਗਲਾਸ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਚੌਂਕੀ ਤੇ ਬਾਲੀ ਦੇ ਕੋਲ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਚੌਲ ਜੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕੁੱਝ ਰੋਟੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪੁੱਛ ਕੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਦਹੀਂ ਦੀ ਨਮਕੀਨ ਲੱਸੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਖਾਣਾ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਰ ਇਸਤਰੀ ਹੀ ਖੁਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਪਹਿਲਾਂ ਥਾਲੀ ਤੇ ਕੌਲੀ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਖਾਣਾ ਲਗਾ ਕੇ ਚੌਂਕੀ ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਕਰਤਾ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਆਣੀ ਵਿਚ ਵਿਚ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਪਰੋਸਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੂਠੇ ਬਰਤਨ ਉਠਾ ਕੇ ਚੌਂਕੀ, ਪਟਰਾ ਅਤੇ ਕਮਰੇ ਤੇ ਥਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਲੇਟਾਂ ਜਾਂ ਥਾਲੀ ਦੀ ਥਾਂ ਕੇਲੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪੱਤੇ ਦੀ ਨੋਕ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪੱਤੇ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਲਈ ਗਲਾਸ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਮਠਿਆਈ ਪਰੋਸਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪੱਤੇ ਦੇ ਕੋਨੇ ਤੇ ਪਰੋਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕਈ ਲੋਕ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਤੇ ਕਈ ਲੋਕ ਖਾਣੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਮਠਿਆਈ ਪਰੋਸਦੇ ਹਨ, ਆਚਾਰ ਪੱਤੇ ਦੀ ਨੋਕ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਚੌਲ, ਜੋ ਦੱਖਣੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਭੋਜਨ ਹੈ ਪੱਤੇ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਚੌਲਾਂ ਨਾਲ ਘੀ ਤੇ ਸਾਂਬਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਦੂਸਰੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਚੌਲਾਂ ਨਾਲ ਰਸਮ ਅਤੇ ਜੇ ਤੀਸਰੀ ਵਾਰ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਚਾਰ, ਚੌਲ, ਦਹੀਂ ਜਾਂ ਲੱਸੀ ਤੇ ਲੂਣ ਦੀ ਚੁਟਕੀ ਪਰੋਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਧੋ ਕੇ ਪਾਨ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤਨ ਤਰੀਕੇ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ ? ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤਨ ਢੰਗ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਅੰਤਰ ਹੈ-
| ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ | ਪੁਰਾਣੇ ਢੰਗ |
| (1) ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਕੁਰਸੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । | (1) ਪੁਰਾਣੇ ਢੰਗ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਭੂਮੀ ਉੱਤੇ ਆਸਣ ਜਾਂ ਬੋਰੀ ਵਿਛਾ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । |
| (2) ਮੇਜ਼ ਤੇ ਸਾਰੇ ਖਾਧ-ਪਦਾਰਥ ਡੱਗਿਆਂ, ਪਲੇਟਾਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਜਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । | (2) ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਹਰ ਇਕ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਲਈ ਵੱਖਰੀ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । |
| (3) ਭੋਜਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁਰਸੀਆਂ ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । | (3) ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਸੁਆਣੀ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । |
| (4) ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਭੋਜਨ ਡੱਗਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । | (4) ਮੁੱਢਲੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੁਆਣੀ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਭੋਜਨ ਥਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਰੋਸਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਮੈਂਬਰ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛ ਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ । |
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਸਮੇਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ-ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਸਮੇਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-
- ਸੁਆਣੀ ਜਾਂ ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਰੀਰ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਸਫੈਦ ਜਾਂ ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
- ਜੇ ਸੁਆਣੀ ਖਾਣਾ ਪਰੋਸੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ ਨਾ ਪਵੇ । ਪੱਲਾ ਜਾਂ ਦੁਪੱਟਾ ਉੱਚਿਤ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਲਟਕੇ ਨਾ ।
- ਭੋਜਨ ਸੰਨਚਿਤ ਹੋ ਕੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਬਰਤਨ ਸਾਫ਼, ਬੇਦਾਗ ਅਤੇ ਚਮਕਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
- ਕੌਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪਲੇਟਾਂ ਖਾਣੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀਆਂ-ਪੂਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਭਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ । ਥੋੜੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦੇਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
- ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਦੇ ਸਮੇਂ ਮੇਜ਼ ਜਾਂ ਫਰਸ਼ ਤੇ ਨਾ ਡਿੱਗੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਰਤਨਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਤੇ ਡਿੱਗੇ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਖਾਣਾ ਖੁਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹਰ ਇਕ ਮੈਂਬਰ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । (8) ਭੋਜਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਰੁਚੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਹਰ ਇਕ ਆਦਮੀ ਲਈ 20 ਤੋਂ 24″ ਤਕ ਲੰਮੀ ਅਤੇ 15 ਤੋਂ 16 ਤਕ ਚੌੜੀ ਥਾਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਖਾਣਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਖਾਧਾ ਜਾ ਸਕੇ ।
- ਖਾਣੇ ਦੀ ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਕੱਪੜਾ ਵਿਛਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਪਲੇਟਾਂ, ਛੁਰੀਆਂ, ਕਾਂਟਿਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਘੱਟ ਹੋਵੇ ।
- ਫੁੱਲਦਾਨ, ਫੁੱਲ ਟਰੇਅ ਆਦਿ ਨੂੰ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਘੱਟ ਉੱਚੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕਾਵਟ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਸਕਣ ।
- ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਲੀ, ਕੌਲੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਬਰਤਨ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਧੋਣ, ਹੱਥ ਪੂੰਝਣ ਆਦਿ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤਿਆਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰੋਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਜਾਣ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਖਾਣ ।
ਨੋਟ – ਪੇਪਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਿੰਨੇ ਨੰਬਰ ਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਉੱਤਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
PSEB 8th Class Home Science Guide ਭਾਰਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੇਜ਼ ਲਗਾਉਣਾ Important Questions and Answers
ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭਾਰਤੀ ਤਰੀਕੇ ਵਿਚ ਘਰ ਦੀ ਇਸਤਰੀ ਪਤੀ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠਦੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਖੱਬੇ
(ਅ) ਸੱਜੇ
(ੲ) ਬੈਠਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ
(ਸ) ਨੇੜੇ ਖੜੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਖੱਬੇ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਲੇਟਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਕੇਲੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਕਿੱਥੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ
(ਅ) ਪੂਰਵੀ ਭਾਰਤ
(ੲ) ਅਮਰੀਕਾ .
(ਸ) ਰੂਸ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸੁਪ
(ਅ) ਖੀਰ
(ੲ) ਪਾਣੀ
(ਸ) ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸੁਪ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੱਖਣ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ……………………
(ੳ) ਖਾਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ
(ਅ) ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
(ੲ) ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ
1. ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸਵੀਟ ਡਿਸ਼ ਪਰੋਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
2. ਮਠਿਆਈ ਕੇਲੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਦੇ ਕੋਨੇ ‘ਤੇ ਪਰੋਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
3. ਭੋਜਨ ਸੰਨਚਿਤ ਹੋ ਕੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਖੂਬ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
1. √
2. √
3. √
4. ×
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ
1. ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ………………… ਦੇ ਪੱਤੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
2. ਪੁਰਾਣੇ ਢੰਗ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਧੋ ਕੇ ………………………… ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ …………………….. ਪਹਿਲਾਂ ਖਾਣਾ ਖਾਓ ।
4. …………………… ਦੇ ਗਿਲਾਸ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਕੇਲੇ,
2. ਪਾਨ,
3. ਇਕ ਘੰਟੇ,
4. ਕਾਂਸੇ ।
ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੂਪ ਜਾਂ ਫਰੂਟ ਜੂਸ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੀ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਠੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਵੀਟ ਡਿਸ਼) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਅਕਸਰ ਮਹਿਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀਆਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੁਰਾਣੇ ਢੰਗ ਵਿੱਚ ।
ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਪੁਰਾਤਨ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੱਖਣ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਖਣ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਵਿਟਾਮਿਨ ‘ਏ’ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਦੋ ਤਿੰਨ ਢੰਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਜਾਂ
ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਹਨ ? ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਜਾਂ
ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਦੋ ਢੰਗਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
- ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ
- ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ੈਲੀ
- ਬੁਢੇ ਭੋਜ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੇ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਇਕ ਹੀ ਧਾਤੂ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਕਿਉਂ ਪਰੋਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਕਰੂਪਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਕਰਸ਼ਣ ਵਧਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬੂਟੇ ਵਿਧੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਲਿਆਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿਆਹ, ਪਾਰਟੀਆਂ, ਸਮੂਹਿਕ ਭੋਜ ਆਦਿ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੇਕਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਕੀ ਲਾਭ ਅਤੇ ਹਾਨੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਲਾਭ – ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਸੁਆਦੀ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਵਾਲਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਹਾਨੀਆਂ – ਇਹ ਮਹਿੰਗੀ ਵਿਧੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਚੌਲ ਪਕਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਚੌਲਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਜਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਚੌਲ ਸੋਖ ਲੈਣ ।
ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੇਜ਼ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਕੁਰਸੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਮੇਜ਼ ਤੇ ਸਾਰੇ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥ ਡੱਗਿਆਂ, ਪਲੇਟਾਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਜਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਭੋਜਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁਰਸੀਆਂ ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਪਣੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਚਾਰ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
- ਬਰਤਨ ਸਾਫ਼, ਬੇਦਾਗ ਅਤੇ ਚਮਕਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
- ਸੁਆਣੀ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਦੇ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਵਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
- ਫੁੱਲਦਾਨ, ਫੁੱਲ ਟਰੇਅ ਆਦਿ ਨੂੰ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਘੱਟ ਉੱਚੇ ਹੋਣ ।
- ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਲੀ, ਕੌਲੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਬਰਤਨ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਦੇ ਢੰਗ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਲੇਟਾਂ ਜਾਂ ਥਾਲੀ ਦੀ ਥਾਂ ਕੇਲੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪੱਤੇ ਦੀ ਨੋਕ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪੱਤੇ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਲਈ ਗਲਾਸ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਮਠਿਆਈ ਪਰੋਸਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪੱਤੇ ਦੇ ਕੋਨੇ ਤੇ ਪਰੋਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਕਈ ਲੋਕ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਤੇ ਕਈ ਲੋਕ ਖਾਣੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਮਠਿਆਈ ਪਰੋਸਦੇ ਹਨ, ਆਚਾਰ ਪੱਤੇ ਦੀ ਨੋਕ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਚੌਲ, ਜੋ ਦੱਖਣੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਭੋਜਨ ਹੈ ਪੱਤੇ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਚੌਲਾਂ ਨਾਲ ਘੀ ਤੇ ਸਾਂਬਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਦੂਸਰੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਚੌਲਾਂ ਨਾਲ ਰਸਮ ਅਤੇ ਜੇ ਤੀਸਰੀ ਵਾਰ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਚਾਰ, ਚੌਲ, ਦਹੀਂ ਜਾਂ ਲੱਸੀ ਤੇ ਲੂਣ ਦੀ ਚੁਟਕੀ ਪਰੋਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਧੋ ਕੇ ਪਾਨ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੇਜ਼ ਤੇ ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਲਈ ਕੀ-ਕੀ ਸਾਮਾਨ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੇਜ਼ ਤੇ ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਲਈ ਡੱਗੇ, ਕੜਛੀਆਂ, ਚਮਚ, ਛੁਰੀਆਂ, ਕਾਂਟੇ, ਨੇਪਕਿਨ, ਪਾਣੀ ਦਾ ਜੱਗ, ਗਿਲਾਸ, ਪਲੇਟਾਂ, ਕਟੋਰੀਆਂ, ਨਮਕਦਾਨੀ ਆਦਿ ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ।
ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਦੀਆਂ ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ-
ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੋ ਵਿਧੀਆਂ ਹਨ-
- ਦੇਸੀ ਵਿਧੀ
- ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਿਧੀ । ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਮਿਲਿਆ-ਜੁਲਿਆ ਰੂਪ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ।
1. ਦੇਸੀ ਵਿਧੀ – ਦੇਸੀ ਵਿਧੀ ਅਰਥਾਤ ਭਾਰਤੀ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਆਸਣ ਜਾਂ ਚੌਕੀ ਵਿਛਾ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਰ ਇਕ ਮੈਂਬਰ ਲਈ ਵੱਖਰੀ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਪਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਭੋਜਨ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਰਸਦਾਰ ਸਬਜ਼ੀ ਤੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਕੌਲੀ ਵਿਚ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਲੀ ਵਿਚ ਹੀ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਘਰ ਦੀ ਇਸਤਰੀ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਸੁਆਣੀ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਭੋਜਨ ਥਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਰੋਸਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਮੈਂਬਰ ਤੋਂ ਪੁੱਛ ਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਆਣੀ ਦੇ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਹੀ ਉਹ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਇੰਨਾ ਭੋਜਨ ਨਾ ਪਰੋਸੇ ਕਿ ਖਾਧਾ ਹੀ ਨਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਵਿਅਰਥ ਜਾਵੇ ਸਗੋਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਪੁੱਛ ਕੇ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਦੇਸੀ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ ਹੁਣ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਿਧੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡੱਗੇ ਵਿਚ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਆਸਣ ਵਿਛਾ ਕੇ ਇਕੱਠੇ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
2. ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਿਧੀ – ਇਹ ਵਿਧੀ ਭਾਰਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੁਣ ਇਸ ਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਰਿਵਾਜ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਇਕ ਵੱਡੀ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਕੁਰਸੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਸਾਰੇ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਡੱਗਿਆਂ, ਪਲੇਟਾਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਜਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਭੋਜਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁਰਸੀਆਂ ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਪਣੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਲੋੜ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਭੋਜਨ ਡੱਗਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ |ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਆਦਮੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਇਸ ਲਈ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਇਕੱਠੇ ਭੋਜਨ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-
- ਹਰ ਇਕ ਡੱਗੇ ਨਾਲ ਇਕ ਸਰਵਿਸ ਚਮਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਲਈ ਨੈਪਕਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੱਪੜੇ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
- ਇਕ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕ ਵੱਡੀ ਪਲੇਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
- ਛੁਰੀ, ਕਾਂਟੇ ਦੀ ਉੱਚਿਤ ਵਿਵਸਥਾ ਹੋਵੇ ! ਛੁਰੀ ਪਲੇਟ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਧਾਰ ਪਲੇਟ ਵੱਲ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਕਾਂਟੇ ਪਲੇਟ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਸਿੱਧੇ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
- ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਫੁੱਲਦਾਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਭੋਜਨ ਲੈਣ ਵਿਚ ਉਸ ਨਾਲ ਰੁਕਾਵਟ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਅੱਜ-ਕਲ ਦੇਸੀ-ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੋਹਾਂ ਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਮਿਲਿਆ ਜੁਲਿਆ ਰੂਪ ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਜੋ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਇਕ ਮਨੋਹਾਰੀ, ਸਾਫ਼ ਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਜਿਸ ਵਿਚ ਆਕਰਸ਼ਣ ਝਲਕਦਾ ਹੋਵੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਾਣੇ ਦੀ ਮੇਜ਼ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ? ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੇਜ਼ ਤੇ ਖਾਣਾ ਪਰੋਸਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਜ਼ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਮੇਜ਼ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮੇਜ਼ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨਾਲ ਹਿਣੀ ਦਾ ਵਿਅਕਤਿਤਵ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਮੇਜ਼ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਜਟਿਲ ਨਿਯਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਭੋਜਨ ਪਰੋਸੇ ਜਾਣ ਦੀ ਵਿਧੀ, ਮੀਨੂੰ ਦੀ ਚੋਣ, ਮੇਜ਼ ਦਾ ਆਕਾਰ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਤੇ ਮੇਜ਼ ਵਿਵਸਥਾ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਸੀਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਮੇਜ਼ਪੋਸ਼-ਮੇਜ਼ ਤੇ ਮੇਜ਼ਪੋਸ਼, ਮੈਟਸ, ਨੈਪਕਿਨ ਆਦਿ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਸਨਮਾਇਕਾ ਦੇ ਮੇਜ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮੇਜ਼ਪੋਸ਼ ਅਤੇ ਮੈਟਸ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਸਗੋਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਨੈਪਕਿਨ ਦੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਨਾਲ ਹੀ ਕੰਮ ਚੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ-
- ਮੇਜ਼ਪੋਸ਼ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ 30-40 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਲਟਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ |
- ਮੇਜ਼ ਚੌੜੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਟਸ ਨੂੰ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ 3-4 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੂਰੀ ਤੇ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਜੇ ਮੇਜ਼ ਘੱਟ ਚੌੜੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਟਸ ਨੂੰ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਮੇਜ਼ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਰੁਚੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਬੈਠ ਕੇ ਭੋਜਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਨੀਵੀਂ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਖਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉੱਚੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
- ਨੈਪਕਿਨ ਦੇ ਰੰਗ ਧਿਆਨਪੁਰਵਕ ਚੁਣਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਨੈਪਕਿਨ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਤਹਿ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਚੌਰਸ, ਆਇਤਾਕਾਰ ਆਦਿ। ਨੈਪਕਿਨ ਨੂੰ ਮੈਟਸ ਤੇ ਪਲੇਟ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਜਾਂ ਪਲੇਟ ਦੇ ਉੱਪਰ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
- ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਕੱਚ ਦੇ ਬਰਤਨ ਆਦਿ ਰੱਖਣ ਲਈ ਠੀਕ ਥਾਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਪਾਣੀ ਦੇ ਗਿਲਾਸ ਨੂੰ ਛੁਰੀ ਦੇ ਇਕ ਦਮ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਬਜ਼ੀ ਦੀਆਂ ਪਲੇਟਾਂ ਚਮਚ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਰੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ । ਡੱਗੇ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਹੀ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ |
- ਚਮਚ, ਛੁਰੀ ਕਾਂਟੇ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੀ ਛੁਰੀ ਨੂੰ ਪਲੇਟ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਚਮਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੁਰੀ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਕਾਂਟੇ ਨੂੰ ਪਲੇਟ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਵੱਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- ਜੇਕਰ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਉਪਲੱਬਧ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਸਰਲ ਹੱਲ ਬੁਣੇ ਸਰਵਿਸ ਹੈ । ਵੱਡੀ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਛੋਟੀ ਮੇਜ਼ ਲਗਾ ਕੇ ਡੇਜ਼ਰਟ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੇਜ਼ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਿਧੀ) ।