Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 2 ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 8 Home Science Chapter 2 ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ
Home Science Guide for Class 8 PSEB ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ Textbook Questions and Answers
ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ
ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਅਤੇ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖਾਣ, ਪੀਣ, ਸੌਣ, ਟੱਟੀ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਕਰਨ, ਖੇਡਣ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੰਗੇ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਨ ਲਈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹਿੱਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ, ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਤ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ।
ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚੰਗੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੰਗੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਉੱਤਮ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਿਊਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ । ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਸੁਖਾਵੇਂ, ਸੁਚੱਜੇ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਜੀਵਨ ਲਈ ਚੰਗੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਹੀ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ? ਭੈੜੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀਆਂ ਕੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਸਮੂਹ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਬਰਾਦਰੀ ਵਿਚ ਠੀਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ ਘੁੰਮਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੌਕੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਢਾਲਣਾ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ । ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਣਾ, ਪਲੇਟਾਂ, ਪਿਆਲੀਆਂ, ਚਮਚ, ਛੁਰੀਆਂ, ਕਾਂਟਿਆਂ ਦਾ ਠੀਕ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਸਿੱਖਣਾ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਪਾਰਟੀ, ਵੱਡੀ ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਰਸਮੀ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਕਰਤੱਵ ਨਿਭਾ ਸਕਣਾ ਆਪਣੇ ਵਿਚ ਇਕ ਕਲਾ ਹੈ । ਮੂੰਹ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਖਾਣਾ, ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉੱਚਾ ਬੋਲਣਾ ਜਾਂ ਲੜਾਈਝਗੜਾ ਕਰਨਾ, ਖਾਂਦੇ ਪੀਂਦੇ ਹਿੱਲਣਾ ਜਾਂ ਉੱਠ-ਉੱਠ ਕੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਫੜਨਾ, ਸਭ ਰੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹਨ ।
ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਚ ਅੰਤਰ-
| ਨੈਤਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ | ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ |
| (1) ਇਸ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਵਹਾਰ | | (1) ਇਸ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਇਕ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ । ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । |
| (2) ਇਸ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਵੱਡਿਆਂ ਲਈ ਸਨਮਾਨ ਇਸਤਰੀਆਂ ਲਈ ਸਨਮਾਨ, ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਲਈ ਸਨਮਾਨ ਭਾਵ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਨਮਾਨ, ਅਜਨਬੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ । | (2) ਇਸ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਘਰ ਦੀ ਹੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਭਲਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ, ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿਤ ਦਾ ਵੀ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । |
| (3) ਉੱਚਾ ਨਾ ਬੋਲਣਾ, ਹਰ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਨਾ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾ ਟੋਕਣਾ ਆਦਿ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹਨ । | (3) ਇਸ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । |
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਚੱਜਾ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਚੰਗੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਉੱਚੇ ਆਚਰਨ ਦਾ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੰਗੀਆਂ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਆਦਤਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਉੱਤਮ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਿਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ । ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਸੁਖੀ, ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਲਈ ਚੰਗੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਪਹਿਚਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਖਾਣ-ਪੀਣ ਅਤੇ ਸੌਣ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੌਣ ਵੇਲੇ ਤਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਟਾਈਮ ਟੇਬਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ – ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਖਾਣਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਅਤੇ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਹਰ ਵੇਲੇ ਖਾਂਦੇ ਰਹਿਣਾ ਨਾ ਤਾਂ ਸਿਹਤ ਲਈ ਠੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਨਾਲ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹੀ ਤਸੱਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ : ਵਧੇਰੇ ਖਾਣ ਦੀ ਆਦਤ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗੱਲ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖਾਣਾ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਹੱਥ ਧੋਣੇ ਅਤੇ ਚੁਲੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਦੰਦਾਂ ‘ਤੇ ਬੁਰਸ਼ ਕਰੋ ।
ਬੱਚੇ ਦੇ ਸੌਣ ਦਾ ਨਿਸਚਿਤ ਸਮਾਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਲੋਰੀ ਗਾਏ ਜਾਂ ਥਪਥਪਾਏ ਸੌਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਵਾਦਾਰ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਬਾਹਰ ਸੌਣ ਦੀ ਆਦਤ ਚੰਗੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਡਰ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮੁੰਹ ਸਿਰ ਲਪੇਟ ਕੇ ਸੌਣ ਦੀ ਆਦਤ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਹੀ ਅੰਦਰੋਂ ਕੱਢੀ ਗੰਦੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਮੁੜ ਕੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਦਮੀ ਦਾ ਸਿਰ ਭਾਰਾ ਜਿਹਾ । ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਣ ਪਿੱਛੋਂ ਤਾਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਭੈੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਪੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਭੈੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਪੈਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਸਾਡੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੱਢਲੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਘਾਟ ਜਾਂ ਬੁਰੇ ਸਾਥ ਕਰਕੇ ਤੰਬਾਕੂ, ਸ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਨਸ਼ੀਲੀ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਆਦਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਆਦਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਫ਼ੈਸ਼ਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਫਿਰ ਮਨੁੱਖ ਬੇਵਸ ਹੋ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੁਲਾਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਠੀਕ ਸੇਧ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਈ ਨੌਜਵਾਨ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਸ਼ੀਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਗਏ ਹਨ | ਕਈ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਜਾਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਕਾਮਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਲੈਣ ਲਈ ਆਪ ਨਸ਼ੀਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸਿਹਤ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਭੈੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਆਚਰਨ ‘ਤੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇਕ ਵਾਰੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭੈੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਪੈ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭੈੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨਾ ਪੈਣ । ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਖ਼ਾਸ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦੇਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਭੈੜੀ ਸੰਗਤ ਅਤੇ ਭੈੜੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਬਚੇ ਰਹਿਣ ।
PSEB 8th Class Home Science Guide ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ Important Questions and Answers
ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਤਿੰਨ
(ਅ) ਸੱਤ
(ੲ) ਦਸ
(ਸ) ਇੱਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਤਿੰਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੌਣ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਗ਼ਲਤ ਤੱਥ ਹੈ
(ੳ) ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਵਾਦਾਰ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਮੁੰਹ ਸਿਰ ਢੱਕ ਕੇ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(ੲ) ਇਬੱਚੇ ਦਾ ਸੌਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਤੱਥ ਗਲਤ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਮੁੰਹ ਸਿਰ ਢੱਕ ਕੇ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਪਿੰਡ, ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਹਿੱਤ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਨਾਗਰਿਕ
(ਅ) ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ
(ੲ) ਨੈਤਿਕ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਨਾਗਰਿਕ
ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ
1. ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨਿਯਮਬੱਧ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
2. ਚੰਗੇ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਨ ਲਈ ਨਿਯਮਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ।
3. ਨਿਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
1. √
2. √
3. √ ।
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ
1. ਨਿਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ …………………….. ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
2. …………… ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਭੈੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਪੈਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ !
3. ਮਨੁੱਖ ਇਕ ……………………. ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ………………………. ਅਤੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਲੜੀਬੱਧ,
2. ਜਵਾਨੀ,
3. ਸਮਾਜਿਕ,
4. ਆਚਰਨ ।
ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਵਾਦਾਰ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ।
ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕਿਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਥਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਉੱਤਮ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਥਾਂ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਦੇਪਨ ਤੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਆਦਤ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਹੋਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹਰ ਸਮੇਂ ਖਾਣਾ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਿਉਂ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਰ ਸਮੇਂ ਖਾਂਦੇ ਰਹਿਣਾ ਨਾ ਤਾਂ ਸਿਹਤ ਲਈ ਠੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਨਾਲ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬੱਚੇ ਦੇ ਸੌਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੱਚੇ ਦੇ ਸੌਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਿਸਚਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮੂੰਹ ਸਿਰ ਲਪੇਟ ਕੇ ਸੌਣ ਨਾਲ ਸਿਰ ਭਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੰਹ ਸਿਰ ਲਪੇਟ ਕੇ ਸੌਣ ਦੀ ਆਦਤ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੌਣ ਨਾਲ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀ ਹੀ ਅੰਦਰ ਦੀ ਗੰਦੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਦਮੀ ਦਾ ਸਿਰ ਭਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੁਰੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਨੌਜਵਾਨ ਕਿਸ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤੰਬਾਕੂ, ਸ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਨਸ਼ੀਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਨੌਜਵਾਨ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਕਮੀ ਜਾਂ ਬੁਰੀ ਸੰਗਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤੰਬਾਕੂ, ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਨਸ਼ੇ ਵਾਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਚੰਗੀਆਂ ਤੇ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਹੋਰ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੰਗੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਉੱਤਮ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸ਼ਰਾਬੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਰਾਬੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੀ ਮਿਆਦ ਸਾਧਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸ਼ਰਾਬ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੀ ਕਦਮ ਉਠਾਏ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਆਦਤ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ “ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰ’ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਕਿਸ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਖੂਨ ਵਿਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਰਾਬ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਰਾਬ ਇਕ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਜੋ ਪੀਣ ਵਿਚ ਕੌੜੀ ਅਤੇ ਜਲਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਇਥਾਈਲ ਅਲਕੋਹਲ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿਚ ਇਸ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਸ਼ਰਾਬੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਅਸਵਸਥ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣਾ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਰੁਕਾਵਟ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹੀ ਖੂਨ ਦੇ ਦੌਰੇ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਤੰਤਿਕਾ ਤੰਤਰ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਉਸ ਭਾਗ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸੋਚਣ, ਸਮਝਣ ਤੇ ਚੇਤਨ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ‘ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਇਕ ਭਾਗ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਕ ਰਸਾਇਣ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜ਼ਬਾਨ ਥਥਲਾਉਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਆਦਤ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਪਰੰਤੂ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਜਾਣ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਕਠਿਨ ਹੈ । ਸ਼ਰਾਬੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਠੀਕ ਇਲਾਜ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਮਾਰੂ ਵ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ | ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰਾਜ ਵਿਚ ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਆਦਤ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਸੰਭਵ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਖੂਨ ਵਿਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਜਾਣ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਖੂਨ ਵਿਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਜਾਣ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਸਰੀਰ ਢਿੱਲਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦਿਲ ਦੀ ਕਾਰਜ ਵਿਧੀ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ | ਲਗਾਤਾਰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਨਾਲ ਧਮਣੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਖੁਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚੰਗੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਿੰਨੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ :
- ਸਮਾਜਿਕ,
- ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ
- ਨਾਗਰਿਕ ।
ਵਿਸਥਾਰ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਤਰ ਦਿਉ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਤਰ ਦਿਉ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਵਿਸਤਾਰਪੂਰਵਕ ਵਰਣਨ ਕਰੋ |
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬੱਝਦਾ ਹੈ । ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਹ ਆਦਤਾਂ ਸਿਖਾਉਣੀਆਂ ਹੀ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਭਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਇਹ ਹੋਰ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਹੋਣ । ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਮਾਂਵਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਰੋਣ ਜਾਂ ਕੁੱਝ ਮੰਗਣ ਤਾਂ ਦੁੱਧ ਦੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ ਜਾਂ ਖਾਣ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਪਕੜਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਣ, ਸੌਣ, ਟੱਟੀ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਕਰਨ, ਖੇਡ ਆਦਿ ਦਾ ਨਾ ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਠੀਕ ਤਰੀਕਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਠੀਕ ਸੀ ਸਗੋਂ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਰਯਾਦਾ ਨੂੰ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣ ਦਿੰਦਾ । ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨਿਯਮ-ਬੱਧ ਹੋਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਬਰਾਬਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸਮਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਫਰਜ਼ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਨੁੱਖ ਇਕ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਹੈ । ਜੇ ਕੋਈ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਇੱਜ਼ਤ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ | ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲਾਭ ਲਈ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਸਵਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਕੁਝ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਰੀਤੀ- ਰਿਵਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰੇ | ਨਸ਼ੀਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰੇ, ਗੰਦਗੀ ਨਾ ਫੈਲਾਏ, ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਧ ਰੱਖੇ । ਦੇਸ਼ ਦੀ, ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੰਪੱਤੀ ਨੂੰ ਹਾਨੀ ਨਾ ਪਹੁੰਚਾਏ । ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਕੰਮ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਰਹੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਸਮਾਜ ਸਵਰਗ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ।